ΔΙΑΛΕΞΗ 1η

Η Αστική Ανθρωπολογία ως κλάδος της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας ξεκινά τις δεκ. 1950-1960, με το επιχείρημα ότι δεν μπορείς να εξαιρείς από την έρευνα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Μέχρι τότε δεν εθεωρείτο γνήσιο ανθρωπολογικό αντικείμενο γιατί το ενδιαφέρον της ανθρ/γίας ήταν στραμένο προς τις πρωτόγονες κοινωνίες και για αυτές είχε αναπτυχθεί και η ανάλογη θεωρία και μεθοδολογία.

Μετά τη δεκ. 1970 και κυρίως 1980 η ανθρ/γία μελετά κυρίως πόλεις, όλη σχεδόν η ανθρ/γία είναι κατά μια έννοια Αστική. Θα πρέπει να επισημάνουμε την διάκριση μεταξύ του URBAN (= έρμπαν = αστικό = τόπος) και του BOURGOIS (= μπουρζουά = αστική τάξη). Η προβληματική της Αστικής απαιτεί, όχι μόνο να γίνεται έρευνα στην πόλη, αλλά να λαμβάνεται η ίδια η πόλη υπόψιν στήν ερμηνεία και την έρευνα = οι κοινωνιολογικές συνέπειες του να ζεις σε πόλη. ( Πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ ανθρωπολογίας στην πόλη και ανθρωπολογίας της πόλης και να μπει ο αστικός χώρος στον θεωρητικό προβληματισμό, ανάλυση και συμπέρασμα π.χ. με ποιούς τρόπους η πόλη επηρεάζει το συγγενικό σύστημα η π.χ. κατά πόσο επηρεάζει η έκθεση στην πολυπολιτισμική πόλη).

ΑΡΑ : Η ΠΟΛΗ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ.

Αναζητούμε τον οικουμενικό ορισμό της αστικότητας με στόχο να επισημανθούν οι κοινωνιολογικές συνέπειες της αστικότητας. Είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί ένας οικουμενικός ορισμός της πόλης γιατί τα κοινωνικά φαινόμενα έχουν μια τεράστια ποικιλία στο χώρο και το χρόνο.

ΑΡΑ : ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΕΧΕΙ ΜΙΑ ΑΠΕΡΑΝΤΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ.

Αναζητώντας κάποια χαρακτηριστικά του τί θεωρείται πόλη με οικουμενική ισχύ, αναφέρθηκαν :- Η μεγάλη έκταση και η πυκνότητα του πληθυσμού = (όχι οικουμενικό πάντα)

- Η σχέση πόλης και κράτους (τί είδους κοιν. σύστημα γεννά την πόλη) = (οικουμενικό πάντα).

- Η κοινωνική ετερογένεια = (μάλλον οικουμενικό).- Η μνημιακότητα της πόλης (π.χ. αρχιτεκτονική) = (οικουμενικό και

διαχρονικό). Οι πρώτες πόλεις θεωρείται σήμερα ότι ιδρύθηκαν το 10.000 π.Χ. ( ευρήματα στο Τσατάλ Χουγιού στην Τουρκία και 8.000 ετών στην Ιεριχώ).Το 4000 π.Χ. έχουμε αστικούς σχηματισμούς σε διάφορες περιοχές της Γης, όπως στην Αφρική, Λ. Αμερική, Κίνα, Ινδία = διαφορετικά αστικά κέντρα και αστικές παραδόσεις. Έκτοτε το αστικό παίρνει πολλές και διαφορετικές μορφές μέχρι και

σήμερα. Οι διαφοροποιήσεις σε τόπο και χρόνο υπάρχουν όχι μόνο μεταξύ πόλεων, αλλά και εντός της ίδιας πόλης = Η ΠΟΛΗ ΕΙΝΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙ ΕΝΟΣ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η πόλη είναι ένα κέντρο και έχει περιφέρεια στην οποία κυριαρχεί =ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΔΙΟΙΚΕΙΤΑΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ – ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ ΩΣ ΠΟΛΕΙΣ - ΚΡΑΤΗ.

Σύμφωνα με διάφορες θεωρίες οι πόλεις ήταν τα διοικητικά κέντρα ευρύτερων περιφεριών, οι οποίες διοικούνταν με βία ή και πειθώ. Αρχικά θρησκευτικοί θεσμοί ασκούσαν εξουσία, οι οποίοι με την πάροδο του χρόνου μετατράπηκαν σε πολιτικοθρησκευτικές ηγεσίες = ΙΕΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ (και με τη βοήθεια της μνημιακής αρχιτεκτονικής).

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΟΛΗ

Πηγή της Αστικής Θεωρίας είναι η βιομηχανική πόλη. Είναι ένα ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΕΙΔΟΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΓΧΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ.Η ΠΟΛΗ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ . Μέχρι τον 19ο αιώνα οι πόλεις κατοικούνταν κυρίως από το ανώτερα κοινωνικά στρώματα, τα οποία είχαν τις κατοικίες τους στο κέντρο της πόλης. Οι πόλεις ήταν μικρές, οι κάτοικοι γνωρίζονταν μεταξύ τους και υπήρχε σε μεγάλο βαθμό ευταξία, λόγω του ελέγχου που ασκείτο για το ποιός μπορούσε να γίνει κάτοικος ή όχι. Τον 19ο αιώνα, με τη βιομηχανική έκρηξη γίνεται γεωγραφική αναστροφή και ραγδαίος γενικότερος ανασχηματισμός των πόλεων. Χιλιάδες εξαθλιωμένων προλετάριων (απόλυτα φτωχών ατόμων χωρίς καμιά περιουσία και πόρους που πωλούν την εργασία τους) εξωθούνται στις πόλεις. Η κανονικότητα χάνεται , γίνεται χωρικός μετασχηματισμός και οι συνέπειες είναι ποικίλες. Στις πόλεις εμφανίζεται η έννοια του ΠΛΗΘΟΥΣ : χιλιάδες άγνωστοι άνθρωποι, φτωχοί, πεινασμένοι και άστεγοι . Οι αντιδράσεις είναι ποικίλες γιατί οι πόλεις δεν ήταν προετοιμασμένες για τέτοιο πλήθος :

- Διαλύεται ο προηγούμενος ιστός και γεννώνται πολύ μεγάλα ζητήματα.- Αθλιότητα, φτώχεια, δυστυχία.( 19ος αιώνας = ο αιώνας της φυματίωσης –

κοινωνικής ασθένειας).- Καμία κοινωνική πρόνοια.- Όχι δυνατότητες στέγασης.- Κανενός είδους κανονισμοί και πρόνοια υποδοχής (π.χ. ύδρευση ή

αποχέτευση).- Μέτρα παίρνουν μόνο ιδιώτες με στόχο το κέρδος (π.χ. δημιουργούνται οι

εργατικές συνοικίες, γρήγορα με άθλιες συνθήκες = νοσηρότητα, θνησιμότητα, περιθωριοποίηση).

Τα ανώτερα στρώματα ένιωσαν να απειλούνται από τον μετασχηματισμό της πόλης : ήταν λίγοι προνομιούχοι μέσα σε ένα πλήθος εξαθλιωμένων και πεινασμένων ανθρώπων – φόβος και δέος.

- Υπήρχε αίσθηση ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ( βασικοί θεσμοί, όπως η συγγένεια δεν λειτουργούσαν στην πόλη).

- Υπήρχε ΗΘΙΚΗ ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ (πορνεία, εγκληματικότητα).- Ανησυχία και για το ΤΑΞΙΚΟ (ανεξέλεγκτοι φτωχοί, φόβος εξέγερσης).- Η ΑΝΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΟΥΣ γεννούσε φόβο και ΑΔΥΝΑΤΙΖΕ ΤΟΝ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ.- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ (ρύπανση).

Υπήρξαν διαφόρων τύπων αντιδράσεις από τα ανώτερα στρώματα . Μια από αυτές ήταν να φύγουν από το κέντρο της πόλης και να εγκατασταθούν στα προάστειια – ΝΕΟΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ είναι οι μονοκατοικίες με κήπο στα προάστεια = γέννημα της βιομηχανικής πόλης.Γενικά υπήρχαν 2 αντιδράσεις : -Καταδίκη της πόλης λόγω της περιβαλλοντικής και ηθικής της κατάπτωσης.-Υπέρμαχοι της πόλης, ως κέντρο ελευθερίας, δημιουργηκότητας και καινοτομίας.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ :

1) Αρχικά οι βιομηχανικές πόλεις ήταν τεράστιες, συμπαγείς και περιορισμένες σε έκταση, λόγω του ότι υπήρχε μόνο ζωήλατη μετακίνηση.

2) Από κέντρα καταλάλωσης έγιναν κέντρα παραγωγής.3) Επαναπροσδιορισμός της κοινωνικής δομής και οργάνωσης της πόλης.4) Εμφανίζεται η πρώτη εκδοχή του ταξικού καπιταλισμού ( πυραμοειδής ταξικη

μορφή = λίγοι στα ανώτερα στρώματα, πολλοί στα κατώτερα).5) Ριζική ανακατάταξη του κέντρου των πόλεων – ριζικός επαναπροσδιορισμός

της αστικής γεωγραφίας (π.χ. οι μονοκατοικίες των προαστίων).6) Άθλιες συνθήκες διαβίωσης για τα πλήθη που συγκεντρώθηκαν στις πόλεις

χωρίς πρόνοια, υποδομή και κανόνες ( μεγάλη αντίδραση – ακολούθησε εξορθολογισμός.

7) Οι αστοί νιώθουν φοβο, έκπληξη και ανασφάλεια ( «Ηθικός πανικός»= φόβοι για μείωση του κοινωνικού ελέγχου και του ρόλου της οικογένειας, γειτονιάς, θρησκείας – ηθική κατάπτωση . Προβληματισμός την μόλυνση της ατμόσφαιρας, φόβος εξέγερσης και αναρχίας ). Η πόλη γίνεται επίκεντρο κοινωνικού στοχασμού – ξεκινά μια μεγάλη συζήτηση για τις βιομηχανικές πόλεις (από αστικούς κύκλους και κυρίως στη Βρετανία)– αναπτύσσεται ο Αστικός Λόγος με δύο τάσεις: Α) αντιαστικός (πόλη= πηγή δεινών) και

Β) υπέρμαχος της πόλης (πόλη = πηγή ελευθερίας, δημιουργηκότητας και καινοτομιών – θεωρείται ο βιομηχανικός καπιταλισμός «γέννημα» της πόλης) .

Η ΑΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

Η Αστική Θεωρία ξεκινά τον 20ο αιώνα. πρόδρομός της μπορεί να θεωρηθεί ο ΓΚΕΟΡΓΚ ΖΙΜΕΛ :Το 1905 έγραψε το «ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΟΣ ΒΙΟΣ», στο οποίο προσπάθησε να θεωρητικοποιήσει το φαινόμενο της πόλης και να σκεφθεί πάνω σε αυτό = τις σενέπειες της αστικότητας- την κοινωνική ψυχολογία των αστών ( π.χ. ο κάτοικος της

πόλης υποχρεώνεται να φιλτράρει τα ποικίλα ερεθίσματα της πόλης και αυτό έχει ως συνέπεια να γίνεται ορθολογικός, ορθολογιστικός και να αδιαφορεί για κάποια από αυτά.).Απέδωσε τα μεγάλα γεγονότα της εποχής του στον καπιταλισμό και τη νεωτερικότητα ( Για τη νεωτερικότητα είχαν μιλήσει και οι MARX, WEBER και DURKHEIM, αλλά δεν είχαν δώσει έμφαση στην πόλη = βασική μεταβλητή είναι η κοινωνία και η πόλη είναι μέρος του κοινωνικού που όμως δεν μελετήθηκε αυτόνομα ).Ο Ζίμελ λαμβάνει υπόψιν του επίσης και όλες τις άλλες παραμέτρους, δίνοντας όμως πρώτος αυτός, έμφαση στην πόλη:Η ΜΕΓΑΛΟΥΠΟΛΗ ΕΧΕΙ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣΔηλαδή ΠΑΡΑΓΕΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.ΑΡΑ: ο Ζίμελ θεωρητικοποιεί την πόλη και μελετά πώς η σύγχρονη αστικοποίηση έχει τις αυτόνομες επιπτώσεις της.

[ Ο καπιταλισμός στην ιστορική του πορεία έχει περάσει από διάφορες φάσεις, κατά τις οποίες μετασχηματίζεται λιγότερο ή περισσότερο. Ανάλογοι είναι και οι μετασχησμοί των καπιταλιστικών πόλεων :

- Πρώτη περίοδος (αρχή – μέσα 19ου αιώνα) = χαρακτηριστική πόλη το Μάτσεστερ

( «laiser faire» - ανταγωνιστική – έκρηξη του καπιταλισμού ).- Δεύτερη περίοδος (μέσα 19ου αιώνα) = χαρακτηριστική πόλη το Σικάγο,

που από το 1850 μέχρι το 1900 γιγαντώθηκε και απετέλεσε την αιχμή της νέας αστικότητας.

(«μονοπωλιακός καπιταλισμός» - πολλαπλές αλλαγές – οι πόλεις των σιδηροδρόμων – αλλάζει η γεωγραφική και κοινωνική δομή – αντιδράσεις, συγκρούσεις, κινήματα π.χ. η εργατική πρωτομαγία είναι επαίτειος αιματηρής σύγκρουσης που έγινε στο Σικάγο).- Τρίτη περίοδος (1900, 1910 στις ΗΠΑ, αργότερα στην Ευρώπη) =

χαρακτηριστική πόλη το Λος Άτζελες ( «Φορντισμός ή Κεϊνσιανισμός – Κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός = νέες τάσεις).- Τέταρτη περίοδος (1970 και μέχρι σήμερα) = Δεν υπάρχει

χαρακτηριστική πόλη (ίσως το Λος Άτζελες)(«απορρύθμιση» - το εργοστάσιο πάει στον Τρίτο κόσμο – στροφή στην υψηλή τεχνολογία ).]

ΣΧΟΛΗ ΣΙΚΑΓΟ : Άρχισε τις Αστικές σπουδές όλων των κλάδων.

Νέες μορφές Αστισμού

Το Σικάγο μέχρι το 1850 ήταν μια πόλη 3000 κατοίκων. Πολύ σύντομα γίνεται μια μεγαλούπολη, από τις πιο μοντέρνες του κόσμου, στην αιχμή της τεχνολογικής και

κοινωνικής εξέλιξης. Η μέχρι τότε ζωήλατη μετακίνηση κρατούσε τα μεγέθη της πόλης περιορισμένα.Ο σιδηρόδρομος είχε ως επίπτωση τη γιγάντωση των πόλεων και πρωτίστως του Σικάγο, το οποίο ήταν κόμβος σιδηροδρομικός. Επιπλέον, είναι η πόλη των ουρανοξυστών, της μετανάστευσης, των συγκρούσεων κ.α. Είναι μια πολυεθνική μητρόπολη, αιχμή του αστισμού. Το 1890 γίνεται το πρώτο τμήμα κοινωνιολογίας στο Σικάγο, το πρώτο στις ΗΠΑ. Δίνεται έμφαση στη μελέτη του Σικάγο και του αστικού φαινομένου γενικότερα – ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ.

Ο πρώτος σημαντικός διευθυντής ήταν ο ΟΥΪΛΙΑΜ ΤΟΜΑΣ, κοινωνιολόγος, επί των ημερών του οποίου η κοινωνική επιστήμη γίνεται από φιλοσοφική και θεωρητική, εμπειρική. Ασχολείται με το μεταναστευτικό φαινόμενο( έργο του «Ο Πολωνός χωρικός στην Ευρώπη και την Αμερική»1913 ).

Ο Τόμας κάλεσε το 1915 στο Σικάγο τον ΡΟΜΠΕΡΤ ΠΑΡΚ ,που ανέλαβε τη διεύθυνση του τμήματος κοινωνιολογίας. Αμερικανός, μαθητής του Ζίμελ, ακτιβιστής, δημοσιογραφούσε και ήταν κατά των φυλετικών διακρίσεων και θεωρείται ο κλασσικός θεωρητικός του αστισμού. Εγκαινιάζει για πρώτη φορά παγκοσμίως τις URBAN STUDIES (=έρμπαν στάντις) , που με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν σε διεπιστημονικό τομέα ερευνών . Επίσης προτείνει για πρώτη φορά τη μεθοδολογία της κοινωνικής ανθρωπολογίας στη μελέτη της σύγχρονης μεγαλούπολης (επιτόπια και συμμετοχική παρατήρηση) και αρχίζει να παράγεται Αστική Εθνογραφία. Το 1913 γράφει ένα άρθρο, το οποίο θεωρείται κλασσικό για την Αστική Ανθρωπολογία, στο οποίο εκθέτει τις αντιλήψεις του για το Αστικό και θέτει τις βάσεις της ΑΣΤΙΚΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ( π.χ. κέντρο, γκέτο, εργατικές συνοικίες, μελέτη της πόλης και πρόγραμμα για το τί χρειάζεται να μελετηθεί).Ο Παρκ και οι μαθητές του υλοποίησαν το πρόγραμμα της μελέτης της πόλης. Έδωσαν έμφαση στο πώς οι άνθρωποι σκέπτονταν και αισθάνονταν για την πόλη και τη ζωή τους = ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΠΟΥ ΤΑ ΙΔΙΑ ΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΕΔΙΝΑΝ ΣΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΟΥΣΣτις ΗΠΑ επικρατούσε τότε ο Κοινωνικός Δαρβινισμός (= ανταγωνισμός και επικράτηση του ισχυροτέρου – καμία ανάγκη κοινωνικής πρόνοιας κ.λ.π.). Ο Παρκ είχε επηρεαστεί, αλλά προχώρησε παραπέρα.. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν οι μέθοδοι μελέτης του σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος. Από το 1915 έως το 1940, πραγματοποιήθηκαν κλασσικές μελέτες Αστικής Εθνογραφίας, με επιτόπια έρευνα.. Κάποιες από αυτές : - του Άντερσον για τους Ηοbo ( την πρωταρχική εμφάνιση των αστέγων ) ήταν άστεγοι, χωρίς μόνιμο τόπο εγκατάστασης, οι οποίοι εργάζονταν ως εποχιακοί εργάτες όπου εύρισκαν εργασία, π.χ. στους σιδηροδρόμους – μετά το τέλος της εργασίας τους επέστρεφαν στις μεγαλουπόλεις και έμεναν σε παραγκουπόλεις - του Θράσερ για τους Gungs, ομάδες νεαρών οριακά παραβατικών, που εγκαθιδρύει μια σειρά μελετών που συνεχίζονται μέχρι σήμερα.- του Κρέσεϋ για το Taxi Danse, «ελαφρά» πορνεία, τύπου κονσομασιόν, όπου με κάποια χρήματα μπορούσε κάποιος να χορέψει με τα διαθέσιμα κορίτσια.

Δ Ι Α Λ Ε Ξ Η 2η

Το 1938, ο ΛΟΥΪΣ ΓΟΥΪΡΘ, μαθητής του Πάρκ, γράφει το άρθρο «URBANISM US THE WAY OF LIFE». Συνόψισε τις ιδέες της Σχολής του Σικάγο για το Αστικό, άσκησε τεράστια επίδραση και το άρθρο του απετέλεσε τη βάση της συζήτησης για πολλές δεκαετίες. Ισχυρίζεται ότι μιλάει για το Αστικό οικουμενικά και περιλαμβάνει όλες τις πόλεις του παρελθόντος και του παρόντος του (ενώ στην πραγματικότητα περιγράφει τη Δυτική Βιομηχανική πόλη = την αστικότητα της εποχής του). Επισημαίνει την ποικιλομορφία των πόλεων αλλά καταλήγει σε 3 χαρακτηριστικά που κατά τη γνώμη είναι κοινά για όλες τις πόλεις ( ως προς τον χρόνο και το χώρο, διαχρονικά) και ορίζουν το αστικό φαινόμενο :

1) το ΜΕΓΕΘΟΣ2) η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ3) η ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΑ

ΑΡΑ : η πόλη για τον ΓΟΥΙΡΘ είναι μεγάλη, πυκνή και μόνιμη εγκατάσταση κοινωνικά ετερογενών ατόμων.

Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι ουσιώδη με σημαντική επιρροή στο κοινωνικό σύνολο, ανεξάρτητα από το κοινωνικό σύστημα.Για τον Γουίρθ, η πόλη ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΝΕΙ τον κοινωνικό ιστό, επικρατούν σχέσεις

- ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ- ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΕΣ (κυρίως οικονομικές)- ΕΦΗΜΕΡΕΣ- ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕΣ- ΚΑΤΑΤΜΗΜΕΝΕΣ (ή διαμερισματοποιημένες = το αντίθετο του

πολλαπλές)

Δηλαδή παρουσιάζει ένα ανίσχυρο πλέγμα σχέσεων πολύ διαφορετικό από εκείνο του αγροτικού χώρου ( = μείωση του κοιν. ελέγχου και ανομία που θυμίζει Ντιρκέμ).

Συνέπειες αυτών των χαρακτηριστικών είναι :Α) Η επέκταση της χρηματικής οικονομίας Β) Ο καταμερισμός της εργασίας Γ) Ο χωρικός διαχωρισμός του πληθυσμού ( η πόλη γίνεται ένα μωσαϊκό έντονα διαχωρισμένων κοινωνικών κόσμων – χωρίζεται σε κοινωνικά και λειτουργικά εξειδικευμένς περιοχές ).Δ) Αναπτύσσονται τυπικού μηχανισμοί ελέγχου (π.χ. κανόνες, αστυνόμευση « η ορθολογικότητα του ρολογιόυ και του φωτεινού σηματοδότη»)Ε) Άμβλυνση των ταξικών διαιρέσεων ( κοιν. θέση ρευστή – ανασφάλεια αλλά και κοιν. κινητικότητα)ΣΤ) Το άτομο συνδέεται με πολλές ομάδες αλλά δεν εντάσσεται σε καμία – δεν ελέγχεται από καμία επίσης.

Το άρθρο του ΓΟΥΙΡΘ είναι πολύ σημαντικό και πάντα επίκαιρο και προκαλεί μέχρι και σήμερα έντονες συζητήσεις, γιατί κατόρθωσε να επισημάνει κάποια από τα στοιχεία της σύγχρονης βιομηχανικής αστικότητας .

Κριτική στο άρθρο ΓΟΥΪΡΘ

1) ΟΣΚΑΡ ΛΙΟΥΪΣ = κοιν. ανθρωπολόγος που μελέτησε την πόλη του Μεξικό, το 1950 και διαπίστωσε ότι το χαρακτηριστικό της «αποδιοργάνωσης» του Γουίρθ δεν υπήρχε στις φτωχογειτονίες της πόλης = η οικονομική ζωή της πόλης ήταν σταθερή, οι δεσμοί με την οικογένεια δυνάμωναν, υπήρχε ένταση της θρησκευτικότητας , η τέλεση παγανιστικών τελετουργιών του αγροτικού χώρου διατηρήθηκαν, όπως και οι συνεκτικές διαπροσωπικές σχέσεις.ΆΡΑ : η συνέπεια της κοινωνικής αποδιοργάνωσης του Γοϊρθ, για τον Λούϊς δεν είναι τίποτε άλλο από τον «ηθικό πανικό» των αστικών κύκλων των αμερικανών της εποχής της ποτοαπαγόρευσης και της τζαζ. Θεωρεί λανθασμένο το ότι ο Γουϊρθ σκιαγραφεί μόνο ένα τύπο αστού, του αποδιοργανωμένου (συμφωνεί μαζί του ότι υπάρχουν οι σχέσεις του τύπου που περιγράφει ο Γουϊρθ, αλλά παρατηρεί ότι υπάρχουν και στενές σχέσεις). Ο Λούϊς απορρίπτει συνολικά την προβληματική Γουίρθ γιατί θεωρεί ότι το βασικό χαρακτηριστικό είναι η ΤΑΞΙΚΗ ΘΕΣΗ και όχι η πόλη.

2) Κριτική στον ΕΘΝΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ της προσέγγισης Γουϊρθ = προέβαλε το δυτικό αστισμό παντού. Απέτυχε να συνδέσει το Αστικό με το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο ( Οικονόμου : «τερατώδες λάθος»). Η ΠΟΛΗ ΕΙΝΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ( = δεν υπάρχουν χαρακτηριστικά ανεξάρτητα από τον πολιτισμό ή την κοινωνία.). Οι πόλεις στο χώρο και τον χρόνο είναι πολύπλοκες. Ο Γουίρθ παρουσίασε μια μονοδιάστατη και ομογενοποιητική εικόνα του αστισμού, γενικεύοντας απλουστευτικά.. Η άποψή του είναι βασισμένη στην όψη των βιομηχανικών πόλεων και αυτό εν μέρει = οικουμενικοποιεί μερικές από τις εμπειρίες του βιομηχανικού αστισμού. Στην πραγματικότητα περιγράφει κάποιες πολύ σημαντικές όψεις της βιομηχανικής πόλης των ΗΠΑ του 1920.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ : Ο ΕΝΑΣ Αστισμός «σπάει» σε ΠΟΛΛΟΥΣ Αστισμούς. Ανθρωπολόγοι επισκέπτονται όλο τον κόσμο και μελετούν άλλες μορφές αστικότητας και δείχνουν τον εθνοκεντρισμό του Γουίρθ.

Παραδείγματα ανθρωπολογικών ερευνών :

1) Ο ΜΑΪΝΕΡ κάνει έρευνα στο Τιμπουκτού ( Δ. Αφρική, σήμερα στο κράτος του Μάλι).Έργο :1953, «Η πρωτόγονη πόλη του Τιμπουκτού»-μορφή αστικής ζωής πολή διαφορετική.Διαπίστωσε ότι δεν ισχύουν τα 3 χαρακτηριστικά του Γουίρθ :

- η φυλή και η συγγένεια ήταν η βάση της κοιν. οργάνωσης- δεν υπήρχε κοινωνική αποδιοργάνωση

- το μέγεθος της πόλης ήταν μικρό αλλά ήταν κοσμοπολίτικη και είχε αστικά χαρακτηριστικά.(= το μέγεθος δεν καθορίζει τον αστισμό).

2) Ο ΛΕΤΟΥΡΝΩ κάνει έρευνα στη Φέζ (ΒΔ Αφρική) στο Μαρόκο.Μελετά την ισλαμική πόλη και θεωρεί ότι έχει τα δικά της χαρακτηριστικά ( = πώς το Ισλάμ επηρεάζει την οργάνωση και την αστική ζωή - επίσης μια γενίκευση).

3) Οι πόλεις των ΓΙΟΥΡΟΥΜΠΑ προκάλεσαν μεγάλες συζητήσεις . Θεωρήθηκαν ως η πρωταρχική μορφή αστισμού την οποία μπορούσες να παρατηρήσεις και στις μέρες μας (= ο «εν ζωή αρχαίος αστισμός»).

- Τεχνολογικά πρωτόγονες, αλλά με μεγάλο μέγεθος.- Αστικοποιημένη κοινωνία σε σύνολο ( σε επίπεδο συγκρίσιμο με την

αστικοποίηση του Καναδά).- Καταμερισμός εργασίας αρκετά αναπτυγμένος αλλά στην πλειονότητά τους

γεωργοί.- Περίπλοκο σύστημα αγορών.- Συγγενικοί δεσμοί ισχυροί ( = ομάδες μονογραμμικής καταγωγής, βάση της

οργάνωσης της πόλης, οικονομικές, πολιτικές και θρησκευτικές λειτουργίες)- Όχι κοινωνικές τάξεις και ανωνυμία, αλλά υπήρχε περίπλοκο σύστημα

ανταγωνισμού και συμμαχίας, όπως και διαφοροποίηση.- Όχι ανομία και αποδιοργάνωση.- Αναπτυγμένοι πολιτικοί θεσμοί πάνω από τις ομάδες καταγωγής (= βασιλιάς

και συμβούλιο από τις ομάδες καταγωγής).

Πληρούνται 2 από τα κριτήρια του Γουίρθ ( μέγεθος και πυκνότητα πληθυσμού, όχι όμως η ετερογένεια) αλλά δεν υπάρχουν οι συνέπειές τους. Αυτό που φαίνεται σαφώς είναι ότι η γέννηση των πόλεων έχει σχέση με την ύπαρξη της συγκεντρωτικής εξουσίας.

(στον φάκελλο υπάρχει το άρθρο του Γουίρθ)

ΤΙΤΛΟΙ 1ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

-Δεκ. 1950 – 1960 = οι ανθρωπολόγοι ασχολούνται συστηματικά με το Αστικό.-Δεκ. 1970 και 1980 = το αστικό υπερισχύει των άλλων μελετών πλέον.--Διάκριση μεταξύ urban και bourgeois.-Η πόλη επηρεάζει τις κοιν. σχέσεις και τον πολιτισμό.

-Η δημιουργία των πόλεων έχει άμεση σχέση με το κράτος, την κοινωνική ετερογένεια και την μνημειακότητα.

-ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΟΛΗ =Η βιομηχανική εποχή δημιούργησε ανάγκες νέου τύπου πόλης-ριζικός μετασχηματισμός- Ηθική και κοινωνική αποδιοργάνωση – άθλιες συνθήκες διαβίωσης για τα χαμηλά στρώματα- Τεράστιες πληθυσμιακές πυκνότητες και ανωνυμία- απώλεια της ευταξίας και του ελέγχου.-Περιβαλλοντικοί και ταξικοί παράγοντες έστρεψαν τα ανώτερα στρώματα εκτός πόλης – μονοκατοικίες στα προάστια. -Δύο τύποι αντίδρασης : α) καταδίκη της πόλης ως σωματική και ηθική κατάπτωση και β) υπερμαχοι της πόλης ως κέντρο ελευθερίας, δημιουργικότητας και καινοτομιών.

-Aρχή Αστικής στις αρχές του 20ου αιώνα με τον : ΓΚΕΟΡΓΚ ΖΙΜΕΛ = ο πρώτος που θεωρητικοποίησε το φαινόμενο της πόλης – η σύγχρονη αστικοποίηση έχει τις αυτόνομες επιπτώσεις της.Έργο «Πόλη και ψυχικός βίος».

-20ος ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟ = άρχισαν οι Αστικές σπουδές:-ΟΥΊΛΙΑΜ ΤΟΜΑΣ – τμήμα κοινωνιολογίας με έμφαση στο αστικό φαινόμενο-έρευνες για το μεταναστευτικό φαινόμενο.-ΡΟΜΠΕΡΤ ΠΑΡΚ= μαθητής Ζίμελ, δημοσιογράφος, κατά των φυλετικών διακρίσεων , κλασσικός στοχαστής του αστισμού– ιδρύει τις «Urban Studies»- θέτει τις βάσεις της Αστικής Γεωγραφίας (κέντρο, γκέτο, εργ. συνοικίες κ.α.) και πρόγραμμα μελέτης.-Από 1915 έως 1940 = κλασσική αστική εθνογραφία :-Άντερσον για τους Ηobo-Θράσερ για τις Gungs-Γουϊρθ για το Γκέτο-Κρέσεϋ για τ Τaxi Dance-1938= ΛΟΥΪΣ ΓΟΥΪΡΘ «Urbanism us the way of life»- σύνοψη των ιδεών της σχολής του Σικάγο.

ΤΙΤΛΟΙ 2ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

-Αρθρο ΓΟΥΪΡΘ (1938)= συνοψίζει τις θέσεις της Σχολής του Σικάγο για το Αστικό , επηρεάζει έκτοτε τη συζήτηση για το Αστικό- θέτει ως οικουμενικά και διαχρονικά κριτήρια της αστικότητας τα :

1) Το ΜΕΓΕΘΟΣ2) Την ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ του ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ3) Την ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΑ

ΑΡΑ : ΠΌΛΗ = σχετικά μεγάλη, πυκνή και μόνιμη εγκατάσταση και κοιν. ετερογένεια ατόμων.Οι συνέπειες αυτών των χαρακτηριστικών είναι κοινωνιολογικές και σημαντικότατες:-ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ της κοιν. ζωής – ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ, ΕΦΗΜΕΡΕΣ, ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕΣ, ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΕΣ (κυρίως οικονομικά) και ΚΑΤΑΤΜΗΜΕΝΕΣ.-Επέκταση της ΧΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ-ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ-ΧΩΡΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (λειτουργικά και κοινωνικά).-ΤΥΠΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ (κανόνες, αστυνόμευση).-ΠΕΡΙΠΛΟΚΗ ΑΣΤΙΚΗ ΔΟΜΗ – ΑΜΒΛΥΝΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΙΡΕΣΕΩΝ( όχι στενές προσωπικές σχέσεις, ανασφάλεια, κοιν. κινητικότητα)-ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΓΟΥΪΡΘ 1)ΟΣΚΑΡ ΛΟΥΪΣ = μελέτη της πόλης του Μεξικό, δεκ. 1950 = διαπιστώνει ότι οι συνέπειες των κριτηρίων Γουίρθ δεν ισχύουν στις φτωχογειτονιές και κυρίως η «αποδιοργάνωση» (στενές οικ. σχέσεις, διατήρηση συνηθειών του αγροτικού χώρου, διαπροσωπικές σχέσεις, θρησκευτικότητα κ.α.).

- Θεωρεί ότι οι απόψεις Γουίρθ είναι ο «ηθικός πανικός» των αμερικανών αστών του 1920. Αντίθετα πιστεύει ότι η ΤΑΞΙΚΗ ΘΕΣΗ επηρεάζει τις κοινότητες και όχι η πόλη.

2) Κριτική στον ΕΘΝΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ του Γουίρθ .- Οικουμενικοποίησε μερικές μόνο από τις εμπειρίες του βιομηχανικού αστισμού των ΗΠΑ του 1920.

- Απέτυχε να συνδάσει το Αστικό με τοΚΟΙΝΩΝΙΚΟ και ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ( μονοδιάστατη και ομογενοποιητική οπτική)

- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΚΡΙΤΙΚΗΣ = ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΟΙ ΑΣΤΙΣΜΟΙ

-ΑΣΤΙΚΗ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΟΥΣ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΣΤΙΣΜΟΥΣ ΚΑΤΑΡΡΙΠΤΟΝΤΑΣ ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΟΥΊΡΘ.

1) ΜΑΊΝΕΡ στο Τιμπουκτού = (Δεν υπάρχουν τα 3 κριτήρια Γουίρθ , αλλά φυλή και συγγένεια= βάση της οργάνωσης, όχι αποδιοργάνωση, μικρό μέγεθος,αστικά και κοσμοπολίτικα χαρακτηριστικά)

2) ΛΕΤΟΥΡΝΩ στη Φεζ = (ισλαμική πόλη- το Ισλάμ επηρεάζει την οργάνωση)3) ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΩΝ ΓΙΟΥΡΟΥΜΠΑ =(υπάρχουν τα 2 κριτήρια – όχι

ετερογένεια και όχι οι συνέπειες των κριτηρίων – τεχνολογικά πρωτόγονοι, μεγάλες πόλεις, αστισμός σε μεγάλη έκταση, γεωργοί, ισχυρές σχέσεις, όχι αποδιοργάνωση και ανομία, αναπτυγμένοι πολιτικοί θεσμοί κ.α.).

ΔΙΑΛΕΞΗ 3η

Αμερικανική και Βρετανική κριτική στο άρθρο Γουίρθ :

Κάποιοι κοινωνιολόγοι απέδειξαν ότι το μοντέλο Γουίρθ δεν ισχύει σε απόλυτο βαθμό ούτε και στον Δυτικό κόσμο (ακόμη και για το ίδιο το Σικάγο).

ΟΥΪΛΙΑΜ ΦΟΥΤΓΟΥΑΪΤ Έργο του : «Street corner society», 1943 Η μελέτη μιας υποβαβμισμένης γειτονιάς Ιταλών μεταναστών στην Βοστώνη έδειξε ότι η αποδιοργάνωση, ως συνέπεια των 3 οικολογικών – δημογραφικών κριτηρίων της πόλης (= μέγεθος, πυκνότητα πληθυσμού και κοιν. ετερογένεια) του Γουίρθ, δεν ίσχυε. Το οργανωμένο έγκλημα ήταν περιορισμένο, η τοπική ταυτότητα ήταν ισχυρή, η κοινότητα ήταν συνεκτική και υπήρχε το αίσθημα της ασφάλειας.

ΓΙΑΝΓΚ και ΓΟΥΪΛΜΟΤΈργο τους : «Family and kinship in east London»,1957

Βρετανοί, μελέτησαν μια εργατική συνοικία του Λονδίνου. Διαπίστωσαν ότι υπήρχε σταθερότητα στους συγγενικούς δεσμούς και στις σχέσεις γειτονίας. Η σημασία της γειτονιάς ήταν ιδιαίτερη : υπήρχε πλούσια κοινωνική ζωή και όχι αποδιοργάνωση.

ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΓΚΑΝΣΈργο του : «The urban villagers»

Μελέτησε τους Ιταλοαμερικανούς της Βοστώνης και διαπίστωσε ότι υπήρχαν συνεκτικές κοινότητες με χαρακτηριστικά αυτών του αγροτικού χώρου. Καθιέρωσε τον όρο «ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ».

ΑΡΑ : και οι τρείς μελετητές άσκησαν κριτική στην έννοια της αποδιοργάνωσης με βάση εμπειρικά δεδομένα και θεώρησαν «κοινωνική ποικιλία» αυτό που, λόγω «ηθικού πανικού» θεωρήθηκε ως αποδιοργάνωση.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΓΟΥΪΡΘ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣΗ ιστορική έρευνα έδειξε ότι τα κριτήρια Γουίρθ δεν είχαν οικουμενική και διαχρονική ισχύ.

ΡΕΝΤΦΙΛΝΤ και ΣΙΓΚΕΡΈργο : «Ο πολιτισμικός ρόλος των πόλεων».

Τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο πολιτισμικός παράγοντας στην κατηγοριοποίηση των πόλεων. Διακρίνουν 2 κατηγορίες (ιδιαιτέρως γενικευτικές), στις οποίες κατατάσσουν όλες τις πόλεις με βάση την ιστορική μελέτη

1) οι ΟΡΘΟΓΕΝΝΕΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ = οι πόλεις που συστηματοποιούν και αναπτύσσουν έναν παλαιό πολιτισμό = πρόκειται για ένα πολιτισμικό σύστημα, όπου οι διανοούμενοι των πόλεων διαλογίζονται πάνω στις παραδοσιακές πρακτικές, συγκεντρώνουν, συστηματοποιούν και ανασυνθέτουν έναν πολιτισμό ( που ο λαός θεωρεί ότι είναι ο δικός του πολιτισμός).

Όρος Ρέντφιλντ και Σίγκερ :- η ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (η λόγια πολιτισμική παράδοση) - η ΜΙΚΡΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (η πολιτισμική παράδοση του λαού, π.χ. του αγροτικού χώρου κ.λ.π.)

2) οι ΕΤΕΡΟΓΕΝΝΕΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ = τα κοσμοπολίτικα κέντρα όπου διαφορετικές πολιτισμικές παραδόσεις παράγουν έναν υβριδικό πολιτισμό, έναν πολιτισμό νέου τύπου (π.χ. οι αποικιακές , εμπορικές ή βιομηχανικές πόλεις).

(Οι κατηγορίες Ρέντφιλντ και Σίγκερ δεν είναι απόλυτες = στην ουσία κάθε πόλη μπορεί να είναι και τα δύο).

ΑΡΑ : το έργο των Ρέντφιλντ και Σίγκερ είναι πολύ σημαντικό γιατί θεωρώντας τις πόλεις κέντρα πολιτισμικής παραγωγής, ανοιγουν νέους δρόμους στη μελέτη της αστικότητας.

ΓΕΔΕΩΝ ΣΟΜΠΕΡΚ

Αναγνωρίζει την ποικιλομορφία του αστισμού αλλά δημιουργεί ένα μοντέλο υπεραπλουστευτικό, ψάχνοντας περισσότερο τις ομοιότητες, παρά τις διαφορές των πόλεων μεταξύ τους.

Διακρίνει τις πόλεις σε 2 κατηγορίες βάσει των ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥΣ :1) Τις ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ : ευρύς τύπος που περιλαμβάνει

όλες τις πόλεις προ βιομηχανικής εποχής.2) Τις ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ : Τις πόλεις μετά την βιομηχανική

επανάσταση.

Ο Σόμπεργκ περιγράφει την προβιομηχανική πόλη ως :

- Όχι μεγάλη πληθυσμιακά, όμως πολύ σημαντική γιατί επιτελεί οικονομικές, εκπαιδευτικές και θρησκευτικές λειτουργίες.

- Κέντρο πρωτίστως γνώσης και εξουσίας και κατά δεύτερο λόγο κέντρο οικονομικής εξουσίας, με επιρροή σε ευρύτερη περιφέρεια.

- Κέντρο βιοτεχνίας και εμπορίου, όμως κυρίως για την κάλυψη των αναγκών των ελίτ (το πνεύμα δεν ήταν καπιταλιστικό – ο οικινομικός τομέας ήταν υποταγμένος στο πολιτικό και εκπαιδευτικό).

- Στην κορυφή της ιεραρχίας ήταν μια εγγράμματη ελίτ (θρησκευτική, εκπαιδευτική και πολιτική) αξιωματούχων που ήλεγχαν το κράτος και αποσπούσαν το πλεόνασμα, μέσω της μορφής του πολιτικού συστήματος(= το οικονομικό δεν αυτονομείται).

- Κάτω από το στρώμα των ελίτ υπάρχουν οι επαγγελματικές, εθνοτικές και άλλες ομάδες.

- Όλες οι ομάδες είναι οργανωμένες σε συντεχνίες (ακόμη και οι ζητιάνοι), με δικές τους εορτές, αγίους ή δράσεις «κοινωνικής πρόνοιας». Η οργάνωση των επαγγελμάτων και οι οικονομικές δραστηριότητες οργανώνονται από τις συντεχνίες, γεγονός που για κάποιους εμπόδιζε την καπιταλιστική εξέλιξη.

- Χωρική δομή : περιτειχίζεται (bourg) και το κέντρο της είναι μνημειακός χώρος (παλάτι, ναός, τέμενος κ.α.), που συμβολίζοντας την εξουσία και αναπαριστώντας την κοσμική τάξη, λειτουργούσε ως όργανο της εξουσίας.Η Αγορά είναι σε κεντρικό σημείο, αλλά δεν αποκτά ποτέ την κυρίαρχη θέση των αγορών της βιομηχανικής πόλης.Υπάρχει διαχωρισμός των ομάδων της πόλης : οι ελίτ καταλαμβάνουν το κέντρο και όσο απομακρύνονται από το κέντρο, τόσο χαμηλώτερα κοιν. στρώματα είναι. Η χωρική διαφοροποίηση των λειτουργιών είναι μικρή (π.χ. σπίτι, εργασία και διασκέδαση, στην ίδια περιοχή).

Το έργο του Σόμπεργκ έστρεψε την κατανόηση της αστικότητας μέσα από το πρίσμα του ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Ομως το σχήμα σχηματοποιεί και ομογενοποιεί μια πολύ πιο σύνθετη και πολύμορφη πραγματικότητα.

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΣΜΟΥ

Ανθρωπολόγοι και Ιστορικοί συναντώνται για να βρούν τρόπους κατανόησης του αστισμού και της πόλης. Οι αρχαιολόγοι, από πολύ νωρίς, υιοθέτησαν τις προσεγγίσεις της Αστικής και Περιφερειακής Γεωγραφίας των ανθρωπολόγων, που έβλεπαν την πόλη ως τμήμα μιας ευρύτερης κοινωνίας . Και οι δύο κλάδοι όριζαν την πόλη με βάση τις ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ που επιτελεί και όχι με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Οι περισσότερες προσεγγίσεις βλέπουν 3 στάδια της εξέλιξης του αστισμού :

1) ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟ και ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ = νομάδες που κινούνται συνεχώς – όχι μόνιμοι οικισμοί.

2) ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ = κάποιες κυνηγετικές-τροφοσυλλεκτικές ομάδες εξελίχθηκαν σε εδραίες κοινωνίες – σταθερές συνοικήσεις – χωριά που βασίζονται στην εκημέρωση των ζώων και την γεωργία.

3) ΠΟΛΕΙΣ = κάποιες γεωργικές κοινωνίες εξελίχθηκαν σε πόλεις.

Οι πρώτες θεωρίες ήταν υλικομαρξιστικές και έδιναν έμφαση στην ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ και το ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ από την αυξημένη αγροτική παραγωγή, ως τον κύριο παράγοντα της γέννησης των πόλεων :

οι πρώτες πόλεις ιδρύθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες σε διοικητικό και πολιτικό μηχανισμό που προκάλεσαν τα μεγάλα αδρευτικά έργα (η πρώτη θεωρία ήταν του ΓΚΟΡΝΤΟΝ ΤΣΑΪΛΝΤ και ακολούθησαν των Βιτφόγκελ κ.α.). Δηλαδή :- Μια σειρά τεχνολογικών επιτευγμάτων (γεωμετρία, αδρευτικά συστήματα,

μεταλουργία κ.α), δημιούργησαν μηχανισμούς απόσπασης του πλεονάσματος και ακολούθησε η πολιτική και κοινωνική τεχνολογία, που οδήγησε σε μια μορφή ΚΡΑΤΟΥΣ, που βασιζόταν σε γνώσεις και τεχνικές (όπως γραφή, ημερολόγιο κ.λ.π.).

Τη δεκαετία 1960 εμφανίστηκαν θεωρίες που έδιναν έμφαση στη ΘΡΗΣΚΕΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ = η θρησκευτική οργάνωση σταδιακά εξελίχθηκε σε πολιτική εξουσία.

ΤΙΤΛΟΙ 3ης Διάλεξης

-Κριτική στον Γουίρθ από Αμερικανούς και Βρετανούς , κυρίως στη συνέπεια της αποδιοργάνωσης της ζωής στην πόλη :-ΟΥΪΛΙΑΜ ΦΟΥΤΓΟΥΑΊΤ (1943, «Street corner society», Βοστώνη- ιταλική γειτονιά- όχι αποδιοργάνωση).-ΓΙΑΝΚ και ΓΟΥΪΛΜΟΤ (1957, «Family and the Kinship in east London», εργ. Συνοικίες του Λονδίνου, όχι αποδιοργάνωση)-ΧΕΡ. ΓΚΑΝΣ («The urban villagers», Βοστώνη, ιταλοαμερικανοί, συνεκτικές κοινότητες όπως και στον αγροτικό χώρο, όρος «URBAN VILLAGE»- Αστικό Χωριό).-Κριτική στον Γουίρθ από τη σκοπιά της Ιστορίας – έμφαση στις ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ – ΚΕΝΤΡΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ :-ΡΕΝΤΦΙΛΝΤ και ΣΙΓΚΕΡ = (γενικευτικό, ομογενοποιητικό σχήμα)έμφαση στον πολιτισμικό ρόλο της πόλης 1)Ορθογεννετικές πόλεις (οι διανοούμενοι συλλέγουν, συστηματοποιούν και αναπαράγουν τις Όρος : Μεγάλη και Μικρή παράδοση παραδοσιακές πρακτικές)2)Ετερογεννετικές πόλεις (κοσμοπολιτισμός- παραγωγή υβριδικού πολιτισμού).-Γ. ΣΟΜΠΕΡΚ = (γενικευτικό, ομογενοποιητικό σχήμα)Ο οικονομικός τομέας είναι υποταγμένος στον πολιτικό και εκπαιδευτικό.1)Προβιομηχανικές πόλεις (ιεραρχία: στην κορυφή είναι ελίτ θρησκ.,εκπαιδ. και πολιτικών αξιωματούχων που αποσπούν το πλεόνασμα – ακολουθούν οι κοινωνικές ομάδες, οργανωμένες σε ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ. Η χωρική δομή και η μνημειακή αρχιτεκτονική(τείχη,παλάτι,ναός κ.α.)= όργανο της εξουσίας – χωρικός διαχωρισμός των ομάδων και χωρική διαφοροποίηση των λειτουργιών).2)Βιομηχανικές πόλεις.

-Ανθρωπολόγοι και αρχαιολόγοι κατανοούν τον αστισμό με βάση τις ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ του, μελετώντας την αστική και περιφερειακή γεωγραφία. Ως προς την απαρχή των πόλεων διακρίνουν 3 στάδια :1)ΚΥΝΗΓΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ = νομάδες

2)ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ = εδραία εγκατάσταση,χωριά,εξημέρωση ζώων και γεωργία.3)ΠΟΛΕΙΣ -Οι πρώτες θεωρίες ήταν υλιστικομαρξιστικές = ΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΟΣ δημιούργησε την ανάγκη ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ = ΚΡΑΤΟΣ.- Οι θεωρίες της δεκ. 1960 έδιναν έμφαση στη ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ = η θρησκευτική οργάνωση σταδιακά μετασχηματίστηκε σε ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ.

Δ Ι Α Λ Ε Ξ Η 4η

CHILD : ανάπτυξη του κράτους για να καλύψη τις ανάγκες της κατασκευής και συντήρησης των αδρευτικών έργων.

Δεκαετία 1960 : αρχαιολόγοι όπως ο ΑDAMS και ιστορικοί όπως ο WHEATLEY δίνουν έμφαση στις αλλαγές της κοινωνικής οργάνωσης, ως γενεσιουργού αιτίας του αστισμού.Η θεωρία WEATLEY (Γουίτλυ) θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική σήμερα. Την διατύπωσε το 1970 και υποστηρίζει ότι Η ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ.Δίνει έμφαση στις κοινωνίες «ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΝΕΣΗΣ», δηλαδή τις γεωργικές κοινωνίες που γέννησαν πόλεις σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, χωρίς να έχουν σχέση μεταξύ τους ( π.χ. Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Κοιλάδα Ινδού, Μεσοαμερική, Άνδεις, Κίνα, Ιαπωνία, Νοτιοανατολική Ασία ή Α. Αφρική).Βασιζόμενος σε αρχαιολογικό υλικό, δίνει επίσης έμφαση στον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ και τον ΧΩΡΟ, αντί της τεχνολογίας και διακρίνει ένα κοινό χαρακτηριστικό σε όλες τις πόλεις , Το ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΜΠΕΓΜΑ = σύνολο μνημειακών κτιρίων (παλάτια, ναοί κ.α.).Ο WEATLEY θεωρεί ότι λόγω της ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ γεννήθηκε ο αστισμός = οι ιερείς ήταν η πρώτη κατηγορία ειδικών = οι πρώτοι που διαχωρίζονται από την αγροτική μάζα.

Σχήμα Γουίτλυ = ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΒΩΜΟΣ – ΤΕΜΕΝΟΣ – ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ.Μελετώντας την πόλη βάσει των ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ της θεωρεί ότι είναι κέντρο που ασκεί ιδεολογικό, πολιτικό και οικονομικό έλεγχο σε μια ευρύτερη περιοχή.Μιλά για ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΥΣ = η πόλη είναι όργανο στα χέρια του κράτους = οι πρωτες πόλεις ήταν ΠΟΛΕΙΣ-ΚΡΑΤΗ. Αρχικά υπήρχαν εδραίες αγροτικές κοινότητες με «ακέφαλα», εξισωτικά πολιτικά συστήματα , βασισμένα στις ομάδες καταγωγής. Οι ηγέτες είχαν τελετουργική και όχι

εξαναγκαστική εξουσία. Οι βωμοί σταδιακά μετατρέπονται σε τεμένη. Ασκείται επιρροή σε ευρύτερες περιφέρειες.Οι τελετουργική δύναμη των ιερέων (μεσολαβούν μεταξύ θεών και ανθρώπων) αυξάνεται γιατί επιτελούν σταδιακά και συμβουλευτικές λειτουργίες που εξελίσσονται σε διοικητικές = κοινωνική και πολιτική εξουσία, χωρίς την ύπαρξη ακόμη κράτους. Το τέμενος ήταν κέντρο μιας πρωτόλειας μορφής αναδιανεμιτικής οικονομίας.[ Θυμάμαι :Ο KΑΡΛ ΠΟΛΑΝΙ είχε διακρίνει 3 μορφές βασικής οικονομικής ολοκλήρωσης :Α) ΑΜΟΙΒΑΙΟΤΗΤΑ = κυρίως σε ακέφαλες κοινωνίες = εθιμικοί κανόνες.Β) ΑΝΑΔΙΑΝΟΜΗ = προϋπόθεση η ύπαρξη του κράτους = πολιτικό κέντρο που συγκεντρώνει και αναδιανέμει, ανάλογα με διάφορες αρχές και αξίες .Γ) ΑΓΟΡΑ = καπιταλιστική αγορά = η παραγωγή και η διανομή καθορίζονται με βάση τη λειτουργία μιας αυτόνομης αγοράς.] Το τέμενος ήταν κέντρο μιας πρωτόλειας μορφής αναδιανεμιτικής οικονομίας.Αρχίζει να παίζει ρόλο στην παραγωγή και σταδιακά μετατρέπεται σε τελετουργικό σύμπλεγμα.Οι θρησκευτικοί ειδικοί μετασχηματίζονται σε πιο συγκεντρωτικό πολιτικό σύστημα, που εξελίσσεται σε κεντρική εξουσία ικανή να επιβάλλει τη θέλησή της στην περιφέρεια.Εμφανίζεται η ταξική διαστρωμάτωση, η διάκριση αστικού και αγροτικού χώρου και συγκροτημένη αναδιανεμιτική οικονομία = οι προσφορές θεσμοθετούνται = θεσμοποιείται η απόσπαση του πλεονάσματος= εμφανίζονται πολιτικές εξειδικεύσεις και κρατικοί θεσμοί.ΑΡΑ : -Η ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΕΩΝ ΜΕΤΕΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ

- ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΕΙΣ = ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ (που βασίζονται στη θρησκεία).

- ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ = ΙΕΡΑΡΧΙΑ (βασίζεται στη θρησκεία = πρωτόλεια γραφειοκρατία, στρώμα στρατιωτικών κ.α.)

Έλαβε χώρα μια ριζική αναδιάταξη της κοινωνίας που μόνο η θρησκευτική εξουσία θα μπορούσε να επιβάλλει και διατηρήσει.Το τελετουργικό σύμπλεγμα είναι το κέντρο του κόσμου, σημείο επικοινωνίας γης και ουρανού, συμβολίζει τη θρησκευτική, πολιτική και κοινωνική τάξη, συμβάλλει στην εμπέδωση της κυριαρχίας της πολιτικής εξουσίας από τις μάζες και τελικά στη γέννηση της πόλης.Σε δεύτερο επίπεδο συμβάλει σε :-Καταμερισμό της εργασίας-Νέες τεχνολογίες και εξειδικεύσεις-Εμπόριο (κατά τον Γουίτλυ το εμπόριο ήταν στα χέρια των ανώτερων τάξεων = άρα ήταν αποτέλεσμα και όχι γενεσιουργός αιτία της πόλης).-Αδρευτικά έργα (επίσης αποτέλεσμα και όχι αίτιο δημιουργίας της πόλης)-ΠόλεμοςΤα φαινόμενα αυτά συμβάλλουν σημαντικά στην εξέλιξη των πόλεων αλλά κατά τον Γουίτλυ δεν γέννησαν την πόλη Οι πόλεις είναι κέντρα ορθογεννετικού μετασχηματισμού = δεν υπήρχε διαφορά ανάμεσα στον πολιτισμό του αγροτικού χώρου και της πόλης. (θυμάμαι : διάκριση Ρέντφιλντ και Σίγκερ =ορθογεννετική πολη = μικρή και μεγάλη παράδοση – οι literati της πόλεις επεξεργάζονται τον πολιτισμό του αγροτικού χώρου, ενώ ετερογεννετική πόλη = κοσμοπολίτικη, όργανο κοινωνικών μετασχηματισμών, νέων μορφών πολιτισμού )

Οι πρώτες πόλεις ήταν CEREMONIAL CENTERS = θρησκεία και τελετουργία ήταν κυρίαρχες λειτουργίες. Τα πολιτικά συστήματα όλων των πρώτων πόλεων είναι θεοκρατικά και επικρατεί η διαχείρηση των συμβόλων = η θρησκεία και πολιτική εξουσία είναι ελάχιστα διαφοροποιημένες.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ :

- ΓΟΥΪΡΘ = κριτήρια αστικότητας : ΜΕΓΕΘΟΣ – ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ – ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΑ ( κυριώτερη συνέπεια η αποδιοργάνωση).

- ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΓΟΥΊΡΘ = 1) ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ (=ΔΥΤΙΚΟΣ ΑΣΤΙΣΜΟΣ)2) ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΟΙ ΑΣΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΧΙ ΕΝΑΣ (παραδείγματα βιομ. Πόλεις, Τιμπουκτού, πόλεις Γιουρούμπα).

- ΣΟΜΠΕΡΚ = ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΑΣΤΙΣΜΟΣ

- ΡΕΝΤΦΙΛΝΤ ΚΑΙ ΣΙΓΚΕΡ = ΟΡΘΟΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΝΑ ΚΑΛΥΠΤΕΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ

Δεκαετία 1970 : Κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι το αστικό δεν παίζει κανένα ρόλο στις ανθρώπινες σχέσεις. Έπαιξε ρόλο η γενικότερη στροφή προς το μαρξισμό, σύμφωνα με τον οποίο ο καπιταλισμός ήταν υπεύθυνος για τα αρνητικά φαινόμενα στις πόλεις.Την ίδια όμως εποχή κάποιοι άλλοι ανθρωπολόγοι πιστεύουν το αντίθετο και προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν την αστική ανθρωπολογία. Άσκησαν κριτική στη μέχρι τότε ανθρωπολογία :

1) Αδυναμία να βρεθεί ένας ορισμός του αστικού με αποτέλεσμα να μη μελετάται η επίδραση της πόλης στις σχέσεις.

2) Οι μελέτες είχαν ως μοντέλο τη δυτική βιομηχανική πόλη3) Οι μελέτες ήταν συγχρονικές και δεν ελήφθει υπόψιν η ιστορία της πόλης.

Ο ΦΟΞ, ο ΛΙΤΣ, ο ΣΑΟΥΔΑΛ κ.α. πιστεύουν ότι το αστικό μπορεί να οριστεί διαπολιτισμικά. Δεν υπάρχει ένα σύνολο χαρακτηριστικών για όλες τις πόλεις του κόσμου και αναγκαστικά τα κριτήρια για τον ορισμό θα είναι αφηρημένα Χρειάζονται πιο ευέλικτες ταξινομήσεις με περισσότερες κατηγορίες και υποκατηγορίες πόλεων λόγω της ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΑΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΣΜΟΥ.

Ο ΦΟΞ υποστήριξε ότι το αντικείμενο της αστικής ανθρωπολογίας δεν πρέπει να είναι η μικροέρευνα αλλά :1) ο προσδιορισμός των λειτουργικών χαρακτηριστικών του αστισμού γενικά2) ο προσδιορισμός του διαφορετικού τύπου των πόλεων και τα χαρακτηριστικά

τους στο χρόνο και τον τόπο.

Μέχρι τότε το αστικό περιοριζόταν στη μελέτη κοινοτήτων που θεωρούνταν ανεξάρτητες και συνήθως ως προς την μετανέστευση, τη φτώχεια κ.λ.π.Ο ΦΟΞ πρότεινε να μελετάται η πόλη ως ΣΥΝΟΛΟ και η σχέση της με την ευρύτερη κοινωνία.Του ασκήθηκε κριτική ότι περιφρόνησε την επιτόπια έρευνα σε μικροεπίπεδο.Σήμερα οι ανθρωπολόγοι θεωρούν ότι το αστικό πρέπει να μελετάται σε μικροεπίπεδο, αλλά να μελετούν και την επίδραση της πόλης σαν σύνολο = πιο ολοκληρωμένη αστική ανθρωπολογία. Οι αρχαιολόγοι επηρεάζονται από την αστική και κοινωνική γεωγραφία και επιλέγουν ένα ορισμό με έμφαση στις λειτουργίες των πόλεων στα πλαίσια ευρύτερων κοινωνιών. Αναγνωρίζουν πλήρως την πολυμορφία του αστισμού και θεωρούν ότι οι ΔΙΑΦΟΡΕΣ έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις ομοιότητες. Παρόλα αυτά πιστεύουν ότι μπορούν να γίνουν κάποιες γενικεύσεις που να αποκαλύπτουν κοινές ιδιότητες και να διαμορφωθεί ένα είδος ορισμού. π.χ. πόλη = γέννημα της ανάπτυξης εξειδικευμένων θεσμών, που τείνει να επιτελεί ειδικές λειτουργίες μέσα σε μια ευρύτερη περιφέρεια.

Ο ANTONY LEACH λέει ότι η γέννηση της πόλης είναι είναι αποτέλεσμα μιας ΤΡΙΠΛΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ :1) Διαφοροποίηση των λειτουργιών των ΣΥΝΟΙΚΗΣΕΩΝ (π.χ. η πόλη

ορυχείο, λιμάνια κ.α.)2) Διαφοροποίηση στούς ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ θεσμούς (καταμερισμός της

εργασίας και της τεχνολογίας)3) Διαφοροποίηση στους ΑΛΛΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ

Ο LEACH δίνει έμφαση στις σχέσεις ανάμεσα στις συνοικήσεις. - Κάθε χωριό, κοινότητα κ.λ.π. είναι τμήμα ένός ευρύτερου συστήματος και επιτελεί ειδικές λειτουργίες.- Μελετά την αλληλεπίδραση των συνοικήσεων και τη σημασία της πόλης.- Κάθε κοινωνία έχει ένα σύνολο εξειδικεύσεων (π.χ. επαγγελματικές,

θρησκευτικές, οικονομικές κ.α.). Η πόλη συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος των εξειδικεύσεων άρα ασκεί μεγαλύτερη επίδραση.

- Όταν μια κοινωνία έχει πόλεις τη θεωρούμε ολόκληρη ως αστική, γιατί η πόλη ασκεί τη μεγαλύτερη επίδραση.Ο χωρικός είναι urban man, δεν είναι αποκλεισμένος.Δέχεται την κυρίαρχη επίδραση της πόλης, που δίνει τον «τόνο» και γι αυτό πρέπει να μελετάται.

Ο ΣΑΟΥΔΑΛ προτείνει έναν ορισμό με βάση την ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΡΟΛΩΝ :- Η πόλη συγκεντρώνει ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΕΙΣ, που σημαίνει αυξημένη

επικοινωνία, αλληλεπίδραση και .- Λαμβάνει υπόψιν του όλο το φάσμα της διαφοροποίησης.- Οι παλιές πόλεις (αν και φέρνουν τους ορισμούς του αστικού στα όριά τους )

είχαν συγκέντρωση εξειδικεύσεων. Η μελέτη των εξειδικεύσεων και των λειτουργιών τους δείχνουν ότι ήταν πόλεις.

- Είναι υπέρ της μελέτης του μικροεπιπέδου και της γενικότερης επίδρασης της πόλης, αλλά θεωρεί ότι λείπει μια τυπολογία που να δίνει τα εργαλεία για μελέτη.

Τόσο ο Σάουδαλ όσο και ο Λίτς πρότειναν ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ με βάση τον τρόπο παραγωγής :

Κάθε κοινωνικό σύστημα δημιουργεί τις δικές του κατηγορίες πόλεων. Χρησιμοποιούν την τυπολογία των κοινωνικών συστημάτων του Μαρξ με βάση τον τρόπο παραγωγής :1) ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ( δεν αφορά μόνο την Ασία)=Πρόκειται για θεοκρατικό κράτος και διακρίνονται 2 τύποι : α) πόλη-κράτος = πρωτόλεια μορφή, όπου το κράτος δεν είναι τόσο ισχυρό π.χ. πόλεις των Γιουρούμπα και β) πρωτόγονη αυτοκρατορία = κάποιες πόλεις-κράτη λόγω τηςανάπτυξης της γραφειοκρατίας και της πιο κεντρικής εξουσίας εξελίσσονται σε αυτοκρατορίες π.χ. Κίνα . Η γραφειοκρατία όμωςδεν ήταν πολύ ισχυρή = διάλυση αυτοκρατορίας από επαναστάσεις.2) ΑΡΧΑΙΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (Μόνο στη Δύση -αφορά την αρχαία

Ελλάδα και Ρώμη)=Δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής, μια μορφή Δημοκρατίας = ο ιερός χαρακτήρας της βασιλείας αμφισβητείται και οι άνδρες αποκτούν δημοκρατικά δικαιώματα.3) ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (μετά τη διάλυση της

Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας) =Φέουδα, βασιλέας, ευγενείς- ιππότες που κατέχουν γη και έχουν στρατιωτικά καθήκοντα και προστατεύουν τον βασιλέα, δουλοπάροικοι = γέννηση μιας ειδικής κατηγορίας πόλεων : με σχετικά μεγάλη αυτονομία σε σχέση με το κράτος.Οι Λιτς και Σάουδαλ λένε ότι αυτό δεν συνέβει μόνο στη Δύση αλλά και σε άλλους πολιτισμούς, π.χ. στην Ιαπωνία, με μια μεγάλη διαφορά : μόνο στη Δύση οδήγησε στον καπιταλισμό.4) ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το σχήμα των ΛΙΤΣ και ΣΑΟΥΔΑΛ είναι ένας ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ και μετά λαμβάνονται υπόψιν ο πολιτισμός και άλλοι παράγοντες.

ΤΙΤΛΟΙ ΤΗΣ 4ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

CHILD = το κράτος δημιουργήθηκε από τις ανάγκες κατασκευής και συντήρησης των αδρευτικών έργων.ADAMS και WHEATLEY = για την εμφάνιση του αστικού δίνουν έμφαση στις αλλαγές της κοιν. οργάνωσηςWHEATLEY (1970)= Η ΠΟΛΗ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΑΠΌ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ = θεωρία βασισμένη στις περιοχές ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΝΕΣΗΣ- έμφαση στον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ και τον ΧΩΡΟ.Κοινό χαρακτηριστικό όλων των πόλεων = το ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ = Σύμβολο θρησκευτικής, πολιτικής και κοινωνικής τάξης = όργανο της κυριαρχίας των πολιτικών ελίτ.Αστική γένεση λόγω ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ (από τελετουργική δύναμη, σε συμβουλευτική και μετά σε διοικητική).Σχήμα W.= Αγροτικός Βωμός – τέμενος – τελετουργικό σύμπλεγμαΤαυτόχρονη γέννηση πόλης και κράτους = πόλεις κράτη.ΤΕΜΕΝΟΣ = κέντρο μορφής αναδιανεμιτικής οικονομίας αρχικά – σταδιακά μετατρέπεται σε τελετουργικό σύμπλεγμα

Η θρησκευτική εξουσία μετατρέπεται σε συγκεντρωτική πολιτική εξουσία του ηγέτη = διαχείρηση των συμβόλων = θεοκρατικά πολιτικά συστήματα.Εμφανίζονται πολιτικές εξειδικεύσεις = κρατικοί θεσμοίΔημιουργείται κοινωνική διαστρωμάτωση = ιεραρχίαΠΟΛΕΙΣ = Ceremonial centers – Kέντρα ορθογεννετικού μετασχηματισμού.ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ = 1) Καταμερισμός εργασίας2) Νέες τεχνολογίες και εξειδικεύσεις3) Εμπόριο4) Αδρευτικά έργα5) ΠόλεμοςΔΕΚΑΕΤΙΑ 1970 = Κριτική στη μέχρι τότε μελέτη του αστικούFOX= μελέτη της πόλης σαν ΣΥΝΟΛΟ – και σχέση της πόλης με την ευρύτερη κοινωνία – προσδιορισμός λειτουργιών της πόλης και χαρακτηριστικά των πόλεων στο χώρο και το χρόνο

ΦΟΞ, ΛΙΤΣ ΚΑΙ ΣΑΟΥΔΑΛ = Ορισμός της πόλης διαπολιτισμικά- τονίζεται η πολυμορφία των πόλεων – έμφαση στις λειτουργίες των πόλεων στα πλαίσια των ευρύτερων κοινωνιών- οι διαφορές είναι πιο σημαντικές από τις ομοιότητες.LEACH = ΠΟΛΗ = ΓΈΝΝΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΩΝ ΘΕΣΜΩΝ – έμφαση στις ΣΥΝΟΙΚΗΣΕΙΣ= αλληλεπίδραση συνοικήσεων και επίδραση της πόλης.Τριπλή εξειδίκευση = Α) των λειτουργιών των συνοικήσεων Β) των οικονομικών θεσμών Γ) άλλων θεσμώνΠΟΛΗ= συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό εξειδικεύσεων=μεγαλύτερη επίδραση

ΣΑΟΥΔΑΛ = Ορισμός της πόλης με βάση την ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΡΟΛΩΝ = πόσες εξειδικεύσεις υπάρχουν= η πόλη έχει περισσότερες.

ΛΙΤΣ και ΣΑΟΥΔΑΛ = τυπολογία βασισμένη στους τρόπους παραγωγής του Μαρξ, ένας γενικός χάρτης για αρχική ταξινόμηση των πόλεων.Καθε σύστημα δημιουργεί τις δικές του κατηγορίες πόλεων :-ΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ = θεοκρατικό κράτος (και εκτός Ασίας)Α) πόλεις – κράτη = το κράτος δεν είναι πολύ ισχυρόΒ) πρωτόγονη αυτοκρατορία = γραφειοκρατία, ισχυρή κεντρική εξουσία- διαλύεται από επαναστάσεις-ΑΡΧΑΙΟΣ ΤΡ. ΠΑΡ/ΓΗΣ = δουλοκτητικός, μια μορφή δημοκρατίας, δημοκρατικά δικαιώματα ανδρών, αμφισβητείται η ιερότητα της βασιλείας.-ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡ. ΠΑΡ/ΓΗΣ= φέουδα, βασιλιάς, ευγενείς, ιππότες κάτοχοι γης, δουλοπάροικοι.- μόνο στη Δύση εξελίχθηκε σε καπιταλισμό.-ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΤΡ. ΠΑΡ/ΓΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 5η

ΣΧΟΛΗ ΣΙΚΑΓΟ (1910-1940) (κοινωνιολογική) :ΑΣΤΙΚΗ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΠΙΤΟΠΙΑ = ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΟΙ ΑΣΤΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ = ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΕ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ(προσοχή : η Σχολή του Σικάγο ήταν ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ και όχι ανθρωπολογική).

PARKΕπηρεάζεται από Ζίμελ, Ντιρκέμ κ.α. Συνέδεε το θεωρητικό με το μικροεπίπεδο.Διατύπωσε τη θεωρία για την ΑΣΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ = θεωρία για τη γεωγραφική ανάπτυξη και οργάνωση της πόλης ( π.χ. βιομηχανική ζώνη, αγορά, προάστεια κ.λ.π.). Τα γεωγραφικά και κοινωνικά τοπία οργανώνονται με συγκεκριμένες διαδικασίες και έχουν συγκεκριμένη δομή.Mαζί με τους συνεργάτες του Μπέρτζες, Ρέντφιλντ, Γοιίρθ κ.α. διεξάγουν έρευνες κυρίως στο Σικάγο. Η έρευνά τους είναι πολύπλευρη διεπιστημονική και αποτελεί έκτοτε το παράδειγμα των αστικών ερευνών.Θεωρεί ότι η πόλη είναι ένα ΜΩΣΑΪΚΟ ΠΟΛΛΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΟΣΜΩΝ. Κατανόησε τη γεωγραφία της μεγαλούπολης βασιζόμενος στη θεωρία του Δαρβίνου.Οπως κατά το Δαρβίνο κάθε είδος κατοχειρώνει με ανταγωνισμό το χώρο του, έτσι και οι άνθρωποι κατοχειρώνουν τη δική τους περιοχή σε ένα δυναμικό σύστημα εύθραυστων ισορροπιών. Οι ανταγωνιστικές ομάδες διαχωρίζονται και διαχωρίζουν και τις περιοχές τους. Ο Park παίρνει δηλαδή το στοιχείο του ανταγωνισμού από τη Δαρβινική θεωρία και το μεταφέρει στην κοινωνία. Ο Δαρβινισμός είχε επηρεάσει από το τέλος του 19ου αιώνα τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Η κριτική που ασκείται στην Αστική Γεωγραφία είναι ότι φυσικοποιεί την οικονομία και τον ανταγωνισμό και παρουσιάζει την πάλη των τάξεων ως φυσικό φαινόμενο και έτσι δεν υπάρχει λόγος κοινωνικής πρόνοιας. Η γεωγραφία της πόλης είναι ένα σύνθετο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό φαινόμενο. Η εκδοχή του Park μπορεί να είναι πιο light εκδοχή, όμως δεν παύει να παρουσιάζει τον ανταγωνισμό ως στοιχείο της φύσης :Η Γεωγραφία της μεγαλούπολης είναι κατά Park, ανταγωνισμός κατάληψης των καλύτερων περιοχών, βάσει των αξιών της γης.Αυτό σημαίνει ότι όποιος έχει περισσότερα χρήματα καταλαμβάνει το καλύτερο κομμάτι. Φυσικοποιείται η γεωγραφία της πόλης και ο καπιταλισμός ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης φύσης.Είναι λοιπόν φυσικός ο διαχωρισμός των κοινωνικών ομάδων και των δραστηριοτήτων καθώς και των εξειδικευμένων περιοχών.με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ο PARK της ονομάζει ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ.Θεωρεί ότι η γεωγραφική - οικολογική προσαρμογή είναι μια δυναμική διαδικασία. Χρησιμοποιεί Δαρβινική ορολογία : κυριαρχία, συμβίωση, εισβολή, διαδοχή.

Κυριαρχία-εισβολή-διαδοχή = νέοι κάτοικοι και δραστηριότητες διαδέχονται άλλους κατοίκους, γιατί κατάφεραν να επικρατήσουν στον ανταγωνισμό (π.χ. η συνοικία του Ψυρρή από βιοτεχνική- εμπορική περιοχή «αριστοκρατικοποιήθηκε»).

Συμβίωση = ανταγωνιστικές ομάδες παίρνουν τον χώρο τους στην ίδια περιοχή.

ΑΡΑ για τον PARK η πόλη είναι ένα σύνολο διαφορετικών περιοχών. Κάθε περιοχή είναι βάση ενός κοινωνικού κόσμου = μικροκοινωνίες = Κάποιες μοιάζουν με κοινότητες. Τα ταξικά συμφέροντα ή η εθνοτική εγγύτητα όπως και άλλοι παράγοντες μπορεί να δημιουργήσουν κοινότητες . Επηρεασμένος από τον Durkheim θεωρεί ότι ο καπιταλισμός φέρνει αρχικά αποδιοργάνωση, αλλά μετά δημιουργούνται νέοι θεσμοί που και πάλι ενώνουν σε κοινότητα. Η πόλη είναι για τον Park λίκνο ελευθερίας , όμως σε γενικές γραμμές η γειτονιά τείνει να χάσει τη σημασία και τη δύναμή της, λόγω της συγκρότησης του

χώρου. Η ευκολία των μέσων μεταφοράς και της επικοινωνίας επιτρέπει στα άτομα να ζούν συγχρόνως σε πολλούς κόσμους και αυτό τείνει να αποδυναμώνει τη γειτονιά. Η ΠΟΛΗ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΘΕΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ.(Αντίθετα γενικά οι εκπρόσωποι της σχολής του Σικάγο τονίζουν την αποδιοργάνωση της πόλης και δεν βλέπουν κοινότητες. Ο Park θεωρείται πιο «ανοικτό» μυαλό).

Κατά Park δύο από τα χαρακτηριστικά της πόλης είναι :1) Η χωρική διαφοροποίηση των λειτουργιών. Εξ ορισμού, στην πόλη ζεις σε

διαφορετικούς κόσμους.Η ζωή κατακερματίζεται σε διαφορετικά κομμάτια.2) Είναι μωσαϊκό κοινωνικών, πολιτισμικών και οικονομικών κόσμων, με το

οποίο έρχεσαι σε επαφή.Οι βασικοί κοινωνικοί θεσμοί αδυνατίζουν στο περιβάλλον της πόλης, παρατηρεί ένα βαθμό αποδιοργάνωσης, όμως δεν νιώθει τον «ηθικό πανικό» των άλλων της σχολής του Σικάγο.Οι δευτερεύουσες σχέσεις δεν έχουν εκτοπίσει τις πρωτεύουσες.Δημιουργούνται νέοι θεσμοί σε συνθήκες ανωνυμίας.Παρά το ότι η θεωρία του επηρεάζεται από τον Δαρβίνο, λαμβάνει υπόψιν του και τον πολιτισμό.Προτείνει στους φοιτητές του την επιτόπια στη μελέτη της πόλης, με αποτέλεσμα σειρά εθνογραφιών.

E. BURGERS

Τις απόψεις του Park εξειδίκευσε και εφάρμοσε ο Ε. Βurgers. Κατασκεύασε το διάσημο ΣΧΗΜΑ ΤΩΝ ΟΜΟΚΕΝΤΡΩΝ ΚΥΚΛΩΝ, που αφορούσε τη γεωγραφία του Σικάγο.Κάθε κύκλος είχε τα δικά του χαρακτηριστικά.:- Στο κέντρο βρίσκεται η περιοχή των επιχειρήσεων (central busines district)- Ο επόμενος κύκλος είναι η μεταβατική ζώνη. Η εισβολή και η διαδοχή της κεντρικής περιοχής στη μεταβατική ζώνη, την καθιστούν ανεπιθύμητη για περιοχή κατοικίας για τους μεσοαστούς. Αποτελεί χώρο εγκατάστασης για μετανάστες, περιθωριακές ομάδες κ.α.- Ο επόμενος κύκλος είναι οι εργατικές γειτονιές και η δεύτερη εγκατάσταση των μεταναστών (=βελτίωση της κατοικίας τους).- Ο κύκλος που ακολουθεί είναι η περιοχή με τις μονοκατοικίες της μεσαίας τάξης.- Ο τελευταίος κύκλος είναι ο κύκλος των προαστείων.

ZORBAUGH (Ζόρμπο) Τη δεκαετία του 1920 κάνει μελέτη στη μεταβατική ζώνη του Σικάγο. Το 1929 εκδίδει την εθνογραφία του «The gold coast and the slum»

Διακρίνει 6 φυσικές περιοχές στο Σικάγο:1) Tην Gold coast = περιοχή κατοικιών της αριστικρατίας, ακριβών

ξενοδοχείων, εστιατορίων κ.λ.π.2) Την περιοχή των επιπλωμένων δωματίων = παλιά αριστοκρατικά σπίτια τα

οποία είχαν μετατραπεί σε ενοικιαζόμενα δωμάτια.25000 άνθρωποι , άνδρες ή γυναίκες , νέοι, υπάλληλοι που δούλευαν στο κέντρο. Περιοχή ακραίου ανταγωνισμού και ανωνυμίας με γεωγραφική κινητικότητα. Τυπικό δείγμα αστικής ζωής της σχολής του Σικάγου.

3) Την περιοχή των μποέμ = γκαλερύ, βιβλιοπωλεία, μικρά διαμερίσματα, διανοούμενοι κ.λ.π. Ριζοσπαστικές πολιτικές και κοινωνικές ιδέες. Κοινωνική ελευθερία λόγω διαφορετικών ιδεών και όχι λόγω ανωνυμίας.Εναλλακτικοί τρόποι ζωής, σεξουαλικότητας κ.λ.π.

4) Το North Clarkstreet = κομμάτι της περιοχής Hobo , περιοχή των hobohemian. Χώρος συνάθροισης των hobo , κέντρο παράνομων και μη ευυπόληπτων δραστηριοτήτων π.χ. ενεχειροδανειστηρίων, καμπερέ, γυρολόγων, πορνείας κ.λ.π.

5) Η περιοχή του slum = υποβαθμισμένη περιοχή, υλικά και κοινωνικά. Ακραία φτώχεια, εγκληματικότητα, παραβατικότητα, μαύρες γειτονιές. Έμεναν αυτοί που δεν κατάφερναν να φύγουν.

6) Η περιοχή που λεγόταν Μικρή Σικελία ή Μικρή Κόλαση = διαχωρισμένη από τον έξω κόσμο ισχυρή κοινότητα με μεσογειακά ήθη (οικογένεια, ηθική γυναικών κ.α.), ethnic business, κάποιοι γίνονται ηγέτες των κατοίκων (π.χ. η Μαφία).

NELS ANDERSON

Από οικογένεια hobo, υιοθετήθηκε , σπόυδασε, έγινε κοινωνιολόγος και έκανε εθνογραφική έρευνα το 1923 στους Ηobo(να δω προηγούμενη αναφορά). Οι hobo, μετακινούμενο εργατικό δυναμικό, υπήρξαν γέννημα της επέκτασης των συνόρων προς τη Δύση.Την εποχή της έρευνας το φαινόμενο άρχισε να εκλείπει, γιατί είχε περιοριστεί η επέκταση. Οταν επέστρεφαν στο Σικάγο κατοικούσαν σε παραγκουπόλεις γύρω από το σιδηροδρομικό σταθμό, γνωστές και ως jungle η σε φτηνά δωμάτια της μεταβατικής ζώνης.300.000 με 500.000 hobo περνούσαν από την πόλη κάθε χρόνο.Διέκρινε 5 κατηγορίες εργατών :1) εποχιακός εργάτης με σχέδια.2) hobo = εποχιακός εργάτης χωρίς σχέδια3) trump = μετακινούμενος, όχι εργάτης.4) homeguard = hobo που δεν φεύγει από την πόλη5) bum = παράνομες δραστηριότητες

Παρατηρείται φιλανθρωπική δραστηριότητα.

PAUL CRESSEY

Εθνογραφία με θέμα μια ελαφράς μορφής πορνεία : «The taxi dance hall». Ιδιοκτήτες σχολών χορού, επί ποτοαπαγόρευσης προωθούν επί πληρωμή παρέα των κοριτσιών με τους πελάτες. Τα περισσότερα βρίσκονταν στη μεταβατική ζώνη.

Μελετά τον κόσμο του taxi dance σαν ξεχωριστό κόσμο, μια υποκουλτούρα η οποία όντως υπήρχε. Υπήρχε η έννοια της καριέρας : τον αναπτυξιακό «επαγγελματικό» κύκλο των κοριτσιών, οι οποίες συνήθως είχαν άσχημη κατάληξη.

THRASHER

Τo 1927 γράφει το «Gung». Μελέτησε ομάδες εφήβων ή νεαρών ανδρών στα όρια της παραβατικής συμπεριφοράς. Φαινόμενο που έτρεφε η φτώχεια και ο εθνικισμός, πρωτοεμφανίζεται με την εγκατάστασή τους στη μεταβατική ζώνη και τελειώνει με την κατοίκηση σε κάποια άλλη ζώνη. Βασική αιτία ήταν ο ανταγωνισμός των εθνοτικών ομάδων, με στόχο την κυριαρχεία στό χώρο.Καλλιεργείτο ένα ιδιαίτερο life style. Συνήθως μεγαλώνοντας τα μέλη των συμμοριών γίνονταν φιλήσυχες παρέες γύρω από έναν αθλητικό σύλλογο ή στον κύκλο ενός πολιτικού.

TITΛΟΙ ΤΗΣ 5ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟ : ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ, ΟΧΙ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑPARK :ΑΣΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ = ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΗΞΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΒΑΣΙΖΟΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟ (ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ). -Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΑΛΥΤΕΡΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΕΧΕΙ ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ = ΧΩΡΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ. - ΦΥΣΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ = ΟΝΟΜΑΖΕΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ , ΕΝΩ Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΘΕΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ.- ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ ΜΙΚΡΟΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΟΥΝ ΜΕ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ.- Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΦΕΡΝΕΙ ΑΡΧΙΚΑ ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΛΛΑ ΜΕΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΝΕΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΠΑΛΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ. - ΠΟΛΗ = ΣΥΝΘΕΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ = ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΚΑΙ ΜΩΣΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΚΟΣΜΩΝ.- ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΚΤΟΠΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ.- ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΟΠΙΑ ΕΡΕΥΝΑ (ΤΙΤΛΟΙ 5ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ συνέχεια)

BURGERS :ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΕ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΕ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ PARKΣΧΗΜΑ ΟΜΟΚΕΝΤΡΩΝ ΚΥΚΛΩΝ = ΚΕΝΤΡΟ : Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΚΥΚΛΟΣ : Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ( ανεπιθύμητη περιοχή για κατοικία αστών – πρώτη εγκατάσταση μεταναστών και περιθωριακών).ΤΡΙΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ : ΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΚΑΙ 2η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ.ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ : ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΑΣ ΤΑΞΗΣΠΕΜΠΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ : ΠΡΟΑΣΤΙΑ

ZORBAUGH :1929 « THE GOLD COAST AND THE SLUM» = ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟΥ.6 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ =

1) GOLD COAST = ARISTOKRATIKH PERIOXH2) ΕΠΙΠΛΩΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ

ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ – ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΩΝΥΜΙΑ3) ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΜΠΟΕΜ = ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΣΜΟΣ, ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ,

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΖΩΗΣ4) NORTH CLARKSTREET = ΠΕΡΙΟΧΗ ΗΟΒΟ5) SLUM = YΠΟΒΑΘΜΙΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ- ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.6) ΜΙΚΡΗ ΣΙΚΕΛΙΑ ή ΜΙΚΡΗ ΚΟΛΑΣΗ = ΙΣΧΥΡΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ,

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΗΘΗ, ETHNIC BUSINES, BROKERS.

ΑΝDERSON :1923 ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΗΟΒΟ5 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΑΤΩΝ :1)ΕΠΟΧΙΑΚΟΣ ΕΡΓΑΤΗΣ ΜΕ ΣΧΕΔΙΑ2)HOBO ΧΩΡΙΣ ΣΧΕΔΙΑ3)ΤRUMB=METAKINOYMENOI OΧΙ ΕΡΓΑΤΕΣ4)HOMEGUARD = HOBO ΠΟΥ ΔΕΝ ΦΕΥΓΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ5)DUM = ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

P. CRESSEY :«THE TAXI DANCE HALL»= ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΧΟΡΟΥΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ- ΕΛΑΦΡΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΟΡΝΕΙΑΣ

THRASHER :1927 “GUNGS» = ΟΜΑΔΕΣ ΕΦΗΒΩΝ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ, ΟΣΟ Ο ΤΟΠΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ.

ΔΙΑΛΕΞΗ 6η

Η Σχολή του Σικάγο δημιούργησε ένα ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (= όρος Κουν : Θεωρητική μεθοδολογική προσέγγιση) στην ΑΣΤΙΚΗ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ. Χρησιμοποίησε επιτόπια έρευνα και συμμετοχική παρατήρηση (ανθρωπολογικές μεθόδους) και διερεύνησε την πόλη. Παρήχθησαν πολλές εθνογραφίες για την ίδια περιοχή, από

διαφορετικούς εθνογράφους = ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΛΛΗΛΟΣΥΜΠΛΗΡΟΥΜΕΝΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ = ένα διαφωτιστικό παζλ.SOS :(ερώτηση εξετάσεων) : «Πώς οριοθέτησαν το πεδίο έρευνας;»

[Αυτό το ερώτημα δεν το έθεσε η κλασσική ανθρωπολογία. Μελετούσαν μια κοινότητα και θεωρούσαν ότι έβγαζαν γενικά συμπεράσματα. Αυτό δεν μπορούσε να ισχύει στις μεγάλες πόλεις. Πρέπει να ορίζεις τί μελετάς (μικροεπίπεδο) και σε ποιό ευρύτερο επίπεδο εντάσσεται (μακροεπίπεδο).]

Απάντηση : Η Σχολή του Σικάγο θεωρεί ότι ο ανταγωνισμός, μέσα στη φύση του ανθρώπου, οδηγεί στη δημιουργία ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ που η κέθε μια αποτελεί τη βάση ενός ξεχωριστού κόσμου. Ο Park δίνει έμφαση στο βιολογικό ανταγωνισμό και σε μικρότερο βαθμό στο πολιτισμικό επίπεδο.Η μεθοδολογία της Σχολής του Σικάγο (προσοχή ο Οικονόμου δε θέλει απλή αναφορά, αλλά να αναλύονται) : ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι που αλληλοσυμπληρώνονται με έμφαση στις ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ.[ Ο Park αποσπά τους κοινωνιολόγους από την πολυθρόνα ( όπως και ο Μαλινόφσκι τους ανθρωπολόγους) και υιοθετεί την επιτόπια, μετατρέποντας την κοινωνιολογία από φιλοσοφική επιστήμη σε εμπειρική. Χρησιμοποιεί ευρεία γκάμα μεθόδων (στατιστικές, αφηγήσεις, ημερολόγια, βιογραφίες, αρχεία κ.α.).Σήμερα αναγνωρίζεται ιδιαίτερα η μεθοδολογία της Σχολής του Σικάγο. Είναι σαφές ότι μόνο η επιτόπια και η συμμετοχική παρατήρηση δε φτάνουν. Η ανθρωπολογία έχει απομακρυνθεί από το φετιχισμό της επιτόπιας.]Η μεθοδολογία αναλυτικότερα :1) ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ =(Μεθόδους που χρησιμοποιεί και ο Tomas, διευθυντής πριν τον Park)Προσωπικά ντοκουμέντα θεωρούνται αυτά που έχουν παραχθεί από τα ίδια τα υποκείμενα, ανεξάρτητα από τον ερευνητή (ημερολόγια, γράμματα, σήμερα φωτογραφίες κ.α.).Οι βιογραφίες ήταν γραμμένες από τα ίδια τα υποκείμενα ή από άλλους.(Ο Tomas π.χ. μάζεψε τεράστιο αριθμό ντοκουμέντων όπως σειρές γραμμάτων Πολωνών μεταναστών για να γράψει το «Ο Πολωνός χωρικός»).

2) ΧΑΡΤΕΣ = συνολική συλλογή για την πόλη του Σικάγο, κοινό αρχείο για τη γεωγραφία και όχι μόνο της όλης. Υπήρχαν ποικίλοι χάρτες, όπως πολιτικοί, εγκληματικότητας, γεωγραφικοί, επαγγελματικοί κ.α.Οι χάρτες αντανακλούν την ιδεολογία αυτού που τους φτιάχνει, αλλά αποτελεί ένα καλό εργαλείο για να προσανατολιστείς σε ένα χώρο περίπλοκο όπως η πόλη. Αποτελούν συγκλονιστικά ντοκουμέντα.

3) ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ = πάσης φύσεως γραπτά ντοκουμέντα , όπως :

λογοτεχνία, αρχεία διαφορετικών διοικητικών ή ιδιωτικών υπηρεσιών , όπως δικαστήρια, εθελοντικές οργανώσεις κ.α.Εφημερίδες, περιοδικά κ.α.Αρχεία π.χ. μεσιτών, εκκλησίας, ερυθρού σταυρού, προσωπικοτήτων κ.α.Συλλογή φωτογραφιών.Για παράδειγμα ο Λαντεσκώ μελέτησε τους εγκληματίες του Σικάγο του 1920. Αποδελτίωσε όλες τις ειδήσεις του αστυνομικού δελτίου για ένα χρόνο και

έφτιαξε καταλόγους ονομάτων κ.α. Μελέτησε αρχεία εφημερίδων για 25 χρόνια, δικαστικές και αστυνομικές πηγές και έκανε επί 3,5 χρόνια επιτόπια έρευνα. Από το υλικό αυτό έφτιαξε βιογραφίες των αρχηγών και μελών των συμμοριών.

4) ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ = ισχυρό εργαλείο έρευνας. Υπάρχουν για κάθε άνθρωπο πολλοί λόγοι, π.χ. αλλιώς μιλάς στο φίλο, αλλιώς στον προϊστάμενο κ.ο.κ.Είναι σημαντικό εργαλείο μαζί με τη συμμετοχική παρατήρησηΤο πρόβλημα με τις συνεντεύξεις της Σχολής του Σικάγο ήταν ότι ήταν ΗΜΙΔΟΜΗΜΕΝΕΣ = υπήρχε ένα πλάνο = συγκεκριμένες ερωτήσεις χωρίς περιορισμό στις απαντήσεις (ενώ ΔΟΜΗΜΕΝΕΣ = συγκεκριμένες ερωτήσεις και συγκεκριμένος χώρος για τις απαντήσεις).Η ποιοτική έρευνα απαιτεί ανοικτότητα.

5) ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ = έκανε η Σχολή του Σικάγο αλλά δεν είχε το

ανθρωπολογικό βάθος (εκτός από τις έρευνες για το «taxi dance» και τους «hobo»).

ΑΡΑ : Η ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟ ΗΤΑΝ ΠΡΩΤΟΠΌΡΑ ΣΤΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕ ΜΙΑ ΒΕΝΤΑΛΙΑ ΜΕΘΟΔΩΝ.

ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ

( προσοχή :κοινωνική ανθρωπολογία, ενώ η Σχολή του Σικάγο ήταν κοινωνιολογική)Από τη δεκαετίς 1940 μέχρι τη δεκαετία 1970.ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΒΡΕΤΑΝΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΟΥΣ.Ξεκινά το 1937 με την ίδρυση του ιστιντούτου RODES-LIVINGSTON που είχε στόχο την κοινωνική έρευνα της αποικίας (της Β. Ροδεσίας), που ήταν η πιο αστικοποιημένη και εκβιομηχανοποιημένη, με πολλά ορυχεία στην Coper belt.Για πρώτη φορά η κοινωνική ανθρωπολογία ασχολήθηκε σοβαρά με την αστικοποίηση, μετανάστευση κ.λ.π., αλλά αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από το σύνολο του κλάδου που μέχρι τότε ήταν προσκολλημένος στην αγροτική έρευνα.Έπρεπε να αντιμετωπίσουν πολλές αδράνειες και ενστάσεις. Το αυστηρό απαρχάιντ δεν έβλεπε με καλό μάτι την επαφή των ανθρωπολόγων με τους μαύρους και φοβούνταν ότι θα προκαλέσουν ταραχές στα ορυχεία.

Κυριώτερη προσωπικότητα ήταν ο GLUCKMAN, μαθητής του Μίτσελ, Έπστάιν κ.α. Έγινε ο 2ος διευθυντής του ινστιτούτου και ξεκίνησε ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα το 1940 και κυρίως τις δεκ. 1950-1960.Σπουδαίο μυαλό, επηρεάστηκε από το δομολειτουργισμό, το Μαρξ και το Φρόιντ.Δημιούργησε ένα καινούριο θεωρητικό και μεθοδολογικό παράδειγμα, πολύ μοντέρνο. Ξεπέρασε το δομολειτουργισμό και εισήγαγε τη θεωρία της διαδικασίας και άνοιξε το δρόμο στη θεωρία της πρακτικής του Bourdieu.Παλαιότερα η Σχολή του Μάτσεστερ παρουσιαζόταν ως εκλέπτυνση του δομολειτουργισμού.Σήμερα βλέπουμε ότι ήταν κάτι πιο μεγάλο.Χαρακτηριστικά :1) Έμφαση στην αστική έρευνα, εκβιομηχάνηση, κοινωνική αλλαγή, σύγχρονες συνθήκες και αποικιακή κοινωνία. Η αποικιοκρατία έγινε βασική

έννοια, ως το νέο πολιτικό και οικονομικό σύστημα που άλλαξε τη μορφή και του αστικού και του αγροτικού χώρου.2) Έμφαση στις κοινωνικές διαδικασίες αντί στις κοινωνικές δομές. Αποχώρηση από τον δομολειτουργισμό = οι δομές δεν ήταν πλέον τόσο ισχυρές, αντίθετα με την κοινωνική πρακτική που ήταν σε συνεχή αλλαγή.3) Αναγνώριση των διαιρέσεων και των συγκρούσεων στο εσωτερικό των

κοινωνιών και της ύπαρξης πολλαπλών και αντιφατικών κανόνων. Δεν υπάρχει ισορροπία, ευνομία στο σύστημα. Τα άτομα έχουν επιλογές και η εικόνα είναι πιο σύνθετη.

4) Επισύμανση της σημασίας του ευρύτερου πλαισίου στην ερμηνεία της τοπικής δράσης. Πρέπει το μικροεπίπεδο να εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο π.χ. μελετάμε το χωριό και το εντάσσουμε στο κράτος και το παγκόσμιο σύστημα.Δημιουργούν νέες προσεγγίσεις και έννοιες για τη μελέτη των περίπλοκων κοινωνιών των πόλεων. Αν και δεν την τόνισαν ιδιαίτερα, είχαν από πολλές απόψεις ιστορική οπτική.

CASE STUDY = ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ή ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ή ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

Είναι η κυριώτερη μεθολογική προσέγγιση της Σχολής του Μάτσεστερ. [Συμφωνεί με τη Σχολή του Σικάγο ότι η πόλη είναι ένα ΣΥΣΤΗΜΑ αλλά το τοποθετεί σε ένα ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ. Δεν υπάρχουν και δεν υπήρχαν ποτέ απομωνομένες κοινότητες= ότι μελετάμε δεν είναι αυτόνομο, αλλά εμπεριέχεται σε ευρύτερες πραγματικότητες. Είναι πρωτοπόροι στην αναγνώριση της παγκοσμιοποίησης.Τόσο ο πρώτος διευθυντής Wilson (το 1939 τον έδιωξαν γιατί ήταν χριστιανοκομμουνιστής και αντιρρησίας συνείδησης και «αυτοκτόνησε»), όσο και ο Gluckman επεσήμαναν ότι η βιομηχανία, η εργατική μετανάστευση, οι ιεραπόστολοι, οι αποικιοκράτες, τα χωριά, είναι μέρη ενός ενιαίου κοινωνικού συστήματος.Ανέπτυξαν πολλές νέες έννοιες, όπως ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΔΙΟ κ.α.]

CASE STUDY = τεχνική περιγραφής και ανάλυσης.Η καταστασιακή ανάλυση γεννήθηκε για να λυθούν τα μεθοδολογικά προβλήματα στα σύνθετα περιβάλλοντα.Το 1940 ο Gluckman γράφει το «Ανάλυση μιας κοινωνικής κατάστασης στη σύγχρονη χώρα των Ζουλού».Επικεντρώνεται σε ΕΝΑ γεγονός, στο μικρογεγονός.Π.χ. την τελετή εγκαινίων μιας γέφυρας στην περιοχή των Ζουλού, το 1937. Η μικροανάλυση του μικρογεγονότος δίνει πολλά συμπεράσματα για όλη την κοινωνία. Πρέπει να γίνει επιλογή ενός γεγονότος ΜΕΣΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ, δηλαδή να συμπυκνώνει τις αντιφάσεις και συγκρούσεις της κοινωνίας. Πρέπει να υπάρχει αλληλεξάρτηση αλλά και σύγκρουση, ισορροπία αλλά και αστάθεια. Εστιάζουμε στο μερικό και δεν έχουμε εικόνα του συνόλου. Η ερμηνεία όμως του μερικού πρέπει να γίνεται ως μέρος ευρύτερων πραγματικοτήτων, για να έχουμε ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ.

Η μελέτη γίνεται σε 2 επίπεδα :1) επιλέγουμε την περίπτωση = γεγονότα, δραστηριότητες,

συμπεριφορές, που σύμφωνα με τον μελετητή συνιστούν πρόβλημα ή ερώτημα.

2) Κάνουμε επιτόπια έρευνα = εντατική μελέτη μέσα από τη γνώση.3) SETTING = προσδιορίζουμε το πλαίσιο εντός του οποίου λαμβάνει

χώρα η περίπτωσή μας = μια σειρά από παράγοντες που θεωρείς σημαντικούς και που επηρεάζουν την υπό παρατήρηση περίπτωση.

πρώτα εικονογραφείται η περίπτωση και μετά προσδιορίζεται η κοινωνική δομή = μέσα από την περίπτωση βγαίνουν οι θεσμοί , οι αξίες και η δομή της κοινωνίας (αντίθετα με τον δομολειτουργισμό που πρώτα ανιχνεύει την κοινωνική δομή και μετά αναδύεται η εικόνα της κοινωνίας).

ΑΡΑ : από τις CASE STUDIES βγαίνει η ουσία της κοινωνικής ανάλυσης = ΠΩΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ.

Η κοινωνική πραγματικότητα είναι πολύ σύνθετη και δεν έχει απόλυτες κανονικότητες, όπως έλεγε ο δομολειτουργισμός π.χ. η κοινωνία είναι γεμάτη από ιδιοκρασιακά γεγονότα που δε μπορείς να παραλείψεις. Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ (αργότερα εμφανίστηκε η θεωρία της Πρακτικής.

ΑΡΑ : CASE STUDY = διπλή τέχνη : 1)επιλέγω και περιγράφω 2)κατασκευάζω το setting = βρίσκω το

ευρύτερο πλαίσιο.

ΤΙΤΛΟΙ 6ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟ =-ΑΣΤΙΚΗ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΝΙΟΛΟΓΟΥΣ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ-ΕΡΩΤΗΜΑ : ΠΩΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΑΝ ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ;-ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ = ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΚΟΣΜΟΥΣ.-ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΧΟΛΗΣ ΣΙΚΑΓΟ : ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ – ΕΥΡΕΙΑ ΓΚΑΜΑ ΜΕΘΟΔΩΝ1) ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ2) ΧΑΡΤΕΣ3) ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ4) ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ5) ΕΠΙΤΟΠΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ =

(Δεκαετία 1940 μεχρι δεκ.1970) -ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΟΥΣ - 1937- ΙΔΡΥΜΑ RODES-LIVINGSTON = -ΝΕΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ= 1)ΑΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ – ΕΚΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗ-ΚΟΙΝ. ΑΛΛΑΓΗ- ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ

2)ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝ. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝ, ΔΟΜΕΣ3)ΔΙΑΙΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΣΩΤ. ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ4)Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ-CASE STUDY = ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ=ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΕΝΤΟΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ = ΔΙΝΕΙ ΤΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΣΥΝΘΕΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ-ΗΓΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ = GLUCKMAN-1940, «ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΖΟΥΛΟΥ»-ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΜΙΚΡΟΓΕΓΟΝΟΣ ΜΕΣΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ = ΑΛΛΗΞΕΞΑΡΤΗΣΗ , ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ, ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, ΑΣΤΑΘΕΙΑ = Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΛΑΝΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΙΝ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ = ΤΟ ΜΕΡΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΟΛΟΥ-ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΑΔΥΕΤΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ1)ΕΠΙΛΕΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ2)ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΠΙΤΟΠΙΑ3)ΚΑΝΟΥΜΕ SETTING = ΟΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ-ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΠΩΣ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ= ΕΙΣΑΓΕΙ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ= Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ

ΔΙΑΛΕΞΗ 7η

ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ (ανθρωπολογική)

Κεντρικό της θέμα η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗΤέλη της δεκαετίας 1930, άλλα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ήταν : η πόλη, η μετανάστευση, η αποικιακή διοίκηση, η ενσωμάτωση της αποικίας στο ευρύτερο

σύστημα, εξουσία σε σχέση με την αποικιοκρατία, την επαφή με το Μοντερνισμό και τις αλλαγές που επήλθαν από αυτή, κ.α.(π.χ. μελετά τις φυλές όχι ως παραδοσιακούς, αλλά σαν νέους θεσμούς που έχουν ενταχθεί στις αποικιοκρατικές δομές).

[ η Νεωτερικότητα-Μοντερνισμός δεν πέρασε στις αποικιοκρατούμενες χώρες αυτούσια, αλλά γεννήθηκαν πολλά υβρίδια, γι αυτό και έχουμε πολλούς μοντερνισμούς. Η ίδια εξάλλου η δυτική νεωτερικότητα δεν είναι μια π.χ. υπάρχει η Αγγλική νεωτερικότητα, η Αμερικανική κ.α. ]

Η Σχολή του Μάτσεστερ δημιούργησε ένα ΝΕΟ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ. Δηλαδή :

1) Νέα προβλήματα-ζητήματα προς μελέτη2) Νέα θεωρία (αναθεώρηση του Δομολειτουργισμού προς τη θεωρία της

Πρακτικής)3) Νέα μεθοδολογία (εγκατάλειψη της δομολειτουργιστικής μεθόδου που

θεωρούσε τις Αφρικανικές χώρες ως αυτοτελείς κοινότητες. Εισάγει μεθόδους και έννοιες για μελετηθεί η πολυπλοκότητα των σύνθετων περιβαλλόντων π.χ. case study, κοινωνικό δίκτυο).

Η αρχή της σχολής που αργότερα πήρε το όνομα «Σχολή του Μάτσεστερ», έγινε με την ίδρυση του ιστιντούτου RODES-LIVINGSTON στη Β.Ροδεσία (σημερινή Ζάμπια), γιατί ήταν το πιο εκβιομηχανισμένο μέρος της Βρετανικής αυτοκρατορίας.Ο πρώτος διευθυντής ήταν ο WILSON και ο δεύτερος ο GLUCKMAN, ο οποίος αργότερα ίδρυσε το ανθρωπολογικό τμήμα του πανεπιστημίου του Μάτσεστερ και επετέλεσε την ηγετική μορφή του.

Η αποικιακή διοίκηση δεν έβλεπε με καλό μάτι τις έρευνες των ανθρωπολόγων και θεωρούσε πολιτικό και κοινωνικό σκάνδαλο την επαφή τους με τους ιθαγενείς. Σε συνθήκες σκληρού και ρατσιστικού απαρχάιντ, δεν ήθελαν να δουν το πρόβλημα του ότι η αποικιοκρατούμενη κοινωνία δεν ήταν ένα ομοιογενές μπλοκ (π.χ. εμπόδισαν το Wilson να κάνει έρευνες στη ζώνη του χαλκού και φακέλλωσαν τον Epstein. O Gluckman ασκούσε κριτική στο Μalinowski για υποστήριζε το απαρχάιντ, ενώ δεν είναι τυχαίο το ότι του ανατέθηκε να οργανώσει το ανθρωπολογικό τμήμα του πανεπιστημίου του Μάτσεστερ).

Κλασσικό έργο της Σχολής του Μάτσεστερ θεωρείται το «Ανάλυση μιας κοινωνικής κατάστασης στη σύγχρονη χώρα των Ζουλού» του Gluckman. Είναι 3 δοκίμια που γράφτηκαν το 1940 και 1942.1ο Δοκίμιο :περιγραφή και ανάλυση γεγονότων στη τελετή των εγκαινίων μιας γέφυρας στη χώρα των Ζουλού (case study).

2ο Δοκίμιο : αναπτύσσει τη δυναμική της ευρύτερης κοινωνικής κατάστασης και την τοποθετεί σε ευρύτερο πλαίσιο.3ο Δοκίμιο : προσπαθεί να διατυπώσει μερικές γενικές θεωρητικές θέσεις με οικουμενική ισχύ, με βάση τη συγκεκριμένη μελέτη.

Στο πρώτο μέρος περιγράφει ένα σύνολο γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια μιας μέρας (συγκεκριμένο γεγονός σε περιορισμένο χρόνο) π.χ. το ταξίδι του ανθρωπολόγου, ποιοί συμμετείχαν, τί είπαν, τί έγινε μετά το τέλος της τελετής, πού πήγε ο καθένας κ.ο.κ. Ο Gluckman βγάζει γενικότερα

συμπεράσματα για την ευρύτερη και βαθύτερη κοινωνικο-πολιτική δυναμική της κοινωνίας των αποικιοκρατων και των Ζουλού .Βρίσκει αντιφάσεις, συγκρούσεις και δυνάμεις που τείνουν σε συνεργασία και ισορροπία μέσα σε ένα δυναμικό μοντέλο. Διαλύει το οικοδόμημα του δομολειτουργισμού που έβλεπε τις αφρικανικές κοινωνίες ως :-εκτός ιστορίας = χωρίς αλλαγές στο χρόνο- τη λειτουργία του συστήματος ως αρμονική- την κουλτούρα να ευνοεί αυτή τη λειτουργία του συστήματος = το συστημοκό

ρόλο της κουλτούρας

Ως προς τη μεθοδολογία:- Πρώτος περιγράφει την αποικιοκρατική πραγματικότητα έτσι όπως είναι :

λευκοί και μαύροι, καταπίεση, ρατσισμός, υποδούλωση, αστικός και αγροτικός χώρος. Τίποτα δεν ήταν ενιαίο, αυτόνομο και αποκομμένο από την ευρύτερη πραγματικότητα και τα παγκόσμια συστήματα (π.χ. το κραχ του 1930 στις ΗΠΑ επηρέασε αρνητικά και τη Β. Ροδεσία)

- Υιοθετεί την ιστορική προσέγγιση και θέτει στο επίκεντρο την κοινωνική αλλαγή (επηρεάζεται από Ντιρκέμ, Μαρξ και Φρόιντ).

- Στοιχειοθετεί την προσέγγιση της Πολιτικής Οικονομίας (= Μαρξισμός σε ευρύτερο οικονομικο-πολιτικο-κοινωνικο σύστημα από το 1940, 30 χρόνια πριν να πριν τη γενικότερη παραδοχή του, δεκ.1970)

- Λαμβάνει υπόψιν την υποδούλωση των Ζουλού και της χώρας στο αποικιοκρατικό σύστημα της Βρετανικής αυτοκρατορίας (πολιτικο-κοινωνική ανάλυση των τρόπων με τους οποίους υποδουλώθηκαν οι Αφρικανοί)Π.χ. 1) την απαλλοτρίωση γης 2) την απαγόρευση των αγροτικών δραστηριοτήτων και την καταστροφή του οικονομικού συστήματος γης.

4) την εγχρήματη οικονομία και τη φορολογία που επέβαλαν, με στόχο τη μετανάστευση προς τις πόλεις για να έχουν τα εργατικά χέρια που χρειάζονταν, μετατρέποντας τον πληθυσμό σε προλετάριους. Παρουσιάζει την κοινωνία βαθιά διαιρεμένη και συγκρουσιακή : η κυρίαρχη αντίθεση ήταν η αντίθεση των λευκών και των μαύρων και των συνθηκών ζωής τους.

SOS : Ο GLUCMAN (το 1938) ΘΕΩΡΕΙ ΟΤΙ ΤΕΛΙΚΑ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΥΡΙΣΚΑΝ ΤΗΝ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ μεταξύ τους και γι αυτό οι μαύροι δεν επαναστατούσαν. Είναι ένα ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ : μέσα από τις συγκρούσεις και οι αντιφάσεις οι Ζουλού βρίσκουν τον τρόπο να ενωθούν και να δυναμώσουν και αυτό θα είναι στο μέλλον η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (= διαλεκτική οπτική ).

2ο Δοκίμιο : Η ιστορία της χώρας των ΖουλούΠρώτος φέρνει την διάσημη διάκριση μεταξύ :

1) REBELIONS = εξεγέρσεις πριν από την αποικιοκρατία. Ήταν συγκρούσεις με τις οποίες γινόταν η αλλαγή των προσώπων στην εξουσία, χωρίς να αλλάζει η δομή και η κουλτούρα του πολιτικού συστήματος.

2) REVOLUTION = η έννοια της επανάστασης που εμφανίστηκε μετά την αποικιοκρατία στη χώρα και αντιστοιχεί στη νεωτερικότητα των Ζουλού. = Άλυτες συγκρούσεις και νέα επίπεδα ανισότητας. Οι επαναστάσεις μεταβάλλουν το πολιτικό σύστημα.

ΑΡΑ : Ο GLUCKMAN ΦΕΡΝΕΙ ΝΕΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ, ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΙΟ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ, ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΞΕΤΑΖΟΝΤΑΙ ΟΛΕΣ ΟΙ ΟΨΕΙΣ ΜΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. ΠΕΡΑΣΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΜΕΡΙΚΟΥ.

Αυτή η στροφή δημιούργησε νέες μεθοδολογικές και εννοιολογικές ανάγκες :

1) ανάγκη ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΠΕΔΙΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ.3) ανάγκη ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟΥ (local) και

MAKΡΟΕΠΙΠΕΔΟΥ (global)- Βρίσκουμε ένα σύνολο μικρογεγονότων , μια μικροενότητα ΜΕΣΤΗ ΝΟΗΜΑΤΟΣ που συνδέεται με ένα ευρύτερο κοινωνικό πρόβλημα. Στόχος είναι να διαπιστωθούν οι βασικές αντιφάσεις και διαδικασίες που έχουν σχέση με την ιστορικότητα. (π.χ. πολύ αποκαλυπτικές είναι οι καταστάσεις κρίσης).- Εννοιολογούμε το ευρύτερο πλαίσιο με βάση το οποίο θα ερμηνεύσουμε την

κατάσταση = SETTING (η Σχ. του Μάτσεστερ πίστευε ότι δεν ήταν δουλειά του ανθρωπολόγου να ορίσει το setting, αλλά να το πάρει από άλλες επιστήμες).

Ο MITCHEL, μαθητής του Gluckman, το 1966 έγραψε ένα κείμενο στο οποίο συνόψιζε τη δουλειά 20 χρόνων της Σχολής του Μάτσεστερ και πρότεινε 6 παράγοντες, ως χαρακτηριστικούς του αποικιακού αστικού συστήματος. Τους ονομάζει ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ.Ασκήθηκε κριτική στο ότι ο Gluckman δεν έλαβε υπόψιν το τρόπο με τον οποίο τα ΔΡΩΝΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ προσελάμβαναν και αντιλαμβάνονταν την κατάσταση στην οποία συμμετείχαν.

EXTENTED CASE STUDY (προσοχή : να διορθωθεί ο ορισμός που υπάρχει στην προηγούμενη διάλεξη).

Είναι η ανάλυση του ΠΩΣ ΤΑ ΙΔΙΑ ΠΡΩΣΟΠΑ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Είναι η επέκταση της μεθόδου case study στο χρόνο.

Αποτέλεσμα αυτής της μεθόδου είναι να φαίνονται οι συνέχειες και οι ασυνέχειες στην παρουσίαση του εαυτού σε διαφορετικές καταστάσεις. Αποδεικνύεται ότι

οι άνθρωποι είναι λιγότερο προσδιορίσιμοι και προβλέψιμοι από ότι είχε θεωρηθεί. ΑΡΑ και τα πολιτισμικά και αξιακά συστήματα είναι πιο σύνθετα. Η εικόνα του κοινωνικού συστήματος είναι πολύ πιο διαφορετική από τη δομολειτουργιστική.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Η Σχολή του Μάτσεστερ έφερε νέα αντίληψη στην κοινωνική θεωρία και άνοιξε το δρόμο για τη θεωρία της Πρακτικής του Bourdieu.Δίνει έμφαση στις ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ και όχι στην κοινωνική δομή: Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΣΥΝΕΧΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ.

Τα ΑΤΟΜΑ και η ΔΡΑΣΗ τους μπαίνει στο επίκεντρο της έρευνας και της εθνογραφίας.

Το 1967 ο Gluckman λέει ότι, εν αντιθέσει προς την κλασική ανθρωπολογία, η κοινωνική δομή αναδύεται μέσα από την ανάλυση των περιπτώσεων. (π.χ. ο γάμος του Χ και της Ψ είναι ένα γεγονός που δείχνει ότι τα άτομα χειρίζονται διαφορετικά τους κοινωνικούς θεσμούς και έτσι τους διαμορφώνουν). Επηρεασμένος από τον Φρόιντ που υποστήριζε ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου παίζει μεγάλο ρόλο, ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ (ο δομολειτουργισμός θεωρούσε ότι οι αντιφάσεις και οι συγκρούσεις είναι η εξαίρεση στον κανόνα της κοινωνικής ισορροπίας). Εκτοτε θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για εξαιρέσεις αλλά μελετάμε τη δράση στην ιστορικότητά της. Ο Gluckman αναλύει εξαντλητικά συγκεκριμένα γεγονότα και δίνει έμφαση στην ανάλυση της δράσης των ατόμων, ενώ είναι ανοικτός στην έκπληξη ( θυμάμαι ότι, δεν έχει σχέση με την πυκνή περιγραφή του Geertz, που είναι λεπτομερέστατη περιγραφή της κουλτούρας).Αναγνωρίζει την εμπρόθετη δράση και την ατομική δημιουργικότητα των υποκειμένων, αλλά θεωρεί ότι καθορίζεται από το ΜΑΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ = η βασική σκέψη του Gluckman είναι μακροσκοπική : είναι ανοικτός στο μικροεπίπεδο, αλλά θεωρεί ότι αποτελέσματα παράγει μόνο το μακροεπίπεδο.

ΑΡΑ : Η ΕΜΠΡΟΘΕΤΗ ΔΡΑΣΗ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ.

Αργότερα ασκείται κριτική στον Gluckman ότι είναι θεσμοκεντρικός και ότι παρουσιάζει τα άτομα ότι είναι είναι πλήρως καθορισμένα από το ευρύτερο πλαίσιο. Υποστηρίζεται ένα πιο διαλεκτικό μοντέλο : δεν είμαστε τόσο προσδιορισμένοι από το μακροεπίπεδο, αντίθετα η ανθρώπινη δημιουργικότητα παράγει αποτελέσματα και διαμορφώνουν το ευρύτερο επίπεδο.Η Σχολή του Μάτσεστερ στην πορεία πλησίασε περισσότερο προς το σημείο που προαναφέραμε, με έρευνες σαν του Μitchel το 1956, το «Calula dance» ή του Epstein το 1958 «Πολιτική σε μια αστική κοινότητα», στα ορυχεία. Αναδείχτηκε

η έννοια της δημιουργικότητας και η αναδυόμενη αστική κουλτούρα των αφρικανικών κοινοτήτων. Μέσα από τις καταστασιακές μελέτες φάνηκε καθαρά Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟΥ λόγω του μακροεπιπέδου, δηλαδή στη συγκεκριμένη περιοχή λόγω της μετακίνησης στην πόλη.Άλλες μελέτες της Σχολής του Μάτσεστερ έδειξαν τη δημιουργικότητα των ατόμων σε σχέση με το ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ. Το κοινωνικό δίκτυο αποτελεί για το υποκείμενο έναν ΠΟΡΟ, που η εκμετάλλευσή του αναδεικνύει τη δημιουργικότητά του.ΑΡΑ : στην πορεία της η Σχολή του Μάτσεστερ πρώτη πέρασε σε μια ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ προς την κατεύθυνση της θεωρίας της Πρακτικής.

ΤΙΤΛΟΙ της 7ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ-ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΘΕΜΑ : Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ-ΝΕΟ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ με νέα θέματα,θεωρία και μεθοδολογία (case study) και έννοιες..-GLUCKMAN 1940-1942 «Ανάλυση μιας κοινωνικής κατάστασης στη σύγχρονη χώρα των Ζουλού» :3 δοκίμια1)περιγραφή ενός γεγονότος μεστού νοήματος.2)settinhg3)προσπαθεί να διατυπώσει γενικούς, οικουμενικούς κανόνες.= ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ, ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΟΥΤΕΛΙΚΑ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ.

- ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ GLUCKMAN = 1) μελετά την επίδραση της αποικιοκρατίας2) Διακρίνει τις εξεγέρσεις τις προαποικιοκρατικής περιόδου (REBELIONS)

που δεν άλλαζαν την πολιτική δομή, από την επανάσταση (REVOLUTION) της αποικιοκρατικής περιόδου που επιδιώκει να αλλάξει ριζικά το πολιτικό σύστημα.

3) Θεωρεί ότι η αποικιοκρατική κοινωνία είναι ενιαία και ανήκει στο ευρύτερο παγκόσμιο σύστημα

4) Υιοθετεί την ιστορική προσέγγιση5) Βάζει στο κέντρο την κοινωνική αλλαγή6) Στοιχειοθετεί προσέγγιση πολιτικής οικονομίας = μαρξισμός σε ευρύτερο

οικονομικο-πολιτικο-κοινωνικό σύστημα

ΤΙΤΛΟΙ 7ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ (συνέχεια)

7) Μελετά με ποιούς τρόπους υποδουλώθηκαν οι Ζουλού από τους Βρετανούς (απαλλοτρίωση γης, έλεγχος αγρ. Δραστηριοτήτων, εγχρήματη οικ., φορολογία, στροφή προς αστιφιλία για εξασφάλιση εργατικού δυναμικού).

GLUCKMAN,1938= ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΚΟΠΙΑ = ΣΥΓΡΟΎΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΥΘΕΤΟΥΝΤΑΙ = ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΖΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ- ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ- ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΕΔΙΟΥ- ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟΥ(local) ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟΥ

(global) – ΜΟΝΟ ΤΟ ΜΑΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΓΕΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ = Η ΔΡΑΣΗ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ(=άποψη της Σχ. του Μάτσεστερ της δεκ.1940)

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΣΧ. ΤΟΥ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ (από δεκ.1950) (π.χ.μελέτες MITCHEL και ΕPSTEIN)- ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΡΩΝΤΟΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ = Η ΔΡΑΣΗ

ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ = ΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟ ΜΑΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ

- EXTENTED CASE STUDY = ανάλυση του πώς αντιδρούν τα ίδια υποκείμενα σε διαφορετικές καταστάσεις.

- Αποτελεσμα αναλυσης = ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ ΚΑΙ ΑΣΥΝΕΧΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ= ΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΙΜΑ

- ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ και όχι στην κοινωνική δομή = ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

- ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΤΟ ΜΕΡΙΚΟ- ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ = ΜΕΛΕΤΑΜΕ

ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ- Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΤΟΥΣ ΔΙΚΤΥΟΥ (που αποτελεί πόρο)ΠΑΡΑΓΕΙ ΝΕΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ = ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ (που θα οδηγήσει στη θεωρία της Πρακτικής του Bourdieu)

ΔΙΑΛΕΞΗ 8η

Η Σχολή του Μάτσεστερ έφερε ένα νέο παράδειγμα για τα σύνθετα περιβάλλονταΚεντρική της έννοια : ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ

Μπορούμε να ορίσουμε το κοινωνικό δίκτυο μόνο με ασαφή τρόπο :ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ :

-Είναι το σύνολο των σχέσεων ενός ατόμου ή-Είναι ένα σύνολο ανθρώπων που συνδέονται με κάποιο τρόπο.

( Ο U. Hannerz , αστικός ανθρωπολόγος της δεκ. 197Ο, 1980, σχολιαστής της σχολής του Μάτσεστερ, θεωρεί ότι είναι ίσως είναι η σημαντικότερη έννοια για τα σύνθετα περιβάλλοντα στις κοινωνικές επιστήμες)Ο Δομολειτουργισμός είχε φέρει την έννοια της οριοθετημένης και δομημένης κοινωνικής ομάδας που προσδιορίζει τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Η έννοια αυτή επαρκεί για τη μελέτη περιβαλλόντων όπως οι φυλές, αλλά όχι για τα σύνθετα αστικά περιβάλλοντα. Η κοινωνική μορφολογία της πόλης ( δηλ. από ποιές ομάδες αποτελείται το αστικό περιβάλλον) δεν γίνεται κατανοητή με την έννοια της ομάδας. Αντικαθίσταται από την έννοια του κοινωνικού δικτύου, έννοια πιο ευέλικτη για τη μελέτη των ομαδώσεων που δεν είναι αυστηρά δομημένες. Μέσω αυτής ανιχνεύεις πώς ζουν, τις δυνάμεις, τις ομάδες, τα περιβάλλοντα.Η έννοια του κοινωνικού δικτύου βοηθά να δούμε ότι πίσω από το «χάος» και τη ρευστότητα της πόλης υπάρχουν κάποιες κανονικότητες και μας επιτρέπει να «ακτινογραφούμε» την κοινωνική ζωή.Το δίκτυο από πλευράς ατόμου είναι ένας κοινωνικός πόρος : χρησιμοποιείται στρατηγικά από τα άτομα για εκπλήρωση στόχων. Όμως το δίκτυο, ως ομάδα ασκεί έλεγχο στο άτομο.Ο ανθρωπολόγος έχει δύο τρόπους για να οριοθετήσει ένα κοινωνικό δίκτυο :1) ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΕΞΩ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ (π.χ. οι Χ είναι ομάδα)2) ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΟΥ ΚΑΘΕ ΑΤΟΜΟΥ = η χαρτογράφηση

των σχέσεων ενός ατόμου (ο πλέον χρήσιμος και σημαντικός τρόπος)

(ερώτημα : Τί συνιστά σχέση ; Πώς θεωρούμε ότι κάποιος εντάσσεται σε κοινωνικό δίκτυο ;Η απάντηση δεν είναι πάντα εύκολο να οριστεί. Τα άτομα συνδέονται με διάφορα άλλα άτομα και με διαφορετικού βαθμού οικειότητας σχέσεων.)

Υπάρχουν πολλές πηγές στελέχωσης του κοιν. δικτύου ( π.χ. η γειτονιά, η συγγένεια, η εργασία, η κοιν. τάξη κ.α.). Το δίκτυο είναι η ακτινογραφία της κοινωνικής ζωής και ταυτόχρονα η ακτινογραφία της πόλης.Τα δίκτυα μπορεί να πάρουν πολλές και διαφορετικές μορφές με μεγάλη σημασία

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟΕίναι οι υπάρχουσες «πραγματικές» σχέσεις ένός ατόμου και μπορεί να είναι :-μικρό ή μεγάλο-ομοιογενές ή ετερογενές-ευκολότερα ή δυσκολότερα επεκτάσιμο Οι «πραγματικές» σχέσεις είναι οι σχέσεις που έχει ένα άτομο με άλλα άτομα ,τα οποία τα γνωρίζει όλα προσωπικά. Αποτελούν το δίκτυο 1ης τάξης.Αντίθετα το δίκτυο μεγαλύτερης τάξης, που ονομάζεται «υπνοτόν δίκτυο», είναι αυτό που αποτελείται από άτομα που δεν γνωρίζει προσωπικά το άτομο (π.χ. φίλοι φίλων ). Το δίκτυο αυτό κινητοποιείται για κάποιο σκοπό, έχει εφήμερο χαρακτήρα και είναι ένδειξη των κοινωνικών δυνατοτήτων ενός ανθρώπου.(Γενικά τα προσωπικά δίκτυα έχουν χρονική διάσταση και στοχευμένο χαρακτήρα).

Την έννοια εισήγαγε πρώτος ο ΒARNES της Σχολής του Μάτσεστερ.Το 1954 μελετούσε μια κωμόπολη στη Νορβηγία, προσπαθώντας να δουλέψει με τις κλασικές δομολειτουργιστικές μεθόδους, δηλαδή με την έννοια της κοινωνικής ομάδας (=κοινωνική τάξη) και την εδαφική ομάδα (=γειτονιά). Παρατήρησε ότι υπήρχαν και άλλες σχέσεις που δεν μπορούσαν να μελετηθούν με αυτό τον τρόπο.Εισήγαγε την έννοια του ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ για να μελετήσει τις σχέσεις που ξέφευγαν από την κοιν. τάξη και τη γειτονιά.Η Σχολή του Μάτσεστερ χρησιμοποιεί το ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ (=το κυριότερο από τα κοινωνικά δίκτυα) με δύο κυρίως τρόπους :1) Για το προσδιορισμό των τρόπων με τους οποίους οι διάφορες μορφές των δικτύων επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων που μετέχουν σε αυτά ( είναι μια εκλέπτυνση του δομολειτουργισμού)3) Για τη μελέτη των τρόπων με τους οποίους οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα

δίκτυα για να πετύχουν διάφορους σκοπούς (αναίρεση του Δομολειτουργισμού).

Αναφορικά με τον πρώτο τρόπο αναλύονται οι τρόποι με τους οποίους η σύνθετη κοινωνία της πόλης επηρεάζει τα μέλη της. Ενώ αρχικά φαίνεται να υπάρχει κάποια αποδιοργάνωση, τελικά υπάρχει κοινωνικός έλεγχος, γιατί οι ομαδώσεις επηρεάζουν τη συμπεριφορά των μελών τους : η ζωή στις πόλεις υπόκειται σε κάποιους περιορισμούς (κατά κάποιο τρόπο αντικαθίσταται η έννοια του δομολειτουργισμού της κοιν. ομάδας).ΑΡΑ : το κοινωνικό δίκτυο είναι ο μηχανισμός που προσδιορίζει και ρυθμίζει σε κάποιο βαθμό τη συμπεριφορά των ατόμων στο σύνθετο περιβάλλον της πόλης.

Από τις πρώτες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν ήταν της NANCY BOTT, TO 1955,1956 και 1957 στο Λονδίνο. Μελέτησε 20 οικογένειες διαφορετικής ταξικής προέλευσης. Ανέλυσε τις σχέσεις ανάμεσα στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον και το τμήμα του κοινωνικού δικτύου που περιελάμβανε ένα μέρος του προσωπικού δικτύου των δύο συζύγων, καθώς και το πώς ήταν κατανεμημένοι οι ρόλοι μεταξύ των συζύγων.Θεώρησε ότι το κάθε ζευγάρι είχε ένα κοινό κοινωνικό δίκτυο. Συνέδεσε τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των δικτύων με την κατανομή των ρόλων των συζύγων στο εσωτερικό της οικογένειας.Βρήκε ότι σε οικογένειες με στενά συνδεδεμένα δίκτυα (close knit = περιπεπλεγμένα = όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους και είχαν σχέσεις), οι ρόλοι ήταν σαφώς διαχωρισμένοι. Αντίθετα, όπου τα δίκτυα ήταν χαλαρά, με μέλη από διαφορετικές πηγές (loose knιt), με διαφορετικούς προσανατολισμούς και αξίες, οι συζυγικοί ρόλοι ήταν λιγότερο διαχωρισμένοι και οι σύζυγοι είχαν πολλές κοινές δραστηριότητες.Τα βασικά στοιχεία-παράγοντες που πρέπει να μελετώνται σε κάθε δίκτυο είναι :

1) η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ- ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ των δικτύων = ο βαθμός που γνωρίζονται μεταξύ τους τα μέλη του δικτύου. Τα μέλη του δικτύου ανταλλάσσουν πληροφορίες σε κανονική βάση. Το πόσο γρήγορα κυκλοφορούν τα νέα σε ένα δίκτυο είναι σημαντικό, γιατί γρήγορα εμφανίζεται αλληλεπίδραση και ασκείται έλεγχος = μελετάται κατά πόσο το δίκτυο ασκεί πίεση και έλεγχο στο άτομο. Αυτός ο παράγοντας δε μας δίνει πληροφορίες για το είδος της αλληλεπίδρασης .

Η ερμηνεία της ΒΟΤΤ : Όταν και οι δύο σύζυγοι έχουν μεγαλώσει στην ίδια γειτονιά, έχουν σταθερούς φίλους, γείτονες και συγγενείς που ζούν στην ίδια περιοχή, έχουν ένα σταθερό, στενό τοπικό κοινωνικό δίκτυο που τους ασκεί σταθερή κανονιστική πίεση. Αυτό συνέβαινε κυρίως στις εργατικές τάξεις των παραδοσιακών εργατικών συνοικιών, όπου η εξεύρεση εργασίας εξαρτάτο από το τοπικό δίκτυο. Ήταν σταθερά δίκτυα, με σταθερές αξίες που δεν επέτρεπαν μεγάλες αποκλίσεις.Αντίθετα, στα χαλαρής συνδεσιμότητας δίκτυα με μεγαλύτερη ή μικρότερη κοινωνική και γεωγραφική κινητικότητα, τα ζευγάρια ζούσαν σε ετερογενείς γειτονιές και δεν εξαρτώνταν από το κοιν. τους δίκτυο για να βρούν εργασία. Οι γειτονιές δεν ήταν ταξικά ομοιογενείς, κατοικούσαν οικογένειες μεσαίας ή εργατικής τάξης που είχαν φύγει από άλλες γειτονιές. Άρα η κοινωνική πίεση ήταν μικρότερη.Η ΒΟΤΤ λέει ότι παράγοντες όπως η απασχόληση , η ομοιογένεια και η γεωγραφική κινητικότητα επηρεάζουν τις μορφές των δικτύων.

Άλλη μια μελέτη πάνω στο ίδιο θέμα της πυκνότητας-συνδεσιμότητας, είναι τουPHILLIP MAYER.Μελέτησε το East London στη Ν. Αφρική και τη συμπεριφορά δύο διαφορετικών κατηγοριών μεταναστών στην πόλη. Και οι δύο ανήκαν στη φυλή των ΧΟΖΑ, αλλά είχαν μετά την αποικιοκρατία διαφορετικούς πολιτισμικούς προσανατολισμούς.1) οι RED XOZA = (ονομάζονταν έτσι από την κόκκινη ώχρα με την οποία

έβαφαν το σώμα τους στις παραδοσιακές τελετές) Διατηρούσαν την παράδοσή τους και απέρριπταν το χριστιανισμό και το δυτικό τρόπο ζωής.

2) Οι SCHOOL XOZA = Είχαν ασπαστεί τον χριστιανισμό, φοιτούσαν σε ιεραποστολικά σχολεία και είχαν υιοθετήσει τις αντιλήψεις των ευρωπαίων.

Και οι δύο ομάδες ήταν βιομηχανικού εργάτες και σε μεγάλο βαθμό ζούσαν παρόμοιες ζωές. Όμως υπήρχαν μεγάλες διαφορές σε ότι αφορά τον ελεύθερο χρόνο τους και την ιδιωτική τους ζωή.Οι RED είχαν δημιουργήσει μικρές ομάδες μεταναστών, στενά συνδεδεμένες, με τους ίδιους πολιτισμικούς προσανατολισμούς. Ο αυστηρός κοινωνικός έλεγχος εξασφάλιζε την τήρηση των παραδοσιακών αξιών. Έτειναν να κάνουν στην πόλη ότι και στο χωριό. Τα προσωπικά δίκτυα των ατόμων ήταν στενά συνδεδεμένα με τον τόπο καταγωγής και αποτελούσαν τη βάση του κοινωνικού τους κόσμου.- Οι SCHOOL είχαν ευρύτερο φάσμα αστικών δραστηριοτήτων στον ελεύθερο

χρόνο τους π.χ. αθλητικές, πολιτικές ή εκπαιδευτικές και σχετίζονταν με άτομα στρατολογημένα από διαφορετικές πηγές. Τα προσωπικά δίκτυα των ατόμων ήταν χαλαρά συνδεδεμένα. Μερικές φορές τα άτομα ηθελημένα δεν επιθυμούσαν να γνωρίζονται μεταξύ τους τα μέλη των κοινωνικών τους δικτύων, για πολλούς λόγους. Ο κοινωνικός έλεγχος ήταν μικρότερος.

Ο ΜAYER εισάγει ένα δεύτερο στοιχείο-παράγοντα μελέτης ενός κοινωνικού δικτύου :3) η ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ-ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΑ = (multiplexity)=οι σχέσεις είναι

πολλαπλές. Μετρά τα περιεχόμενα μιας σχέσης. Μια σχέση είναι πολλαπλή όταν έχει πολλούς σκοπούς ή περιεχόμενα ή όταν τα κοινωνικά πλαίσια στα οποία εκτιλήσσεται είναι πολλαπλά.(π.χ.το ίδιο πρόσωπο είναι γαμπρός, γείτονας, συνέταιρος, φίλος κ.λ.π. = πολλαπλή σχέση με το ίδιο άτομο).

ΑΡΑ : το κοινωνικό δίκτυο των Red παρουσιάζει πολλαπλότητα και πολυμορφία και ο κοινωνικός έλεγχος είναι μεγαλύτερος.Το κοινωνικό δίκτυο των School παραμένει κατατμημένο και ο κοινωνικός έλεγχος είναι μικρότερος.

Τόσο η ΒΟΤΤ όσο και ο MAYER εκπρόσωποι της Σχολής του Μάτσεστερ, θεωρούν ότι τα κοινωνικά δίκτυα ασκούν δυνάμεις κοινωνικής συμμόρφωσης.

Το τρίτο στοιχείο-παράγοντα που βάζει η Σχολή του Μάτσεστερ στη μελέτη του κοινωνικού δικτύου είναι :4) η ΕΝΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ = ο βαθμός που τα μέλη ενός δικτύου

αναγνωρίζουν και έχουν πρόθεση να τηρήσουν τις μεταξύ τους αμοιβαίες υποχρεώσεις και δικαιώματα. Καταρχήν μελετώνται οι κοινοί ρόλοι και κανόνες. Υπάρχουν κανόνες που διέπουν τη σχέση του δικτύου (π.χ. ανταλλαγή εξυπηρετήσεων, ρητοί ή άρρητοι κανόνεςπου διέπουν τη σχέση, κανόνες στις συγγενικές, φιλικές ή γειτονικές σχέσεις).

ΑΡΑ : Η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ, Η ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΣΗ είναι από τους βασικούς παράγοντες που εξετάζει η Σχολή του Μάτσεστερ για να «μετρήσει» το κοινωνικό δίκτυο.Ήταν θετικιστική αντίληψη. Σήμερα δεν πιστεύουμε στην μαθηματικοποίηση των σχέσεων, δηλαδή τη «μέτρηση» των κοινωνικών δικτύων.Προσπαθούμε να τα εκτιμήσουμε αλλά στο πλαίσιο της κοινωνιολογικής και όχι της μαθηματικής σκέψης.Τα προσωπικά δίκτυα των περισσοτέρων ανθρώπων στην πόλη, εκ πρώτης όψεως φαίνονται να είναι χαλαρά συνδεδεμένα. Το δίκτυο απλώνεται σε διαφορετικούς τομείς, με διαφορετικούς βαθμούς αλληλοκάλυψης και αλληλογνωριμίας. Περιλαμβάνουν σχέσεις που έχουν μια πληθώρα διαφορετικών περιεχομένων, έντασης κ.λ.π.Το δίκτυο σαν σύνολο μοιάζει να είναι σύνολο ανόμοιων σχέσεων.

ΑΡΑ : Η Σχολή του Μάτσεστερ θεωρεί ότι τα κοινωνικά δίκτυα σαν σύνολο φαίνεται να είναι χαλαρά. Όμως μια πιο προσεκτική εξέταση δείχνει ότι, το προσωπικό δίκτυο αποτελείται συχνά από τμήματα με εντατικότερη αλληλοεπίδραση, τα οποία λειτουργούν σαν ένα πρωταρχικό και συνεκτικό περιβάλλον.

EPSTEIN Εκπρόσωπος της Σχ. του Μάτσεστερ που μελέτησε τη ζώνη του χαλκού στη Ζάμπια. Κάνει μια πολύ σοβαρή διάκριση, χωρίζοντας τα κοινωνικά δίκτυα σε 2 τμήματα :1) στο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ (effective) = παράγει κοινωνικές συνέπειες (π.χ.

ο στενός, πρωταρχικός κύκλος ενός ατόμου)2) στο ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΟ (extended) Kαι τα δύο τμήματα είναι κριτική στη Σχολή του Σικάγο που μιλά για το εκτεταμένο και τις απάνθρωπες και απρόσωπες σχέσεις, αγνοώντας ότι το

προσωπικό δίκτυο ασκεί κανονιστική επίδραση στις ζωές των αστών. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν σταθερά και συνεκτικά περιβάλλοντα και στην πόλη.

Το προσωπικό δίκτυο σκιαγραφεί τους διαφορετικούς τομείς της συγκεκριμένης αστικής κοινωνικής ζωής και επιτρέπει να διαφανούν, αν υπάρχουν, οι κοινωνικές ομαδώσεις που είναι σημαντικές στη ζωή ένός ατόμου. Είναι ένα ευέλικτο εργαλείο που σου επιτρέπει να συνδέσεις το μικροεπίπεδο με το μακροεπίπεδο.

ΤΙΤΛΟΙ 8ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ - (ΕΝΝΟΙΑ ΒΑRNES) : KOIΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ (= ευέλικτη έννοια μελέτης των ομαδώσεων που δεν είναι αυστηρά δομημένες. Ακτινογραφία της κοινωνικής μορφολογίας, που δείχνει ότι πίσω από τη ρευστότητα της πόλης κρύβονται κανονικότητες).- ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ = το σύνολο των σχέσεων ενός ατόμου ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΡΟΣ που διαχειρίζεται το άτομο για επίτευξη των επιδιώξεών του

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ασκεί ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ στο άτομο- ΠΩΣ ΟΡΙΟΘΕΤΟΥΜΕ ΤΟ ΚΟΙΝ. ΔΙΚΤΥΟ : 1)ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΠΟ ΕΞΩ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ 2)ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ- ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ = ΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΤΟΜΟΥ = το άτομο γνωρίζει όλα τα μέλη του δικτύου και έχει σχέσεις μαζί τους (υπάρχει και το «υπνοτόν» δίκτυο που είναι αυτό του οποίου τα μέλη δεν γνωρίζει το άτομο)ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΙ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΖΕΙ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΒΑΘΜΟ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΣΤΟ ΣΥΝΘΕΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ μπορεί να είναι :Μικρό ή μεγαλοΟμοιογενές ή ετερογενέςΕυκολότερα ή δυσκολότερα επεκτάσιμο

ΤΙΤΛΟΙ 8ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ (συνέχεια)

ΣΧΟΛΗ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ = χρησιμοποιεί το Προσωπικό Δίκτυο για :1)Πώς επηρεάζεται η συμπεριφορά των μελών από τα δίκτυα2)Πώς χρησιμοποιούν τα άτομα τα προσωπικά τους δίκτυα, για επίτευξη σκοπών- ΟΙ ΟΜΑΔΩΣΕΙΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΑΣ - NANCY BOTT = 1955-1957, Λονδίνο= ΜΕΛΕΤΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ =

1)ΣΤΕΝΑ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΑ ΔΙΚΤΥΑ : ρόλοι σαφώς διαχωρισμένοι και αυστηρός κοινωνικός έλεγχος 2)ΧΑΛΑΡΑ ΔΙΚΤΥΑ : λιγότερο διαχωρισμένοι ρόλοι, κοινές δραστηριότητες και λογότερος έλεγχος

- ΕΝΝΟΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ :Α)ΕΝΝΟΙΑ ΒΟΤΤ: ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ-ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ= μέτρηση του ελέγχου του προσωπικού δικτύου μέσω του βαθμού γνωριμίας = σταθερά δίκτυα, σταθερές αξίες, στενό τοπικό πλαίσιο : αλληλεπίδραση και έλεγχος ΕΝΩ στα χαλαρά δίκτυα :μικρότερη κοινωνική πίεση- PHILLIP MAYER (Ν.Αφρική)=μελέτη 2 ομάδων μεταναστών από τη

φυλή των Χοza με διαφορετικούς πολιτισμικούς προσανατολισμούς : 1) RED XOZA = στενό προσωπικό δίκτυο, παραδοσιακός τρόπος ζωής,

αυστηρός κοινωνικός έλεγχος2) SCHOOL XAZA = υιοθέτηση αποικιοκρατικών αντιλήψεων, χαλαρό

προσωπικό δίκτυο και μικρότερος κοινωνικός έλεγχος.

Β) ΕΝΝΟΙΑ ΜAYER : ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ-ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΑ = όταν η σχέση με το ίδιο άτομο έχει πολλούς σκοπούς ή περιεχόμενα ή κοινωνικά πλαίσια- BOTT και MAYER = TA KOINΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΣΚΟΥΝ

ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ

Γ) ΕΝΝΟΙΑ ΣΧΟΛΗΣ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ : ΕΝΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ = ο βαθμός που τα μέλη αναγνωρίζουν και τηρούν τις αμοιβαίες υποχρεώσεις και δικαιώματα

- ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ - ΣΧ. ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ : ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝΤΑΙ

ΣΥΧΝΑ ΑΠΟ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΕ ΕΝΤΑΤΙΚΟΤΕΡΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΣΑΝ ΕΝΑ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟ ΠΑΡΙΒΑΛΛΟΝ

- EPSTEIN : τα προσωπικά δίκτυα χωρίζονται σε 2 τμήματα :1)στο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ2)στο ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΟ

- ΑΡΑ : το προσωπικό δίκτυο δείχνει τις κοινωνικές ομαδώσεις που είναι σημαντικές στη ζωή ενός ανθρώπου. Συνδέει το μικροεπίπεδο με το μακροεπίπεδο.

ΔΙΑΛΕΞΗ 9η

ΘΕΜΑ:Ο ΠΡΩΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ χρήσης του προσωπικού κοινωνικού δικτύου είναι το πώς τα δίκτυα (οιωνεί ομάδες που αποτελούν μηχανισμούς συλλογικότητας) ασκούν κοινωνικό έλεγχο στα άτομα και τα επηρεάζουν.

Διακρίνονται 3 χαρακτηριστικά-παράγοντες με τα οποία ανιχνεύουμε αυτή την επίδραση :1) την ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ – ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ2) την ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ (multiplexity) = πόσα περιεχόμενα έχει μια σχέση

ή σε πόσα κοινωνικά πλαίσια συνδέονται τα άτομα του δικτύου. Πρώτη η Σχολή του Σικάγου μίλησε για Πολλαπλότητα, αν και θεωρούσε οι τομείς της ζωής είναι χωρισμένοι και εξ αυτού οι σχέσεις είναι διαμερισματοποιημένες-κατατμημένες. Έκανε όμως λάθος γιατι στην πόλη έχουμε και σταθερές και διαμερισματοποιημένες και πολλαπλές σχέσεις.

3) Την ΕΝΤΑΣΗ = κατά πόσο υπάρχουν και αν υπάρχουν κανόνες στις σχέσεις των ανθρώπων και κατά πόσο τηρούνται.

Το να συγκεντρώνει και τα 3 χαρακτηριστικά ένα προσωπικό δίκτυο στην πόλη είναι σπάνιο ( π.χ. το urban village είναι μια στενά συνδεδεμένη γειτονιά, χωρίς εξωτερικές σχέσεις). Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουμε ένα συνδυασμό στενών σχέσεων με ένα μέρος του προσωπικού δικτύου και χαλαρών με ένα άλλο. Το δίκτυο αυτό στο σύνολό του φαίνεται να είναι χαλαρό, αλλά σε βάθος αποτελείται από τμήματα (clusters), στο εσωτερικό των οποίων υπάρχει εντονότερη αλληλεπίδραση π.χ. οι σχέσεις συγγενών ή φίλων είναι στενές ενώ οι υπόλοιπες είναι χαλαρές.ΑΡΑ : για να βγάλει ο ανθρωπολόγος σωστό συμπέρασμα πρέπει να μελετά το δίκτυο σαν σύνολο και σαν τμήματα (clusters)

O Epstein, έδωσε έμφαση στην ποιότητα των σχέσεων στο εσωτερικό του προσωπικού δικτύου των αφρικανών αστών και είπε ότι η πυκνότητα μπορεί να χωριστεί σε 2 τμήματα :

1) Effective = την πρωταρχική ομάδα, το τμήμα με τις πιο στενές σχέσεις του ατόμου, όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους.

2) Extented = το τμήμα όπου όλα τα μέλη του δικτύου έχουν χαλαρούς δεσμούς, τόσο με το ego όσο και μεταξύ τους.

(άρα: η Σχολή του Σικάγου αγνόησε το effective και είδε μόνο το extended)

ΘΕΜΑ :O ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ χρήσης του δικτύου είναι το πώς οι ίδιοι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα δίκτυά τους για την επίτευξη των στόχων τους.

ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΚΑΙ ΠΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΔΙΝΕΤΑΙ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ

Ο Mayer μελέτησε τα δίκτυα δύο υποψηφίων και πώς τα χρησιμοποίησαν σε εκλογές σε μια πόλη της Ινδίας το 1966 και διαπίστωσε ότι νίκησε εκείνος που κινητοποίησε καλύτερα το ευρύτερο δίκτυό του. Εισήγαγε την έννοια ACTION SET = ομάδα δράσης = οιωνεί ομάδα με χαλαρούς δεσμούς που σχηματίζεται για την επίτευξη ενός απολύτως συγκεκριμένου σκοπού και μετά χαλαρώνει , για να ξαναενεργοποιηθεί για κάποιο νέο σκοπό. Η ΚΛΙΚΑ είναι ο σκληρός πυρήνας του action set.

O Br. Karferer ανήκει στη 2η γενιά της Σχολής του Μάτσεστερ. Ανέλυσε τη διαμάχη ανάμεσα σε δύο εργαζόμενους στη Ζώνη του Χαλκού στη Ζάμπια. Έδειξε ότι νίκησε αυτός που κατάφερε να ενεργοποιήσει τα μεγαλύτερο δίκτυο.

Η Harris-Jones της Σχολής του Μάτσεστερ έδειξε πως πολύ φτωχοί άνθρωποι στις αποικιακές πόλεις, ενεργοποιούν κάποιους δεσμούς σε ευρύτερο δίκτυο, για να λύσουν διάφορα προβλήματα, κυρίως οικονομικά, όπως π.χ. μια κηδεία.

ΑΡΑ : ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΔΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ = Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ = ΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΑ

ΘΕΜΑ :ΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΗ

Η μορφή που παίρνουν τα προσωπικά δίκτυα επηρεάζεται από το σύνθετο παριβάλλον (=το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα) της πόλης.

SOS : Ο ανθρωπολόγος πρέπει να κάνει ανθρωπολογία ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ και όχι ανθρωπολογία ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ, δηλαδή να μελετά την επίδραση της πόλης στα δίκτυα = Όχι μόνο μελέτη του μικροεπιπέδου αλλά και του μακροεπιπέδου.

Τα προσωπικά δικτυα είναι η «ακτινογραφία» μέρους της πόλης. Δείχνει τους διάφορους τομείς της πόλης μέσα από τις ομαδώσεις του ατόμου.

ΘΕΜΑ :ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎ ΡΟΛΟΥ

Το προσωπικό δίκτυο μπορεί να θεωρηθεί ένα σύνολο σχέσεων σε διάφορες σφαίρες-δομές στο πλαίσιο κάθε μιας από τις οποίες το υποκείμενο επιτελεί διαφορετικούς ρόλους.

Π.χ. στην οικογενειακή σφαίρα ο ρόλος μπορεί να είναι του πατέρα, του συζύγου, του τέκνου κ.λ.π.Π.χ. στη σφαίρα της γειτονιάς ο ρόλος μπορεί να είναι του περιπατητή, καταναλωτή, δημοτικού σύμβουλου κ.α.Το σύνολο των ρόλων που επιτελεί ένα άτομο στο πλαίσιο του προσωπικού του δικτύου είναι ένα ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΡΟΛΩΝ, που είναι μοναδικό για το κάθε άτομο.Τα άτομα έχουν διαφορετικό βαθμό ελευθερίας, διαβαθμισμένης και σχετικής, στο σχηματισμό του προσωπικού τους δικτύου. Διάφορες κοινωνικές καταστάσεις αφήνουν διαφορετικούς βαθμούς ελευθερίας ( π.χ. το κοινωνικό φύλο, η ηλικία, η ράτσα, η κοινωνική τάξη κ.α.) και επηρεάζουν τους συνδυασμούς των ρόλων που μπορεί να επιτελέσει ένα άτομο.ΑΡΑ : Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΝΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΕΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΠΕΡΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΚΟΙΝ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.(π.χ. ένα κορίτσι στο Little Sisily μπορεί να ασχοληθεί κυρίως με το σπίτι, άρα να έχει και τους ανάλογους ρόλους ενώ ένα κορίτσι στο Gold Coast ως μέλος της καλής κοινωνίας να έχει άλλους ρόλους. Ομοίως άλλοι είναι οι ρόλοι ενός Hobo ή διαφορετικοί είναι οι ρόλοι ενός Xoza ανάλογα από το αν είναι Red ή School.ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΟΛΟΙ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΡΟΛΩΝ.

Δομικές και πολιτισμικές δυνάμεις οδηγούν με διάφορους τρόπους σε συγκεκριμένες μορφές ρεπερτορίων ρόλων, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, αυτόματο ή μονοσήμαντο. Όμως υπάρχουν σχετικά επαναλαμβανόμενες μορφές που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ροπή για κανονικότητα ρόλων.ΑΡΑ : πρέπει να δούμε πώς το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα οδηγεί σε αυτές τις παρόμοιες μορφές δικτύων = τις κανονικότητες.

ΘΕΜΑ:Η ΠΟΛΗ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΡΟΛΩΝ

Το κοινωνικό σύστημα της πόλης είναι ένα σύνολο θεσμών, καθένας από τους οποίους αποτελείται από ένα σύστημα ρόλων και κανόνων. Κάθε πόλη καθιστά σε κάθε άτομο διαθέσιμους συνδυασμούς ρόλων (π.χ. μια πόλη ορυχείων παρέχει διαφορετικούς συνδυασμούς ρόλων από μια καλλιτεχνούπολη).

Υπάρχουν 5 σφαίρες ρόλων :

1) ο οικιακός χώρος και η συγγένεια2) η οικονομία3) η διασκέδαση4) η κίνηση (σχέσεις που συνάπτονται κατά την μετακίνηση στην πόλη).

ΑΡΑ : Διαφορετικές μορφές πόλεων και κοινωνιών χωρίζουν και συνδυάζουν αυτές τις μορφές με διαφορετικούς τρόπους.Πρέπει να διερευνηθούν οι σχέσεις ανάμεσα στους ρόλους όχι μόνο στο εσωτερικό ένός τομέα αλλά ΚΑΙ ανάμεσα στους τομείς, δηλαδή να διερευνηθούν οι τρόποι που τα άτομα συνδυάζουν τους ρόλους τους.

Αυτό αποτελεί και την κριτική στις Μερικές εθνογραφίες, γιατί η ζωή ενός ατόμου δεν περιορίζεται σε ένα τομέα της ζωής. Πρέπει να μελετάται ολο το ρεπερτόριο των ρόλων.SOS : ΜΙΑ ΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΔΕΝ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΕΝΑ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΡΟΛΟΥΣ ΤΟΥ

Ο Hanners διέκρινε 4 τύπους αστικής ζωής :1) την ΕΝΘΥΛΑΚΩΣΗ = Το προσωπικό δίκτυο του ατόμου χαρακτηρίζεται

από την ύπαρξη πυκνού τμήματος που συνδέεται με τους περισσότερους από τους ρόλους του και απορροφά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και της προσοχής του. Υπάρχουν βαθμοί ενθυλάκωσης. Στην καθαρή του μορφή όλο σχεδόν το προσωπικό δίκτυο είναι ένας θύλακας = ελάχιστες σχέσεις υπάρχουν εκτός π.χ. το αστικό χωριό=ενθυλακωμένη κοινότητα.

2) τη ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΟΤΗΤΑ = οι διάφοροι τομείς της δραστηριότητας του ατόμου κρατιούνται χωριστοί μεταξύ τους. Ο Hanners καταλαβαίνει τη διαχωριστότητα ως πολλαπλές ταυτότητες : διαφορετική παρουσίαση του εαυτού που έχει σχέση με κρυφούς τομείς. Είναι συνειδητή επιλογή του ατόμου να μη φέρνει σε επαφή τα μέλη του δικτύου του (θυμάμαι τον Park που μίλησε για αστικό μωσαϊκό-διαφορετικούς κοινωνικούς κόσμους). Οικονόμου: το άτομο διατηρεί ξεχωριστούς τομείς στο δίκτυό του γιατί υπάρχουν και ξεχωριστές αξίες στον κάθε τομέα που έρχονται σε αντίφαση μεταξύ τους.

Μερικές φορές η διάκριση μεταξύ ενθυλάκωσης και διαχωριστότητας είναι δύσκολη ( π.χ. ένα άτομο είναι ενθυλακωμένο αλλά έχει και κρυφές σχέσεις).

3) τη ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ = το δίκτυο διαχωρίζεται σε μέρη, αλλά το άτομο δεν ακολουθεί μια σταθερή πρακτική διαχωρισμού του. Τα τμήματα μπορεί να έρχονται σε επαφή και να επέλθει σιγά- σιγά μια πολλαπλότητα (effective). To άτομο μπορεί να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής.

4) τη ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ = το δίκτυο είναι μικρό και το ρεπερτόριο ρόλων περιορισμένο μόνιμα ή προσωρινά. Μάλλον επιβάλλεται και δεν είναι επιλογή του ατόμου. Είναι μορφές κοινωνικού αποκλεισμού.

Τα άτομα στη διάρκεια της ζωής τους μπορούν να περνούν από τη μια κατηγορία στην άλλη π.χ.στην παιδική ηλικία οι σχέσεις του ατόμου χαρακτηρίζονται από ενθυλάκωση,στην εφηβική ηλικία από διαχωριστότητα,σαν ενήλικος από συνθετότητα καιστα γηρατειά από μοναξιά.

ΘΕΜΑΑΠΌ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ, ΠΕΡΝΑΜΕ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Δεκ. 1970 εμφανίζονται κριτικά κείμενα για τη μέχρι τότε Αστική Ανθρωπολογία που επεσήμαναν τις βασικές της αδυναμίες και πρότειναν νέο θεωρητικό και

μεθοδολογικό πλαίσιο = το καθήκον της Ανθρωπολογίας είναι να επαναπροσδιορίσει τί είναι πόλη.Οι Leeds, Fox, Weaver, Southall κ.α. «επιτίθενται» στην μέχρι τότε αστική εθνογραφία ( π.χ. στη μελέτη της συγγένειας χωρίς να προσδιορίζεται το πώς η πόλη επηρεάζει τις συγγενικές σχέσεις).Δεν είχε ένα ικανοποιητικό θεωρητικό πλαίσιο για να κατανοήσει το μικροεπίπεδο εντός ευρύτερων πραγματικοτήτων, δηλαδή σε σχέση με το μακροεπίπεδο.Η κατηγορία για τη Σχολή του Μάτσεστερ είναι ότι παρά έθιξε το θέμα της επίδρασης της πόλης στις ανθρώπινες σχέσεις, ΔΕΝ προχώρησε την έρευνα της πόλης έτσι ώστε να παραχθεί γνώση του θεωρητικού αντικειμένου πόλη. Έτσι μετά από αυτές τις κριτικές, η θεωρητικοποίηση της πόλης γίνεται βασικό αντικείμενο της ανθρωπολογίας. Ο ανθρωπολόγος πρέπει να είναι urbanist :1) να έχει θεωρητική γνώση γύρω από την πόλη2) να ξέρει τυπολογίες πόλεων για να προσδιορίσει καλύτερα την πόλη3) να ξέρει την ιστορία της υπό μελέτην πόλης

Πρέπει να έχει μοντέλα που θα τον βοηθήσουν να θεωρητικοποιήσει και να αναλύσει την πόλη που μελετά. Οι μέχρι τότε εθνογραφίες ήταν περιορισμένες σε θέματα όπως φτώχεια, μετανάστευση, εθνοτικές ομάδες κ.α.Οι γειτονιές εκλαμβάνονταν ως αυτόνομες και αυτάρκεις «κοινότητες» εξ ορισμού, μετέφεραν δηλαδή τη θεωρία και μεθοδολογία μελέτης των φυλών, στη μελέτη της πόλης (φυλετοποίσηση).Οικονόμου : τίποτα δεν είναι αναξάρτητο και δεν πρέπει να ξεκινάμε από σταθερές αντιλήψεις για το τί τύπου σχέσεις αναπτύσσονται στην πόλη.

Ο LEEDS αναπτύσσει το ξεκίνημα του μοντέρνου προβληματισμού για την έννοια της : LOCALITY = κόμβος αλληλεπιδράσεων = μια διαλεκτικη, σύνθετη διαδικασία αλληλεπίδρασης.

Οι Localities έχουν βαθμούς αυτονομίας. Είναι σύνθετο και ευέλικτο σύστημα σχέσεων που μπορεί να αντιδράσει με διάφορους τρόπους στα διάφορα ερεθίσματα: «είναι και δεν είναι» σε όλα τα επίπεδα.(π.χ. αν το Παγκράτι είναι μια locality που επηρεάζεται από το κράτος, είναι επίσης και διαμορφωτής αυτού του κράτους = διαμορφώνει και διαμορφώνεται ταυτόχρονα).

ΤΙΤΛΟΙ 9ης ΔΙΑΛΕΞΗΣ

- ΠΡΩΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣ. ΔΙΚΤΥΟΥ=πώς το δίκτυο επηρεάζει το άτομο = 3 παράγοντες :1) ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ του δικτύου (Εpstein : effective, extended)2) ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ

3) ΕΝΤΑΣΗ- ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΑΝ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΙ ΣΑΝ

ΤΜΗΜΑΤΑ (clusters)

- ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣ. ΔΙΚΤΥΟΥ= πώς το άτομο χρησιμοποιεί το δίκτυό του για την επίτευξη των στόχων του.ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΡΟΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΤΟΜΟ- MAYERS = μελέτη εκλογών στην Ινδία, 1966 = νίκησε όποιος υποψήφιος ενεργοποίησε καλύτερα το προσωπικό του δίκτυο.Όρος Mayers : ACTION SET=oμάδα δράσης – ΚΛΙΚA = o σκληρός πυρήνας του action set.- ΚΑRFERER = μελέτη αντιπαλλότητας 2 εργατών στη Ζώνη Χαλκού στη Ζάμπια = νίκησε αυτός που ενεργοποίησε καλύτερα το προσωπικό του δίκτυο.- Η HARRIS-JONES = οι φτωχοί στις αποικ. Πόλεις ενεργοποιούν το δίκτυό τους για να επιλύσουν οικονομικά προβλήματα.ΑΡΑ : ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

- ΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΠΟΛΗ =ΤΟ ΜΙΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΙ Η ΠΟΛΗ ΕΠΙΔΡΑ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗΤα δίκτυα είναι η «ακτινογραφία» της πόλης, γιατί οι ομαδώσεις δείχνουν τους τομείς της πόλης

- ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΑΝ ΡΟΛΟΙ = το προσωπικό δίκτυο του υποκειμένου είναι το σύνολο των σχέσεων σε διάφορες σφαίρες-δομές, στο πλαίσιο της καθεμιάς το υποκείμενο επιτελεί διαφορετικούς ρόλους= ένα ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΡΟΛΩΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΝΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΕΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟ ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ = Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΡΟΛΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΤΥΤΕΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ = ΤΟ ΜΑΚΡΟΕΠΙΠΕΔΟ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ

- Η ΠΟΛΗ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΡΟΛΩΝ = η κάθε πόλη καθιστά σε κάθε άτομο συγκεκριμένους συνδοιασμούς ρόλων = οι διάφορες μορφές πόλεων και κοινωνιών χωρίζουν και συνδυάζουν τις σφαίρες των ρόλων διαφορετικάΥΠΑΡΧΟΥΝ 5 ΣΦΑΙΡΕΣ ΡΟΛΩΝ :1)ο ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ και η ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ2)η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ3)η ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ4)η ΚΙΝΗΣΗ (σχέσεις κατά την μετακίνηση)HANNERS = 4 ΤΥΠΟΙ ΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ1) ΕΝΘΥΛΑΚΩΣΗ2) ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΟΤΗΤΑ3) ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ4) ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

- Δεκαετία 1970= ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΣΕΣΤΕΡ = ότι δε συνέδεσε το μικροεπίπεδο με το μακροεπίπεδοLEEDS, FOX, WEAVER, SOUTHALL κ.α. = ο ανθρωπολόγος πρέπει να είναι urbanist = ανθρωπολογίας ΤΗΣ πόλης, όχι μόνο ανθρωπολογία στην πόλη = δεν πρέπει να θεωρούνται σταθερές οι σχέχεις που αναπτύσσονται στις πόλεις = ο ανθρωπολόγος πρέπει να έχει τη θεωρητική γνώση, να γνωρίζει τυπολογίες πόλεων και την ιστορία της πόλης που μελετά.ΟΡΟΣ LEEDS : LOCALITY = κόμβος αλληλεπιδράσεων = διάφοροι βαθμοί αυτονομίας = σύνθετο και ευέλικτο σύστημα σχέσεων που αντιδρά διαφορετικά στα ερεθίσματα = ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ και ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ ταυτόχρονα

ΔΙΑΛΕΞΗ 10η

(ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΠΟΥ ΤΗΣ ΑΣΚΗΘΗΚΕ)