არქეოლოგიური გათხრები არმაზციხეზე არქეოლოგია> ვახტანგ ნიკოლაიშვილი ქართლის (იბერიის) სა მეფო რეზიდენცია არმაზციხე (ძვ.წ. IV – ახ.წ. IV-V სს.) ცნობილია რო- გორც ქართული, ასევე უცხოური წერილობითი წყაროებით, მაგრამ ძირითადი ინფორმაცია მიღებულია არქეოლოგიური გათხრების შედეგად მოპოვებული მასალით. პ ირველი არქეოლოგიური გათხრები არმაზციხეზე 1889 წელს ჩატარდა ილია ჭავჭავაძის თაოსნობითა და ექ- ვიმე თაყაიშვილის მონაწილეობით. სხვა ნივთებთან ერთად აღმოჩნდა პოლიქრომული ფერწერის ნიმუში – I სა- უკუნის ფრესკის ნატეხი. XX საუკუნის ორმოციან წლებში აღ- მოჩნდა სამეფო სასახლე, საფორტიფიკაციო სისტემა, ახალი წელთაღრიცხვის პირველი საუკუნეების აბანო, აკლდამა და სარკოფაგი უმდიდრესი ინვენტარით. 1993-1998 წლებში აღმოჩნდა II-III საუკუნეების ტაძარი მარ- ნითურთ, რომელშიც 20 ტონა ღვინო ინახებოდა, რომაული ტიპის ორი აბანო და ეპიგრაფიიკული წარწერები ძველბერძ- ნულ ენაზე, რომლებიც II-III საუკუნეების ქართლის (იბერიის) მეფეთა სამშენებლო საქმიანობაზე მოგვითხრობს. არქეოლოგიური გათხრები არმაზციხეზე 2011 წელს განახლ- და, როდესაც ძეგლი ნაკრძალად გამოცხადდა. 2012-14 წლებ- ში ტაძრის მარნის დასავლეთით 4 სათავსი აღმოჩნდა. ყველა მათგანი საკარე ღიობების მეშვეობით სატაძრო კომპლექსს უკავშირდებოდა. სათავსებში დიდი რაოდენობით აღმოჩნ- და (55 ც.) ქვის დასამუშავებელი იარაღები (ცულწერაქვი, წე- რაქვები, ჩაქუჩები, პალოები, სატეხები, ძალუინები). ასეთი იარაღი გამოიყენებოდა ეთნოგრაფიულ ყოფაში. აღმოჩნდა აგრეთვე ბრინჯაოს ნივთები, რომელთაგან აღსანიშნავია სა- ვარძლის ფეხი და სახელურის ნაწილი, რომელიც ადრე აღ- მოჩენილი მარმარილოს ლომისგამოსახულებიანი სარეცლის ფეხთან ერთად რომაულ იმპორტს წარმოადგენს. სამეფო სასახლის დასავლეთით, II ტერასაზე ორი სამშე- ნებლო პერიოდის სახლები დადასტურდა. ზედა ფენის ორი ნაგებობა ქვატეხილით და ქვათლილებით არის ნაშენები და ბრტყელი და ღარიანი კრამიტებითაა გადახურული. იქ გამოვ- ლენილი მასალები, მეტწილად კერამიკა, IV-V საუკუნეების მასალის შემცველია. მეორე დონე ქვის საფუძველზე ალიზით ნაგები სახლებით არის წარმოდგენილი, რომლებიც წერნაქით შეღებილი კრამი- ტებითაა გადახურული. ისინი ერთ დონეზეა გამართული, ერ- თნაირი ტექნოლოგიით ნაგები, დაახლოებით ერთი ზომისაა (35-40 მ 2 ), ერთმანეთთან დაკავშირებულია საკარე ღიობების 78
საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ჟურნალი ,,მუზეუმი”. გამოცემა N3, 2014:ქართლის (იბერიის) სამეფო რეზიდენცია არმაზციხე (ძვ.წ. IV – ახ.წ. IV-V სს.) ცნობილია როგორც ქართული, ასევე უცხოური წერილობითი წყაროებით, მაგრამ ძირითადი ინფორმაცია მიღებულიაარქეოლოგიური გათხრების შედეგადმოპოვებული მასალით.
