2 86.38 66

Ouvrage publie avec le concours du Ministere francais charge de la culture Centre National du Livre

. 66 . .: -, 2009. 360 .

ISBN 978-5-89826-301-2

. , - . .

, .

2 86.38

: . . XVIII . .

. XVI . . XVIII .

Editions Gallimard, 1986 ISBN 978-5-89826-301-2 .., , 2009

-, 2009

I (595/1198)

( ) ........................................................................................................ 10.......................................................................................................... 11 1.

1. ..................................................................... 172. .................................................................................................... 30

2. .........................................................................38

1. ............................................................................ 452. .................................................................................................... 503. ............................................................................................ 514. .................................................................................... 585. ................................................................................................ 636. ................................................... 727. ...............................................................77

. ............................................. 82

1. .................................................................................872. ..................................................... 913. : ....................934. ......................................................... 96

1. .............................................................................992. ...................................................................................1023. .............................. 1054. .............................................................................106

3.

1. ........................................................................................................ 1092. ........................................................................................................ 113

- - 1. - ....................................................1152. - ...................................................................................117

1. ........................................................... 1202. .................................................................................................... 1233. .............................................................................................125

4. 1. ...................................................................................................1272. ......................................................... 1303. - ......................................................1344. (), ............................................................. 1375. ...................................................................................142

6 7

6. ...................................................................................................... 1467. .................................................................................................... 1488. - .......................................................................................1489. .....................................................................................151

5. .............................................................................................................. 152

1. - ....................................................................... 1532. - ................................................................................................ 1573. - - ....................................................................... 1654. ....................................................................... 1675. . . ............................................1746. - ....................................................................... 1757. ......................................178

6. 1. ............................................................... 1862. ...............................................................................1903. .................................................................................................. 1924. .......................................................................................1935. .................................................................................................... 1956. ....................................................... 197

7. 1. ........................................2022. () .......................................................................2053. ...................................................................................... 2084. .................................................................................2115. .......................................................................................... 214

8. 1. ............................................. 2172. ...........................................................................2223. () ........................................2264. - .......................................................................2315. .........................................................................2336. ...........................................................................238

................................................................................................................244 II

......................................................................................................251 1.

1. ........................................................................................................2602. ' .............................................................................................. 2613. .................................................................................... 2624. - .................................................................2635. - .................................................................................. 263

1. - ...................................................................................2642. ..........................................................................................................266

3. .................................................................................................. 2684. ......................................................................................................268

.....................................................................269

1. .................................................................................... 2722. - ....................................................... 2733. .............................................................................................. 274

2. 1. .....................................................................2792. ...............................................................................2813. .................................................................................. 2844. .........................................................................2865. - ................................................... 2906. .................................................................................................... 2937. ........................................................................................ 2948. - ................................................. 2959. - ............................29810. - .............................................................................30011. ' ......................................................... 30112. .........................................................................30213. .................................................................................................... 30314. ...................................................................................... 30415. - ...........................................................................30516. - XVIII ............ 30617. ................................................................................................ 308

3. 1. - ........................................3092. .............................................................................................. 3153. .........................................................................3174. : .............................................................3205. ............ 3216. - ..................................3247. ................................................... 3268. ......................................................... 3289. .................................................................33010. ............................................. 33311. ................................................................................ 33412. ........................................33513. ............33914. ' .....................................................................................34315. ) ......................................... 345) ...............................................................................348

........................................................................................................350 .......................................................................................... 352

I

(595/1198)

( )

. ; -, , . , , : , , , , , , , , .

, , , , .

, . , , , . - , , , , , , .

, , , , , , . , .

. , , .

1. , (, , ). , , ; , , , , , . . , , , , , , . . - - . , .

, , , ,

12 I 13

, . . , , , , . , . , , , - (XI .) - - (XIII .), - , , , (XVII .) (XIX .), , . (, ). , , , .

, , , , . , , , , , , , , ().

2. , , , . , , , , , ,

. , (1198). , , , . , , , . , , , , , , .

3. , , . , , . . , , .

, ; . , , Divinalia . (,scientia divina2) . , ( XII . - XVII .) , , . , , , , . , , ,

1 . [], [,] ;. .

14 I 15

. () , , , . , , . : . . - , .

, , . . - , , . , , - , . .

4. . , , , . , ( ) , , , . , .

, , - , , - , . , , , . , ,

, . , ( ). - , , : , ; ; .

, , , :

- (595/1198). . , . . , .

, . , , , , .

, . , : - , , , (1256) - .

. , ( , , ), XVI . , . , , . , , , , , .

16 I 1

. , , , , , . .

, - -, - - , , . - (Seyyed Hossem Nasr), , - (Osman Yahya), (CNRS). ; .

, 1962 . , (EHES) - (. )

1.

1. , , . , , , , , .

, , -: , , . . , , , , . - , ( ; , , ).

, , , . . , ; , . , . . , , .

18 I 1 19

, , , , , , - .

, , , . . , , , , . , , , , , , . : . . .

, , , , , , . , , , , - , . , , , . ; , , , , .

2. , , - . , , , , , . II ., , , . , , , .

: . , .

, , , :

Littera (sensus historicus) gesta docet; quid credas, allegoria; moralis, quid agas; quid speras, anagogia .

, , . , , . : , , ? , , . ; . , ? , , , , , , - . , , , .

, ( , ). - -

., , (XIII .): ( ) , ; - ; - ; . - .

20 I 1 21

, , , , - : ? (, 7:171) , , , ; .

: , . : ? ( .) : , , ?

(V/XI .), , : {) - {), - ... - {)\ - {). - ; - , .

3. -- . , , . ; . : 4? , . . ; , . . , . . ,

- , ; . (.)

, , , .

, . , . , . , , , .

, , , : { ) ( ) . , . , ; , . , - , , , . , . , , . , .

. . , , , , XVI . .

, - , . , : { , ) ( -, , ); ; , ; , , , ,

22 I 1 23

. , , , , , , - -; . , , , , .

4. , , - (substantier) . , ' (. 148/765): : ( ); (); , ()] (). (). (). (- ; . ). {, . . ). , : ; - ; - ; .

(. 40/661): , : (), {), (), (.). - ; - ; ; - , .

. : ,

. ' () , . , , .

, - , , ( ), , (65:12): , , , , ! . - .

, , , : , ; , , ( , ); - ( ). - , . ', , , . , , ; ' ' (. . ), . . {). , - {, , ) .

5. , , , ( , ). - . . .

24 I 1 25

', , (). , - , - , , () .

, , . . , (. 606/1209) (, . .). V I-X II . - (. 520/1126) , '. ('), - , ', , , .

, ( 731/1331), , , , . , (. 736/1336).

. , - ( , ). . . , , , 113- : (113:1), . . , , , , . ( ), , . , ( ), . , ,

, . . , , . , , .

( ). (. 1050/1640) , -. ( - ) ( ). - (. 1138/1726) ( -, ), . 1 . , .

XIX . , ' , . , : , . ; - . ( , ) . . , ( , ) - , (), , , . . ( ) , . , . ( -), ,

26 I 1 27

(, , ; ). , , - ( - - ), .

6. , ( 5), , . : , ? ?

, - ( 1) , , , , I I I IX . ?. -- , (. I I I , 2). 833 . , -, , . - ; - - , - . , , , , -, , , , . - - , .

, (. . I I I ) , - . , , , .

. , , , , , . , , - ?

1 , , . 1 , , , , , , . : , , , , , - ( -), , .

, , , . ? , , , ? , . , , ( 41:53) , , , , , , , . . , . (XI/XVII .) ( 5), , , . . , .

7. , ,

28 I 1 29

. , , , . , , . .

, . , , . . , , , , , . . , , (, ) , (.: - ). , , . . (, ), , , , , .

( ). . (). : , (. IV, 2). . - , , - . , , , . - ( ), , , , . - , ( ). - , , .

, ( ,

) - , , - . , . - , . - , , , . . (, ); . , . , , , . . , , , : , Homo maximus ( ), . , .

. , , , , . , , . , : , , , , . , , , . , , , , . -

I 1 31

, . , , , , , , .

, , , , . , , , , (. . II), , , .

, , , , .

2.

. , , . : ( , ) XII . . , XVI XVII . .

. 1) , , - . . , , ( ), , ,

. 2) , - , , . . , , , , .

1. , , .

, ( - ). 489 . - . , , , , . , (521-579) , ( -). , 529 . , - , (622) .

- (. 536), . , , . , -, , ( ), (. 575), (. 667), (633-708), , (. 724). ( ) , . , . , , , , .

32 I 1 33

- , III . , , . , -, .

765 . . 832 . ( -), (. 857), , (809-873), . , , ; (. 910) -. , , - . IX . , .

: (. IX .); - - (. . , IX .), - , 5 ; (820-912), , , - -. , , , , - , De generatione et corruptione - De placitis philosophorum. - , .

X ., -- (. 940), (. 974), - (. 942). , . -

5 -; . . (.)

6. . , , . V III-X . . , , .

, ( - X .), . - ( ; ; 7 ). , , - .

. , , , VI ., , , ( , ). , , . , , , . (4:8:1) ( : ) -

. : , , . (.)

. (.)

34 I 1 35

(') , , , . . (. 1631). ' (XVII .) .

Liber de , , . , ( XII . Liber de causis Liber Aristotelis de expositione bonitatis purae). Elementatio theologica .

-, -, - -, , . .

2. , . , , . , , . , (), , - .

. - . () . . , , . - ( ),

( ): ( ); ( ); , ( 820), , ; ; (. . ); ( ), ; ( ), .

( 752-804 . ), . ( , ) , , , . , , 726 ., , - , , . , , , , .

, - . , VIII . , . , , . , ( , ). , . , 8, , , . , , , .

. (.)

36 I 1 37

- , . , ( ). , . . , .

. , , . . , , , (), , . , , : , , , ( ), ( ).

, , . , (). , , , .

. .

( , , ), I XI . . , .

2 2 39

, , , (), . , . , . . - . -. .

1. , , , . , , , - . ,

. , , , : . , , . .

2. ; ( -- ). , (), . . -, , , , . , , . , , . . , . , , ' , . ( 9), , , . , , , - .

3. , . , , , , . , . -

- - , . (.)

40 I 2 41

( , - ). , , . .

, , , -, , . . , -, , .

4. : , , ()? , - . , , , , ? , , , , . . . , . ( ). , (26 - ). () 10.

, , ( -), . . - . . , . , , ,

10 , - . (., . . ) - . (.)

. , , .

5. ; ( -), (, , , , ), . () , . , - , . - . . : - ( -). , . (- - ) - ; . , , . , . , ; (') (). . , , .

( ) , , . . , , , . ( - ). , , , . - , , , , . , -

42 I 2 43

, , , .

, , , , - , - , . , () {), {) . , . ; , . . . . , . . , , . , , .

6. (VIII/X IV .) - . , . - - , , , , , '', , . . , . , . , , , . .

? . . .

, , . , , - . , , , , , . . . - .

, - , , . . , , , . , {) , . , ( ) , .

, ? , ; , - XIII . . -, , . , , . , , , .

11 , , , .

11 . (.)

44 I

, , ( - ), -, . , , , . , .

7. . (- , ) , ( , ) , , ( ). ( , ) , . . ; , (, ). . ( , -), ; - ('), . . , .

: , , , . . ( , ), . : ; . . , ( -); , , ,

2

. .

, ' - (. 148/765), - . , , ( -, . 714 .; , . 733 .; ' -, . 765). . ', ' - . -, ', , ', . , . , , , , ', , . , -, , . -.

1.

, : . X ., - (296/909-322/933), , , , , XVI . , , . , , .

46 I 2 47

, , . , - . , . , , , , , ().

:

1. , , , -, . (

48 I 2 49

. , , . , 1372 . , . , (. 1431); - - (. 1427) - (. 1512), (. 1320, 33 ).

4. , , - - (. 1631), (. 1640), ( , , - , ). , , , . , , . . , , - ( ), , . , , (. 1826) .

- ( , , , , ). (, , . .). . - . , ,

, , . , , . , , ? (), .

, . . , , , , , : - , , .

. , , ( , -, . .) , , , .

, . . : 1) ; . : , , ; 2) , , . , . , . , , .

50 I 2 51

2. 1. ,

, . 33:72: , , , ; , - , ... , , . , , . , , , . - - XIX . , , , . , , , , . , - , : , . . (, ), : (, 4:61). , , . ( ).

: ; , , ( ) , . ' - : - , , , , ; , . : - ( -); , , . , , , , .

- : - , , , ... ! ? - : - ? - , ? - , .

2. . , , . , . , , , . , ()\ , , () (), . , , .

, , : 1. , , . 2. , ( -) . . 3. , . () - , ; - , . , , - , .

, - , , , . .

3.

1. , , . , .

52 I 2 53

. , , . , , , . , .

(, . ) () , . , , . , , , , ( ) ; () . , ; , .

, , , , , intellectus sanctus2, , . , , , , ? - ; , , . , -.

2. . . , - , , (' ).

12 . . (.)

, , . , , , , ( , , ), , , . , . , , . - () : , . , , - . - , .

, , (, ). ; , , . , , .

3. ' : - , . - , . - , . . - , ( ). - (). , . - , .

. ( ), Homo Maximus ( ), , , , , . (-

54 I 2 55

), . . ( ), . , , , . , : () . () : , ( ) (. . ).

- . : , , , . (); . , . , . , : , ( ) .

( '), : , . . , , . , : , , , , , , () , . , , . , , , , , , . , : ,

. . , , .

4. , . (), , , (). , , , , . , . . , 1, , . : . () , ( , ) - , , , ( ). , . . , - () . , .

, () , - . , , . , . , , , . , , , - ; -

, . (.)

, . , . , , , , . , , , - .

-, , , -, . - , , , , , , . , , , -' (, ) - , , , , , , - , -.

5. , () () , , , . , , ; , , ; . . - . , . -. .

, , , , : , . , , . ,

56 I 2 57

, , , , , , , . , : , - , - , . : , , , , , . (), (), ( -), . , .

, , - - , , , , , , . : , -, , - -. , , , , , . , : - , , () - , , , , , . , ( ) : , , (), , - , .

58 I 2 59

4.

1. , , , . ( -), -. , , - , -, . , , , , . , . () , . , . , , () (). , , . , .

, , : , , ; ; , . , , , , (- ). () (). , , , , , . , , , . - ,

, , . , , - . : ?

2. . , , , (). : , . , ( ) ( ), (, ) ( ), () (), . . , , .

, : , . . , (), , . . ( ), , , , . - , . . , , . - , . . , ; . ; .

.

. , , , , ( , , , - ). , , . : (), - . . , , . , (), (, ), . , , .

3. , , - , , . . , , - , , , . () () , - . , . (, ) : , , , . , ( ), . () ('). : , () .

60 I 2 61

, , ( Tabula smaragdina14 ).

, , , , . . . , ( 24:35) (, , ). - (), . : , , . , , , . - , ( ), , , . - , , , . ( , - ). - , , , . - , . . 97 15. , . . - (, ). - , , , , , , : , ( ), . , , , , , , .

14 - , . (.)' - (, ) -

, , , ; . {.)

62 I 2 63

4. ( -), : - . - . - . . - , . - . - , , Tabula Secreta16. - , . - , . . . . - , , . . , .

, , , , . : 1) , , 661 .; 2) - - , . 669 .; 3) - -, 680 .; 4) -, . 714 .; 5) , . 732 .; 6) ' -, . 765 .; 7) -, . 799 .; 8) , . 818 .; 9) -- , . 835 .; 10) -, . 868 .; 11) - -- , . 874 .; 12) -, -, -.

, . . , , ( , . . ). , , .

5. , . , . ,

16 . . (.)

; , , . . - (, , , - ). . , . , , . , , , . , , , . -, ( ). -, . .

5.

1. , . , -. . , , . , . ; . , , , , . . - .

64 I

, , , . () . () (), 17, . (intellectus, intelligentia) ratio (). , . , , , , .

2. , . 1) , . , , . - , . , . 2) , , ( ). 3) , , . ( ). , -, , -'. 4) - (, , , , , , ), , ; - -, . , , , , , , . .

. . , , , , )

17 , , . (.)

, , () -. , . . , . : ( ) , . (). -. , . , , . ; (, , ). . , . ( - ), . . .

. , , . . . ( , ). ( ). (), , ( ). , , , .

3. , , . , , (), , . . , , , , .

, , .

2 65

66 I 2 67

. . , ( , , ) () . , () (, ), ( ), ( ), . , (, ) . , , , (, '). , . . (). , (), , -, , . - () . , , , .

4. -, , . ( -) , , (), . ( -) (), ( ), ( ), ( , ). . - ( ). - , , () , . , . . , . (' - ), . 53:11:

() , . : , , , , ? , , (, 22:45).

, , - , , , , , . , . . . ( ) , . , . , (), , . , ; ( -).

: , () () , (), (, , , , ), , . () , , . , : , , ... (, 42:50-51)

5. , : , , . , , , . .

68 I 2 69

(-) ( ) (mundus imaginalis, -- ), , . (, , ) (, , ).

( ) -. , , , . , .

. (, ). , , - . , , (). , : () (), . . -, , .

, . , , , , , , . , , , --. . , , . (' ), ( , , ),

. () , . ' , , . . - , ( , ). . , . , , ( ), , , . , , .

6. , ( ), , ( ), . , , , . , , , , - , . , , , (), , (), , . , , , . . . . , () . , -, , , . : , ,

70 I 2

, , .

, , , , , , , . , , . . , , , . ; . , , , ('), ( ). . ; ( , , 7:139). : . , , . - , , . , , , , , . . : , (, ), . , , , - . : , . , : , , . : ; .

7. , : - , , . -, , .

, . (- '), 18, : , ( -). , , - , , , ( -' - ' -). ; . , , -- . : , ( -). , , , .

, , , . , . : - , . , , , . , . , (- ) . . , , . , . , - , - ( ) . : , , , , , (, 5:70). ,

18 ., , ; . (.)

72 I

(33:72), . .

6.

1. , (, . . ) , , , , , . , . . , , , , , , , , . . (, ) , , , . , . . ( - ) , - , . , , .

, ( ) . , , . ( -), , . , . : (, ) , . , -, , .

: , , . , () , , - , , , . , (, 58:22). () . , . , , .

2. ( ), , , , . () , , , , , , , . ( -). , , : - , ; , - (, 18:110). , , , (, , ) , . , , , , , . ; , , ; , . . , .

, , , . , -

2 73

74 I 2 75

, . .

, , (, ). , , , . , , . , ( ). (-, ). , , (). , . . , , , . , .

3. , ; ; , , . . , , , ( -) . , . , . ,

. : , , , , ? , . , . , , , .

, . ( -), . , , , . , ( ), . , , . .

, . ; - - . , ( , , ). , ( , , ), , , , ( - '). , , , - , . - , .

4. , , , . . (

76 I 2 77

124 ), ( 313), ( ), , . . (, ) , , . . : , . , , , . - (), , () , 19 () . . , - . - .

. , , - . , - . , , .

, , , ( ). - (, , , , , ), , . - ; . , , () . , ,

19 . (.)

, , . , . , ; .

5. , , . , , . ; .

. , , . , , . , , . . , , . . , . , , .

7.

1. , , . , , , . , , . : (. 902), - ; (X .); (. 991), ; (. 1022); (. 1068). - .

78 I 2 79

: - ; - -- . .

( - ') : , , , . , - (XIII .), , , , . . , , -, .

- (, ) , , , , . . ( ), , ' - ( ). (- ) . , , - - .

2. . ( 100 ), 28 260/873 . , . ( ). . . , , .

2 . 70 , , . , , ,

( ). (. 942) : . . . , ; . , ( ). ( ). . , , . , . , .

3. . ( - ). (. , Terra lucida ) - - : , . - . , . , . , . . , , , , . , . - , . , .

80 I 2 81

, - , .

: , , , , ; , . - . , . , , . , - , : , , . . .

- , , , , , . ; , . -, , , . , : (), . .

, , , . ( , , , ), , , . , ; , .

. , , , . -, , . , , , , , , . , ; , .

4. , , - , . , , . , , , . , , - . ( -). , , , . , . . , . ( - ). , .

. , - XIII . , . . , , , , ,

82 I 2 83

, ( , ), . - , . , , , 33:72 , . , , . , , .

. . , . , - .

.

1. , . . , , , ' - (765). , ', . ' ' , ', ? - .

' - -, , : -

; , , ; , ( ), (, ). . , -. ' ', .

2. VIII . , , , . - ( ); , , , . (. 733) {, ), ( , ). : (), ; , .

: . ( ). , , . . , , . . - , .

, , . , , , () . ,

I 2 85

- (. 737), , . (, ; , ). , .

3. , , , - (909). . , ', (, -). , , , ', - -, . -, X .

, . , ' (. 974) : (. 933), - ; - (X .), , , ; (XI .); - (. 1017), ( ' , , ); (. 1077), , , , (); (. 1077), .

4. , , -- - 1094 ., - . , , , , - . , -. , , . . , -, -, . - -- , - -- (. 1130); ( ). , , , , -, . , .

. , , , XVI . ( , ' ). , , , ( , , ). : - - -, (. 1162); - ; ' (. 1199), - , ' (. 1215), ; - , ' (. 1268), , . - -, ' (. 1468).

5. :

I 2 87

, , , - - . , , (). - , . , (). , - . , , - , , , . - . ; ', ( ).

, . . , , , (- ). ' - , , . - ; ( ). , , : , . .

. , , - . - . , , ( , - ) (. 1037). , , , , , - . , , - .

1.

1. , . , : , , , . : (), ( -), , . , , , , . ; ; ; . . , (- -), , , ; , . ; ! (!) (), . ; , .

2. , , () (, , ). : -; . . , . , ( , , ) ( ). XII . (. . , , ) ,

I 2 89

.

. , (, ). , . ( ) - , , , . , , , . , , . : , , ? , , , , - , , ? - ( , , )? .

3. ( ) . , , . . , (). , . , , ( -, ex nihilo), , . -, - ( , !). - ( , ). , ( - ).

( ) (), - ( ), -, , . , . (, , ). , 20: -. , , , . , , - , : Deus determinatus, Deus revelatus21.

4. . JIa : , . absconditum , , . ( - ), , . : ' . , , , . . - , , , , ( ), , , . : , (), , , - . , . -

20 , , [].. , . (.)

', - .

- , , , , -, . : , . , , , , . - Deus revelatus, -. , . , - ( , ). , , ( ): =. , (), -, , . : , , , , , . . () . () , . , '22.

5. , . . , , . , (), (), .

90 I

22 . (.)

, : , , . , , .

2.

1. , , ( , ) , . , , , . , . . , , . ( ) , , , . , , - ; .

2. (), , , . , , Deus revelatus, , , (). . , , , (, ). (), . . , . , , - . -

2 91

92 I 2 93

. , , - , . , . : , , .

- . . () , . , (XII .), , . , , , - .

3. . , , . ', . , , . , . - , , , . . .

. , , , , . , , .

, , . . , .

, , , .

3. :

1. ( - -). , , , ('), . . . ( ), , , , , . , , '. ().

- () . - , , , . , (, , '), , , . ( -), , . , - . ( ), (' -). ( ) , . ,

94 I 2 95

, , .

, , ( ), ( ) . , , , . , . - ( -); (- -), , . ( '), , 360 , 360 .

2. . , , , , . , , . ; . , , . . , .

, , . ( ') , -. , , , . , , , .

, , , ( -).

3. , , , , . , (, . ); ; . () - . .

- (. 1017). ( ), ( ), . ( ) . 1) , , , , . , (), . ( ' ). 2) , , () . , , , , (). , , ( -, , - ). 3) - , . - ( ). , , , , . , : , ; , , ( ); , ( ), :

96 I 2 97

( ), , ( ), .

, , , . . , ; , . . , , . () . ( - ). : ; ; ; ; (-) ; . ( ). , . , .

4.

1. , , , , , , , . , . , , , - , . , ( , ) . , , , , . ,

. , (), , , , . () . , , , , caro spiritualis. () () , .

2. , () , ( ), . : () (), , , , , , . , . , , , , . , . , . ( - ), . , , .

3. , (), . , - , . ( ). , - . , ( , ) ', -, , .

98 I 2 99

( -- ), , , ', , , . , . , . , , , . - , . - . , , ' .

4. , , (, ), , massa perditionis , , , , .

, . . , . . , : , ', , . ' (X .) , (), : , ( -, 97), .

1.

1. , . . XIX . -, , , ; Geschichte der Assassinen ( ) (1818), . . Expose de la religion des Druzes ( ) (1838) - (, ). . , . , . ( - ), . . , ; - , (- , , ). . , , . , , .

2. , - , 1094 ., '. ' ('),

100 I 2 101

, 1096 . (, ).

, . , , . ? , . , .

, (. 1124). . , , ( - ) . .

3. , - - ( ), () ( 1126 ., 1162 ., 1166 .). 559 ../8 1164 . ( -) , . . , , , , .

, , 1256 . , () . , , . : (. 1151); (. 1230); - (. 1273), - ; (XIII .); - (. 1434).

, , , , . , , (. 1317) (- ), , .

, , . , . , - (1140-1192) - (- ). , , - (. 1273), XV XVI . , - . ( ). , . ( , ) , .

4. , - (XIV .) . , . , , , (), , (), . - , . , , (). ,

102 I

. .

, , , , - . . , ; -. , , . , , . . , , - . , , , . , : , .

2.

1. : , , , ; , , , , , . (- - , . ) , ( ). , , , . : , , . (14 : 9), , . ,

2 103

, . . , .

. , . , , - , . , . , . , - , , - . , - , , - , . , , , , , . , , . -, , , , . . ( - ) .

2. , , , , . . . , - . , , - ; , , . - , . - , , , , . , 8 1164 .: - - (' -); - ; - ( ); , ;

104 I

, , . : , . , (- -), . (- - ), (- ), .

, . : - . : , , , . : , , , . : , , . , , , .

. ; , . ; . , ; '. , , . . , ; , . , : ; ; ; , , . (- '- ) ; , . .

2 105

3.

1. . .

; , , . ' . , , , . - -.

( ). ( ), , . , , , , . .

, (), . , , (- ), , -, , , , . , , , , ( ), , - . , ( -, ).

2. - . ( ), . , -

106 I

, : ( - ), (, - ), ( - ). , , , , , . ' , , - ( : , , , , ). , -', , : ( '). . , , .

, . - ( ). , ( ) . - - ( , -). , , , - : : , , - , , . , , , . .

4.

1. ,

2 107

. , . , , , ( ), . .

2. , - - - . , (, 95:1-2). : . , , , , , ( ) - . ( ) , . , , ; - , , - , ( ).

, . - , : (-u ). - , , . , . , ( ) , . - . - , , . . , , : .

108 I - ( -), , . , .

3. , . , . , . , . , , , .

, .

1.

1. , . , , ( - ). , , (, , - ) - . , , . , , , , , , .

, , , . , -, , - , , , , . , . . . , , ,

110 I 3 111

.

. , , . , . , , - .

2. , . , . , - .

. , - ' , - ( ). () (). - : (. 748), , (. 728) . , ; , . : (' -)\ , , . ( -) : , , , - , (); , . . .

3. : 1)

. , , ; 2) . , , , .

. , . - ? : , , , . ( , ). , , , ' (18.15), , . , , , , - .

, , , , - . , , , , , - . .

. ? , , . . , , ? , .

112 I 3 113

, , .

4. , , . , . .. , , , , . (, -): , , .

; , . , - . ; , , , , , .

. , , - , , , , . . , . , , : , . , - . . , , , .

2.

, . , , , , . , , .

1. ( ). . , . ( -). - ( -) : , ; - , , , . . ; - . , , , . . , , . - , ; , . - .

, ; , . , , . .

2. ( - '). , ( ). . , . -

114 I 3 115

, , , ? , , , , ', , , . , ' ( ), , (), (), . , , . , , , .

, , , , , , , : , , ; , , . , , . , , , , . , , ?

3. ( ' ). , , . , , , , , . , , , , . , ; .

4. (- -- ). , , , , , .

. , , - . : cam 'up ( ) 'up ( ). (, ). , : () . , , , ( ). , , . .

5. (- -'). ; . , ; , . ; . . - .

- -1. -

1. - ' - 873 . . , - (. 917).

116 I 3 117

, . 40 ', , , . : , , . , , . ' -. , , , . , .

. , . . : - , . , ? , ? - , , . , , - , , , . , - , .

2. ' - , . , 90 , . , , , , - , . .

, -, ' .

. : ; , ; .

, -, . ( , . 855). . , -.

' 935 ., .

2. -

1. , -. , , , , , . , , , , , . : - , . , . , , , , ' . , , , , .

' , .

1) - , , . ,

118 I 3 119

?2) ,

(, , ). ? . - , . ?.

- . ; . ' : , .

2. . , , , . , , . '; , ( , , , , ). , - ().

, -, , , . , , , . - , , , , , , , .

( , , . .), . , - ;

. . . ' , - . , , , . - , , . , , ' .

3. . , , . , , , . , , , , , . .

, ', . , , , , , ; ( ) ( ). , , , . . . . ? ' : , .

4. . , ' ( ), (). , , , , ,

120 I 3 121

. ' , . , ; , . . , . , , , ' , , , . : . , . , , , . ' , , , . -- .

, ', , . , , , , . ? , ', (- ), .

1.

1. X . -. . .

- '

, , , , . , , , .

, , , . , -; . , , , , ', , . . .

. , ' , , , - (. 944 . , ). ; . , , , .

2. , . . XI . . . , - . , -, , . ; , - - (. 1093). .

- - . ,

122 I 3 123

. . , , , , , . (. . ) , , , .

2. XIII . - -. , , , . , ( , ). , . , (, ), , .

3. : - (. 1013), -, ; ( -, . 1015); - (. 1027); - -- (. 1037); ' - (. 1052); - (-, . 1085), - ; (. 1111); (. 1130); - (. 1153); - (. 1210); - (. 1355); (. 1413); (. 1490).

, , , , , . . ( - )

, . . ; , . .

2.

1. , (). . . . ; , , - - .

, , , . , , , , .

, . , . , , , . ( ) , , , .

( ). ,

124 I 3 125

, , , . , , .

2. . , . , , , .

. , . , , . . , , (), , . - .

, , () . , , , , , , , . , , , , . : , . . , ,

.

3.

1. , - , , . : , , , , . , , , : ? , , , , . . , ? .

, , , , , , - , : . , ; , , , , . ? : , , . .?

, , , , . , , , , , , .

126 I 42.

, , . . ' . , (), ' ( ), ' ( ), . . , . , ' , , . -? , . , , .

, , . , . ( ). ' , (873). , , . . , .

1.

1. , . , (. 901), . , . , ().

, , , . , , . -- , , . , . , , (, ), (), , . (). , , , . . .

, , , ,

128 I 4 129

, , - : , , , , . . . , , , . . , .

2. , - (. 899) , , . ( , ) . - , (, ) , , . , , -- . -. - . , - , 944 . . ' ( ). - , , - (. 934), , . - - , (. 859), (, . 899; , . 922). , , - (). - (. 1191), ' (. 1270). XIII . -

. (, , XVII .).

3. , : , , , , . ( ; ; , , ). . , , , - . . , . , . . , , . . , , ( , ). , .

4. : , , (, . .), ( , ), , ( , - , . 951). . - ( -), (. 833) . , Tabula smaragdina ( , , , -,

). - ( -, , . 1007). , .

5. (- -) . - {), , , . , alter ego, , , . . - . , : . - , . , - . , , .

2.

1. , , . , - . . , (), , . , , : VIII ., ' , , ( ,

130 I 4 131

). : ( ), , , , . , , , : . - ., VIII .

, , , . , , , VIII ., , , . (. 981) . , , (, ) , . , ( ) , ', ', . , , , , () 804 . .

2. , () .

132 I

. - ( , ). . . , , . , , , , , , , , , , ; , - . , , , - .

, ( , ). , , ' ( ): , . ( - ), (, , , ) - , . . , . () , . , , , : . , , - , , , , , , .

, , . , . . , , . - ,

, . , , , .

3. , . , , (-, ). ' . , IX . . .

( -). - , , . : ( , , , ); ( , , , ); (, ). , , , - (, , ) ( -) ( , , )] , , . .

, ? , , (-), , , ( , ). - , (), (, , ), , ; , () , , , , , ,

4 133

134 I

, , , , , , - - . () , , : , , , , . , - . - , , . - ; .

. - , ( 1121). - (. 1225), . (. 1342 1360) ; , , ( , , -, , ). XV . ' ( -). XVIII XIX . - - . , .

3. -

1. ( , 7, , ; - , ). X . , ,

4 135

(, -, ) : , , , , .

, , - . - , , . , , , , , . , , , . . - , . , , , , , . , . .

2. . . : 14 , ; 17 , ; 10 ; 10 ( 11 ) .

. 51, . , 17 (17x3=51). 17 . , , 17 , 17 , -. 51 , --,

, .

, , . , , - . ( ) - . , (), (21:48, ). . ( 17:37 26:182), , .

3. . , ( ):1) 15 30 , ; 2) 30 40 , ; 3) 40 , , ; 4) 50 , - . (Liber mundi), . . . , , , ( -) .

4. (- -'), . , . ( ), . ( ),

136 I

', ', ( 874). () . , ', VIII IX . . . , , ' -.

, , - 1150 . . , , ; .

4. (),

1. , , 864 . ( 12 ). ; , . 925 932 . ( ) , ( - , ), , ( ). , . ( ), . .

2. , , . : ( - ), -

4 137

138 I

, - . . , , , ( ), . . , . , , ( - ) .

. . , , . . . . . , , -- -, .

3. , , , , , . : , , (materia prima), . , , : , ? , , , , , . , . - : - , ; - .

, . , , . -

4 139

. , IX . - , . , . ., , , .

4. , , , , - -: ; , . , , . , . : - , . , - . , . . - , - . , , , (, ). - . , , .

5. . . , . , , . . ( , ), , , - . , , . . .

,

140 I

, , , , . , - , , , , ; , . , , , . Liber de Pomo ? ? - . . , , . , - . , , . . .

6. : . , , , . , . . ? , , , , , . ( , , , II ). , , , , , ?

. : , , . : , - .

, , . ( ), , , . . , , ? , , ? ? ? : , . , . ( , , .)

, - , . , , . , . . , , , , . ( ) ; . , (). , , , , .

, . .

4 141

142 I

5.

1. . ( ) , . 1, , (. 791) (), . . . ( - ), , , . , , , (. 786 ., ).

. , IX . . , .

2. , , . , , , . , , , . . , . , , , .

, . ,

. (, , ). , . .

3. , (. IV. 1), . . . , , , . , , . , . . . , , . , , . , . , . , , . , , , .

, . , , . . . , . . , ,

4 143

144 I

. . , . , , .

4. . , , , . - ( , ). - ( , ). ' , . (. 1225) : , , , : . , , , - . , . .

, , . , . . , , : ( - ), ; , ( ' ). . ( ).

, . . , .

5. , , . . , , . , , . , , , . , . (, , Urwort). , , . (, , , ).

, , , , ( , , ). , , , . , , , .

. ( ), . . , . (. 1001), , , .

6. .

4 145

. , -, 40 (, , ). , -, , , , ( -) . - (- -), , . , , , .

6.

1. X XI . . . , , , , , . , , 973 . . , , , , -. . . . , . 1030 .

2. , , , , . . , , . , .

,

146 I

. , , 2'. . - , -. , , , . - . - , , , . - , . , , , .

3. , , , , . , . , , .

. , , , . , , . , , , ,

4 147

2,J Muhammad ? Ahmad Birum Khvarazmi. Kitab al-tafhim li-awa'il sina'at al-tanjim / Ed. Jalal al-Din Huma'i. Tehran, 1983.

148 I

. .

7.

- (. 997), -'. . ( , , , , , ). , , , , , , .

8. -

1. XI . , - - ( ), (Ptolemaeus secundus). , 1038 . 76 . , , . , - (996-1021), . -, , . .

, , . , ( -, , , ).

2. . , . - (

) - (), , . , .

, . , - . , - , , Hypotheses Planetarum , , , . De Caelo . , , , , . , .

, . - ( ), . XVI . -. . , , . , . , . , , . - 9- . . ( -), , , .

4 149

150

, , . 1192 . , , , , - .

, (). , . , , .

3. - , ( Opticae Thesaurus De crepusculis ). - , , . , , , , . , -, (. ). , . . , , - , , , . , , . , .

4 151

9.

XI XII . - ( ), . - , . : ( -) (-- '), .

5

(.. - , ), , , . , . () (). , , , .

, , , . , (. I, 2), . ( ) (, . VII), . , , ; - . .

, , , . ; , ( XIV-XV .). ( XVI .), , , (XVI .), . . , - , , .

1. -

- - , . 185/796 . , , . , . , - - (218/833-227/842). , , . . - (232/847-247/861) - - . 260/873 . ( - ).

, . , , ; , . - - (. . , . . I, 2)

5 153

154 I 5 155

, ; . . - -, , , .

2. , : Tractatus de erroribus philosophorum24, De Quinque Essentiis25 (, , , , ), De somno et visione26, De intellectu27. , - , , .

- ( , ), . - , , , . , , . , . (. IV, 2). , -, , , - .

3. (. III, ), , - ; . - . , (. II), ,

24 . .' . .

. .. .

, . - , , ex nihilo2h, , . ( ), , , ( ), . , , . 693 , , , , .

ex nihilo, - () , . ( ). - .

4. - , - . , - , , , , , ars hieratica29 , - , , , ; - .

- - , ( -) , , -

. .. . (.)

156 I 5 157

, . , , , . . , - - , . , , , , , . , , , . De subtilitate'0 (. XVI) , .

5. ( ), . : ' , -- , , , , , .

- ( , ). 218/833 . 286/899 . . , , (. IV, 1). (IV, 5) , . , . , , . -, ( , ), - ( , ), - (.. - , philosophi tabema- 'j0 . [].

culorumAX). , , : , - , - . . . . , (I, 1), ' .

2. -

1. - , , , 259/872 . -. - . , - -, . , . , , , , . , , ( , , 70 !). Magister secundus 2 ( Magister primus") . , , . , 330/941 . , ; - . . , , , (. II). , , 339/950 . 80 .

. .^ . . (.)'J J . . (.)

158 I 5 159

. . , . , . , , , . - ( ), . , , , , , , , .

2. ( ) : , , , , . (. ): , , , ; , , , ; ( ' - ), , , ( -), . , , , : ( ), , , .

. , . , , . ,

( ) .

, , , ; , ( : ...); , , ( ) , (, ), . , , , . , , : , . (, , ), , ; - . , ; , . , .

3. . -, , , . ; , . , . , , XVI ., . -

160 I 5 161

. -- , , , , , . , , , .

4. , , : Ex uno non fit nisi unum'4 ( , , ). , , , , - . , - , . , , ? ? , . , , , . . . (. II , 1, 2) , , -, , , . , .

( ) , (' '). , , -, . : , , . , , . ( -, Dator formarum), , - .

( ) . : ; , ; , . - . , ( , intellectus adeptus) "5 , . , , , , . , - , , .

5. - , . , , --

'j4 . . (.) 'j5 , .

162 I 5 163

. . , , ; . . , '6. . , , .

- , , , , . , (. II). , . , , , , , , , , , . - , , . ( - , ). - (), . , , - .

6. , , , . -, , , . . ,

'j6 , .

(), (). : , , ; , , . , , - , , ; , , , , . ?

, , , , . , , , ; , . , , . , , , . , . , , , ( ), .

7. (. II , 5) , . , , , . - , , . , , .

164 I 5 165

; . , , , . . - / . . , . ( . ) . , , .

, , , , . - . , , , , . , , . , , .

8. . (. 374/974), , . ' . - (. 371/981 ., ) X . , . (. 399/1009), , - , ( -). . ,

, . , (, , , , ). , . ( , . VIII, 3), . , , .

3. - -

1. - - . , . . , . , ( , ). ( 360/970 . 364/974 .), , , . , -, . , 381/991 .

- , - , ; (. V, 5), - , (. V, 2). -, . -, , . ('), () (' ), (), (), ,

166 I 5 167

( ), -. , , , , (V II/X III .), - .

2. , -. ( - ), - ( ... - ). (. 1050/1640) (- -'). , - ( 134, . VII), . (- -), - - , , , , , , , , , .

- (. VIII, 1). ( , ) - . , , - - , , , , .

3. - -- (. . ), , . , , , , , , , . . , (. IV, 1).

4.

1. , , - 370/ 980 . ( XII . , ). . , famulus 7 , .

. , , , . , 17 . ; . , . . 18 , . , . ( - ), (), , .

(, , ), - -, , ( ). - - ( Sol Regnih) , -

. .'Jl . . (.)

168 I 5 169

. , , , . , . . , . ( , ), (). , : , , ...

-; , - . , , , , , . 421/1030 . ( ) . . , - ( , 28 ), , , , (- ).

( , ). - , , , , , , . , , , 57 428/1037 . . , . 1954 . ( , 1370 .. 1950 .

) .

2. , , . 242 . , , . . (. I, 1). , , ( , XVI-XVII . , Magister Tertius'9).

, - (. II , 1), ( ' , . . 360/972 .; , . 408/1017 ., , . 470/1077 . .) , , . , ; '. , , , . , , , , , -- .

, . , , . , , , , , ; 'j9 . . (.)

170 I 5

, ( ) .

3. , , , . (V, 2), , , , , . , , . , . , , . , . , . .

, , . , , . , , , . , , . , , , : .

, , . ; ; , . ; - , ( ); - , , , , - .

: - (- , -) ( ), , , , ; , , . , , , - . , , . , , . , .

4. , , . , , . ( ' ). . () , . . - , . . ( ). . . , , , ( ' ). - .

, (intelligentia agens) ( - ) , , , , , - . , , . ,

172 I 5 173

{) ; , , , . , ,

5. , . , , . , -. . , .

, , . , , . , . . (, , . - ) . , - (. XII . - . XIII .). , - , (). . , -, , . - , . . , .

6. , , . . , ,

, . ( . ). , .

, . , ( , , ). . , . (. 1048) . - , , , . ( ), . , , , , ( ). .

, XVI-XVII ., . . , (. 1631), - , , . , .

, .

174 I 5 175

, , , , . - , , . , , .

5. . .

1. , (1030). , ( , , , , -, - ). - , , ( , ). - -- , - ( , ). , , , , , .

. ( -), . - . ( ). , , . , -,

. . (- -) (, ).

2. . - (XI .), , , , - ( ), . ( , , 1414 .; ). , (. 1153) , (. 1281), , . - , ( -).

3. (. 1029), . . - - (. 1248).

6. -

1. , . , - - ( 90 ) 1164 . , . , , . , (Adeodatus, ), - (

40 . .

176 I 5 177

) . - - ( ), , . . , , , .

, , , -. , , , , . , ( ). , , -. ( ) , , , . , , . .

, , . . -' , . , . , , -. , , . , , , , . - , , .

2. . - . , .

, , , . , , , , ? , , - . ? , , .

. , (') . (') . , , , , , , - . , . (- -), .

3. . , alter ego, , , , . , - , , , - , . , ,

178 I 5 179

. -, ( ), , . . , . - .

, . , .

7.

1. , , , - . - (, ). 1059 . , ( ) . , , , , . , -, . , , . - -.

(1085) -, ( ). 1091 . . ; , , . . ( -), . 1145 . ,

( , ) , , .

, , , . , , , . , , , , . , , .

36- . , . . 1095 . , . , . , .

, . , , . ( ), , . . . , 19 1111 ., 52 , .

2. . ? (

180 I 5 181

). , - . , .

, . , , . ( ) : , , . , . , , , . ( -) , ... , , ... - , . . , .

, - - . -, , . , , . , . , , , , , . , , .

3. , ( , . . ), , -, , ( : -).

. 1916 . , , , . .

, . ( ), , (tradita) ( ), . , () , , , . , ( ). , , . , -, . . - - (. 1215) - (, ). 1500 . , .

( ) , . , () (), , , , , . , : - , , , . . , ,

182 I 5 183

. , (Verus Propheta) .

( ) , , - (), , -, , . , XVII . Schwarmer (). , , .

4. . , , -. . , , , . , , ( , , ), . , , -- . . , , , , . . . { - ).

, , . , . ; , . ,

, , , . , , , . . . , , , ; . , , , .

- , ( , , -). - XVII . . , , . , , . , , . . , , . , , , , , , , .

, , , , ( , ') . , , ( , ' -), . ( - ),

184 I 5 185

. , , .

5. , . , , , , . , . , . , , , XVI-XVII . - - , .

(. 1153), , ( -), { -- ) ( -) , . - (. 1274), .

, , ( ' -). . , { ). , , . , , , - -. , , , , . : . , .

, . , .

6

1.

1. , . , , . , . , . - , . , (. ' - , - . .). , , , . , X . (. VI, 6) (. , , , ). , .

2. , . ,

, . ', , , , . - , . , , . , - ( ), ( ) ( , ).

, , . , , : , , , ? , , , ? , , . , , : , , ?

, , . , , , . , , , . ( , . ; II . ). . , , .

6 187

188 I 6 189

, , , , , , . , .

3. . . . - - (. 1131), (). - , III (IX) ., , , (. 210/825). , , -- . (. 810), , . IX . XIII . - (. 1252) ( , . .), .

4. . -, , , , , , . , ( ).

. : , XIII . ; , , .

, . , , . , ( ), . .

5. -, , . , , , , , ( , , , ). : (), , , , , . , . - , - , . , 100% , ( ). . , . .

, . - , ( -', . .). , , . , , , , . , ,

190 I 6 191

-, , , , . , , . , .

6. , . . , , ; . , , . , , : , , , . ( ) , , , . , , .

, : , , . . . , (1006-1088), 900- ( 1962 .) .

2.

1. . , . , -- , 874 .

. , , . , , , . . , , . . . . . , .

2. ( ), . , ( -'). ( ), ( ), , . , ( - ), (. 1084)41. , , , ( , - ).

3. - ( ), (), (, , ). . , , , .

41 . (1949).

I 6

, . , (). . , , - . , . , , - , - .

(' -) : ? : , , ... , , , , , , , , , , , , .

3.

1. , , ( - - -- ) , , , 909 . , -. - , , - -, - . , , . , . -' ( ).

15 , . , , (), (), ' ( ). , ( -), ( ); ( -),

( ); ( - )] ( -) . .

2. , . -, , ( , ) ( ). , . , . , . . .

. , , . , , , , . , , , , , , , .

4.

1. ( - -) IX . , , . , , - . , - . , ,

194 I 6 195

(, ). , , .

2. ( , , ). , . . , , . , , - . .

-, : { ) { ). : ( ) , , , . , , , , . , . , , . , , , .

() . , , . . . , , . . , , . , .

, , , - , , - . ,

, , , . - . , , , , . , .

5.

1. , , . , . () . . . . . , . . , .

2. - -, , , ( - ) , 857 . , -- , . 876 . , -- , . 18 , . 877 . . ( ). 896 ., , . (- ), . .

196 I 6 197

, , . -- , - ' , -. - (-) (-); , , . , : , . . , .

3. 908 . . , , . . , , , , , . - . , .

, , , . . , , , , .