Στέλλα Νάκη, «Η Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία ως μάθημα επιλογής στο Ενιαίο Λύκειο»,

εισήγηση στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Παιδαγωγικής και Εκπαιδευτικής

Έρευνας, που οργάνωσε η Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος , 7 – 9 Νοεμβρίου 2002

στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου.

1. Προλογικά

Η εισαγωγή ενός νέου γνωστικού αντικειμένου στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του

Ενιαίου Λυκείου αποτελεί μια πολλαπλή πρόκληση τόσο για τους διδάσκοντες όσο και

για τους μαθητές. Η πρόκληση γίνεται εντονότερη, όταν αναφερόμαστε στο μάθημα της

ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, καθώς πρόκειται για ουσιαστική καινοτομία, αφού η εν λόγω

λογοτεχνία δεν είχε γίνει – μέχρι τώρα - αυτόνομο αντικείμενο διδασκαλίας. Αυτή

ακριβώς η πρόκληση αποτέλεσε το έναυσμα για το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή της

παρούσας έρευνας.

Προκειμένου όμως αναδειχθούν οι όροι που υπαγόρευσαν τη φιλοσοφία και το

σχεδιασμό της κρίνουμε απαραίτητη μια σύντομη αναφορά στις συνθήκες εισαγωγής του

μαθήματος στο Αναλυτικό Πρόγραμμα.

2. Η εισαγωγή του μαθήματος «Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία : Ιστορία και Κείμενα» στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του Ενιαίου Λυκείου.

Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας διαμόρφωσε μια νέα πραγματικότητα, η

οποία επηρέασε και τον τομέα της Εκπαίδευσης, ως κοινωνικό θεσμό. Στο πλαίσιο αυτό

εισήχθη ο όρος «Ευρωπαϊκή διάσταση στην εκπαίδευση», με σκοπό τη δημιουργία στους

μαθητές θετικών στάσεων για την Ενωμένη Ευρώπη και την ενίσχυση της

συνειδητοποίησης της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Προκειμένου να υλοποιηθεί το αίτημα

για την Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση τα Αναλυτικά Προγράμματα των

κρατών-μελών εμπλουτίστηκαν με νέα γνωστικά αντικείμενα.

Με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1997 και τη θεσμοθέτηση1 του Ενιαίου

Λυκείου διαμορφώθηκε στην Ελλάδα μια νέα σχολική πραγματικότητα. Βασικό

χαρακτηριστικό του Ενιαίου Λυκείου είναι η λειτουργία στη Β΄ και Γ΄ τάξη τριών

κατευθύνσεων σπουδών και η διάκριση των μαθημάτων σε γενικής παιδείας και

1 ΦΕΚ 188/25-09-1997, Νόμος 2525.

1

επιλογής2. Τα επιλεγόμενα μαθήματα είναι κοινά για την Α΄ τάξη, ενώ στη Β΄ & Γ΄ τάξη

διαφοροποιούνται ανά κατεύθυνση.

Το νέο γνωστικό αντικείμενο «Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: Ιστορία και

Κείμενα», περιλαμβάνεται ως μάθημα επιλογής και στις τρεις κατευθύνσεις της Β΄

τάξης. Η εισαγωγή του μαθήματος υπηρετεί -μεταξύ άλλων- και την επιδίωξη για την

«ευρωπαϊκή διάσταση στην εκπαίδευση». Η λογοτεχνία είναι ένα από τα καταλληλότερα

γνωστικά αντικείμενα για τη δημιουργία στους μαθητές θετικών στάσεων, αφού μπορεί

να παρέχει στον αναγνώστη μια ενοποιητική εικόνα του πολιτισμού, με απώτερο σκοπό

την κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό.3

Αφορμώμενοι από τη θέση ότι οι εκπαιδευτικοί στόχοι της πολιτείας αποτυπώνονται

στο Αναλυτικό Πρόγραμμα που οριοθετεί κάθε διδασκόμενο γνωστικό αντικείμενο, ότι

το σχολικό εγχειρίδιο υλοποιεί ό,τι ορίζει4 το Αναλυτικό Πρόγραμμα, καθώς και ότι η

σχέση σχολικού εγχειριδίου και Αναλυτικού Προγράμματος επηρεάζει τη διδακτική του

μαθήματος σχεδιάσαμε την παρούσα έρευνα. Τέλος, ο χαρακτήρας του μαθήματος,

μάθημα επιλογής, και το γεγονός ότι η μαθητική ομάδα προκύπτει όχι μόνο βάσει του

ηλικιακού κριτηρίου, αλλά βάσει του ενδιαφέροντος για τη λογοτεχνία, αποτέλεσε ένα

ακόμη κριτήριο για το σχεδιασμό της έρευνας.

3.Η φιλοσοφία της έρευνας

Το ερευνητικό ενδιαφέρον μας στράφηκε στη διερεύνηση των συνθηκών επιλογής και

διδασκαλίας του μαθήματος. Συνέπεια αυτού ήταν η έρευνα να προσανατολιστεί στους

δύο αποδέκτες – φορείς του μαθήματος, τους μαθητές και τους καθηγητές που το

δίδαξαν.

3.1. Ο σκοπός της έρευνας

Σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση των στάσεων των μαθητών που επέλεξαν το

μάθημα απέναντι σ’ αυτό, αλλά και όσων επέλεξαν κάποιο από τα υπόλοιπα επιλεγόμενα

μαθήματα της Β΄ λυκείου απέναντι στη Λογοτεχνία και στο μάθημα που επέλεξαν,

2 Φεκ 1057/1-12-1997, Υπουργικές Αποφάσεις και Εγκρίσεις, Γ2/6953.3 Αποστολίδου Β., Πασχαλίδης Γ., Χοντολίδου Ε., Η λογοτεχνία στην εκπαίδευση: προϋποθέσεις για ένα νέο πρόγραμμα διδασκαλίας, Σύγχρονα θέματα, 57, 1995, σ.814 Γ. Ι. Σπανός, Η σχέση διδακτικού βιβλίου και Αναλυτικού Προγράμματος προσδιορίζει τη διδακτική του μαθήματος, στο Χάρις, Αφιέρωμα στον καθηγητή Ν. Γ. Μελανίτη, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Τομέας Παιδαγωγικής, Αθήνα1991, σ.386.

2

καθώς και η στάση των καθηγητών που δίδαξαν το συγκεκριμένο μάθημα απέναντι σ’

αυτό.

3.2.Το είδος της έρευνας

Η παρούσα έρευνα στάσεων ανήκει ταυτόχρονα και στις περιγραφικές έρευνες καθώς

περιγράφει χαρακτηριστικά μιας κατάστασης και μάλιστα εντάσσεται και στην

υποπερίπτωση της επισκόπησης.5 Πρόκειται για μια μορφή έρευνας που γίνεται πάνω σε

μια κατάσταση όπως αυτή είναι, χωρίς να δημιουργεί ιδιαίτερες συνθήκες παρατήρησης

ή πειραματισμού. Ως προς το είδος των εμπειρικών δεδομένων, που συλλέγονται, είναι

ποιοτική, ως προς τον αριθμό των εξεταζόμενων ατόμων είναι δειγματοληπτική, ως προς

το χώρο διεξαγωγής της επιτόπια και ως προς το είδος της λογικής ανάλυσης επαγωγική6,

αφού ξεκινάμε από ένα γενικό πραγματικό πρόβλημα και αφήνουμε τα ίδια τα

περιστατικά να υποδείξουν ποιοι είναι οι σημαντικοί παράγοντες που πρέπει να

επιλεγούν και ποιες υποθέσεις θα πρέπει να διατυπωθούν για τις μεταξύ τους πιθανές

σχέσεις».(Παρασκευόπουλος Ι.Ν.,1993,τόμ.1.,σ.30).

3.3. Επιλογή της ερευνητικής μεθόδου και των τεχνικών της έρευνας

Ο σκοπός κάθε έρευνας υπαγορεύει αφενός τη επιλογή της ερευνητικής μεθόδου και

αφετέρου την επιλογή των ερευνητικών τεχνικών με τις οποίες ο ερευνητής θα συλλέξει

τα εμπειρικά δεδομένα. Εφόσον οι στάσεις εκφράζονται και σαν λεκτική συμπεριφορά, η

οποία μας αφορά εδώ7, προκρίναμε ως καταλληλότερες τεχνικές το ερωτηματολόγιο για

τους μαθητές και τη συνέντευξη για τους διδάσκοντες. Ο συνδυασμός των δύο αυτών

ερευνητικών τεχνικών επελέγη, επειδή το ερωτηματολόγιο αποτελεί τη συνηθέστερη

μέθοδο μέτρησης των στάσεων8 και ενδείκνυται, όταν ο αριθμός των υποκειμένων της

έρευνας είναι μεγάλος, ενώ η συνέντευξη ως τεχνική έρευνας, παρέχει τη δυνατότητα να

εξετάσουμε σε βάθος το ερευνητικό πρόβλημα9. Παράλληλα και ο μικρός αριθμός των

5 Βάμβουκας Μ.Ι., Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 19985, σελ.83-4.6 Παρασκευόπουλος Ι.Ν., Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας, τόμ.1, (αυτοέκδοση),Αθήνα 1993, σ.20.7 Γεώργας Δ., Κοινωνική Ψυχολογία, τόμ.α΄, (αυτοέκδοση), Αθήνα 1986, σ.123. 8 Γεώργας Δ., ό.π., σ.139.9 Παρασκευόπουλος Ι.Ν, Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας,τόμ.2, (αυτοέκδοση),Αθήνα 1993, σ.128.

3

υποκειμένων10 της έρευνας- όσον αφορά στους καθηγητές- συνέτεινε προς τη

συγκεκριμένη επιλογή. Ειδικότερα χρησιμοποιήσαμε την «πλήρως δομημένη» (ή

«κατευθυνόμενη» συνέντευξη καθώς το ερευνώμενο θέμα ήταν σύνθετο και θελήσαμε

να εξασφαλίσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια στη διερεύνηση των όψεών του.

Το ερωτηματολόγιο και η συνέντευξη προτιμήθηκαν σε σχέση με την παρατήρηση,

επειδή η τελευταία θα απαιτούσε μακροχρόνιες διαδικασίες (π.χ. παρατήρηση

διδασκαλιών καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους και σε όλα τα σχολεία στα οποία

διεξήχθη η έρευνα), ενώ δε θα παρείχε στους μαθητές τη δυνατότητα να εκφράσουν

ορισμένες απόψεις τους σχετικά με τα μαθήματα επιλογής ή τη λογοτεχνία.

Ως μέθοδο έρευνας χρησιμοποιήσαμε την Ανάλυση Περιεχομένου, ώστε να

μετασχηματίσουμε τα ποιοτικά ερευνητικά δεδομένα σε ποσοτικά και μετρήσιμα.11 Για

την κωδικοποίηση του ερευνητικού υλικού επιλέξαμε τη θεματική ή σημασιολογική

ανάλυση κατά την οποία ο λόγος αποκαλύπτει τα ενδιαφέροντα, τις γνώμες και τη

συγκινησιακή κατάσταση του ατόμου.12

Η επεξεργασία των ερωτήσεων κλειστού τύπου έγινε με το διεθνές στατιστικό

πρόγραμμα SPSS.

3.4. Το δείγμα της έρευνας

Το δείγμα της παρούσας έρευνας επελέγη με βάση την κατά επίπεδα τυχαία

δειγματοληψία. Αφού κατηγοριοποιήσαμε τις σχολικές περιφέρειες με βάση τη

γεωγραφική περιοχή (Αττική, Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη,

Πελοπόννησο, Επτάνησα, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Νησιά Β. Αιγαίου, Κρήτη) επιλέξαμε

τρεις από αυτές, την Ανατολική Αττική, την Πελοπόννησο και τα Επτάνησα.

Όσον αφορά στην επιλογή των συγκεκριμένων γεωγραφικών περιοχών είχαμε ως

άξονα:

α) το μέγεθος του στατιστικού πληθυσμού. Τα σχολεία της Ανατολικής Αττικής, της

Πελοποννήσου και των Επτανήσων αποτελούν το 1/3 του συνολικού αριθμού των

σχολείων της Ελλάδας.

β) τη γεωγραφική και πληθυσμιακή σύνθεση της περιοχής.

10 ό.π.,σ.130.11 Βάμβουκας Μ Ι., Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία, ό.π., σ.268. 12 ό.π., σ.271.

4

γ) την ύπαρξη πόλεων που βρίσκονται κοντά στην Αθήνα.

δ) ιδιαίτερα για τα Επτάνησα λάβαμε υπόψη την επίδραση που δέχθηκαν ιστορικά από

τη δύση και το εγγενές ενδιαφέρον των κατοίκων για τις τέχνες και τα γράμματα.

Ακόμη σε καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή των συγκεκριμένων περιοχών

αναδείχθηκε το γεγονός ότι αυτές δεν αποτελούν «δείγματα ευκολίας»13 και δεν έχουν

υπερ-χρησιμοποιηθεί στην έρευνα. Τέλος, για να αποφύγουμε ακριβώς αυτή την

παρέκκλιση, επιλέξαμε τη γεωγραφική περιφέρεια της Ανατολικής Αττικής και όχι του

κέντρου. Η επιλογή μας υπαγορεύτηκε και από το γεγονός ότι η εν λόγω περιοχή, αν και

ανήκει γεωγραφικά στην πρωτεύουσα, έχει τηρουμένων των αναλογιών όμοια

δημογραφικά χαρακτηριστικά με αυτά της Πελοποννήσου και των Επτανήσων.

Η ιδιάζουσα φύση όμως του ερευνώμενου θέματος δεν επέτρεψε να προχωρήσουμε

στο επόμενο βήμα, δηλαδή στην τυχαία δειγματοληψία των σχολικών μονάδων των

επιλεχθεισών περιοχών. Εφόσον μελετάμε ένα μάθημα επιλογής έπρεπε να γνωρίζουμε

σε ποια σχολεία των περιοχών που επιλέξαμε διδασκόταν. Με το δεδομένο αυτό υπόψη

μας ενημερωθήκαμε για τα σχολεία στα οποία διδασκόταν το μάθημα κατά το σχολικό

έτος 2000-01 και αυτά αποτέλεσαν το δείγμα της έρευνάς μας.

Ο συνολικός αριθμός του δείγματος των μαθητών ανήλθε αρχικά σε 845. Κατά την

επεξεργασία των ερωτηματολογίων όμως αφαιρέθηκαν συνολικά 39 ως ημιτελώς ή και

καθόλου συμπληρωμένα, οπότε ο τελικός αριθμός του δείγματος ανέρχεται σε 806. Από

αυτόν τα 147 υποκείμενα της έρευνας είχαν επιλέξει την Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και τα

659 κάποιο από τα υπόλοιπα μαθήματα επιλογής, ενώ οι καθηγητές που δίδαξαν το

μάθημα ήταν 16.

3.5.Υποθέσεις της έρευναςΩς υποθέσεις της έρευνας, που σχετίζονται με τα στοιχεία που παρουσιάζουμε εδώ,

έχουμε θέσει τις ακόλουθες:

το μάθημα το επιλέγουν περισσότερο τα κορίτσια απ’ ό,τι τα αγόρια. Η

υπόθεση στηρίζεται στην ψυχολογία των ατομικών διαφορών, σύμφωνα με

την οποία στον τομέα των ελεύθερων αναγνωσμάτων, θεαμάτων και

13 Παρασκευόπουλος Ι. Ν., Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας,τόμ.2, ό.π.,σ.29.

5

ακροαμάτων τα κορίτσια προτιμούν τη λογοτεχνία περισσότερο απ’ ό,τι τα

αγόρια14.

Υπάρχει σχέση ανάμεσα στην επίδοση των μαθητών της Β΄ λυκείου, όπως

αυτή εκφράζεται με το μέσο όρο στην τάξη αυτή και στην επιλογή του

επιλεγόμενου μαθήματος.

Υπάρχει σχέση ανάμεσα στην επίδοση των μαθητών της Β΄ λυκείου, όπως

αυτή εκφράζεται με το βαθμό στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και

στην επιλογή της Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας από τους μαθητές.

Οι καθηγητές επιλέγουν να διδάξουν το μάθημα από προσωπικό ενδιαφέρον

για τη λογοτεχνία.

3.6.Κατασκευή του ερευνητικού ερωτηματολογίου

Με βάση την επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας και με δεδομένο ότι η έρευνά

μας αναφέρεται σε ένα νέο γνωστικό αντικείμενο, δεν χρησιμοποιήσαμε ένα έτοιμο

ερευνητικό ερωτηματολόγιο, αλλά «κατασκευάσαμε» ένα νέο, ώστε να ανταποκρίνεται

στις ανάγκες της έρευνάς μας.

Η κατασκευή του ερευνητικού ερωτηματολογίου βασίστηκε α) στις διερευνητικές

συζητήσεις με τους φιλολόγους που είχαν διδάξει το μάθημα τα προηγούμενα σχολικά

έτη και β)στις κατευθύνσεις του Αναλυτικού Προγράμματος.

3.7. Δομή του ερευνητικού ερωτηματολογίου

Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήσαμε για τη διεξαγωγή της έρευνας ήταν δύο

ειδών· το ένα είδος (ερωτηματολόγιο Α) διανεμήθηκε στους μαθητές που είχαν επιλέξει

το μάθημα «Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία:Ιστορία και Κείμενα» και το άλλο είδος

(ερωτηματολόγιο Β) διανεμήθηκε στους μαθητές που είχαν επιλέξει κάποιο από τα

υπόλοιπα μαθήματα επιλογής.

Ως ανεξάρτητες μεταβλητές επιλέξαμε:

Το φύλο,

Την κατεύθυνση που ακολουθούν οι μαθητές,

Τον μέσο όρο στη Β΄ Λυκείου

14 Παρασκευόπουλος Ι. Ν., Ψυχολογία ατομικών διαφορών, Αθήνα 1994, σ.155

6

Την επίδοση στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, όπως

εκφράζεται με τον τελικό βαθμό στο μάθημα,

Το μάθημα επιλογής για όσους δεν επέλεξαν τη «Νεότερη Ευρωπαϊκή

Λογοτεχνία: Ιστορία και Κείμενα».

Οι πρώτες 9 ερωτήσεις και των δύο ερωτηματολογίων (Α και Β) είναι κοινές, καθώς

είναι ερωτήσεις γεγονότων15, βασικών πληροφοριών ταυτότητας.

Το ερωτηματολόγιο Α διαρθρώνεται στις ακόλουθες 8 κατηγορίες:

Α. Μαθήματα επιλογής-στάση καθηγητών και λόγοι επιλογής από τους μαθητές.

Β. Γνώμη των μαθητών για το ρόλο της λογοτεχνίας (Ευρωπαϊκής και Νεοελληνικής)

στη σύγχρονη πολύ-πολιτισμική κοινωνία.

Γ. Η Ευρωπαϊκή λογοτεχνία ως μέσο για την κατανόηση της ενότητας του ευρωπαϊκού

πολιτισμού.

Δ. Η Λογοτεχνία ως διδακτικό αντικείμενο.

Ε. Το σχολικό εγχειρίδιο:μορφή και περιεχόμενα.

ΣΤ. Η διδακτική του μαθήματος.

Ζ. Το σχολικό εγχειρίδιο ως αυτόνομο ανάγνωσμα.

Η. Απόψεις για την αξιολόγηση του μαθήματος.

Το ερωτηματολόγιο Β διαρθρώνεται στις ακόλουθες 6 κατηγορίες:

Ι. Ενημέρωση σχετικά με τα μαθήματα επιλογής.

ΙΙ. Σύγκριση του επιλεχθέντος μαθήματος με το ΝΕΛΙΚ.

ΙΙΙ. Η στάση των μαθητών απέναντι στη λογοτεχνία ως ελεύθερο ανάγνωσμα.

IV. Γνώμη των μαθητών για το ρόλο της λογοτεχνίας (Ευρωπαϊκής και Νεοελληνικής)

στη σύγχρονη πολύ-πολιτισμική κοινωνία.

V. Προϋποθέσεις για την επιλογή του ΝΕΛΙΚ.

VI. Αξιολόγηση του επιλεχθέντος μαθήματος μετά το τέλος της σχολικής χρονιάς.

3.8 Κατασκευή της ερευνητικής συνέντευξης

Με βάση την επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας και δεδομένου ότι η έρευνά μας

αναφέρεται σε ένα νέο γνωστικό αντικείμενο δεν χρησιμοποιήσαμε μια έτοιμη, πλήρως

15 Βάμβουκας Μ. Ι., ό.π., σελ.249.

7

δομημένη ερευνητική συνέντευξη, αλλά «κατασκευάσαμε» μια νέα, ώστε να

ανταποκρίνεται στις ανάγκες της έρευνάς μας.

Για την κατασκευή της ερευνητικής συνέντευξης βασιστήκαμε, α)στις διερευνητικές

συζητήσεις με καθηγητές που είχαν διδάξει το μάθημα τα προηγούμενα σχολικά έτη και

β) στις κατευθύνσεις του Αναλυτικού Προγράμματος.

3.9Δομή της ερευνητικής συνέντευξης

Ως ανεξάρτητες μεταβλητές επιλέξαμε:

Το φύλο

Τα έτη υπηρεσίας

Το τμήμα που έχουν τελειώσει οι καθηγητές που δίδαξαν την

Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία

Σχετικά με τη διάρθρωση της συνέντευξης: Στην αρχή υπάρχουν 6 ερωτήσεις

γεγονότων, ενώ στη συνέχεια οι άξονες είναι:

1. Η ανάληψη της ευθύνης για τη διδασκαλία του μαθήματος.

2. Η πανεπιστημιακή κατάρτιση στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και η

ενασχόληση μ’ αυτή.

3. Η επιμόρφωση σχετικά με το μάθημα της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας και η

αξιολόγησή της.

4. Στάση απέναντι στην πληροφορία ότι θα διδαχθεί το μάθημα.

5. Αναλυτικό Πρόγραμμα, διδακτικές οδηγίες για το μάθημα.

6. Η διδακτική του μαθήματος.

7. Η αξιολόγηση του μαθήματος.

8. Γενική – ανοικτή ερώτηση για να προσθέσει ο συνεντευξιαζόμενος ό,τι

θέλει.

8

4. Παρουσίαση των πρώτων αποτελεσμάτων

Καθώς η επεξεργασία των ευρημάτων της έρευνας δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί δεν

έχουμε διαμορφώσει μια συνολική εικόνα για τα συμπεράσματα της έρευνας. Έτσι θα

κάνουμε εδώ μια αναφορά στα πρώτα αποτελέσματα που αφορούν στο μάθημα της

«Νεότερης Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας». Από την στατιστική επεξεργασία των 147

ερωτηματολογίων Α, που συμπληρώθηκαν από τους μαθητές, οι οποίοι επέλεξαν το

μάθημα προέκυψαν τα ακόλουθα στοιχεία σχετικά με τις μεταβλητές φύλο και επίδοση

στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας:

4.1. Η επιλογή του μαθήματος με βάση το φύλο των μαθητών

Όπως φαίνεται στο ακόλουθο γράφημα 1 το μάθημα επελέγη από τα κορίτσια σε

ποσοστό 80,96% και από τα αγόρια σε ποσοστό 19,04%.

Γράφημα 1

9

4.2. Η επιλογή του μαθήματος σε σχέση με την επίδοση στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται ο μέσος όρος της επίδοσης των μαθητών που

επέλεξαν τη Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία στο μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας. Στη συναφή ερώτηση απάντησαν 141 μαθητές. Η χαμηλότερη επίδοση

ήταν 11, η υψηλότερη 20 και ο μέσος όρος της επίδοσης των μαθητών ήταν 17,7 με

τυπική απόκλιση από αυτόν + - 1,75. Η δεσπόζουσα τιμή είναι το 19 και το εύρος 9.

Descriptive Statistics

141 11.00 20.00 17.7539 1.7542

141

BATNEOEL

Valid N (listwise)

N Minimum Maximum MeanStd.

Deviation

Γράφημα 2

10

4.3. Συγκριτικά η επιλογή των μαθημάτων και η επίδοση στη Β΄

Λυκείου.

Στο ακόλουθο γράφημα 3 φαίνεται συγκριτικά ο μέσος όρος της επίδοσης των

μαθητών στη Β΄ λυκείου ανά επιλεγόμενο μάθημα. Συγκεκριμένα: οι μαθητές που

επέλεξαν την Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία έχουν μέσο όρο επίδοσης στη Β΄ Λυκείου 14,95, οι

μαθητές που επέλεξαν Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές 15,07, οι μαθητές που επέλεξαν

Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα 14,37, οι μαθητές που

επέλεξαν Ελεύθερο Σχέδιο 14,95, εκείνοι που επέλεξαν Γραμμικό Σχέδιο 13,18, οι

μαθητές που επέλεξαν Τεχνικό Σχέδιο 14,18, οι μαθητές που επέλεξαν Βιολογία 17,74,

εκείνοι που επέλεξαν το μάθημα Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών 14,56, εκείνοι που

επέλεξαν Στοιχεία Αστρονομίας και Διαστημικής 14,85, οι μαθητές που επέλεξαν

Γερμανικά 17,26, οι μαθητές που επέλεξαν Γαλλικά 15,92 και τέλος, εκείνοι που

επέλεξαν Αγγλικά 18,5.

γράφημα 3

11

4.4. Το ενδιαφέρον των διδασκόντων για το μάθημα και η επιμόρφωση

Σχετικά με τους καθηγητές που δίδαξαν το μάθημα μπορούμε στην παρούσα φάση να αναφερθούμε

στα ακόλουθα ερευνητικά δεδομένα: στην ερώτηση που διερευνά την ευθύνη της ανάληψης της

διδασκαλίας του μαθήματος απαντούν και οι 16 ότι ανέλαβαν να διδάξουν το μάθημα οικειοθελώς

(ποσοστό 100%) και ονομάζουν ως λόγους, όπως φαίνεται και στο γράφημα 5 α) το ενδιαφέρον, καθώς

το μάθημα ήταν καινούργιο σε ποσοστό 70,6%, β) την αγάπη για τη λογοτεχνία και λόγω του

Νεοελληνικού τμήματος που έχουν τελειώσει σε ποσοστό 11,7% , γ) την πρόκληση για να γνωρίσουν

και στους μαθητές την Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία σε ποσοστό 6% και δ) το ενδιαφέρον των μαθητών να

επιλέξουν το μάθημα λειτούργησε ως κίνητρο για την ανάληψη της διδασκαλίας του μαθήματος σε

ποσοστό 11,7 %.

Ενδιαφέρον, γιατί ήταν καινούργιο 70,6%

Αγάπη για λογοτεχνία και λόγω ΜΝΕΦ 11,7%

Πρόκληση να γνωρίσει στους μαθητές τη ΝΕΛ 6%

Το ενδιαφέρον των μαθητών ως κίνητρο 11,7%

Γράφημα 4

Σχετικά με την επιμόρφωση για το μάθημα, οι ερωτώμενοι σε ποσοστό 99%

απαντούν ότι δεν παρακολούθησαν επιμορφωτικά σεμινάρια για το μάθημα γιατί δεν

ενημερώθηκαν για την ύπαρξη αυτών. Μόνο ένας ερωτώμενος αναφέρει ότι

παρακολούθησε το σεμινάριο για την παρουσίαση των νέων σχολικών εγχειριδίων του

1998, ανάμεσα στα οποία ήταν και το Ανθολόγιο της Νεότερης Ευρωπαϊκής

Λογοτεχνίας.

Παρακολούθηση σεμιναρίων για το μάθημα

ΝΑΙ 1%

ΟΧΙ 99%

Λόγοι για τους οποίους δεν παρακολούθησα τα σεμινάρια

Δεν ενημερώθηκα για την ύπαρξη των σεμιναρίων 100%

12

Τέλος, γράφημα 5, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις των διδασκόντων στην

ανοικτή ερώτηση της συνέντευξης, κρίνεται αναγκαία η ύπαρξη επιμόρφωσης σχετικά

με το μάθημα σε ποσοστό 68,75 %.

Προτάσεις

Επιμόρφωση για τη διδασκαλία του μαθήματος 68,75%

Γράφημα 5

5. Συμπεράσματα-Ερμηνεία των αποτελεσμάτων

Γενικότερα παρατηρούμε ότι το μάθημα επέλεξαν στη μεγαλύτερη πλειοψηφία τα

κορίτσια. Όπως προαναφέραμε και στη συναφή υπόθεση της έρευνας τα κορίτσια

προτιμούν τη λογοτεχνία περισσότερο απ’ ό,τι τα αγόρια, κάτι που επαληθεύεται και από

τα ερευνητικά αποτελέσματα. Ως προς την επίδοση των μαθητών που επέλεξαν την

Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας παρατηρούμε ότι

ήταν κατά μέσο όρο πολύ καλή. Ίσως η επίδοση των μαθητών στη Νεοελληνική

Λογοτεχνία να λειτούργησε ως κίνητρο για να επιλέξουν και ένα μάθημα ευρωπαϊκής

λογοτεχνίας.

Σχετικά με την επίδοση των μαθητών στη Β΄ λυκείου και τα μαθήματα επιλογής

παρατηρούμε ότι τις υψηλότερες επιδόσεις έχουν εκείνοι που επέλεξαν τα Αγγλικά, τη

Βιολογία και τα Γερμανικά, ενώ οι επιδόσεις των υπολοίπων δεν παρουσιάζουν μεταξύ

τους μεγάλες διαφοροποιήσεις. Τέλος, όσον αφορά στους καθηγητές που δίδαξαν το

μάθημα είναι φανερό ότι επισημαίνουν την ανάγκη για την ύπαρξη επιμόρφωσης και για

το μάθημα και τη διδασκαλία του.

7. Επιλογικά

Προσπαθήσαμε να δώσουμε μια πρώτη εικόνα για την παρούσα έρευνα, τα δεδομένα

της οποίας βρίσκονται ακόμη στη φάση της επεξεργασίας. Ευελπιστούμε ότι με την

ολοκλήρωσή της θα είμαστε σε θέση να παράσχουμε μια εναργέστερη εικόνα για τις

στάσεις των μαθητών της Β΄ Λυκείου απέναντι στο μάθημα της «Νεότερης Ευρωπαϊκής

Λογοτεχνίας: Ιστορία και Κείμενα», απέναντι στα υπόλοιπα μαθήματα επιλογής και τη

στάση των καθηγητών που το δίδαξαν και να προτείνουμε στο πλαίσιο των δυνατοτήτων

μας πιθανές λύσεις για τη βελτίωση της όλης διδακτικής διαδικασίας.

13

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αποστολίδου Β. –Πασχαλίδης Γ. – Χοντολίδου Ε., Η λογοτεχνία στην εκπαίδευση: προϋποθέσεις για

ένα νέο πρόγραμμα διδασκαλίας, Σύγχρονα θέματα, τχ. 57, σελ.78-85, 1995

Βάμβουκας Μ.Ι., Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα

19985

Γεώργας Δ., Κοινωνική Ψυχολογία, τ. α΄,(αυτοέκδοση), Αθήνα 1986

Παρασκευόπουλος Ι. Ν., Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας, τ.1 (αυτοέκδοση), Αθήνα 1993

Παρασκευόπουλος Ι. Ν., Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας, τ.2, (αυτοέκδοση), Αθήνα 1993

Παρασκευόπουλος Ι. Ν., Ψυχολογία των ατομικών διαφορών, (αυτοέκδοση), Αθήνα 1994

Γ. Ι. Σπανός, Η σχέση διδακτικού βιβλίου και Αναλυτικού Προγράμματος προσδιορίζει τη διδακτική του μαθήματος, στο Χάρις, Αφιέρωμα στον καθηγητή Ν. Γ. Μελανίτη, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Τομέας Παιδαγωγικής, Αθήνα1991, σ.383-390.

ΦΕΚ 188/25-09-1997, Νόμος 2525.

ΦΕΚ 1057/1-12-1997, Υπουργικές Αποφάσεις και Εγκρίσεις, αρ. Γ2/6953.

14

Γράφημα 3

15

Γράφημα 1

16

Η επιλογή του μαθήματος σε σχέση με την επίδοση στο μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας

Descriptive Statistics

141 11.00 20.00 17.7539 1.7542

141

BATNEOEL

Valid N (listwise)

N Minimum Maximum MeanStd.

Deviation

Γράφημα 2

17

γράφημα 3

18

Λόγοι ανάληψης της ευθύνης για τη διδασκαλία του μαθήματος

Ενδιαφέρον, γιατί ήταν καινούργιο. 70,6%

Αγάπη για τη λογοτεχνία και λόγω Μ.ΝΕ.Φ. 11,7%

Πρόκληση να γνωρίσει στους μαθητές τη ΝΕΛ. 6%

Το ενδιαφέρον των μαθητών ως κίνητρο. 11,7%

Γράφημα 4

19

Η επιμόρφωση για το μάθημα

Παρακολούθηση σεμιναρίων για το μάθημα

ΝΑΙ 1%

ΟΧΙ 99%

Λόγοι για τους οποίους δεν παρακολούθησα τα σεμινάρια

Δεν ενημερώθηκα για την ύπαρξη των σεμιναρίων 100%

Προτάσεις

Επιμόρφωση για τη διδασκαλία του μαθήματος 68,75%

Γράφημα 5

20

21