476
Станислав Лем Сумма технологии лектронная версия выполнена Виктором Ущиповским [email protected] http://www.lib.ru/LEM/summa/ «Сумма технологии»: Мир; Москва; 1968 Аннотация "Чем же, собственно, является эта "Сумма"? Собранием эссе о судьбах цивилизации, пронизанным "всеобщеинженерным" лейтмотивом? Кибернетическим толкованием прошлого и будущего? Изображением Космоса, каким он представляет Конструктору? Рассказом об инженерной деятельности Природы и человеческих рук? Научно-техническим прогнозом на ближайшие тысячелетия? - Всем понемногу. Насколько же можно, на сколько допустимо доверять этой книге? - У меня нет ответа на этот вопрос. Я не знаю, какие из моих догадок и предположений более правдоподобны. Среди них нет неуязвимых, и бег времени перечеркнет многие из них". Так сам автор определяет круг вопросов, рассматриваемых в этой книге, и свое отношение к ним. В увлекательной форме С. Лем касается как многих проблем современной науки, так и проблем, которые встанут перед наукой будущего. Популярнейший писатель-фантаст, С. Лем выступает в этой книге в новом для советского читателя жанре. Но как и в других своих произведениях, он и здесь остается умным и очень интересным собеседником. Станислав Лем Сумма технологии К советскому читателю Советский читатель хорошо знает и по достоинству оценил произведения польского писателя-фантаста Станислава Лема. В его книгах нас восхищало и мастерство автора в создании захватывающих и увлекательных фантазий, которые, как правило, берут свое начало от существующих и предвидимых достижений науки, и его тонкий юмор, и искусная стилизация в его кибернетических и космических сказках. В предлагаемой вниманию читателей книге С. Лем предстает перед нами в новом качестве – как мыслитель, ставящий перед собой задачу заглянуть в будущее человечества, представить себе картины возможного развития цивилизаций. Причем, в отличие от большинства современных «футурологов», он не пытается предугадать хронологию тех или иных открытий и изобретений, он рассуждает в более широком, интегральном смысле.

_Станислав Лем, Сумма технологии

Embed Size (px)

Citation preview

[email protected] http://www.lib.ru/LEM/summa/ : ; ; 1968

" , , ""? , "" ? ? , ? ? - ? - . , ? - . , . , ". , , . . , , . -, . . , .

- . , , , , , . . , , . , , , , . , . - , , -, , , , , (, ) . - , . , , , , , ,

, , , . , , , ! : , , , . : - . , . . . , , . . : ? , , .., . ; ; , , ; ; . ; . . . , , , . , , . . , , : , . . , . , . , , , , . , . , , , , , , , . . ,

, , . , , , , , , , , , , . , , , , , ?! , , . , ; , . , , . , , - . . ! , - Homo sapiens. , , . , , . , , . . . , , , , , . . . 2 1968 .

, . : , , - , . . , , , . , , .

, , , , . , . , . , , . - . , , , , , , , , , , . , , (, ) . , , , , . , , , . , , , , , , , , . . , , , , , - . , , . , , . , , , , . , . , , . , , , , . , , , . , - , , . , , . , , : , ,

, . , : , , , , , , . , , , , , , , , , . , - , , , , . , , . , , , , , , ! , . , 1968 .

, , ; , , , . (- ), , , , . . , . , , , . , , ? , ? ? , ? ? - ? , , ? . , ? . , . , . , , , . , , . . , ( ), , - . , . . . , 1 , . (1 . . , , , , . 2-, , 1965.

) , ( ) , , , . ; . , - , . - , : - () . ( ) . . . , , . , . , , , , , , . , , , ( ) . , , ( , ) . , ( ) . , , , , . , , , , . , . , ; . , , , , . , , , : , , . . ,

( , , , , ). , - , , , . , , , , , , . ? , , , , , . , ; , , . , , , , , , , - . , , . , , , , , . , , . , 1963 .

, , . , , , . . , , : . , , , , . , , , , . , , , , , . , , , , , , . , , , , . , , , , , . ,

; ( ), , , , . , , , ; , , - (, ), , , , . , , ( , , . . ); , , 2 , . . , ( !). , , , , , . . Studia filozoficzne, , , , . , , . . , . , . , . explicite3 . , , . , , , . , , ; , , . , , , , , . - , , , , , , . , , ; , , 4, 2 . , . , - , 1964. 3 (.) 4 , , .

(), . , . , , , , , : , ? , , . , , , , , , ; (, , -) 5. , , - . , 1966 .

1. . , ? , , , ? , , , , - , ( , )! , , , , , . , , , , : , , , , . , , ; , . , , . , , , , . , , , , , , , . , , , , , , , : , 5 H. Kahn, Thermonuclear War, Princeton University Press, 1960.

( -) , , , !, . , , , ( !). , Homo sapiens . . , , , , , , . , , , : , , , . , , : - , . , , , . , , , . , , , , . , , , . , , , , , , , , , . . . , , , , . , , ; , , . , , , , , , , . , , , , , , , . , , , , , , . , , , , , . , . , , . ! , . - ? ,

, , , , , ? , . , , , . . . , , ; , , . , , , . . , . . . , , . . 2. - , , . , , , , . , ? . , , . , , . () . 6, XIX , , -, , , . , , , , , . , : , , . , , , , . , , . , , , , , , , , 1948 7, 1960 , , . 1946 , . , , , , ( , , ) . ( ; , 6 E. Bellamy, Looking Backward 2000-1887, The New American Library. New York, 1960. 7 P. M. S. Blackett. Military and Political Consequences of Atomic Energy, Turnstile Press, London, 1948.

). . , : 1955 , , , ; 90- , . , . 3. , , . , , , , - ; . , , . , , , . -, , , , , , , . , . deus ex machina8 , , . , ? , . - - , XIX ; , , . , , , , , : , XXX . , , . , . , , , , . -, , , . , , . . , , . , , , . , , , . . , , Homo sapiens. , 8 (.) . , .

. , . --. , . , , . , , , .

(a) , . , . . ; (, , ), , ( , ).9 , , , , ; , . , , - , , . , , , . , , . , , . , - ; , , , - , . ( , ) , . , , . ? ? , , , ? , , ? - ? , ? , 9 (. ) .

, , , , ? , , , , - ? : ? ? , ? , . , , , .10 . (, ), ( , ) , ( ), . : ( , ), ( , ) (, ). . , ( : , , ; ). , . .11 , . , , , , , ( ), ( , ). - , . , , , , . , . , , , . , , , , , , , . , , ; , , , , (, , ), . ? 10 P. de Latil, Sztuczne myslenie, Warszawa, 1958. 11 . , , , . 4, - , ., 1966.

, , ; ; , , , ( ) .

(b) . , . , , . . , , , . , , , . , , . , , , . , ( , , ), . , . , , , ; , . , , . , . , . . , . , . , . , . , , , ( ) , , , , , . , , . , : . , . , ; , : ,

, ( ...), . , , , . , , ; , . , . , , , . , . , . . , , , . , , , , , , , . , , , , , ( , , , ; ..). , , , : , , , . , . , . , , . . . , , . . , , , high fidelity12 , .. , , , (, ). , , . - , , , , . , . , , , 12 (.)

; , . , . , , , . , (, , ) . , , , , , . , , , , . , , ; , , , . , , , , .. , , . ; , . , , , , , , last but not least13 , . , , , . , , , , . , . , , , . , ; - , , . . XIX ( , , , , ). , , , , , , , , , . , , ; ; ,13 , (.)

. , , , . , , , , , : . . . , , , , . . , , , ( ), . , ( , ) , , , , , , , , .

(c) 1. . , . . , , . , , . , , . - , . . , . . . , . . , , -, . - - . , : . : ( ) ( )?

, , , ; , . , , ; , ; , , , ( ). , , . . , , , . , , . , , , , , , , , . , , . , , , , . . , . , , . : , , , , , , . , , , , , , . , . , ( , , - ), , , . , , . , : , , , , . , , , . ( , , , ), , , , , , , . , ,

. , , , . , ; . , ; , , , ( ) ( ). , - , . ; , , , . , , , . , . , (, , ...) , . , , , , , . , . , , . 2. ?. . ; , , . , . , , , . , , , , . . , , , , .. : , , ., , . .

. , , ; , , , , . , , , . , , , . , , , , , ( , , ), , , , . , , , - - , : - ! , : ! . , , , . , , , (, , - ) , . , , , , , . , , , , . . , , , , , . , , , , , , , , : , , , . , . , , , . , . , , . , : , , , , , , , .

. -, , , . , -, , ; , , . ( ) . ; , , , , . 3. , . , , , , , , : , , , . , , . , . . . , , . , , , . , , A, B. , , . , ; , (, , 10 , , ). , , , . , , , , . , , , ; , , . , , . , , , , , . 14, , . -15, , , . , , , , . , 14 , . 15 (.) ; .

16, , . , . , , , , , , . XIX : , , , . , , , , , . ; , , , , , , . , . , ; , ; , . , , . - , : -, . , , . - ; , , , . ( , ); , , - - , . . , ( ). , , . , , . . , ( , , , , , , ..). , , , , , (). ( ) : , 16 , . , , , ; . .

. , . . , , , , , , . , , , , . , , , ; , , . , ( , , ), . , , , , . , , .[I]]I : . , , ( , ). , , , ( ) . ( , ..). ( , , .) . , , ( , ). , , . , . , , . , (, ), , , . , , , . ( , -, , ). ; , , , . , , (, ), , , . . , -, ; , . , , . : , , , ( ) . , . , , , . : ,

4. , , . , . , . ; , . , , , - . , . , , ; ( ) . , , , , , , , . , , ; , , , . , , ; , , , -, , . , (, , , ..). , . . -, , , , . ( , .) , , . -, , , , . , , , , . , - . , - ( , ). , - . , , . , . , , , , ( , ). , , . , , - , , . , ( ) , , . , , , , , , , , . , , ...

. ? , ? ? , , ? ? , , , , ? . , -. , , . , , . . , , , , , . , , . . , . , ( , -) ( ) , , , , ( , ) ; , . , . , , , , . . , , . , , , , . , , . ; . , , , , . , . , , , . , , , . . , . . :

. , , , , , , , . , . , , ( ), . . , , , . , . ; , , . , , , . , , . , , : . . , , , . , . , , . : , . , , , .

(d) . , , , , , , , , ? . , . , , . , , . . , . . , , . : , , , ? . ? . . , (, ); , ,

. , , . . , ; . . , XVIII-XIX , , , . , . 20 1969 . , , , , - , . , , 20, 200 , , . , , , . . , . , . , , , , . , , , , , , , , ? - , , - .17 , . . , , , , . , , , , , , . ; , , , , , . - , , . 17 C. Levi-Strauss, Rasa a historia. . Rasa a nauka, Warszawa, 1961.

, ( , , ..), , , , , . , , , . , , , . , , , . , - , . , , , - , , , . - . , , , . . , , , , . ; . , , , , . , ( , ) , , . , , 18 . , , , , . . , , , . : ; , , , ; , . , . , , . , , , . , - , 18 (.) .

, , , . , : . , , 100 500 . ? , , . , , , , , , . . , , . . , - , , .. -, , , , , , , , . , , , , , - . , , , , , , , , , . , , XIX . , , , 19. (, ), , ( ) - , ( - ). , . , . -, , .[II]19 A. Koestler, Lotus and Robot, London, 1960. ]II : - ( ) . , . , . . 352[ , LX ], ,

(e) . , , . , - . . , XIX , . , , ; , . , , , . . ( , , , , , ), , , , . , , . , , , ( , , , , , , , ). , . . , , ( , . , , , ; , (, ). , , , , . . , -, , . , . , : , , .. - , , . , . ( ) , . . -: , , , , . . C. Levi-Strauss, Rasa a historia, . Rasa a nauka, Warszawa, 1961, . 170. , ... , . , ( , , ). , . , ; , . , ... . , , ; ( ). ( ), , , . , .. ( : , , ..). , -

. , , (, ..). , . , , , . , , ? , , , , , , , . , , , ! , , , , ! , . , , ? , ? . : , , , , , . , , , . , . , : ?. . , ? ? . , , . , , , , . , . . - , , . , , . , . , . . , , .. , , , . . . . , . , ! , , . , , . E. Huntington, Mainsprings of Civilization, The New American Library, 1959. , ; : , . , . , , , . , , , , . , .

. ? , , , , ; , , ? , , , , , . , , . , - . , . , , , 20 . , ? , ? , , , , ; , , , . , . ? : , , . , , . , , , , , , , , , , ( ) , - . , -, , , ? , , . , . - : , - - , , , , ? , , . , - : , ( ). , , , ; . , , , . . , , , , , , . , , . , 20 . .

. , . Schlaraffenland'21 , , , . , , , , . , , , . , , , , , , , , , , . : , . , , , . , , , . , - , , . , , . , , , , , , , , . , , , , , , , , , . , .

(a) , ? . , , ? , ; , , . , , , , . , , . . , , . , , , , , 21 , (.)

. ; , . , . , , , . . , - . , . . , , , , , , , . , , . . ( XIX ) , , . , . , , . . ( , ) - ... , , , , , . . , , , , , . , . ( ). , , . , - . , , , , , , ; , . , , , , , . , , , , . , . , ? , , , , . , , . , , -, , , , . ,

, , . , . , . , , . . , , , . , , . ; , : - , - . , .

(b) , , , , , , . . . , , 22. , , ; , , , , ( ). . . , . , ( ), . , . . , . , , , , . (, ), , , , , , , ; , .23 , - , . , . . -, (, 22 . . , , , , . 2-, , 1965. 23 . . (- , ., 1967).

..). -, . . . , , , . . , , , , . , , , , , , , , , , , . , , , , , . , ( ) , , . , . (, , , , ). , (, ), 2500 10 4500 . . . , , , . , . , , (4*1033/). . , . , , , , , . , , ( ) . . , . , . , , , , , . , , , , . , , : ( , ), , , . , , . , ,

150 . 150 , . , . - , . , ( ) ( , ), . . , , 1960 . (). , , , . , , , 27- , . , . , , , , , . , , ( , ). ; - , , , , . , , , .

(c) , , , , , . , . : , (, ), , , , , . , , . , ( ) , 50 . . , , ,

. , . , , , , . , 150 , . . : , , . , , ( ), , . . : , , ( 15 ), , . ( ) , : 1) ; 2) ; 3) ; 4) . , 6500 , . , , , , 12000 . , 0,5% . . . , , , 2000 ... , , - . , , ( ..). . , - , , . , , , . . . , ,

- , , . . , , , , , . , , . . , , , , , ? , ?

(d) ; ; , , . ? , , , , , , ? , 65 ! , , , , , , , , , , , . , , - . , , , , . , , . , , , . ( , ) reductio ad absurdum24. , . , , , . , , , . , , , . ,24 (.)

, , -, , (, ) , . , , , . ? , . , , , , , . , . 35 . , - . , , , , , , , . 990 . . . . , , ? , , . , , . , , - . . , . , , , , . : ? , , , . , , , , ( ). , , ( ) . . - .

(e) , , ? () . ( ) - ( ),

, ... , , , . , , , , . . . , , entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem25, , . , , . , . , . , ( , ), , , , . , , , , , . ; , , , . . , , , , . , , . , , , , . , , , , (, ). , . . : , . , . , , , - , , . ? , - , , . , , , .25 (.)

. , , , . , , , , , ( ). , , , . , ? ... . , , , , . , ( ) : -, , , , , . , , , , , , , , , ... . , , , , , , , ( ) . , , - . ... . , , , , , , . , ? , , ? , . , - , , , -, , . , ? , . , , . ? , ! ? ! , ? , - , ? ? , ? , . , ? , , , . ? !

, , , . : , . , . . ?.. , - , , , .

(f) 26 . , , . , . . , - , . ( ) , , . , , , . , , , , , . , , , , , . , , , , , . , . . , , . ; , , . . . , . , , ( , ), , - , . , , , . , , . , , . , , . ( ) . , , 26 . . , , , 1961, 12.

, . Homo sapiens, , . , , . , . , , , . : , ; , . , . , , , , , . , , . , ( ) . , . , , , . , ( ), . , , . , , , , . , . - , , , , . , , . , . -, , -, , -, . , , ( ) , . ( ) , . , . , , , , , . , , , , ( ). , . , , , , , , . , , . , (

), , , . , , ( , , ) , , . , , , , . , , . : , , , , , , . , , , . , , .

(g) : ? , , . . , , , . , , , , , , . , , ( ). , . , , () , . ( , , ) (, , ; : , ..). , , , , . , , (); , . , , , , ( ). , , ( , , , ), , , .

( ) , . , , ( ), ( ). , , ; , . . . , , , . , , , ; , . , , . -, , ; , , , , , . , , . , ? , ? , , ? . : , , , , - . , , . : , , , . . , . . . , , , . , , , , . . ( ) . , , , . , ; , , . , , , , , XX , , , , , . , , , : ?

. , , , ; , , , . . , , , , . . , , , . . , , , . , , : 700000 , 80000 . . , , , ( ), . , , . , , . , , , . , : , , , ( , ), , . , , - . -, , , , .

(h) . , , ... . , : . . , . , . .27 , , , . 27 . . . . - . .

, . , . . . , . , , . , . I. , . . , . , , . : . , , , , , , . ( ) , ( ) , . II. , . ) , ) , ) , , . . , . : 1) , , , ; 2) ( ). , . , , , , (, ). , . . , , . , . , , . , , , , , . . , . , . ( ) , . , ( ) .

III. , . , , . : ( , ). . , . . , . , , , . , , , , , . , . , , , , . , , , , . , , , ( ), . , , . , , , . . , . , , . (, , ). , , , , , . , , , 60 , 200 300 . , . , , (, , , - , ), , , : , , , , , . , . . .

, ( , ) .[III]

(i) Votum Separatum28 . , . : , ? , , , , . , . , , . . , , . , ... , , ( , ), . , , , : ? ( , ), , . , ? (: ) , , , . , , . , , , ( !), ( , ), ( ), ( , ) ( , ). , , . , . ]III : , , , , , . ( , , .) . , , . , , , ( , , 99,999% , , , , ). (, - ). ( ) , , , , , , . , , . . 28 (.)

, . , , , , . , , , , , , . . , , , ! , , , .., - , ! - ! , ? , , . ? , , . . , , , - , , . , . , , . , , , , , , . , , .. : , , , . , , . , . , , : ; , . ?! , , , , , . , , . , , , , . , . , , ? ? ? . , , , , ... . . . . ,

, , . , , , , . , ; , , , . , ! , ... , , . : , . : , . , . - . , , . - , , . , : . , , , , ! , ; : . , , , . ? ! , , , , . , . ? ?[IV]]IV : , . . , . . 20 . , , . , , , . , , , ( , , ). , , , , . , , , . , , , , ( ). , . , . , (The American Scolar, 1962, 3), , ,

(j) - . . , . , , , . , - , . , ; , explicite29 , implicite30, , , , , , . , ( , ), ( ), . , , , .., , , ; , , - , , . , . . . , 1964 . : , , . - , 1021, ( 1010, 1011 ), , , , . , , , , , ( 4*1019/), , 4*1033/, ; , , , , () . , , , . ; , , ( ), , , , , , . , . , , , , , . 29 (.) 30 (.)

, ( 4*1044/). , , ( ), (, ), . , , , , , , . , ( ) , , ( , ), () - (?) , . , . , ( ), , , (, , ), , . , , - , . , , , - , , . ( ) ( ). , : , , , , (-, , , ) - , , , , , . , , , , , , , , , . , - . , -, . -, , , , , (, ) , . , ( ), , , .

, . , , , , , . , , ! , , , , , . , , , , , , , - , , . -, , , (, ) , , ( , , , , , , ). . , , , . , . , , , , , , , . , , . , , , , , . , (, , ). , , , . , , , . , , , ( ), . , , , , ; . ( ), , , (: ), , , , , - .[V]]V

, . , , : , , , . , . , , , , , , . , . ; . , . , . , , , , ( ), . ( ) , . , , , , ( , , ). , , , . . , . , , , , , . - , , . - - , . . , XX , , , , .

: , , , (quark , . ; ). , , , . , . , .

(a) , , , , , , . , , . , , , , . , , , . , , , . . , . ? , , , . XVII . , , , , . , , : , . , . , , , . . , . , , ( , ..). ( ), . . , , . ! . , , , . , . , , , , . , ; . . , , . , - . , , : , . , . XVII

. 15 . . . . , . , . , , , . , , . , , . 100000 . , 2000 . . , , ( , , , ). , , - 50 . , , , , . , . . X- . , , , . , , , . ( , ) , . , , , - , . , . , , ? 6% . . - , . , , . , , , . , , , , , , . , , , .31 31 D. J. d Solla Price, Science since Babylon. Yale University Press, 1961.

. , . , - , . , , , . , , , , . . . , . , , , , , , , . , . , .. , . . , , , , , , : , . , , , . : , , . , . ? ? , , ? , , , . , . , . , , , , , , , .

(b) . , , . , - - ? , ? , , , , , . , , , . , , . , , , . ;

, , . . , . , ; , . , . , . ; , . , . , ? , , , , . , , , , . , , XIX , , , , , , . . , ( ) . ( ) . , . , -, , , , , -, , . , . , . , . , , , . , . , , . , ( , , ). . , , , . ; , , , , .. . , , ,

, , . . 32, , , . , . . , , . , . , , . , , , , , ( , ), . , , . , . , . ? , . , - X, , X ( , , ), , , X, , , : R, S, T, V, W, Z, , . , , , , , , - . , , , . , , . , , ( ). : , . , . . , ( ), : , . - , , , - . . , , , ( ) . : . , , , , , , 32 (. binary unit) , . , .

. . ? ? , ? ? , , . S- , , - 30-70 .

(c) , , ? , , . : , . . , , , , , , . , , . . , , , , : , . , . . , . , . , : ( , ), , . , . , , : , , , . , . , , , ( ), , , . , . . , , , , . . .

, , . , . , , , . , , , . . ( , ), . , , , , , , ( - ), , . : , . - , , , ( ). , , , , . , , . , , , . , , perpetuum mobile . . , ? ( ) . , , . , , , . , , . , , , , . , (, ). , , - . . , , , . , , , , , . , - , , , . , . , , , , ( ), , , .

. - . , , , , , . , , - , . , , . , . , , . , , , , , . . : , . . , , , .. , ( ) : , -, . , . . , , , (- , ). - . , , , . , , , , . , , , , . ; .[VI]]VI : , , , . , (-). . -, - , , . - , . , , , ( ) , , , , ( ) , ( ). , , , . , , . ( ). , -

(d) 18 . , . . , ; , . , , . , . , . , . contradictio (, , ..) . , , , . , , . , , , , . , ( ) . . , , , , . , 3-8 . , . , 300 ( , , ). , . , , , , .., , ( , ). , . , , -, , -, - ( , ). , , , . , , , . , . , , (, ). , , , . , ; , , , . , , 12 (). , , , , . , , - . , , , , ( : , , , , , - , , ..); . , , , , - , - .

in adiecto33. , , . . . , . , , ; ex post34, , , , . , , . XIX , . XX , . , , ? , ! , , . , , , , , . ? , . , , . . ; , , ; , - , , . , - , , , , . ( , , , ). - , , , , . , , . , , , ( , , ), . . , magna charta libertatum ( ) . , , , , , , , , . , . , , . , , , . , , . , . . (, 1963, 11). , , , . 33 (.) 34 (.)

? -. , . . . - ? , . . , . . , , , , . , , . , , , , , , . , , , , , , . , - , , . . , , , , . , , , , , , , , , , (, , , ). , , . , . , , , , , , , . , . . , . , , , , . , , , , , , , , . , , , , . ; , , , , , . , , , . , . , , . , , . , . , , . , , , . ,

, , , , 15 . , . , , , , . , . , , , , , Homo sapiens. , , . . 18 . . , 100 1000 , ; , . , . , . , . . . . , . ! , , , , . , , . , , , . , . . .

(e) ( , ), , , , ; , , ( ) ( , , ). : (!) , . , . ( ) , . , , , , , . ( , , 35) 35 . . , , , 1959.

, . , , , , , . , , , . ( ) 100-110; 140-150, , 180190. , ( ), 10000. , , . , , ( ). , , . , , . , , , , : , . . , ( , ), , ; ( , ). ( ) . . , , ? , , , , ? , ; . , , , 10000?! , , . , , . , , ( ). . ; . ; . , - , . . ( ), ,

. . , . , . , . , , , ( , , !).36 , , , . . , , , : , , , , , .. - , , , , . . , , , , , ( ). , , , . , -, , , , , ( ) . , , , . , , , , , , , , . , , , , , : .

(f) : , , . , , (, ) ( , , ), , . , . 36 . , , . , - , 1966.

, , . , , , . , . , . , . (, ). , , , ( , , ..). , . , - . . , , , . , . , - , . , , , , , , . , , , . , , , , , . , , , . , , , . , . . , , , , , : , , . . , . , , , , , . , , . , . - : , , , . , , , . , , , . , , , . , , , . , , , ,

, . . ? , , , - . . , . , . , , , . . ? , . , , . , . , , ( , ; ). , , , , - , . , , , , . : . , . ( ), . , , , . , , , : , . , , , . ; . , . , , , , , . , -, , , , , , . ? , ? ! , , ... ? ? . -, , , . , . , . , , , , . , , . , . , , .

(g)

. : , , , , , , , , . , , . , , , , , , . , . , ( ), , . , . , , , .37 , . , (, 38 , ), , , . . , , ; , , , , . , , , , , , . , , , . , , . . . , . , . , . , . . 39, , - . , , , ( , , ..) , (37 , , . , ( , 1966). 38 (.) , . 39 . , , . , - , 1966.

, ). , , . , , , . - . , , . , . , , , . , : , , - ? ; , , . ? , ? , , , , , ? ? , -, ? . , , . . - , , : . . , , , , . , - , , . , - (, , , , , ), , , . -. , , , - , ... ? , , , . , - . , , ( , , , ) ( , ), , , , , . . , , , , , ( ) ,

; . , , -, , ; ex definitione40 , -, . . - 41, . , , , , . .

(h) , , , . , , , , , ( ) . ? . , , , , . , , ; , , , , , . , , , , . , , , . . . , , . , , , , (, , , , , ..). ? . : , , . . , , , , , , , . , , , , .40 (.) 41 . , , , . 2-, - , 1968.

. , () , , , , . - , . , . , , ( , : - ). . , ; , , . , : , ( ) . , 42 . , -, , . , ( ), , . , , , , , , , -. , , . , , , , . , ( , , - . ). , . , , , , , . , , , , . , . , . , , , ; , . , , , . , : () , . , , ; , , 42 (.)

, , ? , , , , , . , , , , , , . , , . . - . , , ( , ). , , . . , ( ). , , , , , , ( ). , , , , , ( ). , , : . reductio ad absurdum .

(i) . -, , , , , , , . . . , , ( ), , . - , , . , . , . . ,

. . , . (, , ), , , . , , . , , , , . , , .. -, , . , , : , , , , , . ( ) , , . , , , . , , . , . , , , . , . -, , , . , , , , . . , , ( ), , , . ; . , . , , . . , . , , . , , ( ) . , , , , , ( ), ,

, . , (, ..), , , . . , , , . ? , . , , . , , . , , , . , , , - . , , , , ( ). , , , , , ( - - ), , , . , , . , : , , . , , , , , - , , , , , , . , . , , , , , . , , , . , , , . , , , , .

, , . , . ( ). , , , - , . . , , . , , . , , .

(j) , , . . , , , . , , , . ( , , , ), , . , , . - . : , , , , , , . , . , . . , , , , , . , , , . ; . , , . , , . . , , . , , , , . ,

, ( , - -). , . , . , , , , . , , . , , , , , - . , ( , , ..), , ( ). , . , , , . , ( ) , ( , , ; , , , ). , , . . , ( , , ), ; , . . , ( ), . , ( ), (, ), , . , . , , , , , , . , . , , . , ; , , , . , , . , , , , . ,

, , , , .. , , , , . , . ; , ( , ). ; . , - , , , . . -, , , , . , , , . , , , , , , . , , . -, , , .43 , , , . , , , : , ; , , , . , , , , . , , (, , ). , , , , . , , , , - . , , . , , , . . , ,43 (1546) . , , 1955 . . , . , , (. . . , , - , 1967).

, : , , , , . , - , , , , . , , , , , : ; . , , - . 44 , . - , , . . , . , ( ). (, ) . . , , . , . ( ), , (, , ), , ( ..). , , . , , . , , (, ) (, ). , , , , , , . , , ( , ). . , , ( , ). , , , , , , (, ), . , , .44 .

, . , , , , , , . , . , . ( ), . , , , , , , , . , ( , , - ..), , . , , ? , , ( , ), , ? . - . , , , , , . . , , , , . . . , , , , .

(k) , , (, , , ), , ex definitione ( , ). , , -, . , . . , , . , , . , , ( ),

. , , , , , , , . . , , , , ( , ; , ). , , , , . , , . , , , , . , , , , , , . , , , , , . , , . , , - -, , , . , . . , , , . , , , . , . , , , , , . , . , . , ( ; , ). . ( ), (), ( ). , . , , . , , . , . ; , , . , ; , . . , , . ,

, , , , , . , , , , ; , , , , , . , , , , . , , , , , , . , , , , , ; . , . , , , , , , , ( ), , . . . . , , , , , . , , - , ( , ). , , , . , , , , . - , , . , , , , , , , , . , - , , , .

( , , ..), . , . . . , , , , . , , , . , , , , , , . , , . , , , , . , , , . , , , , , - . ()45, , , 50 , - , . , ; , , . , , , , , , , , , . . , , , , ( ), , , , . , . , , , , . 45 (Vinoba Bhave) . 50- , . , , , . . . . . .

, , . . , . , - , , , , , . ( ) . (, -), - -, - -, - -. - . , , .. , . , : , , , . , . : , , . , , . , , , , , . , .. , , . , . , . , : , . , . , . , , : , . , : , , , . , , , , , , . , , , , , ; , , , , . , ... ; , . credo

, . , , , : , . - : , . ? . ? . . , , : . , , , , 46 ( , , ). , , ( ), ? ? : , , , . , . , , . , , . , . , . .

(l) , , , . , . , . ( ) , , - , . , . . , . , , (, ) (, , , , ), , . , , . , . 46 ( ) , ( ).

, . ( , , ) , . -, . ? ( ), , -, , , , , , . . , , . , . , , , , , , , . , , , . . , . , . ( , ) , , . . , . , . , , (, ), . ? . , , ; , , , ( ) . , , , , . , . . , . , , . . , , , . , , , . . , , , , . , . , , , , ( ). , , -, . , , , , . - .

. , , , , , , , . , , . , , (, ), , , , . , , . , , , . ( - ), . . , , , , , , , , . , , , . , ( ). , , , , . , , , , , . , , . , , , . 47: ( ) ( ). , ; , . , . , , . , , , : , .

(m) 47 .

the ghost in the machine (, ) , . , , ; , . , , , , . , , ? - : , - , , , , , . , : , ! ? . ?48 , , - , - . , , , . , . . , ; , , , . , , , , .. . ( ) . , , . , , , , , , , . . , , , , , , . . , , , , nonsense (, , )? , , ? , . . ? . : ? , , , , , , . . (, ). , , ( , ). , , , ? , . , . . , , , . ,48 . , ?, , 1960.

, , , . , . : . , , , , . - . , ; ?, ?, , ? .., .. , . . , , , - , .. . : , , ? , , . 10000 . , , , . 7852 9973? , , , , , . , , , . , . ? , ; , -, , , ; , , . , -, , 1 , 10000 , . . () () , . . , , , . , , , .. , ( , ) , , . , , , , . , . , , , . , , , , ; , , . , . , .

(n) , , .

, , (, ) . , , , , . , , , ? ( ) , , , , ( , ). , , : , , , , . , . ? ? : , . , , ? . , , -. , , , , . , , , , . , , . , , . , , , . : . . . ? , , . , , , , , , , , . , . , . , . , , . , , , . , , . , ? . () . , , , . , , , . , :

, . , . ? . , ? . . . ? , , . ? ? ? ? , . ? ? ; , , , . ? . ? , , . , , , . , ; . ? , . , , ( ). . , . . ( ). ( ), ( ), , , ( ) , . , , . . , , - . , . , ; , . , . , , . , ; , . , , . , , , : , . : ; , ( ). ( ). , . ( ), , . ,

, , . , ? , . ; ? , ; , ; , , . , , ; : . , , . , , . , , , ? , , , , , ? , , 49 ? , ( ) . , , , , . , , , , , , , , , . . , . , . , . ( ) ( ) . , , , , , . , . , , , . , , ; , .50 , (). ( ) , , , ( ) . . , , , , , , ( ),

49 Nebula (.) 50 . . , , , 1960, 4.

, .[VII]

(o) 1. -, , , ; , . ... , , , , , , .., , , . . , , , . - . , , - , . , , , , .51 , , . : ... : 1) , , ; 2) ; 3) , ; , . , , , 1961 ., . 52]VII : , , . . (, 1963, 6). , . , , : , . , , , , . : , , , .. , , . , , , . , , . , , , . ; . , , , .. , , , () , ( ) . 51 . , . , - , 1964, . 65-75. 52 . , . , - ,

, , , . , , , , , , , ( , , , ). , , , , , . ?, : , , . , , , , . . , , , , , . : , , , . , , : , . , , , ( , ), ; , , , . , , , , . , . , , , . , . 53 , , , , ( , 1099). , , . , , ( ) , , , . ; , , , . , ,1964, . 65-75. 53 . . , , , 1966, 4.

. , , ( , , , ). , , , , , , , . , , , , , , - - . , , , , , . ( ), , , , , . , - , ; , , , , . , , , . , , , , , , , , - , , . , , , , - ? . , , ; , , . , , , (, , ). , ( , , ). , ( ), , : , , , . , , , .., , , , , .

, . , - , . , , . , . , , , , ; . , , 100% , , , , . ( ) , , - , , . , , , , ( ), . , , . . , , . : , , , ; , ; , ; , , , . , , . . , , , . . 54 , , , , () . ( , ) , . , , , , , , , . , : , . . , ( ); , , . . ,54 . . . , , - , 1965.

. , . . , , , , , , . , , . , . , , , , , , , , . , . , , ; , , - , - . , , , , , ( ), ( ). , , , , . , , , ( , , , , ). 2. , ? , . , , , . . . , , ; , . , , , ; , , , ( ) .. , . , , , , ; ; , , . . ,

, . , (, , ), ; , , . . , : ? ; . . , , , . 55, , , , . , , . , . , , - , . , . , . , , : , . ( , , , ). : (-, -) , . , . , 56, . , , , , . - ? , , , . , , , , , , , , , .. , . , , , , . , , : ? . , , 55 . . , , 1956. 56 . teoria ukladu spolecznego teoria ukladu slonecznego . , , .

, , , , , . , , - . - , . , : - , ; . : , , , ? , . , , , , - , , . , , , , , . , , , , , , , , , , , , . , () : , , , . . , , , , , (, ), , .. , , , . -: , ? , -, ? , ? - , , ; . , . - . , , , , , , ( , ). , , , . ? . , , . . . , , : . . , , , , .

. , , , - . ? , . : , ? : , (, - ), - , biased. , ; ? , , , . , , ? , . ; , , , , , , . , . , , , , . , , , , , .. , , , , . , , , , , , , , . (, ), , . , , , , . , - , , ? regressus ad infinitum57, - . ? : , , ; , - , . , - 57 (.)

, . ? , -, , , . , , , , ! , , , . Prima fade58 , , , : -, - . : , , , . , . ! , , , . , , , . , , , , . , , , , , , , , ; , , ; , , , . , , . ? . , , ? : . , , . , , , , , , , , , , . , ? . , , . , . ; , , . : , : , (). , , , . . : . 58 (.)

( ). , , , . , , ; , , , , () . , , , . , , , , , . , (, ), ; . ; , . , , , , , , , . , , , , - ; , . , , , . , , . , , , , , . , : , , , - , , , , , . , , , , , , , - , , , , . , , , , , , , , , ; , , , . , . , , . - , ,

, , , . - , , , - , . , , , , , . ; , , , 59, . ; , , , , , . , . , ; , . ? 3. , , , , , , , . , . , , . , , , , , , . , , . , , , , , . , , , . , , , , . , , , , , , - , , , , . : , ? , , , , ( ). , . , 59 , , . . . , , . , . .

; , , . , ( ) , - , . , , , , - , , , , , , , . , , . , , , . . , - , ( ), , , , . , , , - . , , , , , . , , , , , , . , . -. , , , , , , , , , , . , , , , , 60 , . , ; , . , , , , , , .61 , , , -, , , , , 60 : . . , (, 1957) . . -. (- , 1966). , , . 61 , . . - . (- , 1965).

; , , , , , . , , . , . , . , , . - , , , , , , , . , , . , , - . , , , , , - , , , ; , . : , , , . , , , . , , ; , , , .62 , , , -, . , , , ; , , , , . . , , . - , , , ( ). , ,62 . , . , - , 1964, . 111-112.

, , , , . , , , , . , , , , , , . , - , , , . , , ? , , ; , , , - . , , . , , . , , . - . , , , , , : . . , . , , , . , , . , , , , , , , . , , ; , , , , , , , , , , . , . , , , , , , . , ; ( - ) , , , , , , , . , - ; - , , . ,

, . . , ( ) , , , , , , , , , , . .., .. . ( ), 36 . , , . , , , , , , . , , , , . , . , , ; , , , , , . : ignotum ignotum63. , , , , , , , , , , , (). , , . , ( , ), , , , . . , , . , , , , , , , , , , . 64, , . , , , , the ghost in the machine. , , , , . , , . . , , , , , , ? , , , , , 63 (.) 64 G. Rl, The Concept of Mind, Barnes and Noble, New York, 1949.

, , , , , . , , , , , ; , , , , , , , .. , , , , , , , , . , . , : , , , ( ) , , , , , , - , , , , , , . - , - : , , , ; , ; . , , . , , . - . , . , . , , amicus Plato, sed magis amica veritas.65 , . , ( ). , , , , , , . , , -, , . , . : , . , . , , () . ; , , , . , , ; . , , . , . , . , , , , - . , , 65 , (.) . , .

. , , . , (- , ), , . . , ; , , . . , , . , , , ? , , , . , . , , . , . , , , . , ; , , . , , - ; , , , . ; - , , , , . , , , ; , , , , , - (, -, , , , , ). , . , , , . , - , , ; , , . , , . , , , , , ,

, . , . , . , , , , , : , , , . . , , , . , . , . , . , . . , , ( ) . . , , , , . . , , , , , . , , , . , -, , , , , . , , . , , , timeo Danaos et dona ferentes66, ! . , , , . , , , , . 67, ( - !), ; , , . , , , 66 , (.) . . 67 (.) , , . , , . , , .

, , . , , , - . , , , , , . , , , . , , , . , , , , . , , . , : . ( ), , , , : , . , , , , , -, , , , , , , - , . , , , , , , , , , ; - . , , , . , , , , . , , , , . , , - . , , , , , - , , . . . , , , , -

; , , . , , . , , . , , . , - - . , , , - . , . , , , , . , , . , , - , . , , , , , , .

(a) , . . , , , , , , . . , , , , . , - , , , , , , , , , . , , , , , ( ) , . , ; , , , , , - , , . , , , , , , ,

, . , , , , , . . . , , , . : . , , , , . , , , . , . ? , . , -, , , . , . , , , . , , . , , , . , . , . , , , , . - , - . , , , , . , , , . , , ? , . , , - , . , , , , : , , , . , , , . . , , . , , . , . , , , . ,

.68 , . (), , , , , , .[VIII] , , , ( ) . , , . , , . , , , ( ). , , , , , ; ( ; , , 0,9999999 ). , . -. : , , , . , , . , , , , , , , . , ( ) . , , , , , , ; 68 . , ( . . ) . . ]VIII : . . , , . , , , , , , , , , .. , . , ; , , , , , , , . . , , . , , . , , , , , . . , . , , . , , , , . , , , , . , , .

, , . . , , , ; , , , . . ( ; ; ..). ( ), ( ) () . - , , , , , , . . , , , , . , , . , . , , , , , , . . , , , , , , , , ; , , , , . , , , , , . : , , , . . , , , , .

(b) , . ? X A B , . X A , B, A B . X A B ( ) A B . X A B , X A B Y Z, Y X B 40 100, a Z 60 , A B . , , , ( ), ,

. , X A Y B, U B, J B .. - , , , , . , . , - , , , , , . T, W, D, O, , 1 T, , , , , . , , , , , . , ! , , , , , . X A B, , A B . X A , B, . : A B . . . , . . , . A B, B, . ? ? , . B. , ? ? ? , . , . -, , , , . , , . , , , , . , , . , , ; . , , . , , . , , . , . 1025, 1025 , - . , , , , 15 ; , . , , , .

, . , , , . ; , . , . . , , . : , , , . , , , , . . . , , . . , , . , . , , . . , . , - . , . , . ( ). . , . , - . ( , , ). , , . , ( , ..), , , , , , . , , , ( , , ), . , . - , , . , . ( , ..), . - , . , -. . , ? . : , , , , , , .. .

, ( ) . , ( , , ) . , , , . , . , . , : . , . , . . , , , . , . . , . , , (, , ) . , , . , . ( ) , , , , . , . , , , ? , , ( ). , . , . ? , . , , .

(c) , . , ; , , ; - , , . , , , ; , , . , , , , , . , , .

. , , , , , : , , , . , , , , . , , . , . , . . , , ( ) , . , (, ) , ; - , . , , , , , . , , , . , , , . , , , , , . , , - . . , , , , , , - , . . , , ? , , , , . . . . . , () . , . , . ? : . ? , ? , ? ! - . , , , ,

, , . , , : , , . ? ? ? , , , , ? ? ? ? , , , . - , : , , , , , - . , . ? - , , , ? , , , , , ( , , , ). , , . . , . , , . , , XIX , . , , , , , . , , , , , . ; , -; , ( ); , , , .69 , ; , , , ; , , , , , , , , , . . , . , navigare necesse est70, , , . , . ? , , , . , , , .69 . . , , , 1962, 5. 70 (.)

(d) , . -. . , , . , , , , . , , , , , . , , , . , , . , , . , . . , , , . , , . , . . , , , (, ) , , , . . , ; , . , , , . - , , , . , : -, - , , ? , . . , , , , . , , , , . - , , - . , , , , . , , , , , , -, , , . , , . , . , . , , . . . , , . . , - . , .

, , . ( , ) , : , . , , . , , . . ? ? , ? , ? ? ? ? , - ? ? , . : . , , , , ( ) . . , . , , , , . ; . , . , ; , , . , , , , , . , , , , , . . , , . , , ; . - - -. , , . , , ; , , , . , . , , , . : , , , . , , . , , , ! , , , , . , , , , . , , ; , , , . ? . . , -: .

, . , , ? , ; - . ? , , . , , - , , , . , . .

(e) , -, . , , . , . . , . . , , . . . : . , , , , . , . , , . , , , , , . . , , , , . , , . . , . , , . , . , ( ), , . . , , . , , , , . , , , , . . , . , . , . , . , . , , . , , . , , : , , , , , .71 , . : , . , . , , , 71 . , . . 1, , ., 1913 ( . International Monthly 1901 .).

, , . , , (, ) (, ) . , . , ; , . , , . ( , ) ( ), , . . , , . . . , . , , . , . , : . ; , . : Herr Gott ist raffiniert, aber boshaft ist er nicht72. , . , , , : , , , . , . XVI , . , , . . , : ( , , ..), ( , ), . (, ) . , , , (, , , ). , , , , . , - , , 72 , (.)

, , . , , , , , , , . . ( ) , , , , , . , - , . . , , . . , , ? . ( ) , ( ). , , , , . . , .73 , , . , , . . , . , . , , , , . , , . , , . . , . - , , . . , , , . , . , , . , . , . . , , . . , , . . - ? . , , , , , . (, ), 73 . , , , 1961.

, , , . , . . - , , , -. , . , - , , - . , , , , , , . , , . , -, . . , , . , , . , . , . ? , ? ? , . , , -, . , , , , . ? ? , . . . .

(f) , . . - , . , , , . . , , , , , . , , , , , . , , , , , . , . , . . , . , , , , (