การพยากรณ์และการเตือนภัย จากสภาวะฝนมากเกินปกติ บริเวณลุ่มน้ำน่านตอนบน

การพยากรณ์�และการเตื อนภั�ย

จากสภัาวะฝนมากเก�นปกตื� บร�เวณ์ล��มน��าน�านตือนบน

รศ.ดร.ว!ระศ�กด�" อ�ดมโชคพงศกร จ�วาภัรณ์�ค�ปตื�

พ'ลศ�ร� ช'ช!พ

Environmental Geotechnology and Natural Disaster Research Unit, KU

ว�ตืถุ�ประสงค�1. เพ )อศ*กษาความส�มพ�นธ์�และสร-างแบบจ�าลองเพ )อ

คาดคะเนปร�มาณ์ฝนล�วงหน-า สภัาวะอากาศระด�บภั'ม�ภัาค ล�กษณ์ะภั'ม�ประเทศ ด�ชน!เอนโซ ก�บปร�มาณ์ฝน

2. เพ )อศ*กษาความส�มพ�นธ์�และสร-างแบบจ�าลองเพ )อคาดคะเนปร�มาณ์ฝนล�วงหน-าระยะส��นจากข้-อม'ลดาวเท!ยม ข้-อม'ลเรดาร�ตืรวจอากาศก�บปร�มาณ์น��าฝน

3. ให-ความร'-ด-านอ�ตื�น�ยมว�ทยาเพ )อการตื�ดตืามสภัาพอากาศ และเฝ3าระว�งเตื อนภั�ย


ข้อบเข้ตืข้องการว�จ�ยข้อบเข้ตืข้องการว�จ�ย

• พื้��นศึ�กษาอยู่� ในพื้��นที่��ต้�นน��าน าน ครอบคลุ�มพื้��นที่��อ�าเภอที่� งช้�าง อ�าเภอปั!ว แลุะอ�าเภอที่ าว%งผา จั%งหว%ดน าน


ว�ธ์!การด�าเน�นการว�จ�ยว�ธ์!การด�าเน�นการว�จ�ย

• ต้*ดต้%�งเคร��องม�อต้รวจัว%ดปัร*มาณน��าฝนแบบอ%ต้โนม%ต้* • รวบรวมข้�อม�ลุแลุะว*เคราะห/ความเหมาะสมข้องข้�อม�ลุ

ที่��จัะใช้�ในการศึ�กษา • ว*เคราะห/ข้�อม�ลุปัร*มาณน��าฝน ร วมก%บภาพื้ถ่ ายู่

ดาวเที่�ยู่ม

• ว*เคราะห/ข้�อม�ลุสภาวะอากาศึระด%บภ�ม*ภาค ด%ช้น�เอนโซ ข้�อม�ลุปัร*มาณน��าฝนบร*เวณลุ� มน��าน านต้อนบน

• จั%ดอบรมความร� �ที่% �วไปัด�านอ�ต้�น*ยู่มว*ที่ยู่าแก ช้�มช้นเคร�อข้ ายู่ลุ� มน��าน านต้อนบน



กรอบแนวความค�ดข้องการว�จ�ยกรอบแนวความค�ดข้องการว�จ�ย

หล�กการและทฤษฎี!หล�กการและทฤษฎี!

• กระบวนการเก�ดเมฆและฝน

• สภัาพภั'ม�อากาศประเทศไทย

• ภัาพถุ�ายดาวเท!ยม


กระบวนการเก�ดเมฆและฝนกระบวนการเก�ดเมฆและฝน• กระบวนการเก�ดเมฆ

ประกอบด-วยป8จจ�ย 3 ประการ ค อ • ไอน��าในอากาศ (Water vapor)• กลว�ธ์!ในการควบแน�น (Mechanism of

condensation)• แกนควบแน�น (Condensation nuclei)


กระบวนการเก�ดเมฆและฝน กระบวนการเก�ดเมฆและฝน ((ตื�อตื�อ))


ชน�ดข้องเมฆ จ�าแนกตืามล�กษณ์ะชน�ดข้องเมฆ จ�าแนกตืามล�กษณ์ะการเก�ดและความส'งการเก�ดและความส'ง


ชน�ดเมฆ ช )อเมฆ ความส'ง (กม.)

ล�กษณ์ะ

ช��นส'ง เซอร�ร�ส (Cirrus, Ci) - 6 18 ร��วข้าวบางเซอร�โรสเตืรตื�ส

(Cirrostratus, Cs)แผ่�นข้าวบาง

เซอร�โรค�วม'ร�ส (Cirrocumulus, Cc)

ก-อนเล;กคล-ายระลอกทราย

ช��นกลาง อ�ลโตืสเตืรตื�ส (Altostratus, As)

-28แผ่�นท*บและตื�)ากว�าเซอร�โรสเตืรตื�ส คล-ายฝ'งแกะอ�ลโตืค�วม'ล�ส

(Altocumulus, Ac)

ช��นตื�)า สเตืรโตืค�วม'ร�ส (Stratocumulus, Sc)

ผ่�วพ �น - 2 อย'�ตื�)า ก-อนกลมเป<นคล )น

น�มโบสเตืรตื�ส (Nimbostratus, Ns)

แผ่�นหนาฟ้3าม ดคร*�ม

ก�อตื�วแนวตื��ง ค�วม'ร�ส (Cumulus, Cu)

ผ่�วพ �น - 18 เมฆก-อนหนา

ค�วม'โลน�มบ�ส (Cumulonimbus; Cb)

ก-อนหนาท*บยอดแผ่�ส'ง

ชน�ดข้องเมฆ จ�าแนกตืามความส'งชน�ดข้องเมฆ จ�าแนกตืามความส'ง


ป8จจ�ยเสร�มในการเก�ดเมฆและฝนป8จจ�ยเสร�มในการเก�ดเมฆและฝน


สภัาพภั'ม�อากาศประเทศไทยสภัาพภั'ม�อากาศประเทศไทย

• สภาพื้ภ�ม*อากาศึแบบแห�งแลุะช้��นเข้ต้ร�อน (Tropical wet and dry climate, AW) ฤด�แลุ�งช้%ดเจัน นานระหว าง 1 ถ่�ง 6 เด�อน ปัร*มาณฝนต้��ากว า 60 ม*ลุลุ*เมต้ร พื้�ช้พื้รรณธรรมช้าต้*ส วนใหญ่ เปั7นกลุ� มพื้�ช้ผลุ%ดใบ

• สภาพื้ภ�ม*อากาศึแบบปั8าฝนเข้ต้ร�อน (Tropical rainforest climate, AF) ฝนต้กมากแลุะที่�กเด�อนฝนต้กมากกว า 60

ม*ลุลุ*เมต้ร พื้�ช้พื้รรณส วนใหญ่ เปั7นปั8าดงด*บช้��นเข้ต้ร�อน กลุ� มพื้�ช้จัะผลุ%ดใบไม ช้%ดเจัน พื้บว าม�พื้�ช้ใบเข้�ยู่วต้ลุอดปั9 Environmental Geotechnology and Natural Disaster Research Unit, KU

ฤด'กาลฤด'กาล • ช้ วงฤด�หนาวจัากอ*ที่ธ*พื้ลุข้องลุมมรส�มต้ะว%นออกเฉี�ยู่ง

เหน�อ (NM: Northeast monsoonal season) • ช้ วงเปัลุ��ยู่นฤด�จัากฤด�หนาวเข้�าส� ฤด�ร�อน (SIM:

Summer intermonsoonal season )• ช้ วงเร*�มต้�นฤด�ฝนจัากอ*ที่ธ*พื้ลุข้องมรส�มต้ะว%นต้กเฉี�ยู่ง

ใต้� (OSM: Onset Southwest monsoonal season)

• ช้ วงกลุางฤด�ฝนจัากอ*ที่ธ*พื้ลุข้องลุมมรส�มต้ะว%นต้กเฉี�ยู่งใต้� (SM: Southwest monsoonal season)

• เปัลุ��ยู่นฤด�จัากฤด�ฝนเปั7นฤด�หนาว (WIM: Winter intermonsoonal season)



การหม�นเว!ยนข้องกระแสอากาศ

ภัาพถุ�ายดาวเท!ยมภัาพถุ�ายดาวเท!ยม• ภัาพถุ�ายดาวเท!ยมชน�ดอ�นฟ้าเรด


ภัาพถุ�ายข้องดาวเท!ยม ภัาพถุ�ายข้องดาวเท!ยม MTSAT MTSAT ในช�วงคล )น ในช�วงคล )น Visible Visible


ช�วงเวลากลางว�น

ช�วงเวลากลางค น

ภัาพถุ�ายดาวเท!ยมปร�มาณ์ไอน��า ภัาพถุ�ายดาวเท!ยมปร�มาณ์ไอน��า


ผ่ลการศ*กษาผ่ลการศ*กษา• การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนในพ �นท!)ล��มน��าน�านตือนบน

– การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนเช�งพ �นท!) – การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนตืามเวลา

• การกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามช�วงเวลาและการปรากฏซ��า – การกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามช�วงเวลา– การกระจายข้องความหน�กเบาข้องฝนและช�วงเวลาปรากฏซ��า

• การพยากรณ์�ปร�มาณ์น��าฝน – การว�เคราะห�ความส�มพ�นธ์�ระหว�างปร�มาณ์น��าฝนรายว�น และ

สภัาวะอากาศระด�บภั'ม�ภัาค – โปรแกรมการประเม�นปร�มาณ์ฝนจากภัาพถุ�ายดาวเท!ยม


ปร�มาณ์น��าฝนรายป?เฉล!)ยข้องสถุาน!ตืรวจอากาศปร�มาณ์น��าฝนรายป?เฉล!)ยข้องสถุาน!ตืรวจอากาศบ-านกอก อ�าเภัอเช!ยงกลาง สถุาน!ตืรวจอากาศบ-านกอก อ�าเภัอเช!ยงกลาง สถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท��งช-าง และสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัออ�าเภัอท��งช-าง และสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอ

ท�าว�งผ่า ท�าว�งผ่า

จากเส-นช��นค�าปร�มาณ์น��าฝน พบว�า รายป?เฉล!)ยระหว�าง 1,600.0 – 2,000.0 ม�ลล�เมตืร ซ*)งถุ อว�าเป<นปร�มาณ์น��าฝนค�อนข้-างส'ง

สถุาน!ตืรวจอากาศปร�มาณ์น��าฝน

เฉล!)ยรายป? (ม�ลล�เมตืร)

ค�าเบ!)ยงเบนมาตืรฐาน

ค�าส�มประส�ทธ์�"

ความแปรปรวน

บ-านกอก อ�าเภัอเช!ยงกลาง 21983, . 5681. 026.

อ�าเภัอท��งช-าง 17844 2375. 013.

อ�าเภัอท�าว�งผ่า 14130, . 2423. 017.


การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนเช�งพ �นท!)บร�เวณ์การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนเช�งพ �นท!)บร�เวณ์พ �นท!)ล��มน��าน�านตือนบนพ �นท!)ล��มน��าน�านตือนบน

การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนในพ �นท!)การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนในพ �นท!)ล��มน��าน�านตือนบนล��มน��าน�านตือนบน

การกระจายปร�มาณ์น��าฝนรายป?ข้องท��ง 3 สถุาน! พบว�า ปร�มาณ์ฝนแตื�ละสถุาน!แตืกตื�างก�นในเช�งปร�มาณ์ แตื�ไม�ม!ความแตืกตื�างก�นเม )อเปร!ยบเท!ยบในช�วงเวลาท!)ผ่�านมา


การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนในพ �นท!)ล��มการกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนในพ �นท!)ล��มน��าน�านตือนบนน��าน�านตือนบน((ตื�อตื�อ))

• การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนตืามเวลา– ร-อยละข้องปร�มาณ์น��าฝนตืามฤด'กาล ในป?น��ามาก ป?

ปกตื� และป?น��าน-อย ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศบ-านกอก อ�าเภัอเช!ยงกลาง สถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท��งช-าง และสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท�าว�งผ่าฤด'กา

ลปร�มาณ์น��าฝนตื�อปร�มาณ์น��าฝนรายป?เฉล!)ย (ร-อยละ)

สถุาน!บ-านกอก อ�าเภัอเช!ยงกลาง สถุาน!อ�าเภัอท��งช-าง สถุาน!อ�าเภัอท�าว�งผ่า

ป?น��ามาก ป?ปกตื�

ป?น��าน-อย

ป?น��ามาก

ป?ปกตื�


ป?น��ามาก

ป?ปกตื�


NM 2 9 0 2 5 7 4 6 6

SIM 7 10 22 9 9 11 10

1

1 8

OSM 23 24 25 26

2

6 20 30

2

8 23

SM 61 55 53 60

5

5 53 53

5

1 52

WIM 7 2 0 3 5 9 4 4 11


• กระจายข้องฝนตืามฤด'กาลในป?น��ามาก ป?ปกตื� และป?น��าน-อย ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศบ-านกอก อ�าเภัอเช!ยงกลาง จ�งหว�ดน�าน

ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศบ-านกอกอ�าเภัอเช!ยงกลาง: ป?น��ามาก

0.0

30.0

60.0

90.0

120.0

150.0

ว�นท!)

ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.)

NM SIM OSM SM WIM

ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศบ-านกอกอ�าเภัอเช!ยงกลาง: ป?ปกตื�

0.0

30.0

60.0

90.0

120.0

150.0

ว�นท!)


NM SIM OSM SM WIM

ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศบ-านกอกอ�าเภัอเช!ยงกลาง: ป?น��าน-อย

0.0

30.0

60.0

90.0

120.0

150.0

ว�นท!)

ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.)NM SIM OSM SM WIM


• กระจายข้องฝนตืามฤด'กาลในป?น��ามาก ป?ปกตื� และป?น��าน-อย ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท��งช-าง

ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท��งช-าง: ป?น��ามาก

0

30

60

90

120

150

ว�นท!)


ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท��งช-าง: ป?ปกตื�

0

30

60

90

120

150

ว�นท!)


ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท��งช-าง: ป?น��าน-อย

0

30

60

90

120

150

ว�นท!)



• กระจายข้องฝนตืามฤด'กาลในป?น��ามาก ป?ปกตื� และป?น��าน-อย ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท�าว�งผ่า

ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท�าว�งผ่า : ป?น��ามาก

0

30

60

90

120

150

ว�นท!)


ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท�าว�งผ่า : ป?ปกตื�

0

30

60

90

120

150

ว�นท!)


ปร�มาณ์น��าฝนรายป?(มม.) ข้องสถุาน!ตืรวจอากาศอ�าเภัอท�าว�งผ่า : ป?น��าน-อย

0

30

60

90

120

150

ว�นท!)


NM SIM OSM SM WIM



จ�านวนว�นท!)ม!ฝนตืกสถุาน!บ-านกอกปรากฎีการณ์�

ฤด'กาล เกณ์ฑ์�ปร�มาณ์ฝนตืก (มม.)

<0.1

0.1-10.0

10.1-20.0

20.1-35.0

35.1-60.0

60.1-90.0

>90.0 รวม

ป?น��ามาก NM 0 7 2 1 0 0 0 10

SIM 0 12 5 1 0 0 0 19

OSM 0 21 8 5 3 1 1 38

SM 0 39 13 11 7 2 4 75

WIM 0 10 1 3 0 1 0 14

ป?น��าน-อย NM 0 4 0 0 0 0 0 4

SIM 0 9 2 2 0 2 0 15

OSM 0 33 6 6 0 0 0 45

SM 0 39 6 7 6 0 0 58

WIM 0 0 0 0 0 0 0 0

ป?ปกตื� NM 0 14 2 1 1 1 0 19

SIM 0 14 1 2 2 0 0 19

OSM 0 25 5 4 4 1 0 39

SM 0 39 14 11 7 1 2 74

WIM 0 13 2 0 0 0 0 15


จ�านวนว�นท!)ม!ฝนตืกสถุาน!ท��งช-างปัรากฎการณ/ ฤด�กาลุ เกณฑ์/ปัร*มาณฝนต้ก (มม.)

<0.1

0.1-10.0

10.1-20.0

20.1-35.0

35.1-60.0

60.1-90.0

>90.0 รวม

ปั9น��ามาก NM 0 4 1 0 0 0 0 5

SIM 1 6 3 3 1 0 0 13

OSM 1 24 5 3 2 2 1 37

SM 0 34 14 11 8 1 1 69

WIM 0 6 1 0 0 0 0 8

ปั9น��าน�อยู่ NM 0 8 1 1 1 0 0 11

SIM 0 8 4 2 1 0 0 14

OSM 1 25 7 2 2 0 0 38

SM 2 36 11 8 3 1 1 63

WIM 0 8 3 1 0 0 0 12

ปั9ปักต้* NM 0 7 1 0 0 0 0 9

SIM 0 9 2 3 0 0 0 14

OSM 0 24 6 5 3 0 0 37

SM 0 39 13 8 7 2 0 69

WIM 0 7 3 1 0 0 0 11


จ�านวนว�นท!)ฝนท��งช�วงสถุาน!บ-านกอกปัรากฎการณ/ ฤด�กาลุ เกณฑ์/ปัร*มาณฝนต้ก (มม.)

<0.1

0.1-10.0

10.1-20.0

20.1-35.0

35.1-60.0

60.1-90.0

>90.0

ปั9น��ามาก NM - 17 60 120 - - -

SIM - 5 12 61 - - -

OSM - 3 8 12 20 61 61

SM - 2 7 8 13 46 23

WIM - 3 31 10 - 31 -

ปั9น��าน�อยู่ NM - 30 - - - - -

SIM - 7 31 31 - 31 -

OSM - 2 10 10 - - -

SM - 2 15 13 15 - -

WIM - - - - - - -

ปั9ปักต้* NM - 9 60 120 120 120 -

SIM - 4 61 31 31 - -

OSM - 2 12 15 15 61 -

SM - 2 7 8 13 92 46

WIM - 2 16 - - - -


จ�านวนว�นท!)ฝนท��งช�วงสถุาน!ท��งช-างปัรากฎการณ/ ฤด�กาลุ เกณฑ์/ปัร*มาณฝนต้ก (มม.)

<0.1

0.1-10.0

10.1-20.0

20.1-35.0

35.1-60.0

60.1-90.0

>90.0

ปั9น��ามาก NM - 30 120 - - - -

SIM 61 10 20 20 61 - -

OSM 61 3 12 20 31 31 61

SM - 3 7 8 12 92 92

WIM - 5 31 - - - -

ปั9น��าน�อยู่ NM - 15 120 120 120 - -

SIM - 8 15 31 61 - -

OSM 61 2 9 31 31 - -

SM 46 3 8 12 31 92 92

WIM - 4 10 31 - - -

ปั9ปักต้* NM - 17 120 - - - -

SIM - 7 31 20 - - -

OSM - 3 10 12 20 - -

SM - 2 7 12 13 46 -

WIM - 4 10 31 - - -

การกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามการกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามช�วงเวลาและการปรากฏซ��าช�วงเวลาและการปรากฏซ��า

• การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนตืามเวลาการกระจายข้องฝนท!)ตืกตื�อเน )องไม�เก�น 3 ช�)วโมง


ล�กษณ์ะข้องฝนท!)ตืกตื�อเน )องไม�เก�น 3 ช�)วโมง

ฤด'กาลNM SIM OSM SM WI

M

จ�านวนคร��งท!)ม!ฝนตืก (คร��ง) 1

0

3

0 55 74

1

2

ปร�มาณ์ฝนเฉล!)ย (มม.) 1

2.7

1

7.9

19

.020.8

1

9.8

ปร�มาณ์ฝนส'งส�ด (มม.) 2

1.6

5

7.6

49

.210

22.

3

4.6

ระยะเวลาในการตืกเฉล!)ย (นาท!) 7

8

7

5 85 82

6

8

การกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามการกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามช�วงเวลาและการปรากฏซ��าช�วงเวลาและการปรากฏซ��า((ตื�อตื�อ))

• การกระจายข้องปร�มาณ์น��าฝนตืามเวลาการกระจายข้องฝนท!)ตืกตื�อเน )องมากกว�า 3 ช�)วโมง


ล�กษณ์ะข้องฝนท!)ตืกตื�อเน )องเก�น 3 ช�)วโมง

ฤด'กาลNM SIM OSM SM WIM

จ�านวนคร��งท!)ม!ฝนตืก (คร��ง) 1 24 35 2

ปร�มาณ์ฝนเฉล!)ย (มม.)12

40.2

53.3

68.2

ปร�มาณ์ฝนส'งส�ด (มม.)12

10

08.14

16.92.8

ระยะเวลาในการตืกเฉล!)ย (นาท!) 19

0

30

3

44

1

26

0

ระยะเวลาในการตืกส'งส�ด (นาท!) 81

0

12

30

30

0

19

0

เปร!ยบเท!ยบความหน�กเบาข้องฝนเปร!ยบเท!ยบความหน�กเบาข้องฝนในช�วงเร�)มตื-นฤด'ฝนและช�วงปลายในช�วงเร�)มตื-นฤด'ฝนและช�วงปลาย

ฤด'ฝนฤด'ฝน 16 May 2002 02.20 - 05.30

0102030405060708090

100

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300

Time (min)

Inten

sity (

mm/hr

)

9 Sep 2002 14.50 - 18.40

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300

Time (min)

Inten

sity (

mm/hr

)


• การกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามช�วงเวลา– อ�ทธ์�พลจาก

ร�องความกดอากาศตื�)าก�าล�งแรง หร อก�าล�งอ�อน (AITCZ, WITCZ)


19 Aug 2006 05.00 - 15.10

010

2030

405060

7080

90100

10 60 110 160 210 260 310 360 410 460 510 560 610 660 710Time (min)

Inte

nsity

(mm

/hr)

• การกระจายความหน�กเบาข้องฝนตืามช�วงเวลา(ตื�อ)– อ�ทธ์�พลจาก

ด!เปรสช�)นและความกดอากาศตื�)าหร อพาย�หม�นเข้ตืร-อน(LOW&DEP)


25 Jul 2006 00.30 - 08.30

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

10 60 110 160 210 260 310 360 410 460 510 560 610 660 710

Time (min)

Inten

sity (

mm/hr

)

• การกระจายข้องความหน�กเบาข้องฝนและช�วงเวลาปรากฏซ��า


1

10

100

1000

1 10 100 1000DURATION, min

RAINFA

LL INT

ENSITY

, mm/hr

จากข้-อม'ลฝนจากการตืรวจว�ดสถุาน!ตืรวจว�ดน��าฝนบ-านกอก ตื��งแตื� ป? พ.ศ - .2 5 4 5 2

549 เป<นเวลา 5 ป? ได-สมการ

i =6 2 9 .3 T00.

888 /(t+2 0729) . เม )อI = ความหน�กเบาข้องฝน (rainfall intensity, mm/hr)T = ช�วงเวลาการตืกข้องฝน (duration, min)T = ช�วงเวลาปรากฏซ��า (return period, years)

1

10

100

1000

1 10 100 1000

50020010050201052

การพยากรณ์�ปร�มาณ์น��าฝนการพยากรณ์�ปร�มาณ์น��าฝน

• การว�เคราะห�ความส�มพ�นธ์�ระหว�างปร�มาณ์น��าฝนรายว�น และสภัาวะอากาศระด�บภั'ม�ภัาค (Synoptic weather condition)


พาราม�เตือร�ชน�ดสภัาวะอากาศ

AH D&L (1 )

D&L (2 )

AITCZ

SWIND

ASW EWIND

CON

WT

ฝนส'งส�ด (ม�ลล�เมตืร)

3

4

6

33

6

63

9

1

7.7

24. 9.5

0.1

1

4.6

1

4.8

เฉล!)ย 3 ค�ากลาง (ม�ลล�เม

ตืร)

8.5

19

4

21

9

9.6

14. 7.4

0.1

5.6

3.4

ร-อยละข้องพ �นท!)

7

3

82 97 9

7

17 67 5 7

2

5

8

การพยากรณ์�ปร�มาณ์น��าฝนการพยากรณ์�ปร�มาณ์น��าฝน((ตื�อตื�อ))• โปรแกรมการประเม�นปร�มาณ์ฝนจากภัาพถุ�ายโปรแกรมการประเม�นปร�มาณ์ฝนจากภัาพถุ�ายดาวเท!ยมดาวเท!ยม

เป<นการว�เคราะห�ความส�มพ�นธ์�ระหว�างปร�มาณ์น��าฝนก�บค�าความสว�างข้อง pixel จากภัาพถุ�ายดาวเท!ยมอ�ตื�น�ยมว�ทยาข้องประเทศจ!นช )อ FengYun-2C (FY-2C) โดยใช-ภัาพถุ�ายดาวเท!ยม ใน 2 ช�วงคล )น ได-แก� ช�วงคล )นร�งส!ความร-อน (Infrared; 10.3-11.3 µm ) และช�วงตืรวจว�ดปร�มาณ์ไอน��า (Water vapor; 6.3-7.6 µm) สามารถุดาวน�โหลดข้-อม'ลจากเว;บไซตื�กรมอ�ตื�น�ยมว�ทยา


ภัาพถุ�ายดาวเท!ยมช�วงคล )นร�งส!ความร-อน (Infrared; 10.3-11.3 µm )


ภัาพถุ�ายดาวเท!ยมช�วงตืรวจว�ดปร�มาณ์ไอน��า (Water vapor; 6.3-7.6 µm )

การศ*กษาความส�มพ�นธ์�ระหว�างการศ*กษาความส�มพ�นธ์�ระหว�างภัาพถุ�ายดาวเท!ยมก�บปร�มาณ์น��าฝนภัาพถุ�ายดาวเท!ยมก�บปร�มาณ์น��าฝน

• ที่�าการค%ดเลุ�อกเฉีพื้าะว%นที่��ม�ฝนต้กจัากเคร��องว%ดน��าฝนแบบอ%ต้โนม%ต้* แลุะต้รงก%บที่��ม�ข้�อม�ลุภาพื้ถ่ ายู่ดาวเที่�ยู่มช้ วงคลุ��น IR แลุะ Water Vapor ต้ อเน��องแลุะสอดคลุ�องก%น

• ว*เคราะห/ค าความสว างข้องภาพื้ (Brightness ) ในภาพื้ดาวเที่�ยู่มแบบ IR แลุะว*เคราะห/รห%สส� RGB ข้องภาพื้ดาวเที่�ยู่ม Water Vapor

• น�าค าความส%มพื้%นธ/ด%งกลุ าวมาเช้��อมโยู่งก%บข้�อม�ลุน��าฝนรายู่ช้%�วโมง


กราฟความส%มพื้%นธ/ระหว างอ�ณหภ�ม*ยู่อดกราฟความส%มพื้%นธ/ระหว างอ�ณหภ�ม*ยู่อดเมฆ เมฆ ((องศึาเซลุเซ�ยู่สองศึาเซลุเซ�ยู่ส ) ) ในภาพื้ถ่ ายู่ช้น*ด ในภาพื้ถ่ ายู่ช้น*ด IR IR ข้องดาวเที่�ยู่ม ข้องดาวเที่�ยู่ม FY-2C FY-2C ก%บปัร*มาณน��าฝนก%บปัร*มาณน��าฝน

รายู่ช้%�วโมง รายู่ช้%�วโมง ((ม*ลุลุ*เมต้รม*ลุลุ*เมต้ร))R = 0.0011Ts2 - 0.2887Ts - 1.0435

R2 = 0.8276

0

5

10

15

20

25

30

35

40

-120 -100 -80 -60 -40 -20 0

อ�ณ์หภั'ม�ยอดเมฆ (องศาเซ ลเซ! ยส)

ปร

�มาณ์

น��าฝ

น(ม

�ลล�เม

ตืร)


กราฟความส%มพื้%นธ/ระหว างค าสเกลุส�ในกราฟความส%มพื้%นธ/ระหว างค าสเกลุส�ในภาพื้ถ่ ายู่ดาวเที่�ยู่มช้น*ด ภาพื้ถ่ ายู่ดาวเที่�ยู่มช้น*ด WV WV ข้องข้อง

ดาวเที่�ยู่ม ดาวเที่�ยู่ม FY-2C FY-2C ก%บปัร*มาณน��าฝนรายู่ก%บปัร*มาณน��าฝนรายู่ช้%�วโมง ช้%�วโมง ((ม*ลุลุ*เมต้รม*ลุลุ*เมต้ร))


R = 0.0162Sc2 + 0.9293Sc + 14.675

R2 = 0.8572

05

10152025303540

-80 -70 -60 -50 -40 -30 -20 -10 0ค�าสเกลส!

ปร

�มาณ์น��า

ฝน(ม

�ลล�เมตื

ร)

การพ�ฒนาโปรแกรมประเม�นการพ�ฒนาโปรแกรมประเม�นปร�มาณ์น��าฝน ปร�มาณ์น��าฝน Rain SATRain SAT

• ส�วนประกอบข้องโปรแกรม


หน�าต้ างเมน�

หน�าต้ าง ภาพื้ ช้ องที่� 1




หน-าตื�างเมน'

หน-าตื�าง ภัาพ ช�อง ท! 1




หน-าตื�างเมน' (Menu Windows) ส�าหร�บเล อกฟ้8งก�ช�)นท�างาน ปร�บพ�ก�ด และเล อกภัาพ

(1 )ฟ้8งก�ช�)นแสดงภัาพ (2) ฟ้8งก�ช�)นเปร!ยบเท!ยบ

ร'ปแบบข้องส!(3) ฟ้8งก�ช�)นว�เคราะห�ก-อน

เมฆจากเรดาร�


1

2

3

ส�วนข้องหน-าตื�างจ�านวน ส�วนข้องหน-าตื�างจ�านวน 4 4 หน-าตื�าง เพ )อแสดงหน-าตื�าง เพ )อแสดงภัาพท!) ภัาพท!) 1 1 ถุ*ง ถุ*ง 4 4

ซ*)งสามารถุท�างานได-แตืกตื�างก�นตืามฟ้8งก�ช�)นใช-ซ*)งสามารถุท�างานได-แตืกตื�างก�นตืามฟ้8งก�ช�)นใช-งาน งาน




ค�าการสะท-อนข้องหยดน��า (dBZ) จากการตืรวจว�ดโดยว�ธ์! Plan Position Indicator


เปร!ยบเท!ยบช�วงค�าการสะท-อนข้องหยดน��า เปร!ยบเท!ยบช�วงค�าการสะท-อนข้องหยดน��า ((dBZ) dBZ) จากการตืรวจว�ดข้องเรดาร�ตืรวจอากาศจากการตืรวจว�ดข้องเรดาร�ตืรวจอากาศ

ก�บแนวโน-มความหน�กเบาข้องฝนก�บแนวโน-มความหน�กเบาข้องฝน


ค�าการสะท-อนข้องหยดน��า (dBZ)

แนวโน-มความหน�กเบาข้องฝน*

- 100. ถุ*ง 200. กล��มเมฆ (ไม�ม!ฝน)

201. ถุ*ง 300. ฝนเบา

301. ถุ*ง 400. ฝนปานกลาง

401. ถุ*ง 450. ฝนหน�ก

451. ถุ*ง 500. ฝนหน�กมาก

501. ถุ*ง 550. ฝนร�นแรง

551> . ฝนร�นแรงมาก

ที่��มา : Promasakha na Sakolnakhon 2008( )

ฟ้8งก�ช�)นหาก-อนเมฆจากภัาพถุ�ายฟ้8งก�ช�)นหาก-อนเมฆจากภัาพถุ�ายดาวเท!ยมดาวเท!ยม

• ค�าส!ท!)ก�าหนดให-แสดงแทนช�วงปร�มาณ์น��าฝน (ม�ลล�เมตืร ) ในโปรแกรม Rain SAT


ค�าปร�มาณ์น��าฝน (ม�ลล�เมตืร) ส!ท!)ก�าหนด ในหน-าตื�างภัาพช�องท!) 3 และ 4

ไม�ม!ฝน (0) ไม�ม!ส!

1 – 5 ส!เข้!ยวอ�อน

5 – 10 แดง

10 – 20 เหล อง

20 – 30 ชมพ'

ภัาพตื�วอย�างในการประเม�นปร�มาณ์น��าภัาพตื�วอย�างในการประเม�นปร�มาณ์น��าฝนฝน


เปัร�ยู่บเที่�ยู่บข้�อม�ลุฝนรายู่ช้%�วโมงที่��ได�จัากเปัร�ยู่บเที่�ยู่บข้�อม�ลุฝนรายู่ช้%�วโมงที่��ได�จัากการต้รวจัว%ด ก%บช้ วงปัร*มาณฝนที่��ค�านวณการต้รวจัว%ด ก%บช้ วงปัร*มาณฝนที่��ค�านวณ

ได�จัากโปัรแกรม ได�จัากโปัรแกรม Rain SATRain SAT

ฝน 20-30 ฝน 10-20 ฝน 5-10 ไ ม�ม!ฝน (0) ฝน 1-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

ช�วงปร�มาณ์ ฝนจากโ ปรแกรม (ม�ลล�เมตืร)

ปร

�มาณ์

น��าฝน

รายช

� )วโมง

ท!)ตืรว

จว�ดไ

ด-(ม

�ลลเม

ตืร)


แนวทางปฏ�บ�ตื�ส�าหร�บการตื�ดตืามสภัาพแนวทางปฏ�บ�ตื�ส�าหร�บการตื�ดตืามสภัาพอากาศ อากาศ ((ในเคร อข้�ายในเคร อข้�าย))

• ช�วงเวลาสภัาพอากาศปกตื� – ตื�ดตืามสภัาพอากาศรายว�นและจ�ดท�าข้-อม'ลเพ )อเป<น

สถุ�ตื�– ท�าฐานข้-อม'ลอย�าง�ายเป<นหมวดหม'�ช�ดเจน– พยากรณ์�ฝนจากงานว�จ�ย– ท�าการประกาศข้-อม'ล เผ่ยแพร�– ตื�ดตืามสภัาพอากาศในร�ศม! 300 ก�โลเมตืร


แนวทางปฏ�บ�ตื�ส�าหร�บการตื�ดตืามสภัาพแนวทางปฏ�บ�ตื�ส�าหร�บการตื�ดตืามสภัาพอากาศ อากาศ ((ในเคร อข้�ายในเคร อข้�าย))

• ช�วงเวลาเฝ3าระว�งสภัาพอากาศ – จ�ดสรรก�าล�งคน เพ )อเฝ3าตื�ดตืามข้-อม'ลสภัาพอากาศ

อย�างตื�อเน )อง– เตืร!ยมข้-อม'ลสภัาพอากาศก�อนหน-า และป8จจ�บ�น – ว�เคราะห�สภัาวะอากาศท!)ม!อ�ทธ์�พลตื�อการเก�ดฝน – ตืรวจสอบข้-อม'ลปร�มาณ์น��าฝนในพ �นท!)อย�างตื�อ

เน )อง – ท�าร�างเพ )อประกาศเตื อนภั�ยสภัาพอากาศ หร อพ�บ�ตื�

ภั�ยในพ �นท!)


การจ�ดโครงการถุ�ายทอดความร'- และการจ�ดโครงการถุ�ายทอดความร'- และการสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยา เพ )อการสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยา เพ )อ

การเตื อนภั�ยการเตื อนภั�ย • การศ*กษาด'งานท!)กรมอ�ตื�น�ยมว�ทยา บางนา


การจ�ดโครงการถุ�ายทอดความร'- และการจ�ดโครงการถุ�ายทอดความร'- และการสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยา เพ )อการสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยา เพ )อ

การเตื อนภั�ยการเตื อนภั�ย((ตื�อตื�อ))• อบรมความร� �พื้��นฐานด�านอ�ต้�น*ยู่มว*ที่ยู่า เพื้��อการ

ต้*ดต้ามสภาพื้อากาศึ • ใช้�ซอฟต้/แวร/เพื้��อการคาดคะเนปัร*มาณน��าฝน

พื้ยู่ากรณ/ปัร*มาณน��าฝน (ภาคปัฏิ*บ%ต้*การ) • การส�บค�นข้�อม�ลุส�าหร%บต้*ดต้ามสภาพื้อากาศึ • สร�างเคร�อข้ ายู่อ�ต้�น*ยู่มว*ที่ยู่า


การสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยาการสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยา


การสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยา การสร-างเคร อข้�ายอ�ตื�น�ยมว�ทยา ((ตื�อตื�อ))

• จั%ดรายู่การว*ที่ยู่�ในโรงเร�ยู่น • ที่�าเวAบเพื้จัเก��ยู่วก%บข้�อม�ลุด�านอ�ต้�น*ยู่มว*ที่ยู่าในเคร�อข้ ายู่ข้อง

โรงเร�ยู่น• ต้*ดต้%�งสถ่าน�อ�ต้�น*ยู่มอยู่ างง ายู่ • สร�างที่�มงานแต้ ลุะฝ8ายู่เพื้��อจั%ดเวรที่�าหน�าที่��ต้ างๆ ในช้�มน�ม • ร*เร*�มที่�าโครงงานว*ที่ยู่าศึาสต้ร/ด�านบรรยู่ากาศึ แลุะ

อ�ต้�น*ยู่มว*ที่ยู่า • สร�างเคร�อข้ ายู่อ�ต้�น*ยู่มว*ที่ยู่าในโรงเร�ยู่น เช้ น การจั%ดอบรม• ให�ความร� �ด�านอ�ต้�น*ยู่มว*ที่ยู่า แลุะภ%ยู่พื้*บ%ต้* แก ช้�มช้น • สร�างเคร�อข้ ายู่ความร วมม�อก%บหน วยู่งานในที่�องถ่*�น • จั%ดก*จักรรม แลุะเสร*มสร�างความร� �


Documents

การพยากรณ์และการเตือนภัย จากสภาวะฝนมากเกินปกติ บริเวณลุ่มน้ำน่านตอนบน