ความรเกยวกบกฎหมายทวไป Introduction of law

สารบญ

ความหมาย ลกษณะของกฎหมาย

ทมาของกฎหมาย

ขอบเขตทกฎหมายบงคบใช

กฎหมายไทย

ความหมาย ความหมายของกฎหมาย กฎหมายคอขอบงคบของรฐาธปตย ทบญญตขนเพอใช

ควบคมพฤตกรรมของพลเมอง หากใครฝาฝน จะถกลงโทษ รฐาธปตย คอ ผมอ านาจสงสดในรฐ (ของประเทศไทยรฐาธปตย แบงออกเปน 3 ฝายไดแกฝายนตบญญต ฝายบรหาร และฝายตลาการ แตละฝายกจะมอ านาจสงสด เฉพาะ ดานของตนเทานน สรปกคอรฐาธปตยของไทย กมดานบรหาร บญญตและตดสน นนเอง) โทษ ส าหรบโทษจะมโทษทางอาญา กบโทษทางแพง โทษทางอาญาม ๕ ขน(สถาน) ไดแกประหารชวต จ าคก กกขง ปรบ รบทรพยสน ส าหรบโทษทางแพง กคอการชดใช คาเสยหายใหแกผเสยหาย ซงเรยกวา "คาสนไหมทดแทน" ซงมหลายลกษณะจะไดกลาวในล าดบตอไป

ลกษณะของกฎหมาย • 1. กฎหมายตองมลกษณะเปนเกณฑกฎหมายตองมลกษณะเปนกฎเกณฑ ทวาตองเปน

"กฎเกณฑ" (NORM) นนหมายความวากฎหมายตองเปนขอบงคบทเปนมาตราฐาน

(STANDARD) ทใชวดและใชก าหนดความประพฤตของสมาชกของสงคมไดวาถกหรอผด ใหกระท าการไดหรอหามกระท าการ ในกรณใหกระท าการ เชนผมเงนไดตองเสยภาษใหรฐบาล หรอชายทมอายครบ 20 ปบรบรณตองไปรบการเกณฑทหาร ในกรณทหามมใหกระท าการ เชน หามท ารายผอนหรอเอาทรพยของผอนไปโดยเขาไมอนญาต ซงหากผใดฝาฝนไมยอมปฏบตตามกฎเกณฑทก าหนดไวถอเปนสงทผดและจะถกลงโทษ ดงนน สงใดทไมมลษณะเปนกฎเกณฑทเปนขอบงคบมาตรฐานความประพฤตของมนษยในสงคม สงนนกไมใชกฎหมาย ตวอยางเชน ในสมยจอมพล ป.พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร รฐบาลไดประกาศเชญชวนคนไทยใหสวมหมวกและใหนงผาซนแทนผาโจงกระเบน ประกาศนแจงใหประชนทราบวารฐบาลนยมใหประชาชนปฏบตอยางไร มใชบงคบ หรอ ประกาศส านกนายกรฐมนตรเชญชวนคนไทยปลกตนไมเนองในโอกาสพเศษ หรอค าเชญชวนของนายกรฐมนตรทขอใหคนไทยชวยกนประหยด เปนตน สงเหลานไมใชขอก าหนดทมลกษณะบงบอกวาสงใดผดสงใดถกจงไมใชกฎหมาย

• 2. กฎหมายตองก าหนดความประพฤตของบคคลกฎหมายตองก าหนดถงความประพฤตของบคคล ความประพฤต(BEHAVIOR) ในทนไดแกการเคลอนไหวหรอไมเคลอนไหวรางกายภายใตการควบคมของจตใจ รวมไปถงกระท าการหรองดเวนกระท าอยางใดทตองอาศยรางกายเคลอนไหว ตวอยางเชน นายด า อยากใหนายแดงตายจงใชปนยงนายแดงโดยรอยวาการยงนายแดงเชนน จะท าใหนายแดงตาย เราเรยกการกระท านวานายด ามเจตนาฆานายแดงการทนาย ด ายกปนยงนายแดงเปนการเคลอนไหวรางกายภายใตการบงคบของจตใจ แตนายฟาเดนอย เกดเปนโรคลมบาหม เกดอาการชกกระตกของฝามอ ฟาดไปโดนหนานายเหลอง แมมการเคลอนไหวรางกาย แตเปนการเคลอนไหวนอกเหนอการควบคมของจตใจ ฉะนน กรณนกฎหมายจงไมเขามาควบคมการเคลอนไหวเชนน เมอกฎหมายตองก าหนดถงความประพฤตของมนษย ถาเปนสตวกระท าใหมนษยเสยหายกฎหมายไมลงโทษสตว แตอาจลงโทษมนษยผเปนเจาของสตวนน

• 3. กฎหมายตองมสภาพบงคบกฎหมายเปนกฎเกณฑทก าหนดความประพฤตของมนษย เพอใหมนษยจ าตองปฏบตตามกฎเกณฑ จงจ าเปนตองมสภาพบงคบในกรณทมการฝาฝนกฎเกณฑกฎหมายใดไมมสภาพบงคบ ไมเรยกวาเปนกฎหมาย สภาพบงคบ(SANCTION) ของกฎหมายคอโทษตางๆในกฎหมาย ถาเปนสภาพบงคบอาญา ไดแกประหารชวต จ าคก กกขง ปรบ รบทรพยสน สวนสภาพบงคบของกฎหมายแพง ไดแกการก าหนดใหการกระท าทฝาฝนกฎหมายนนตกเปนโมฆะหรอโมฆยะ

• 4. กฎหมายตองมกระบวนการบงคบทเปนกจจะลกษณะกฎหมายมสภาพบงคบ แตทงนสภาพบงคบของกฎหมายนนจะตองมกระบวนการทแนนอนโดยเจาหนาทของรฐ ในอดตการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายบางครงใชระบบตาตอตา ฟนตอฟน ท ารายเขาตาบอด คนถกท ารายมสทธท าใหตาของคนทท ารายตาบอดไดเชนเดยวกน แตในการปกครองสมยใหมนเปนการปกครองแบบรวมศนยอ านาจไว กลาวคอรฐเปนศนยรวมอ านาจ ทงการออกกฎหมายกจะออกมาจากรฐการบงคบใชกฎหมายกตองกระท าโดยรฐหรอเจาหนาทของรฐ รฐสมยใหมจะไมยอมใหมการบงคบกฎหมายโดยประชาชน เพราะจะท าใหคนทแขงแรงกวาใชก าลงบงคบคนทออนแอกวา ซงจะท าใหสงคมวนวาย และเนองจากกฎหมายมกระบวนการบงคบทเปนกจจะลกษณะเชนนจงท า ใหกฎหมายมลกษณะเปนกฎเกณฑควบคมความประพฤตของมนษยซงแตกตางจากศลธรรม ศาสนา หรอจารตประเพณ กระบวนการบงคบใชกฎหมายทรวมศนยอยทรฐนกระท าโดยผานองคกรตางๆ เชน ต ารวจ อยการ ศาลราชทณฑ เปนตน

ทมาของกฎหมาย • ทมาของกฎหมาย (SOURCE OF LAW) หมายถงรปแบบทกฎหมาย

แสดงออกมาในทางนตศาสตรนอกจากฎหมายทบญญตขนแลว ยงมกฎเกณฑแบบแผนความประพฤตของคนในสงคมบางอยางทมไดบญญตขน แตมผลบงคบเปนกฎหมายได เชน กฎหมายประเพณ ทมาของกฎหมายของแตละประเทศมความแตกตางกนไป ในระบบกฎหมายไทยเมอพจารณาจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 4 วรรคสอง ซงบญญตวา "เมอไมมบทกฎหมายทจะยกมาปรบคดได ใหวนจฉยคดนนตามจารตประเพณทองถน ถาไมมจารตประเพณเชนวานนใหวนจฉยคดอาศยเทยบบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยง และถาบทกฎหมายเชนนนกไมมดวย ใหวนจฉยตามหลกกฎหมายทวไป" จะเหนวาทมาของกฎหมายประเทศไทยสามารถแยกได 2 ประเภท คอกฎหมายทบญญตขน และกฎหมายทมไดบญญตขน

• 1. กฎหมายทบญญตขน (ENACTED LAW) หรอทเรยกวากฎหมายลายลกษณอกษรเปนทมาทส าคญทสด และจะตองใชกอนทมาของกฎหมายประเภทอน กฎหมายลายลกษณอกษรเปน กฎหมายทเกดขนโดยกระบวนการนตบญญต ซงผบญญตกฎหมายตองมอ านาจโดยชอบธรรมในการตรากฎหมาย การบญญตกฎหมาย ไดกระท าถกตองตามวธการหรอกระบวนการ จะตองมการประกาศใหประชาชนไดรบร นอกจากนยงไมมกฎหมายอนมาเปลยนแปลงยกเลก เราสามารถแบงประเภทของกฎหมายลายลกษณอกษรโดยแบงแยกตามอ านาจผบญญต กฎหมายโดยพจารณาดวากฎหมายนนบญญตโดยฝายนตบญญต ฝายบรหาร หรอองคการปกครองสวนทองถน

• 1.1 กฎหมายทบญญตขนโดยฝายนตบญญต(รฐสภา) หรอ กฎหมายนตบญญตไดแกก. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ (ORGANIC LAW) หมายถงทอธบายขยายความเพอประกอบเนอความในรฐธรรมนญ ใหสมบรณละเอยดชดเจนขนทงนภายใตเงอนไขและเงอนเวลาตามทรฐธรรมนญก าหนด ขนตอนในการตราและพจารณาพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญก าหนด ขนตอนในการตราและพจารณาพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญกเหมอนกบพระราชบญญตทวไป จะมลกษณะพเศษแตกตางจากพระราชบญญตทวไป ดงน

• ประการแรก การเรยกชอกฎหมายตองเรยกวา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย ... พศ. … จะเรยก พระราชบญญต เหมอนกฎหมายธรรมดาทวไปมได ประการทสอง พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแมจะมเนอหาเขาขายเปนกฎหมายเกยวดวยการเงน ซงปกตแลวสมาชกสภาผแทนราษฎรจะเสนอได ตอเมอมค ารบรองของนายกรฐมนตร แตในกรณของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการเลอกตง และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง ซงมเนอหาเกยวดวยการเงนสมาชกสภาผแทนราษฎรเสนอไดโดยไมตองมค ารบรองของนายกรฐมนตร

• ประการทสาม รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดทมการเสนอตอสภาผแทนราษฎร หากปรากฎวาสภาผแทนราษฎรไมใหความเหนชอบ และคะแนนเสยงทไมใหความ เหนชอบมจ านวนไมถงกงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดเทาทมอย คณะรฐมนตรอาจขอใหรฐสภาประชมรวมกนเพอมมตอกครงหนงกได ซงปกตแลวถาสภาผแทนราษฎรไมใหความเหนชอบของรางพระราชบญญตใด รางพระราชบญญตนนจะตกไปทนท ประการทส การควบคมรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญมใหขดกบรฐธรรมนญนน สมาชกรฐสภาจ านวนเพยงไมนอยกวา 20 คนกเสนอได แตส าหรบรางพระราชบญญตทวไป สมาชกรฐสภาไมนอยกวา 1 ใน 10 สามารถเสนอเรองใหประธานสภาสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยได ทงนเหตทท าใหการควบคมรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญกระท าไดงาย กเพราะรฐธรรมนญตองการใหตรวจสอบและควบคมดแล ความถกตอง สามารถกระท าไดงายและคลองตวกวาการตรวจสอบรางพระราชบญญตทวไป

• ข. พระราชบญญต คอกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยค าแนะน าและยนยอมของรฐสภา เนอหาของพระราชบญญตนนจะก าหนดเนอหาในเรองใดกได แตตองไมขดหรอ แยงกบบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอหลกกฎหมายรฐธรรมนญทวไป เรยกวา ประเพณการปกครองของประเทศไทยในระบอบประชาธปไตย นอกจากนเนอหาของพระราชบญญตยงมลกษณะก าหนดกฎเกณฑเปนการทวไปในการกอตง เปลยนแปลง ก าหนดขอบเขตแหงสทธและหนาทของบคคล ตลอดจนจ ากดสทธเสรภาพ ของบคคลไดตามทรฐธรรมนญใหอ านาจไว ส าหรบกระบวนการในการตราพระราชบญญตนน มสาระส าคญและขนตอนดงตอไปน รางพระราชบญญตม 2 ประเภท คอ รางพระราชบญญตทวไป และรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน

• การเสนอรางพระราชบญญตกระท าได 3 ทางคอ (1) โดยคณะรฐมนตร (2) โดยสมาชกสภาผแทนราษฎร ซงตองใหพรรคการเมอง ทสมาชกสภาผแทนราษฎรสงกดนนมมตใหเสนอให และตองมสมาชดสภาผแทนราษฎร ไมนอยกวา 20 คนรบรอง แตถาเปนราง พระราชบญญตเกยวดวยการเงนจะเสนอได ตองมค ารบรองของนายกรฐมนตร (3) โดยผมสทธเลอกตงไมนอยกวา 50,000 คน เขาชอรองขอตอประธานรฐสภาเพอใหรฐสภาพจารณากฎหมายตามทก าหนดไวในหมวด 3

สทธและเสรภาพของชนชาวไทย และหมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

• ผมอ านาจพจารณารางพระราชบญญตคอรฐสภา ซงเปนองคกรทใชอ านาจนตบญญต การพจารณารางพระราชบญญตโดยสภาผแทนราษฎร สภาผแทนราษฎรจะพจารณารางพระราชบญญต 3 วาระ ตามล าดบดงน

วาระท 1 สภาจะพจารณาและลงมตวาจะรบหลกการหรอไมรบหลกการแหงพระราชบญญตนน ถาสภาไมรบหลกการ รางพระราชบญญตนนกตกไป แตหากสภารบหลกการ สภากจะพจารณารางพระราชบญญตในล าดบตอไป

• วาระท 2 เปนการพจารณาในรายละเอยดปกตจะพจารณาโดยกรรมาธการทสภาตงขน สมาชกสภาผแทนราษฎรคนใดเหนวาขอความหรอถอยค าใดในราง พระราชบญญตนนควรแกไขเพมเตมกใหเสนอค าแปรญตตตอประธานคณะกรรมธการ ภายในเวลาทก าหนดไว เมอคณะกรรมาธการ พจารณาเสรจแลวกจะเสนอสภาพจารณาตอไป โดยเรมตงแตชอราง ค าปรารภ แลวพจารณาเรยงล าดบมาตรา จะมการอภปรายไดเฉพาะทมการแกไขหรอทมการสงวนค าแปรญตตหรอสงวนความเหนไวเทานน

วาระท 3 เมอสภาพจารณาวาระท 2 เสรจแลว สภาจะลงมตในวาระท 3 วาเหนชอบหรอไมเหนชอบเทานน โดยไมมการอภปราย หากสภาไมเหนชอบรางพระราชบญญต รางพระราชบญญตนนกตกไป แตหากสภาเหนชอบ ประธานสภาผแทนราษฎร กจะเสนอรางพระราชบญญตนนตอวฒสภาเพอพจารณาตอไป

• การพจารณารางพระราชบญญตโดยวฒสภา วฒสภาจะพจารณารางพระราชบญญตทสภาผแทนราษฎรสงมาให 3 วาระเชนเดยวกน กรณทวฒสภาเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎรโดยไมมการแกไข กถอวารางพระราชบญญตนนไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแลว นายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาฯ ถวายเพอกระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

• กรณทวฒสภาไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ถาวฒสภาลงมตในวาระท 1 หรอวาระท 2 ไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร กใหยบย งรางพระราชบญญตนนไวกอน และสงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎร สภาผแทนราษฎรจะยกขนพจารณาใหมไดตอเมอเวลา 180 วน ไดลวงพนไปนบแตวนทวฒสภาสงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎร แตถารางพระราชบญญตทตองยบย งไวเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน สภาผแทนราษฎรอาจยกรางพระราชบญญตนนขนพจารณาใหมไดทนท และถาสภาผแทนราษฎรลงมตยนยนรางพระราชบญญตเดมดวยคะแนนเสยง มากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมของสภาผแทนราษฎรแลว ใหถอรางพระราชบญญตนนไดรบความเหนชอบจากรฐสภาใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาฯ ถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

• กรณวฒสภาแกไขเพมเตม ถาวฒสภาไดแกไขเพมเตมราง พระราชบญญตทสภาผแทนราษฎรไดใหเหนชอบแลว กใหสงรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมนนไปยงสภาผแทนราษฎร ถาสภาผแทนราษฎรเหนวาเปนการแกไขมาก ในกรณเชนนใหสภาทงสองแตงตงบคคลทเปนหรอมไดเปนสมาชกแหงสภานนๆ มจ านวนเทากนตามทสภาผแทนราษฎรก าหนดประกอบปนคณะกรรมธการรวมกนเพอพจารณารางพระราชบญญตนน และใหคณะกรรมาธการรวมกนรายงานและเสนอรางพระราชบญญตทไดรวมกนพจารณาแลวตอสภาทงสอง ถาสภาทงสองตางเหนชอบดวยแสดงวาพระราชบญญตนนไดรบความเหนชอบจากรฐสภา ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาถวายเพอ พระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบเปนกฎหมายได

• แตถาสภาใดสภาหนงไมเหนดวยกบรางพระราชบญญตทคณะกรรมธการรวมกนพจารณาเสรจแลว กใหยบย งรางพระราชบญญตนนไวกอน สภาผแทนราษฎรจะยกขนพจารณาใหมได ตอเมอเวลา 180 วนไดลวงพนไป นบแตวนทสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวย ถารางพระราชบญญตทตองยบย งไวเปนรางพระราชทเกยวดวยการเงน สภาผแทนราษฎรอาจยกรางพระราชบญญตนนขนพจารณาใหมไดทนท ถาสภาผแทนราษฎรลงมตยนยนรางเดม หรอรางทคณะกรรมธการรวมกนพจารณาดวยเสยงมากกวากงหนงของจ านวน สมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรแลวกใหถอรางพระราชบญญตนนไดรบความเหนชอบของรฐสภา ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาฯ ถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษา ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

• กรณทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย รางพระราชบญญตใดทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย และพระราชทานคนมา รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม ถารฐสภามมตยนยนตามเดมคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3 ของ จ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาแลว ใหนายกรฐมนตรน ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาฯ ถวายอกครงหนง เมอพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตรน าพระราชบญญตนนประกาศในราชกจนเบกษาใหใช บงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยแลว ผมอ านาจตราพระราชบญญตไดแกพระมหากษตรย การใชบงคบเปนกฎหมาย กฎหมายนนจะมผลตอเมอประกาศใหประชาชนทราบแลวในราชกจนเบกษา (ROYAL THAI GOVERNMENT GAZETTE)

• 1.2 กฎหมายทบญญตโดยฝายบรหาร(คณะรฐมนตร) ก. พระราชก าหนด พระราชก าหนดเปนรปแบบหนงของกฎหมายทฝายบรหารคอ พระมหากษตรยโดยค าแนะน าและยนยอมของคณะรฐมนตรตราขนโดยอ านาจทรฐธรรมนญใหไว พระราชก าหนดมอย 2 ประเภท คอพระราชก าหนดทวไป เปนกรณทตราพระราชก าหนดเพอประโยชยในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความจ าเปนรบดวนอนมอาจหลกเลยงได และพระราชก าหนดเกยวกบภาษและเงนตรา เปนกรณทตราพระราชก าหนดเกยวกบภาษอากรหรอเงนตรา ซงตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดนในระหวางสมยประชมสภา ผมอ านาจพจารณารางพระราชก าหนด คอ คณะรฐมนตร ผมอ านาจตราพระราชก าหนด คอ พระมหากษตรย การใชบงคบเปนกฎหมายตอเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว การอนมตพระราชก าหนด โดยหลกแลวอ านาจใน การตรากฎหมายเปนอ านาจของฝายนตบญญตตามหลกการการใชอ านาจอธปไตย แตบางกรณมความจ าเปนรบดวนทไมอาจตรากฎหมายโดยรฐสภาได รฐธรรมนญจงแบงอ านาจนตบญญตไปใหฝายบรหารใชชวคราว ดงนนเมอเปนเรอง ชวคราว เพอจะใหเปน ถาวร รฐธรรมนญจงก าหนด ใหตองมการเสนอพระราชก าหนดทตราออกมาเปนกฎหมายแลวใหรฐสภา อนมตอกครงหนง

• ข. พระราชกฤษฎกา คอ กฎหมายทตราขนโดยพระมหากษตรยโดยค าแนะน าของคณะรฐมนตร ตามรฐธรรมนญการตราพระราชกฤษฎกาจะเกดขนใน 3 กรณคอ (1) รฐธรรมนญก าหนดใหตราพระราชกฤษฎกา ในกจการทส าคญอนเกยวกบฝายบรหารและฝายนตบญญต เชน พระราชกฤษฎกา เรยกประชมรฐสภา พระราชกฤษฎกา ยบสภาผแทนราษฎรหรอพระราชกฤษฎกา ใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร (2) โดยอาศยอ านาจตามมาตรา 221 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พศ.2540 เปนการตราพระราชกฤษฎกาเพอใชกบฝายบรหาร ไมใชบงคบแกประชาชนทวไป อนง กรณนจะไมมบทมาตราใดในรฐธรรมนญใหอ านาจไวโดยเฉพาะ เชน พระราชกฤษฎกา วาดวยเบยประชมกรรมการ พระราชกฤษฎกา วาดวยการเบกคาเชาบานของขาราชการ (3) โดยอาศยอ านาจตามกฎหมายแมบท(พระราชบญญตหรอพระราชก าหนด) ทใหอ านาจตราพระราชกฤษฎกาได ผมอ านาจเสนอรางพระราชกฤษฎกาคอบคคลทเกยวของ หรอไดรกษาการตามกฎหมายแมบททบญญตใหออกพระราชกฤษฎกานนๆ ผมอ านาจตราพระราชกฤษฎกา คอ พระมหากษตรย การใชบงคบเปนกฎหมาย ตอเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว

• ค. กฎกระทรวง เปนกฎหมายทรฐมนตรผรกษาการตามกฎหมายแมบทออก เพอด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมายแมบท เชน เรองคาธรรมเนยม เรองหลกเกณฑและวธการในการขออนญาตเรองตางๆ ทกฎหมายแมบทก าหนดใหออกเปนกฎกระทรวง มกมความส าคญนอยกวาพระราชกฤษฎกา ผมอ านาจเสนอรางกฎกระทรวงไดแกรฐมนตรผรกษาการ ตามกฎหมายแมบทซงใหอ านาจออกกฎกระทรวงนนๆ

• 1.3 กฎหมายทบญญตโดยองคกรปกครองสวนทองถน

องคกรปกครองบรหารสวนทองถนของประเทศไทย ปจจบน 5 รปแบบ คอ องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เทศบาล กรงเทพมหานคร เมองพทยา ตางกมกฎหมายจดตงองคกรแตละประเภทใหอ านาจองคกรปกครองสวนทอง ถนในการออกขอบญญตเพอเปนเครองมอในการจดท าบรการสาธารณะ ขอบญญตทองถนม 3ประเภท คอ ขอบญญตทองถนประเภททวไป ขอบญญตทองถนประเภทชวคราว และขอบญญตทองถนประเภทการคลง

• 1. ขอบญญตทองถนประเภททวไป และขอบญญตทองถนประเภทชวคราว 1.1 ขอบญญตจงหวด เปนกฎหมายทองคการบรหารสวนจงหวดตราขนเพอใชบงคบในเขตจงหวด นอกเขตเทศบาล และเขตองคการบรหารสวนต าบล ขอบญญตจงหวดจะตราขนไดในกรณดงตอไปน

(1) เพอปฎบตการใหเปนไปตามหนาทขององคการ บรหารสวนจงหวดทก าหนดไวในพระราชบญญตองคการบรหารสวนจงหวด พศ.2540 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตองคการบรหารสวนจงหวด(ฉบบท 2) พศ.2542

(2) เมอมกฎหมายบญญตใหองคการบรหารสวน จงหวดตราขอบญญตหรอใหมอ านาจตราขอบญญต (3) การด าเนนกจการขององคการบรหารสวน จงหวดทมลกษณะเปนการพาณชย ในขอบญญตจะก าหนดโทษผละเมดขอบญญตไวดวยกได แตหามมใหก าหนดโทษจ าคกเกน 6 เดอน และหรอปรบเกนหนงหมนบาท เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวเปนอยางอน ผเสนอรางขอบญญต ไดแกนายกองคการบรหารสวนจงหวด สมาชกสภาองคการบรหารสวนจงหวด หรอราษฎรผมสทธเลอกตงในเขตองคการบรหารสวน จงหวดตามพระราชบญญตวาดวยการเขาชอเสนอขอบญญตทองถน พศ.2542

• รางขอบญญตเกยวกบการเงนจะเสนอไดกตอเมอมค ารบรอง ของนายกองคการบรหารสวนจงหวด ผพจารณา ไดแก สภาองคการบรหารสวนจงหวด ผอนมต ไดแกผวาราชการจงหวด ผตรา ไดแก นายกองคการบรหารสวนจงหวด การประกาศใช ใหองคการบรหารสวนจงหวดและกระทรวงมหาด ไทยจดใหมขอบญญตทประกาศใชบงคบแลวไว ณ ทท าการขององคการบรหารสวนจงหวดและกรมการปกครอง เพอใหประชาชนเขาตรวจดได ในกรณฉกเฉนซงจะเรยกประชมสภาจงหวดใหทนทวงทไมได นายกองคการบรหารสวนจงหวดจะออกขอบญญตชวคราวได เมอไดรบความเหนชอบ จากคณะกรรมการสามญประจ าสภาองคการบรหารสวนจงหวด และเมอไดประกาศไวโดยเปดเผย ณ ทท าการขององคการบรหารสวนจงหวดแลวใหใชบงคบได ในการประชมสภาองคการบรหารสวนจงหวดคราวตอไป ใหน าขอบญญตชวคราวนนเสนอ ตอสภาองคการบรหารสวนจงหวดเพออนมต และเมอสภาองคการบรหารสวนจงหวดอนมตแลว ใหใชขอบญญตชวคราวเปนขอบญญตตอไป แตถาสภาองคการบรหารสวนจงหวดไมอนมต ใหขอบญญตชวคราวนนเปนอนตกไป

• 1.2 ขอบญญตต าบล คอ กฎหมายทองคการบรหารสวนต าบลออกเพอใชบงคบในต าบล ทงนอาศยอ านาจตามพระราชบญญตสภาต าบลและองคการบรหารสวนต าบล พศ.2537 ผเสนอรางขอบญญตต าบล ไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล หรอสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบล หรอราษฎรในเขตองคการบรหารสวนต าบล ตามพระราชบญญตวาดวยการเขาชอเสนอขอบญญตทองถน พศ.2542 ในขอบญญตจะก าหนดคาธรรมเนยมทจะเรยกเกบและก าหนดโทษดวยกได แตมใหก าหนดโทษปรบเกนหารอยบาท ผพจารณาไดแกสภาองคการบรหารสวนต าบล ผอนมต ไดแกนายอ าเภอ ผตรา ไดแกนายกองคการบรหารสวนต าบล การประกาศใช ณ ทท าการองคการบรหารสวนต าบล

• 1.3 เทศบญญต คอ กฎหมายทเทศบาลออกเพอใชบงคบในเขตเทศบาล ทงนอาศยอ านาจตามพระราชบญญตเทศบาล พศ.2496 ผเสนอรางเทศบญญต ไดแก นายกเทศมนตร สมาชกสภาเทศบาล หรอราษฎรผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลตามพระราชบญญตวาดวยการเขาชอเสนอขอบญญตทองถน พศ.2542

รางเทศบญญตเกยวกบการเงน จะเสนอไดกตอเมอม ค ารบรองของนายกเทศมนตร ผพจารณา ไดแกสภาเทศบาล ผอนมต ไดแกผวาราชการจงหวด ผตรา ไดแก นายกเทศมนตร ในกรณฉกเฉนซงจะเรยกประชมสภาเทศบาลใหทนทวงทมได ใหคณะเทศมนตรมอ านาจออกเทศบญญตเพอพจารณาอนมตในการประชมสภาเทศ บาลคราวตอไปถาสภาเทศบาลอนมต เทศบญญตชวคราวนนกเปนเทศบญญตตอไป ถาสภาเทศบาลไมอนมต เทศบญญตชวคราวกเปนอนตกไปแตทงนไมกระทบกระเทอนถงกจการทไดเปนไประหวางใชเทศบญญตชวคราวนน

การประกาศใช ณ ทท าการส านกงานเทศบาล

• 1.4 ขอบญญตกรงเทพมหานคร คอ กฎหมายทกรงเทพมหานครออกเพอใชบงคบในเขตกรงเทพมหานคร เหตทจะตราขอบญญตกรงเทพมหานครเปนไปตาม มาตรา 97 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารกรงเทพมหานคร พศ.2528 ผเสนอรางขอบญญตกรงเทพมหานคร ไดแก ผวาราชการกรงเทพมหานคร หรอสมาชกสภากรงเทพมหานคร หรอ ราษฎรผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลตาม พระราชบญญตวาดวยการเชาชอเสนอขอบญญตทองถน พศ.2542 โดยกรณสมาชกสภากรงเทพมหานครจะเสนอไดตองมสมาชกสภากรงเทพ มหานครลงนามรบรองไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกสภากรงเทพมหานครทงหมด ขอบญญตกรงเทพมหานครนนจะก าหนดโทษผละเมดขอบญญตไวดวยกได แตไดหามก าหนดโทษจ าคกเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 10,000 บาท

ผพจารณา ไดแก สภากรงเทพมหานคร ผตรา ไดแก ผวาราชการกรงเทพมหานคร ในระหวางทไมมสภากรงเทพมหานครหรอในกรณฉกเฉน ทมความจ าเปนรบดวนในอนจะรกษาความปลอดภยสาธารณะใหทนทวงทไมได ผวาราชการจงหวดกรงเทพมหานครโดยอนมตรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย จะออกขอก าหนดกรงเทพมหานครใชบงคบขอบญญต และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได การประกาศใชในราชกจจานเบกษา

• 1.5 ขอบญญตเมองพทยา คอ กฎหมายทเมองพทยาออกบงคบใชในเมองพทยา ตามมาตรา 70 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พศ.2542 ขอบญญตเมองพทยาจะก าหนดโทษจ าคกหรอปรบ หรอทงจ าทงปรบผละเมดขอบญญตไวดวยกได แตจะก าหนดโทษจ าคกเกน 6 เดอน และโทษปรบเกน 10,000 บาท ผเสนอรางขอบญญตไดแกนายกเมองพทยา สมาชกสภาเมองพทยาหรอราษฎรผมสทธเลอกตงในเขตเมองพทยา ตามพระราชบญญตวาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย พศ.2542 และหากเปนรางขอบญญตเกยวกบการเงน สมาชกสภาเมองพทยาจะเสนอไดกตอเมอมค ารบรองของนายกเมองพทยา ผพจารณา ไดแกสภาเมองพทยา ผอนมต ไดแกผวาราชการจงหวดชลบร ผตรา ไดแกนายกเมองพทยา การประกาศใช ณ ศาลาวาการเมองพทยา

• 2. ขอบญญตประเภทการคลงกฎหมายจดตงองคกร ปกครองสวนทองถนแตละรปแบบตางกก าหนดถงอ านาจในการออกขอบญญตทางดาน การคลงขององคกรปกครองสวนทองถนของแตละแหงไวหลายกรณดวยกนเชน การจดท างบประมาณรายจายประจ าป การด าเนนการพาณชย ไดแกการจดตงสถานบรการน ามน กจการโรงแรม ทพกตากอากาศ เพอหารายไดเขามาสองคกรปกครองสวนทองถนของตนเองไดนอกเหนอ จากรายไดหลกขององคกรปกครองสวนทองถน ยงรวมถงรายไดจากการเกบภาษอากรคาธรรมเนยม ภาษมลคาเพม และคาบรการบางประเภท การจดหาผลประโยชนจากทรพยสน การจ าหนายพนธบตร และเงนกเปนตน

• 3. กฎหมายสวนทมไดบญญตขนหรอทแตเดมเคยเรยกวากฎหมายประเพณ หรอบางทเรยกวากฎหมายทไมเปนลายลกษณอกษร ไดแกจารตประเพณ หลกกฎหมายทวไป

3.1 กฎหมายจารตประเพณ ตามประวตศาสตรนนจารตประเพณถกใชบงคบเปนกฎหมายตงแตแรก กอนทสงคมจะรวมเปนรฐและมตวอกษรขนใช จารตประเพณเปนกฎหมายทส าคญยง การบญญตกฎหมายลายลกษณอกษรพงเกดมาในภายหลง บางประเทศมการบนทกกฎหมายจารตประเพณเปนลายลกษณอกษร เพอประโยชนในการสบทอดและขจดขอสงสย

• อยางไรกดแมปจจบนกฎหมายลายลกษณอกษรจะมความ ส าคญทสดแตกจะขาดกฎหมายจารตประเพณไมได เพราะระบบกฎหมายใดๆ กตามจะมแตกฎหมายลายลกษณอกษรลวนๆ โดยไมมกฎหมายจารตประเพณเลยไมได เพราะแมกฎหมายลายลกษณอกษรจะพยายามบญญตใหกวางขวางเพยงใด กตามกไมสามารถครอบคลมเนอหาไดทกเรอง จงยงตองอาศยกฎหมายจารตประเพณเปนบทประกอบใหสมบรณดวยอยเสมอ ตวอยางเชน ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 4 วรรคสอง บญญตเปนหลกการทใชทวไปวา ในการใชกฎหมายเมอไมมกฎหมายลายลกษณอกษรทจะยกมาปรบคดไดจะตองใชจารตประเพณ

• กฎหมายจารตประเพณซงเปนกฎหมายทไมไดเปนลายลกษณอกษร แตเปนกฎหมายทราษฎรรสกกนทวไปวาเปนกฎหมายและรฐไดใชขอ บงคบเชนวานเสมอนกฎหมายในรปลกษณะเดยวกนตลอดมา ตวอยางเชน การชกมวย ถานกมวยชกมวยภายใตกตกาชกมวย แมจะท าใหคตอสอกฝายหนงถงแกความตาย กไมมใครรสกวาผชกมวยมความผดฐานฆาคนตาย นอกจากนแพทยทตดแขนขาคนไข โดยความยนยอมของคนไข ยอมไมมความรสกวาแพทยท าผดฐานท าราย รางกายจนรบอนตรายสาหสและไมเคยปรากฎวาไดมการฟองรอง นกมวยหรอแพทยตามตวอยางดงกลาวเลย ซงความจรงนนไมมกฎหมายใดอนญาตใหนกมวยหรอแพทยท าได แตมกฎหมายจารตประเพณอนญาตใหท าได เหตทท าใหกฎมายจารตประเพณใชบงคบไดในประเทศนนมความเหนอธบายไวแตกตางกน ความเหนทส าคญๆไดแก

• ก. กฎหมายจารตประเพณใชบงคบได เพราะราษฎรมเจตจ านงทจะใหใชบงคบเปนกฎหมาย ความเหนนยอมจะใชไดและมเหตผลสนบสนนในเฉพาะประเทศทมการปกครองระบบประชาธปไตย ซงถอวาเจตจ านงของราษฎรทเปนเจาของอ านาจอธไตยยอมเปนสงส าคญทสดเทานน ซงถอวาเจตจ านงของราษฎรทเปนเจาของอ านาจอธปไตยยอมเปนสงส าคญทสดเทานน กลาวคอเมอราษฎรมเจตจ านงใหใชขอบงคบใดเปนกฎหมาย ขอบงคบนนกฎใชเปนกฎหมายไดในฐานะเปนกฎหมายจารตประเพณ ข. กฎหมายจารตประเพณใชบงคบเปนกฎหมายได เพราะผมอ านาจบญญตกฎหมายยอมรบกฎหมายจารตประเพณโดยดษณภาพ ความเหนนยอมใชไดส าหรบรฐทมระบอบการปกครองทกระบอบ กลาวคอในรฐทมระบอบการปกครองสมบรณาญาสทธราชย ซงอ านาจอธปไตยเปนของพระมหากษตรย กฎหมายจารตประเพณยอมใชไดเพราะพระมหากษตรย ทรงยอมใหใชเปนกฎหมาย ในประเทศทมการปกครองระบอบประชาธปไตย กฎหมายจารตประเพณยอมใชเปนกฎหมายได เพราะรฐสภาและประมขแหงรฐยอมใหใชกฎหมายจารตประเพณเปนกฎหมายได

• ค. กฎหมายจารตประเพณใชบงคบเปนกฎหมายได เพราะราษฎรไดมความเหนจรงวาขอบงคบนนๆ เปนกฎหมาย ทงนคอวาการทไดใชขอบงคบนนเปนกฎหมายเปนเวลานานนนเปนแตเพยงขอพสจนวา ไดเกดมความจรงของราษฎรวาขอบงคบนนเปนกฎหมายเทานน ความส าคญอยทความเหนจรงของราษฎร ความเหนอนนยอมใชไดและมเหตผลสนบสนนเฉพาะในประเทศทมการปกครองระบอบประชาธปไตย ซงอ านาจสงสดเปนของราษฎรทงหลายเทานน ง. กฎหมายจารตประเพณใชบงคบเปนกฎหมายได เพราะไดมการใชกฎหมายจารตประเพณเปนกฎหมายจรงๆ ในประเทศในรปลกษณะเดยวกน และตอเนองกนมาชานาน ความเหนนใชไดและมเหตผล สนบสนนส าหรบรฐทมการปกครองทกระบอบเพราะจะเปนรฐทมการปกครองระบอบใดกตาม ถาใชกฎหมายจารตประเพณเปนกฎหมายจรงๆ ในรปลกษณะเดยวกน และตอเนองกนมาชานานแลวกฎหมายจารตประเพณนนกใชบงคบได ซงเรองนจะตองเขาลกษณะ 3 ประการดงตอไปน

• (1) ไดใชกฎหมายจารตประเพณนนในรปลกษณะเดยวกน เชนการชกมวยทเปนไปตามกตกาชกมวย ไมเปนความผด (2) ไดใชกฎหมายนนตดตอกนเรอยมา ในรปลกษณะเดยวกนมาชานาน (3) ไมมกฎหมายลายลกษณอกษรทบญญต ภายหลงบญญตแยงหรอขดกบกฎหมายจารตประเพณเชนวานน อยางไรกด เหตทกฎหมายจารต ประเพณนนใชบงคบไดในประเทศนาจะไดแกความเหนขอ ค. และ ขอ ง. ประกอบกน กลาวคอ เพราะเหตวาราษฎรไดเหนจรงวาขอบงคบนนๆ เปนกฎหมายจารตประเพณ และไดมการใชกฎหมายจารตประเพณนนเปนกฎหมายจรงๆ ในประเทศในรปลกษณะเดยวกนและตอเนองกนมาชานาน ซงสามารถ สรปลกษณะส าคญของกฎหมายจารตประเพณดงน 1. เปนจารตประเพณทประชาชนไดปฏบตกนมานานและสม าเสมอ 2. ประชาชนมความรสกวาจารตประเพณเหลานนเปนสงทถกตองและจะตองปฏบตตาม

• 3.2 หลกกฎหมายทวไป

หลกกฎหมายทวไป หมายถงหลกกฎหมายทวไป ตาม ปพพ. มาตรา 4 วรรคสอง มปญหาวาเราจะหาหลกกฎหมายทวไปซงเปนกฎหมายทไมเปนลาย ลกษณอกษรนไดจากทไหน เรองนมความเหนทแตกตางกน 2 ประการ ดงน ความเหนทหนง เหนวาหลกกฎหมายทมอยท วไป ไมจ ากดวาอยทใดขอใหเปนหลกกฎหมายทเอามาตดสนไดกแลวกน เชน สภาษตกฎหมาย ตวอยาง สภาษตกฎหมายทศาลน ามาเปนทมาของกฎหมายเชน "กรรมเปนเครองชเจตนา" "ความยนยอมไมท าใหเปนละเมด" "ผรบโดนไมมสทธดกวาผ โอน" "ในระหวางผสจรตดวยกน ผประมาทเลนเลอยอมเปนผเสยเปรยบ"

เปนตน

• ขอวจารณ ความเหนทหนงนเปนความเหนทไมมขอบเขต ท าใหหลกเกณฑทน ามาปรบคดเปนสงทไมแนนอน ซงขดตอวสยของวชานตศาสตร ทพยายามท าใหกฎหมายมความแนนอนเพอเปนเครองชวาอะไรผดอะไรถก อกประการหนงความเหนนเปดโอกาสใหน าเอาหลกกฎหมายหรอบทบญญตของ ระบบกฎหมายอนมาใชและหลกกฎหมายหรอบทบญญตนนๆ อาจมลกษณะขดแยงกบหลกหรอเจตนารมณของกฎหมายกได หากเปนเชนนนก จะกอใหเกดความสบสนในระบบกฎหมายนนไดความเหนนจงไมนาจะเปนความเหนทถกตอง เชน น าหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนมาใชกบกฎหมาย ทงทตวบทบญญต มาตรา 1303 บญญตวา "ถาบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกนโดยอาศยหลกกรรมสทธไซร ทานวาทรพยสนตกอยในครอบครองของบคคลใด บคคลนนมสทธยงกวาบคคลอนๆ แตตองไดทรพยนนมาโดยมคาตอบแทน และไดการครอบครองโดยสจรต" ซงเปนบทบญญตคมครองผรบโอนทเสยหายและสจรต และบญญตไปในทาง ตรงกนขามกบหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน

• ความเหนทสอง เหนวาหลกกฎหมายทวไป หมายถง หลกกฎหมายทมอยในระบบกฎหมายของประเทศนนโดยคนหาไดจาก กฎหมายทเปนลายลกษณอกษรของประเทศนนเอง เชนประมวลกฎหมาอาญา ประมวลกฎหมายแพง หรอกฎหมายลายลกษณอกษร อนทมหลกใหญพอทจะท าเปนหลกอางองได บทบญญตทมอยมากมายโดยปกตเกดจากหลกทวไปเพยงไมกหลก หากไดศกษาประวตความเปนมาของหลกกฎหมายและการศกษาพเคราะหตวบทหลายๆมาตราใหดจรงๆ กจะพบหลกใหญทอยเบองหลงบทบญญตเหลานน หลกใหญนเปนหลกกฎหมายทวไปทน ามาปรบคดได ตวอยางในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเรองนตกรรมสญญา มหลกวา "บคคลตองปฏบตตามสญญา" ภาษาลาตน เรยกวา "PACTA SUNT SERVANDA" หลกอนนเกดจากหลกทางศลธรรมทวา "เมอพดใหสญญาแลวตองรกษาค าพด เปนหลกกฎหมายทวไปทอยเบองหลงมาตราตางๆ ปพพ. เรองนตกรรมสญญา หรอหลกปฎเสธไมตองผกพนตามสญญา เพราะเหตการณเปลยนแปลงไป ภาษาลาตน เรยกวา "CLAUSULA REBUS SIC STANIBIS" และถาหากศกษา ปพพ. มาตรา 1303 1329 1330 1331 1332 กจะพบวามาตราเหลานมหลกรวมกนอยคอ "หลกคมครองบคคลทสามผกระท าการโดยสจรต" ดงน

• มาตรา 1303 "ถาบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารม ทรพยเดยวกนโดยอาศยหลกกรรมสทธตางกนไซร ทานวาทรพยสนตกอยในครอบครองของบคคลใดบคคลนนมสทธยงกวาบคคลอนๆ แตตองไดทรพยนนมาโดยมคาตอบแทนและไดการครอบครองโดยสจรต นนทานวามเสยไปถงแมวาผ โอนทรพยสนใหจะไดรบทรพยสนนนมาโดยนตกรรมอนเปนโมฆยะ และนตกรรมนนไดถกบอกลางภายหลง" มาตรา1330 "สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรต ในการขายทอดตลาดตามค าสงศาล หรอ ค าสงเจาพนกงานรกษkทรพยในคดลมละลายนนทานวามเสยไป ถงเเมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยสนนนมใชของจ าเลยหรอลกหนโดยค าพพากษาหรอผลมละลาย" มาตรา 1331 "สทธของบคคลผไดเงนตรามาโดยสจรตนน ทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาเงนนนมใชของบคคลซงไดโอนใหมา"

• มาตรา 1332 "บคคลซอทรพยสนมาโดยสจรตในการขายทอดตลาดหรอในทองตลาด หรอจากพอคาซงขายของชนดนน ไมจ าตองคนใหแกเจาของแทจรงเวนแตเจาของจะชดใชราคาทซอมา" หรอถาพเคราะหมาตรา 1337 1341 1342 1343 1349 1352

1355 กจะพบหลกความเปนเพอนบานทดเปนตน มปญหาวาถาหาหลกกฎหมายทวไปในตวบทกฎหมายลายลกษณอกษรมาปรบคดไมได ศาลจะหากฎหมายจากทไหนมาตดสน เพราะมหลกอยวาศาลจะปฎเสธ ไมพจารณาโดยอางวาไมมกฎหมายหรอกฎหมายไมสมบรณไมได ในกรณเชนนตองคนหาหลกกฎหมายทวไปจากหลกความยตธรรมตามธรรมชาต (NATURAL JUSTICE) ซงไดแกความเปนธรรมหรอความรสกชอบชวดทมอยในจตใจของมนษย (REASON OF MAN) และจากหลกเหตผลของเรอง (NATURE OF THINGS)

ขอบเขตทกฎหมายบงคบใช • 1. กฎหมายใชเมอใดหลกในเรองเวลาทกฎหมายใชบงคบมวา เมอได

ประกาศใชกฎหมายแลวกฎหมายนนเองยอมจะระบเวลาทจะใชบงคบแหงกฎหมายนนไว ดงจะเหนไดวาโดยปกตพระราชบญญตจะใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป ทงนเพอใหประชาชนมโอกาสทราบขอความของกฎหมายลวงหนาหนงวน แตพระราชบญญตหรอกฎหมายอยางอนอาจก าหนดวนใชเปนอยางอนได เชน ในกรณรบดวยใหใชตงแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา หรอใหใชยอนหลงขนไป หรอใหใชในอนาคตโดย (1) ก าหนดวนใชไวแนนอน หรอ (2) ก าหนดใหใชเมอระยะเวลาหนงลวงพนไป

• เชนเมอพนสามสบวนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป ในกรณทกฎหมายไมได ก าหนดวนใชบงคบลงไวดงทกลาวมาขางบนน กตองเปนไป ตามหลกทวา "กฎหมายไมมผลยอนหลง" หลกกฎหมายไมมผลยอน หลงนหมายความวากฎหมายจะใชบงคบแกกรณทเกดขนในอนาคต นบตงแตวนทประกาศใชกฎหมายเปนตนไปเทานน และกฎหมายจะไมบงคบแกการกระท า หรอเหตการณทเกดขนกอนหนาวนใชบงคบแหงกฎหมาย เชน ในวนท 1 เมษายน การกระท าอนหนงเชนการชมนมสาธารณะไมมกฎหมายบญญตวาเปนความผด ถากฎหมายทประกาศใชในวนท 5 เมษายน จะก าหนดวาการชมนมเปนความผดเวนแตจะไดรบอนญาต การชมนมสาธารณะในวนท 1 เมษายนกหาเปนความผดไม เพราะกฎหมายไมมผลยอนหลง แตถากฎหมายจะยอนหลงไปใชบงคบแกการกระท ากอนวนท 2 เมษา ยน ซงเปนวนประกาศใชกฎหมายนน กจะเหนไดวาเปนกรณทมกฎหมายบญญตใหมผลยอนหลงซง จะตองก าหนดการมผลยอนหลงนไวในกฎหมายใหชดเจน ทงนคอวาการทกฎหมายจะมผลยอนหลงนนเปนขอยกเวน และ จะยกเวนไดภายใดภายใตเงอนไขสองประการดงตอไปน

• ก. ตองระ บลงใวชดเจนในกฎหมายนนเองวาใหกฎหมายมผลยอนหลง ข. การ บญญตใหยอนหลงนนตองไมแยงหรอขดตอรฐธรรมนญดวย เชน มาตรา 32 แหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พศ.2540 บญญตวา "บคคลจะไมตองรบโทษอาญา เวนแตจะไดกระท าการอนกฎหมายทใชอยใน เวลาทกระท านนบญญตไวเปนความผด และก าหนดโทษไวและโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทก าหนดไวใน กฎหมายทใชอยในเวลาทกระท าความผดมได" ทงนเปนการวางหลก 2 ประการคอ (1) ไมมความผดโดยไมมกฎหมาย และ (2) ออกกฎหมายยอนหลงเพมโทษบคคลใหสงขน ซงเปนการหาม ก. ออกกฎหมายยอนหลงเปนการลงโทษบคคล และ ข. ออกกฎหมายยอนหลงเพมโทษบคคลใหสงขน เพราะเปนการลงโทษบคคลสงกวาทกฎหมายซงใชอยในเวลาทกระท าความผดไดก าหนดไว

• 2. กฎหมายใชทไหนหลกมวากฎหมายไทยยอมใชบงคบเฉพาะแตในราชอาณาจกร ซงหมายความถงใหใชบงคบแกการกระท าหรอเหตการณทเกดขนภายในราชอาณาจกร ซงการแสดง "หลกดนแดน" ดงปรากฎในมาตรา 4 แหงประมวลกฎหมายอาญา ซงบญญตวา "ผใดกระท าความผดในราชอาณาจกร ตองรบโทษตามกฎหมาย.." ราชอาณาจกร หรอค าวา "ดนแดน" มไดมความหมายเฉพาะสวนทเปนแผนดนเทานน ราชอาณาจกร ยงหมายถง 1. พนดนและพนน า เชน ภเขา แมน า ล าคลอง หนอง บง ซงอยในอาณาเขตประเทศไทย 2. ทะเลอนเปนอาวไทย ตามพระราชบญญตก าหนดเขตจงหวดในอาวไทยตอนใน พศ.2502

3. ทะเลอนหางจากฝงทเปนดนแดนของประเทศไทยไมเกน 12 ไมลทะเล ตามประกาศก าหนดความกวางของทะเลอาณาเขตของประเทศไทย

• 4. อากาศเหนอ 1,2,3 ในบางกรณกฎหมายอาจก าหนดขยายเขตอ านาจของรฐใหรวมถงการกระท าอยางหนงอยางใด ทเกยวของระหวางภายในและภายนอกราชอาณาจกรอนอาจมผลกระทบกระเทอนความสงบสขภายในราชอาณาจกรได กฎหมายกใหถอวาการกระท าความผดดงกลาวเปนการกระท าความผดในราชอาณาจกรดวย ไดแก

1. ความผดทกระท าในเรอไทยหรออากาศยานไทย (ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 4 วรรคสอง) 2. ความผดทคาบเกยวกนในหลายพนท (ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 5

มาตรา 6) ไดแกกรณ

- ความผดทไดกระท าแมแตสวนหนงสวนใดไดกระท าในราชอาณาจกร - ผลแหงการกระท าเกดในราชอาณาจกร - การตระเตรยมหรอพยายามกระท าการนอกราชอาณาจกร ซงผลจะเกดขนในราชอาณาจกร - กรณผกระท าหลายคนนอกราชอาณาจกร ในความผดทไดกระท าในราชอาณาจกรหรอ ทประมวลกฎหมายนถอวาไดกระท าในราชอาณาจกรขอยกเวนหลกดนแดน

• ความผดใดทแมไดกระท านอกราชอาณาจกรและไมวาจะโดยบคคลสญชาตใดหากเขา ขอยกเวนตอไปนแลวยอมอยในอ านาจศาลไทยทจะพจารณาพพากษาได ซงมกฎหมายทส าคญอย 2 ฉบบไดแก (1) ประมวลกฎหมายอาญา ไดบญญตยกเวนไวโดยก าหนดใหศาลไทยพจารณาพพากษาความผดไดสองประเภท คอ 1. เมอเกดสภาพของความผด สมควรทประเทศไทยจะลงโทษผกระท า (มาตรา 7) ซงไดแก ก. ความผดตอความมนคงแหงราชอาณาจกร เชน ความผดตอองคพระมหากษตรย เปนตน ตามหลกปองกนตนเอง ข. ความผดเกยวกบการปลอมและการแปลงบางมาตรา เชน ปลอมเงนตรา ตามหลกปองกนเศษฐกจ ค. ความผดฐานชงทรพยและฐานปลนทรพย ซงไดกระท าในทะเลหลวง ตามหลกปองกนสากล

• 3. เกยวกบผกระท าคอ ก. เมอคนไทยไปท าผดนอกราชอาณาจกร และเขาเงอนไข 3 ประการดงตอไปน คอ 1. การกระท าเปนผดตามมาตราตางๆ ทมาตรา 8 แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดไว 2. รฐบาลแหงประเทศทความผดไดเกดขนหรอผเสยหายขอรองใหลงโทษ

3. ยงไมไดมค าพพากษาของศาลในตางประเทศอนถงทสดใหปลอยตวผ นน หรอเปนกรณทศาลในตางประเทศพพากษาใหลงโทษแลว แตผนนยงไมไดพนโทษ

• ข. เมอคนตางดาวไปกระท าผดนอกราชอาณาจกร และรฐบาลไทยหรอ คนไทยเปนผเสยหาย และเขาเงอนไขดงตอไปน

1. การกระท าเปนผดตามมาตราตางๆ ทมาตรา 8 แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดไว 2. รฐบาลไทยหรอคนไทยเปนผเสยหายและผเสยหายและผเสยหายไดรองขอใหลงโทษ ซงแสดงวาความผดนนมความส าคญ

3. ยงไมมค าพพากษาของศาลในตางประเทศอนถงทสดใหปลอยตวผนน หรอเปนกรณทศาลในตางประเทศพพากษาและใหลงโทษแลว แตผนนยงไมไดพนโทษ ทงนเพราะรฐบาลไทยหรอคนไทยเปนผเสยหาย และผเสยหายกขอใหศาลไทยลงโทษ

• ค. เจาพนกงานของรฐบาลไทยกระท าผดตอต าแหนงทนอกราชอาณาจกรเฉพาะบางความผด ทงนเพราะประเทศไทยเสยหายโดยตรง อยางไรกด ประเทศไมมอ านาจทจะออกกฎหมายใชบงคบแกบคคล หรอการกระท านอกราชอาณาจกรไดเสมอไป จะออกกฎมหายไดเทาทตามกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง มหลกทยอมรบนบถอใหประเทศกระท าเชนนนได เชนประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 8 และมาตรา 10 เปนตวอยาง ประมวลกฎหมายอาญาตางประเทศกมหลกเกณฑเชนวานเหมอนกน

• (2) พระราชบญญตวาดวยการขดกนแหงกฎหมาย พทธศกราช 2481 ซงเปนกฎหมายทกลาวถงการทมขอเทจจรงใดขอเทจจรงหนงไปพวพนกบตางประเทศไมวา ในทางใดทางหนง ท าใหเกดปญหาวาจะน ากฎหมายของประเทศใดมาใชบงคบ เชนการท านตกรรมหรอ สญญาทมคสญญาคนใดคนหนงเปนคนตางดาว หรอทรพยทเปนวตถแหงสญญานนอยในตางประเทศ เปนตน ในกรณดงเชนทกลาวมานน ถาคสญญาตกลงกนทจะน ากฎหมายใดมาใชคงจะไมเปนปญหา แตถาหากไมไดตกลงกน ไวอยางชดแจงอาจจะมปญหาไดวาจะน ากฎหมายใดมาใชบงคบ ดงนนเมอเกดปญหาในการฟองรองคด ศาลตองน าพระราชบญญตวาดวยการขดกนแหง กฎหมายนมาใชในการพจารณาซงหลกการนมไดมใชแตในประเมศไทยเทานน แตไดในประเทศตางๆ ทวโลกดวย ซงศาลไทยอาจจะตองใชกฎหมายของประเทศอนมาพจารณา หรอศาลตางประเทศกอาจจะตองใชกฎหมายของไทยไปพจารณากเปนไดเชนเดยวกน แลวแตวาในพระราชบญญตจะบญญตไวเชนใด แตการน ากฎหมายของตางประเทศมาใชในศาลไทยนน จะน ามาใชไดเทาทไมขดตอกฎหมายจารตประเพณของประเทศไทย

• 3. กฎหมายใชบงคบแกบคคลใดในเรองน "หลกดนแดน" ซงถอวากฎหมายไทยยอมใชบงคบแกบคคลทกคนทอยภายในราชอาณาจกร ไมวาจะเปนคนไทยหรอคนตางดาว แตมขอยกเวนอย 2 ประการ คอ ก. ยกเวนตามกฎหมายไทยนนเอง ซงบญญตยกเวนไมใหใชบงคบแกบคคลบางคน หรอบคคลบางจ าพวก ข. ยกเวนตามกฎหมายระหวาประเทศแผนกคดเมอง

• ในขอ ก. ยกเวนตามกฎหมายไทย 1. ตามรฐธรรมนญ ซงไดแก ก. พระมหากษตรย แมจะอยภายใตรฐธรรมนญ แตกอยเหนอกฎหมายอนพระองคเปนเคารพสกการะ และการกระท าของพระองคยอมไมเปนการละเมดกฎหมาย ผใดจะฟองรองพระองคในคดเเพง คดอาญา หรอจะกลาวหาในทางใดๆ ไมได (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 8)

• ข. สมาชกวฒสภา สมาชสภาผแทนราษฎร รฐมนตร กรรมาธการและบคคลทประธานสภาฯ อนญาตใหแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในสภา ตลอดจนบคคลผพมพรายงานการประชมตามค าสงของสภาฯ ยอมมเอกสทธ ผใดจะน าไปฟองรองเปนความผดทางอาญา ทางแพง หรอทางวนยอยางใดมได เวนแตการประชมนนจะมการถายทอดวทยกระจายเสยงหรอวทย โทรทศน (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 157,158 มาตรา 210)

• ในขอ ข. ยกเวนตามกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง ซงไดแก 1. ประมขแหงรฐตางประเทศ 2. ทตและบรวาร 3. บคคลอนซงกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองใหเอกสทธ และความคมกนไว 4. กองทพตางประเทศทเขามายดครองราชอาณาจกร 5. บคคลทมกฎหมายพเศษใหไดรบเอกสทธและความคมกน เชน บคคลทท างานในหนวยงานขององคการสหประชาชาต

กระบวนการยตธรรม

• กระบวนการยตธรรม หมายความวา วธทรฐใหความยตธรรมแกพลเมองผมอรรถคดโดยผานองคการ หรอสถาบนตางๆ โดยกระบวนการยตธรรมปจจบน สามารถจ าแนกได 2 ประการคอ

• 1. กระบวนการยตธรรมทางอาญา การฟองคดอาญา การฟองคดอาญาเปนการขอใหศาลลงโทษจ าเลยวากระท าผด การฟองคดอาญานน ถาพนกงานอยการเปนผฟองคดแลว โดยปกตศาลไมตองไตสวนมลฟอง เพราะพนกงานอยการจะฟองคดได กตอเมอมการสอบสวนโดยพนกงานสอบสวนมาแลว แตถาศาลเหนสมควรสงใหไตสวนมลฟองเสยกอนกได สวนในกรณทผเสยหายเปนโจทกฟองคดอาญาโดยตนเองนน ศาลตองไตสวนมลฟองเสยกอนเสมอ เพราะเปนการฟองคดโดยไมมการสอบสวนของพนกงานสอบสวนมาแลวและมค าสงใหฟองในกรณทผเสยหายฟองคดเอง เชนนนศาลตองไตสวนมลฟองและหากเหนวาคดมมลจงสงประทบฟองโดยหนวยงาน ของรฐทมอ านาจหนาทรบผดชอบกระบวนการยตธรรมอาญา ไดแก

• 1.1 พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ 1.1.1 เจาพนกงานซงกฎหมายใหอ านาจและหนาทรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน เชน ผวาราชการจงหวด นายอ าเภอ ปลดอ าเภอและต ารวจ 1.1.2 พศด ในเมอท าการเกยวกบการจบคมปราบปรามผกระท าผดกฎหมายซงตนมหนาทจบกมหรอปราบปราม เชน นกโทษกระท าความผดในเรอนจ า 1.1.3 เจาพนกงานกรมสรรพสามต ในเมอท าการอนเกยวกบการจบกมปราบปรามผกระท าผดกฎหมาย ซงตนมหนาทจบกมหรอปราบปราม คอ ความผดตาม พระราชบญญตฝน พระราชบญญตสรา พระราชบญญตกญชา

• 1.1.4 เจาหนาทกรมศลกากร ในเมอท าการอนเกยวกบการจบกมปราบปรามผกระท าผดกฎหมาย ซงตนมหนาทจบกมหรอปราบปราม คอ ความผดตามพระราชบญญตศลกากร 1.1.5 เจาพนกงานกรมเจาทา ในเมอการอนเกยวกบการจบกมปราบปรามผกระท าผดกฎหมาย ซงตนมหนาทจบกมหรอปราบปราม คอ ความผดตามพระราชบญญตเดนเรอในนานน าไทย 1.1.6 พนกงานตรวจคนเขาเมอง ในเมอท าการอนเกยวกบการจบกมปราบปรามผกระท าผดกฎหมาย ซงตนมหนาทตองจบกมหรอปราบปราม คอความผดตามตามประราชบญญตคนเขาเมอง 1.1.7 เจาพนกงานอนๆ ในเมอท าหนาทเกยวกบการจบกมปราบปรามผกระท าผดกฎหมาย ซงตนมหนาทตองจบกมหรอปราบปราม เชน เจาพนกงานกรมปาไม

• อ านาจสบสวนและสอบสวน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา บญญตใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจดงกลางขางตน มอ านาจสบสวนคดอาญา และใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจชนผใหญ ปลดอ าเภอ และขาราชการต ารวจ ซงยศตงแตชนนายรอยต ารวจตร หรอเทยบเทานายรอยต ารวจตรขนไป มอ านาจสอบสวนความผดอาญา ซงไดเกดหรออางหรอเชอวาไดเกดภายในเขตอ านาจของตน หรอผตองหามทอยหรอถกจบภายในเขตอ านาจของตน จงกลาววา อ านาจสบสวนและ สอบสวนเปนเครองมอทกฎหมายใหไวแกพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ เพอใชรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน

• (1) การสบสวน หมายความถง การแสวงหาขอเทจจรงปละหลกฐานซงพนก งานฝายปกครองหรอต ารวจไดปฏบตไปตามอ านาจและหนาทเพอ ก) การรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน กรณนเปนการสบสวนกอนทมการกระท าความผดเกดขน เพอปองกนมใหเกดการกระท าความผด หรอเพอเปนขอมลเกบไวใชเพอการสบสวนเมอมการกระท าความผดเกดขนแลว

• ข) ทจะทราบรายละเอยดแกงความผด กรณนเปนการสบสวนหลงจากทไดมการกระท าความผดแลว เพอจะใหทราบวาใครเปนผกระท าความผดอะไรกระท าเมอใด กระท าทไปน กระท าอยางไร และกระท าเพออะไร หากรตวผกระท าความผด กตองด าเนนการจบกม หรอในกรณทจบกมตวไดแลวกตองด าเนนการแสวงหาพยานหลกฐานตางๆ จะเหนไดวา การสบสวนเปนจดเรมตนของกระบวนการยตธรรมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 17 ไดบญญตให พนกงานฝายปกครองและต ารวจทง 7 ประเภท มอ านาจสบสวนคดอาญา เพอเปนประโยชนในการรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน

• 2) การสอบสวน หมายความถง การรวบรวมพยานหลกฐานและการด าเนนการทงหลายอนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน ซงพนกงานสอบสวนไดท าไปเกยวกบความผดทกลาวหาเพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจนความผด และเพอจะเอาตวผกระท าความผดมาฟองลงโทษ

จากความหมายขางตน การสอบสวนจงมสาระส าคญดงน

ก) การรวบรวมพยานหลกฐาน พยานหลกฐาน คอ สงซงนาจะพสจนไดวาจ าเลยมความผดหรอบรสทธ ศาลมหนาทใชดลพนจวนจฉยชงน าหนกพยานหลกฐานทงปวง อยาพพากษาลงโทษจนกวาจะแนใจวาจะมการกระท าผดจรง และจ าเลยเปนผกระท าผดนน เมอมความสงสยตามสมควรวาจ าเลยไดกระท าผดหรอไม ใหยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลย

• พยานหลกฐานม 3 ชนด คอ พยานบคคล พยานเอกสาร และพยานวตถ ข) การด าเนนการทงหลายทพนกงานสอบสวนท าไปเกยวกบความผดทกลาวหา สงทพนกงานสอบสวนตองท านอกจากการรวบรวมพยานหลกฐานแลว คอการพจารณาวาการกระท าทผเสยหายรองทกขนน มลกษณะส าคญอยางไร ควรเปนความผดฐานใด และตองมการบนทกปากค าของผเสยหาย พยาน และผตองหา ค) เพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจนความผด ในกรณนเปนความตองการทจะไดจากการกระท าในขอ ก. และ ข. ง) เพอจะเอาตวผกระท าผดมาฟองลงโทษ การทพนกงานสอบสวนไดตวผกระท าผดมาฟองลงโทษ ตองใชวธการดงน เชน ออกหมายเรยกใหมาพบออกหมายจบ หรอโดยการทผตองหาเขามอบตว

• ผมอ านาจสอบสวน จ าแนกไดดงน

(ก) ในจงหวดพระนครและจงหวดธนบร ผมอ านาจไดแก ขาราช การต ารวจมยศตง แตนายรอยต ารวจตรหรอเทยบเทานายรอยต ารวจตรขนไป

(ข) ในจงหวดอนนอกจากในขอ (ก) ผมอ านาจสอบสวน ไดแกพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจชนผใหญ ปลดอ าเภอ และขาราชการต ารวจซงมยศตงแตชนนายรอยต ารวจตรหรอเทยบเทานายรอยต ารวจตรขนไป

• 1.2 พนกงานอยการ พระราชบญญต อยการ พศ.2496 มาตรา 4 บญญตวา พนกงานอยการ หมายความวา ขาราชการสงกนกรมอยการผมอ านาจหนาทในการด าเนนคด ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 2 (5) บญญตวา พนกงานอยการ หมายความถง เจาพนกงานผมหนาทฟองผตองหาตอศาล ทงนจะเปนขาราชการในกรม อยการหรอเจาพนกงานอนผมอ านาจเชนนนกได พระราชบญญตอยการ พศ.2489 มาตรา 11 บญญตใหพนกงานอยการมอ านาจและหนาทดงน

(1) ในคดอาญา มอ านาจและหนาทตามประมลกฎหมายวธพจารณา และตามกฎหมาอน ซงบญญตวาเปนอ านาจหนาทของกรมอยการหรอพนกงานอยการ

• (2) ในคดแพง มอ านาจและหนาทด าเนนคดแทนรฐบาลในศาลทงปวงกบมอ านาจและหนาทตามกฎหมายอนๆ ซงบญญตวาเปนอ านาจและหนาทของกรมอยการหรอพนกงานอยการ (3) ในคดแพงหรอคดอาญา ซงเจาพนกงานถกฟองในเรองทไดกระท าไปตามหนาทกด หรอในคดแพงหรออาญาทราษฎรผหนงในเรองการทไดกระท าตามค าสงของเจาพนกงานซงไดสงโดยชอบดวยกฎหมาย หรอเขารวมกบเจาพนกงานกระท าการในหนาทราชการกด เมอเหนสมควรพนกงานอยการจะรบแกตางกได

• (5) ในคดแพงทนตบคคลซงไดมพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกาจดตงขนเปนโจทกหรอจ าเลย และมใชเปนคดทพพาทกบรฐบาล เมอพนกงานอยการเหนสมควรจะรบวาตางหรอแกตางกได (6) ในคดทราษฎรผหนงผใดฟองเองไมได โดยกฎหมายหาม เมอเหนสมควรพนกงานอยการมอ านาจเปนโจทกได (7) ในคดศาลชนตนลงโทษบคคลใดโดยล าพง ถาศาลอทธรณพพากษาใหปลอยนน เมอพนกงานอยการเหนสมควรจะฎกากได (8) ในกรณทมการผดสญญาประกนจ าเลย ตามกฎหมายประมวล กฎหมายวธพจารณาความอาญาทอ านาจและหนาทด าเนนคดในการบงคบใหเปนไปตามสญญานน และในการนมใหเรยกคาฤชาธรรมเนยมจากพนกงานอยการ

• 1.3 ศาล ในปจจบนนถอวาศาลเปนหนวยงานกระบวนการยตธรรมทส าคญทสด จนถงกบถอวาเปนผใชอ านาจอธปไตยสาขาหนง คออ านาจตลาการ ศาลในขณะนประกบดวยศาลยตธรรม และศาลทหาร แตในกรบวนการยตธรรมโดยทวไปแลวถอวาศาล หมายถง ศาลยตธรรมหรอศาลพลเรอน ดงทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 2 (1) บญญตวา "ศาล หมายความถง ศาลยตธรรม หรอผพพากษาซงมอ านาจท าการอนเกยวกบคดอาญา" ตามพระธรรมนญศาลยตธรรม ศาลแบงออกเปน 3 ชน คอ 1) ศาลชนตน

2) ศาลอทธรณ

3) ศาลฎกา

• ศาลชนตน ศาลชนตน ไดแก ศาลแพง และศาลอาญา ซงเปนศาลชนตนในกรงเทพมหานคร ศาลแขวงพระนครเหนอ ศาลแขวงพระนครใต ศาลแขวงธนบร ซงเปนศาลชนตนในกรงเทพมหานครเชนกน นอกจากนกมศาลชนตนในจงหวดอนๆซงประกอบดวย ศาลจงหวดและศาลแขวง ส าหรบศาลเยาวชนและครอบครวนนเปนศาลเชนเดยวกน โดยเปน ศาลทจดตงขนเฉพาะเพอพจารณาคดเยาวชนและครอบครว แตในปจจบนศาลเยาวชนและครอบครวยงจดตงไมครบทกจงหวด โดยหากจงหวด ใดไมมศาลเยาวชนและครอบครวตงอยกสามารถน าคดเยาวชนและครอบครวขนด าเนน คดในศาลจงหวดทอยในเขตอ านาจนนได

• ศาลอทธรณ ศาลอทธรณมศาลเดยว ตงอยทกรงเทพมหานคร มหนาทพพาก ษาบรรดาคดทอทธรณค าพพากษาหรอค าสงของศาลชนตน นอกจากน ศาลอธรณยงมอ านาจ 1) การพจารณายนตาม แกไข หรอกลบค าพพากษาของศาลชนตนทพพากษาลงโทษประหารชวต หรอจ าคกตลอดชวต ในเรองคดนนไดสงขนยงศาลอทธรณตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 2) วนจฉยชขาดคดทศาลอทธรณมอ านาจวนจฉยตามกฎหมายอน

• ศาลอทธรณตองมผพพากษาอยางนอยสองนาย จงจะครบองคคณะในการพจารณาพพากษาคด แตในทางปฏบตไดมการแบงพพากษาศาลอทธรณออกเปน คณะ คณะละ 3 คน ผบงคบบญชาหรอหวหนาของศาลอทธรณ เรยกวา อธบดผพพากษาศาลอทธรณและมผชวยเรยกวา รองอธบดดผพพากษาศาลอทธรณอก 1 หรอ 2

นายตามความจ าเปน

• ศาลฎกา ศาลฎกาเปนศาลสงสดของประเทศ ตงอย ณ กรงเทพมหานคร มศาลเดยว ศาลฎกามอ านาจพจารณาพพากษาบรรดาคอทอทธรณค าพพากษา หรอค าสงของศาลอทธรณ นอกจากน ศาลฎกาอาจมอ านาจวนจฉยชขาดคดตามกฎหมายอนไดดวย เมอศาลฎกาไดพจารณาพพากษาประการใดแลว คความหามสทธทจะทลเกลา ถวายฎกาตอไปอกไม องคคณะในศาลฎกาประกอบดวยผพพากษาอยางนอยสามนาย ค าพพากษาคด ค าพพากษาศาลฎกา หมายถง ค าพพากษาซงศาลฎกาไดวนจฉยไวเปนบรรทดฐานในคดหนงๆ

• ค าพพากษาฎกามความส าคญในฐานะทเปนค าพพากษาของศาลสงสดของประเทศ ซงวนจฉยไวเปนบรรทดฐาน แมในประเทศไทยค าพพากษาศาลฎกาจะไมมผกมดศาลอทธรณและศาลอนๆ อยางเครองครด ดจค าพพากษาของศาลในประเทศทใชกฎหมายจารตประเพณ เชน องกฤษ หรอสหรฐอเมรกา แตศาลอทธรณและศาลชนตนในประเทศไทยมกอางองค าพพากษาของศาลฎกาเสมอ ในฐานะทเปนแบบอยางบรรทดฐานทดซงผ พพากษาอาวโสไดวนจฉยไว ยงกวานน ศาลฎกาเองมกวนจฉยโดยยดถอค าพพากษากอนๆ ของตน หาก ศาลชนตนและศาลอทธรณไมวนจฉยโดยถอตามค าพพากษาฎกาในประเดนเดยวกนแลว ค าพพากษาของศาลลางอาจถกศาลฎกาพพากษากลบได

• 1.4 ราชทณฑ ประวตราชทณฑของไทย การราชทณฑอนเปนเรองของการบงคบคดอาญานนมมาชานานแลว ราชทณฑส าคญทเรารจกกนทวไป คอ การตองโทษจ าคกและตองโทษใสตะรางคกกบตะรางมความหมายแตกตางกน เพราะคกหมายถงทคมขงของผตองขงซงมก าหนดโทษตงแต 6 เดอนขนไป สวนตะราง หมายถงทคมขงซงมก าหนดโทษตงแต 6 เดอนลงมา ในสมยกอน คกมอยเพยงคกเดยวในแตละเมองเรยกวา คกกลาง แตละตะรางมอยท วไป เชน ตามกระทรวง ทบวง กรมตางๆ

• นอกจากราชทณฑส าคญจะมโทษจ าคกและโทษใสตะรางแลว ยงมโทษปรบเปนพนยหลวง โทษประหารชวตอกดวย การราชทณฑเรมเปนระเบยบเรยบรอยในสมยรชกาลท 5 มการปรบปรงคกตะรางและธรรมเนยมปฏบตตางๆ เกยวกบการชทณฑ จนถงมการตราพระราชบญญตลกษณะเรอนจ า รศ.120 ขน การราชทณฑในปจจบน ปจจบนนการราชทณฑเปนเรองส าคญอยาง ยงอยางหนงส าหรบเยยวยารกษาผกระท าผดใหกลบเปนพลเมองดในสงคมตอไป

• วตถประสงคส าคญของการราชทณฑในเวลานมใชการลงโทษอยางทารณโหดรายอกตอไป แตเปนการมงแกไขผกระท าผดเปนส าคญ ดงนน การราชทณฑเปนเรองของการลงโทษ การควบคม การอบรม และการสงเคราะหผตองขงใหกลบเปนพลเมองด หลงจากทพนโทษแลว กจการราชทณฑมความส าคญอยางยงในกระบวนการยตธรรม ในฐานะเปนเรองของการบงคบคดใหเปนไปตามค าพพากษาของศาล

• 2. กระบวนการยตธรรมทางแพงหลกการเรมตนทเมอคกรณมขอพพาทคความฝายหนงจะรเรมท าค าฟอง หรอค ารองยนตอศาลทมอ านาจพจารณาคดแพงนน แลวจะมการจดสงค าฟองใหคความอกฝายหนง คความอกฝายหนงนนตองรบจดการท าค าใหการยนตอศาล คความตองระวงผลประโยชนของ ตนเองใหการด าเนนกระบวนพจารณาในศาล

• เมอมการด าเนนกระบวนพจารณาจนศาลมค าพพากษา โดยศาลจะพพากษาตามขอ เทจจรงทปรากฎในทางพจารณาแตจะพพากษาเกนค าขอในค าฟองไมได และเมอศาลมค าพพากษาแลวเจาหนตามค าพพากษาตองขอใหศาลมค าบงคบคดชนหนง กอนจากนนจงจะมการบงคบคดตามค าพพากษาได โดยการบงคบคดนนตองกระท าโดยรฐคความจะบบคบคดตามค าพพากษาโดยตนเอง ไมไดตองใหเจาพนกงานตามทกฎหมายก าหนดไวเปนผบงคบคดให หนวยงานของรฐทมอ านาจหนาทรบผดชอบกระบวนการยตธรรามทางแพง ไดแก

• 2.1 ศาล โดยศาลทมอ านาจด าเนนกระบวนพจารณานนตองเปนศาลทมเขต อ านาจศาลตามทกฎหมายก าหนดไวดวย นอกจากศาลชนตน ศาลอทธรณ ศาลฎกาตามทไดอธบายไปนนยงม ศาลพเศษเฉพาะเรอง ซงเปนการจดตงศาลอนใดเปนกรณพเศษตามความจ าเปนเฉพาะเรองได เชน ศาลเยาวชนและครอบครบ ศาลปกครอง ศาลแรงงาน ศาลภาษอากร ฯลฯ การ จดระเบยบราชการบรหารในศาลดงกลาวนนยอมเปนไปตามพระราชบญญตจดตงศาล ตลอดจนพระราชบญญตวธพจารณาความในศาลนน เพอพจารณาประเดนหรอปญหา ส าคญโดยไมค านงวาบคคลใดเปนคความ เพราะถาพจารณากนดวยประเดนปญหานนๆ ดงเชน ภาษอากร แรงงาน ครอบครว ยอมใหฟองรองและด าเนนกระบวนพจารณาทศาลพเศษทงสน

• 2.2 พนกงานอยการ นอกจากคดอาญาแลว พนกงานอยการยงเปนเจาหนาท ของรฐทดและผลประโยชนหรอตอสคดใหกบรฐในทางแพงดวย 2.3 พนกงานบงคบคด สงกดกรมบงคบคด หลงจากศาลไดมค าพพากษาตามค าขอของคความแลว การบงคบคดเพอใหเปนไปตามค าพพากษาในทางแพง พนกงานบงคบคดจะ ด าเนนการกบลกหนตามค าพพากษาใหปฏบตตามค าพพากษาของศาลตอไป

กฎหมายไทย • 1. ยคฟนฟกฎหมายไทยการเสยกรงใหแกพมา ครงท 2 พศ.2310 ในสมยกรงศรอยธยานน

น าความเสยหายมาใหอยางมากมาย กลาวกนวากฎหมายไทยสญหายเปนจ านวนมาก เหลออยเพยง 1 ใน 10 เทานน แมในรชสมยพระเจากรงธนบร กฎหมายไทยกไมไดเปลยนแปลงเพราะเปนการครองราชยชวระยะเวลาอนสน กฎหมายไทยเดมกยงใชเรอยมาจนถงรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก จงเกดคดอนเปนมลเหตใหมการฟนฟกฎหมายใน พศ.2347 คดนนมปญหาวา หญงทมชฟองหยาชายไดหรอไมตลาการในขณะนนพพากษาใหหยาได ฝายชายจงรองทกขตอพระยาศรธรรมราชเพอน าความขนกราบบงคมทลพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก พระองคทรงมพระราชวนจฉยวาหญงนอกใจชายแลวมาฟองหยา ศาลตดสนใหหยากนไดไมเปนการยตธรรม แตปรากฎวาในทางตวบทกฎหมายใหหญงหยาได พระองคจงมพระบรมราชโองการวา ทางฝายพทธจกรนนมพระไตรปฎกสงสอน ถาพระไตรปฎกฟนเฟอนกตองประชมพระราชาคณะท าสงคายนาช าระพระไตรปฎกใหถกตองผองใสเสยใหม ฝายอาณาจกรอาศยกฎหมายเปนบรรทดฐาน ถากฎหมายฟนเฟอน เสยความยตธรรมไป กตองช าระดดแปลงใหมใหชอบดวยยตธรรม จงโปรดเกลาใหตงคณะกรรมการตรวจช าระกฎหมาย และเขยนดวยหมกลงสมดขอยสขาว เสรจเรยบรอยในป พศ.2348 บนปกสมดขอยมตราราชสหอนเปนตราของมหาดไทยซงบงคบบญชาหวเมองฝายเหนอ ตราคชสหอนเปนตราของกลาโหม ซงรบผดชอบหวเมองฝายใต และตราบวแกวอนเปนตราของคลงซงรบผดชอบหวเมองชายทะเลตะวนออกเรยกกฎหมายนวา "กฎหมายตราสามดวง"

• 2. ยคปฏรปกฎหมายไทยในสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน (พศ.2325-

2394) ความสมพนธกบประเทศตะวนตกซงเรอยมา นบวนแต จะใกลชดและซบซอนขน ประเทศตะวนตกเหนวาระบบการคาของไทยเปนระบบผกขาดกดขวางความเจรญกาวหนาทางการคา และเหนวากฎหมายไทยปาเถอน รนแรง ไมยตธรรม ความไมพอใจน ประเทศ ตะวนตกไมสามารถเรยกรองใหประเทศไทยแกไขได เพราะสภาพการเมองในยโรปและอเมรกาไมอ านวย กลาวคอ ตงแต พศ.2319-2326 อเมรกาท าสงครามเพออสรภาพกบองกฤษ ใน พศ.2332 ฝรงเศสเกดมการปฎวตครงใหญ และตดตามดวยสงครามนโปเลยน ตงแต พศ.2344-2358 จนถงรชการพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (พศ.2394-2411) การตดตอกบประเทศตะวนตกกเรมเปลยนไป ประเทศตะวนตกทไมพอใจกฎหมายไทย กเรมใชอทธพลกอตงสทธนอกอาณาเขต โดยตงศาลของตนเองขนในประเทศไทย และใหคดระหวางคนในบงคบบญชาของชาตตนดวยกนเอง หรอระหวางคนในบงคบของชาตตนกบคนไทย ตกอยในอ านาจพจารณาพพากษาคดของศาลของตน

• ดวยเหตทการตกเปนคนอยในบงคบของประเทศตะวนตก สามารถหลกเลยง การลงโทษรนแรงตามกฎหมายไทยได จงมชาวเอเชยเปนจ านวนมาก เชน ชาวจน ชาวมลาย ชาวอนเดย ชาวพมา ชาวเขมร และชาวญวน ตางขอเขาอยในบงคบของประเทศองกฤษและฝรงเศสอยางมากมาย แมกระทงคนไทยกพยายามหาทางใหไดความคมกนพเศษอนน จงมการซอขายหนง สอคมกนพเศษกนโดยทวไปอยางลบๆ สภาพเชนนมผลใหประเทศไทยตองพยายามหาทางแกซงมอยทางเดยว คอ ปรบปรงกฎหมายและการศาลไทยใหอยในระดบทตางประเทศยอมรบ พระบาทสม เดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงมพระราชด ารวา การจะปฏรปกฎหมายและการศาลไดนน จะตองปฏรปกระบวน การยตธรรมทกสาขาใหเปนทส าเรจเรยบรอยกอน จงไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพระเจานองยาเธอหลายพระองคผลดเปลยนกน เขาไปชวยบรหารงานยตธรรม โดยรวบรวมศาลตามกระทรวงทบวงกรมตางๆ และศาลหวเมองใหเขามาอยดวยกน ในกระทรวงเดยวกน เรยกวา กระทรวงยตธรรม เมองานตงกระทรวงยตธรรมส าเรจเรยบรอยแลว งานในล าดบตอไป คอ งานปฏรปกฎหมายไทย

• เมอพดถงค าวา ปฏรปกฎหมาย (LAW REFORM) ควรเปนทเขาใจไดวา หมายถง การตรวจช าระกฎหมายเกา และจดท ากฎหมายใหมขนแทนทกฎหมายเกาซงวปรตฟนเฟอน หรอขาดตกบกพรอง ดงไดอธบายมาแลวขางตนวา ในสมยรชกาลท 1 อนเปนยคเรม ตนสรางกรงรตนโกสนทรนน ไดมการฟนฟกฎหมายไทยใหม เราอาจกลาวไดวาการตรวจช าระและฟนฟกฎหมายในครงนน เปนการปฏรปกฎหมายโดยแทเพราะมการแกไขเพมเตมกฎหมายเกาใหดขน รวมทงยกเลกเพกถอนกฎหมายเกาบางฉบบทลาสมย และตรากฎหมายใหมเพมเนอ ความเขาไป ตลอดจนจดล าดบหมวดหมใหม ซงถงกบมผเรยกกฎหมายทตรวจช าระใหมนวา ประมวลกฎหมายรชกาลท 1

• อยางไรกตาม การตรวจช าระกฎหมายในสมยรชกาลท 5 นน เหนจะเปน งานใหญเกนกวาการปฏรปกฎหมาย เพราะมการตรากฎหมายเพมขนใหมเปนสวนใหญ เชน พระราชบญญตขมขนลวงประเวณ ซงยกเลกความบางตอนในกฎหมายลกษณะผวเมย นอกจากนยงมกฎหมายอนๆ อกเปนอนมาก พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว เคยมพระราชนพนธวา ผลงานของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวในสวนทเกยวกบงานปรบปรง กระทรวงทบวงกรมและการบรหารราชการแผนดนทงปวงนน เทยบไดกบการปฎวต (REVOLUTION) หรอการพลกแผนดน เพราะมกรณยกจมากมาย ยงกวาการปฏรป (EVOLUTION) ในความหมายทใชกนทวไป

• โครงการปฏรปกฎหมายไทยเรมขนอยางจรงจง เมอพระเจาลกยาเธอพระองคเจา รพพฒนศกด เสดจกลบจากศกษาตอในประเทศองกฤษ ในป พศ.2440 พระเจา ลกยาเธอพระองคนไดทรงรบภาระเปนเสนาบดกระทรวงยตธรรม และด ารงต าแหนงนสบตอมาถง 14 ป ในชวงเวลานไดทรงวางรากฐานการปฏรประบบ กฎหมายหลายประการเพมขนจากการตงกระทรวงยตธรรม กลาวคอ ทรงตงโรงเรยนกฎหมายขนเปนครงแรกจนผลตเนตบณฑตไดหลายคน และมววฒนาการมาเปนคณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรคณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และคณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง นอกจากนยงทรงอ านวยการสอนวชากฎหมายทงในและนอกโรงเรยนทงในสวน ราชการและสวนพระองคอกมากมาย รวมทงไดทรงนพนธต ารบต ารากฎหมายขน นานาประการ ทรงตราช าระตวบท กฎหมายเกาและไดจดพมพแพรหลายขน จนถงกบมการพมพกฎหมายตราสามดวงแพรหลายและมค าอธบายเปนเชงอรรถ สะดวกแกผพพากษาตลาการและผใชกฎหมายในทกวงการ รายไดจาก การจ าหนายหนงสอกทรงรวบรวมไวเปนทนทรพยซอหาต าราตางประเทศเขามา ใชคนควาเพมเตมตอไปอยางไมหยดย ง พระกรณกจของพระเจาบรมวงศเธอพระองคนในสวนทเกยวกบการปฏรปกฎหมายไทยมเอนกอนนต จนถงกบไดรบพระสมญานามวา "พระบดาแหงกฎหมายไทย" จงควรทผเรมศกษาวชานตศาสตร และเรมศกษาวชานอนเปนวชาเบองตนแหงการศกษากฎหมายพงจดจ า พระนาม และพระกรณยกจของ พระเจาบรมวงศเธอพระองคนซงในเวลาตอมาไดทรงมพระอสรยยศเปน กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ ตนราชสกล รพพฒน

• มขอทนาสงเกตประการหนงเกยวกบการปฏรปกฎหมาย กลาวคอไมวาในประเทศใดกตาม เมอมการปฏรปกฎหมาย จะตองมการศกษาพจารณากฎหมายตางประเทศ ประกอบหรอยอมรบกฎหมายบางเรองของตางประเทศจนเปนเหตใหกฎหมายตาง ประเทศเขามามบทบาทและอทธพลในระบบ กฎหมายของตน ไมวาในดานถอยค าภาษา ความคดในเชงกฎหมาย (LEGAL CONCEPT) การตความกฎหมาย หรอการใชกฎหมายทวๆไป หลกนเปนสงทประเทศไทยเองกมอาจหลกเลยงได ปญหามอยเพยงวา เราจะยอมรบอทธพลจากฎหมายหมายประเทศใด

• เมอประเทศญปนปฏรประบบกฎหมายของตนนน นกนตศาสตรญปนไดรบ อทธพลอยางใหญหลวงจากกฎหมายสวส เยอรมน และฝรงเศส การตรวจช าระกฎหมายญปนจงมการอางองถงกฎหมายของ ประเทศเหลานนอยเสมอ ขอความในตวบทกฎหมายบางมาตรากมความละมายคลายคลงกบกฎหมายของ ประเทศดงกลาวแมในประเทศแคนาดา ออสเตรเลย และอนเดย กไดมการพจารณากฎหมายองกฤษอยางละเอยดถถวนเปนแมบทส าคญ

• เมอปญหาเดยวกนนเกดขนแกนกนตศาสตรของไทย นกนตศาสตรในเวลานนซงมพระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ เปนก าลงส าคญไดเหนพองตองกนวาตองน ากฎหมายฝายตะวนตก (WESTERN

EUROPEAN LAW) มาเปนหลกในการปฏรปกฎหมายไทย ทเปนเชนนเพราะประเทศในเอเชยเวลานน นอกจากอนเดยและญปนแลว หามประเทศใดทเจรญรงเรองทางตวบทกฎหมายของประเทศเหลานนเปนหลกได สวนอนเดยกบญปนนน แมจะเจรญรงเรองทางตวบทกฎหมายจนอาจใชเปนบรรทดฐานในการปฏรปกฎหมายได แตกน าหลกกฎหมายมาจากประเทศยโรปตะวนตก เชน องกฤษ สวส เยอรมน และฝรงเศสทงสน จงสมควรทเราจะสบสาวตนตอไปจนถงแหลงเดม

• พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเองกคงจะทรงคาดการณเรองนไวแลววา วนหนงเราจะตองใชกฎหมายยโรปเปนหลกส าคญส าหรบการตรวจช าระกฎหมายไทย จงไดสงพระเจานองยาเธอ พระเจาลกยาเธอ และขาราชการบางคนไปศกษากฎหมายตอไปในยโรป มองกฤษ และเยอรมนเปนอาท

• การน าเอาหลกกฎหมายฝายตะวนตกมาใชในการปฏรปกฎหมายไทยนน มระบบ กฎหมายทอยในขายพจารณาสองระบบ คอ ระบบกฎหมายองกฤษ (THE

COMMON LAW SYSTEM) และระบบกฎหมายของ ประเทศทใชประมวลกฎหมาย (THE CODIFIED LAW SYSTEM) ในสมยนน นกกฎหมายไทยและผพพากษาไทยม ความคนเคยกบระบบกฎหมายองกฤษ ทงนเนองจากศาลไทยไดใชกฎหมายองกฤษอยหลายลกษณะ และอกประการ หนงนกกฎหมายชนน าตางกไดรบการศกษาจากประเทศองกฤษทงสน ในป พศ.2440

• พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงตงคณะกรรมการ ตรวจช าระและรางประมวลกฎหมายขนใหท างานรางกฎหมายโดยเฉพาะมกรมหมนราชบรดเรกฤทธ ทรงเปนประธาน คณะกรรมการไดลงความเหนวาระบบกฎหมายองกฤษเหมาะสมกบชาวองกฤษมากกวาประเทศอน เพราะกฎหมายองกฤษเปนกฎหายทใชขนบธรรมเนยมและค าพพากษาของศาลเปนหลก ตวบทกฎหมายมไดรวบรวมไวเปนหมวดหมอาจล าบากแกการศกษา เปนการยากส าหรบประเทศอนทจะเจรญรอยตาม สวนระบบประมวลกฎหมายใหความเขาใจงายและสะดวกในการใช คณะกรรมการ จงตดสนใจน าเอาระบบกฎหมายของประเทศทใชประมวลกฎหมายมาเปนหลกในการปฏรประบบกฎหมายไทย

• ไดมการประกาศใชกฎหมายลกษณะอาญา เมอวนท 15 เมษายน พศ.2451 นบเปนประมวลกฎหมายฉบบแรกและทนสมยยง เพราะไดน ากฎหมายอาญาอนเปนทนยมในประเทศตางๆ มาดดแปลงใหเขากบสภาพแวดลอมของไทย

• งานรางประมวลกฎหมายทส าคญทสดของไทย คอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงรางขนในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว การรางไดยดถอ แนวเดยวกบประมวลกฎหมายเเพงและพาณชยของประเทศสวสเซอรแลนด มไดแยกเปนประมวลกฎหมายแพงและและประมวลกฎหมายพาณชย เหมอนประเทศฝรงเศส เยอรมน อตาล และญปน

เพราะการคาของประเทศไทยไมกวางขวางจนจ าเปน ตองไดรบความคมครองในทางพาณชยเปนพเศษกวาในทางแพง มการประกาศใช ประมวลกฎหมายเเพงและพาณชย บรรพ 1 และ บรรพ 2 เปนครงแรก ในวนท 11

พฤศจกายน พศ.2466 และมผลบงคบใชเปนกฎหมายในวนท 1

มกราคม พศ.2467 แตคณะกรรมการตรวจช าระประมวลกฎหมายและกรมราง กฎหมาย เหนวามขอบกพรองจะตองแกไขมาก จงขอพระราชทานพระบรมราชานญาตใหเลอนการใชออกไปอก 1 ป คอ ใหใชไดใน วนท 1

มกราคม พศ.2468 ส าหรบบรรพ 3 ซงเดมก าหนดใหใชไดพรอม บรรพ 1,2 กตองเลอนไปใชบงคบออกไปในวนท 1 มกราคม พศ.2477

งานปรบปรงกฎหมายไทยไดส าเรจลลวงไปดวยดเปนผลใหประเทศ ไทยไดรบเอกราชทางศาลกลบคนมาโดยสมบรณใน พศ.2481 ถงแมประเทศเราจะเลอกเอาระบบประมวลกฎหมายเปนหลกส าคญ กเปน เพยงแตการเลอกแบบของกฎหมายเทานน อทธพลของหลกกฎหมายองกฤษยงมอยอยางกวางขวางและลกซงในกฎหมายลกษณะตางๆ แมในกระทงสมยปจจบน เชน กฎหมายลกษณะลมละลาย กฎหมายลกษณะพยาน กฎหมายลกษณะซอขาย และกฎหมายลกษณะตวเงน เปนตน ปญหาในการใชกฎหมายจงเกดขนบอยๆ ดงทเราไดศกษากนมาในตอนตน คอ การน าเอาแนวความคดทางกฎหมายของ ระบบกฎหมายองกฤษมาใชในกฎหมายไทย ซงเราเรยกวา ระบบกฎหมายของประเทศทใชประมวลกฎหมาย การตความกด การอดชองวากด มปญหาใหคดวาอยางไหนถกทางทจะแกปญหาไดกคอ เนนหนกศกษาประวตความเปนมาของกฎหมายลกษณะนนๆ วามาจากระบบใด เพอทจะเขาใจในแนวคดทางกฎหายไดอยางถกตอง

อางอง • http://www.thethailaw.com/law/law4/more4-

2-7.html

• http://www.unigang.com/Article/636

• http://www.mh.ac.th/E_Dream_Web/Student

_work/Thaitana61/wap002/page/other%20ot

her%20law.htm

สมาชก 1. น.ส. สรยากร ภสด เลขท 8 ม.6/13

2. น.ส. ชตมา พนพชย เลขท 11 ม.6/13