98
ΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΟΧΥΡΩΜΕΝΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ (14ΟΣ19ΟΣ ΑΙ.). ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ Εισαγωγή Το παρόν δηµοσίευµα αποτελεί προσπάθεια µίας ιστορικοπολιτισµικής προσέγγισης του φαινοµένου της ύπαρξης πυργοειδών και γενικότερα οχυρωµένων κατοικιών στα νησιά του Αιγαίου και στην Πελοπόννησο. Η αναγκαιότητα προς εξαγωγή συµπερασµάτων αναφορικά µε την προέλευση και τον χαρακτήρα της λειτουργίας των πυργοειδών κτισµάτων της Νάξου, καθώς και για τον ρόλο που έπαιξαν µέσα στη φεουδαλική «ελληνολατι νική» κοινωνία του νησιού, τόσο κατά τη διάρκεια του ∆ουκάτου του Αιγαίου (12071566) όσο και κατά την περίοδο της οθωµανικής κυριαρχίας (15661821), οδήγησε σε µία εκτενέστερη συγκριτική µελέτη, εκτός των ορίων της υπό εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Σε αυτήν συµπεριελήφθησαν πέραν της Νάξου και οι σηµαντικότερες κατηγορίες πυργοειδών κατοικιών άλλων νησιών του Αρχιπελάγους, καθώς και του ευρύτερου ελλαδικού χώρου, ιδίως του Πελοποννησιακού, κατά την ίδια χρονική διάρκεια 1 . Αντι κείµενο της µελέτης αποτελούν τα οχυρωµένα κτίσµατα µε πυργοειδή µορφή, 207 ΙΩΑΝΝΑΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ – ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΩΤΣΑΚΗΣ ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ 8 (20082012) Η παρούσα µελέτη, προσπάθεια µιας ιστορικοπολιτισµικής θεώρησης του θέµατος, προ έκυψε κατόπιν επιστηµονικής συνεργασίας και επιτόπιας έρευνας που διεξήχθη από τους δύο συγγραφείς στη Νάξο (Αύγουστος 2008, Φεβρουάριος 2009, Αύγουστος 2010) και την Πελοπόννησο. Η έρευνα αυτή έλαβε χώρα στο ευρύτερο πλαίσιο της εν εξελίξει διδακτορι κής διατριβής του ιστορικού Αθανασίου Κωτσάκη, µε επιβλέπουσα την κ. Ιωάννα Σπηλιο πούλου, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου. Η διατριβή, µε τίτλο «Η διαµόρφωση του πολιτισµικού τοπίου της νήσου Νάξου από το 1204 έως και την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους», εκπονείται στο Τµήµα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και ∆ιαχείρισης Πο λιτισµικών Αγαθών της Καλαµάτας, στο γνωστικό πεδίο της Ιστορίας του Πολιτισµού. 1. Μία πρώτη πρόταση για τη συγκρότηση ενός Corpus οχυρώσεων της Ελλάδας ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ᾽60: βλ. ∆ΩΡΑ ∆. ΚΟΜΙΝΗ Ν.Γ. Μοσχονάς, Περὶ τὴν σύνταξιν ἑνὸς Corpus ὀχυρώσεων τῆς Ἑλλάδος, στο ∆ιεθνές ’Ινστιτοῦτον Φρουρίων, Πεπραγµένα H´ ’Επι στηµονικὴ Σύνοδος (’Αθῆναι 2529 ’Απριλίου 1968), Τεχνικὸν ’Επιµελητήριον τῆς Ἑλλά δος, ’Αθήνα 1968, σ. 221224.

οι πυργοι των νησιων του αιγαιου

Embed Size (px)

DESCRIPTION

οι πυργοι των νησιων του αιγαιου και της πελοποννησου 14ος 19ος αιωνας, μια ιστορικη προσεγγιση με εμφαση στην περιπτωση της ναξου

Citation preview

  • (1419 .).

    Y . , Y , (1207Y1566) (1566Y1821), , . , , , 1. Y ,

    207

    8 (2008Y2012)

    , Y , Y ( 2008, 2009, 2010) . Y , . Y, . , 1204 , , Y , .

    1. Corpus 60: . . Y.. , Corpus , , H H H ( 25H29 1968), Y, 1968, . 221Y224.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 207

  • , , , . Y , , , , Y Y .

    Y , , 2, . 13 , (1207Y1566) 3. , 18214, Y 16 17 5,

    208

    2. Y , , Y , , .

    3. MILLER, , . 661 . , (1207Y1566). H , : . , . . (.), 2006, . 135Y150 , 1207Y1566, , 2007 . .Y. (.), . ( 2007), 2009.

    4. . , , . : 1453Y1669, Y 1968, . 273Y297, 408Y428, 499Y502 ( : , ) . SLOT, ArYchipelagus turbatus, les Cyclades entre colonisation latine et occupation ottomane c. 1500Y1718,Leiden Istanbul 1982 ( : SLOT, Archipelagus) , , 1984 x , Y (17Y18 .), : (.), .., . 179Y187( : , ).

    5. . , (1644Y1669 1684Y1699), 1933 [= 1 (1990) 41Y48] , ,. 499Y502.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 208

  • (1771Y1774)6. , 17 . , . :

    1. (Massena) ,

    . Y . Barozzi, , 7.

    2. ,

    , . . Y , 1686: S . Barozzi, Y 8.

    3.

    , ( Y). Barozzi. De Lastic, Sommaripa, 9. , 10.

    209

    6. . Y, , 9 ( 1947)117Y120.

    7. , , . 11.8. ..9. ..10. . , (1438Y

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 209

  • 4. Y (Della Rocca)

    . Della Rocca Sommaripa 11.

    5.

    , Grimaldi. 12.

    6. (Malatesta) .

    Malatesta . Barozzi 13.

    7. ,

    . 14.

    8. .

    Grimaldi. 15.

    1. Y (Della Rocca) (. 1).

    (), Y, Y, .

    210

    1565), 1924, . 14Y15.11. , , . 11.12. ..13. ..14. ..15. ..

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 210

  • 14 , 16, , Robert Saulger, , . Nicol dalle Carceri , Francesco Crispo, 138317.

    14, , , Y, Y , , Y 18. , Y, , , Y .

    , Y (. donjon), Y , , , . upsilondiaeresis Y , , , , , 19.

    211

    16. HANNALENE EBERHARD, Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen, 10 (1974Y1977) 501Y585, . 517 ( : EBERHARD, Burgen), , . 536.

    17. R. SAULGER, ,Paris 1698, . . , , 1878, . 119Y120 MILLER,, . 661.

    18. , , . 536.19. . , :

    , : : , Y

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 211

  • Y . , 20. , (), , Y 21, 22. , Y , , 23.

    . ,

    212

    . (.), , 2012, . 285Y328, . 300 ( : , ).

    20. , , . 537Y538.21. . , de Gobineau ,

    1 (1961) 423Y447, . 429 , , . 537.22. , Spolia, . 444.

    , . 14 15 , , . Dunvegan , Douai (/). , , Cetatea Alba (Ak Kirman) , ( 14Y 15 .). , , , Naillac, 15 , , : . . , XVYXVIII , 1 (1973) 35Y108, . 39, . 104 ( : , ), , . 279Y280 . , . , 1991, . 9, 170 x, , . 101 . , . , 2001, . 33Y34 ( : , ) ,, . 11.

    23. . , , : , . : , , 1989, . 141Y182, 169 (: , ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 212

  • , ( ), , , , Y 24. , , , Y 25. , , 18 . 26, . Y , Y , 27. 28. : , . , , , . (). , , , , , . , .

    213

    24. , , . 535Y538.25. . , , 1958, . 137.26. , , . 537Y539.27. .., . 540.28. , , . 20.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 213

  • , 29.

    , , Y. , . Y 30.

    , Y Sommaripa, 1727 D.P.S. CNO SPA, Crusino Sommaripa. , 19 , , , Y31.

    2. .

    Sommaripa, , , . 1754, , Y Barozzi, 32.

    3. (Sanudo)

    (17 .),

    214

    29. , , . 539Y541.30. .., . 536.31. .., . 535Y536.32. . Y, ().

    Y , : . , . (.), 2008, . 417Y448, 429Y431 ( : Y, ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 214

  • , . Y MICHEL SANUDO 161533. , , , , 34. , .

    1. (. 2) , Y

    . Y , 1405 , 35. , ( Crispi 1526), . , Crispi, Y Sommaripa36.

    2.

    , Grimaldi. 1652 18 . , . , Y37.

    3. 30 ,

    215

    33. . . SLOT, , 1980, . 4, 33 ( : SLOT, ).

    34. , , . 11.35. .., . 8.36. SLOT, , . 6.37. , , . 7 , Y

    13Y19 , : ( Y), , 2009 ( : , ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 215

  • Barozzi38, Y. 17 39

    4. , 40.

    5. ,

    41.

    6. ,

    , . Y42: . 21 1873.

    ()

    1. (Belogna) Y

    (. 3). 1610 Y Belogna Sommaripa. Y , Y , , , . Y , , ,, 43. , ( ) Y

    216

    38. , , . 7.39. G. HOFMANN, Vescovadi cattolici della Grecia, . IV: Naxos [Orientalia Christiana Analecta,

    115], Roma 1938, 82 ( : HOFMANN, Vescovadi cattolici).40. , , . 7.41. ..42. ,

    //1/27/63118/1414/9Y11Y1982 Y 3//11Y1Y1983, http://listedmonuWments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=16006&v17=.

    43. . , [ H], 1969, . 1Y5.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 216

  • , . , Y . , Y . , . E Y Schiavi, (Menego Schiavo), Y ( 13Y 14 .)44.

    2. (Goano Gano)

    , . Y Goano Da Corogna, . 45.

    3. ,

    , , , 46.

    4.

    , . 1638 1646, (Giacomo da Corogna)47.

    , 17 :

    217

    44. SLOT, , . 20 Y, ,. 399.

    45. , , . 8 Y, , . 400.46. , , . 8.47. . , ,

    8Y9 (1961) 125Y189, . 151, 163 ( : , ) . , , , 1979, .106 , , . 8.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 217

  • , 48. , , , ..

    5.

    (. 4). , , . , 49. Conte, Sommaripa, 1791, 1827. , 168750.

    6. , ,

    ()51.

    1. (Sommaripa) , ,

    . : 1656 F.N.S ( Francesco N. Sommaripa). 1710, Y

    218

    48. Y . , 1680Y1689 (. ... 86), 29Y30 (1982Y1983) 123Y1311, . 345.

    49. , .50. , , . 8 , , . 28.51. . , . ,

    4 (1964) 155Y230, . 184Y187 ( :, ) , , 460 ( 1982) 7Y8.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 218

  • , 52. , . Y , 194053.

    2. Y Y (Della Rocca)

    , (. 5). 1823, Della Rocca De Lastic. , , , , , (San Nicola da ToYlentino, 1245Y1305)54. , , , Y55, .

    , . , , ,, , , , , Y ( ). , , , , 56.

    13 , , , , droit de colombier, ,

    219

    52. . , , 19 (1935)139Y141, 164Y172, 200Y204,239Y249, 275Y281, 322Y330, 405.

    53. , , . 8 , , . 27.54. .., . 28.55. P. JANSEN, Nicholas of Tolentino, : Encyclopedia of the Middle Ages, Cambridge Chicago

    2000, . 1020.56. , , : , . : ,

    , 1981, . 273Y306, . 300.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 219

  • status57. Y , , , .

    3. (Gaspari)

    Della Rocca . Y 58.

    4. (Barozzi)

    , 1858 . 59.

    5. (. 6).

    Crispi (1629) Barozzi (1699). . Y 60. upsilondiaeresis , 61. , : FATTO NEL 1699 ADI 29 AG. I.A.B., Crispi, N.C. .B 1629 169962. 163963. , (1878)64 (1915)65.

    220

    57. Y. HENRY, Le colombier, un signe extrieur de noblesse. Essai sur les colombiers en Bretagne,Annales de Bretagne et des pays de lOuest 88/1 (1981) 67Y86.

    58. , , . 28.59. ..60. ..61. ,

    , : , 2005, . 35Y99, . 83 ( :, ).

    62. Y, , . 430.63. , , . 83.64. . .,

    , 27 (2006) 49Y60, . 50.65. , , . 28.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 220

  • 6. .

    66.

    1. ,

    (1769). Y Castri (1827) 67.

    2.

    , 68.

    3. .

    69.

    4. (Barozzi) (. 7).

    , . . , 1742 Bernardo Barozzi. Y Barozzi, 1690, Y, 1678. , , . . Y , , ,

    221

    66. , , . 9.67. .., . 10.68. ..69. ..

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 221

  • , , Y70. .

    5. Barozzi ,

    (. 8). , , . 1776 , . 1888 . upsilondiaeresis Barozzi, Y , ( 18 ). , . , , Y, , 71.

    6. ,

    , 18 . , . 1877 , 72.

    7.

    18 73.

    222

    70. .., . 9.71. . , Y

    (1643Y1851), 6 (1967) 616Y802, . 616Y621 ( : , ) , , . 9.

    72. , , . 662Y665.73. ., . 665Y666 , , . 9.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 222

  • 8. , , Y

    Coronello, Y . Coronello Crussino Coronello, , , (1673)74.

    9.

    , Y75.

    10. Castri 17 ,

    Castri76.

    1. (Barozzi) ,

    , 77 (. 9). , . Y 1618, . . 1620 , 1718. , Barozzi : GERONIMO BAROZI 1718 (. 10). 1886, .

    223

    74. , , . 9Y10 SLOT, , . 9.75. , , . 10.76. HOFMANN, Vescovadi cattolici, . 79, 119.77. . , , 4 (

    1994) 11Y14, . 13 ( : , ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 223

  • , . , Y , (). , . , , , Y (donjons)78, , (.. 79, 80).

    , , 1833. , . , Y . , . Barozzi , 1921 , 81.

    1. ,

    224

    78. donjon (. keep, . Bergfried) , , . , , Y , : . . , , : H . , (.), 2001, . 255Y258, . 257 ( : , ).

    79. , , . 18.80. Y, , : , . :

    H , , 1985, . 213Y286, . 246 (: Y, ).

    81. . , (1445Y1835), , . , 1986, . 122Y126.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 224

  • , (.11). , . Castri . . , 1677, Sommaripa. , , ... ( . )82. . , , , , , 83.

    2. .

    17 (1695) SforzaYCastri. , . , , , . 84. Y, (.. ) donjons Y .

    3. Crispi; Crispi

    17 . 1603 1645 85

    225

    82. , , . 10 , , . 60Y63.83. .., . 63.84. .., . 53Y54.85. . , 17 ,

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 225

  • () 86, 1646, 1651, 1659 167087. Crispi . 19 , Y .

    , , , Y, , (.. ), . upsilondiaeresis, . SforzaYCastri 1695, Crispi (1670), .

    4. , ,

    , 88 . , , , , , 165089.

    5. Loredano;

    () , ,

    226

    7 (1968) 24Y337, . 26Y27 ( : , 17).

    86. , 17 , . 169.87. .., . 248Y253 , , . 70Y71.88.

    Da Molin, (1570):. . , 16 , 5 (1955) 47Y91, . 69.

    89. , , . 67Y69.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 226

  • , Loredano. Loredano, , . , Y 90.

    6. ,

    , , . , . , . 91.

    7. Castri

    , , , Sforza Y Castri92.

    ()

    1. ,

    . , (.. Crispi, Belogna, Coronelli)93.

    2. Barozzi Barozzi Y

    , 94.

    227

    90. .., . 66Y67.91. . , , 13 (

    1948) 161Y162 , , . 10 , , . 71Y76.92. , , . 10.93. . , . ( Y

    ), 1984, . 15.94. , , . 10.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 227

  • 3. Grimaldi Grimaldi,

    95.

    4. Sommaripa ; Sommaripa, ,

    , 96. , .

    5. (Gozzadino) , ,

    , 97 . (), Gozzadino, 154198.

    6. ( ) , , Y

    , Y . Y (donjon), , . : ,, (), . , Y , , 99. (, ) , Y

    228

    95. ..96. , , www.dryY

    malianaxos.Ygr/Pyrgoi.htm.97. , , . 10.98. . ,

    , 4 (1951) 1Y167, . 67 ( : , ).

    99. . , , : , . , (.), 2005, . 97Y100, . 98 ( : , ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 228

  • 100. ,

    , . , , . , 101. , , Y , , Y . , . Y 102.

    , , , , (14 .)103, , , , 104, 105, 106, 107 108.

    229

    100. . , , : (.), .., . 101Y102, . 102 ( : , ).

    101. , , . 98, 100.102. .., . 98 , , . 102.103. , , . 536.104. , , . 15.105. P. LOCK, The medieval towers of Greece: A problem in chronology and function, : Latins

    and Greeks in the Eastern Mediterranean after 1204, B. ARBEL B. HAMILTON D. JACOBY(.), London 1989, . 129Y145, . 137 ( : LOCK, Towers of Greece) Y, , . 192Y193.

    106. A. BON, 13 15 , 2 (1967) 20Y31, . 23 ( : BON, ).

    107. LOCK, Towers of Eubea . 109.108. , .

    , 2007, . 344Y345 ( : , ) , Spolia, . 440.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 229

  • , , , .

    7. (De Reimond) ,

    . Y 1597 Crispo. Y ()109.

    8. ,

    (. 12). , . , 17 , Y.110 () . 1992111.

    9. .

    . Grimaldi112.

    1. , .

    , . (1827)113.

    230

    109. , , . 10.110. ..111. . , . , : ,

    (, 3H6 , 1992), . . (.), 1994, . 449Y466, . 449 ( : , ).

    112. , , . 10.113. .., . 11.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 230

  • 2.

    . , . : 1787 114.

    3.

    115.

    1. Y

    , 116.

    2. (Demari) (DeY

    mari) (1541)117. Demari , . 118. . , .

    Y , , Y , , , Y

    231

    114. .. 115. ..116. , , . 139 , 17 , . 64.117. , , . 82. 118. , , . 188.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 231

  • . Y 16 17 , 16 , , .

    , , , Y , , Y, , 119. , 120.

    1. ,

    (. 13). 15121

    16 122. . Y , 1227 Brumdolo Brondolo 123. M (San Giorgio Maggiore) 15 124. Y

    232

    119. . , 3000 2000 , 13 , 9 ( 2006) 47Y48, . 48.

    120. . , , : , (, 3H6 1992), . . (.), 1994,. 597Y626, . 600 ( : , ).

    121. , , . 55Y56.122. , .123. B. SLOT, .

    , , 7 ( Y 2005) 5Y8, . 6.

    124. , (San Giorgio Maggiore) . . , ,

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 232

  • 16 , , Crispo, 125. , , , Y . 1636 Y, 1780 , (1838Y1851). (1831)126. .

    2. (. 14).

    . 1600 , , Y: 1600127. Y . , . . , . , , 128. .

    3. ,

    16 129. Y , ( Y), . ,

    233

    , 2006, . 113Y114.125. , , . 229.126. . , , :

    3 (1993) 173Y194, . 176.127. , , . 90.128. . , , 5 (1996) 468Y

    499, . 481Y482 , .129. , , . 234 , , . 84.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 233

  • (17 .)130. , 1606. 131. .

    4. ,

    (. 15). 132. Y (1207) , 1554 133. , , 17 134. 1833 Y , 135, 1898, Y 1897 , 136. To 2001 Y 137.

    5.

    , 1670, . . 1960138.

    234

    130. , , . 81Y83.131. , , . 12.132. . , . . ,

    2006, . 132.133. , , . 218 . ,

    1897 , : , (, 4H7 2003), . . (.), 2007, . 539Y554, . 541 ( : , ).

    134. , , . 12.135. , , . 542.136. . . , . , 2002, . 30, 39.137. , .138. , , . 219Y220 , ,

    . 97.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 234

  • 6. .

    17 , (1636)139. , . 1816 , 140.

    7. ,

    . . 17 141. , 1753 , . , , 142. .

    , , Y .

    1. ,

    (1983)143. , Y, , (17 .) ( 20 .)144, 145.

    235

    139. , , . 12.140. , , . 212Y213.141. .., . 198.142. , , . 95.143. , ..

    (. , . 42).144. . , , 1980, . 37.145. . , ,

    1968, . 65.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 235

  • 2.

    17 (.16). , . , , Y146. , Y , , : , , , Y . Y , . (.. ), , , , 147. 1949 , .

    ,

    , 69 , , . 148. Y

    236

    146. B. SLOT, Robert Saulger (1637W1709), , 6 (1976Y1977) 117Y143, . 127.

    147. . , , 2 ( 1985) 46Y51, 46Y50, , . 599Y603 , , 3 (1996) 503Y523, . 503, 517 . , , : . , . . (.), 2006, . 163Y168, . 166.

    148. , ..(. , . 41).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 236

  • , . 60 , , , , , , , , , , , , () , . , , Y .

    , , . , , Y . , , , , , (), . . , ( ), Y . , , .

    (.. ), , (.. ), (.. , , ) , (.. Y , ). Y (.. , , , , , ..) . , . 149,

    237

    149. BON, , . 23 . , , 2007, . 45 ( : ,).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 237

  • 150, 151, 152 .

    (.. , ), , , . Y . , Y , . , , , .

    . ( = , , ), , () . , , , . , , , 153.

    , , , . Y

    238

    150. LOCK, Towers of Eubea, . 109.151. Y, , . 192Y193.152. , , . 344Y345 , Spolia, . 440.153. Y

    , , : , . : , , 1981, . 23Y24 ( : Y , ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 238

  • , . , (.. ) , ( ).

    , , Y , , , , , , , , , , /, 154, Y , Y , (.. Barozzi ,Barozzi ). , , ,, , ..155.

    , , , , . , (.. ).

    status, Y , . Y , . Y . , Y

    239

    154. , , Corpus 13 ( 2000) 50Y55, . 53Y54.155. Y , , . 24, 26 Y

    , Spolia, . 444.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 239

  • ( Dalle Carceri Crispi), , . , .

    17 Y . , , . Y Y , , (18Y 19 .) , .

    Y 156. ( Y ). , 157, , , , ( ). , Y , 18 . , . (.. Della Rocca ).

    , , Y

    240

    156. , Barozzi , Sommaripa , Grimaldi , Sforza Castri Della Rocca .

    157. , Y, , .

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 240

  • Y .

    (1207Y1566), (1566Y1821). , (.. , , ). de facto Y , (.. ) upsilondiaeresis Y 17 158, / . :

    . , . 159 ( , 21 )160, Y , . 30Y40 , , 161.

    241

    158. . SLOT, . , 12 ( 2006) 5Y12, . 7 ( : SLOT, ).

    159. I. Y, , 8Y9 ( Y 1986) 3Y4, . 4 N. , , 2000, .85 ( : , ).

    160. . .161. W. MILLER, Lichtles description of Naxos, ByzantinischHNeugriechische Jahrbcher 5Y6 (1926Y

    1929) 432Y450, . 442Y443 B. SLOT, . , 4Y5 ( 1985) 22Y31, . 23 (: SLOT, ) , , . 85 J. PITTON DE TOURNEFORT, 1700Y1702, . . , 2003, . 389 ( : TOURNEFORT, ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 241

  • . , Y , .

    . . Y , . Y Y . , Y .

    , Y , , , 162.

    , , . , . 163, , , ( Y ) , .

    242

    162. . , , 1925, . 7 ( :, ) SLOT, , . 23 , , . 7.

    163. , , . 8 SLOT, , . 24.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 242

  • , , , . Y , , 164. , Y Y , , 165. . / .

    , / , 14 19 . , .

    :

    , , . , Y , 17 18 (. 17). . . Y , Y .

    243

    164. , , . 65 TOURNEFORT, , . 234.165. . ,

    , 14 (1991Y1993) 37Y48, . 42.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 243

  • . ,, , 166, 167.

    , , , , Y. , , Y , 14 . Y. 17 , , Y. 18 , . Y , , , Y , , . 18 , , , , , 168.

    , 18 . Y, Y, , 169, , Y , 1694Y1695 170, 18

    244

    166. , , . 33, 38Y39.167. , , . 150.168. , , . 11, 23, 128Y132.169. , , . 231.170. F. DE COULANGES, . , 1977, . 186

    , , . 142 M. Y, . 400 , 1996, . 161Y162 ( : Y,).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 244

  • , . , 171.

    , , () ( 17 .)172. , 173.

    Y , , . , Y . , Y (.. ..)174. , , , Y 18 175.

    Y , , 176.

    . , , (,

    245

    171. M. Y, (1560Y1915), 1991, . 112Y113.172. .., . 92.173. M. Y, ,

    (1783 2004), 2004, . 446Y447.174. , , . 150.175. , , . 131Y133.176. , , . 150.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 245

  • , ..), , ( )177. , 17 , , 18 . , . , Y, , Y .

    , , Y , , , , , . , 1695, . 178, . , , , 179.

    , () (1567 1578)180 (1580, 1628/29 1646), , Y

    246

    177. ..178. , , . 23.179. SLOT, , . 7.180. , , . 226Y229.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 246

  • 181. (1694Y1695)

    , Y. . , Y , , , Y . , .

    :

    Y . 18 , 19 . ( 17.). , , 182. , , , , . , ,

    247

    181. .., . 226Y229, 284Y287 , 1565, 1580, 1628/29, 1646 , : . , . . (.), 2006, . 198Y207, . 200Y202.

    182. Y, , : , . : H H , , 1989, . 59Y98, . 82 ( : Y, ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 247

  • 183. , Y (.. ). Y , , Y 184.

    , 185, 186, , (), , , Y187 (. 18). , , Y , , . , , , . , . , , , . , , Y , 188. (.. ). () , , .

    248

    183. . , , 1975, . 15 ( : , ).184. .., . 15 Y, , . 82Y84.185. (, ) ,

    18 19 ., Y : . , , .32Y37, 40, 46Y48. ( 18 .): . , , . 46.

    186. Y: . , , . 34Y37. 18 19 .

    187. , , . 34.188. , , . 16 Y, , . 84.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 248

  • . , , , 189. (.. , ), (.. , , )190.

    , , . 18 , . , , . , , Y , . Y , (.. ,), Y, . , , , , .

    , . 191,

    249

    189. , , . 16 Y, , . 84.190. Y, .. . ,

    , 1995, . 10.191. SLOT, , 7. Y

    : . , , . 185.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 249

  • Y . , , . , , Y , , .

    :

    , Y , Y , , 192. (1566), . , (1566Y1579) . , . upsilondiaeresis .

    , , 193. , , . , . . Y , , 194. , , Y

    250

    192. B. SLOT, 1251, 23 ( 2009) 5Y9, . 7 ( : SLOT, ).

    193. , , . 18.194. ..

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 250

  • , , . , () , , . , , . . , . Y 195.

    Y (1566), , 1821 , Y196. , . , , , 197.

    : (17Y18 .), (1797) , Y , 17 . (. 19), a (1750), (18 .) (1839)198.

    . , . 300 Y, 199.

    251

    195. , , . 18, 22.196. Y, , . 253 A. , . Y

    . , , (13Y16 .). , , , T , 2005, . 64.

    197. , , . 18.198. ,

    ///988/16682/15Y7Y1987 Y 428//13W8W1987, http://listedmonuWments.culture.Wgr/fek.php?ID_FEKYA=4803&v17=.

    199. , , . 16.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 251

  • , Joseph Pitton de Tournefort 1700200. , Y .

    , , , , , . , , (13 .)201, , , , 202.

    , . , , , , . (, , ), 203.

    :

    , . , Y, .., Y (1207Y1537) 16 . Y , () Y

    252

    200. TOURNEFORT, , . 389.201. E Y . . , . Y

    , 34 (2003) 1Y230, . 204.

    202. . , , , 5 (1966) 362Y428, . 377Y379.

    203. .., . 387.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 252

  • , , () Y , . , , , Y , Y , 17204. , .

    , . Y . , Y 205.

    :

    . , , , . , , .

    , , , ( ), (17 .) . , , , . Y .

    253

    204. . , , : , , 2006, http://aegiali.gr/?page_id=362.

    205. EBERHARD, Burgen, . 556Y557.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 253

  • , , 206. : , , , , 207.

    (), Y (.20). , , 17 , . , . , 208.

    Y , 1956. ( 1336) donjons, Y . Y Y209.

    (). . , , , 210 ( Y

    254

    206. , , : . ,, , , . (.), 2001, . 305Y308, . 305( : , ).

    207. Y, ,: (.), .., . 375Y380, 377Y378 ( : Y, ).

    208. Y, , . 145.209. Y, , . 377Y378.210. . , .

    , 2004, . 16. . , .. . , , : , , . 140Y145, . 144 ( : , ). , : . . ,

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 254

  • kule, )211. ,

    , Y (). , 212.

    , , , (.. , , ). Y .

    , , , , , 213. Y , , (.. ). Y , () ()214.

    255

    , 1987, . 224 , , . 296. : . , , . 14. , , : . . , ( ) , 7 (2000)145Y160, . 149Y150. (), , a.

    211. , ..212. H, , . 305Y306.213. LOCK, Towers of Eubea, . 107Y108.214. SLOT, Archipelagus, . 55Y56 , , . 12.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 255

  • , , 215. , . , , N, , (;)216 ( ), Y , , , , Y , , , .217.

    Y. , , . Y ( Y), , , , , , , , , , , , . . 11Y12 ( ), , 218 Y 219, Y

    256

    215. A, , . 156.216. N. , , 457 (

    1981) 8. 217. , .. , , 454

    ( 1981) 7 , , . 7Y8 , . , : , (, 4H7 H 2003), . . (.), 2007, . 651Y654, . 653.

    218. . , , : , . : H , , 1979, . 266Y273, 268.

    219. HANNALENE EBERHARD, . ,http://www.ios.gr/byzantine.htm ( , EBERHARD, ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 256

  • 220. Y , , , 221.

    Y , , 222. , , . , , (. 21), 223, , , (13 14 .)224

    .. . Y Y 15 , , 225.

    () , , (.. )226,

    257

    220. X. , , 1997, . 52Y61.221. N. KONTOGIANNIS, Settlements and countryside of Messenia during the late Middle Ages: the

    testimony of the fortifications, Byzantine and Modern Greek Studies 34 (2010) 3Y29, . 6,24Y27 ( : KONTOGIANNIS, Settlements)

    222. M. K. LANGDON, The Mortared Towers of Central Greece: An Attic Supplement, BSA 90 (1995)475Y503, . 499Y500 ( : LANGDON, Mortared Towers).

    223. Y, , : , (.), , ,http://www.eie.gr/byzantineattica/view.asp?cgpk=490&xsl=detail&obpk=475&lg=el.

    224. . , , 1995, . 19, 49 ( :, ).

    225. , , . 137Y138.226. , , 1994, . 179Y192 ,

    (Burg Amnatos): , : ( 1996), . YKW

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 257

  • , .

    , 227, (.. ), , (.. , ). Y () , , 228 229.

    ( 17Y18 .): ( ), Y , , Y , 230.

    , (1207Y1500), : , , , 231.

    ,

    258

    LAND (.), 2000, . 2, . 359Y365, . 360 ( : , ) , Spolia, . 442.

    227. , Spolia, . 444 MARIA ARKADAKI, Guardie e torri di avviso nel Regno di Candianegli ultimi anni della venetocrazia, : I Greci durante la venetocrazia: Uomini, spazio, ide(XIIIHXVIII sec.), Atti del Convegno Internationale di Studi (Venezia, 3H7 dicembre 2007),CHRYSSA MALTEZOU Y ANGELIKI TZAVARA Y DESPINA VLASSI (.), Venezia 2009 . 573Y584, . 574.

    228. M. LOSSE, WachtY und Wohntrme aus der Zeit des JohanniterYOrdens (1307 bis 1522) auf dergiisYInsel Rhodos, Burgen und Schsser. Zeitschrift fr Burgenforschung und DenkmalHpflege 50 (2009) 245Y261, . 245Y247, 248Y257 ( : LOSSE, Wohntrme) Y, , . 306.

    229. , , , . (1431Y1456) Y (): . Y, , . 203.

    230. . , , : , , . 190Y191.231. KONTOGIANNIS, Settlements, . 26 , , . 306Y307.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 258

  • , 232. , Y (donjon) , , 233 , .

    15 Y , , . Crispo (1418Y1433) , , , 234.

    . (1205) Y , , (1209). , . . , Y , 13 . 13 (, /NegroYponte) , 235. , Y , 14 (1470)236.

    259

    232. , , . 212 EBERHARD, .233. Y, .

    , 1978, . 40 ( : Y,).

    234. MILLER, , . 669Y670.235. P. LOCK, (1204Y1500), . . , 1998, . 253Y

    256 ( : LOCK, ).236. MILLER, , . 384Y385 G. DENNIS, Y

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 259

  • . , : . , , Y . , , 237.

    55 . , , . , . , (.. , 15 .)238.

    Y , (.. , Y ...)239, (. 22). Y , Y 240. (.. , 14 .), , Y Y (.. , 17 .).

    14 ( 1361), (Sanudo) , commercium ( ).

    260

    , , 11 ( 2006) 22Y35, . 29.

    237. , , . 17Y18.238. LOCK, Towers of Eubea, . 108.239. . , , w 20 (1975) 327Y492,

    . 406Y408, 411, 417Y418, 422, 425, 433, 436, 439, 442, 444.240. , , . 20.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 260

  • , . Sanudo, , 241. , .

    , , , , , , casalia cum forHtalicio, 242. Peter Lock (towers) (tofts) 243, 244.

    Y ( ), , Y Y , . 245. ,

    261

    241. LOCK, Towers of Eubea, . 108.242. ( , , , .)

    , 15 , : . BON, ,. 23Y25, 27Y29. , Y , (.. , , ): . Y, , . 299Y302.

    243. LOCK, Towers of Eubea, . 109.244. G. G. ASTILL, Rural settlement: the toft and the croft, : The Countryside of Medieval EngH

    land, G. G. ASTILL A. GRANT (.), Oxford 1988, . 36Y61, . 51.245. LOCK, Towers of Eubea, . 109.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 261

  • (1204).

    , Y . (.. ), , , Y, (Ripadostria246 Riva dOsHtria247), , ( 14 .)248.

    , . , . , , , 249 . , . , .

    () . 10 , 14Y15

    262

    246. A. , , . ., , 1912 [. . , , 1987], . 5. , . N. , : 14 , : H , 2012, . 67Y109.

    247. , , . 91.248. LOCK, Towers of Greece, . 139.249. P. LOCK, The Frankish Towers of Central Greece, BSA 81 (1986) 101Y123, . 102 (

    : LOCK, Frankish Towers) LANGDON, Mortared Towers, . 500.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 262

  • 250. 1204, Y 251. , Y status Y Y , 252. . , Y 253. , upsilondiaeresis Y (.. , 11Y12.) 254.

    () , , 255.

    263

    250. LOCK, Towers of Greece, . 111.251.

    : . SLOT, , . 7.252. LANGDON, Mortared Towers, . 500Y501.253. LOCK, Frankish Towers, . 111.254. LANGDON, Mortared Towers, 455 E. VANDERPOOL, A Monument to the Battle of Marathon,

    Hesperia 35 (1966) 93Y106, . 94Y96.255. .. , ,

    (), ( ), .. , , , (), , (), , : . , , . 18Y19. : . , , . 366.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 263

  • 3

    . , , , . a (Negroponte) . , Y Y , . , , , , 256.

    , , , . , , , (.. ).

    , , , . (Proveditor). , , , Y , ( , , , ). ,

    264

    256. SLOT, , . 9. . , . , . . Y (.), 2006.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 264

  • ( 50), , . Y Y , , . , 257.

    , , 13 . 1361 Y Sanudo258, . ,Nicol Sanudo, Spezzabanda, , , , Sanudo, GioYvanni dalle Carceri, (1361Y1371)259.

    , Nicol dalle Carceri (1371Y1383), Y Sanudo Giovanni dalle Carceri, . , . Y (1380), , , 1383260.

    (1371Y1383) (1361Y1371), , , , . , .

    265

    257. MILLER, , . 669Y670.258. LOCK, Towers of Eubea, . 108.259. MILLER, , . 660.260. .., . 661.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 265

  • 14 upsilondiaeresis Y , . , , ( ), 261.

    , , ( 14 )262, 14, , . , , . Nicol dalle Carceri , , Crispo, (1383)263.

    14 , Y 17 . Y . (1566) : , 264, (1541)265 (1541)266, . , Y , (Demari), :

    266

    261. , , . 19Y20.262. , , . 536.263. MILLER, , . 661.264. 1405: . , , . 8.265. , , . 67.266. .., . 82.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 266

  • 1470, , Gozzadino.

    16 , Y . Y Y. () Y , , , Y . , , .

    , , Y , . Y , Y , .

    , , , . , , , . , 16 Y . 17 , , , .

    267

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 267

  • 267, , , 268, .

    , , 269: , , 270. , , , , , , .

    . , , ( ).

    ,

    268

    267. , 1494Y1500 1511Y1517: . MILYLER, , . 682Y688.

    268. . SLOT, , 8 ( 2005) 13Y18, . 17Y18.

    269. Y 1720Y1721, , 1818Y1819 (.. De Lastic deVigouroux): . , , . 10Y11 , , . 177.

    270. , , . 17Y18 LOCK, Towers of Eubea, . 118.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 268

  • 271. Y , , , , , , 272. , Y . Y (.. , 15 )273.

    , Y , 16 274 (. 23), , . (), , . , 275

    , 16 .276 (. 24). Y

    , , aY . , , , 277, , ()278

    269

    271. , Spolia, . 442.272. Y, , . 246 , , . 20.273. Y, , . 246, 248.274. , Spolia, . 442Y443.275. Y, .

    Palladio , 1972, . 120Y151.276. Y, , . 248.277. Y, , . 72.278. (. scarpa)

    , 15

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 269

  • cordone279, . , , , . , , , 1537. , , , , Y , .. , .

    , , . Y Y , 280. , , Y . Y, , (donjon)281,

    270

    . : , . , (mine): . Y, , . 44 . , , 1991, . 17Y, , . 21 , , . 258 . ,, : Y . , H Castrorum Circumnavigatio, Y , 2008, . 21Y43, . 41.

    279. cordone () , () : . ,, . 257.

    280. , . , , 2010, . 31.

    281. , Spolia, . 440 , , . 344Y345.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 270

  • 282, 283, ( , , )284. 17 , , . , , 285. , , , (.. Dei Mezzo )286, , (.. )287.

    Y , . , (.. , , , ,, , , ..), , , , , . Y , , , ,, , . Clodio , Barozzi , 16 17288.

    ,

    271

    282. BON, , . 23 , , . 45.283. LOCK, Towers of Eubea, . 109.284. , , . 168Y169 Y, , . 191Y193.285. , Spolia, . 445Y446.286. , Dei Mezzo , :

    (, 9H14 1996), . YKLAND (.), 2000, . 1, . 347Y364, . 348, 355.

    287. , , . 360.288. , , . 343Y349.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 271

  • . Y , , , , Y289. , Barozzi ( 1600)290, , , . , 1535 , , 291. , . 17 , , , , .

    , Y , . 17 Y , , , 292. , , Y Y

    272

    289. . . , , : ( 1966), . , 1969, . 459Y466, . 466 . , , : H 15 (1994) . 108Y109 . , . , , 2010, . 16Y20, 37Y38.

    290. , , . 284 SLOT, , . 10 , Y , 28 ( Y 2010) 5Y12, . 10.

    291. HOFMANN, Vescovadi cattolici, . 18, 154.292. . , . (13Y20 .),

    2009, . 386.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 272

  • (.. , ), ( ), .

    , 293 (. 25), 294, 295, 296 (. 26), ,

    273

    293. , 19 Y , . :o (1577), , , . , , . , : , , , . , , . . x, ,: , . : , , 1989, . 99Y140, . 134 ( :x, ). : 10 ( ), 14 ( ), 16 ( ), 1824, :. Y, , . 182Y183.

    294. Y, , ( ) , (). , , , . , (), . Y , , . Y , , . , , : , . :

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 273

  • . 297.

    , . Y . 15 , , Y (catafigi), (catune),

    274

    , , 1990, . 171Y212, . 206. Y , 17 : , , 1688 , , : . Y, , . 387 LOSSE, Wohntrme, . 247Y248, 257.

    295. .. : . . . Y , , : H , . : , , 1989, . 251Y276, . 266.

    296. Y, 17 , (1687Y1715). , 1802 ,, , . , . 1826Y1828 , , : . . ,. . , 1954, . 50 , . SOS , : , http://kapodistriaka.blogWspot.com/2008/11/sos.html , , . 53Y54. , , , () cordone .

    297. , , , . Gibelet, , 15 16, : . C. ENLART, Gothic art and the Ranaissance inCyprus, . D. HUNT, London 1987, . 482Y483.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 274

  • (casali), (castelli), (fortezze) Y (torri)298. (1460Y1821) (1685Y1715), , 19 299.

    , , 800 300, Y 930 301, . , , , (.. , , , Y , Y Y), , , 302.

    , , , , , , Y , , , Y303.

    275

    298. x, , . 65 , , , Y, : , , . 54.

    299. , , : , .., . 80.300. , , . 277Y278.301. . x, .

    , : . . ,, , , 2004, . 186Y194, 186.

    302. x, , . 96, 101Y103 , , , Y. , : , , . 54Y65, . 64 (: x, ) . , , : Y , ..,. 126Y137, . 135 ( : , ) , Y , : Y , .., . 166 ( : Y, ).

    303. , , . 127Y130 , , . 152 , . ,, , : , , . 156Y161, . 156 ( : , ).

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 275

  • , Y , : , (), , 304, , ()305. (/), 306. 307. Y 308. , 309. Y , (cordone)310, 311, Y 312, , Y , , .

    , , . ,

    276

    304. x, , . 96, 102Y103 , , . 65.305. , , . 278 , , . 134Y135 ,

    , : , .., . 146Y151, . 149 ( : ,) , , . 168 , , . 15.

    306. , , . 279Y280 x, , . 98 , , . 32Y34, , . 157Y159 , , . 165Y166.

    307. x, , . 106.308. , , . 29.309. , , . 132Y135 , , . 150 , , . 157.310. x, , . 104 , , . 150 , , .

    165. , cordone () , , Y , , Y , . .

    311. , , . 132Y135.312. , , . 157 , , . 165.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 276

  • 313, Y314, Y315.

    : , Y , , Y , Y, ... , . : , 316. , Y317. , . . Y . , , , , , . Y , 318.

    277

    313. , , . 20.314. Y, , 1974,

    . 6 ( : Y, ).315. x, , . 134.316. Y, , . 5.317. , , . 16, 58Y59. 318. . , , : .

    , (.), , 2009, .243Y245, . 245. , , , . x, , . 56.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 277

  • , stradioti, , , 319. , , 320.

    , . Y Y , , Y 321. ( ) (. 27), 322, , 323. ( ) , (), Y . , . , 324

    (. 28), donjons . , (), ,

    278

    319. , , . 39 , , . 377, 380Y385.320. , .

    , 1 (1984) 235Y260, . 250 ( : ,).

    321. x, , . 98 , , . 130Y131 , , . 154.322. , , . 146.323. , , . 134.324. , , . 158Y159.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 278

  • . , (.. , ..), 325.

    , , . , . 1780, 326.

    , 327. 200Y500 ( ) 50Y60 328. , , , , , 329. , , , 330.

    Y , , , Y ( )331, (..). , , , , , ..332. , Y, , 333.

    279

    325. , , . 135 , , . 156Y157, 159.326. .., . 160Y161.327. , , . 135.328. ..329. , , . 143 , , . 149.330. x, , . 148Y151 , , . 144, 154 , , . 228.331. , , . 65, 168, 190Y191.332. .., . 65.333. .., . 190Y191.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 279

  • , , , , 334.

    , . , , , , (1204), . , , , , 335. 336. , . 337.

    , Y . , . , . , , , , .

    280

    334. .., . 173 , : , ( . Y) 05Y o Y , Y , .

    335. , , . 156.336. , , . 152.337. , , . 134 , , . 146.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 280

  • Y. , .

    . Y . , Y , 338.

    , . Y . .

    281

    338. , , (18Y 19 ). , , , . . . . , . , , Y. . , . . . , 1803, , (1820Y1822), : . . , . , , , Y, 1997, . 78Y84, 168. , : . , , . 377Y380, , . 11.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 281

  • .

    , Y , , . Y , , ( ), , , .

    Y , Y , . , , 339. , , 15Y20 , , 1880, , 340. Y , 19, , . Y , Y , Y Y Y

    282

    339. , , . 277Y278 x, , . 61 , , . 16Y17 Y, , . 169Y170.

    340. , , . 238, 244, 250 , , . 76, 80, 150.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 282

  • 341. , 342, , .

    , , . (Cristena Christiania) 1354 , Nicol Acciaiuoli. , , Y, . 343. , , , . , , .

    . .. , , , , . , (. 29). , . 25 , , (,) (). . (..

    283

    341. , .. (. 297), . 76.342. x, .. (. 299), . 190.343. LOCK, , . 398.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 283

  • , ), 15 , (1460). Y , , , 344. Y (), , , , ( 15 .)345.

    , (1460Y1821), (1685Y1715), () 200 346, 347, 348 349.

    284

    344. . , , : 1300H1500 , S. URI Y (.), 1997, . 214Y215 , , . 21, 152.

    345. , , . 342Y346 , , . 169.346. , , . 364.347. , , Y

    15% , 2/3 . , , Y, . : . , Y, . 365Y366. , , , Y .

    348. , , . 372Y373.349. .., . 373.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 284

  • (.. , ), 350. ( ), ( ), 1715, Y351. 19 , , 352.

    , , , , 14 19 . , . (.. , , ), , , (, ), . , , , .

    , , , , . : ) Y, , (.. , , ,

    285

    350. , , . 11.351. .., . 12, 23.352. .., . 12.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 285

  • 14Y19 .), ) (, ), Y (.. , , 17Y19 .), ) Y , , , ( 18.) ) , de facto de jure, , (.. , , 18Y 19.). , , (.. , ..).

    Y , : ) ( ), ) , Y, , ) Y ) . , . (.. , ), .. .

    , , , , . . , , . Y . , , , ,

    286

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 286

  • .

    . (.. , , )353, (.. )354. Y , , . Y , , 355, Y . , , Y Y , .

    , , (14Y19 .), upsilondiaeresis Y: ) , ) ,

    287

    353. , , , (. 30). (1331Y1341), , (1347Y1354):. , , 51 ( 1994) 6Y12, . 9, 11.

    354. , , . 383 , , . 11.355.

    , . . , 11Y13 , 1995, . 27Y52, 60Y62, 67Y71.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 287

  • , ) , , 356.

    upsilondiaeresis , . , , , . , , , . , Y Y , , , , , .., . . , .

    288

    356. , , , Y, (). Y . Y: , , , , : . , , . 130, 132.

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 288

  • , , , ., . , 1992.

    , , ., , 1992.BSA The Annual of the British Schoolat Athens., Spolia , , Spolia

    , : . (, 1Y2 2002), (.), 2003, . 435Y446.

    , , , Y , 3 (1996) 535Y541.

    .

    , , ., : , : (, 8H15 1985), . , 1987Y1988,. 277Y401.

    , , , . (.), [ , 1], / /5 Y , 2004.

    289

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 289

  • , , ., , 1991.

    , , ., (, , Y) [ ], 1980.

    , , ., ( ), 1985.

    , , ., , 8/9 ( 1986) 21Y29.

    LOCK, Towers of Eubea LOCK, P., The towers of Eubea: Lombard or Venetian, agrarian or strategic, : The Archaeology of Medieval Greece, P. LOCK G. D.R. SANDERS (.), Oxford 1996,. 107Y126.

    Y, Y, Y, : , 1999.

    MILLER, MILLER, W., H (1204Y1566), . . , 1997.

    , , ., , 2008.

    x, x, ., , : ,. : H , , 1992, . 43Y204.

    , , , , : , . : , , 1981, . 11Y42.

    290

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 290

  • . 19, 1116, 21: . .. 10: . , 4/5 ( 1985), . 31.. 17: http://odysseaschios.blogspot.com.. 18: http://pirgithermis.blogspot.com.. 19: http://www.andros365.gr.. 20: http://kallistorwntas.blogspot.com.. 22: http://epirotica.blogspot.com.. 23: http://www.cretanews.com.. 24: http://hatzikos.blogspot.com.. 25: http://www.insideWsamos.gr.. 26: http://www.rental.gr.. 27: http://www.greekscapes.gr.. 28: http://www.kalamatacvb.gr.. 29: http://www.travelpod.com.. 30: http://koinothrakon.blogspot.com.

    291

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 291

  • , ., , : , ,. 126Y137.

    , , ., . Y , 1992.

    , ., , : , . : H , , 1979, . 266Y273.

    , ., , : Y, , . ., H CaHstrorum Circumnavigatio, Y Y , 2008, . 21Y43.

    , . , , , 3 (1993) 173Y194.

    , ., . (13 20 .), 2009.

    , . ., . , 2002.

    , ., , . : 1453Y1669, 1968.

    ., , : , , 2006, http://aegiali.gr/?page_id=362.

    , ., , 1991. , , 1992. , , 1995. , . , , , Y,

    1997. , . , 2001., .,

    , H 4 (1951) 1Y167.

    BON, A., 13 15 , 2 (1967) 20Y31.

    Y, , , : H, . : H , , 1989, . 59Y98.

    Y, , , : , , (.),

    292

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 292

  • / , http://www.eie.gr/byzantineattica/view.asp?cgpk=490&xsl=detail&obpk=475&lg=el.

    , , Spolia ,: . ( 1H2 2002), , , (.), 2003, . 435Y446.

    , . Y , , 2010.

    , , , Corpus 13 ( 2000) . 50Y55. , 13Y19 ,

    : ( ),, , 2009.

    , . , , , . Y , , , , : , . : H , , 1989, . 251Y276.

    DE COULANGES, F., . , 1977.Y ., , 9 (Y

    1947) 117Y120. , , 8Y9 (

    1986) 3Y4.DENNIS, G., Y

    , Y , 11 ( 2006) 22Y35.

    , , , 3 (1996) 503Y523.

    , Y , 3 (1996) 535Y541.

    , ., : , : H (, 8H15 1985), . , 1987Y1988, . 277Y401.

    , ///988/16682/15Y7Y1987 Y 428//13W8W1987, http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=4803&v17=.

    , //1/27/63118/1414/9Y11Y1982 Y

    293

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 293

  • 3//11W1W1983, http://listedmonuments.culture.gr/fek.php?ID_FEKYA=16006&v17=.

    , , . , ., . , H 34 (2003) 1Y230.

    EBERHARD, HANNALENE, . , http://www.ios.gr/byzantine.htm.

    , , , 51 ( 1994) 6Y12.

    , , ., , 1995.

    , ., (1438Y1565), 1924.

    , , 1925. Y, ,

    , 1974., , . (.), [

    , 1], / /5 Y, 2004.

    , ., , 1991.

    ., Y , : , (, 3H6 1992),, . , . (.), 1994, . 597Y626.

    , , : . ,, . , . (.), 2006, . 163Y168.

    , ., ,: , . , , . (.), 2005, . 101Y102.

    , ., , 19 (1935).

    , x, (17Y18 ), : . , , . , . (.), 2006, . 179Y187.

    , ., 16 , H 5 (1955) 47Y91.

    , , 8Y9 (1961) 125Y189.

    , 17 ,

    294

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 294

  • 7 (1968) 24Y337., ., 3000 2000

    , 13 , 9 ( 2006) 47Y48.

    , ., . Y, 4 (1964) 155Y230.

    , (1643Y1851), 6(1967) 616Y802.

    , [ ], 1969.

    , , , 1979. , (, , Y) [ Y

    ], 1980. , , 1980. , , 454 ( Y

    1981) 7. , , 457 ( Y

    1981) 8. , , 460 (

    1982) 7Y8. , . (

    ), 1984. , ( ), 1985. , Y

    (1445Y1835), , . , 1986, . 122Y128. , , 8Y9 (

    1986) 21Y29. , , 15

    (1994) 108Y118. , , 5 (1996) 468Y

    499. , , 2000., . SLOT, B., , 1980., ., . , 1991. . Y .., Corpus

    , , H H H ( 25H29 1968), Y , 1968, . 221Y224.

    , ., , : H

    295

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 295

  • . , , , (.), 2001, . 255Y258.

    , , : (, 24H29 2000), ., 2001Y2002, . 522Y545.

    , : Y , : : H , Y, , . , (.), , 2012, .285Y328.

    , : 14 , : HH , 2012, . 67Y109.

    , ., ( ) , 7 (2000) 145Y160.

    , , Y, 1984.

    , , ., . , 1954.

    , , (San GiorYgio Maggiore) Y. , , , Y , 2006.

    , , Y, Y , , , : , . : , , 1981.

    , , Dei Mezzo , : (, 9H14 1996), . 1, , . YKLAND, (.), 2000, . 347Y364.

    , , , :. , , , , , .(.), 2001, . 305Y308.

    ., . . , , , (13Y16 .). .

    296

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 296

  • , , T , 2005.

    , (1207Y1566). Y, : . , , . , .(.), 2006, . 135Y150.

    , 1207H1566, , 2007.

    , . , , 2010, . ;, 2013.

    , ., , 1997., ., , : , . ,

    (.), 2005, . 97Y100.LOCK, P., (1204Y1500), . . ,

    1998., ,

    . , 2007.Y, Y, : ,

    1999., ., Y

    , 27 (2006) 49Y60., ., . , :

    , (, 3H6, 1992), , . , . (.), 1994,. 449Y466.

    , , : , . ,, . (.), 2005, . 37Y96.

    , . . , 2006.

    , ., , 2 ( 1985) 46Y51., .,

    , 1968.MILLER, W., H (1204Y1566), . . ,

    1997.Y, ,

    , : . , , ,, , . (.), 2001, . 375Y380.

    , . , .Y. (.), .

    297

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 297

  • ( 2007), 2009.

    , ., XVWXVIII , 1 (1973) 35Y108.

    , , : H 1300H1500 , URI, S. , (.), 1997, . 214Y215.

    , , , : H, . : , , 1990, . 171Y212.

    , , Y , : , 2005, . 35Y99.

    Y, , , , . : , Y, 1985, . 213Y286.

    , , , : ,, . 140Y145.

    , , : , , .146Y151.

    , . , , ,: , , . 156Y161.

    , ., , : , . : H H , , 1989, . 141Y182.

    Y, ., (). Y , :. H, , . (.), 2008, . 417Y448.

    , ., . , Y 2004.

    , ., , 1958., .,

    , 2007.x, ., , : , .

    : H , , 1989, . 99Y140.

    , .,

    298

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 298

  • (1644Y1669 1684Y1699), 1933 [= 1(1990) 41Y48].

    , , , 5 (1966) 362Y428.

    , ., , 2008.

    , ,www.drymalianaxos.gr/Pyrgoi.htm.

    , ., de Gobineau , H 1 (1961) 423Y447.

    , ., , 13 ( 1948) 161Y162.

    , ., , . . , , 1912 [. . , , 1987].

    Y, ., (1560Y1915), 1991.

    , . 400 , 1996.

    , , (1783 2004), 2004.

    , ., 11Y13 , 1995.x, ., , : , . :

    H , , 1992, . 43Y204.

    , . , : . . , , , H, 2004, . 186Y194.

    SAULGER, R., , Paris 1698, . . , , 1878.

    , ., , : . , (.), Y , 2009, . 243Y245.

    Y, , . , , Y 1680Y1689, 29Y30(1982Y1983) 123Y1311.

    299

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 299

  • , , 1565, 1580, 1628/29, 1646 , : . , , . , . (.), 2006,. 198Y207.

    , ., , 1975., ., , w 20 (1975)

    327Y492.SLOT, B., Robert Saulger (1637W1709),

    , 6 (1976Y1977) 117Y143. , .

    , 4Y5 ( 1985) 22Y31.

    , . , , 7 ( 2005) 5Y8.

    , , 8 ( Y 2005) 13Y18.

    , . , 12 ( 2006) . 5Y12.

    , 1251, 23 ( 2009) 5Y9.

    , , 28 ( 2010) 5Y12.

    , ., , 1987. ., , :

    ( 1966), . , 1969,. 459Y466.

    , ., 1897 Y, : , H (, 4H7 2003), , . , . (.), 2007, . 539Y554.

    DE TOURNEFORT, J. PITTON, Y 1700Y1702, . . , 2003.

    , ., , 14 (1991Y1993) 37Y48.

    Y , . Y

    300

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 300

  • Palladio Y, 1972.

    Y, , . , 1978.

    , , , 1994. , (Burg Amnatos):

    , : H ( 1996), , . YKLAND, (.), 2000, . 2, . 359Y365.

    , , . SOS , : , http://kapodistriaka.blogspot.com/2008/11/sos.html.

    , , , : H, . : , , 1981, .11Y42.

    , , : , . : , , 1981, . 273Y306.

    , , . , : , ( H, 4H7 2003), , . , . (.), 2007, . 651Y654.

    , , . Y , 1 (1984) 235Y260.

    , ., , 4 ( 1994) 11Y14.

    301

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 301

  • ARKADAKI, MARIA , Guardie e torri di avviso nel Regno di Candia negli ultimi annidella venetocrazia, : I Greci durante la venetocrazia: Uomini, spazio, ide(XIIIHXVIII sec.), Atti del Convegno Internationale di Studi (Venezia, 3H7dicembre 2007), CHRYSSA MALTEZOU Y ANGELIKI TZAVARA Y DESPINA VLASSI(.), Venezia 2009 . 573Y584, . 574 , Spolia, . 444.

    ASTILL, G. G., Rural settlement: the toft and the croft, : The Countryside of MeHdieval England, ASTILL, G. G. GRANT, A. (.), Oxford 1988, . 36Y61.

    EBERHARD, HANNALENE, Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen, 10 (1974Y1977) 501Y585.

    ENLART, C., Gothic art and the Ranaissance in Cyprus, . D. HUNT, London1987.

    HENRY, Y., Le colombier, un signe extrieur de noblesse. Essai sur les colombiersen Bretagne, Annales de Bretagne et des pays de lOuest 88 (1981) 67Y86.

    HOFMANN, G., Vescovadi cattolici della Grecia, . IV: Naxos [Orientalia ChrisYtiana Analecta, 115], Roma 1938.

    JANSEN, P., Nicholas of Tolentino, : Encyclopedia of the Middle Ages, CamYbridge Chicago 2000, . 1020.

    KONTOGIANNIS, N., Settlements and countryside of Messenia during the lateMiddle Ages: the testimony of the fortifications, Byzantine and ModernGreek Studies 34 (2010) 3Y29.

    LANGDON, M. K., The Mortared Towers of Central Greece: An Attic SuppleYment, BSA 90 (1995) 475Y503.

    LOCK, P., The Frankish Towers of Central Greece, BSA 81 (1986) 101Y123. , The medieval towers of Greece: A problem in chronology and function,

    : Latins and Greeks in the Eastern Mediterranean after 1204, ARBEL,B. HAMILTON, B. JACOBY, D. (.), London 1989, . 129Y145.

    , The towers of Eubea: Lombard or Venetian, agrarian or strategic,: The Archaeology of Medieval Greece, LOCK, P. SANDERS, G. D. R.(.), Oxford 1996, . 107Y126.

    LOSSE, M., WachtY und Wohntrme aus der Zeit des JohanniterYOrdens (1307bis 1522) auf der giisYInsel Rhodos, Burgen und Schsser. Zeitschriftfr Burgenforschung und Denkmalpflege 50 (2009) 245Y261.

    MILLER, W., Lichtles description of Naxos, ByzantinischHNeugriechische JahrHbcher 5Y6 (1926Y1929) 432Y450.

    SLOT, B., Archipelagus turbatus, les Cyclades entre colonisation latine et occuWpation ottomane c. 1500W1718, Leiden Y Istanbul 1982.

    VANDERPOOL, ., A Monument to the Battle of Marathon, Hesperia 35 (1966)93Y106.

    302

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 302

  • ZUSAMMENFASSUNG

    WOHNTRME UND TURMHUSER AUF DEN AEGAEISCHENINSELN UND DER PELOPONNES (14.W19. JH.).

    EINE KULTURHISTORISCHE ANNHERUNG MIT DEMSCHWERPUNKT DES FALLS VON NAXOS

    Diese umfangreiche Studie ist hervorgegangen aus wissenschaftlicherZusammenarbeit und Feldforschung, die von den beiden Autoren in Naxos(August 2008, Februar 2009, August 2010) und auf der Peloponnes betriebenwurde. Ihr Hintergrund ist die Frderung der Doktorarbeit des Historikers,Athanasios Kotsakis, die von Ioanna Spiliopoulou betreut wird. Die DokWtorarbeit mit dem Titel Die Formung der kulturellen Landschaft der InselNaxos von 1204 bis zur Begrndung des griechischen Staates wird an der AbWteilung fr Geschichte, Archologie und Verwaltung kultureller Gter in KalaWmata erarbeitet und ist ein Beitrag zu dem Bereich der Kulturgeschichte.

    Die vorliegende Studie ist der Versuch einer kulturgeschichtlichen AnWnherung an das Phnomen wohnturmartiger und im weiteren Sinne befestigterBauten auf den Inseln der Aegaeis und der Peloponnes. Die Notwendigkeit vonSchlufolgerungen hinsichtlich der Herkunft und der Verwendungsweise derturmartigen Landhuser auf Naxos, sowie hinsichtlich der Rolle, welche dieseBauten in der feudalen graekoWlateinischen Gesellschaft der Inseln, und ebensowhrend des Dukats der Aegaeis (1207W1566) sowie der Zeit der ottomanisWchen Herrschaft (1566Y1821) spielten, fhrte zu einer ausgedehnten verg Wleichenden Untersuchung, die ber die Grenzen der in Arbeit befindlichenDoktorarbeit hinausging. In dieser werden, in dem gleichen zeitlichen Rahmen,auer Naxos, auch die wichtigsten wohnturmartigen Bauten anderer Inseln desArchipelagos (Euba, Andros, Santorin, Kreta, Chios, Lesbos, Rhodos), undauch diejenigen des weiteren griechischen Raumes, besonders der Peloponnes,erfat. Die Ergebnisse dieser vergleichender Studie werden auch die Grundlagedes entsprechenden Kapitels ber die turmartigen Landhuser von Naxos inder Doktorarbeit von A. Kotsakis bilden.

    Gegenstand vorliegender Untersuchung sind die wohnturmartigen Bautenund Turmhuser, welche das Sommerquartier oder den dauernden Wohnortmchtiger Familien, vor allem von Landbesitzern darstellten. Deshalb wird auch

    303

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 303

  • kein Bezug auf die militrischen Turmbauten genommen, die zu Burganlagengehren, welche aufgrund von zentraler Planung in Rahmen weiterer VerteidiWgungsanlagen erbaut wurden.

    Die vorliegende Untersuchung fhrt zu dem Schlu, da die Errichtungwohnturmartiger Bauten von lndlichem Charakter, sowohl auf den aegaeisWchen Inseln wie auch auf dem nrdlichen griechischen Festland und besondersder Mani, ein Phnomen darstellt, das sich unter den besonderen charakterisWtischen Bedingungen der vorWneuzeitlichen Gesellschaft entfaltet. Die ErrichWtung des Griechischen Staates jedoch fhrte, nach dem Vorbild der westlichenmoderneren Staaten, zur Eunomia und Isonomia. Damit fielen die Grnde frdie Errichtung wohnturmartiger Bauten weg.

    Die Auswertung der Ergebnisse der mittelalterlichen Archologie, der BeWfestigungskunde, der Kunstgeschichte und der Baugeschichte sowie derHeraldik fhren zu einem Versuch einer umfassenden kulturhistorischen BeWtrachtung und Interpretation jener befestigten Bauten.

    IOANNA SPILIOPOULOU ATHANASIOS KOTSAKIS

    304

    8. SPHLIOPOULOU:Layout 1 6/17/13 1:32 PM Page 304