آشنایی با خالصة االقوال

عالمه حّل�ی

تألیفات رجالی

خالصة االقوال فی معرفة الرجال

ایضاح االشتباه فی اسماء الرواة

کشف المقال فی معرفة الرجال

نام کتاب:خالصة األقوال في معرفة الرجال

كتاب 95تاریخ تالیف: عالمه حّلى چنان كه در صفحه

خويش در شرح حال سيد مرتضى عّلم الهدى

693ذكر كرده كتاب خويش را در سال

.هجرى تأليف نموده است

نام اختصاری:صه

خصوصیات ساختاری

كتاب خالصة األقوال به دو قسمت تقسيم :شده

QمSدR عQّلیه قسمت اول : القSسمR االول فی مQن اعت

قسمت دوم: القSسمR الثانی فی ذSکرS الضRعQفاءS وQ مQن

QقSفR فیه Qه و ا دV قول RرQ ا

قسمت اول: شامل كسانى است كه به آنها .اعتماد مى شود و روايت آنها مقبول است

قسمت دوم: كسانى كه در مورد روايت آنها توقف مى شود و به جهت عدم اعتماد، قول آنها

مقبول نيست.

اسماء روات نيز بر اساس حروف الفباء تنظيم شده و براى هر نام يك باب در نظر گرفته شده و

تمام رواتى كه همنام هستند يكجا آمده اند تا .اشتراك اسامى از هم تمييز داده شود

فواید رجالی

کسانی که به کنیه شناخته شده اند

مشخص کردن مراد از ابی جعفر در روایات سعد بن عبد الّله و مراد از ابی قاسم در روایت حسن بن محبوب از او

مشخص کردن مراد از عده در اسناد کّلینی در کتاب کافی

استثنای رجال نوادر الحکمه از سوی محمد بن حسن بن عّلی بن قمی

تاریخ امام مهدی )عج( و وکالی چهار گانه ایشان

نام مذمومین در کتاب الغیبه شیخ طوسی

نام چند نفر از کسانی که برای ایشان توقیع صادر شده،در کتابالغیبه طوسی

بررسی طرق شیخ طوسی در مشیخه تهذیب االحکام و

االستبصار وطرق صدوق در کتاب من الیحضر تعیین مراد از حماد که ابراهیم بن هاشم از او نقل کرده استالفقیه

برخی طرق صحیح عالمه حّلی به تألیفات شیخ طوسی، صدوق و کشی

خصوصیات محتوایی

عالمه حّلی در توثیقات و تضعیفات، مبانی گوناگونی داشته است. این مبانی را می توان در موارد زیر خالصه

کرد:

. اعتماد بر توثیق و تضعیفهای رسیده از پیشینیان.۱

.وکالت از امام معصوم، مالزم با عدالت دانسته شده است.2

.ترحم یکی از معصومان بر شخصی نشانه وثاقت است.3

ۀ. کثرت روایت از مشایخ حدیث از راوی، نشان ۴وثاقتاو است.

. شهادت راوی به همراه یکی از ائمه و یا حضور او با ۵ایشان در جنگها نشانه وثاقت راوی است.

ۀ. وجود فضایل در شخص راوی نشان وثاقت او است.۶

. نقل روایات مدح راوی از سوی مشایخ و بزرگان ۷ۀرجالی نشان

وثاقت راوی است.. اصالة العداله۸

. هر کس از فرقه امامیه نباشد، قابل اعتماد نیست.۹

ویژگیها‌

.رجال عالمه حّلى مرجعى بسيار معتبر براى 1شناختن روات

شيعه است و وثاقت و ضعف راويان را خيّلى واضح و .بدون ابهام بيان كرده است

.عالمه كتاب خويش را به ابواب گوناگون تقسيم 2نموده و در هر باب يك نام را ذكر كرده و به دنبال آن

اشتراكات آن را روشن نموده.

.عالمه در بسيارى موارد نظر ديگر عّلماى رجال را 3نيز نقل كرده; ام�ا در پايان نظر خودش را در تأييد يا رد

.نظر آنان آورده است

. نحوۀ� تّلفظ و نوشتن صحيح اسامى رواتى كه ممكن 4است اشتباه خوانده شوند را تذكر داده است.

. در اين كتاب به نوعى طبقه روات روشن شده و 5امامانى كه هر راوى از آنها روايت نقل كرده نيز

مشخص شده اند.

ارزش و اعتبار

.مؤلف كتاب شخصيتى چون عالمه حّلى است با بيش 1 تأليف در رشته هاى گوناگون و از حديث عّلم و 100از

تقوا زبانزد همگان است، آنچنان كه قبل از بّلوغ به مقام رفيع اجتهاد نايل گشته بود.

.عالمه بسيارى از مطالب خود را از كتبى نقل كرده 2كه آن كتب به دست ما نرسيده و تنها راه اطالع از

مضمون آنها مراجعه به كتبى نظير» خالصة األقوال« .است

.نسبت به مطالب نقل شده از كتبى كه نسخه آنها 3 موجود است به عنوان نسخه اى قديمى و معتبر است

كه صحت نسخه هاى ديگر كتب را تأييد مى كند.

.نسخه هاى مربوط به زمان مؤلف موجود است كه 4از نظر صحت انتساب و مطالب موجود در كتاب هيچ

شك و شبهه اى باقى نمى گذارد.

بررسی سندی

Sع�ِضQ �ارS عQن� ب ب Qج� �دS ال �نS عQب Sد�رSيسQ عQن� مRحQم�دS ب �نR ِإ Qح�مQدR ب أ

Sي بQ SلQى أ فQعQهR ِإ Qا رQ Sن اب Qص�ح

Q أ

�هS )ع( قQال: �دSالّل عQب

SهS RسSبQ ب �ت ح�مQنR وQ اك SهS الر� SدQ ب �عQق�لR قQالQ مQا عRب QهR مQا ال قRّل�تR ل

Qّل�كS QةQ فQقQالQ ت QانQ فSي مRعQاوSي �ذSي ك QانR قQالQ قRّل�تR فQال ن Sج� ال

�سQت� Qي �عQق�لS وQ ل Sال SيهQة  ب ب Qش QيSه Qو RةQ �طQن ي Sّل�كQ الش� اءR ت Qر� �ك الن

. Sق�لQع� Sال ب

Sد�رSيس: �نR ِإ Qح�مQدR ب أ

¡ کثیر الحدیث صحیح الروایه کان ثقة فی اصحابنا، فقیها

�ار: ب Qج� �دS ال �نS عQب مRحQم�دS ب

قمی،من اصحاب ابی الحسن الثالث الهادی)عّلیه السالم(، ثقة.

11،صفحه:1کافی،جّلد