ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ

Το ποδόσφαιρο είναι «κατασκευασμένο» με τα υλικά που φτιάχτηκε ο άνθρωπος. Έχει μέσα του την αυτοθυσία και τη γενναιότητα. Αλλά την ίδια ώρα συνυπάρχει με την απάτη, με την κλεψιά, με την ανυποληψία, με το ο «σκοπός αγιάζει τα μέσα» (μόνο που εδώ λέγεται κάπως αλλιώς: «Η μπάλα περνάει – ο παίκτης δεν περνάει»).

Ο Πελέ, σακατεμένος από τα χτυπήματα, έμεινε έξω από του Μουντιάλ το ’66, ενώ στο Μουντιάλ του ΄70 οι αντίπαλοι αμυντικοί είχαν την εντολή να τον τσακίσουν. «Ο Μπερτίνι», έλεγε αργότερα ο Πελέ για τον Ιταλό «φονιά» του, «είναι καλλιτέχνης στο να υποπίπτει σε φάουλ χωρίς να τον αντιληφθούν. Μου έδινε γροθιές στα πλευρά και στο στομάχι, με κλοτσούσε στον αστράγαλο, ήταν ένας καλλιτέχνης»…

Πολλά χρόνια πριν κατηγορηθεί ο Ακράτητος ότι το 2004 τροφοδοτούσε με μολυσμένο νερό τους παίκτες της αντίπαλης ομάδας, το ίδιο ομολογεί – με δεκαπέντε χρόνια καθυστέρηση από το Μουντιάλ του ΄90 – ότι έκανε ο Μπιλάρδο, ο προπονητής της Εθνικής Αργεντινής, εναντίον των παικτών της Βραζιλίας, στους οποίους έστελνε νερό με υπνωτικές ουσίες κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού…

Επίσης, πολλά χρόνια πριν ξεσπάσει ο σάλος το 2005 στη Γερμανία (για δεύτερη φορά από το 1971) για στημένα παιχνίδια στη Β’ Εθνική και στο κύπελλο, που οι διατητές κανόνιζαν να τα λήξουν όπως τα είχαν παίξει στο «Στοίχημα» (Σ.Σ. Τα πλοκάμια μιας υπόθεσης που φαίνεται ότι φτάνουν μέχρι την Ελλάδα…), είχε αποκαλυφθεί ότι ο Ταπί της Μαρσέιγ έπιανε αντίπαλους ποδοσφαιριστές στη Γαλλία και τα λεφτά της εξαγοράς ανακαλύπτονταν θαμμένα στον κήπο των … πεθερικών των δωροδοκημένων παικτών. «Η ηθική της αγοράς» - λέει ο Γκαλεάνο – «που έχει γίνει πια, στην εποχή μας, η ηθική του κόσμου, νομιμοποιεί πλέον όλα τα κλειδιά της επιτυχίας, ακόμα και όταν αυτά μερικές φορές είναι οι γάντζοι του διαρρήκτη. (…) Στο χώρο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου δεν υπάρχουν ηθικοί ενδοιασμοί. Γιατί το ποδόσφαιρο αποτελεί μέρος ενός συστήματος εξουσίας που, από τη φύση του, δεν έχει ηθικούς ενδοιασμούς για τίποτα, και που αγοράζει την αποτελεσματικότητα σε οποιαδήποτε τιμή. Στο κάτω κάτω της γραφής οι ηθικοί ενδοιασμοί ουδέποτε υπήρξαν σημαντικοί. (…) Ο Ολλανδός ποδοσφαιριστής της Μπαρτσελόνα Ρόναλντ Κούμαν δικαιολογούσε ως εξής το ύπουλο κλάδεμα του συμπατριώτη του Γκιλχάους, που είχε σακατέψει τον Γάλλο Ζαν Τιγκανά το 1988: «Ήταν ένα αριστοτεχνικό χτύπημα. Ο Τιγκανά ήταν ο πιο επικίνδυνος, έπρεπε να εξουδετερωθεί με κάθε αντίτιμο». Και ο Γκαλεάνο καταλήγει: «Ο σκοπός, στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο, αγιάζει τα μέσα, και οποιαδήποτε αθλιότητα είναι αποδεκτή, με την προϋπόθεση να μην την καταλάβει κανείς».

Από δω και πέρα είναι που αρχίζει το παιχνίδι να γίνεται σικέ. Όπως και στη ζωή, έτσι και στο ποδόσφαιρο, όσο πιο τερατώδης γίνεται η δύναμη των ισχυρών, τόσο πιο εξόφθαλμο γίνεται το στήσιμο. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το Μουντιάλ του 2002 στην Κορέα και στην Ιαπωνία. Όπως και στη ζωή, έτσι και στο ποδόσφαιρο υπάρχουν κανόνες. Θεωρητικά. Ο κανόνας λέει ότι πρέπει να εφαρμόζεται το Διεθνές Δίκαιο. Θεωρητικά, γιατί στην πράξη οι βόμβες πέφτουν

βροχή, από το Κοσσυφοπέδιο και το Ιράκ μέχρι το Αφγανιστάν. Ο κανόνας λέει ότι, όταν ένα γκολ είναι κανονικό, όπως εκείνο του Βελγίου κατά της Βραζιλίας, δεν ακυρώνεται. Τρίχες! Ο κανόνας εφαρμόζεται, αλλά λίγο παραλλαγμένος: το γκολ θα μετρήσει, αλλά μερικές φορές υπό την προϋπόθεση «ποιος το βάζεΙ» και «ποιος το τρώει». Όπως και με τις βόμβες δηλαδή. Το θέμα είναι ποιος τις ρίχνει…

Οι κατέχοντες την εξουσία λένε, πως, όταν οι στρατιώτες τους ρίχνουν βόμβες κατά αμάχων, κάνουν «λάθος». Πόσα τέτοια «εξεπίτηδες» λάθη, αντίστοιχα με τα «λάθη» του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, είδαμε στο Μουντιάλ της Ιαπωνίας και της Κορέας από τους «καμικάζι-διαιτητές» της FIFA; Ή ποιος μπορεί να ξεχάσει τη σφαγή της σοβιετικής εθνικής ομάδας τη δεκαετία του ’80;

Και το ερώτημα που τίθεται είναι: Μα καλά, δεν τους ενδιαφέρει τους «ιδιοκτήτες» του ποδοσφαίρου ότι η αγοραία λογική τους αποπνέει έναν απωθητικό κυνισμό; Δεν τους ενδιαφέρεΙ που βλέπει όλος ο κόσμος ότι μερικές φορές το παραξηλώνουν; Γιατί, λοιπόν, επέλεξαν να το παραξηλώσουν στο προηγούμενο Μουντιάλ;

Ξεκινώνντας από το δεύτερο ερώτημα, στο προηγούμενο Στο Μουντιάλ του 2002 είχε έρθει προφανώς η ώρα για τις εταιρείες (όπως και με το ΝΑΤΟ ή με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έτσι και με τη FIFA το κουμάντο το έχουν οι εταιρείες) να κάνουν το αλματώδες άνοιγμα στις τεράστιες αγορές της Ασίας και της Ιαπωνίας. Μπροστά σε έναν τόσο «ευγενικό» σκοπό οι περιοδείες του «μανεκέν» Μπέκαμ δεν αρκούσαν. Επομένως, η σφαγή των ομάδων της Ισπανίας, της Ιταλίας ή της Πορτογαλίας προς όφελος των (διοργανωτών) Κορεατών ήταν τόσο αναγκαία όσο της Ιφιγένειας στην Αυλίδα…

Μα δεν τους ενδιαφέρει – για να επιστρέψουμε στο πρώτο ερώτημα – ότι με αυτό τον απροκάλυπτο τρόπο διώχνουν κόσμο από το ποδόσφαιρο και ότι το απαξιώνουν; Όχι, δεν τους ενδιαφέρει. Γιατί γνωρίζουν ότι το ποδόσφαιρο θα παραμείνει δημοφιλές. Όπως και η ζωή. Παρέμεινε δημοφιλές παρότι οι πάντες γνώριζαν ότι η Αυστρία «κάθισε να χάσει» από τη Γερμανία στο Μουντιάλ του 1982, για να πετάξουν έξω από τη συνέχεια της διοργάνωσης την Αλγερία. Όλες οι εταιρείες στοιχημάτων είχαν «προβλέψει» μέρες πριν ότι το σκορ μεταξύ Σουηδίας-Δανίας στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 2004 θα ερχόταν 2-2, αφού με αυτό το σκορ προκρίνονταν και οι δύο εις βάρος της Ιταλίας. Το Μάλι και το Μεξικό «κα-τόρθωσαν» να φέρουν ισοπαλία 3-3 στην Ολυμπιάδα της Αθήνας, αφού με ισοπαλία προκρίνονταν και οι δυο. Παρότι Η Αργεντινή του Κέμπες, που, για να περάσει στα τελικά, έπρεπε να κερδίσει με τέσσερα γκολ διαφορά, «κατάφερε» να πάρει το παιχνίδι από τους μιλημένους Περουβιανούς με 6-0. Παρότι Μερικά στησίματα βγά-ζουν μάτι, όπως εκείνο του 1983, όταν η Ισπανία, για να περάσει στα τελικά του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, έπρεπε να κερδίσει στον τελευταίο προκριματικό τη Μάλτα με διαφορά έντεκα γκολ. Τελικά κέρδισε... 12-1, προκρίθηκε και έφταοε μέχρι τον τελικό (στον τελικό, όμως, έφαγε δυο «μπαλάκια» από τη Γαλ\ία και ησύχασε, α-φού, ως γνωστόν, «έσπ Δίκης οφθαλμός, ος τα πάνθ' ορά»).

Πράγματι, επομένως, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που οι «α-φεντάδες» του αθλήματος (όπως και της ζωής) μπροστά στην προ-ώθηοη των συμφερόντων τους επιλέγουν να αποτινάσσουν κάθε πρόσχημα και κάθε φύλλο συκής. Ασελγούν κατά του ποδοσφαίρου (όπως και κατά της ζωής), προσπαθώντας να νομιμοποιήσουν στη συνείδηση των ανθρώπων ότι ο υπέρτατος κανόνας είναι «το δίκαιο του ισχυρού».

Όμο)ς το ποδόσφαιρο είναι τόσο αστάθμητο παιχνίδι, που ακόμα και α ένα εξόφθαλμο στήσιμο, ακόμα και στην πιο σικέ αναμέτρηση, ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι δε θα 'ρθουν τα πάνω κάτω: Οι διαιτητές, η UEFA, λυτοί και δεμένοι, έκαναν τα ιιάντα για να καταφέρει η Γερμανία να κερδίοει την Τσεχία στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 2004. Μέχρι και οι Τσέχοι έκαναν το «καθήκον» τους. Κατέβασαν στο γήπεδο τα... τσικό τους. Αλλά και πάλι οι Γερμανοί έχασαν...

ΒΑΣΙΛΙΑΣ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ ΑΠΑΤΕΩΝΑ!!

Το ποδόσφαιρο είναι βασιλιάς, δημοκράτης και απατεώνας. Αλλά αυτό το τελευταίο μέχρι ενός ορίου. Μέχρι εκεί που δε θα σε πάρουν χαμπάρι. Ειδάλλως, μπορεί να συμβεί το απίστευτο, όπως συνέβη το 1964. Τότε που οι φίλαθλοι του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού, απαυδισμένοι από το δούλεμα των παικτών των ομάδων τους που -όπως πίστευαν- ήταν συνεννοημένοι να λήγουν τα μεταξύ τους παιχνίδια ισόπαλα, μπήκαν μαζί στο γήπεδο της Λεωφόρου και το έκαναν «καλοκαιρινό». Ίσως για τη φυλή Γκαχούκου-Γκάμα στη Νέα Γουινέα, εκεί που «παίζουν πολλές μέρες συνέχεια, όσες παρτίδες χρειάζονται, ώστε να έρθουν ισοπαλία οι ομάδες» (Monde Diplomatique), αυτή η τακτική της προκαθορισμένης ισοπαλίας στο παιχνίδι να αντανακλά την κο-σμοθεωρία τους για τη ζωή, αλλά εδώ, σΓην κοινωνία της αγοράς, κάθε αντίστοιχη τακτική δεν είναι απλώς απάτη. Είναι α-σύγγνωστη απάτη. Και κάτι τέτοια ένα παιχνίδι σαν το ποδόσφαιρο, που σε αντίθεση με άλλα (όπως το μπάσκετ ή το βόλεϊ) διαφυλάσσει το «δικαίωμα» οτην ισοπαλία, δεν τα ανέχεται. Στο ποδόσφαιρο μια σιημένη ισοπαλία είναι ίσως αναξιοπρεπέοτε-ρη από μια στημένη νίκη ή ήττα.

Αυτό είναι το ποδόσφαιρο. Μια ιστορία δημοκρατίας και ταυτόχρονα απάτης. Όπου, τελικά, ό,τι και να κάνουν οι πολυεθνικές του ποδοσφαίρου, η FIFA και η UEFA (κατ' αναλογία, ό,τι και να κάνει το NATO ή η Ευρο)παϊκή Ένωση), ό,τι και να κάνει ο Μπλάτερ (ή κατ' αναλογία ο Μπους), το βασικό στοιχείο του παι-.χνιδιού παραμένει: προπαγωνιστές είναι αυτοί που παίζουν μέσα στο γήπεδο. Είναι αυτοί που, τελικά, πάντα θα έχουν τη δύναμη -αν ποτέ το αποφασίσουν- να πετάξουν έξω από το γήπεδο και τους πουλημένους διαιτητές και τα αφεντικά τους. Γιατί, πολύ απλά, χωρίς αυτούς -τους παίκτες στο ποδόσφαιρο, και τους λαούς στη ζωή- παιχνίδι δεν υπάρχει.

72 ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

πας Αφρικής, στις αλάνες με τα ξυπόλητα παιδιά της μετεμφυ-λιακής Ελλάδας. Οι εργάτες, λοιπόν, ε'καναν την «επανάσταση»! «Απαλλοτρίωσαν» το παιχνίδι των «απαλλοτριωτών», των εκμεταλλευτούν τους. Το ποδόσφαιρο, συμφωνά με τον ποδοσφαιριστή και αργότερα προπονητή της Εθνικής Αγγλίας, της θρυλικής Λιντς, της Τότεναμ και της ΚΠΡ, τον Τέρι Βένεϊμπλς, έγινε «το μπαλέτο της εργατιάς»!

Αλλά θα ήταν πολύ ωραίο για να είναι αλήθεια ότι αυτή η ιδιότυπη «Λίμνη των κύκνων» θα μπορούσε να διατηρηθεί «καθαρή». Η «επανάσταση» ήταν πολύ μεγάλη για να μείνει αλώβητη. Οι αστοί, οι αριστοκράτες, επέστρεψαν. Η «επανάσταση» γνώρισε την τραγωδία της «αντεπανάστασης». Οι εργοστασιάρχες επανήλθαν (στην πραγματικότητα, ποτέ δεν αποχώρησαν) και με ιην τακτική της αλλοτρίωσης του αθλήματος έφεραν τούμπα τους απαλλοτριωτές τους. Αγόρασαν το παιχνίδι. Αγόρασαν τους παίκτες. Αγόρασαν τα γήπεδα. Έτσι, διαιαωνίζουν την εξουσία τους, αλλοτριώνοντας τους πιστούς της μπάλας, φτιάχνοντας «στρα-τούς» προσωπικών οπαδών, επεκτείνοντας μέσα από το ποδόσφαιρο την εξουσία τους, δημιουργώντας πελάτες για τις επιχειρήσεις τους και συγκροτώντας πολιορκητικούς κριούς προώθησης των συμφερόντων τους.

Το ποδόσφαιρο -ιδιοκτησία πλέον στα χέρια των προυχόντων, που αντιμετ(οπίζουν τους παρίες το)ν κερκίδων σαν άτομα μειωμένης α-νιίληψης και σίγουρα μειωμένων κοινωνικών δικαιωμάτων- μετατρέπεται σε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο «συναίνεσης». Η μπάλα, που παίζεται από τα σοκάκια της Ραμάλα στη βομβαρδισμένη Παλαιστίνη μέχρι τα ιδιωτικά γήπεδα των τραπεζών της Ζυρίχης, το ποδόσφαιρο, αυτός ο σύγχρονος «ναργιλές» αποχαύνωσης και ορόσημο μιας κάποιας ανύπαρκτης αταξικής κοινωνίας, ξαναπαί-

Η «ΘΕΑ» ΜΠΑΛΑ ΚΑΙ Η «ΚΑΤΑΓΩΓΗ» "ΓΗΣ

ζει το ρόλο που ήθελαν οι εργοστασιάρχες στην πρώιμη φάση του: Βάλιουμ εκτόνωσης των παθών των πολλών. Νυστέρι λοβοτομής και αποπροσανατολισμού. Ένας τόπος επιβολής -μέσα και έξω από το γήπεδο- της δικτατορίας των «εχόντων και κατεχόντων».

«Δικτατορία»! Μήπως υπερβάλλουμε; Αναλογιστείτε: Τι καθορίζει αν ένας τερματοφύλακας θα αγωνίζεται στην εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της χώρας του; Μήπως οι ικανότητες του; Μήπως η απόδοση του στους προηγουμένους αγώνες; Μήπως η εμπιστοσύνη του προπονητή στο πρόσωπο του; Κουραφέξαλα! Αυτό που καθορίζει το αν θα παίζει ή όχι είναι η φίρμα της εταιρείας που αναγράφεται στα γάντια του! «Ή αλλάζεις γάντια ή δεν ξαναπαίζεις στην Εθνική»! Η προειδοποίηση της Γερμανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, μετά τον ποδοσφαιρικό αγώνα της Εθνικής Γερμανίας με την αντίστοιχη του Ιράν, το Σεπτέμβρη του 2004 στην Τεχεράνη, προς το Γερμανό τερματοφύλακα της εθνικής ομάδας, τον Γενς Λέμαν, ήταν σαφής. Βλέπετε, η ομάδα της Γερμανίας έχει χορηγό την Adidas. Αλλά ο Λέμαν φορούσε γάντια της Nike...

«Θύμα» μήπως η Nike; Ε όχι βέβαια! Αυτή ήταν λίγα χρόνια πριν, στο Μουντιάλ του 1998, που είχε εξαναγκάσει την Εθνική Βραζιλίας να κατεβάσει στο γήπεδο ένα αν-θρώπινο ράκος, τον Ρονάλντο. Η Nike, χορηγός της ομάδας της Βραζιλίας, απαίτησε ο παίκτης, το καλύτερο διαφημιστικό της «προϊόν», αν και σωματικά και ψυχολογικά άρρωστος, να αγωνιστεί στον τελικό ενάντια στην ομάδα της Γαλλίας. Την ομάδα που είχε χορηγό την Adidas...

Οι πολυεθνικές-δικτάτορες ελέγχουν τις ομάδες, τους παίκτες, το παιχνίδι. Αλλά τότε υπάρχει ελπίδα; Ναι, υπάρχει!

Γιατί, πολύ απλά, η μπάλα είναι έτσι φτιαγμένη που πάντα θα κάνει τα κόλπα της. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο λάθος για τα αφε-

so ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

λένε ότι φταίει το ποδόσφαιρο, δηλαδή το παιχνίδι, για τους σφετεριστές που καπηλεύονται την ομορφιά του. Μερικοί ε'φταοαν να συγγράφουν «εμβριθείς» αναλύσεις, ακόμα και βιβλία όπου αποκαλούν το ποδόσφαιρο «συγκινησιακή πανούκλα»...

Η αυτοπαγίδευση τέτοιων αναλύσεων, με τις οποίες θα ασχοληθούμε διεξοδικότερα παρακάτω, όταν δεν αντιμετωπίζει το ποδόσφαιρο με πλήρη άρνηση και με τουπε' του στιλ «εγώ δεν ασχολούμαι με το κλοτσοσκούφι» (πρόκειται για ανίατη περίπτωση), καταλήγει οε ιδεοληψίες του τύπου «είμαι με την τάδε ή τη δείνα ομάδα, γιατί μου θυμίζει» -όπως λένε κάποιοι- «τους φτωχούς αδικημένους».

Καλόπιστη στάση, αλλά αφελής. Στο ποδόσφαιρο, που το δια-(pevceuouv οι πολυεθνικές των αθλητικών ρούχων, των αναψυκτικών, των εργολάβων, το)ν μεγιστάνων του Τύπου, δεν υπάρχουν «μικρές και αδικημένες» ομάδες. Στο σύγχρονο επαγγελματικό ποδόσφαιρο υπάρχουν οι μεγάλοι που τρώνε τους λιγότερο μεγάλους, που με τη σειρά τους τρώνε τους αμέσοις λιγότερο μεγάλους, και ούτω καθεξής.

Η βιομηχανία του ποδοσφαίρου, του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, είναι γεμάτη από εικόνες «δόξας», «αποθέωσης», «λάμψης», «αναγνώρισης». Αλλά αυτή δεν είναι η πραγματική εικόνα ιου παιχνιδιού, όπως μετατράπηκε από τους αφεντάδες του. Όιιοιος θέλει να δει την «άλλη όψη του φεγγαριού» ας θυμηθεί την εικόνα του Ντιέγκο Μαραντόνα όταν συνελήφθη από τους καραμιιινιέρους για χρήση κοκαΐνης. Αυτή είναι η εικόνα του ποδοσφαιριστή ιιου συνθλίβεται en ους ιμάντες μιας τερατώδους βιομηχανίας. Είναι η εικόνα του ποδοσφαίρου που έπαψε να είναι παιχνίδι.Στη βιομηχανία του σύγχρονου επαγγελματικού ποδοσφαίρου

Η «ΘΕΑ» ΜΠΑΛΑ ΚΑΙ Η «ΚΑΤΑΓΩΓΗ» ΤΗΣ

τα κέρδη είναι το διαρκές ζητούμενο όλου του κυκλώματος. Ο «Μινώταυρος» τρώει πρώτα απ' όλα τα ίδια τα παιδιά του: Παιδιά είκοσι χρόνων μπαίνουν στο δρόμο των αναβολικών που απλόχερα προσφέρουν οι πολυεθνικές του θεάματος. Για να μεγι-στοποιηθούν τα κέρδη των πολυεθνικών, απαιτούνται ογδόντα αγώνες το χρόνο, εφτά κατά μέσο όρο το μήνα. Ο ποδοσφαιριστής εξαντλείται από την υπερπροσπάθεια του κάθε παιχνιδιού, για να φέρνει το χρήμα στα ταμεία των χορηγών και των πολυεθνικών. Η πώληση του ποδοσφαιρικού «προϊόντος» χρειάζεται τη δημιουργία παικτών υπεράνθρωπων στα χέρια των κερδοσκόπων. Το παιδικό παιχνίδι δεν υπάρχει πια.

Το ποδόσφαιρο από παιχνίδι μετατράπηκε σε «μούμια», τυλιγμένο στο δηλητηριώδες νέφος της επιχειρηματικής δρασιη-ριότητας. Πρόκειται για δραστηριότητα-«φυσικό φαινόμενο», καταπώς λένε οι κυρίαρχες πολιτικές αντιλήψεις. Το γήπεδο είναι πλέον το πεδίο όπου μεταφέρονται οι καπιταλιστικοί ανταγωνισμοί των ομίλων οι οποίοι αγκαλιάζουν ένα ευρΰ φάσμα της οικονομικής ζωής. Οι ομάδες ονομάζονται πια ανώνυμες εταιρείες - παράγουν δηλαδή εμπόρευμα. Οι φίλαθλοι έγιναν πε-λάτες-καταναλωτές του ποδοσφαιρικού προϊόντος. Στα γήπεδα κυριαρχεί η σκοπιμότητα, που αντικαθιστά τη φαντασία. Το επιτάσσουν ο ορθολογισμός και η δύναμη, που είναι οι ηθικές αρχές της αγοράς. Το απρόβλεπτο ενός ποδοσφαιρικού αγώνα πνίγεται στους ψυχρούς οικονομικούς υπολογισμούς, ο αγώνας ως θέαμα μετατρέπεται σε αγώνα για την (πάση θυσία!) νίκη.

Το λαοφιλές άθλημα γίνεται η κολυμπήθρα του Σιλωάμ, στην οποία καθαγιάζεται ο κοινωνικός δαρβινιομός. Πίσω από τους αγώνες «ζωής και θανάτου», από τα «ντέρμπι», από τα «μυθικά ποσά» των μεταγραφών, υπάρχει πάντα ο ίδιος παρονομαστής: κέρδη, ισχύς, εξουσία! Έτσι, το ποδόσφαιρο αντανακλά τη σαπίλα της ίδιας της οικονομικής βάσης πάνω στην οποία διεξάγεται.


Αυτή η κατάσταση είναι συνυφασμένη με τη δραστηριότητα των επιχειρηματικών ομίλων σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής ζωής. Το ποδόσφαιρο, ως τέτοιος τομέας της οικονομίας, είναι απολύτως διαπλεκόμενος με την παρασιτική και κερδοσκοπική δράση του μεγάλου κεφαλαίου. Οι απόψεις που θεωρούν το επαγγελματικό ποδόσφαιρο ένα «μονόδρομο» που απλώς χρειάζεται διαφάνεια, εφαρμογή των νόμων, απομάκρυνση των κακών ε-πιχειρηματιών, επενδύσεις από ρομαντικούς επιχειρηματίες που θα δουλεύουν όχι για τους ιδιοτελείς σκοπούς τους, αλλά για το καλό του ποδοσφαίρου είναι αφελείς - όταν δεν είναι υποκριτικές.

Πουθενά δεν έγινε το θαύμα να μπει ο λύκος στο μαντρί και να μην κατασπαράξει τα πρόβατα. Οι «λύκοι» αγκαλιάζουν το ποδοσφαιρικό οικοδόμημα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Ελλάδα του Κοσκωτά και του Ψωμιάδη δεν είναι η εξαίρεση. Είναι ο κανόνας. Στην Ιταλία ομάδες καταρρέουν και ποδοσφαιριστές πιάνονται ντοπαρισμένοι. Στη Γερμανία το πρωτάθλημα, φυλακισμένο στη φούσκα του ομίλου Κιρχ, παρουσιάζει εικόνα χρεών που αγγίζει τα 700 εκατομμύρια ευρώ. Στην Αγγλία αμφιλεγόμενοι μεγιστάνες, με ύποπτες οικονομικές δραστηριότητες, διεισδύουν στο χώρο του ποδοσφαίρου, γιατί εκεί το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος είναι ευκολότερο.

Στην Ελλάδα εδώ και δυο δεκαετίες μένουν στα κυβερνητικά συρτάρια οι μελέτες και οι επιστημονικές εργασίες για την ανάπτυξη του σχολικού αθλητισμού, αλλά την ίδια ώρα δοξάζονται οι ιδιώτες κυνηγοί ταλέντων που δουλεύουν για λογαριασμό των ΠΑΕ. Το «γιατί» ανάγεται στην κυρίαρχη πολιτική για τον αθλη-τισμό: Αθλητισμός των λίγων αθλούμενων και των πολλών θεατών. Αυτή είναι η συνταγή του επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Μια ιδιωτική υπόθεση, όπου το παιχνίδι γίνεται σκάνδαλο, εξαγορά, κερδοσκοπία και βία, και το πρωτάθλημα «έχει λήξει πριν αρχίσει».

Η «ΘΕΑ» ΜΠΑΛΑ ΚΑΙ Η «ΚΑΤΑΓΩΓΗ» ΤΗΣ

Αυτή είναι η πραγματικότητα. Ούτε μπορεί ούτε πρέπει να αποκρύβει. Γιατί μόνο όποιος γνωρίζει, μόνο όποιος αντιλαμβάνεται τι «παίζεται», ακόμα κι αν χειροκροτεί ή ουρλιάζει στην εξέδρα, είναι χρήσιμος στον αγοίνα για το «άλλο» ποδόσφαιρο, το ποδό-σφαιρο που θέλουμε. Για εκείνο το ποδόσφαιρο που θα είναι διέξοδος στις ανάγκες της νεολαίας για άθληση και δημιουργική αξιοποίηση του ελευθέρου χρόνου. Για το ποδόσφαιρο που στο απρόβλεπτο του αποτελέσματος του ματς θα αντικατοπτρίζεται το απρόβλεπτο της νεανικής φύσης, ο συνδυασμός της ομαδικής και της ατομικής ικανότητας.

«Το ποδόσφαιρο πέθανε» λοιπόν; Ναι, αλλά «ζήτω το ποδόσφαιρο»! Υπάρχει ελπίδα, και αυτή είναι η ίδια η φύση του παιχνιδιού. Να η τεράστια αντίφαση του ποδοσφαιρικού οικοδομήματος, από την οποία δεν μπορούν να απαλλαγούν οι αφεντάδες του α-θλήματος: Στο ποδόσφαιρο οι πρωταγωνιστές -μέσα και έξω από το γήπεδο- ήταν και παραμένουν οι «φτωχοδιάβολοι»!

Στις εξέδρες, όσα εισιτήρια διαρκείας κι αν διατεθούν για να γεμίσουν οι θέσεις των «επισήμων», όσο κι αν εξοβελιστούν οι «φτωχοί» και «κακομαθημένοι» νεαροί από τις καλές θέσεις με τα ακριβά εισιτήρια, ο παλμός, το πάθος, το κλάμα, η χαρά, η σύ-γκρουση, η απο/επιδοκιμασία θα έρχονται από τα πέταλα με τα φτηνά εισιτήρια. Το ποδόσφαιρο θα συνεχίσει να αποτελεί ταξικό καθρέφτη: «Το στάδιο», γράφει ο Κριστιάν Μπρομπερζέ, «με την εικόνα των επάλληλων κύκλων που σχηματίζει, κύκλων αυστηρά απομονωμένων μεταξύ τους, στους οποίους εγγράφονται και προβάλλονται οι ιεραρχίες (από τα πέταλα μέχρι τις εξέδρες των επισήμων), προσφέρεται ως ένας από τους σπάνιους χώρους στους οποίους μια κοινωνία αυτοπροβάλλεται, σε κλίμακες ανάλογες με τα μεγέθη της εποχής».8


νητής του Παναθηναϊκού Στέφαν Μπόμπεκ. Ο Μπόμπεκ ήταν ίσως ο μόνος προπονητής που έφυγε νύχτα, όχι εξαιτίας ατυχών αποτελεσμάτων της ομάδας του, αλλά γιατί ήταν Γιουγκοσλάβος και κατάσκοπος του «καθεστώτος του Τίτο» στην Ελλάδα, όπως άφησαν να εννοηθεί τότε οι χουντικοί σωτήρες του Παναθηναϊκού, του ελληνικού αθλητισμού και του ΐόπου γενικότερα.

Ωστόσο, δεν είναι το γέλιο αυτό που μένει από την ενασχόληση της χούντας με το ποδόσφαιρο. Οι συνταγματάρχες και ο Ασλα-νίδης, που τον όρισαν ως τοποτηρητή στο χώρο του ποδοσφαίρου, πήραν στα χέρια τους ολόκληρο το ού(πημα του ελληνικού ποδοσφαίρου. Διόρισαν όχι μόνο τη διοίκηση της Ελληνικής Πο-δοσφαιρικής Ομοσπονδίας, αλλά και όλων των τοπικών ενιοσεων, ακόμα και των ομάδων. Η προπαγάνδα για «κάθε πόλη και στά-διο, κάθε χωριό και γυμναστήριο», ο Παττακός με το μυστρί να εγκαινιάζει γήπεδα, τα μαγειρέματα στα εθνικά πρωταθλήματα, τα εθνικιστικά καραγκιοζιλίκια με τις ομάδες της Κύπρου να αγωνίζονται στο ελληνικό πρωτάθλημα είναι η «συμβολή» της ε-πταετίας στο ελληνικό ποδόσφαιρο, το οποίο, παρ' όλα αυτά συνέχιζε να υπάρχει και να διαγράφει τη διαδρομή που όριζαν πρώτα και κύρια οι οικονομικές συνθήκες της εποχής. Με ένα διάλειμμα, φυσικά, καθώς το πρωτάθλημα μετά το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη διακόπηκε για τριάντα πέντε μέρες, αφού οι συ-νταγματάρχες χρειάζονταν τα γήπεδα ως στρατόπεδα συγκέ-ντρωοης των πολιτικοιν κρατουμένων.5

Σοχττά θα ειπωθεί πως η επταετία της χούντας ήταν έτσι κι αλλιώς μια στρεβλή περίοδος, άρα αδικούμε το ποδόσφαιρο της εποχής αν του αποδώσουμε τα αμαρτήματα των επίορκων. Εντούτοις, αν και τα χρόνιο πριν από το 1979 και την καθιέρωση του επαγγελματισμού φαντάζουν σήμερα «αθ(όα», μια μικρή αναδρομή πεί-

ENAHUftNAX ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

θει βϋβχυτή η «αθωότητα» χάθηκε νωρίς, αν είχε ποτέ υπάρξει.Δε φταίει το ποδόοφαιρο, φταίει, τελικά, ότι η μόνη «αθώα» εποχή της

ανθρωπότητας αταμάτηοε λίγο προτού η Εύα δαγκώσει το μήλο. Έτσι, ήδη από το 1949 τα παιχνίδια μεταξύ Ολυ-μπιακού-ΓΙαναθηναϊκού μυρίζουν μπαρούτι. Εκείνη τη χρονιά, δε, το ματς δεν έληξε ποτέ, καθώς οι οπαδοί των δύο ομάδων συνεπλάκησαν αγρίως. Το 1968, στις 27 Οκτώβρη, ο αγ(5νας Ολυμπιακού και ΑΕΚ «ξεκίνησε μέρα και τέλειωσε νύχτα», όπως έγραφε η Απογευματινή της επομένης, πάλι λόγω επεισοδίων. Στις 10 Οκτώβρη του 1971 ο αγ(ί)νας Παναθηναϊκού-Ολυμπιακού διεξάγεται μόνο μετά την παρέμβαση του προπονητή της αθηναϊκής ομάδας, του Ποΰσκας, που πείθει τους παίκτες του να επιτρέψουν την εκτέλεση του πέναλτι που είχε δώσει ο διαιτητής στον Ολυμπιακό. Στις 11 Μάρτη του 1973 όλη η Ελλάδα βλέπει από τις οθόνες της τηλεόρασης τον τερματοφύλακα του Παναθηναϊκού, τον Κωνσταντίνου, να κυνηγά σε όλο το γήπεδο τον ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Τάκη Συνετόπουλο.

Αυτή η περίφημη «βία στα γήπεδα», δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Δεν είναι σημερινό φαινόμενο η αναξιοπιστία και οι ψίθυροι που συνοδεύουν το πρωτάθλημα. Χαρακτηριστικότερο όλων είναι το γεγονός ότι τις δεκαετίες του '50, του '60 και μέχρι τα μέσα του '70 γίνονταν εισαγωγές διαιτητών από την αλλοδαπή, οι οποίοι και διεύθυναν τα περισσότερα παιχνίδια του πρωταθλήματος, αφού οι Έλληνες θεωρούνταν επιρρεπείς σε «δωράκια».

Είναι φανερό, επομένίος, ότι η στρεβλή πραγματικότητα του σημερινού ελληνικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου έχει τις ρίζες της στο παρελθόν. Για την ακρίβεια, το κλήμα στράβωσε από τη στιγμή που κάποιοι άρχισαν να εκμεταλ\ευονται προς ίδιον όφελος τη μυθολογία της φανέλας με την οποία ήταν γαλουχημένοι οι οπαδοί των ομάδων. Αυτή η φανέλα, που, όπως είπαμε, χρήσιμο-


ποιήθηκε για την παρθενική διαφημιστική προώθηση του πρώτου πλυντηρίου στην Ελλάδα, μπήκε από πολΰ νωρίς στο «πλυντήριο» των οικονομικών συναλλαγών, των οικονομικών δοσοληψιών και των παράλληλων δραστηριοτήτων των ποδοσφαιροπαραγόντων. Έτσι, είναι σε εκείνα τα «αθώα» ερασιτεχνικά χρόνια, μεταξύ 1962 και 1965, που σας ελληνικές, ερασιτεχνικές υποτίθεται, ομάδες τις δοξασμένες φανέλες του Εθνικού, της ΑΕΚ, του Ηρακλή, των Τρικάλων, του Άρη και του Αιγάλεω φορούσαν και ξένοι ποδοσφαιριστές, κυρίως Ανατολικοευρωπαίοι. Με την επιβολή της δικτατορίας, βέβαια, οι Ανατολικοευρωπαίοι απαγορεύτηκαν είτε για να μη δημιουργούνται παρεξηγήσεις για ανάρμοστες συμπάθειες προς τους κομμουνιοτάς είτε γιατί η αγορά της Λατινικής Αμερικής και φτηνή ήταν και γοητευτικούς συνειρμούς δημιουργούσε, μέσω των ξύλινων πρωτοσέλιδων των εφημερίδων για «τους δαντελένιους σέ-ντερ φορ» που ανακάλυπταν οι, πάντα για το συμφέρον της ομάδας, σκληρά εργαζόμενοι παράγοντες. Από τη Λατινική Αμερική, δε, έφτασαν στην Ελλάδα κάτι απίθανα «παλτά» κατά τη σημερινή προσφιλή ορολογία των φιλάθλων, όπως εκείνος ο έρμος ο Πο-λέτι, αλλά και κάποιοι σπουδαίοι ποδοσφαιριστές οι οποίοι άφησαν εποχή, όπως ο Βερόν, ο Βιέρα ο Ντεμέλο. Μαζί με αυτούς ήρθε και μια ολόκληρη qioupvia «ομογενών» ποδοσφαιριστών. Αυτοί οι τελευταίοι ήταν τόσοι πολλοί, που δημιουργούσαν την εντύπωση όιι οι Έλληνες του εξωτερικού, που μετανάστευσαν για να βγά7 λουν ένα κομμάτι ψωμί, αντί για δουλειά στα ορυχεία και στα ερ-γοσιάσια, δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να παίζουν μπάλα. Κάτι τέτοιους «ομογενείς» παικταράδες είχε μαζέψει τότε ο ΠΑΣ Γιάννενα και παραλίγο να πάρει το πρωτάθλημα. Από όλους αυτούς τους παίκτες με τα ελληνοπρεπή ονόματα -«Γκλασμάνης», «Κο-ντογιωργάκης» (Εδουάρδος Ρικάνε λεγόταν ο άνθρωπος), «Πα-σιερνάκης» (Πάστερνακ το πραγματικό του όνομα), «Αργυρούδης», «ΙΙερσίδης», «Νικολάου»- κανείς, όταν τέλειωσε την καριέρα του,

ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΔθ|«|ΐΡΟ

δεν έμεινε στην Ελλάδα για ναίφίρει, σ' αυτή τη «λατρεμένη πατρίδα τους» και «τόπο καταγωγής των παππούδων τους» (όπως έλεγαν οι παράγοντες που τους βάφτισαν «Έλληνες» για να παίζουν ως ομογενείς στις ομάδες τους). Στην Ελλάδα, αντίθετα, έμεινε και συνεχίζει τη ζωή του αυτός που το 1982 αποδείχτηκε ότι δε λεγόταν «Μπουμπλής», αλλά Χουάν Ραμόν Ρότσα, και ότι δεν είχε προγόνους από το Αιγάλεω, παρότι ο εκεί δήμος του είχε εκδώσει σχετικό πιστοποιητικό με ημερομηνία «1975». Ο Χουάν Ραμόν Ρότσα, αυτός ο σπουδαίος Αργεντινός ποδοσφαιριστής, παραλίγο να μην παίξει μπάλα στην Ελλάδα λόγω ακριβώς της πεπατημένης αθλιότητας των «ελληνοποιήσεων» που ακολούθησε ο Παναθηναϊκός στην περίπτωση του.

«Ω, τι πρόστυχο που είναι το ποδόσφαιρο», θα αποφανθούν οι θαμώνες των μπαρ της «Ιεράς Εξέτασης». Όμως, αν είναι πρόστυχο το ποδόσφαιρο, τότε είναι πρόστυχος και ο αθλητισμός της αρχαιότητας, αφού ο Διονύσιος, ο τύραννος των Συρακουσών, είχε εξαγοράσει τον πυγμάχο Αντίπατρο από τη Μυτιλήνη για να εμφανιστεί στην Ολυμπιάδα ως Συρακούσιος. Είναι πρόστυχος και ο αθλητισμός εν γένει, αφού εκείνο το παλικάρι από τη Γε-ωργία, τον Τζαρτζίλ Ζβιανταουρί, τον βάφτισαν το 2004 «Ηλία Ηλιάδη» για να προστεθεί ένα ακόμα «ελληνικό» χρυσό μετάλλιο στη διοργάνωση της κυρίας Αγγελοπούλου. Όχι, δεν υπάρχει πρόστυχο ποδόσφαιρο. Υπάρχουν πρόσιυχοι άνθρωποι με πρόστυχες μεθόδους που προωθούν τα πρόστυχα συμφέροντα τους μέσω και του ποδοσφαίρου.

Με την «υπόθεση Ρότσα» κλείνει και ουσιαστικά ο κύκλος του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου στην Ελλάδα. Έκτοτε το ελληνικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο ενηλικιώθηκε. Οι Έλληνες ποδοσφαιριστές απέδειξαν το καλοκαίρι του 2004 στα γήπεδα της

21-1 ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠ ΙΣΤΟ ΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

την ειιέτειο των ογδόντα ετών από την ίδρυση της ΑΕΚ, δηλώνει: «Η ΑΕΚ είναι ιδέα»... Την ίδια άποψη («ιδέα») είχε για το σύλλογο και ο κ. Τροχανάς, ένας εκ των προε'δρων της ΑΕΚ, γνωστός -πέραν του σεβασμού του στην ενωσίτικη «ιδέα»- και για μερικές άλλες «ιδέες» του, όπως εκείνο το περίφημο «αεροπλανάκι». Την ελληνική δηλαδή... επιχειρηματική εκδοχή της λεγόμενης «πυραμίδας», με την οποία οι καπάτσοι βάζουν στο χέρι τα λεφτά μερικών χιλιάδων ευκολόπιστων.

Αφού λοιπόν πήραμε μια πρώτη «ιδέα», ας κάνουμε μια εκτε-νέσιερη βόλτα (πα τεκταινόμενα του «ιδεώδους» αυτού τοπίου των τελευταίων τριών δεκαετιών. Έτσι, δηλαδή, για να μη μας θεωρούν... «ανίδεους».

Στο Παναθηναϊκό Στάδιο δεν πέφτει καρφίτσα. Ο κόσμος μέσα σιο απογευματινό καλοκαιρινό λιοπύρι του Ιούλη περιμένει να υποδεχτεί τους «ήρωες» της Πορτογαλίας κατά τη θριαμβευτική τους επιστροφή στην Ελλάδα. Σιγά σιγά καταφθάνουν οι επίσημοι και όλοι αυτοί που συνηθίζουν να συνωστίζονται στις φωτογραφίες των επινικίων: πρωθυπουργοί, υπουργοί, δήμαρχοι, αρχιεπίσκοποι, αρχηγοί κομμάτων, παράγοντες.

Η ομάδα, ωστόσο, αργεί να φτάσει, καθώς ο κόσμος έχει κατακλύσει τους δρόμους σε όλη τη διαδρομή από το αεροδρόμιο μέχρι το Στάδιο. Η ζέστη στις κερκίδες ανυπόφορη. Ανυπόφορη όσο και η άθλια οργανωμένη προσπάθεια καπηλείας της επιτυχίας. Η δυσφορία που προκαλούν η αναμονή, οι επίσημοι και η ζέστη μετατρέπεται σε σοφία και χλεύη μαζί προς το φτιασι-δωμένο καθωσπρεπισμό της ελίτ που είχε στριμωχτεί για να κλέψει κάτι από τη δόξα των στιγμών. Η εξέδρα αρχίζει να τραγουδά:«Φέρε όπως θα ρχεσαι νεράκι, Ζαγοράκη, Ζαγοράκη!»

ΑΠΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ»... 215

Ο αρχηγός και οι συμπαίκτες του κουβάλησαν με τους τόνους το «νερό» της επιτυχίας από τα γήπεδα της Πορτογαλίας.

Είναι, άραγε, αρκετό για να καθαρίσει τη λερή πραγματικότητα του ελληνικού ποδοσφαίρου;

4 Ιούλη 2004: Από τη μια, η εικόνα του Ζαγοράκη να σηκώνει το ευρωπαϊκό κύπελλο.Από την άλλη, για χρόνια ολόκληρα, για δεκαετίες, η «άλλη» εικόνα του ελληνικού

ποδοσφαίρου: Σαββατοκύριακα με άδεια τα άθλια γήπεδα. Ψίθυροι και κραυγές για «στημένες διαιτησίες». Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες χρεοκοπημένες και υποθηκευμένες στη «μεγαλοψυχία» πολιτικών παραγόντων. Παντελής έλλειψη υποδομής και σχεδιασμού. Και για «ντεκόρ»: Οι κου-μπουροφόροι των «κυρίων» προέδρων, οι συνοδείες από μπράβους, οι άνθρωποι της νύχτας, η «παράγκα», η διαπλοκή.

Ποια είναι η πραγματική εικόνα του ελληνικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου;

Η εικόνα που πρόσφερε η εθνική ποδοσφαιρική ομάδα στα γήπεδα της Πορτογαλίας το καλοκαίρι του 2004 είναι «μαγική». Σχηματίστηκε αναπάντεχα, πέρα από κάθε πρόβλεψη, ενάντια σε κάθε νόμο των πιθανοτήτων, παρά την ανυπαρξία μέριμνας και σχεδιασμού από την πολιτεία για το ποδόσφαιρο, παρά την απουσία αξιόπιστου εθνικού πρωταθλήματος, παρά την απομάκρυνση του κόσμου από τα γήπεδα, και σε πείσμα όλων αυτών των τυχάρπα-στων και καιροσκόπων που λυμαίνονται το ελληνικό ποδόσφαιρο. Η επιτυχία του καλοκαιριού του 2004 δεν ήταν ο καθρέφτης της ποδοσφαιρικής Ελλάδας, αλλά η κραυγή κατά της μίζερης πραγματικότητας, η απαίτηση για ένα καλύτερο ποδόσφαιρο και


ταυτόχρονα η απόδειξη πως αυτή η επιθυμία δεν είναι άπιαστο όνειρο, πως υπάρχει «τόπος» για να ανθίσει ο καρπός της «ουτοπίας».

Οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστε'ς της Εθνικής που κατέκτησαν το κύπελλο επέδειξαν πλήρη επίγνωση της κατάστασης που επικρατεί στο χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Στις δηλώσεις του, αμέσως μετά την κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, ένας από τους καλυτέρους παίκτες της Εθνικής, ο Τραϊανός Δέλλας, έβαλε τα πράγματα σιη θέση τους, προειδοποιώντας τους παράγοντες να μη σφετεριστούν την επιτυχία:

«Είναι εξωηραγματικό και είναι αλήθεια. Έχουμε πολύ καλύτερη ομάδα, από όλονς. Και σήμερα μίλησε η χαρά τον Έλληνα ποδοσφαιριστή και θα πρέπει να σκεφθούν, ανιοίπον διοικούν το ελληνικό ποδόσφαιρο, τον Έλληνα ποδοσφαιριστή Η εθνική ομάδα δεν είναι ο καθρέφτης τον ελληνικού ποδοσφαίρου», δήλωσε. Ουδείς τόλμησε να τον αντικρούσει.

Οι ποδοσφαιριστές της εθνικής ομάδας έχουν βιώσει στο πετσί τους τη σκληρή πραγματικότητα και οι περισσότεροι από αυτούς διασώθηκαν λόγω Μπόσμαν. Ο «άχρηστος» Βρΰζας, ο «αργός» και ανυπάκουος Δέλλας, ο Χαριστέας, «ανέτοιμος» για τον Άρη, αλλά χρήσιμος για την νταμπλούχο Βέρντερ Βρέμης της Γερμανίας και τον Άγιαξ,,ήταν κάποιοι τελειωμένοι για το ελληνικό ποδοσφαιρικό σύστημα. Αυτοί ήταν που σήκωσαν την «κούπα» σι ην Πορτογαλία...

Ποια είναι, λοιπόν, η εικόνα του ελληνικού ποδοσφαίρου; Εκείνη όταν παίκτες και προπονητές έφυγαν για την Ιβηρική, τότε που ο αρχηγός της Εθνικής και καλύτερος παίκτης του τουρνουά Ζαγοράκης και πέντε ακόμα συμπαίκτες του δεν ήξεραν αν η ομάδα τους, η ΑΕΚ, θα υπάρχει μετά το καλοκαίρι, ή η εικόνα ένα μήνα αργότερα, αγκαλιά με το κύπελλο;Ολοι γνωρίζουν.

ΑΠΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ».... 217

To ελληνικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο ξεκίνησε στραβά από την αρχή. Η ελληνική ποδοσφαιρική επιχείρηση κουβαλά το βάρος αμέτρητων «αμαρτιών». Οικοδομήθηκε στο σαθρό υπόβαθρο των ερασιτεχνικών, υποτίθεται, σωματείων. Υποστηρίχτηκε καιροσκοπικά μέσα από κρατικές επιχορηγήσεις. Τελικά, είτε παραδόθηκε (στην καλύτερη περίπτωση) σε επιχειρηματίες που μέσα από την μπάλα προωθούν τις άλλες «δουλειές» τους είτε (στη χειρότερη περίπτωση) κατρακύλησε στα χέρια των ανθρώπων της αρπαχτής, της νύχτας και του υποκόσμου.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις, αυτοί που ασχολήθηκαν με την ποδοσφαιρική επιχείρηση στην Ελλάδα διοικούν με «ξένα κόλλυβα», προερχόμενα από τον κρατικό κορβανά. Ακολουθούν τη δοκιμασμένη συνταγή των παρασίτων-«επιχειρηματιών» που, έχοντας εξασφαλίσει τις απαραίτητες προσβάσεις, τσεπώνουν κάθε λογής «θαλασσοδάνεια» και τρέφονται από το Δημόσιο. Μια τέτοια πρακτική και αντίληψη προ4)ανώς δεν επιτρέπει μακροχρόνιους σχεδιασμούς και επενδύσεις μακράς πνοής. Εξαιρούνται οι βραχύβιες «επενδύσεις». Όπως, π.χ., η δωροδοκία για το αποτέλεσμα στο ματς της ερχόμενης Κυριακής. Ένας μάλιστα «πρόγονος» των σημερινών μεγαλοπαραγόντο)ν του ελληνικού ποδοσφαίρου, ο Δημήτρης Καρέλλας του Εθνικού, το είχε διατυπώσει με σαφήνεια: «Εγώ, ρε, δεν έχω χάσει ποτέ αγορασμένο παιχνίδι»...1

Παρ' όλα αυτά, το ελληνικό ποδόσφαιρο υπάρχει μέσα σι:η στρεβλή του πραγματικότητα, έχει την ιστορία του, το πολυπληθές κοινό του και κυρίως τα... εκατομμύρια τω\ ποδοσφαιριστών του! Όπως μπορεί να διαβάσει κανείς στο site της ΕΠΟ, βάση της πυραμίδας της εξουσίας της στο χώρο του ποδοσφαίρου «είναι τα δυο εκατομμύρια (2.000.000) των ποδοσφαιριστών και τα 5.773 σωματεία» ποδοσφαίρου στην Ελλάδα!

21 a ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Μια χώρα με 10.000.000 κατοίκους έχει σχεδόν έξι χιλιάδες ομάδες. Η Γαλλία των δυο Ευρωπαϊκών Κυπε'λλων και του ενός Παγκόσμιου Κυπέλλου, η χώρα των 70.000.000 κατοίκων έχει μόνο χίλιες διακόσιες ομάδες. «Κουτόφραγκοι»...

Στη δικαιοδοσία της ΕΠΟ, εκτός των άλλων, υπάγεται και μια πολύ ενδιαφέρουσα επιτροπή: η Κεντρική Επιτροπή Διαιτησίας, που αποτελείται από τρία μέλη και ελέγχει ολόκληρο τον τομέα της διαιτησίας στην Ελλάδα.

Λέγεται ότι στην Ελλάδα μεγάλο μέρος του πρωταθλήματος κρίνεται από το ποιος θα αναδειχτεί «πρωταθλητής» στον ayoWa για την κατάκτηση του επάθλου που λέγεται «διαιτησία». Όλα, πάντως, γίνονται δημοκρατικά. Με εκλογές...

Τα ελληνικά γήπεδα υπήρξαν οι χώροι όπου αναδείχτηκαν σπάνιοι τεχνίτες της μπάλας, όπως οι Δομάζος, Σιδερής, Παπαϊωάννου, Κοΰδας, Δεληκάρης, Χατζηπαναγής, και τόσοι άλλοι. Σε αυτούς τους ίδιους χώρους άνθισαν, όμως, και... σπάνια «μπουμπούκια».

Το 1988 η έρευνα δύο δημοσιογράφοι -του Κώστα Γεωργιά-δη και του Νίκου Ασημακόπουλου- για την κρατική τηλεόραση απέδωσε μια ακτινογραφία του 'βρόμικου κυκλώματος που έπνιγε το ελληνικό ποδόσφαιρο. Το ντοκουμέντο δεν προβλήθηκε ποτέ από την ΕΡΤ... Αποτέλεσε, ωστόσο, το υλικό για το βιβλίο Μν-(πικι'ι Εηιχείρψαι Ποδόοψαψο,2 πολύ χρήσιμο για όποιον θέλει να πάρει μια γεύση για το πώς διαμορφώθηκε και σημαδεύτηκε η φυσιογνωμία του ελληνικού ποδοσφαίρου μέχρι σήμερα.

Η έρευνα των δημοσιογράφων Κώστα Γεωργιάδη και Νίκου Ασημακόπουλου καταγράφει τα... προ-κοσκωτικά, όπως την περίφημη «υπόθεση Σταματελάτου», το 1987, όταν ο τότε πρόεδρος της ΠΑΕ Πανιώνιος, Μιχάλης Σταματελάτος,

ΑΠΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ»... Ml'.)

κατηγορείται για κατάχρηση 200 εκατομμυρίων σε βάρος της Ιωνικής και Λαϊκής Τράπεζας, στην οποία και εργαζόταν. Ο Σταματελάτος πήγε φυλακή. Τα «πρόσωπα της αθλητικής ηγεσίας, που κατηγορήθηκαν από εφημερίδες ότι για χρόνια κάλυπταν τις παρανομίες του Σταματελάτου» όχι... Η έρευνα καταγράφει επίσης την εποχή του Γ. Δέδε, εκλεκτού των ΠΑΕ που τον εξέλεξαν πρόεδρο της ΕΠΑΕ το 1983, γνωστού παράγοντα του ποδοσφαίρου από την εποχή της χούντας, όταν ήταν πρόεδρος της ΕΠΟ, τότε που θέριευε το αθλητικό ιδεώδες του... «τόσα δίνω - πόσα θες;».Αλλά μετά τη χούντα τα πράγματα «εξυγιάνθηκαν»;- «Στον Πανιώνιο, σύμφωνα με το κομμένο από την ΕΡΤ ντο-

κουμέντο, πάντα υπήρχαν παίκτες που τα παίρνανε. Εγώ ε'χω παίξει με πολλούς που το έχουν παραδεχτεί ότι δωροδοκήθηκαν σε πολλά παιχνίδια» (Δημήτρης Μαυρίκης, ποδοσφαιριστής-«ση-μαία» του Πανιώνιου τη δεκαετία του '70).- «Το καλοκαίρι του 1986, στη διάρκεια του ημιχρόνου, μπήκε

γονατιστός στα δικά μας αποδυτήρια ο πρόεδρος της Δόξας, ο κ. Χαραλαμπίδης και έκλαιγε σαν μικρό παιδί για να του δο)-σουμε το παιχνίδι» (Μιχάλης Ζιώγας, επιθετικός της μεγάλης ομάδας της Λάρισας).- «Ήταν ένα παιχνίδι πρωταθλήματος (Παναθηναϊκού-Πα-

νιώνιου) το οποίο ήταν συνεννοημένο να τελειώσει ισοπαλία, αλλά τελικά κέρδισε η ομάδα μου, από αστάθμητους παράγοντες. Για την ακρίβεια, κάτι στράβωσε κάπου στη διάρκεια του παιχνιδιού» (Γιάννης Κυράστας).

Και ενώ όλη η Ελλάδα γνώριζε τι συμβαίνει και οι παίκτες του Προ-Πο προσπαθούσαν να μαντέψουν πού θα «κάτσει» η... έκπληξη, μόνο μια φορά εφαρμόσιηκε ο νόμος και μόνο μια ομάδα, ο Ηρακλής, πλήρωσε τις συνέπειες με τον υποβιβασμό του στη


Β' Εθνική. Ήταν το 1980 όταν ο έφορος του «Γηραιού» πιάστηκε επ' αυτοφώρω να δίνει 500.000 στον αμυντικό του ΠΑΟΚ Φιλώτα Πέλιο για να έχει μειωμένη απόδοση στο παιχνίδι των δυο ομάδων για το κύπελλο.

Υπάρχει δικαιοσύνη λοιπόν! Σίγουρα; Το 1975 μια άλλη ομάδα είχε πιαστεί στα πράσα. Παίκτης αθηναϊκού σωματείου πλησίασε τους ποδοσφαιριστές του Ηρακλή Τάκη Νικολούδη και Κώστα Χαλιαμπάλια, ζητώντας τους να έχουν μειωμένη απόδοση στο μεταξύ τους ματς. Οι φερόμενοι ως δράστες αθωώθηκαν από τον Άρειο Πάγο, όσο για την αθηναϊκή ομάδα γλίτωσε τον υποβιβασμό με ψήφους 3-2 κατά την ψηφοφορία που διεξήχθη σιη Διοικητική Ανακριτική Επιτροπή. Η αθηναϊκή ομάδα ήταν ο Παναθηναϊκός. Η καθοριστική ψήφος, που έσωοε τον Παναθηναϊκό από τον υποβιβασμό, ήταν της παλιάς «οημαίας» του Ολυμπιακού, του Ανδριανόπουλου...

Δεν μπορούμε να φανταστούμε τον Παναθηναϊκό στη Β' Εθνική, δικαιολογήθηκαν τότε οι παράγοντες του Ολυμπιακού... Ίσως τα ίδια να έλεγαν και οι παράγοντες του Παναθηναϊκού αν βρίσκονταν ποτέ αντιμέτωποι με το δίλημμα να ψηφίσουν για την υπόθεση «Ολυμπιακού-Λίσα»|το 1979, όταν ο τερματοφύλακας του ΠΑΣ Γιάννενα δικάστηκε και καταδικάστηκε για δωροδοκία· ε-ντούτοις, ο Ολυμπιακός δεν τιμωρήθηκε...

«Ευαισθησία» και «συναισθηματισμός» λοιπόν;... Ή, πολύ απλά, μια απόδειξη ότι «κόρακας κοράκου μάτι δε βγάζει»; «Πνεύμα και ηθική», που θα 'λέγε και ο αλησμόνητος Αυλωνίτης.

Από «ηθική», δε, να φαν κι οι κότες! Η περίπτωση της ΑΕΚ, περίπου δέκα χρόνια αργότερα, το αποδεικνύει: Όσο «μεγαλύτερος» είναι κάποιος, τόσο μεγαλύτερα και τα περιθώρια ασυδοσίας που έχει. Το 1987, αν και πιάστηκε στα πράσα ο παράγο-


ντας της ΑΕΚ Γιάννης Χρυσοβιτσιάνος την ώρα που επιχειρούσε να δωροδοκήσει δυο παίκτες του Πανσερραϊκού με 650.000 δραχμές τον καθένα, η ΑΕΚ (φυσικά) δεν υποβιβάστηκε.

Την ίδια εποχή, πάντως, η δικαιοσύνη είχε φανεί αμείλικτη με το ερασιτεχνικό σωματείο του Γαλατσίου. Το υποβίβασε κατηγορία γιατί προσπάθησε να δωροδοκήσει με 10.000 δραχμές τον Αθλητικό Όμιλο Περιστερίου...

Όχι βέβαια ότι και οι «μικροί» δεν είχαν τα «τυχερά» τους. Για παράδειγμα, το 1986 η περίπτωση του ντοπαρισμένου ποδοσφαιριστή του ΟΦΗ, του Ίσις, κρίθηκε στην ΕΠΑΕ με ψηφοφορία. Η απόφαση; Αθώος! Και ο παίκτης και η ομάδα... Αθώα και η Λάρισα το 1988, για τον ντοπέ ποδοσφαιριστή της, τον Τσί-γκοφ. Ήταν η χρονιά που η Λάρισα πήρε το πρωτάθλημα... Αθώο και όλο το ποδοσφαιρικό οικοδόμημα, παρότι το Μάρτη του 1990 η FIFA έγινε παραλήπτης επιστολής ότι στην Ελλάδα στήνονται παιχνίδια. Αλλά η «υπόθεση Κιάπε» (όπως έμεινε γνωστή από το όνομα υπαλλήλου της ΕΠΟ που ταξίδευε από τη Ζυρίχη με... ιδιωτικά αεροπλάνα) δυο μήνες αργότερα ετέθη στο αρχείο. Ήταν αρκετή μια νέα επιστολή της ΕΠΟ προς τη FIFA, ότι στην Ελλάδα «δε στήνονται παιχνίδια», για να λήξει η... παρεξήγηση.

Οι «μεγάλοι» του ελληνικού ποδοσφαίρου παλεύουν για να αποδείξουν ποιος είναι τελικά ο μεγαλύτερος από τους μεγάλους. Κάποτε η αντιπαλότητα περιοριζόταν αυστηρά μέσα στον αγωνιστικό χώρο και τα αποτελέσματα των μεταξύ τους αναμετρήσεων έδιναν αφορμές για καζούρα και πειράγματα προς τους οπαδούς της ηττημένης ομάδας. Τα πράγματα άρχισαν να γίνονται περισσότερο πολύπλοκα όσο το ελληνικό ποδόσφαιρο προχωρούσε βαθύτερα στον επαγγελματισμό. Τα οικονομικά συμφέ-


ροντα που άρχισαν να παίζονται ήταν το οπίρτο που έβαλε φωτιά στο εύφλεκτο υλικό της κερκίδας.

Πολλές «ένδοξες» σελίδες στην αντιπαράθεση η οποία διαμόρφωσε τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ελληνικής ποδοσφαιρικής πραγματικότητας γράφτηκαν την περίοδο που ο Ολυμπιακός, στο πρόσωπο του Κοσκωτά, είδε το Μεσσία που θα τον βοηθούσε να ανταγωνιστεί την παντοκρατορία του Παναθηναϊκού, ιδιοκτησίας της οικογένειας του μεγιστάνα Βαρδινογιάννη, που μια δεκαετία νωρίτερα είχε μπει δυναμικά στο χώρο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Ο Κοσκωτάς χτύπησε στο παιχνίδι των μεταγραφών, ανατρέποντας τα οικονομικά δεδομένα της εποχής. Αγόραζε όποιον ποδοσφαιριστή ήταν προς πώληση, και είτε τον κράταγε στον Ολυμπιακό είτε τον δάνειζε σε κάποια «φιλική» ομάδα, δημιουργώντας σχέσεις εξάρτησης και ελέγ-χου.

Ήταν η περίοδος της σύντομης μα επεισοδιακής διαδρομής του Κοσκωτά στο οικονομικο-πολιτικό στερέωμα της χώρας. Η προσπάθεια του για τη δημιουργία του «μεγάλου Ολυμπιακού» ήταν μια μελετημένη κίνηση να εδραιώσει την παρουσία του στην κορυφή της σκηνής, δημιουργώντας δεσμούς με μια τεράστια μερίδα του ελληνικού πληθυσμού, τους ερυθρόλευκους οπαδούς που στήνονταν κάτω από το δημαρχείο του Πειραιά (50.000 κόσμος) για να υποδεχτούν τον «Ριβάλντο» της εποχής: το σπουδαίο Λάγιος Ντέταρι. Ο Κοσκωτάς έκανε το καθετί για να ικανοποιήσει τον τεράστιο «λαό του θρύλου», φτιάχνοντας μια ιδανική κοινωνική βάση-«ασπίδα» για τις υπόλοιπες δραστηριότητες του. Η μέ-θοδος του ήταν ήδη «δουλεμένη» - πατούσε στην έτσι κι αλλιώς δοκιμασμένη τακτική των αντιπάλων του στο χώρο του ποδοσφαίρου.

Αγορές ποδοαφαιριστών, δανεισμοί ποδοσφαιριστών σε άλλες ομάδες, ομάδες-δορυφόροι των ισχυρών. Ό,τι δηλαδή έκανε και

ΑΠΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ 223

ο Βαρδινογιάννης τα προηγούμενα χρόνια με τη μέθοδο της «δο-ρυφοροποίησης»: Ήδη από το 1981 είχε αποκαλυφθεί ότι υπάλληλος του ομίλου Βαρδινογιάννη, με μηνιαίες αποδοχε'ς μόλις 50.000 δραχμές, είχε δανείσει στον ΟΦΗ 40.000.000! Η έκθεση των αρμόδιων ελεγκτών για το «περίεργο» αυτό γεγονός έμεινε στα συρτάρια της πολιτείας... Στο αίτημα του κόσμου για κάθαρση στο ποδόσφαιρο ο... σοσιαλιστής γενικός γραμματέας Αθλητισμού απαντούσε το 1985: «Κυριαρχεί, θα πείτε, ο Βαρδινογιάννης. Αλλά μόνο στο ποδόσφαιρο συμβαίνει αυτό; Δεν κυριαρχεί και στην υπόλοιπη κοινωνική ζωή;»...

Τρέχοντας, λοιπόν, ο Κοοκωτάς πάνω σπα βήματα των πρώτων που δίδαξαν πώς μπορεί να πατροναριστεί το ελληνικό ποδόσφαιρο, άπλωσε τα πλοκάμια του σε ομάδες της Α', Β' και Γ' Εθνικής. Όμως οι «επιτυχίες» του Κοσκωτά στο χώρο του ποδοσφαίρου ήταν πρόσκαιρες. Το είχε προβλέψει, άλλωστε, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης το Νοέμβρη του 1987:

«Δεν μπορεί να γίνεται πρόεδρος τον Ολυμπιακού κάποιος που έχει μπλοκ διαρκείας στον Παναθ-ψαϊκό. Είναι σαν να αναλαμβάνει αύριο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας ο Χαρίλαος Φλωράκης. Μοιραία, θα αποτύχει»?

Η αποτυχία του Κοσκωτά (του προέδρου του Ολυμπιακού με μπλοκ εισιτήριων διαρκείας για να παρακολουθεί τον αγαπημένο του... Παναθηναϊκό!) προφανώς δε συνδέεται με την αδυναμία του να δημιουργήσει δεσμούς και να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των πολυπληθών ερυθρόλευκων οπαδα>ν. Δε διώχθηκε, άλλωστε, για την πρακτική που ακολούθησε διοικώντας ένα από τα μεγαλύτερα ποδοσφαιρικά σωματεία της χώρας, αλλά για άλλους λόγους που δεν είναι της παρούσης...

Οι λόγοι, πάντως, της εμπλοκής των λεγόμενων «παραγόντων» στην ποδοσφαιρική πιάτσα δεν κρύβονται. Κάποιοι, μάλιστα, όταν θέλουν, γίνονται ειλικρινείς, όπως ο Γιώργος Λούβαρης, γνωστός και για τις εξωγηπεδικές του δραστηριότητες, ταμίας της ΕΠΟ το 1987

224 ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΊΌΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

και αντιπρόεδρος επί Κόκκαλη του Ολυμπιακού: «Ανακατεύτηκα με το ποδόσφαιρο γιατί κάπου κερδίζεις. Είναι αυτή η δημοσιότητα, αυτό το πρεστίζ που αποκτάς με το να είσαι πρόεδρος σε κάποια ομάδα (...) οπωσδήποτε όλοι μας κάτι κερδίζουμε από το ποδόσφαιρο»...'1

Η ανοχή του κράτους προς τους διοικούντες τις Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες ξεκινά ταυτόχρονα με την ύπαρξη του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στη χώρα μας.

Το 1982 το ελεγκτικό συμβούλιο που είχε διοριστεί από την πολιτεία για.τον έλεγχο των οικονομικών των ΠΑΕ παρέδωσε έκθεση η οποία κατέγραφε πλήθος παρανομιών και ατασθαλιών. Στην ειδική έκθεση του για το θέμα το ελεγκτικό συμβούλιο ανέφερε ότι οι κυβερνο)ντες (αν το ήθελαν) θα μπορούσαν να κλείσουν όλους τους ποδοσφαιροπαράγοντες για κάμποσα χρόνια φυλακή. Δεν το... θέλησαν.

Αντίθετα, η κρατική πολιτική αποδείχτηκε ο αρχιτέκτονας της «παράγκας»: Στα τέλη του Μάρτη του 1983 οι κυβερνώντες άνοιξαν τον κρατικό κορβανά στις ΠΑΕ, χωρίς κανέναν όρο. Τα πρώτα 180 εκατομμύρια, από τα δισεκατομμύρια των χρηματοδοτήσεων που θα ακολουθούσαν τα επόμενα χρόνια, δόθηκαν σε «α-πατεώνες» και «κλέφτες». Έτσι, τουλάχιστον, περιγράφει τους επιδοτούμενους «αναξιοπαθούντες» ιδοκτήτες των ΠΑΕ η σχετική γνωμοδότηση του ελεγκτικού συμβουλίου...

Το ποδόσφαιρο σιην Ελλάδα από την περίοδο 1959-1960 ήταν συγκαλυμμένα επαγγελματικό. Το 1979 ο νόμος 879/1979, με τον οποίο θεσμοθετείται ο επαγγελματισμός, απλώς αποτυπώνει την πραγματικότητα που ισχύει στην πράξη.


Τότε ιδρύονται οι Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες οι οποίες υπάγονται στο νόμο 2190/1920 «περί ανωνύμων εταιρειών». Υποτίθεται ότι υπόκεινται σε όλες τις υποχρεώσεις που ορίζει ο νόμος. Στο npoko του άρθρο ο νόμος περί ανωνύμων εταιρειών προβλέπει ότι «κάθε ανώνυμος εταιρεία είναι εμπορική (δηλαδή, αποσκοπεί στο κέρδος) ακόμα και αν ο σκοπός της δεν είναι εμπορικός». Ο νόμος, επιπλέον, ορίζει ότι, αν οι υποχρεώσεις της εταιρείας προς τρίτους ξεπεράσουν το μισό του μετοχικού κεφαλαίου της, τότε συντρέχουν λόγοι διάλυσης και ανάκλησης της άδειας λειτουργίας της. Η διάταξη ουδέποτε εφαρμόστηκε. Τι έγινε στην πραγματικότητα; Ακριβώς είκοσι πέντε χρόνια μετά την καθιέρωση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου και την ένταξη των ΠΑΕ στο νόμο 2190/1920, ένας άλλος νόμος «περί προβληματικών επιχειρήσεων» και το πε-ριλάλητο άρθρο του, το «άρθρο 44», έγινε το νέο παραθυράκι της ατιμωρησίας και της επιβράβευσης για τους «μπαταχτοήδες», οι οποίοι, λίγους μόλις μήνες μετά το κύπελλο της Πορτογαλίας -και ενώ «όλα πια θα άλλαζαν»- απηλλάγησαν από τα χρέη τους. «Για το καλό του ελληνικού ποδοσφαίρου»...

Από το 1979, που ιδρύθηκαν οι ΠΑΕ, μέχρι και το 1991 οι ορκωτοί λογιστές που ελέγχουν και προσυπογράφουν τους ισολογισμούς έκαναν την πάγια παρατήρηση: «Λόγο) του ύψους των συσσωρευμένων ζημιών της εταιρείας, συντρέχει η περίπτα>ση εφαρμογής των διατάξεων των άρθρων 47 και 48 του Ν. 2190/1920 περί ανακλήσεως της αδείας λειτουργίας της». Η παρατήρηση αυτή καταγράφηκε:

Το 1981 σε τέσσερις από τις δεκαοχτώ ομάδες. Το 1982 σε όχτο') από τις δεκαοχτώ. Το 1983 οε οχτώ από τις δεκαοχτώ. Το 1984 σε δέκα από τις δεκάξι. Το 1985 σε έξι από τις δεκάξι, το 1987 οε έντεκα από τις δεκάξι, το 1988 σε εννέα από τις δεκάξι.


Το 1989 σε δώδεκα από τις δεκάξι. Το 1990 σε εφτά από τις δεκαοχτώ. Το 1991 σε ε'ντεκα από τις δεκαοχτώ!5

Είναι, νομίζουμε, περιττό να επαναλάβουμε ότι καθ' όλη αυτή την περίοδο καμία ανάκληση άδειας λειτουργίας δεν έγινε για καμία ΓΙΛΕ.

Το ελληνικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο καρκινοβατεί και το σύστημα περιστρέφεται στον ίδιο φαύλο κύκλο: Κακοδιαχείριση από παράγοντες της αρπαχτής, αύξηση χρεών των ομάδων, χαρι-σιικές ρυθμίσεις από το κράτος, ανελέητη μάχη μεταξύ των ισχυρών ομάδων για τον έλεγχο της ΕΠΑΕ, της ΕΠΟ και της διαιτησίας. Μέσα σε όλα αυτά, η προσδοκία που διεθνώς δημιουργήθηκε για αυξημένα κέρδη μέσω της πώλησης των τηλεοπτικών δικαιωμάτων στο τέλος της δεκαετίας του '90 έδωσε τη χαριστική βολή στις Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Επιχειρήσεις, όταν, πολύ γρήγορα, «έσκασε η τηλεοπτική φούσκα».

Αυτή την περίοδο φάνηκε περισσότερο καθαρά από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν πόσο κοντά βρίσκεται ο υπόκοσμος στο χώρο του ελληνικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Απ' τη μια ο υπόκοσμος, απ' την άλλη οι προύχοντες του αθλήματος. Είναι η περίοδος που όλοι μαζί, και οι μεν και οι δε, απέκτησαν τα προσωνύμια με τα οποία κυκλοφορούν έως και σήμερα:

Ο «Κοκαλιάρης» και ο «Ρίνγκο», ο «Τίγρης» και ο «Θείος», ο «Περίεργος» και ο «μπαρμπα-Θωμάς», ο «Αγαπούλας» και ο «Χοντρός»...

Μαφιόζικα προσωνύμια και «χαριτωμένα» επίθετα για ευυπόληπτους και δήθεν ευυπόληπτους επιχειρηματίες που διαχειρίζονται τις τύχες των ομάδων τους και του ελληνικού ποδοσφαίρου. Κατά τη διάρκεια, μάλιστα, αυτής της «διαχείρισης», πέφτει και καμιά πιστολιά...

ΑΠΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ..... 227

Η περιπέτεια του Βίκτωρα Μητρόπουλου, που ως πρόεδρος της ΕΠΑΕ πήγε στο γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας για να παρακολουθήσει έναν κεκλεισμένων των θυρών αγώνα της ΑΕΚ με τον Ολυμπιακό, είναι μια γλαφυρή περιγραφή των όσων συμβαίνουν στις ανώτατες βαθμίδες του ελληνικού ποδοσφαίρου. Τα εκλεκτά μέλη της ΑΕΚ απείλησαν να λιντσάρουν τον πρόεδρο της ΕΠΑΕ, στον οποίο καταλόγισαν την ευθύνη για την απαράδεκτη, όπως πίστευαν, διαιτησία στο συγκεκριμένο παιχνίδι. Ο Βίκτω-ρας Μητρόπουλος σώθηκε από το σωματοφύλακα του, που, όπως αποτυπώθηκε στις κάμερες των τηλεοράσεων, στην ένταση των στιγμών μέσα στο VIP χώρο του γηπέδου της Νέας Φιλαδέλφειας, εκτός από το περουκίνι του που του έφυγε, του «έφυγε» και μια πιστολιά για να σώσει τον πρόεδρο της ΕΠΑΕ και τον εαυτό του...

Ξυλοδαρμοί και πιστολιές, άλλωστε, δεν είναι άγνωστα πράγματα στο χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ανάλογο το θέαμα με τον κουμπουροφόρο πρόεδρο του Παναθηναϊκού, που το 1979 «περιποιήθηκε» τους οπαδούς του Ατρόμητου Αθηνών οι οποίοι, διαμαρτυρόμενοι για τη δύναμη του σιο χώρο της διαιτησίας, τον περικύκλωσαν για να τον γιουχάρουν, αλλά εξαφανίστηκαν τρέχοντας προς κάθε κατεύθυνση, όταν ξαφνικά στο χέρι του προέδρου εμφανίστηκε το πιστόλι του...

Τέτοιες και ανάλογες «ωραίες» εικόνες έχει πολλές το ελληνικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Όπως εκείνος ο μαφιόζικος ξυλοδαρμός διαιτητή από μια παρέα μηχανόβιων, με το που βγήκε από το αεροδρόμιο του Ελληνικού. Ο εν λόγω διαιτητής είχε κατηγορηθεί από τον «κόσμο» της ΑΕΚ, επί προεδρίας Μελισσανί-δη, ότι είχε «χειρουργήσει» την ομάδα σε ένα παιχνίδι της στη Θεσσαλονίκη.

228 ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡ( >

Προεδρεύων του Παναθηναϊκού ήταν και ο Φιλιππίδης ότα\ συμμετείχε αυτοπροσο)πως οτον ξυλοδαρμό του διαιτητή Μάκη Ευθυμιάδη εντός του αγωνιστικού χώρου του γηπε'δου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, επειδή ο διαιτητής στα τελευταία λεπτά του αγώνα ε'δωσε πέναλτι υπέρ του Ολυμπιακού.

Όσο για την πρώτη εμφανή πράξη «εξυγίανσης» του χώρου του αθλητισμού στην Ελλάδα, αμέσως μετά την Πορτογαλία και τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, ήταν η δολοφονική επίθεση εναντίον του δημοσιογράφου Φίλιππου Συρίγου, τον Οκτώβρη του 2004. Ο Συρίγος εκείνη την περίοδο ασχολιόταν με τις υποθέσεις: «Σκάνδαλο Όκταγκον-Αγγελοπούλου», «ντόπινγκ-υπόθεση Τζέκου, Κεντέρη, Θάνου» και «σκάνδαλο Καραϊσκάκη»...

Σε ό,τι αφορά την αξιοπιστία του ελληνικού πρωταθλήματος, ο κατάλογος της δράσης των αξιότιμων κυρίων που κρατούν σια χέρια τους τις τύχες του ελληνικού ποδοσφαίρου (και όχι μόνο) δεν έχει τελειωμό. Η πρώτη συνέπεια αυτής της «αξιοπιστίας» είναι η μυθολογία που έχει αναπτυχθεί μεταξύ των οπαδών για την τιμιότητα του ελληνικού πρωταθλήματος. Μυθολογία που, όσον αφορά τα τεκταινόμενα της τελευταίας δεκαετίας, οδηγεί στα ακόλουθα στερεότυπα: Όποιο φίλαθλο του Παναθηναϊκού και να ρωτήσεις, θα βάλει κατά της αξιοπιστίας του πρωταθλήματος, φέρνοντας ως παράδειγμα ότι «ο Ολυμπιακός έπαιρνε τα πρωταθλήματα με τά "πέναλτι Παπουτσέλη"». Από την άλλη, όποιο φίλαθλο του Ολυμπιακού ρωτήσεις, επίσης θα βάλει κατά της αναξιοπιστίας του πρωταθλήματος, φέρνοντας από τη δική του πλευρά ως παράδειγμα το «πρωτάθλημα του Δούρου και του Βό-κωλου»... Στη συνείδηση του απλού παρατηρητή για τα τεκταινόμενα γύρω από το ποδόσφαιρο από τα μέσα του '90 τα πράγματα εξελίσσονταν βάσει της ακόλουθης «εξίσωσης»: ΠΑΣΟΚ = Κόκκαλης =

Μ ΙΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ»... 229

Ολυμπιακός... Ήταν μια ολόκληρη περίοδος που επισφραγίστηκε από εκείνη την περίφημη φράση: «Ο Ολυμπιακός και το Αιγάλεω να κερδίζουν και όλοι οι άλλοι να πάνε να...» Ήταν η εποχή ιιου ο Ολυμπιακός, μαζί με τους «δορυφόρους» του (πρόκειται γι' αυτούς που πάνε πάντα με τον δυνατό), ανεβοκατέβαζε διοικήσεις στην ΕΠΑΕ. Κάποιες φορές οι επικυρίαρχοι του χώρου δεν παρέλειπαν να κάνουν και ανοιχτά επίδειξη της δΰναμής τους. Χαρακτηριστικές οι προαναγγελίες της διοίκησης του Ολυμπιακού ότι η ομάδα τους θα παίρνει τα πρωταθλήματα εις το διηνεκές και ότι οι αντίπαλοι τους ήταν «πελάτες» και «κότες». Φυσικά, οι καταγγελίες περί της διαπλοκής του ποδοσφαίρου με την πολιτική εξουσία, ως παράγωγο της διαπλοκής της πολιτικής εξουσίας με τους επιχειρηματίες που ελέγχουν (και) το ποδόσφαιρο, αντιμετωπίζονταν (από τους κατόχους της κουτάλας με το μέλι) ως «έ-ωλες»...

Οι καιροί, όμως, «άλλαξαν». Μετά την επικράτηση της ΝΔ στις εκ\ογές του Μάρτη του 2004, τα πράγματα στο χώρο του ποδο-σφαίρου τείνουν να εξελιχθούν -για τον απλό παρατηρητή πάντα-βάσει της ίδιας (πλην ελαφρώς παραλλαγμένης) εξίσωσης: ΝΔ = Βαρδινογιάννης = Παναθηναϊκός... Τώρα η φράση που φαίνεται να αποδίδει με παραστατικό τρόπο στο χοίρο του ποδοσφαίρου τις νέες συμμαχίες και την έκβαση του νέου γύρου στον πο-λιτικό-επιχειρηματικό πόλεμο είναι: «Ο Παναθηναϊκός και το Αιγάλεω να κερδίζουν και όλοι οι άλλοι να πάνε να...» Τοίρα είναι ο Παναθηναϊκός που με τους «δορυφόρους» του (που αλλάζουν στρατόπεδο όποτε αλλάζει ο δυνατός) ελέγχει την ΕΠΑΕ. Οι διαφαινόμενοι νέοι επικυρίαρχοι κάνουν με τη σειρά τους επίδειξη της δύναμης τους, κι από το μέσον κιόλας του πρωταθλήματος δηλώνουν, όπως ο κ. Βαρδινογιάννης προς τους οπαδούς της ομάδας του: «Μην ανησυχείτε, θα το πάρουμε και φέτος το πρωτάθλημα. Θα το πάρουμε χαλαρά»... Όσο για τις διαφαινόμενες νέ-


ες ισορροπίες στο πεδίο της διαπλοκής, αν και δεν αποτελούν παρά «αλλαγή φρουράς» εντός του ίδιου καθεστώτος της αδιαφάνειας και της αναξιοπιστίας, διαφημίζονται από τους (νέους) κατόχους της κουτάλας ως «εξυγίανση» και «κάθαρση»...

Αυτή είναι η πορεία του ελληνικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Μόλις κάνει τον κύκλο του ο ένας επικυρίαρχος, αναλαμβάνει ο εταίρος του στο γήπεδο του ποδοσφαιρικού «δικομματισμού». Φυσικά, και ο ένας και ο άλλος, κάθε φορά που παίρνουν τα ηνία, μιλούν περί «νέας αρχής», «νέας πορείας», «νέων ηθών». Και κάθε φορά το μόνο «νέο» που υπάρχει είναι να πέφτει το ένα φύλλο ουκής μετά το άλλο. Αφοΰ κατά την εποχή της επικυριαρχίας του Ολυμπιακού (δηλαδή του Κόκκαλη) τα όποια προσχήματα καταπλακώθηκαν από την ισχύ της «παράγκας», στη «νέα» εποχή του Παναθηναϊκού (δηλαδή του Βαρδινογιάννη) δεν έχει απομείνει κανένα πρόσχημα να αποτιναχτεί. Έτσι, ο κ. Λυκουρέζος, πρώην βουλευτής της ΝΔ, στέλεχος της Ρηγίλλης, οπαδός του Παναθηναϊκού (όταν ο πρόεδρος του Παναθηναϊκού «περιποιούνταν» διαιτητή μέσα στο γήπεδο, ο βουλευτής Λυκουρέζος τα έβαζε με το... διαιτητή και κατέθετε ερωτήσεις στη Βουλή κατά της... αστυνομίας), εκλέγεται πρόεδρος της ΕΠΑΕ με βασικό ατού (πον προεκλογικό αγώνα του ότι έχει τη στήριξη του κυβερνώντος κόμματος...

Ταυτόχρονα, ο κ. Βίκτωρας Μητρόπουλος επανήλθε στην ΚΙ ΙΑΚ. Όλοι όμως θυμούνται ότι λίγα χρόνια πριν, όντας πρόεδρος της ΕΠΑΕ, λογιζόταν από την κυβέρνηση (ΓΙΑΣΟΚ) και την αντιπολίτευση (ΝΔ) ως συνώνυμος της «διαπλοκής» και της «παράγκας». Τότε μάλισια η (αντισυνταγματική τω τρόπω) απομάκρυνση του από το ποδόσφαιρο είχε διατυμπανιστεί (και από τη ΝΔ και από το ΠΑΣΟΚ) σαν «νυστέρι εξυγίανσης». Όμως λίγους μήνες μετά τη χιονοστιβάδα των δηλώσεων περί «κάθαρσης» του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, δηλώσεις που ακολούθησαν την

ΑΠΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ-.... 231

κατάκτηση του κυπέλλου στην Πορτογαλία, ο κ. Μητρόπουλος, όπως είπαμε, επανήλθε, απολαμβάνοντας τη θέση του α' αντιπροέδρου της ΕΠΑΕ. Και ο ίδιος δεν έχει προφανώς να απολογηθεί για τίποτα. Οι εκπρόσωποι της πρώην και νυν πολιτικής «παράγκας» όμως;...

Ιδοΰ, λοιπόν, η «κάθαρση»! Αυτό είναι το χτύπημα της «διαπλοκής» μεταξύ πολιτικής-ποδοσφαίρου! Αυτό είναι το «νέο» σύστημα. Οικοδομημένο με τα ίδια ακριβώς υλικά του προηγούμενου. Με μια διαφορά: τοόρα, παλιοί και νέοι επικυρίαρχοι, στο πλαί-σιο των εσωτερικών τους ανακατατάξεοιν, δε χρειάζονται ούτε καν κι αυτά τα περιττά προσχήματα του πρόσφατου παρελθόντος.

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι φυσικό να αναπτύσσονται πολλά μπουμπούκια. Σε δυο από αυτά αξίζει ιδιαίτερη μνεία, όχι ίσως γιατί είναι τα σπουδαιότερα που εμφανίστηκαν στο χώρο, αλλά γιατί η δράση τους προσέφερε θέαμα.

Ο ένας, ο «Μάκαρος», ο «Big Mac», πασίγνωστος άνθρωπος της νύχτας με πλούσια δράση: Το «ρεπερτόριο» του -όπως είχε γραφτεί στον Τύπο- περιελάμβανε από απειλές και εκβιασμούς μέχρι και... κατάποση επιταγών (περιγράφουν: όταν χρώσταγε επιταγή, ζητούσε από τον πιστωτή του να του τη δώσει, δήθεν για να τον πληρώσει, και τότε την έβαζε στο στόμα, την έτρωγε (!) και... ξόφλαγε!).

Ο άλλος, ο «χοντρός», απέκτησε τη δημοσιότητα μέσα σε μια νύχτα, το καλοκαίρι του 2004, όταν πιάστηκε ένα από τα καραβάκια του να μεταφέρει κόκα.

Ο Μάκης Ψωμιάδης εμφανίστηκε στα διοικητικά της ΑΕΚ το 2001 συνοδεύοντας έναν απίθανο τύπο, «επιχειρηματία» από το


Μεξικό, κάποιον Αλεχάντρο Σκλαβενίτη, τον οποίο η^ ολλανδική NetMed και η αγγλική Enic ήθελαν να παρουσιάσουν ως δήθεν ιδιοκτήτη της ΠΑΕ ΑΕΚ. Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ο Ψωμιάδης ανε'λαβε τα ηνία της ομάδας. Τυπικά η Enic πούλησε την ΑΕΚ στην εταιρεία Ippoventure, το μετοχικό κεφάλαιο της οποίας δεν ξεπερνούσε τα 150.000 ευρώ. Είναι περιττό να σημειώσουμε ότι στην πραγματικότητα Ippoventure και Ψωμιάδης ήταν ε'να και το αυτό πρόαοιπο (μάλιστα, θα μπορούσε να σημειώσει κανείς ότι αυτή η αγοραπωλησία έγινε και σε... καλή τιμή, αν συγκριθεί με τις φημολογίες στη Θεσσαλονίκη ότι η προεδρία ιιπορικής ομάδας της πόλης άλλαξε χέρια έναντι του ιλιγγιώδους ποσού του ενός [1] ευρώ!!!).

Στο επεισοδιακό του πέρασμα από τα διοικητικά της ΑΕΚ ο Ψωμιάδης κατάφερε να πρωταγωνιστήσει σε αμέτρητες αμαρτωλές ιστορίες, με αποκορύφωμα τη νυχτερινή έφοδο συνοδεία μπράβων στο σπίτι του τότε ποδοσφαιριστή και κατόπιν προέδρου της ΑΕΚ Ντέμη Νικολαΐδη, ο οποίος τον μήνυσε για έργω εξύβριση, απειλές και εκβιασμό και κατέθεσε προσφυγή για να μείνει ελεύθερος από την «ΑΕΚ του Μάκη». Ο Ντέμης Νικολαίδης είχε πει τότε: «Το πρόβλημά μου δεν είναι ότι ο Ψωμιάδης ήρθε στο σπίτι μου και με απείλησε. Το πρόβλημα είναι ότι το ελληνικό ποδόσφαιρο επιτρέπει στον Ψωμιάδη και στους μπράβους του και στις μεθόδους του να το εκπροσωπούν»!

Ήταν άγνωστος ο Ψωμιάδης στο ελληνικό ποδόσφαιρο; Ας θυμηθούμε τι έγραφε ο Τύπος της εποχής:

«Η επίθεση του με μπράβους σε δημοσιογράφους μετά το τέλος του αγώνα Πρωταθλήματος της ΑΕΚ με τον Ολυμπιακό στο ΟΑΚΑ όχι μόνο δε συγκίνηοε κανέναν, αλλά ούτε καν έβαλε σε σκέψεις την ΕΠΟ και την ΕΠΑΕ. Μόλις μία εβδομάδα αργότερα ο Ψωμιάδης ήταν επίσημος συνομιλητής του Προέδρου της Δημοκρατίας στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος και, μολονότι δεν έχει κα-

ΑΠΟ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ 233

μία τυπική σχέση με τη διοίκηση της ΠΑΕ ΑΕΚ, κάθισε δίπλα στον ανώτατο πολιτειακό άρχοντα, μπήκε μαζί του στο γήπεδο για να χαιρετήσει τους ποδοσφαιριστές πριν από το ματς και στο τέλος σήκωσε και το Κύπελλο γνωρίζοντας την αποθέωση από την εξέδρα που στο πρόσωπο του έβλεπε τον άνθρωπο ο οποίος τρομοκρατούσε τους διαιτητές και προστάτευε την ομάδα από τις "αδικίες"». Το πρόβλημα είναι ότι η παρουσία του τρομοκρατούσε και μερικούς άλλους: Όπως για παράδειγμα, τον ποδοσφαιριστή Άκη Ζήκο, «που είδε το αυτοκίνητο του να παίρνει φωτιά γιατί δεν υ-πέγραψε την ανανέωση του συμβολαίου του. Τον Γάλλο Ερίκ Ρα-μπεσαντρατανά, που δέχθηκε επίθεση γιατί τόλμησε να φιλήσει μπροστά του τη γυναίκα του στο στόμα, τον Πολωνό Γκρέγκορ Μιελκάρσκι, που έμεινε απλήρωτος και αναγκάστηκε να πληρώσει μόνος του το ξενοδοχείο όπου διέμενε για να μην τον πετάξουν στο δρόμο, τον μάνατζερ Γιάννη Κόντη, που έκανε προσφυγή στη FIFA διεκδικώντας χρήματα για λογαριασμό του Βραζιλιάνου ποδοσφαιριστή Φερούζεμ και από τότε έγινε ανεπιθύ-μητο πρόσωπο. Στο τέλος τρομοκρατεί και τον ίδιο τον Φερούζεμ, ο οποίος φεύγει από την Ελλάδα καταγγέλλοντας ότι πλαστογραφήθηκε η υπογραφή του!» .6

Τον Οκτώβριο του 2002 ο «Μάκαρος» (ή και «Αγαπούλας») καταδικάστηκε σε πολυετή κάθειρξη για πλαστογραφία, συκοφαντία και σκευωρία. Λίγο καιρό πριν από τη δίκη είχε επιχειρήσει να δείρει τον πρόεδρο της ΕΠΑΕ Θανάση Κανελλόπουλο, περιγρά-φοντας τον σαν «μια παλιολινάτσα που δεν είναι ικανή ούτε να μου αγοράζει εφημερίδες».

Αυτός ο άνθρωπος, λοιπόν, βρέθηκε να διοικεί μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές ομάδες, να λαμβάνει επιχορηγήσεις από το κράτος, να συναναστρέφεται με υπουργούς της κυβέρνησης του

23-1 ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

ΠΑΣΟΚ και εκπροσώπους της ΝΔ, παριστάνοντας τον πρόεδρο της ΑΕΚ, και να φωτογραφίζεται στον τελικό του κυπε'λλου με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας...

Όταν, δε, ο «Μάκαρος» ήρθε αντιμέτωπος με πολιτικούς παράγοντες, πάλι στην ουσία την έβγαλε καθαρή. Ο Κώστας Λαλιώτης, υπουργός ΠΕΧΩΔΕ εκείνη την εποχή, μήνυσε τον Ψω-μιάδη, καθώς το Φεβρουάριο του 1996 στην ε<ρημερίδα Το Όνομα, που εξέδιδε ο Ψωμιάδης (ήταν και εκδότης...), ο Λαλιώτης εμφανιζόταν ως αποδέκτης χρηματικού ποσού που σχετιζόταν με την ανάθεση του έργου του αεροδρομίου το>ν Σπάτων.

Ο Ψωμιάδης καταδικάστηκε για συκοφαντία και για πλαστογραφία σε πέντε και σε δώδεκα χρόνια φυλακή, αντίστοιχα. Κα-ιαδικάσιηκε αλλά μόνο... θεωρητικά. Ουδέποτε πήγε φυλακή. Πέρασε μερικές μέρες σιο νοσοκομείο και αποφυλακίστηκε για λόγους... υγείας. Είχε φυματίωση, αλλά μάλλον όχι σε πολύ προχωρημένο στάδιο, αφού οι φωτογραφίες της εποχής τον έχουν απαθανατίσει να «οικουρεί» στο νοσοκομείο, καπνίζοντας το αγαπημένο του... πούρο.

Τελικά, το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων, στο οποίο παραπέμφθηκε η υπόθεση, άφησε ελεύθερο τον Ψωμιάδη, αν και πρωτοδίκως είχε καταδικαστεί για «πλαστογραφία μετά χρή-σεως σε συνδυασμό' με τις επιβαρυντικές περιστάσεις του νόμου ιιερί καταχραστών του Δημοσίου». Το εφετείο αποφάσισε τελικά τη μη εφαρμογή του νόμου περί καταχραστούν του Δημοσίου, και έτσι η κατηγορία σε βάρος του Ψωμιάδη μετατράπηκε σε πλημμέλημα, το οποίο και παραγράφηκε λόγω παρέλευσης πενταετίας.

Στο διάστημα, πάντως, που μεσολάβησε από την πρωτόδικη καταδίκη του μέχρι την «αθώωση» του, ο Ψωμιάδης «πρόλαβε» να διαχειριστεί τα οικονομικά της ΠΑΕ ΑΕΚ. Λίγες μόλις μέρες πριν ιο εφετείο εκδίόσει την απόφαση για την προηγούμενη υ-


πόθεση, ο Ψωμιάδης μηνύεται από τη νέα διοίκηση της ΑΕΚ γιατί υπεξαίρεσε το... ευτελε'ς ποσό των 8 εκατομμυρίων ευρώ από τα ταμεία της εταιρείας. Έκτοτε οι φίλαθλοι τον παρακολουθούν να μπαινοβγαίνει στα γήπεδα, με συνοδεία από κάθε λογής «φουσκωτούς», και να παρακολουθεί τους αγώνες του ελληνικού πρω-ταθλήματος από τις θέσεις των επισήμων...

Ο «Χοντρός» μπορεί να μην είχε την πανελλήνια φήμη του Ψω-μιάδη ήταν, ωστόσο, γνωστός στον ποδοσφαιρικό κόσμο της Πιερίας από τις χορηγίες του στον Πιερικό, και ιδιαίτερα στον Ποσειδώνα Νέων Πόρων. Γνωστός, όμως, ήταν και στην Υπηρεσία δίωξης Ναρκωτικών. Μάλιστα, η Δίωξη γνώριζε μέσω της αμερικανικής DEA από το 1989 ότι κάποιος Αγγελόπουλος γνωστός και ως «fat guy» («Χοντρός») ξεφορτώνει με ρυμουλκά κοκαΐνη στην Αμβέρσα. Από τότε, μέχρι την εξάρθρωση του κυκλώματος το καλοκαίρι του 2004, ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος έκανε ανενόχλητος επιχειρήσεις-βιτρίνες για να νομιμοποιεί τα κέρδη του από τα ναρκωτικά. Δύο ποδοσφαιρικές ομάδες της Πιερίας, ο Πιερικός και ο Ποσειδώνας Νέων Πόρων, θεωρούν τον Αγγελό-πουλο σωτήρα, αφού ρίχνει χρήματα «για να πάει μπροστά η ομάδα». Ο Ποσειδώνας ανεβαίνει σφαίρα τις κατηγορίες! Όσο για τον «Χοντρό», είναι ο πιο τυχερός άνθρωπος του κόσμου: Εμφανίζεται να εισπράττει εκατοντάδες (!) κερδισμένα δελτία από παιχνίδια του ΟΠΑΠ, αξίας εκατομμυρίων ευρώ. Το κόλπο ήταν απλό: Για να δικαιολογεί τον πακτωλό του μαύρου χρήματος από την κόκα, αγόραζε μέχρι και στο διπλάσιο της αξίας τους τα τυχερά δελτία από τους τυχερούς παίκτες, τους οποίους ανακάλυπτε με απίστευτη ταχύτητα και πριν αυτοί πάνε να εισπράξουν τα κέρδη τους. Πώς, όμως, τους ανακάλυπτε; Αξιοποιώντας, προφανώς, πληροφορίες μέσα από τον Οργανισμό...

TMi ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΟΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ: ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Τα παραπάνω περιγράφουν ένα μικρό μέρος από το θαυμαστό κόσμο του ελληνικού ποδοσφαίρου. Αυτή είναι η εικόνα του, η οποία σκοτεινιάζει ακόμα περισσότερο αν κοιτάξει κανείς πιο προσεκτικά τα οικονομικά δεδομένα.

Αυτά τα έχει περιγράψει με τον καλύτερο τρόπο και πάλι ο Μάκης Ψωμιάδης. Αυτή η «ηρωική» μορφή της ελληνικής ποδοσφαιρικής πραγματικότητας είχε πει τη μεγάλη αλήθεια για τον τρόπο με τον οποίο οι διοικήσεις διαχειρίζονται τις ΠΑΕ: «Ο επόμενος, αγαπούλα μου, πληρώνει τον προηγούμενο».

Η «σοφή κουβέντα» του Ψωμιάδη περιγράφει την πρακτική που ακολούθησαν τα λαμόγια της τελευταίας περιόδου. Αυτή η περίοδος χαρακτηρίστηκε από τις προσδοκίες που δημιούργησαν τα πανάκριβα τηλεοπτικά δικαιώματα, τα οποία υπόσχονταν α-έναη κερδοφορία στις ΠΑΕ. Από το 1,5 εκατομμύριο της ΕΡΤ το 1991 στα 4 εκατομμύρια των Mega και Antenna το 1993 και από το πενταετές συμβόλαιο της Multichoice το 1996 έναντι 6 εκατομμυρίου ετησίως φτάσαμε το καλοκαίρι του 2001 στην εμφάνιση του Alpha Digital και στην εκτόξευση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων για τους αγώνες του εγχώριου πρωταθλήματος στα 75 εκατομμύρια ευρώ, λόγω του σκληρού ανταγωνισμού ανάμεσα στις δύο ψηφιακές πλατφόρμες.

Αυτό το πανηγύρι τράβηξε σαν μαγνήτης τους αεριτζήδες, οι οποίοι έκαναν την μπάζα τους. Όταν μάζευαν ό,τι ήταν να μαζέψουν, παρέδιδαν την ομάδα και τα χρέη της στον επόμενο, για να παίξει και αυτός το ίδιο παιχνίδι. Όταν από το παραμύθι με τα τηλεοπτικά δικαιώματα έμεινε μόνο ο «δράκος», οι... επενδυτές έφυγαν τρέχοντας, αφήνοντας πίσω τους το χάος.

Τα συσσωρευμένα χρέη των ΠΑΕ των τριών επαγγελματικών κατηγοριών ξεπερνούν σήμερα τα 500 εκατομμύρια ευρώ. Και καμία από αυτές δεν εμφανίζει κερδοφορία στον ισολογισμό της.Στην Ελλάδα, που κέρδισε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα πο-

ΑΠΟ «ΕΙΒΒΗΑΝΣΗ» ΣΕ «ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ»... 237

δοσφαίρου, υπάρχουν, βασικά, καταχρεωμένες ποδοσφαιρικε'ς εταιρείες. Κρατιούνται στη ζωή επειδή αποτελούν ασπίδα για τους παράγοντες που τις ξεζούμισαν απέναντι στη δικαιοσύνη και γιατί η εφαρμογή του νόμου, που θα οδηγούσε στη διάλυση τους, συνεπάγεται σοβαρό πολιτικό κόστος.

Μέσα σε αυτό το χάος η ΕΠΟ εμφανίζεται ως μηχανισμός παροχών και συγκάλυψης. Με το επιχείρημα ότι προστατεύει τα συμφέροντα του ελληνικού ποδοσφαίρου, στο παρελθόν είχε φτάσει στο σημείο να πληρώνει από το ταμείο της χρέη των ομάδων προς τους ξένους ποδοσφαιριστές, για να μην τιμωρηθούν οι σύλλογοι από την UEFA, και δεν εφάρμοζε, παρά τα όσα αναφέρει στο καταστατικό της, τους κανονισμούς της FIFA για αφαιρέσεις βαθμών από τις ομάδες που χρωστούσαν.

Παράλληλα, τα ελληνικά πρωταθλήματα διεξάγονται κατά παρέκκλιση των διεθνών κανονισμών, που θέτουν αυστηρές προδιαγραφές για τα γήπεδα και κυρίως για την οικονομική κατάσιαση των ομάδων. Τα περιθώρια, ωστόσο, στενεύουν, καθίός από την περίοδο 2005- 2006 οι ομάδες έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στα πρωταθλήματα και στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις εφόσον ικανοποιούν τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ποδοσφαίρου.

Η ΕΠΟ από το 2003 έχει ενημερώσει τις ΠΑΕ για τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ποδοσφαίρου. Ταυτόχρονα, όμως, φρόντισε να «ελαστικοποιήσει» κάποιες από τις προδιαγραφές, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν δύσκολο να διεξαχθούν τα ελληνικά πρωταθλήματα. Την ελληνική ιδιαιτερότητα «κατανόησε» και η UEFA, η οποία έδωσε παράταση προσαρμογής μέχρι το 2005 και διευκρίνισε ότι οι κανόνες δεν αφορούν όλες τις ΠΑΕ, αλλά μόνο αυτές που βρίσκονται στην Α' Εθνική. Παράδειγμα «δημιουργικής» εφαρμογής των υπόδειξε-

Documents

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΙΣΤΟΥΣ