Ευρωπαίος Πολίτης-Μάθε Τα Δικαιώματά Σου

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ-ΔΗΜΟΤΙΚΟ-ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΛΥΚΕΙΟΔΡΟΣΙΑ ΘΕΡΜΗΣ Τ.Κ 57001, Τ.Θ 60034 ΘΕΡΜΗ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΤΗΛ: 2310473830, 2310473885, 2310473112, FAX: 2310475724, email: [email protected]

Απαγορεύεται η χρήση μετά ή άνευ επεξεργασίας χωρίς γραπτή άδεια

COPYRIGHT 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΒΟΟΚ_Layout 2 29/5/14 11:29 π.μ. Page 1

“ Έλληνες δεν είναι εκείνοι που γεννήθηκανστην Ελλάδα, αλλά όλοι εκείνοι πουυιοθέτησαν το πνεύμα το κλασσικό”


Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 2013

Η παρούσα έκδοση αποτελεί προϊόν συνεργασίας μεταξύ του Ελληνι-

κού Κολλεγίου Θεσσαλονίκης, του Ομίλου Θεσσαλονίκης για την Unesco,της Έδρας Unesco Διαπολιτισμικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδο-νίας και της Έδρας Jean Monnet του Τμήματος Διεθνών και ΕυρωπαϊκώνΣπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησηςτων μαθητών του σχολείου μας σε θέματα που αφορούν την ΕυρωπαϊκήΈνωση και τους θεσμούς της και την προώθηση των δικαιωμάτων που απο-λαμβάνουν ως πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφορμή για την εκπόνησητης εργασίας αποτέλεσε η ανακήρυξη του 2013 ως “Ευρωπαϊκού Έτους Πο-λιτών”, ενόψει και της ανάληψης της Προεδρίας της Ελλάδας στην Ευρω-παϊκή Ένωση το 2014 και των επερχόμενων ευρωεκλογών τον Μάιο του2014.

Η εργασία υλοποιήθηκε από ομάδα μαθητών της Α’ και Β’ τάξης του Λυ-κείου του Ελληνικού Κολλεγίου Θεσσαλονίκης, οι οποίοι ανέλαβαν την κα-ταγραφή των δικαιωμάτων, τη συλλογή των εικόνων και τη δημιουργία τωνσκίτσων υπό την επίβλεψη των καθηγητών Αναστασίας Παραθυρά-Ψαλλίδα,Βασιλικής Κοντογώγου και Ιωάννη Αλέκογλου σε συνεργασία με τη Διευ-θύντρια της Έδρας Unesco Διαπολιτισμικής Πολιτικής του ΠανεπιστημίουΜακεδονίας, καθηγήτρια Π. Νάσκου-Περράκη και τη Διευθύντρια της ΈδραςJean Monnet του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, επίκουρη καθηγήτρια Δ. Ανα-γνωστοπούλου.

Το παρόν πόνημα υλοποιήθηκε με την ηθική και υλική στήριξη της κας.Ιωάννας Φουντά, Διευθύντριας του Ελληνικού Κολλεγίου Θεσσαλονίκης,την οποία ευχαριστούμε θερμά.

Ευχαριστούμε, επίσης, τους μαθητές μας:

Ομάδα συγγραφής κειμένωνΑλκαλάκη Ελένη, Αμοιρίδου Σοφία, Ανδρεάδου Μαρία, Ανεσιάδου Λαμ-

πριανή, Γεωργιάδου Ελένη, Δανδίκα Άννα, Εγγονοπούλου Ανθή, Ζαβοπού-λου Τριανταφυλλιά, Καζαντζίδου Μυρτώ, Καμπανού Ζωή, ΚαρασαββίδουΜαρία, Κοσμάς Πέτρος, Μαχαιρίδης Στέφανος, Παπαδημητροπούλου Άννα,

3


Παπακωνσταντίνου Κωνσταντίνος, Πουλτσίδης Ιωάννης, ΣιδηροηλίαςΘωμάς, Τσιρόπουλος Κωνσταντίνος, Φώτογλου Χαράλαμπος, Χατζηαναστα-σίου Ηλιάνα.

Βαγγέλη Ελευθερία, Βασιλειάδου Χριστίνα, Βαγιωνά Άρτεμις, ΓαϊτάνηςΑπόστολος, Εφραιμίδου Γεωργία, Ιγγλέζου Παρασκευή, Καραγιάννη Ολυμ-πία, Κατσαμούρη Μαρία, Κεκιτζόγλου Βασιλική, Κόντου-Φουντά Ιωάννα,Μαραγκούλια Αλεξάνδρα, Μανωλακάκη Μαρία, Κυριάκη Ιωάννα, Παπαβρα-μίδου Μαρία-Ελένη, Παπαβραμίδης Ιωάννης, Παναγιωτοπούλου Ελένη,Παπαρδέλα Βασιλική, Τσαρουχά Ευδοξία, Σαρηκυριακίδου Αναστασία, Σολ-κίδου Μαρία-Άννα, Σηφακάκη Αικατερίνη, Τζιότζιου Τατιανή, ΧατζηβαμβάκηΑναστασία, Χατζηιωάννου Μαρία-Ελένη.

Ομάδα σκιτσογράφωνΓεωργακόπουλος Δανιήλ, Καρπώνη Πηνελόπη, Ντίκος Μάριος, Παπά-

ζογλου Αικατερίνη.

Ηλεκτρονική επιμέλειαΔαρδαμάνη Αλεξάνδρα, Σινιόσογλου Ηλίας

4


ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Με στόχο την εδραίωση της ειρήνης στην eυρώπη και τη συνεργασία τωνκρατών σε διάφορους τομείς, σειρά eυρωπαϊκών oργανισμώνδημιουργήθηκαν και εδραιώθηκαν στον ευρωπαϊκό χώρο. Ανάμεσα σεαυτούς και οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες που μετεξελίχθηκαν σε ΕυρωπαϊκήΈνωση με τη Συνθήκη του Μαάστριχτ το 1993. Ένα από τα επιτεύγματα τηςΣυνθήκης αυτής ήταν κι η καθιέρωση της Ευρωπαϊκής Ιθαγένειας. Είκοσιχρόνια μετά, το 2013, ορίστηκε ως το το Ευρωπαϊκό έτος πολιτών της Ε.Ε.εορτασμός που πιστεύεται ότι θα συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση και κα-τάλληλη ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών ώστε να γνωρίζουν και ναασκούν τα δικαιώματά τους. Άλλωστε, πέραν της Ευρωπαϊκής Ιθαγένειας,οι πολίτες των 28 κρατών μελών της Ε.Ε. απολαμβάνουν τα δικαιώματάτους, όπως κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων καιστη Συνθήκη της Λισαβόνας που τέθηκαν σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου του2009.

Το Ευρωπαϊκό έτος πολιτών γιορτάστηκε σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.Μάλιστα, η ίδια η αρμόδια Επίτροπος κα Viviane Reding, που είχε και τηνπρωτοβουλία για τον εορτασμό αυτόν, επισκέφτηκε τη Θεσσαλονίκη σταπλαίσια του «Διαλόγου των πολιτών για την Ευρώπη» στις 22 Μαρτίου2013. Στη συνάντηση αυτή, το ερώτημα που τέθηκε ήταν κατά πόσον οι δη-μότες της πόλης μας και κυρίως οι νέοι γνωρίζουν τα δικαιώματά τους ωςΕυρωπαίοι πολίτες. Η απάντηση ήταν απογοητευτική, γεγονός που μας οδή-γησε στην ανάληψη πρωτοβουλίας για την ενημέρωση των νέων και ιδιαί-τερα των παιδιών.

Έτσι, απευθυνθήκαμε στο Ελληνικό Κολλέγιο με το οποίο προϋπήρξε μιαεπιτυχής συνεργασία με την Έδρα Unesco Διαπολιτισμικής Πολιτικής τουΠανεπιστημίου Μακεδονίας με την έκδοση του βιβλίου «Δικαιώματα και υπο-χρεώσεις των παιδιών στο σχολείο». Αποφασίσαμε από κοινού την έκδοσητου παρόντος ενημερωτικού οδηγού για τα δικαιώματα του Ευρωπαίουπολίτη, με έμφαση στα δικαιώματα των νέων. Πιστεύουμε ότι τα δικαιώματατου Ευρωπαίου πολίτη πρέπει να είναι γνωστά στα παιδιά από τη νεαρή τουςηλικία, μια και πρέπει να είναι ενεργοί πολίτες και να δραστηριοποιούνταισχετικά, απολαμβάνοντας όλα όσα μας παρέχει η Ε.Ε., ένας μοναδικόςθεσμός στη διεθνή κοινότητα.

5


6

Το Ελληνικό Κολλέγιο αγκάλιασε την πρωτοβουλία της Έδρας Unescoκαι μάλιστα οργάνωσε ομάδες μαθητών της Α΄ και Β΄ Λυκείου που κάθε Τε-τάρτη απόγευμα επί 4 εβδομάδες με τη συνοδεία των καθηγητριών τους πα-ρακολουθούσαν ανελλιπώς τρίωρες εισηγήσεις που γίνονταν στοΠανεπιστήμιό μας για τα «Δικαιώματα του Ευρωπαίου πολίτη» στο πλαίσιοτης Έδρας Jean Monnet «Νέες διαστάσεις στις Ευρωπαϊκές νομικές σπου-δές». Επιπλέον, όλοι σχεδόν οι μαθητές των τάξεων της Α΄ και Β΄ Λυκείουπαρακολούθησαν το συνέδριο που συνδιοργάνωσαν το Γραφείο του Δικτύουeurope Direct της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής με την Έδρα Jean Mon-net του Πανεπιστημίου μας και την υποστήριξη της Αντιπροσωπείας της Ευ-ρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα και του Γραφείου Ενημέρωσης τουΕυρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα. Στο συνέδριο αυτό μετείχαν με ει-σηγήσεις τους οι Ευρωβουλευτές κ. Ιωάννης Τσουκαλάς και κα. ΧρυσούλαΠαλιαδέλη καθώς και καθηγητές της Νομικής ΑΠΘ και του Τμήματος Διε-θνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών.

Στο πλαίσιο όλων αυτών των εκδηλώσεων που έγιναν στο Πανεπιστήμιόμας, μας συγκίνησε το ενδιαφέρον των μαθητών και οι καίριες ερωτήσειςπου υπέβαλαν.

Συγχαίρουμε το Ελληνικό Κολλέγιο για την πρωτοβουλία του να δώσειστους μαθητές του αυτήν την εμπειρία να έλθουν στο Πανεπιστήμιό μας ενώευχαριστούμε θερμά τόσο τη διεύθυνση και τις καθηγήτριες του ΕλληνικούΚολλεγίου όσο, και κυρίως, τα παιδιά για τη συνεργασία για την έκδοσηαυτού του ενημερωτικού οδηγού.

Παρασκευή Νάσκου – Περράκη Δέσποινα ΑναγνωστοπούλουΚαθηγήτρια Επίκουρη καθηγήτρια

Διευθύντρια της Έδρας Unesco Κάτοχος της Έδρας Jean Monnet

Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών,Πανεπιστήμιο Μακεδονίας


ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ2013-Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτών

Θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στους μαθητές,

τους καθηγητές και στη διοίκηση του Ελληνικού Κολλεγίου Θεσσαλονίκηςγια τις πρωτοβουλίες ενημέρωσης και τις εκδηλώσεις που διοργανώνετεμε αφορμή το 2013-Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτών.

Η ενημέρωση των ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι υπολογίζονται σήμερασε 500 εκατομμύρια, γύρω από δικαιώματά τους και η αξιοποίηση των πο-λύπλευρων ευκαιριών που απορρέουν από αυτά ωφελεί όχι μόνο τους ίδιουςτους πολίτες αλλά και την οικονομία και την κοινωνία ολόκληρη, κάνει τοευρωπαϊκό μας οικοδόμημα πιο δημοκρατικό και αποτελεσματικό.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι καθοριστικός. Το σχολείο προετοιμάζειτους αυριανούς πολίτες, ως πολίτες της χώρας τους και ως πολίτες της κοι-νής πατρίδας μας, της Ευρώπης. Στην εθνική μας ταυτότητα προστίθεται ηευρωπαϊκή μας ταυτότητα. Και είμαστε τόσο τυχεροί που έχουμε αυτό το προ-νόμιο σε σχέση με λαούς από άλλες περιοχές του κόσμου. Οι ενημερωμένοικι εκπαιδευμένοι πολίτες μπορούν να συνθέσουν αυτές τις δύο ταυτότητεςαρμονικά και συμπληρωματικά.

Η συστηματική ενημέρωση και πρακτική ενασχόληση των μαθητών καιφοιτητών, με ευρωπαϊκά θέματα, η συμμετοχή τους σε ευρωπαϊκά προγράμ-ματα, η άσκηση των δικαιωμάτων αλλά και ο σεβασμός των υποχρεώσεωνπου απορρέουν από αυτά αποτελούν βασικά συστατικά της διάπλασης ενερ-γών πολιτών, πολιτών που χαίρονται την Ευρώπη, την αξιοποιούν, διαμορ-φώνουν το μέλλον της. Οι πολίτες αυτοί είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι τουΕυρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον αγώνα του για τα κοινωνικά δικαιώματατων πολιτών, για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληροτον κόσμο.

Τα δικαιώματα αυτά κατοχυρώθηκαν σιγά-σιγά με σταθερά βήματα καιαγώνες από ανθρώπους που πιστεύουν στην Ευρώπη ως κοινότητα αξιών,αρχών, ευκαιριών για όλους τους πολίτες και δέσμευσης για το κοινό μέλ-λον.

Η κατάργηση των εσωτερικών ελέγχων στα σύνορα των κρατών μελών,η ελεύθερη κυκλοφορία άλλαξαν τη ζωή μας, οι πόροι για την περιφερειακή

7


ανάπτυξη άλλαξαν τις πόλεις και την ύπαιθρό μας, συντήρησαν τα μνημείαμας. Ατελείωτες ώρες διαπραγματεύσεων έχω κάνει είτε ως ευρωβουλευτήςείτε ως Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τους πόρους ευ-ρωπαϊκών προγραμμάτων, για την ασφάλεια των αεροπορικών πτήσεων,για την ισότητα των δύο φύλων, για τα δικαιώματα επιβατών λεωφορείωνκαι πούλμαν κλπ., πράγματα που φαίνονται απλά και είναι εν τούτοις δύ-σκολα και χρονοβόρα στην πολύπλοκη Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αυτά όμωςπου δίνουν το νόημα στην “Ευρώπη των πολιτών”.

Είναι σημαντικό που το ενημερωτικό έντυπο που έχουμε στα χέρια μαςανατρέχει στην ιστορική εξέλιξη για να καταλάβουν οι πολίτες τι πετύχαμε,πώς το πετύχαμε και να συνειδητοποιήσουμε πόσο πρέπει να σεβαστούμε ταεπιτεύγματα αυτά, να μην τα ριψοκινδυνεύσουμε αλλά να τα ενδυναμώσουμεκαι να τα προσαρμόσουμε στις εξελίξεις, τις πολιτικές, τις κοινωνικές καιοικονομικές, του σύγχρονου ανταγωνιστικού κόσμου. Μόνο έτσι η Ευρώπηθα μπορέσει να είναι δυνατή στη διεθνή σκηνή και να μας προστατεύει.

Είναι επίσης απαραίτητη η ενημέρωση κι εξοικείωση με τους μηχανι-σμούς, τις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων από τα ευρωπαϊκά όργανα,αποφάσεων για το παρόν και το μέλλον μας. Ο ενημερωμένος πολίτης γνω-ρίζει πού, πώς και πότε μπορεί να παρέμβει για να συνδιαμορφώσει τις πο-λιτικές εξελίξεις αλλά και να κρίνει την πορεία τους.

Εν όψει των επικείμενων ευρωεκλογών του Μαΐου του 2014 σε μία κρί-σιμη περίοδο για την Ευρώπη και για τη χώρα μας, είναι μεγάλο πλεονέ-κτημα η αναζήτηση ενημέρωσης και η διάδοσή της για τις προκλήσεις αλλάκαι τα οφέλη που πηγάζουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη χώρα μας καιτους πολίτες της. Το δικαίωμα της ψήφου παίρνει την αξία του από τη σωστήενημέρωση και διαπαιδαγώγηση. Η προσπάθεια που κάνει το σχολείο σαςπρος αυτήν την κατεύθυνση ας βρει μιμητές προς όφελος της δημοκρατίας,της ζωντανής κοινωνίας, της δημιουργικής Ελλάδας, για μία καλύτερη Ευ-ρώπη, ικανή να απαντά στις ανάγκες και τις επιδιώξεις των λαών της.

Ρόδη Κράτσα Ευρωβουλευτής Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 2007-2012

8


JEAN MONNET και ROBERT SCHUMAN

Ο Zαν Μοννέ, Γάλλος οικονομικός και πολιτικός σύμβουλος του Ρ.

Σουμάν αφιέρωσε τη ζωή του στην ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.Αυτός ήταν ο εμπνευστής του «σχεδίου Σουμάν» που προέβλεψε τη συγχώ-νευση της βαριάς βιομηχανίας της Δυτικής Ευρώπης.

9

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ∆ΡΟΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

α ΄ µέρος

• «Συνεχίστε, συνεχίστε δεν υπάρχει μέλλον για

τους λαούς της Ευρώπης πέρα από την ένωση.»

• «Βάλτε τους ανθρώπους να δουλέψουν μαζί,

δείξτε τους ότι πέρα από τις διαφορές και τα γεω-γραφικά σύνορα υπάρχει ένα κοινό ενδιαφέρον.»

Ζαν Μοννέ:

• «Η Ευρώπη δεν μπορεί να φτιαχτεί με τη μία, ή

σύμφωνα με ένα μόνο πλάνο. Θα δομηθεί μέσααπό συγκεκριμένα κατορθώματα τα οποία αρχικάθα δημιουργήσουν μία σταθερή αλληλεγγύη.»

• «Η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διασφαλιστεί

χωρίς δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες μεαυτές που την απειλούν.»

Ρομπέρ Σουμάν:

Ρήσεις

(Ρομπέρ Σουμάν, 1886-1963)

(Ζαν Μοννέ, 1888-1979)


Ο Ρομπέρ Σουμάν, Γάλλος διαπρεπής νομικός και πολιτικός διε-

τέλεσε υπουργός Εξωτερικών από το 1948 έως το 1952. Θεωρείται έναςαπό τους πρωτεργάτες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ο Σουμάν σε συνεργασία με τον Ζαν Μοννέ, συνέταξαν το παγκοσμίωςγνωστό «σχέδιο Σουμάν» το οποίο δημοσιεύθηκε στις 9 Μαΐου 1950.Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό τέθηκε σε κοινό έλεγχο η παραγωγή άνθρακακαι χάλυβα, που ήταν οι σημαντικότερες πρώτες ύλες για την πολεμικήβιομηχανία. Η 9 Μαϊου έχει καθιερωθεί και εορτάζεται από τότε ως ηημέρα της Ευρώπης.

ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΗΣ Ε.Ε.Η Ευρωπαϊκή Ένωση:

Έχει διατηρήσει ακέραια και έχειαξιοποιήσει την ειρήνη που επικρα-τεί μεταξύ των κρατών μελών τηςαπό το 1945 μέχρι σήμερα

Εχει ενθαρρύνει τη συνεργασίαανάμεσα στα 28 κράτη μέλη

Έχει πετύχει την ασφάλεια καιευημερία των πολιτών της, πουανέρχονται σε 504.456.000 εκα-τομμύρια

Έχει προασπίσει την αλληλεγγύησε κοινωνικό και οικονομικό επί-πεδο

Έχει συνδυάσει την ευρωπαϊκήταυτότητα με την πολιτιστική ιδιαιτερότητα κάθε κράτους μέλους

Έχει διαδώσει τις αξίες της Ε.Ε. και τα ανθρώπινα δικαιώματα

10

(www.google.com)


Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Ε.Ε.

1950: Διακήρυξη Ρομπέρ Σουμάν1951: Υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων για την ίδρυση της Ευρω-

παϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) από τα έξι ιδρυ-τικά μέλη της (Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργοκαι Ολλανδία). Η ΕΚΑΧ έπαυσε να υπάρχει μετά από 50 χρόνια, το2001.

1957: Υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης για την ίδρυση και τη συγκρό-τηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και της Ευ-ρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ).

1973: Διεύρυνση της Κοινότητας σε εννέα κράτη μέλη και θέσπιση κοι-νών πολιτικών ( Δανία, Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο).

1979: Πρώτες εκλογές για Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.1981: Η πρώτη Μεσογειακή διεύρυνση με την προσχώρηση της Ελλά-

δας.1986: Η δεύτερη Μεσογειακή διεύρυνση με την προσχώρηση Ισπανίας

και Πορτογαλίας. 1992: Υλοποίηση της Ενιαίας Εσωτερικής Αγοράς.

11

(9 Μαϊου 1950, Διακήρυξη του Γάλλου Υπουργού Εξωτερικών, Ρομπέρ Σουμάν)


1993: Ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) με τη Συνθήκη του Μά-αστριχτ.

1997: Υπογραφή της Συνθήκης του Άμστερνταμ.2000: Υπογραφή της Συνθήκης της Νίκαιας.2002: Πρώτη κυκλοφορία του Ευρώ.2004: Ένταξη δέκα νέων κρατών (Κύπρος, Μάλτα,

Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Σλο-βενία, Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία)

2007: Ένταξη Βουλγαρίας, Ρουμανίας. Η Ε.Ε απαρτί-ζεται πλέον από 27 κράτη μέλη και υπογραφήτης Συνθήκης της Λισαβόνας.

Δήλωση του προέδρου της Ευρωπαϊκής επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπα-ρόζο μετά την υπογραφή:

«…μία Ευρώπη διευρυμένη σε 27 κράτη μέλη, επανενωμένη γύρω απότην ελευθερία και τη δημοκρατία και μια Ευρώπη που θα έχει καλύτερη θέσηαπό οποιαδήποτε άλλη χώρα ή ομάδα χωρών, όχι για να επιβάλει, αλλά γιανα προτείνει συνολικές λύσεις τις οποίες χρειάζεται ο κόσμος επειγόντως.Για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα, όλες οι κυβερνήσεις έδειξαν πο-λιτικό θάρρος. Σας καλώ τώρα να επιδείξουμε την ίδια αποφασιστικότητακατά την περίοδο της επικύρωσης. Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λισ-σαβόνας βάζουμε τέλος στις συζητήσεις έξι ετών πάνω στους θεσμούς μας.Τώρα είναι καιρός να προχωρήσουμε. Η Ευρώπη οφείλει να αναλάβει πολ-λές προκλήσεις, τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές, και οι πολίτες μαςθέλουν αποτελέσματα».

2009: Θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας, της «Νέας μεταρ-ρυθμιστικής Συνθήκης», που αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας τηςΕ.Ε. και της προσδίδει νομική προσωπικότητα. Θέση σε ισχύ τουΧάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.

2013: Ένταξη της Κροατίας ως 28ου κράτους μέλους της Ε.Ε.

12


Α) ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

I. Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΑΒΟΝΑΣ :

Άρθρο 6

(πρώην άρθρο 6 ΣΕΕ )

1. «Η Ένωση ανα-γνωρίζει τα δικαιώ-ματα, τις ελευθερίεςκαι τις αρχές που πε-ριέχονται στον Χάρτητων Θεμελιωδών Δι-καιωμάτων της Ευρω-παϊκής Ένωσης της7ης Δεκεμβρίου2000, όπως προσαρ-μόσθηκε στις 12 Δε-κεμβρίου 2007, στοΣτρασβούργο, οοποίος έχει το ίδιο νο-μικό κύρος με τις Συνθήκες. Οι διατάξεις του Χάρτη δεν συνεπά-γονται καμία επέκταση των αρμοδιοτήτων της Ένωσης, όπωςαυτές ορίζονται στις Συνθήκες.

Τα δικαιώματα, οι ελευθερίες και οι αρχές του Χάρτη ερμη-νεύονται σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του Τίτλου VII τουΧάρτη που διέπουν την ερμηνεία και την εφαρμογή του και λαμ-βανομένων δεόντως υπόψη των επεξηγήσεων οι οποίες αναφέ-ρονται στον Χάρτη και στις οποίες μνημονεύονται οι πηγές τωνεν λόγω διατάξεων.

13

ΤΑ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

β ΄ µέρος


14

2. Η Ένωση προσχωρεί στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τηνΠροάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιω-δών Ελευθεριών. Η προσχώρηση στην εν λόγω Σύμβαση δενμεταβάλλει τις αρμοδιότητες της Ένωσης όπως ορίζονται στιςΣυνθήκες.

3. Τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως κατοχυρώνονται από τηνΕυρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων τουΑνθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και όπως απορ -ρέουν από τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των κρατώνμελών, αποτελούν μέρος των γενικών αρχών του δικαίου τηςΈνωσης.»

II. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Αξιοπρέπεια

Ελευθερίες


15

Αλληλεγγύη

Δικαιώματατων πολιτών

Δικαιοσύνη

Ισότητα


16

III. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ O ΧΑΡΤΗΣΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ σε 54

άρθρα:

Ατομικά

Πολιτικά

Οικονομικά

Κοινωνικά

Πολιτιστικά

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ αναφέρονται:

Το Δικαίωμα στον σεβασμό και την προστασία της αν-θρώπινης αξιοπρέπειας (άρθρο 1)

Το Δικαίωμα στη ζωή (άρθρο 2)

Η απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρω-πων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης (άρθρο 4)

Απαγόρευση της δουλείας και της αναγκαστικής εργα-σίας (άρθρο 5)

Το Δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια (άρθρο

6)

Το Δικαίωμα για την ελευθερία σκέψης, συνείδησηςκαι θρησκείας (άρθρο 10)

Το Δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης και πληροφό-ρησης (άρθρο 11)

Το Δικαίωμα στην εκπαίδευση (άρθρο 14)


17

Το Δικαίωμα στην ελευθερία του επαγγέλματος και τοΔικαίωμα προς εργασία (άρθρο 15)

Το Δικαίωμα στην ιδιοκτησία (άρθρο 17)

Το Δικαίωμα στην ισότητα έναντι του νόμου (άρθρο 20)

Απαγόρευση διακρίσεων (άρθρο 21)

Το Δικαίωμα στην ισότητα γυναικών και ανδρών (άρθρο

23)

Το Δικαίωμα του Παιδιού στην προστασία και τηφροντίδα που απαιτείται για την καλή διαβίωσή του(άρθρο 24)

Απαγόρευση της εργασίας των παιδιών και η προστα-σία των νέων στην εργασία (άρθρο 32)

Προστασία της υγείας (άρθρο 35)

Προστασία του περιβάλλοντος (άρθρο 37)


18

Το Δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας καιδιαμονής στο έδαφος των κρατών μελών και

απαγόρευση των διακρίσεων λόγω υπηκοότητας.

Το Δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις

δημοτικές εκλογές και στις ευρωεκλογές υπό τουςίδιους όρους που ισχύουν και για τους υπηκόουςτου κράτους μέλους.

Το Δικαίωμα προξενικής προστασίας για τους

πολίτες της Ε.Ε., των οποίων το κράτος δεν εκπρο-σωπείται σε χώρα εκτός Ε.Ε.

Το Δικαίωμα αναφοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινο-

βούλιο.

Το Δικαίωμα προσφυγής στον Ευρωπαίο Δια-

μεσολαβητή

Το Δικαίωμα αίτησης στην Επιτροπή να προτείνει

νέα νομοθεσία: Πρωτοβουλία Πολιτών

Β) ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΟΥΝΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ


Αυτό το δικαίωμα αποσκοπεί στη ρύθμιση:των όρων άσκησης του δικαιώματος της ελεύθερης κυ-κλοφορίας και διαμονής των πολιτών της Ε.Ε. και τωνμελών της οικογένειάς τους.

του δικαιώματος μόνιμης διαμονής.

Επωφελούνται όλοι οι πολίτες της Ε.Ε. και τα μέλη τωνοικογενειών τους:

Ο σύζυγος

Ο σύντροφος

Οι απευθείας κατιόντες (τα παιδιά ή εγγόνια πουείναι κάτω των 21 ετών ή είναι εξαρτώμενα) τόσοτου Ευρωπαίου Πολίτη όσο και του/τηςσυζύγου/συντρόφου

Οι συντηρούμενοι ανιόντες (γονείς ή παπούδες) τόσοτου Ευρωπαίου Πολίτη όσο και του/τηςσυζύγου/συντρόφου

Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονήςμέχρι τρεις μήνες

Κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να αναχωρεί απότο έδαφος ενός κράτους μέλους προκειμένου να μεταβεί σε άλλοκράτος μέλος, εφόσον φέρει έγκυρο δελτίο ταυτότητας ή διαβα-τήριο. Εάν ο πολίτης της Ένωσης δεν έχει τα απαιτούμενα ταξι-διωτικά έγγραφα, το κράτος μέλος δίνει τη δυνατότητα απόκτησηςτων απαιτούμενων εγγράφων σε εύλογο χρονικό διάστημα ή πα-

19

1. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΚΥΚΛΟ-ΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΤΩΝΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑ-ΚΡΙΣΕΩΝ ΛΟΓΩ ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑΣ

1. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΚΥΚΛΟ-ΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΤΩΝΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑ-ΚΡΙΣΕΩΝ ΛΟΓΩ ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑΣ


ρέχεται η δυνατότητα απόδειξης της ταυτότητας και ιθαγένειας μεάλλα μέσα.

Κάθε πολίτης της Ε.Ε. έχει το δικαίωμα διαμονής στο κράτοςμέλος υποδοχής για χρονικό διάστημα μέχρι τριών μηνών κατέ-χοντας μόνο δελτίο ταυτότητας ή διαβατήριο.

Σε περίπτωση που αναζητά εργασία μπορεί να διαμείνει γιαχρονικό διάστημα έξι μηνών ή και περισσότερο υπό ορισμένεςπροϋποθέσεις, π.χ. εύρεση εργασίας.

Δικαίωμα διαμονής για χρονικό διάστημα άνω τωντριών μηνών

Το δικαίωμα διαμονής του πολίτη για χρονικό διάστημα άνωτων τριών μηνών εξαρτάται από την ιδιότητα που φέρει ο πολίτηςστο κράτος μέλος υποδοχής. Ισχύει εφόσον:

ασκεί οικονομική δραστηριότητα ως μισθωτός ή μη μισθω-τός εργαζόμενος.

διαθέτει επαρκείς πόρους και ασφάλιση ασθενείας μεσκοπό να μην επιβαρύνει κατά τη διάρκεια της διαμονής του τοσύστημα κοινωνικής πρόνοιας του κράτους μέλους στο οποίο δια-

20


μένει. Στο πλαίσιο αυτό τα κράτη μέλη δεν προσδιορίζουν το ύψοςτων πόρων που τα ίδια θεωρούν επαρκή, πρέπει όμως να λάβουνυπόψη τους την προσωπική κατάσταση του επισκέπτη.

παρακολουθεί κάποιο πρόγραμμα κατάρτισης ως σπουδα-στής και διαθέτει επαρκείς πόρους και ασφάλιση ασθένειας, ώστενα μην καταστεί βάρος για την κοινωνική πρόνοια του κράτουςμέλους στο οποίο διαμένει.

είναι μέλος της οικογενείας πολίτη της Ένωσης που συμ-περιλαμβάνεται σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες.

Δικαίωμα μόνιμης διαμονής

Ο πολίτης που διαμένει για πέντε συνεχή χρόνια μόνιμα στηχώρα υποδοχής της Ε.Ε. αποκτά το δικαίωμα μόνιμης διαμονής.

Το αδιάλειπτο της διαμονής δεν θίγεται από προσωρινές απου-σίες που δεν ξεπερνούν τους έξι μήνες ετησίως ούτε από απουσίεςμεγαλύτερης διάρκειας για την εκπλήρωση της υποχρεωτικής στρα-τιωτικής θητείας ή από μια απουσία δώδεκα συναπτών μηνών γιασοβαρούς λόγους, ιδίως εγκυμοσύνη και μητρότητα, σοβαρή ασθέ-νεια, σπουδές ή επαγγελματική κατάρτιση σε άλλο κράτος μέλος ήτρίτη χώρα.

Ευνοϊκότεροι κανόνες ισχύουν για τους εργαζόμενους και τουςελεύθερους επαγγελματίες.

Δικαιώματα από κυκλοφορία σε άλλο κράτος μέλος

Ίση μεταχείριση με ημεδαπούς της χώρας της Ε.Ε. και απαγό-ρευση κάθε διάκρισης λόγω ιθαγένειας:

Χορήγηση επιδοτούμενων εισιτηρίων για συνταξιούχους καιπολυτέκνους

Κοινωνική πρόνοια με χορήγηση επιδομάτων

Δωρεάν πρόσβαση στην εκπαίδευση με τους ίδιους όρουςπου ισχύουν για τους ημεδαπούς

Πρόσβαση σε αγορά εργασίας ως μισθωτοί ή αυτοαπασχο-λούμενοι

21


Περιορισμός της ελεύθερης κυκλοφορίας και δια-μονής για λόγους :

Δημόσιας τάξης

Δημόσιας ασφάλειας

Δημόσιας υγείας

Κάθε Ευρωπαίος πολίτης έχει το δι-καίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαιστις δημοτικές εκλογές και τις εκλογέςτου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στοκράτος μέλος όπου αυτός /αυτή κατοι-κεί χωρίς να έχει την ιθαγένεια.Η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία καθορίζειτις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να έχει ένας πολίτηςάλλου κράτους μέλους της Ε.Ε. το δικαίωμα του εκλέγεινκαι εκλέγεσθαι στο κράτος μέλος κατοικίας του. Συγκεκρι-μένα, απαιτείται:

να είναι πολίτης της Ένωσης,

να κατοικεί στo κράτος μέλος της Ε.Ε., όπου επιθυμεί ναψηφίσει ή να θέσει υποψηφιότητα,να συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις του κράτους μέλους τηςΕ.Ε. σχετικά με το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαιπου ισχύουν για τους ημεδαπούς (αρχή της ισότητας μεταξύημεδαπών και αλλοδαπών εκλογέων).

22

2. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΛΕΓΕΙΝ ΚΑΙ ΕΚΛΕ-ΓΕΣΘΑΙ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΠΟΥΙΣΧΥΟΥΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΗΚΟΟΥΣ ΤΟΥ ΚΡΑ-ΤΟΥΣ

2. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΛΕΓΕΙΝ ΚΑΙ ΕΚΛΕ-ΓΕΣΘΑΙ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΠΟΥΙΣΧΥΟΥΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΗΚΟΟΥΣ ΤΟΥ ΚΡΑ-ΤΟΥΣ


Ένας Ευρωπαίος πολίτης σε μια τρίτη χώρα εκτός Ε.Ε., τουοποίου το κράτος μέλος προέλευσης δεν εκπροσωπείται,μπορεί να προσφύγει στις προξενικές και διπλωματικέςαρχές οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους της Ε.Ε. υπότους ίδιους όρους με τους ημεδαπούς του κράτους μέλους.

Ποια βοήθεια μπορεί να εξασφαλίσει ένας Ευρω-παίος πολίτης από προξενικές ή διπλωματικές αρχέςσε τρίτη χώρα:

Βοήθεια σε περιπτώσεις θανάτου, σοβαρού δυστυχήμα-τος, ή σοβαρής ασθένειας, ενόσω κάποιος βρίσκεται στοεξωτερικό

Έκδοση προσωρινού ταξιδιωτικού εγγράφου σε περί-πτωση που το διαβατήριο έχει λήξει, απολεσθεί ή κλαπεί

Εφοδιασμός με κατάλογο γιατρών, δικηγόρων και μετα-φραστών

Βοήθεια επικοινωνίας με κάποιο πρόσωπο στη χώρα κα-ταγωγής, το οποίο μπορεί να προσφέρει την απαραίτητη βοή-θεια

Προσφορά βοήθειας σε πρόσωπα που συλλαμβάνονται ήκρατούνται ή σε θύματα βίας

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις καταβολή χρηματικής προκα-ταβολής για τον επαναπατρισμό του Ευρωπαίου πολίτηκατόπιν έγκρισης από το Υπουργείο Εξωτερικών τηςχώρας καταγωγής ή/και δέσμευση του Ευρωπαίου πολίτηγια την επιστροφή της χρηματικής προκαταβολής από τονίδιο με τον επαναπατρισμό του

23

3. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΞΕΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑ-ΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε., ΤΩΝΟΠΟΙΩΝ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΕΙ-ΤΑΙ ΣΕ ΧΩΡΑ ΕΚΤΟΣ Ε.Ε.

3. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΞΕΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑ-ΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε., ΤΩΝΟΠΟΙΩΝ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΕΙ-ΤΑΙ ΣΕ ΧΩΡΑ ΕΚΤΟΣ Ε.Ε.


Κάθε πολίτης μπορεί, ατομικά ή από κοινού με άλλους, ναασκήσει οποιαδήποτε στιγμή το δικαίωμα αναφοράς στο Ευ-ρωπαϊκό Κοινοβούλιο για θέμα που εμπίπτει στους τομείςδραστηριότητος της Ε.Ε. και τον αφορά άμεσα. Οι αναφορές μπορεί να έχουν μορφή παραπόνου ή αιτή-

ματος και να αφορούν ζητήματα δημόσιου ή ιδιωτικού συμ-φέροντος, όπως : τα δικαιώματά μας ως Ευρωπαίοι πολίτες, όπως ορίζονταιστις Συνθήκες

το περιβάλλον

την προστασία των καταναλωτών

την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων καιυπηρεσιών και την εσωτερική αγορά

την απασχόληση και την κοινωνική πολιτική

την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων.

Οι αναφορές πρέπει να είναι γραμμένες σε μία από τις επί-σημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

24

4. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

4. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ


Κάθε πολίτης, ένωση πολιτών, επιχείρηση ή σωματείο πουέχουν την καταστατική τους έδρα στην Ε.Ε., έχουν τη δυνα-τότητα να υποβάλουν καταγγελία στον Ευρωπαίο Διαμεσο-λαβητή σε περιπτώσεις κακοδιοίκησης από τα θεσμικάόργανα και οργανισμούς της Ε.Ε.

Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής είναι το ευρωπαϊκό όργανοπου εξετάζει καταγγελίες που αναφέρονται σε : διακριτική μεταχείριση

κατάχρηση εξουσίας

παράλειψη ή άρνηση ενημέρωσης

αδικαιολόγητη καθυστέρηση

παράτυπες διαδικασίες

Μπορούμε να απευθυνθούμε γραπτώς στον Διαμεσολαβητήσε οποιαδήποτε από τις γλώσσες των Συνθηκών της Ευρω-παϊκής Ένωσης, προσδιορίζοντας σαφώς την ταυτότητά μας,το θεσμικό όργανο ή τον οργανισμό της Ε.Ε. εναντίον τουοποίου στρέφεται η καταγγελία μας, καθώς και τη βάση τηςκαταγγελίας.

Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής θα εξετάσει την καταγγελίακαι θα μας ενημερώσει για την έκβαση της έρευνάς του. Είναιαπολύτως ανεξάρτητος και δεν λαμβάνει εντολές από καμίακυβέρνηση ή οργανισμό. Μια φορά τον χρόνο υποβάλλει στοΕυρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκθεση δραστηριοτήτων.

25

5. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΟ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ

5. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΟ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ


Αρμοδιότητα του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή δεν είναι ναδιερευνήσει καταγγελίες εναντίον των εθνικών, περιφερει-ακών ή τοπικών διοικήσεων στα κράτη μέλη, ακόμα κι ότανοι καταγγελίες αυτές άπτονται θεμάτων της Ε.Ε . Πολλές απότις καταγγελίες αυτές θα μπορούσαν να υποβληθούν στουςεθνικούς ή περιφερειακούς διαμεσολαβητές ή στις επιτροπέςαναφορών που υπάρχουν στα εθνικά ή περιφερειακά κοινο-βούλια.

Η εκλογή του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή γίνεται από το Ευ-ρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι επόμενες εκλογές για το Ευρω-παϊκό Κοινοβούλιο θα διεξαχθούν την Άνοιξη του 2014.Καθήκοντα Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή ασκεί σήμερα η ΈμιλιΟ Ράιλι η οποία εξελέγη τον Ιούλιο του 2013.

26


Η Ε.Ε. από τον Απρίλιο του 2011 παρέχει το δικαίωμα στουςπολίτες της να ζητούν από την Επιτροπή να προτείνει νέα νο-μοθεσία βάσει της «Πρωτοβουλίας των Πολιτών» : Απαιτείται η συγκέντρωση 1.000.000 υπογραφών από

τουλάχιστον επτά από τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Διοργάνωση της Πρωτοβουλίας:

1. Συγκρότηση «Επιτροπής Πολιτών» από τουλάχιστον επτάπολίτες Ε.Ε. από τουλάχιστον επτά διαφορετικά κράτη μέλη

2. Δικαίωμα συμμετοχής σε αυτήν έχουν οι πολίτες της Ε.Ε.που είναι σε ηλικία ψήφου σε ευρωεκλογές (18 ετών, Αυ-στρία : 16 ετών)

3. oι οργανώσεις δεν έχουν δικαίωμα συμμετοχής σε αυτήν,μόνο δικαίωμα προώθησής της

4. Καταχώρηση Πρωτοβουλίας σε ιστότοπο

5. Συγκέντρωση δηλώσεων υποστήριξης από πολίτες έντυπαή επιγραμμικά

6. Χρονικό όριο για τη συγκέντρωση υπογραφών : ένα έτος

Μετά την παραλαβή Πρωτοβουλίας η Επιτροπή μέσα σετρεις μήνες προβαίνει στις εξής ενέργειες:

1. Συνάντηση με διοργανωτές3. Παρουσίαση της Πρωτοβουλίας με δημόσια ακρόαση στο

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο4. Επίσημη απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αναφορά

ενεργειών για ανταπόκριση στην Πρωτοβουλία των Πολι-τών, άλλως παράθεση των λόγων άρνησής της

27

6. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣΝΕΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

6. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣΝΕΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ


5. Έναρξη της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας :Πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο και στο Συμβούλιο με αποτέλεσμα να εκδοθεί νο-μοθετική πράξη της Ε.Ε.

Γ) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ και ΝΕΟΛΑΙΑ

1) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ERASMUS PLUS

Πρόκειται για ένα νέο ολοκληρωμένο πρόγραμματης Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την:εκπαίδευση

κατάρτιση

νεολαία

τον αθλητισμό

Συνενώνει τις δραστηριότητες των διαφορετικών προγραμ-μάτων «Δια Βίου Μάθησης» και αντικαθιστά το πρόγραμμάτης που ίσχυσε από το 2007-2013 κι αφορούσε:Τη σχολική εκπαίδευση : comenius

Την ανώτατη εκπαίδευση : erasmus

28


Tην εκπαίδευση ενηλίκων : Grundtvig

Την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση : Leonardo DaVinci

Μέσω αυτού θα παρέχεται κατά την περίοδο 2014-2020η δυνατότητα σε πάνω από 4.000.000 άτομα, κατοίκουςτης Ε.Ε., ηλικίας 15 έως 29 ετών να πραγματοποιήσουνσπουδές, κατάρτιση και εθελοντική εργασία, και να απο-κτήσουν εργασιακή εμπειρίαΒασικά χαρακτηριστικά του προγράμματος :Κινητικότητα εκπαιδευτικών, εκπαιδευομένων και διοικητι-κού προσωπικού

Υποστήριξη των νέων για απόκτηση προσόντων και δεξιο-τήτων

Αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσηςόλων των βαθμίδων και εκσυγχρονισμός της

Προώθηση της έρευνας

Παροχή τεχνογνωσίας

Συμμετοχή των νέων σε κοινωνικές δομές

Στόχος του προγράμματος: η ενίσχυση της συνεργασίας ανάμεσα σε Ευρωπαϊκά πανε-πιστήμια και εταίρους της Ε.Ε. σε παγκόσμιο επίπεδο

η εξασφάλιση των διεθνών δεξιοτήτων για εργασία σεοποιοδήποτε μέρος του κόσμου και

η μετατροπή της Ευρώπης σε βασικό προορισμό για μαθη-τές, φοιτητές, εκπαιδευτικούς και νέους από όλον τον κόσμο

Κατηγορίες δράσεων :w Σε ατομικό επίπεδο : δυνατότητες για μάθηση και βελ-τίωση των δεξιοτήτων σε άτομα εντός και εκτός Ε.Ε. μεσπουδές, κατάρτιση, άσκηση, διδασκαλία, επαγγελματικήεξέλιξη, εθελοντισμό

29


w Σε θεσμικό επίπεδο : συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικώνιδρυμάτων, οργανώσεων, επιχειρήσεων και ΜΚΟ για προ-ώθηση:καινοτομίας στην εκπαίδευση

απασχολησιμότητας

επιχειρηματικότητας

w Σε πολιτικό επίπεδο : προώθηση πολιτικών μεταρρυθμί-σεων σε κράτη μέλη, συνεργασία μεταξύ των κρατών μελώνκαι με τρίτες χώρες για ανταλλαγή εκπαιδευτικών εμπει-ριών και πολιτικών

Τa οφέλη του προγράμματος:η διευκόλυνση των διεθνών προγραμμάτων σπουδών

η προώθηση των γλωσσικών δεξιοτήτων

η επέκταση της ψηφιακής μάθησης

30


α) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ COMENIUS:

Το πρόγραμμα comenius αναφέρεται στις ανάγκες που έχουνοι μαθητές της προσχολικής και σχολικής εκπαίδευσης έωςκαι τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και των ιδρυμάτων καιτων οργανισμών που παρέχουν αυτή τη δυνατότητα συμμε-τοχής σε αυτό το πρόγραμμα.Στόχος του προγράμματος είναι:η βελτίωση της σχολικής εκπαίδευσης και

η ενίσχυση της ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαίδευσης μεενθάρρυνση της διακρατικής συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευ-τικών ιδρυμάτων, με την επιχορήγηση σχολικών συμπρά-ξεων και δράσεων μέσω της διακρατικής κινητικότηταςμαθητών και εκπαιδευτικών και τη διακρατική ενδοϋπηρε-σιακή κατάρτιση των εκπαιδευτικών.

Τα οφέλη του προγράμματος : η συνειδητοποίηση της ποικιλομορφίας των ευρωπαϊκώνπολιτισμών της Ε.Ε.

η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων για προσωπική ανά-πτυξη, μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση και δράσηατόμων ως ενεργών πολιτών

β) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LEONARDO DA VINCI

To πρόγραμμα αυτό αφορά στηνεπαγγελματική εκπαίδευση καικατάρτιση των κατοίκων τωνκρατών μελών της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης και εντάσσεται στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης.

Στόχος του προγράμματος είναι:η αύξηση της ποιότητας, ελκυστικότητας των συστημάτωνεπαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης

η βελτίωση των συστημάτων διαφάνειας, πληροφόρησηςκαι επαγγελματικού προσανατολισμού και

31


η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος μεταφοράς πι-στωτικών μονάδων για επαγγελματική εκπαίδευση και κα-τάρτιση με τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίουεπαγγελματικών προσόντων.

2) ΦΑΚΕΛΟΣ EUROPASS Θεσπίστηκε το 2004 με απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινο-

βουλίου και του Συμβουλίου Ε.Ε.Στόχος: η δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου για

αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού σε μια ανταγωνιστικήκαι παγκοσμιοποιημένη εποχή σύμφωνα με το τρίπτυχο: Κινητικότητα

Διαφάνεια

Απασχολησιμότητα σε Ε.Ε.

Αποτελείται από πέντε έγγραφα :Το Europass Βιογραφικό Σημείωμα (CV): καταγραφή γνώ-σεων, προσόντων, δεξιοτήτων και προσωπικών στοιχείων

Το Europass Διαβατήριο Γλωσσών (LP): καταγραφήγλωσσικών γνώσεων

Το Europass Κινητικότητα (Mobility): καταγραφή συμμε-τοχών σε προγράμματα κινητικότητας σε άλλο κράτος μέλος

Το Europass Συμπλήρωμα Πιστοποιητικού (CS): διασα-φήνιση του τίτλου σπουδών για κατόχους διπλωμάτων ή πι-στοποιητικών κατάρτισης

Το Europass Παράρτημα Διπλώματος (DS): συνοδευτικόέγγραφο του πτυχίου ή διπλώματος των ανώτερων και ανώ-τατων σχολών που περιγράφει τις γνώσεις και τις δεξιότητεςπου έχουν αποκτήσει οι κάτοχοι πτυχίων τριτοβάθμιας εκ-παίδευσης.

Συμπληρώνει τις πληροφορίες που ήδη περιλαμβάνονται σταπρωτότυπα διπλώματα ή πτυχία, διευκολύνοντας την κατανόησήτους, ιδίως από εργοδότες ή οργανισμούς εκτός της χώρας έκ-δοσής τους.

32


Αρμόδιο όργανο είναι το Εθνικό Κέντρο EUROPASS, πουστην Ελλάδα είναι ο Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευ-σης και Κατάρτισης

Δ) ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΠΙΒΑΤΩΝ Κάθε ευρωπαίος πολίτης διευκολύνεται στα ταξίδια είτε γιαλόγους αναψυχής είτε για δουλειά μέσα στην ΕυρωπαϊκήΈνωση. Πιο συγκεκριμένα, διευκολύνονται:η μετακίνηση εντός των ευρωπαϊκών συνόρων χωρίς τηναναγκαία χρήση διαβατηρίου, αλλά με τη χρήση ταυτότητας.Δεν χρειάζεται να επιδείξετε την εθνική σας ταυτότητα ήδιαβατήριο όταν ταξιδεύετε μεταξύ κρατών της Ε.Ε. που ανή-κουν στον χώρο Σένγκεν που αποτελείται από 23 κράτη μέλη.

οι αγορές χωρίς την επιβολή δασμών καιμε τη χρήση του ενιαίου νομίσματος εκτόςαπό ορισμένα προϊόντα.Εξαίρεση: 1. Τα οινοπνευματώδη ποτά και

τα προϊόντα καπνού έχουν περιορισμό στιςποσότητες που μεταφέρονται και πρέπει ναπροορίζονται για προσωπική χρήση, όχι γιαμεταπώληση. Σε περίπτωση μεταφοράς με-

γαλύτερων ποσοτήτων οινοπνευματωδών ποτών ή προϊόντωνκαπνού μπορεί να ζητηθεί απόδειξη αγοράς ή απόδειξη ότι πρό-κειται για προσωπική χρήση ανάλογα με τη χώρα.

2.Οι ταξιδιώτες κάτω των 17 ετών απαγορεύεται γενικά ναμεταφέρουν οινοπνευματώδη ποτά ή προϊόντα καπνού.

η μεταφορά συναλλάγματος για ενδοευρωπαϊκά ταξίδια. 17κράτη μέλη της Ε.Ε. χρησιμοποιούν το ευρώ ως εθνικό νό-μισμα.

Προσοχή: 1. Για ταξίδια από ή προς ένα κράτος μέλος της Ε.Ε.με ποσό μεγαλύτερο των 10.000 ευρώ ή αντίστοιχο ποσό σε

33


άλλο νόμισμα απαιτείται ενημέρωση από τις τελωνειακές αρχέςτου κράτους μέλους εισόδου, εξόδου ή διέλευσης για την ανα-γκαιότητα δήλωσής τους.

2. Οι μεταβιβάσεις μετρητών και πληρωμές με κάρτα με ηλε-κτρονικές πληρωμές εντός της Ε.Ε. δεν χρεώνονται με μεγαλύ-τερη προμήθεια από αυτήν της χώρας μας.

η δωρεάν κλήση έκτακτης ανάγκης στον αριθμό 112 απόσταθερό ή κινητό τηλέφωνο σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση

Μειωμένα έξοδα περιαγωγής κλήσης από κινητό τηλέφωνοσε άλλο κράτος μέλος

Σε περίπτωση ακύρωσης πτήσης, υπεράριθμων κρατήσεωνή άρνησης επιβίβασης, οι επιβάτες στις αεροπορικές πτή-σεις έχουν ορισμένα δικαιώματα εφόσον: αναχωρούν είτε από ευρωπαϊκό αεροδρόμιο είτε από αερο-δρόμιο εκτός Ε.Ε. με προορισμό αεροδρόμιο στην Ε.Ε. καιεφόσον η πτήση πραγματοποιείται με ευρωπαϊκή αεροπορικήεταιρία και

έχουν επιβεβαιωμένη κράτηση στην συγκεκριμένη πτήση καιπαρουσιάζονται στον έλεγχο των εισιτηρίων την ώρα πουέχει υποδείξει η αεροπορική εταιρία, αλλιώς το αργότεροσαράντα πέντε λεπτά πριν την αναγραφόμενη αναχώρησητης πτήσης.

Σε περίπτωση ακύρωσης της πτήσης, οι επιβάτες έχουν τοδικαίωμα να επιλέξουν είτε να προωθηθούν στον τελικόπροορισμό τους κάτω από παρεμφερείς συνθήκες είτε νατους επιστραφεί το αντίτιμο του εισιτηρίου εντός 7 ημερώνκαι εάν το ζητήσουν να επιστρέψουν στον αρχικό τόπο ανα-χώρησής τους χωρίς καμία επιβάρυνση, καθώς και να λά-βουν αποζημίωση από 250 έως 600 ευρώ ανάλογα με τηναπόσταση που θα διανύσουν, εκτός εάν είχαν ενημερωθείγια την ακύρωση 2 εβδομάδες πριν από την προγραμματι-σμένη ημερομηνία πτήσης ή εάν η ακύρωση οφείλεται σεέκτακτες περιστάσεις (π.χ. κακοκαιρία).

34


Σε περίπτωση καθυστέρησης από 2 έως 4 ώρες ανάλογα μετην απόσταση που θα διανύσουν, οι επιβάτες δικαιούνταιπαροχή φροντίδας για 2 τηλεφωνήματα, γεύματα και ανα-ψυκτικά. Σε περίπτωση που η καθυστέρηση είναι τουλάχι-στον 5 ώρες οι επιβάτες μπορούν να επιλέξουν να μηνταξιδέψουν με την πτήση και να ζητήσουν την αξία του εισι-τηρίου. Εάν οι επιβάτες φτάσουν με καθυστέρηση πάνω από3 ώρες δικαιούνται αποζημίωση από 250 έως 600 ευρώανάλογα με την απόσταση που διάνυσαν.Σε περίπτωση που οι επιβάτες υποχρεωθούν να αναχωρή-σουν την επόμενη μέρα δικαιούνται επιπλέον κατάλυμα καιμεταφορά από το αεροδρόμιο σε αυτό και πίσω, εκτός εάνδεχθούν την επιστροφή χρημάτων.Σε περίπτωση υπεράριθμων κρατήσεων η αεροπορική εται-ρία αναζητεί επιβάτες διατεθειμένους να παραιτηθούν απότην κράτησή τους, με αντάλλαγμα όφελος που θα συμφω-νήσουν μεταξύ τους, εναλλακτική μεταφορά ή επιστροφήτης αξίας του εισιτηρίου. Εάν δεν παρουσιασθεί ο αριθμός εθελοντών που αναζητά,ο αερομεταφορέας μπορεί τότε να αρνηθεί σε επιβάτες τηνεπιβίβαση παρά τη θέλησή τους. Στους επιβάτες αυτούς προ-σφέρεται η βοήθεια που δίνεται σε περίπτωση καθυστέρησηςκαθώς και αποζημίωση από 250 έως 600 ευρώ.

Σε περίπτωση απώλειας ή φθοράς αποσκευών :Αν οι αποσκευές που έχουν παραδώσει οι πολίτες της Ε.Ε.κατά τον έλεγχο των εισιτηρίων χαθούν, φθαρούν ή κα-θυστερήσουν, δικαιούνται αποζημίωση από τον αερομετα-φορέα μέχρι και 1.220 ευρώ.

Αν οι επιβάτες μεταφέρουν μαζί τους στο ταξίδι ακριβά α -ντικείμενα, μπορεί να δικαιούνται – έναντι κάποιου αντιτί-μου – αποζημίωση μεγαλύτερη από 1.223 ευρώ, εφόσονέχουν προηγουμένως υποβάλει ειδική δήλωση στον αερο-μεταφορέα το αργότερο κατά τον έλεγχο των εισιτηρίων.

35


Ωστόσο, είναι προτιμότερο να κάνουν ιδιωτική ασφάλειαταξιδιού.

Εξαίρεση: τα παραπάνω δεν ισχύουν αν η φθορά οφείλεταισε ελάττωμα της ίδιας της αποσκευήςΗ φθορά αποσκευών ή αντικειμένων συνοδεύεται από απαί-τηση προς τον αρμόδιο φορέα εντός 7 ημερών για απο-σκευές που έχουν καθυστερήσει.

Τα άτομα με αναπηρία ή άτομα με μειωμένη κινητικότηταπροστατεύονται από διακρίσεις κατά την κράτηση εισιτηρίωνκαι την επιβίβασή τους και τους παρέχεται βοήθεια για τημετακίνησή τους.Ο αερομεταφορέας υποχρεούται να ενημερώσει 48 ώρεςπριν για τη φροντίδα των ατόμων με αναπηρία.

Παροχή χρήσης δωρεάν εφαρμογής κινητών συσκευών γιαέλεγχο των δικαιωμάτων τους από αποκλεισμένους επιβάτεςσε αεροδρόμια ή για αναμονή απολεσθέντων αποσκευών.

36


37

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΡΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ

Η απόκτηση της κάρτας αυτής επιτυγχάνεται μέσω της επι-κοινωνίας με τον τοπικό φορέα ασφάλισης ασθένειας, δε-δομένου ότι κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά έχει την ευθύνηγια την έκδοση και τη διανομή της κάρτας στη δική του επι-κράτεια.Για να δικαιούται ο Ευρωπαίος πολίτης την κάρτα, πρέπει

να είναι ασφαλισμένος ή να καλύπτεται από ένα κρατικό σύ-στημα κοινωνικής ασφάλισης σε οποιοδήποτε κράτος μέλος τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε μέλος μιας οικογένειας, η οποίαταξιδεύει, πρέπει να έχει τη δική του κάρτα.Η διάρκεια της κάρτας ποικίλλει από χώρα σε χώρα και

είναι καλύτερο να ελεγχθεί, όταν γίνει η επικοινωνία με τοντοπικό ασφαλιστικό φορέα για την απόκτηση της κάρτας.Η κάρτα αυτή πιστοποιεί το γεγονός ότι ο κάτοχός της,

ο οποίος χρειάζεται θεραπεία, είναι ασφαλισμένος. Ταάτομα αυτά οφείλουν να αντιμετωπίζονται σαν να ήταν ασφα-λισμένα στο κράτος μέλος το οποίο επισκέπτονται και να τουςχορηγείται η ιατρικώς αναγκαία για την πάθησή τους θερα-πευτική αγωγή. Τα σχετικά τιμολόγια καθορίζονται από το εκτου νόμου προβλεπόμενο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.


Αντί επιλόγου

“Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωποςδε θα πάψεις ούτε στιγμήνα αγωνίζεσαιγια την ειρήνη και για το δίκαιο...”

Τάσος Λειβαδίτης


Δικτυογραφία

1) ec.europa.eu/legislation_summaries/internal/_market/living_and_working

2) ec.europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/citizens-

hip_of_the_union/123025_el.htm

3) ec.europa.eu/news/justice/110323_1_el.htm

4) www.europarl/europa.eu/sides/getDoc.do &

5) ec.europa.eu/aboutparliament/el/00533cec74.htm

6) www.ombudsman.europa.eu/el/resources/code.faces

7) ec.europa.eu/eu_law/your_rights/el.htm

8) www.europarl/cy/el/eU...Rights/ombudsman.htm

9) ec.europa.eu/citizens-initiative/public/signatures &

10) ec.europa.eu/citizens-initiative/public/basic-facts

11) www.mcw.gov.cy/mcw/DcA/DcA.nsf/DMLconsumer_gr

12) europa.eu/youreurope/citizens/travel/carry/alcohol-tobacco

13) ec.europa.eu>european commission/education&training

14) www.europe-education-formation-fr/en/page/erasmus-plus

15) europass.cedefop.europa.eu/en documents/european_skills_passport

16) http: //europass.oeek.gr

17) http: //www.iky.gr

18) http: //europa.eu/abc/travel/index_el.htm

19) ec.europa.eu/social/main & ec.europa.eu/youreurope/citizens/health

20) Εικόνες από : www.google.com

21) http://www.osypa.gr/component/k2/item/98

22) http://europa.eu/youreurope/citizens/travel/passengerrights/air/index_el.htm

ΒιβλιογραφίαΓια τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων βλ.

Π. Νάσκου-Περράκη, «Κώδικας Διεθνών Πράξεων Προστασίας Δικαιωμάτων τουΑνθρώπου», Δημοσιεύματα Έδρας UnΕsco, εκδόσεις Πανεπιστημίου

Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη, 2012, σελ. 424

Δ. Αναγνωστοπούλου, Χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης και Ευ-

ρωπαίος Πολίτης, εις Δ. Αναγνωστοπούλου (επιμ.), Εξελίξεις καιΠροκλήσεις στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης της

39


Ευρωπαϊκής Ένωσης, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Έδρας JeAn-

MonneT, Θεσσαλονίκη, 14/16-2-2013, Εκδόσεις Πανεπιστημίου

Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη, 2013

«Ανθρώπινα δικαιώματα : Ερωτήσεις και Απαντήσεις», Δημοσιεύματα Έδρας

Unesco Πανεπιστημίου Μακεδονίας [6], εκδόσεις Θέμις, Αθήνα,

2013

«Η Ευρώπη απαντά στους νέους», Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Αντιπροσωπεία στην

Ελλάδα, Αθήνα, 2009

«Οδηγός Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης για τον πολίτη», Ευρωπαϊκή Επιτροπή-

Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα, 2012

«Εσύ και η Ευρώπη : Μάθε τα δικαιώματά σου», Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Αντι-

προσωπεία στην Ελλάδα, Αθήνα, 2013

Pascal Fontaine, Η Ευρώπη σε 12 μαθήματα, Ευρωπαϊκή Ένωση, Βρυξέλλες,

2010

40

Σελιδοποίηση-Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία: Γραφικές Τέχνες «Μέλισσα»

Τηλ.: 23970 23313, e-mail: [email protected]


ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ-ΔΗΜΟΤΙΚΟ-ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΛΥΚΕΙΟΔΡΟΣΙΑ ΘΕΡΜΗΣ Τ.Κ 57001, Τ.Θ 60034 ΘΕΡΜΗ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΤΗΛ: 2310473830, 2310473885, 2310473112, FAX: 2310475724, email: [email protected]

Απαγορεύεται η χρήση μετά ή άνευ επεξεργασίας χωρίς γραπτή άδεια

COPYRIGHT 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ


Documents

Ευρωπαίος Πολίτης-Μάθε Τα Δικαιώματά Σου