ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΚΑΠΛΑΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΑΚΗΣ ΔΟΥΛΑΒΕΡΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

ΚΑΡΑΒΟΥΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΒΡΑΧΝΗΣ ΠΑΥΛΟΣ

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ… «ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΤΩΝ ΩΔΩΝ»

• ‘Όσοι  το χάλκεον χέρι

• βαρύ  του φόβου αισθάνονται,

• ζυγόν  δουλείας ας έχωσι.

• Θέλει  αρετήν και τόλμην  η Ελευθερία».

ΚΑΛΒΟΣ, ΩΔΑΙ ( EιςΣάμον )

Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ;;;;;;• Η έλλειψη κάποιας φωτογραφίας του ποιητή οδήγησε λογοτέχνες και καλλιτέχνες σε

εικασίες και προτάσεις

• Η μορφή του Κάλβου δεν έχει σωθεί σε σκίτσο, φωτογραφία ή προσωπογραφία. Και ενώ οι καλβικές έρευνες έχουν προχωρήσει πολύ τα τελευταία χρόνια και έχουν αποκαλύψει πλήθος στοιχεία που μας βοηθούν να ανασυνθέσουμε την πορεία της ζωής του, τα ταξίδια του, και τις ασχολίες του, η μορφή του, μας διαφεύγει ακόμη

• «Η έλλειψη απεικόνισης του Κάλβου με τρελαίνει –είναι σαν να γράφτηκαν όλες οι ωδές μόνες τους... έγραψε ο Νίκος Δήμου

• ΛΕΥΚΙΟΣ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ• «Τι γνωρίζω εγώ • για τον κύριο Κάλβο;»

Κάπως έτσι τον φαντάστηκε ο ποιητής μας, ο Γ.Σεφέρης και O Eλύτης …

• Ο Ανδρέας Κάλβος γεννήθηκε στην Ζάκυνθο το 1792

Η ΖΩΗ ΤΟΥ –ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΤΟΥ

• Η διαφορετική ταξική προέλευση των νεαρών γονιών του θα μπορούσε να μην έχει επιπτώσεις στην εξέλιξη της σχέσης και του γάμου τους – άρα και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας των παιδιών;

• Το 1801-2 ο πατέρας εγκαταλείπει τη μητέρα του και παίρνει μαζί του τα δυο παιδιά, τον Ανδρέα και τον αδελφό του Νικόλαο, και εγκαθίσταται στο Λιβόρνο της Ιταλίας

• φιλομαθής καθώς είναι, πραγματοποιεί τις πρώτες επαφές του με τα ελληνικά γράμματα και την κλασική ελληνική και λατινική αρχαιότητα.

• Στο Λιβόρνο γράφει ο Κάλβος και το πρώτο του έργο, τον Ύμνο στον Ναπολέοντα, κείμενο προτρεπτικό- αντιπολεμικό το 1811

• Ο Ανδρέας πηγαίνει στην Φλωρεντία όπου γνωρίζει τον μεγάλο λόγιο και ποιητή Ούγκο Φώσκολο. Η φιλία τους θα κρατήσει χρόνια. Ο Ανδρέας Κάλβος σπουδάζει Ελληνική, Λατινική και Ιταλική φιλολογία

«ΣΤΑΘΜΟΙ ΖΩΗΣ» • Παντρεύεται μια Αγγλίδα, η οποία του χαρίζει μια κόρη, τις χάνει• όμως και τις δύο 1820.• Επιστρέφει στην Φλωρεντία και από εκεί ξανά στην Ελβετία, • To 1824 τυπώνει στην Γενεύη τις πρώτες δέκα Ωδές και στο Παρίσι, • όταν ξεσπά η Ελληνική Επανάσταση, όπου συνεχίζει την

πατριωτική δράση, το 1826, τις δέκα επόμενες. • φλεγόμενος από ενθουσιασμό, κατεβαίνει στο Ναύπλιο να

πολεμήσει. • Ήδη όμως έχουν αρχίσει οι εμφύλιες διαμάχες, οι οποίες τον

απογοητεύουν. • μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια εγκαταλείπει το Ναύπλιο • γίνεται καθηγητής της "θεωρητικής φιλοσοφίας" στην Ιόνιο Ακαδημία• και το 1841 διευθυντής στο Ιόνιο Γυμνάσιο.• Δημοσιεύει τις απόψεις του στην "Επίσημο Εφημερίδα" της Ιονίου

Πολιτείας •   Απογοητευμένος από τις περιστάσεις, τα παρατά όλα και

ξαναγυρίζει το 1852 στο Λονδίνο

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ- TAΞΙΔΙΑ• Ο πατέρας του Τζιοβάννι Κάλβος ασχολήθηκε με το εμπόριο και

ταξίδευε για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τα παιδιά μεγάλωναν χωρίς την παρουσία της μητέρας τους, ενώ και ο πατέρας έλειπε για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

• Για να μην τους αφήνει μονάχους, ο Τζιοβάννι κάποιες φορές έπαιρνε μαζί του και τους γιούς του. Έτσι, μεταξύ των ετών 1805 και 1811, πιθανολογείται ότι ο Ανδρέας επισκέφτηκε τη Σάμο και την Αίγυπτο – ίσως και άλλα μέρη, σε ηλικία από 13 έως 19 ετών.

• Τα ταξίδια αυτά, που πραγματοποιήθηκαν εξαιτίας της ιδιόρρυθμης οικογενειακής κατάστασης των Κάλβων, αποτέλεσαν ένα μοναδικό θησαυροφυλάκιο παραστάσεων,

• από το οποίο ο ποιητής Κάλβος, όταν ήρθε η ώρα, ανέσυρε το υλικό με το οποίο έπλασε τους μοναδικούς του στίχους που είναι πεδίο συνάντησης της νέας ελληνικότητας με την αρχαία παράδοση, πολλούς αιώνες μετά τον Όμηρο και τους λυρικούς ποιητές

ΒΙΩΜΑΤΑ & ΕΜΠΝΕΥΣΗ• Ιστορικοί και μελετητές του έργου και του βίου του ανασυνθέτουν το

ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συγκρότησε ο Κάλβος τη λογοτεχνική και την πολιτική του οπτική.

• Η ποίησή του είναι εμπνευσμένη από το μεγαλείο και τον πόνο της μαρτυρικής πατρίδας του. Είναι συγκινητικό να προσέξει κανείς ότι ο άνθρωπος αυτός, πού στερήθηκε τη μητέρα του από παιδί, ταυτίζει στα βάθη της συνείδησής του την αγάπη για τη χαμένη μάνα με την αγάπη της πατρίδας

• Η πορεία του ποιητή σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις είναι συνυφασμένη με τις ιδεολογικές αλλαγές που επέφερε η Γαλλική Επανάσταση και με την ανάπτυξη των εθνικών κινημάτων στην Ιταλία και αλλού.

• Η γνωριμία του στη Φλωρεντία με τον συμπατριώτη του λόγιο και ποιητή Φώσκολο το 1812, ο οποίος θα επηρεάσει καταλυτικά την πνευματική του διαμόρφωση και τις φιλελεύθερες ιδέες του.

• Η παραμονή του στη Γενεύη (τόπο συνάθροισης εξόριστων ιταλών καρμπονάρων και η επαφή του με το φιλελληνικό κίνημα, σηματοδοτεί την ουσιαστική του σύνδεση με τον ελληνικό κόσμο και την ελληνική γλώσσα.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ & ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ• Μέλος της αδελφότητας των καρµπονάρων στη Φλωρεντία ( τα μέλη της

ορκίζονταν μίσος για τους τυράννους κι αιώνιο πόλεμο κατά της Ιεράς Συμμαχίας)

• Καχύποπτος ο καρμπονάρος και γνώστης της Ιστορίας, γνωρίζει ότι τίποτα δεν δωρίζεται δίχως βαρύ τίμημα, και ότι η ελευθερία η αποκτημένη με ξένη συνδρομή είναι λειψή

Οι “Ευχές” του Κάλβου προέτρεπαν τους Έλληνες να αποφύγουν την ξένη προστασία του 1825

Καλήτερα, καλήτεραδιασκορπισμένοι οι Έλληνες‘να τρέχωσι τον κόσμον,με εξαπλωμένην χείραψωμοζητούντες·

Παρά προστάτας ‘νάχωμεν...

 

ΣΥΝΕΠΩΣ…

• Ο Κάλβος θα υποστεί καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής του στο ευρωπαϊκό εδαφος τις διώξεις και τις παρακολουθήσεις της μυστικής αστυνομίας της Ιεράς Συμμαχίας,

• σεσημασμένος εξαιτίας της σχέσης του με τον πολιτικά εξόριστο Foscolo,

• της ενεργούς εμπλοκής του στην επαναστατική οργάνωση των Ιταλών καρμπονάρων

• αλλά και του ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού των «Ωδών» του

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ

• κινείται µεταξύ Ιταλίας, Αγγλίας, Ελβετίας και Γαλλίας, γράφοντας ποίηση για την απελευθέρωση της δικής του πατρίδας στα ελληνικά

• θα αποκρυσταλλωθεί στην ωδή Ελπίς πατρίδος (Λονδίνο, 1819) και στις συλλογές Λύρα (Γενεύη, 1824) και Λυρικά (1826)

ΡΕΥΜΑΤΑ & ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣΠΟΥ ΤΟΝ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ

• από τους παραδοσιακούς άξονες του νεοκλασικισµού και του προροµαντισµού

• και της αρχαιοκεντρικής και ιταλοκεντρικής θεώρησης

• τοποθετείται ο Κάλβος µέσα στο πλαίσιο του βυρωνικού ροµαντισµού.

• Κάποιοι τον θεωρούν εκφραστή

του επαναστατικού ροµαντισµού ή«το αρχέτυπο του ροµαντικού επαναστάτη»

Η επτανησιακή ιδιομορφία

• τα Επτάνησα θα λέγαμε ότι αποτέλεσαν εκείνον τον κρίσιμο ενδιάμεσο χώρο εισδοχής και διάχυσης των προοδευτικών ιδεών του δυτικού πολιτισμού στον υπόλοιπο νεοελληνικό κόσμο που έμοιαζε να έχει καθηλωθεί στην «καθυστέρηση» και τη «στασιμότητα» της Ανατολής.

• Έχοντας συνείδηση της πνευματικής και πολιτισμικής τους υπεροχής έναντι των υπολοίπων Ελλήνων, οι Επτανήσιοι θεώρησαν τους εαυτούς τους αρμοδιότερους μεσολαβητές για να αναλάβουν τα ηνία της πολιτικής και πολιτισμικής ανασυγκρότησης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.

ΕΠΙΡΡΟΕΣ• χαρακτηρίζεται από το γενικότερο

γνώρισμα της επτανησιακής σχολής, την σύζευξη νεοκλασικισμού και ρομαντισμού.

•   έρχεται σε επαφή με τον ιταλικό νεοκλασικισμό αλλά δέχεται την επίδραση του ιδιαίτερου επτανησιακού νεοκλασικισμού που μπολιάζεται από το ρομαντικό πνεύμα.

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ

• Είναι η αισθητική αντίληψη, που διέπεται από το συναίσθημα.

• Σύμφωνα μ' αυτή τη καλλιτεχνική τάση, η τέχνη πρέπει ν' απομακρύνεται από τα κλασσικά πρότυπα και ν' ασχολείται κυρίως με το αίσθημα και τη ποίηση περασμένων εποχών.

• Κύριο χαρακτηριστικό του ρομαντισμού αποτελεί η έμφαση στη πρόκληση ισχυρής συγκίνησης μέσω της τέχνης καθώς κι η μεγαλύτερη ελευθερία στη φόρμα-μορφή, σε σχέση με τις περισσότερο κλασσικές αντιλήψεις

• Στον ρομαντισμό, κυρίαρχο στοιχείο είναι το συναίσθημα αντί της λογικής.

ΚΛΑΣΣΙΚΙΣΜΟΣ

• Καλλιτεχνική τάση με σαφή ροπή προς το ανυπέρβλητο, το τέλειο, το πρωταρχικό κι άξιο, το άφθαρτο στη καταλυτική δύναμη του πανδαμάτορα χρόνου.

• Υποδηλοί τη τάση προς το αρχαιοελληνικό ή λατινικό κι έχει σχέση με την ισορροπία των αισθήσεων, τη τελείωση και τη κανονικότητα.

ΕΠΙΣΗΣ ΔΕΧΕΤΑΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ …•

….ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ• … αγγλική ροµαντική ποίηση ( π.χ.οι προσωποποιήσεις

στοιχείων της φύσης )• … του δυτικού ροµαντισµού. (Η χρήση της αρχαίας, η

επίκληση στον Οµηρο και η αρχαιοελληνική παιδεία )

• Παράδειγμα των παραπάνω στοιχείων:• ΕΙΣ ΜΟΥΣΑΣ [α'-γ']• Χαίρετε, ω κόραι, χαίρετε• φωναί οπού τα δείπνα• των Ολυμπίων πλουτίζετε• με χορών ευφροσύνας• κ' εύρυθμον μέλος.

ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΕΠΙΡΡΟΩΝ…ΣΤΗ ΓΡΑΦΗ ΤΟΥ

• Αποδεικνύεται

• πολύπλευρη

• πολυσύνθετη

εξαιτίας των αντινομιών και των ετερόκλητων παραδόσεων που συγχωνεύει στο εσωτερικό του το καλβικό έργο

Εχει απόκλιση από την επτανησιακή σχολή

ΌΜΩΣ: αυτονομία του έργου τέχνης

• εθνικοπατριωτική ποίηση που γραφόταν στην επαναστατημένη Ευρώπη από τα τέλη του 18ου μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα,

• συνθέτει και συγχωνεύει στο εσωτερικό της με έναν ανεπανάληπτο και συνάμα πρωτόγνωρο τρόπο την ηρωική ηθική του Ομήρου και του Πινδάρου με τη μελαγχολία του χριστιανισμού

• το αποκαλυπτικό και προφητικό ύφος της Παλαιάς Διαθήκης με εκείνον τον ακραίο φιλελευθερισμό που χαρακτήριζε τις πιο εξτρεμιστικές πτέρυγες της Γαλλικής Επανάστασης

• Αλλά με τον ίδιο τρόπο που ο Κάλβος δεν έμοιαζε να βγαίνει από κάποια συγκεκριμένη παράδοση ή να προέρχεται από μια ορισμένη σχολή, δεν δημιούργησε επίσης σχολή (επίγονους και συνεχιστές), καθώς το έργο του τόσο απόλυτα και αυστηρά προσωπικό δεν έμοιαζε να χωράει τίποτα άλλο πέρα από τον ίδιο τον εαυτό του.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ

• συνθέτει τα ποιήματά του με βάση ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο.

• με τις μικρές σχετικά σε έκταση ωδές, ακολουθώντας τις αρχές του νεοκλασικισμού  δημιουργεί ποιήματα με αρμονία και ισορροπία  στη δομή τους :

• κάθε ωδή αποτελείται από προοίμιο, κύριο μέρος και επίλογο.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ…

•  Εις Ιερόν Λόχον   Ο Γέρων φθονερός,              

     και των έργων εχθρός                                  και πάσης μνήμης, έρχεται                            περιτρέχει την θάλασσαν                                                και την γην όλην                                       Από την στάμναν χύνει                   τα ρεύματα της λήθης                      και τα πάντα αφανίζει.                                             Xάνονται οι πόλεις, χάνονται                                              βασίλεια, κ' έθνη  

ΕΙΚΟΝΟΠΟΙΙΑ: επιβλητικές εικόνες και εκφραστικά μέσα πλούσια και εντυπωσιακά

• Ομως ποιοι ήταν οι μηχανισμοί που ανατροφοδότησαν τον μεγαλωμένο μακριά από τις ελληνικές περιοχές Κάλβο με ελληνικές εικόνες, εκτός βεβαίως εκείνων που συγκράτησε η παιδική του μνήμη ή που απέκτησε από τα ταξίδια του;

• Λειτουργούσε μέσα από τα περιηγητικά κείμενα και τις εικονογραφήσεις τους, που πλέον από την εξάπλωση της τυπογραφίας και μετά, είχαν κατακλύσει ολόκληρο τον δυτικό κόσμο που διψούσε για  πληροφορίες

• Ο Φιλόπατρις      άγρια, μεγάλα  τρέχουσι                              

        τα νερά της θαλάσσης,                και ρίπτονται, και σχίζονται         επί τους βράχους

•      • Εις Δόξαν     Επί τον Υμηττόν                             

       εβλάστησεν η δάφνη …                      

Αναλυτικότερα…Υπάρχουν έντονα ζεύγη αντιθέσεων

• το ποιητικό εγώ και τον συλλογικό αγώνα (μέσα στο έργο του χρησιμοποιεί ελάχιστα βιωματικά στοιχεία, προκειμένου να περιοριστεί στο εγώ και να εκφράσει έντονα τη συλλογικότητα του αγώνα), με στόχο να εμψυχωθεί ο λαός, να ενδυναμώσει ο αγώνας και τέλος, να δοξαστούν τα όποια κατορθώματα.

• Ελευθερία – Τυραννία.• Δίκαιο – Άδικο.• Παιδεία – Βαρβαρότητα.• Ένδοξο παρελθόν – Παρόν. (το Παρόν, εμπεριέχει τρία στοιχεία:

φύση, θρησκεία, Έθνος.• Ο Κάλβος, μέσα από αυτές τις αντιθέσεις, επιδιώκει να ενημερωθεί

ο Ευρωπαϊκός κόσμος για τα γεγονότα στην Ελλάδα με στόχο να αφυπνισθεί και να βοηθήσει τον αγώνα των Ελλήνων.

• Ο δεύτερος στόχος του Κάλβου, αφορά την εμψύχωση των Ελλήνων και τη δοξασία προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της απελευθέρωσης.

• Κάλβος = Ποιητής της Ιδέας• Η ποίησή του είναι αντικειμενική. Αντλεί στοιχεία από την Ιστορική

συγκυρία της εποχής, αλλά επικεντρώνεται σε διαχρονικές ιδέες.• Η Ελευθερία ταυτίζεται με την Αρετή.

Λεξιλόγιο και θεματολογία-μοτίβα • καλβική αναβίωση της ομηρικής μυθολογίας περί Θεών και Ηρώων

όσο και η συχνή μέσα στις «Ωδές» υιοθέτηση αφηγηματικών τεχνικών του Ομήρου για την αναπαράσταση των ηρωικών κατορθωμάτων του Αγώνα του '21.

• Π.Χ. Επίκληση της Μούσας • Πολυτέκνου θεάς,

ω Μνημοσύνης Θρέμματα πτερωτά,χαραί του ανθρώπου,Και των μακάρων Ολυμπίων

• σύγκριση των παρομοιώσεων των «Ωδών» με τις αντίστοιχες ομηρικές παρομοιώσεις         

Παράδειγμα: Εις Σούλι (Λυρικά, Παρίσι, 1825) Ο άγγελος          χορεύει του πολέμου          δάφνας μοιράζει

Ο διάλογος αρχαιότητας και χριστιανισμού στο έργο του Κάλβου.

• συνύπαρξη των αξιών του αρχαιοελληνικού πολυθεϊσμού με τις αντίστοιχες αξίες του εβραϊκού και χριστιανικού μονοθεϊσμού

• Π.Χ.Τα θεία της Αρτέμιδος…

• των αγίων τα λείψανα·

Ο ΚΟΣΜΟΣ - ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ: «Ζωγραφίζει» με

αστρική σκηνοθεσία και ουράνια σκηνογραφία • Μόνον βλέπω τον Ηλιον / μένοντα εις τον αέρα· / τους

τριγύρω χορεύοντας / ουρανούς κυβερνάει / με δίκαιον νόμον. Μια εικόνα που πλουτίζεται και με την αναφορά στον γαλαξία («Εις Μούσας», στ'):

• Οπου τρέμουσιν άπειρα / τα φώτα της νυκτός / εκεί υψηλά πλατύνεται / ο γαλαξίας και χύνει / δρόσου σταγόνας.

• Και από εκεί ο ποιητής απλώνεται σε άλλους «κύκλους ουρανών» και σε «άστρα αναρίθμητα».

• Ποιητής μαχόμενος στη γη του, αλλά με το βλέμμα προς τα άνω είναι ο Κάλβος. Ετσι οι άνω κόσμοι γίνονται πεδία υποδοχής δικαίωσης ηρώων και μαρτύρων π.χ. «οπόταν πεθαίνη / πονηρός βασιλεύς / έσβυν' η νύκτα έν' άστρον...» (« Αι Ευχαί»)

Ο θεϊκός σχεδιασμός στις Ωδές

• Ηκουον μόνον οι κύκλοι / των ουρανών, την σύμφωνον / θεόπνευστον ωδήν, / και τον αέρα ακίνητον / είχε η γαλήνη.

• ως θεωρία, για τη δημιουργία της ανθρώπινης ζωής από το χέρι ενός ουράνιου σπορέως («Εις Ελευθερίαν», δ'-ε') :

• Ομως, διατί εάν έσπειρε / παντού εις την οικουμένην / την χαράν με την θλίψιν / του επουρανίου πατρός / το δίκαιον χέρι·

• Διατί κ'εδώ όπου μ'έρριψεν / εις την αέριον σφαίρα / μίαν να μην εύρω τρέχουσαν / διά με, μόνην μιαν βρύσιν / παρηγορίας;

ΓΛΩΣΣΑ: πολυεπίπεδη διαμόρφωση της γλώσσας». πολύγλωσσος και πολυπολιτισμικός ο

χαρακτήρας της

• Η γλώσσα όλων των ωδών είναι η καθαρεύουσα με πολλούς αρχαϊκούς τύπους και ορισμένους δημώδεις

• , υποστήριξε ένθερμα την οργανική ενότητα αρχαιοελληνικής και νεοελληνικής γλώσσας

• γεγονός που έκανε την ποίηση του Κάλβου δυσπρόσιτη. Ωστόσο, δεν είναι η γνωστή καθαρεύουσα των λόγιων ούτε η «μέση οδός» στη γλώσσα που προτείνει ο Κοραής. Πρόκειται μάλλον για ιδιότυπη καθαρεύουσα.

ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ• τάση του Κάλβου άλλοτε να προκρίνει τη λησμονημένη αρχαιοελληνική

σημασία των λέξεων που χρησιμοποιεί, άλλοτε τη νεοελληνική σημασία τους, κι άλλοτε και τις δυο μαζί.

• λέξεις τροποποιεί κατά το τυπικό της αρχαίας {μψήσατε = μιμηθείτε)

• κρατάει τα ρήματα ασυναίρετα όποτε θέλει (βροντάουσι, πετάουν)

• μ' άλλα λόγια στα ποιήματα του Κάλβου επικρατεί γλωσσική αναρχία.

• Το ύφος του Κάλβου είναι υψηλό, σοβαρό, μεγαλόπρεπο, επικολυρικό. • χλιδή και πληθωρικότητα του επιθέτου»

• Π.Χ. Και ένα κρύον φωτίζειλευκόν, σιγαλόν μάρμαρον·σβησθέν λιβανιστήριον,κερία σβηστά και κόλυβα                έχει το μνήμα. (Εις Θάνατον)

ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ

• ροάς -- ρεύματα- νώτα -- επιφάνεια της θάλασσας- πρόφαντος -- εμφανής από μεγάλη απόσταση- αδράχτια -- μεταφορικά η αντένα, μακρύ κομμάτι ξύλου που συνδέεται πλαγίως στο κατάρτι του πλοίου.- τους πύργους θαλασσίους: ποιητική φράση, εννοούνται οι τουρκικές φρεγάτες.- φιλεί: αγαπά

Θεωρείται: ως ποιητής της ποιήσεως

• η ιστορική στιγμή στην ποίηση του Κάλβου λαμβάνει μια ιδεατή διάσταση που αφορά περισσότερο την Επανάσταση όπως θα έπρεπε (ή θα όφειλε ιδεωδώς) να είναι παρά όπως πραγματικά ήταν

• ΓΙΑΤΙ;; ο Κάλβος λειτουργεί ως μάρτυρας ενός ιστορικού γεγονότος του οποίου δεν διαθέτει αυτοψία

Συμπέρασμα…• Κινείται στο πνεύμα και τα βασικά χαρακτηριστικά της

επτανησιακής σχολής

• ως προς τη γλώσσα και η μορφολογία όμως ο Κάλβος κινείται σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση.

• Στο έργο του Κάλβου παρατηρείται έλλειψη βασικών ποιητικών κανόνων π.χ. ομοιοκαταληξία, λυρικότητα κλπ. στοιχεία που ακολουθούνται από την Ιταλική ποίηση.

• Ο Κάλβος δεν ακολουθεί κανόνες, γιατί πιστεύει ότι η ποίηση πρέπει να είναι ελεύθερη.

• παρά την αριστοκρατική αρχαιοπρέπεια της μορφής του, υπήρξε «δημοτικότατος» ως προς το περιεχόμενο

Τι καταλαβαίνουμε από τον τρόπο γραφής

•   Το βιβλίο του ήταν αποτέλεσμα εργασίας γραφείου, οι "Ωδές" του προορίζονταν γι' ανάγνωση αν και κάποιες προφορικές διαδικασίες είναι εμφανείς.

•  Δεν έβγαινε στους δρόμους και στις πλατείες όπως άλλοι ποιητές για να εμψυχώσει τα παλικάρια. Οι πολεμιστές της Ελλάδας δε μπορούσαν να τις διαβάσουν, έτσι δημιουργήθηκε ένα σχήμα: ποιητής- (πολεμιστής) - αναγνώστης.

• Τα έργα του ίσως και να προορίζονταν για ειδική κατηγορία αναγνωστών -τους Ευρωπαίους φιλέλληνες. Η απόρριψη των έργων του εκ μέρους των Ελλήνων κι ο ενθουσιασμός των ξένων μπορούν να ερμηνευτούν κι αποτέλεσμα προμελετημένης στρατηγικής.

• Μάλιστα η έκδοση των "Ωδών" του, του 1824, περιέχει ερμηνευτικό λεξιλόγιο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός ξένου μ' επαρκή αρχαιογνωσία. Έτσι ο Κάλβος διοχετεύει τις πατριωτικές επιταγές του Ελληνικού Αγώνα σε ποιητικούς όρους

ο Κάλβος υπήρξε ένας μεγάλος πατριώτης ( ΒΙΝΤΕΟ «ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ»

Κάλβος εξομολογητικός

• «Ο Φιλόπατρις», η πλέον προσωπική απ' τις Ωδές του, αποτυπώνει το ανομολόγητο ψυχικό τραύμα του παιδιού

• που υπό άγνωστες συνθήκες υποχρεώνεται να εγκαταλείψει περίπου δέκα ετών τη γενέτειρα Ζάκυνθο και τη μητρική αγκάλη.

• Η γενέτειρα θα είναι πάντα για τον Ποιητή ο επίγειος παράδεισος που τον στερήθηκε πρόωρα

• Ποτέ δεν σε ελησμόνησα. Ποτέ.Και η τύχη μ' έρριψεΜακρά από σε με είδεΤο πέμπτον του αιώνοςΕις ξένα έθνη.

Κάλβος συναισθηματικός• Η Ωδή «Εις θάνατον» είναι αφιερωμένη στη μητέρα. Δεν ομολογείται

η πρόωρη απώλεια. Ομολογείται η ο ρ ι σ τ ι κ ή απώλεια.• Και εφευρίσκεται εμφάνισή της ως φάντασμα, για να δικαιολογήσει

την επιζητούμενη συμφιλίωση με το «ανέκφραστο μυστήριο του θανάτου»

• . Είναι φανερό πως η μητρική απώλεια δεν ξεπεράστηκε. Η οριστικότητά της δεν παρέχει δυνατότητα επανόρθωσης, παρά μόνον τη συμφιλίωση με το «άφευκτον».

  •   -Μη μ' ερωτάς· το ανέκφραστον

μυστήριον του θανάτουμην ερευνάς· τα στήθη,τα στήθη 'που σ' εβύζασαν                εμπρός σου βλέπεις.

•     Ω τέκνον μου, ω τέκνον μου,αγαπητόν μου σπλάγχνον,ανόμοιος είναι η μοίρα μας,και προσπαθείς ματαίως                'να με αγκαλιάσης

Ο στρατευμένος Κάλβος.

«Ωκεανός» Η πιο εντελής σύνθεση του ζακυνθινού

δημιουργού. το ποίημα καταγράφει την περιπέτεια της

Ελλάδας από τα χρόνια της Αλωσης έως την εθνική παλιγγενεσία του 1821

Γη των θεών φροντίδα, Eλλάς ηρώων μητέρα, φίλη, γλυκεία πατρίδα μου νύκτα δουλείας σ' εσκέπασε, νύκτα αιώνων

Ο φιλελεύθερος Κάλβος

•  "Εις Ψαράν" "Επί το μέγα ερείπιονη Ελευθερία ολόρθηπροσφέρει δύο στεφάνους•έν' από γήινα φύλλακ άλλον απ' άστρα." ) 

Ύψιστα ιδανικά στα οποία θεµελιώνεται η «καλβική» ποίηση

• 1. ιδανικών της πατρίδας και του έθνους( Ο ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΣ Ω φιλτάτη πατρίς,ω θαυμασία νήσος…)• 2. των εννοιών της ελευθερίας, της δικαιοσύνης,

της δόξας και της τιµής ( ΕΙΣ ΔΟΞΑΝ• Έσφαλεν ο την δόξαν ονομάσας ματαίαν)• 3. της αρετής, της σύνεσης, της εντιµότητας, της

γενναιότητας …..• ΕΙΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΛΟΧΟΝ Αλλ' αν τις αποθάνη

δια την πατρίδα, η μύρτος είναι φύλλον ατίμητον,

Η καλβική «µάχαιρα»

µεταφράζει τα στιλέτα, απαραίτητα εξαρτήµατα στο τελετουργικό ορκοδοσίας της αδελφότητας

και απηχεί, µε τις συνδηλώσεις της βίας και του πολέµου, στις ωδές «Εις Σάµον», «Εις Σούλι»…

• Εις Χίον.. Ο μιαρός, την μάχαιραν...

ανατριχιάζω... τρέμουσι

τα δάκτυλά μου... μίαν

προς μίαν εσύντριψα

τας χορδάς όλας.

ταυτότητα του Ανδρέα Κάλβου ως συγγραφέα με ποιητική γραφή

«άνθρωπος των γραμμάτων», με πολυποίκιλα ενδιαφέροντα,

τα οποία, πέρα από τη σύνθεση θεατρικών έργων και σύντομων δοκιμίων,

καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα που ξεκινά από τη γλωσσική έρευνα, τη Φιλοσοφία και τη Θεολογία

Έργα του

•  "Σχέδιο Νέων Αρχών Των Γραμμάτων", 1819,• "Απολογία Της Αυτοκτονίας" 1820, • "Λύρα-Ωδαί 1-10" 1824, ποίηση, • "Λυρικά-Ωδαί 11-20" 1826, ποίηση,• "Ερευνα Περί Της Φύσεως Του Διαφορικού

Λογισμού" 1827,• "Χάριτες-αποσπάσματα, Φώσκολος», 1846.

Το 1819 τυπώνει και την πρώτη ελληνόφωνη ωδή του, «Ελπίς Πατρίδος». Το ποίημα θα ανευρεθεί από τον Λεύκιο Ζαφειρίου -σχεδόν 200 χρόνια

Το έργο του Ανδρέα Κάλβου αποτελείται από είκοσι ωδές. Το 1824 δημοσιεύθηκαν οι δέκα πρώτες και οι υπόλοιπες

δέκα το 1826.

Ωδή (< άδω = ψάλλω) ονομάζεται το λυρικό ποίημα • Η ΛΥΡΑ Ὁ φιλόπατρις Εἰς Δόξαν Εἰς Θάνατον Εἰς τὸν Ἱερὸν

Λόχον Εἰς Μούσας Εἰς Χίον Εἰς Πάργαν Εἰς Ἀγαρηνούς Εἰς Ἐλευθερίαν Ὁ Ὠκεανός

• ΛΥΡΙΚΑ Ἡ Βρεττανικὴ Μοῦσα Εἰς Ψαρά Τὰ Ἡφαίστεια Εἰς Σάμον

Εἰς Σούλι Αἱ Εὐχαί Τὸ Φάσμα Εἰς τὴν Νίκην Εἰς τὸν Προδότην Ὁ Βωμὸς τῆς Πατρίδος

Επιδρασεις του έργου του . Ιστορικοί και μελετητές του έργου του επισημαίνουν την

πολυσημία και την πολυπλοκότητα των ωδών του

δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μόνο ως «εθνικά κείμενα», ενώ παράλληλα διερευνούν τον επικαιρικό χαρακτήρα τους.

σίγησε το 1826 και εξαφανίστηκε για πάνω από μισό αιώνα δίχως να αφήσει πίσω του ίχνη ή συνεχιστές.

το έργο του για πάνω από μισό αιώνα θα περιπέσει στη λήθη και την αφάνεια θα το ανασύρει ο Παλαμάς για να το καθιερώσει

ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ

• Ας μη μου δώση η μοίρα μου εις ξένην γην τον τάφον είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την Πατρίδα.

•

Ήταν Νοέμβριος του 1869. Θάπτεται στην Αγγλία και όλοι τον ξεχνούν. Η πρώτη επίσημη αναγνώριση του έργου του έρχεται με την ομιλία του Παλαμά είκοσι χρόνια μετά το θάνατό του.

Κώστας Καρυωτάκης στον Ανδρέα Κάλβο

Εις Ανδρέαν Κάλβον

Ω μεγάλε Ζακύνθιε,των ωδών σου τα μέτρα,υψηλά, σοβαρά,τους αγώνες εκάλυπτονεκτεταμένους.

Της δουλείας τα βάρβαρασκοτάδια κατεξέσχισεν,όταν εγράφη πύρινος,η αστραπή των όπλων(και η αρετή σου)…

ο Σικελιανός στο γνωστό ποίημά του του 1949 προσφωνεί τον Κάλβο με τον τίτλο του

«συγκάτοικου των Θεών»

•  Ω του Πινδάρου σύνθρονος ψυχή  συνέστιε τών θεών  Ανδρέα Κάλβε  από τη σφαίρα της καρτερίας Σου  όθε σαν αετός αιώνα ολόκληρο εποπτεύεις  τα Ελληνικά τα βάραθρα, κατέβα  κατέβα χαμηλότερα σε μας, ωσότου  των φτέρουγών Σου των Πηγάσειων  καν ακούσουμε τον ρόμβον  ή όσο μόλις  της χρησμοδότισσας φωνής Σου ν' αντηχήσει  η θεία κλαγγή  στα βάθη μέσα των ψυχών μας!