Embed Size (px)
Citation preview
วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010
40
ความร และ เจตคต ตอการรกษาดวยการแพทยแผนไทยของ
ผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทรสงครามKnowledge and Attitudes towards Traditional Thai Medicine
From the Patients in Samut Songkhram
พมพร ทองเมองคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา
E-mail : [email protected]
บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอส�ารวจความร และ เจตคต ตอการรกษาดวยการแพทยแผนไทยของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทรสงครามจ�านวน 414 คนในจงหวดสมทรสงคราม ในชวงวนท 1 มกราคมถงวนท 31สงหาคม พ.ศ. 2553 เครองมอทใชคอแบบสมภาษณ ท�าการวเคราะหความรและเจตคตทส�าคญตอการรกษาดวยการแพทยแผนไทยดวยรอยละ ผลการวจยพบวากลมตวอยางมความรเกยวกบวธการรกษาโรค และสรรพคณในการใชยาสมนไพรเพอการรกษาโรคอย ในสดสวนประมาณรอยละ 79.0 เมอพจารณาถงเจตคตในการเขารบบรการดานแพทยแผนไทย พบวากลมตวอยางจ�านวน 175 ราย คดเปนรอยละ 42.3 เชอวาเมอไดรบการรกษาดวยการแพทยแผนไทยแลวอาการเจบปวยจะหายเปนปกตแสดงใหเหนถงความไมแนใจในการรกษาดวยวธทางการแพทยแผนไทย
ค�าส�าคญ : ความร, เจตคต, แพทยแผนไทย
ABSTRACT The objective of this research paper was to survey the knowledge and the attitudes towards traditional Thai medicine. The respondents were comprised of 414 people who received the treat-ment from traditional Thai medicine during January 1 to August 31, 2010. The research tools included interview techniques to collect data to measure the respondents’ knowledge and attitudes. The findings disclosed that 79 percent of the respon-dents were very knowledgeable of the treatment,
the potential of herbal medicine, and how to use herbal medicine. However, only 42.3 percent of the respondents believed that after they will recover from illness after receiving traditional treatment. This indicated an uncertainly of the ability in the effectiveness of traditional Thai medicine.Keywords : Attitude, Knowledge, Traditional Thai medicine
หลกการและเหตผล การแพทยแผนตะวนตกหรอแผนปจจบนจะเปนทยอมรบอยางกวางขวาง แตปจจบนพบวามความพยายามปรบตวเขากบระบบสขภาพอนๆ เชน ระบบการแพทยทางเลอก มความพยายามสรางเครอขายระบบสขภาพระหวางการแพทยแบบตางๆ โดยคาดหวงวาระบบการแพทยทางเลอกจะชวยสงเสรมระบบการแพทยแผนปจจบน เพอใหเกดระบบสขภาพทชวยใหประชาชนมสขภาพ ทด นอกจากน จากสถานการณของโรคและความเจบปวยในปจจบน มแนวโนมเปนการเจบปวยเรอรงเพมมากขน และในบางครงการรกษาดวยการแพทยแผนปจจบนไมสามารถท�าการรกษาใหหายเปนปกตได ประกอบกบประชาชนมความสนใจในการดแลสขภาพมากขน มการน�าวธการตางๆ และการใชผลตภณฑใหมๆ หรอเรยกรวมวา การแพทยทางเลอก (Alternativemedicines) น�ามาใชเพอการดแลสขภาพเพมเตม (สถาบนการแพทยแผนไทย, 2546) รฐบาลมนโยบายใหประชาชนชาวไทยทกคนไดรบการบรการสาธารณสขอยางเทาเทยม ทงดานการแพทย แผนปจจบนหรอการแพทยแผนไทยภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (ส�านกงานหลกประกน-
วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010
41
สขภาพแหงชาต) อกทงกระทรวงการคลงไดพจารณาใหการ
บ�าบดรกษาโรคดวยวธการแพทยแผนไทยสามารถน�ามาเบก
จายเปนคารกษาพยาบาลได จะตองเปนกรณเพอการรกษา
พยาบาลหรอฟนฟสมรรถภาพมใชเพอกรณสงเสรมสขภาพ
หรอการปองกนโรคและจ�าเปนตองรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพ
ดวยการแพทยแผนไทยทมใบรบรองจากแพทยแผนปจจบน
เปนผอนญาต โดยสามารถเบกจายคาการนวดเพอการรกษา
การนวดเพอฟ นฟสมรรถภาพผ ปวยดวยโรคอมพาตหรอ
อมพฤกษ คายาสมนไพรหรอยาแผนไทยทใชในการบ�าบด
รกษาโรค (หนงสอกระทรวงการคลง, 2547)
จากทจงหวดสมทรสงครามเปนจงหวดทไดรบความนยมในการทองเทยว มนกทองเทยวเดนทางไปอยสม�าเสมอ สถานประกอบการทพกและแหลงทองเทยวหลายแหงไดมการจดบรการทเกยวของกบการแพทยแผนไทยรวมดวย เชน การนวดแผนไทย การนวดฝาเทา การจดโปรแกรมทองเทยวสขภาพ เปนตน ในการทจะสงเสรมใหการแพทยแผนไทยเขามาเปนสวนของการพฒนาคณภาพชวตของคนในทอง
ถน รวมถงนกทองเทยวทมาเยยมเยอนจงหวดสมทรสงคราม
การคนหาจดเดนและสรางเอกลกษณเฉพาะในการใหบรการ
อาจเปนเครองมอหนงทชวยผลกดนการพฒนาดงกลาว ดงนน
คณะผวจยจงสนใจศกษาความรและเจตคตของผเขารบการ
บรการดานแพทยแผนไทยตอการรกษาดวยแพทยแผนไทย
โดยมวตถประสงคเพอศกษาสถานการณปจจบนดานการ
แพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก และธรกจสขภาพใน
จงหวดสมทรสงคราม ส�ารวจความรความเขาใจ และ เจตคต
ตอการรกษาดวยการแพทยแผนไทยของผเขารบบรการดาน
การแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก และธรกจสขภาพ
เพอน�าผลทไดเปนขอมลในการวางแผนการพฒนารปแบบท
เหมาะสมในการสงเสรมการแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอก
และธรกจสขภาพใหเปนทยอมรบของบคคลตอไป
งานวจยทเกยวของและเอกสารอางอง การศกษาในเรองของความร และ เจตคต ตอการ
รกษาดวยการแพทยแผนไทยของผเขารบบรการดานแพทย
แผนไทย ในจงหวดสมทรสงคราม พบวาสอดคลองกบแนวคด
ของ Rosenstock (1974) ทไดอธบายแผนความเชอดาน
สขภาพวาการทบคคลจะแสดงพฤตกรรมสขภาพอยางใด
อยางหนงเพอหลกเลยงจากการเปนโรค บคคลนนจะตองม
ความเชอวาเขามโอกาสเสยงตอการเกดโรค อยางนอยทสด
โรคนนจะตองมความรนแรงตอชวตพอสมควรและการ
ปฏบตเพอหลกเลยงจากการเปนโรคจะเกดผลดตอตนเองเพอ
ใหมสขภาพทดขน โดยการแพทยแผนไทยมความหมายตาม
พ.ร.บ.คมครองและสงเสรมภมปญญาการแพทยแผนไทย
พ.ศ. 2542 หมายถง กระบวนการทางการแพทย เกยวกบ
การตรวจ วนจฉย บ�าบด รกษาหรอปองกนโรค หรอการสง
เสรมฟนฟสขภาพของมนษยหรอสตว การผดงครรภ การ
นวดไทย และใหหมายความรวมถงการเตรยมการผลตยา
แผนไทย และการประดษฐอปกรณและเครองมอทางการแพทย
ทงนโดยอาศยความรหรอต�าราทไดถายทอดและพฒนาสบ
ตอกนมา ตามหลกทฤษฎการแพทยแผนไทยกลาวไววาใน
รางกายประกอบดวยธาตทงส คอ ธาตดน ธาตน�า ธาตลม
ธาตไฟ ซงในแตละบคคลจะมธาตเดนเปนธาตประจ�าตว คอ
“ธาตเจาเรอน” หมายถง องคประกอบของธาตทง 4 ทม
การรวมกนอยางปกตแตจะมธาตอยางใดอยางหนงเดน หรอ
มากกวาธาตอนๆ ซงจะเปนบคลกลกษณะและอปนสยตดตว
มาตงแตแรกเกด หากรางกายเกดภาวะเสยสมดลของธาตทง 4
บคคลนนจะมปญหาดานสขภาพเกดขนโดยอาการเจบปวย
ทปรากฏจะแสดงอาการใหเหนตามธาตตางๆ เมอธาตดน
เสยสมดลมกจะเจบปวยดวยโรคทเกยวกบอวยวะตางๆ ของ
รางกาย เมอธาตน�าเสยสมดลมกจะเจบปวยดวยเรองของ
ของเหลว หรอน�าภายในรางกาย เมอธาตลมเสยสมดลมกจะ
เจบปวยดวยระบบการไหลเวยนโลหต และระบบประสาท
และเมอธาตไฟเสยสมดลมกจะเจบปวยดวยโรคทเกดจาก
ขบวนการเผาผลาญพลงงานในรางกาย (คมอการดแลสขภาพ
ดวยการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก)
จากการประเมนผลการจดบรการแพทยแผนไทย
ในสถานบรการสาธารณสขของรฐตามระบบหลกประกน
สขภาพถวนหนา พบวารายไดจากสถานบรการสขภาพแพทย
แผนไทยมาจากคาบรการแพทยแผนไทย และการจ�าหนายยา
นยมในรปแบบบ�าบดรกษา และฟนฟสมรรถภาพมากกวาสง
เสรมสขภาพปองกนโรค การใหบรการนน ผเขารบบรการ
เกอบทงหมดไดรบความ พงพอใจจากการเขารบบรการเปน
อยางมาก (ส�าเนยง รตนวไลวรรณ, 2550) จากการส�ารวจ
ของกรมการพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทาง
วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010
42
เลอกในพนทจงหวดสมทรสงครามในป พ.ศ. 2552 พบวาม
บคลากรแพทยแผนไทย 7 กลม และมต�ารบยาแผนไทยรวม
ถงต�าราแพทยแผนไทย ไมนอยกวา 100 กลม ทยงไมมการ
ขนทะเบยน หากทราบวารปแบบบรการทางสขภาพ หรอ
แพทยแผนไทยแบบใดทเหมาะสมกบประชาชนในพนทแลว
การสนบสนนภมปญญาทมอยเดมใหน�าไปสการบรการทด
ขนนนจงเปนสงทเปนประโยชนอยางมาก (ปราณ ลมปวร-
วรรณ, 2552)
จากรายงานการส�ารวจเกยวกบพฤตกรรมการใชยา
แผนโบราณในชมชนอ�าเภอโคกโพธ จงหวดปตตานของ
อาภย มาลน ในปพ.ศ. 2548-2550 เพอน�าขอมลทไดมาใช
ในการแกไขปญหาการใชยาสมนไพรทปนเปอนสเตยรอยด
พบวาประชากรในอ�าเภอโคกโพธมการใชยาแผนโบราณทม
การปนเปอนสเตยรอยดอยมาก โดยไมทราบถงอนตรายทจะ
เกดขนและไมทราบวาสามารถตรวจหาสเตยรอยดเบองตน
ในยาแผนโบราณไดและรปแบบของยาทใชมากคอยาลก
กลอนและแคปซลเพอแกปวดเมอย หอบหด และภมแพ และ
มแนวทางในการเผยแพรวางแผนการใหความรและความ
ตระหนกในเรองความปลอดภยจากการใชยาแผนโบราณ
และการแกปญหาและแกไขการใชยาแผนโบราณในชมชน
ได (อาภย มาลน ,2551) อกทงยงมการศกษาวจยเกยวกบ
การดแลสขภาพแบบทางเลอกและแบบผสมผสานในสตรวย
กลางคนของมลวลย สมทรง, เกสรา ศรพชญาการ และฉว
เบาทรวง ในป พ.ศ. 2549 พบวาใชวธการดแลสขภาพโดย
การรบประทานอาหารประเภทถวเหลอง การออกก�าลงกาย
การรบประทานอาหารเสรม เพอสงเสรมสขภาพ การนวด
การรบประทานยาแผนโบราณ เพอรกษาหรอแกไขอาการ
และใชมานาน 1-5 ป แสดงใหเหนวามการน�าองคความรใน
การดแลรกษาสขภาพแบบองครวมมาใชในปจจบน (มลวลย
สมทรง, เกสรา ศรพชญาการ และฉว เบาทรวง ,2549)
ส�านกงานสาธารณสข จงหวดสมทรสงครามไดด�าเนน
การตามนโยบายดงกลาว แตจากรายงานผลการด�าเนนงาน
ประจ�าป 2551 พบวาประชาชนทมหลกประกนสขภาพได
รบบรการรกษาพยาบาล และฟนฟสภาพดานการแพทยแผน
ไทยและแพทยทางเลอก ในสถานบรการสาธารณสขของรฐ
ทง 3 อ�าเภอ คอ อ.เมอง อ.บางคนท และ อ.อมพวา ยงต�า
กวาเกณฑคอนขางมาก (รอยละ 15) และมลคาการใชยา
สมนไพรของโรงพยาบาลสมเดจพระพทธเลศหลาฯ ซงเปน
โรงพยาบาลทวไป ยงต�ากวาเกณฑ คอ ไดรอยละ 1.3 (เกณฑ
รอยละ 3) ในสวนของโรงพยาบาลชมชน และสถานอนามย
มมลคาการใชยาสมนไพรไทยรอยละ 3.5 ยงไมผานเกณฑท
ก�าหนดคอรอยละ 5.0 (ส�านกงานสาธารณสข จงหวดสมทร-
สงคราม, 2551) ซงสาเหตทมการรบบรการในโรงพยาบาล
รฐไมเปนไปตามเกณฑ อาจเกดจากการขาดความร ความเขาใจ
ตลอดความเชอมนในการใชบรการ หรออาจจะเลอกใชบรการ
ตามรานหรอสถานบรการธรกจสขภาพทอยใกลเคยงกบท
อยอาศย ในการน�าความรในการดแลสขภาพวถธรรมชาต
เชน การรบประทานอาหารและเครองดมสขภาพ การใชยา
และผลตภณฑสมนไพรตางๆ การนวดเพอสงเสรมสขภาพ
เปนตน กลบเขามาในระบบสขภาพและด�ารงอยไดอยางยงยน
ควบคกบทองถนนนๆ จ�าเปนตองมการพฒนาบนฐานทรพ-
ยากรธรรมชาตในแตละทองถน การคนหาความเปนทรพยากร
ทเปนเอกลกษณของแตละทองถนและสงเสรมเขาสกระบวน
ผลตและการคาจะเปนแนวทางหนงในการสงเสรมรายได
ของชมชนและเกดการยอมรบในการเลอกใชบรการดานการ
แพทยแผนไทยอกทางหนง ดงนน ในการทจะพฒนารปแบบ
ทเหมาะสมของการสงเสรมภมปญญาดานการแพทยแผนไทย
การแพทยทางเลอก และธรกจสขภาพ จ�าเปนตองทราบถง
สถานการณปจจบนของพนทนนๆ การส�ารวจความพรอม
ของการใหบรการ ระดบความตองการ และเจตคตตอการใช
บรการของประชาชนในชมชน เพอเปนแนวทางในการพฒนา
สถานบรการดงกลาวใหสอดคลองกบความตองการของ
ประชาชน และเลอกใชบรการดานการแพทยแผนไทย การแพทย
ทางเลอก และธรกจสขภาพในการดแลสขภาพของตนเอง
อกทงทางมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทาไดประกาศยทธ-
ศาสตรการเปนมหาวทยาลยดานสขภาพและมสาขาวชาการ
แพทยแผนไทยประยกตในหลกสตรการศกษาสงกดคณะ
วทยาศาสตรและเทคโนโลย เหนความส�าคญของการใชแพทย
แผนไทยประยกตในการรกษาโรคควบคไปกบการรกษาดาน
แพทยแผนปจจบน โครงการนจงตอบรบทงยทธศาสตรชาต
และนโยบายของมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทาควบคกน
ไดทงหมด
วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010
43
วตถประสงคของการวจย ศกษาความรความเขาใจ และเจตคต ตอการรกษา
ดวยการแพทยแผนไทยของผเขารบบรการ และลกษณะการ
ใหบรการ ดานแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอกและธรกจ
สขภาพ ในจงหวดสมทรสงคราม เพอคนหาแนวทางในการ
สงเสรมใหมการใชการแพทยแผนไทยในการรกษาโรคควบค
ไปกบการรกษาดวยการแพทยแผนปจจบน
ขอบเขตของงานวจย การศกษาวจยในครงนเปนการสมตวอยางประชากร
แบบระบจ�านวนตามเกณฑทตงไว (Quota sampling) เพอ
ส�ารวจถงสถานการณปจจบนของการใหบรการดานการแพทย
ทางแผนไทย การแพทยทางเลอกและธรกจสขภาพในจงหวด
สมทรสงครามในหวขอความรและเจตคตตอการรกษาดวย
การแพทยแผนไทยของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย
ของประชากรในจงหวดสมทรสงครามในป พ.ศ. 2553
ระเบยบวธวจย ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ประชาชนใน
จงหวดสมทรสงครามทเขารบบรการทางแพทยแผนไทย
แพทยทางเลอกและธรกจสขภาพ ในป พ.ศ. 2553 กล ม
ตวอยางไดมาโดยการสมแบบโควตา (Quota Sampling)
จ�านวน 414 โดยค�านวณตามสตรของยามาเนทระดบความ
คลาดเคลอนรอยละ 5 เครองมอทใชในการวจย คอ แบบ-
สมภาษณ แบงออกเปน 3 สวนโดยสวนแรก เปนขอมลเกยว
กบลกษณะทางประชากร ตวแปรทศกษา ไดแก เพศ อาย
ระดบการศกษา สถานภาพสมรส การประกอบอาชพใน
ปจจบน รายไดตอเดอน ศาสนา ประวตการเขารบการตรวจ
สขภาพ และ ประวตการเจบปวยทตองเขาพกรกษาตวท
โรงพยาบาล สวนทสองคอขอค�าถามเกยวกบความรดานแพทย
แผนไทย ตวแปรทศกษาไดแก แหลงทมาของความรเกยวกบ
วธการรกษาดวยการ แพทยแผนไทยและความรเรองยาสมนไพร
รวมถงความรเกยวกบสรรพคณและวธการรกษาดวยแพทย
แผนไทยและสมนไพรไทย และสวนสดทายเปนขอค�าถาม
เกยวกบเจตคตในการเขารบบรการดานการแพทยแผนไทย
ตวแปรทศกษาไดแก ความเชอมนในคณภาพของการรกษา
และบรรเทาอาการของโรคดวยการแพทยแผนไทยและ
สมนไพรไทย วาสามารถท�าการรกษาและบรรเทาอาการของ
โรคไดจรง รวมถงขอค�าถามเกยวกบหลกเกณฑในการเลอก
ใชการแพทยแผนไทย
การวเคราะหขอมล ด�าเนนการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมประมวล-
ผลขอมลส�าเรจรป SPSS for Windows วเคราะหโดย สถต-
พนฐาน ไดแก คารอยละ คาคะแนนเฉลย ขอมลความรดาน
แพทยแผนไทย วเคราะหโดยการใหคะแนนตอบถกให 1
คะแนน ตอบผดหรอไมทราบ ให 0 คะแนน และค�านวณหา
คาเฉลย สวนเจตคตในการเขารบบรการดานการแพทยแผน-
ไทย วเคราะหโดยการใหคะแนนใช ให 1 คะแนน ไมใชหรอ
ไมแนใจให 0 คะแนน และค�านวณหาคาเฉลย
ผลการวจยและอภปรายผล ลกษณะกลมตวอยาง รวมทงสนจ�านวน 414 ราย
สวนใหญเปนเพศหญง จ�านวน 285 ราย คดเปนรอยละ
68.84 และ เพศชาย จ�านวน 129 ราย คดเปนรอยละ 31.16
มชวงอายของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวด
สมทรสงคราม ทมากทสดอยในชวง 30-39 ป คดเปนรอยละ
23.4 รองลงมาคอ ชวงอาย 40-49 ป คดเปนรอยละ 22.9
ประชากรสวนใหญทเขารบบรการ มสถานภาพการศกษา
อยในระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 26.3 รองลงมาคอ
ระดบปรญญาตร คดเปน รอยละ 25.6 และสวนใหญมระดบ
รายไดอยในชวง นอยกวา 5,000 บาท และ 5,001-10,000
บาท คดเปนรอยละ 30.9, ตามล�าดบ รองลงมาคอชวง
10,001-20,000 บาท คดเปนรอยละ 19.1 และพบวาผเขา
รบบรการดานแพทยแผนไทยมความใสใจในดานสขภาพเปน
สวนใหญ และไดเขารบการตรวจสขภาพประจ�าปเปนจ�านวน
246 ราย คดเปนรอยละ 59.4 ดานลกษณะของสขภาพดาน
การมโรคประจ�าตวของผเขารบบรการ เมอใหท�าการตอบได
หลายขอ พบวา ผ เขารบบรการปวยเปนโรคโรคความดน
โลหตสงมากทสด จ�านวน 57 ราย คดเปนรอยละ 13.8 รอง
ลงมาคอโรคภมแพ, โรคไขมนในเลอดสง, โรคเบาหวาน, โรค-
หวใจ, โรคไทรอยด, โรคมะเรง, โรคเกาท และ โรคตอมลกหมากโต
วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010
44
คดเปนรอยละ 11.8, 11.4, 6.3, 3.1, 2.7, 1.4, 0.7 และ 0.5
ตามล�าดบ ผเขารบบรการแพทยแผนไทยนยมการนวดเพอ
เสรมสขภาพมากทสด คดเปนรอยละ 23.9 รองลงมาคอการ
นวดเพอผอนคลายสมนไพร คดเปนรอยละ 15.2 นวดกดจด
เพอการรกษาโรค คดเปนรอยละเพยง 9.9
ก) ความรเกยวกบการรกษาดวยการแพทยแผนไทย
และ สมนไพร ของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ใน
จงหวดสมทรสงคราม
จากผลการวดความรของกลมตวอยางจ�านวน 414
ราย ดงแสดงในตารางท 1 ชใหเหนวา สวนใหญมความรดาน
แพทยแผนไทยอยในระดบมากกวา รอยละ 50 ของขอค�าถาม
ถง รอยละ 79 สามารถตอบค�าถามไดถกตอง รองลงมาคอไม
ทราบ และ ตอบผด คดเปนรอยละ 16.9 และ 4.1 ตามล�าดบ
ขอค�าถามทมกลมตวอยางตอบไดถกตองมากทสดคอ การ
ประคบดวยสมนไพรสามารถลดอาการอกเสบ บวม ฟกช�าได
รองลงมาคอ ขอค�าถามผลมะแวงใชบรรเทาอาการไอ, หวกระเทยม
มสรรพคณรกษาโรคกลากเกลอน, การนวด ประคบหรออบ
สมนไพรเปนการน�าองคความร ดงเดมทมอย จากหมอพน
บานมารกษาอาการเจบปวย, อาการคอตกหมอนสามารถรกษา
ดวยการนวดแผนไทย, โรคสะบกจมหรอหวไหลตดสามารถ
รกษาดวยการนวดแผนไทย, ฟาทะลายโจรมสรรพคณลดไข
และรกษาไขหวด, วธรกษาอาการภมแพสามารถน�าการอบ
สมนไพรใชบรรเทาอาการเพราะท�าใหทางเดนหายใจท�างาน
ดขน, เสลดพงพอนมสรรพคณรกษาโรคเรม, การรกษาดวย
แพทยแผนไทยเกดอาการขางเคยงนอยกวาการรกษาดวย
แพทยแผนปจจบน และ โรคไมเกรนสามารถรกษาดวยการ
นวดแผนไทย
สวนขอค�าถามทกลมตวอยางไมทราบมากทสดคอ
ขอค�าถามทวาดวย โรคไมเกรนสามารถรกษาดวยการนวด
แผนไทย และขอค�าถามทกลมตวอยางท�าการตอบไดผดเปน
จ�านวนสงทสดคอขอค�าถามทวาดวย โรคไมเกรนสามารถ
รกษาดวยการนวดแผนไทย เชนเดยวกน แสดงใหเหนวา
การรกษาโรคไมเกรน ยงไมเปนทนยมโดยการรกษาดวยวธ
ทางการแพทยแผนไทย อยางไรกด จดวากลมตวอยางมความร
อยในระดบทด
ตารางท 1 ความรเกยวกบการรกษาดวยวธทางการแพทยแผนไทยและสมนไพร ของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย
ในจงหวดสมทรสงคราม
ข) เจตคตในการเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ของผเขารบบรการ ดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทรสงคราม จากการส ารวจเจตคตในการเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวด
สมทรสงคราม จ านวน 414 ราย พบวา ขอค าถามเกยวกบความเชอเมอไดรกษาดวยการแพทยแผนไทย แลวอาการเจบปวยจะหายเปนปกต คดเปนรอยละ 40.6 และกลมตวอยาง 175 ราย ทเชอเมอไดรกษาดวยการแพทยแผนไทย แลวอาการเจบปวยจะหายเปนปกต คดเปนรอยละ 42.2 อกทงเจตคตวาดวยเรองการใชยาสมนไพรแผนโบราณมขนตอนการใชทยงยาก จ านวน 224 ราย คดเปนรอยละ 54.1 อกทงเจตคต เมอเจบปวยจะใชการแพทยแผนไทยเปนทางเลอกเพอการรกษา จ านวน 190 ราย คดเปนรอยละ 45.9 เจตคตในดานทกลาวมาแลว แสดงใหเหนวากลมตวอยางมความไมแนใจ ในการรกษาดวยการแพทยแผนไทยในการรกษาโรคใหเปนปกตและการใชยาสมนไพรยงมความยงยาก แตยงมผลการส ารวจเจตคตในดานอนๆ เชน ความคดเหนวายาสมนไพรสามารถใชรกษาโรคไดจรง, ความเหนวาโรงพยาบาลควรน าการแพทยแผนไทยมาใชในการรกษารวมกบการแพทยแผนปจจบน, ควรใหมการบรการดานแพทยแผนไทยฟรทสถานพยาบาลของรฐ, จะแนะน าใหบคคลททานรจกใชบรการแพทยแผนไทยเมอบคคลดงกลาวเจบปวย และ การรกษาดวยการแพทยแผนไทยเปนทางเลอกหนง เมอรกษาดวยการแพทยแผนปจจบนไมไดผล คดเปนรอยละมากกวา 50
การตดสนใจในการเขารบบรการดานแพทยแผนไทยของกลมตวอยางสวนใหญมหลกเกณฑในการตดสนใจเลอกเองโดยไมใสใจกบขอค าแนะน าของผอนหรอค าโฆษณา อยางไร กตาม วธการรกษาโรคดวยวธการแพทยแผนไทยจดไดวาเปนอกทางเลอกหนง หรอเปนทางเลอกในการรกษาทควบคไปกบการรกษาโดยวธการแพทยแผนปจจบน รวมกบการบ าบดอาการทางใจ เพอผลในการรกษาทสงสดแกผปวยจง ดงนนควรมการพจารณาแนวทางในการรกษาโรคจากบคลากรทางการแพทย และครอบครวของผปวยเอง
ความรดานแพทยแผนไทย (จ านวน) ใช ไมใช ไมทราบ 1. โรคสะบกจมหรอหวไหลตดสามารถรกษาดวยการนวดแผนไทย 332 5 77 2. อาการคอตกหมอนสามารถรกษาดวยการนวดแผนไทย 345 22 47 3. โรคไมเกรนสามารถรกษาดวยการนวดแผนไทย 267 50 97 4. ฟาทะลายโจรมสรรพคณลดไขและรกษาไขหวด 317 6 37 5. เสลดพงพอนมสรรพคณรกษาโรคเรม 293 30 91 6. หวกระเทยมมสรรพคณรกษาโรคกลากเกลอน 358 10 46 7. ผลมะแวงใชบรรเทาอาการไอ 366 6 42 8. การประคบดวยสมนไพรสามารถลดอาการอกเสบ บวม ฟกช าได 372 6 36 9. การนวด ประคบหรออบสมนไพรเปนการน าองคความรดงเดมทมอยจากหมอพนบานมารกษาอาการเจบปวย
355 6 53
10. วธรกษาอาการภมแพสามารถน าการอบสมนไพรใชบรรเทาอาการ เพราะท าใหทางเดนหายใจท างานดขน
305 18 91
11. การรกษาดวยแพทยแผนไทยเกดอาการขางเคยงนอยกวา การรกษาดวยแพทยแผนปจจบน 286 32 96 คาเฉลย รอยละ (จ านวน) (327)
78.98 (17) 4.11
(70) 16.91
วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010
45
ข) เจตคตในการเขารบบรการดานแพทยแผนไทย
ของผเขารบบรการ ดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทร-
สงคราม
จากการส�ารวจเจตคตในการเขารบบรการดานแพทย
แผนไทย ของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวด
สมทรสงคราม จ�านวน 414 ราย พบวา ขอค�าถามเกยวกบ
ความเชอเมอไดรกษาดวยการแพทยแผนไทย แลวอาการเจบ
ปวยจะหายเปนปกต คดเปนรอยละ 40.6 และกลมตวอยาง
175 ราย ทเชอเมอไดรกษาดวยการแพทยแผนไทย แลวอาการ
เจบปวยจะหายเปนปกต คดเปนรอยละ 42.2 อกทงเจตคต
วาดวยเรองการใชยาสมนไพรแผนโบราณมขนตอนการใชท
ยงยาก จ�านวน 224 ราย คดเปนรอยละ 54.1 อกทงเจตคต
เมอเจบปวยจะใชการแพทยแผนไทยเปนทางเลอกเพอการ
รกษา จ�านวน 190 ราย คดเปนรอยละ 45.9 เจตคตในดานท
กลาวมาแลว แสดงใหเหนวากลมตวอยางมความไมแนใจ ใน
การรกษาดวยการแพทยแผนไทยในการรกษาโรคใหเปน
ปกตและการใชยาสมนไพรยงมความยงยาก แตยงมผลการ
ส�ารวจเจตคตในดานอนๆ เชน ความคดเหนวายาสมนไพร
สามารถใชรกษาโรคไดจรง, ความเหนวาโรงพยาบาลควรน�า
การแพทยแผนไทยมาใชในการรกษารวมกบการแพทยแผน
ปจจบน, ควรใหมการบรการดานแพทยแผนไทยฟรทสถาน
พยาบาลของรฐ, จะแนะน�าใหบคคลททานรจกใชบรการแพทย
แผนไทยเมอบคคลดงกลาวเจบปวย และ การรกษาดวยการ
แพทยแผนไทยเปนทางเลอกหนง เมอรกษาดวยการแพทย
แผนปจจบนไมไดผล คดเปนรอยละมากกวา 50
การตดสนใจในการเขารบบรการดานแพทยแผนไทย
ของกลมตวอยางสวนใหญมหลกเกณฑในการตดสนใจเลอก
เองโดยไมใสใจกบขอค�าแนะน�าของผ อนหรอค�าโฆษณา
อยางไร กตาม วธการรกษาโรคดวยวธการแพทยแผนไทยจด
ไดวาเปนอกทางเลอกหนง หรอเปนทางเลอกในการรกษาท
ควบคไปกบการรกษาโดยวธการแพทยแผนปจจบน รวมกบ
การบ�าบดอาการทางใจ เพอผลในการรกษาทสงสดแกผปวย
จง ดงนนควรมการพจารณาแนวทางในการรกษาโรคจาก
บคลากรทางการแพทย และครอบครวของผปวยเอง
ตารางท 2 เจตคตในการเขารบการบรการทางการแพทยแผนไทย ของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทร-
สงคราม
ตารางท 2 เจตคตในการเขารบการบรการทางการแพทยแผนไทย ของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทรสงคราม
เจตคตในการเขารบบรการดานการแพทยแผนไทย (จ านวน) ใช ไมใช ไมแนใจ 1. เมอเจบปวย ทานจะใชการแพทยแผนไทยเปนทางเลอกเพอการรกษา 190 91 133 2. ทานมความเชอวาเมอไดรกษาดวยการแพทยแผนไทยอาการเจบปวยจะหายเปนปกต 175 71 168 3. ทานมความเหนวายาสมนไพรสามารถใชรกษาโรคไดจรง 309 12 93 4. ทานมความเชอถอวาการแพทยแผนไทยรกษาโรคได 312 15 87 5. ทานมความเหนวาโรงพยาบาลควรน าการแพทยแผนไทยมาใชในการรกษารวมกบการแพทยแผนปจจบน
354 16 44
6. ควรใหมการบรการดานแพทยแผนไทยฟรทสถานพยาบาลของรฐ 334 24 56 7. ทานจะแนะน าใหบคคลททานรจกใชบรการแพทยแผนไทยเมอบคคลดงกลาวเจบปวย 235 48 113 8. ยาสมนไพรแผนโบราณมขนตอนการใชทยงยาก 224 102 88 9. ยาสมนไพรแผนโบราณเสยงตอการเกดเชอรา ถาเกบรกษาไมไดมาตรฐาน 317 29 68 10. แพทยแผนไทยเปนทางเลอกหนง เมอรกษาดวยการแพทยแผนปจจบนไมไดผล 289 46 79
คาเฉลยรอยละ (จ านวน) 274 (66.18)
46 (11.11)
94 (22.71)
สรปผลและขอเสนอแนะ จากการส ารวจเกยวกบความรและเจตคต ตอการรกษาดวยการแพทยแผนไทยของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทรสงคราม ไมเพยงแตมการคนพบวากลมตวอยางมความรเกยวกบการรกษาดวยการแพทยแผนไทยในเรองของการรกษาโรคสะบกจมหรอหวไหลตด อาการคอตกหมอน หรอโรคไมเกรน สามารถรกษาใหหายไดดวยการนวดแผนไทย รวมถงความรในสรรพคณของยาสมนไพรไทย เชน ฟาทะลายโจร เสลดพงพอน หวกระเทยมและผลมะแวง เพอการรกษาโรคตางๆ ทเกดขนได อกทงความรเกยวกบการใชวธประคบสมนไพร การนวดและการอบสมนไพร ในการรกษาอาการเจบปวย และยงคนพบอกวากลมตวอยางมเจตคตในการเขารบบรการทางการแพทยแผนไทยสวนใหญมความเหนวายาสมนไพรสามารถใชรกษาโรคไดจรงและโรงพยาบาลควรน าการแพทยแผนไทยมาใชเปนวธการรกษารวมกบการแพทยแผนปจจบนและควรมการใหบรการฟร และเปนอกทางเลอกหนงเมอรกษาดวยการแพทยแผนปจจบนไมไดผล แตสวนใหญยงขาดความเชอมนวาเมอไดรบการรกษาดวยการแพทยแผนไทยแลวอาการเจบปวยจะหายเปนปกต และไมเลอกใชการแพทยแผนไทยเปนทางเลอกเพอการรกษาเมอเกดความเจบปวย แสดงใหเหนถงความไมเชอมนในการรกษาดวยการแพทยแผนไทยดงนนจงควรท าการปรบปรงการรกษาดวยการแพทยแผนไทยโดยการเพมการกษาดวยการแพทยแผนไทยเขาไวในโรงพยาบาลและท าการรกษาฟรเพอสงเสรม สนบสนน เพอเพมโอกาสในการรกษา และเพมความเชอมนของประชาชนในดานการแพทยแผนไทย เอกสารอางอง คมอการดแลสขภาพดวยการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก. กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
กระทรวงสาธารณสข.ทมา;http://www.dtam.moph.go.th/internet/dtamdownload/Book%20Phet%20Thai.pdf ปราณ ลมปวรรณ. (2552). แบบสรปผลการตรวจราชการและนเทศงานกรณปกต ระดบกระทรวงสาธารณสข ประจ าป
งบประมาณ 2552.
วารสารวจยและพฒนา ปท 2 2553Research and Development Journal. Vol. 2 2010
46
สรปผลและขอเสนอแนะ จากการส�ารวจเกยวกบความร และเจตคต ตอการรกษาดวยการแพทยแผนไทยของผเขารบบรการดานแพทยแผนไทย ในจงหวดสมทรสงคราม ไมเพยงแตมการคนพบวากลมตวอยางมความรเกยวกบการรกษาดวยการแพทยแผนไทยในเรองของการรกษาโรคสะบกจมหรอหวไหลตด อาการคอตกหมอน หรอโรคไมเกรน สามารถรกษาใหหายไดดวยการนวดแผนไทย รวมถงความรในสรรพคณของยาสมนไพรไทย เชน ฟาทะลายโจร เสลดพงพอน หวกระเทยมและผลมะแวง เพอการรกษาโรคตางๆ ทเกดขนได อกทงความร
เกยวกบการใชวธประคบสมนไพร การนวดและการอบสมนไพร
ในการรกษาอาการเจบปวย และยงคนพบอกวากลมตวอยาง
มเจตคตในการเขารบบรการทางการแพทยแผนไทยสวน
ใหญมความเหนวายาสมนไพรสามารถใชรกษาโรคไดจรง
และโรงพยาบาลควรน�าการแพทยแผนไทยมาใชเปนวธการ
รกษารวมกบการแพทยแผนปจจบนและควรมการใหบรการ
ฟรและเปนอกทางเลอกหนงเมอรกษาดวยการแพทยแผน
ปจจบนไมไดผล แตสวนใหญยงขาดความเชอมนวาเมอไดรบ
การรกษาดวยการแพทยแผนไทยแลวอาการเจบปวยจะหาย
เปนปกต และไมเลอกใชการแพทยแผนไทยเปนทางเลอกเพอการ
รกษาเมอเกดความเจบปวย แสดงใหเหนถงความไมเชอมน
ในการรกษาดวยการแพทยแผนไทยดงนนจงควรท�าการ
ปรบปรงการรกษาดวยการแพทยแผนไทยโดยการเพม
การกษาดวยการแพทยแผนไทยเขาไวในโรงพยาบาลและ
ท�าการรกษาฟรเพอสงเสรม สนบสนน เพอเพมโอกาสในการ
รกษา และเพมความเชอมนของประชาชนในดานการแพทย
แผนไทย
เอกสารอางอง[1] คมอการดแลสขภาพดวยการแพทยแผนไทยและ
การแพทยทางเลอก. กรมพฒนาการแพทยแผนไทย
และการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข.
ทมา;http://www.dtam.moph.go.th/internet/
dtamdownload/Book%20Phet%20Thai.pdf
[2] ปราณ ลมปวรรณ. (2552). แบบสรปผลการตรวจ
ราชการและนเทศงานกรณปกต ระดบกระทรวง
สาธารณสข ประจ�าปงบประมาณ 2552.
[3] มลวลย สมทรง, เกสรา ศรพชญาการ และฉว เบาทรวง.
การดแลสขภาพแบบทางเลอกและแบบผสมผสานใน
สตรวยกลางคน.พยาบาลสารปท 34 ฉบบท 2 เม.ย.-
ม.ย. พ.ศ. 2550, 119-128.
[4] สถาบนแพทยแผนไทย. รายชอศนยสงเสรมสขภาพ
แผนไทย ปงบประมาณ 2544-2546. นนทบร: สถาบน
การแพทยแผนไทย; 2546.
[5] ส�านกงานสาธารณสข จงหวดสมทรสงคราม. รายงาน
ผลการด�าเนนงาน ประจ�าป 2551. โครงการสงเสรม
สนบสนน และเรงรดการพฒนาการแพทยแผนไทย
การแพทยทางเลอก และธรกจบรการสขภาพ. 65-68.
[6] ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. สรปจากรายงาน
ผลการด�าเนนงานสรางหลกประกนสขภาพและ
ประชาชนไทยในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม
แหงชาต ฉบบท 8 (2540-2544) เอกสารวชาการ.
โรงพมพ ส. พจตรการพมพ; 2546.
[7] ส�าเนยง รตนวไลวรรณ. ประเมนผลโครงการจดบรการ
แพทยแผนไทยในสถานบรการสาธารณสขของรฐตาม
ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา. วารสารแพทย-
แผนไทยและแพทยทางเลอก. ป 5 ฉบบท 2 พ.ค.- ส.ค.
2550, 131-141.
[8] หนงสอกระทรวงการคลง ท กค. ๐๔๑๗/ ว ๑๔ ลงวน
ท 6 กมภาพนธ 2547. เรองการเบกคารกษาพยาบาล
กรณการบ�าบดรกษาโรคดวยวธการทางแพทยแผนไทย.
เอกสารโรเนยว.
[9] อาภย มาลน.พฤตกรรมการใชยาแผนโบราณในชมชน
อ�าเภอโคกโพธจงหวดปตตาน. ทมา ; http://www.
pharmyaring.com/download/doc091130223715.
[10] Rosenstock, I. M. 1974. Historical origins of the
health belief model. Health Education
Monographs, 2, 328-335.
