Сэдэв: ,

,

Зорилго

• Мөнгөний хэлбэрийг ялган таних, мөнгөний төрөл, үүргийг танин мэдэж, ач холбогдлыг тодорхойлох,

Зорилт

1. Мөнгө түүний хэлбэр, төрөл үүргийн талаар танин мэдэх,

2. Мөнгөний хэлбэрүүд, болон үүргийг ялган таних,

3. Үзэл бодлоо илэрхийлж, асуудалд дүн шинжилгээ хийх арга ухаанд суралцах,

4. Мөнгөний нийгэмд гүйцэтгэх үүргийг тодохойлж үнэ цэнийг мэдрэх,

Мөнгө гэж юу вэ• Мөнгө бол хүн төрөлхтөний агуу их

нээлтүүдийн нэг бөгөөд эдийн засгийн ухааны хамгийн сонирхолтой тал юм.

• Мөнгө гэдэг нь бараа үйлчилгээг хоорондоо солилцохдоо хэрэглэхээр бүх нийтээрээ хүлээн зөвшөөрсөн онцгой төрлийн таваар юм.

• Мөнгө гэдэг бол нэн эртний үзэгдэл юм. Олон зууны турш мөнгө байнга өөрчлөгдөж ирсэн бөгөөд мөнгөний өнөөдрийн байдал нь түүний эцсийн төгс шат юм.

Анаграммыг тайлна уу?

Врааната өнөгм

Намөөзонсотлг

Солеаомзлт

Мсанөцнагаө

мэөйнзөнлиэг

Мөнгөний хэлбэр

• Тавааран мөнгө

• Алт мөнгөн зоос

• Металл зоос

• Цаасан мөнгө

• Зээлийн мөнгө

Тавааран мөнгө

Таваарыг таваараар арилжих явц нь хамгийн анхных юм.

Эрт үеэс мөнгөний үүргийг бод мал, хонь гүйцэтгэж байжээ.

• . Оросын Монгол судлаачэрдэмтэн И.М.Майскийн тодорхойлсноор 1919 онд дараахь эквивалентыг ардууд өөрсдийн худалдаанд ашиглаж бан байна.

1 гүү = 12 төлөг

1 морь = 15 төлөг

1 шар = 32 төлөг

Алт мөнгөн зоос

• Нэрлэсэн өртөгтэйгээ тэнцэх хэмжээний алт мөнгөн зоос. Энэ нь гоёл чимэглэлийн хэрэгцээ ихтэй ховор учраас байнгын өндөр эрэлттэй тул нийтээр зөвшөөрсөн мөнгөболон шалгарсан байна.

Металл зоос

• Нэрлэсэн өртөг нь зоосны металийн өртөгөөс давсан зоос. Сүүлдээ жинхэнэ алт мөнгөн биш хольцтой зоос гаргах болжээ.

• Ингэж жинхэнэ биш зөвхөн төрөөс баталгаажуулсан үнэтэй мөнгө бий болжээ.

Хүннүгийн үеэс Монгол нутагт зоосон мөнгөцутгаж арилжаа наймаанд хэрэглэж байсан баримт бий.

Металл зоос

Мөнх хааны мөнгөн зоосӨлзийт хааны үеийн мөнгөн зоос

Шинэ үеийн мөнгөн зоос Монголын эзэнт гүрний үе

Цаасан мөнгө

• Улсаас тусгайлан гаргасан тодорхой хэмжээний худалдан авах чадвар бүхий мөнгөн тэмдэгт

• Чингис хааны үед Сүхэс нэртэй алт, мөнгөн зоос цутгуулж 1227 онд дэлхийд анх удаа цаасан тэмдэгт хэвлүүлж гүйлгээнд гаргажээ.

Зээлийн мөнгө

• Эд хөрөнгө барьцаалах үндсэн дээр олгогдох өртгийн тэмдэгт

• Зах зээлийн харилцааны нөхцөлд үйлдвэрлэл ба бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний борлуулалтын хоорондахь цаг хугацааны хязгаар нэмэгдэхийн хэрээр зээлийн мөнгөулам өргөн тархаж байна.

Зээлийн мөнгөний төрлүүд

вексель

Депозит мөнгө

Компьютерийн мөнгө

Чек

Банкнот

Вексель – тодорхой хугацаанд өрөө төлөх тухай зээлдэгчдийн хүлээсэн үүргийг гэрчилсэн өр төлөх баталгаа

Банкнот – Төв банкнаас гаргадаг мөнгөн тэмдэгт, банкны тасалбар

Депозит – Банкны хадгаламж дээр үндэслэж нэг тооцооны данснаас нөгөөд мөнгөшилжүүлэх банк хоорондын тусгай тооцооны тогтолцоо

Чек – Данснаас тодорхой хэмжээний мөнгөавах тухай өмчлөгчийн зөвшөөрөл

Компьютерийн мөнгө – Компьютерийн тусламжтайгаар хийдэг банкны тооцооы тогтолцоо

Мөнгөний төрөл

Бэлэн мөнгө

• Банкны тэмдэгт ба задгай мөнгө орно.

Бэлэн бус мөнгө

• Зээлийн мөнгө орно

Мөнгөний үүрэг

Өртгийн хэмжүүрийн үүрэг

Гүйлгээний хэрэгслийн үүрэг

Хуримтлалын хэрэгслийн үүрэг

Тавааран мөнгө баг “Амьдралын хамгийн гол зүйл мөнгө мөн үү?” Яагаад

Алт мөнгөн зоос баг Мөнгөний үнэ цэнэ нь юунд орших вэ? Яагаад

Металл зоос баг “Ямар хүнийг баян гэх вэ” үндэслэл гаргах

Цаасан мөнгө баг “Хүнд мөнгөнөөс илүү боловсрол чухал” гэсэн сэдвээр үндэслэл гаргах

Зээлийн мөнгө баг “Төрөөс иргэн бүрт сар болгон 21000 төгрөг өгөх нь зөв үү?, буруу юу” Яагаад?

Гэрийн даалгавар

• “Монгол орон дахь мөнгөний хэлбэрүүдийн хувьслын товчоон”

• Эссэ бичлэг

• Хугацаа: 2011.02.28

• tulgaa_0920@yahoo.com хаягаар явуулна уу?

Анхаарал тавьсанд баярлалаа!