ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝΕισαγωγικά στοιχεία

Θανάσης Καραλής

Ενότητα: Μεθοδολογία Επιμόρφωσης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΩΝΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΔΥΤ. ΕΛΛΑΔΑΣ, ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ και ΖΑΚΥΝΘΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ – ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ – ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Ι. Θεωρητικές προσεγγίσεις

Η Εκπαίδευση Ενηλίκων ως διακριτό θεσμικό και επιστημονικό πεδίο

Ενήλικος και ενηλικιότητα

νομική προσέγγιση βιολογική προσέγγιση ψυχολογική προσέγγιση κοινωνιολογική προσέγγιση

Τυπολογία Coombs

τυπική εκπαίδευση (formal education)

μη-τυπική (non-formal education)

άτυπη (informal education)

Διά Βίου Μάθηση

Ο επιστημονικός προβληματισμός για τη διά βίου μάθηση και εκπαίδευση παραπέμπει σε μια διαφορετική από τη συμβατική προσέγγιση και οπτική, για να αντιλαμβανόμαστε, να κατανοούμε και να σχεδιάζουμε τις διαδικασίες εκείνες που αναφέρονται στη μάθηση, την εκπαίδευση, τον εκπαιδευτικό θεσμό και τον εκπαιδευόμενο πολίτη – με βασικό στοιχείο διαφοροποίησης την έννοια της συνέχειας, του συνεχούς (continuum). Η διά βίου μάθηση περιλαμβάνει όλες τις μαθησιακές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οποιουδήποτε τύπου, περιεχομένου ή βαθμίδας, που λαμβάνουν χώρα σε τυπικά, μη-τυπικά και άτυπα εκπαιδευτικά πλαίσια και στις οποίες συμμετέχουν πολίτες κάθε ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου, σε οποιαδήποτε φάση του βιολογικού και κοινωνικού τους κύκλου.

Εκπαίδευση Ενηλίκων

Η Εκπαίδευση Ενηλίκων αποτελεί σαφώς διακριτή επιστημονική περιοχή αλλά και πεδίο ανάπτυξης εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, αφού σύμφωνα με τον γενικώς αποδεκτό ορισμό του ΟΟΣΑ αφορά οποιαδήποτε μαθησιακή δραστηριότητα ή πρόγραμμα σχεδιασμένο από εκπαιδευτικό φορέα, για εκπαιδευόμενους που έχουν υπερβεί την ηλικία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και των οποίων η κύρια δραστηριότητά τους δεν είναι πλέον η εκπαίδευση (OECD, 1977). Πέραν του κριτηρίου της απόστασης από το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα, στη σχετική βιβλιογραφία τίθεται ως απαραίτητη προϋπόθεση, για να θεωρηθεί ότι μια εκπαιδευτική δραστηριότητα εντάσσεται στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων, και το κριτήριο της ενηλικιότητας των εκπαιδευομένων.

«Μεγάλοι Δάσκαλοι»

Eduard Lindeman (1885-1953)“The Meaning of Adult Education” (1926)

Οι τυπικές σπουδές του ξεκινούν στην ηλικία των 21 ετών, αφού προηγουμένως έχει εργαστεί για 12 χρόνια σε διάφορες δουλειές (όπως: εργάτης σε ναυπηγεία, αγρότης, καθαριστής σε στάβλους, κτίστης, κ.α.). Οι περισσότεροι από τους βιογράφους του σημειώνουν ότι όταν ξεκίνησε να παρακολουθεί το Γεωπονικό Κολέγιο του Michigan ήταν λειτουργικά αναλφάβητος.

Μέχρι το τέλος της ζωής του δημοσίευσε: 5 βιβλία, 207 επιστημονικά άρθρα, 107 παρουσιάσεις βιβλίων, 16 μονογραφίες και 17 κεφάλαια σε συλλογικά έργα. Από το 1924 κατείχε τη θέση του καθηγητή κοινωνικής φιλοσοφίας στο New York School of Social Work, ενώ υπήρξε επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια: Temple University, University of California, Stanford University, Columbia University, University of Wisconsin και University of Delhi (India).

Paulo Regulus Neves Freire (1921-1997)

Pedagogy of the Oppressed

Οι δύο πολιτισμοί

Κριτική συνειδητοποίηση

Αλφαβητισμός των καταπιεσμένων

Malcolm Knowles (1930-1997)

Andragogy – «Ανδραγωγική»

1968 / “Androgogy not pedagogy”

1833 Alexander Kapp

Χαρακτηριστικά Είναι ενήλικοι και χαρακτηρίζονται από τάση για

αυτοκαθορισμό

Διαθέτουν πλήθος γνώσεων, δεξιοτήτων, εμπειριών, αξιών

και στάσεων

Βρίσκονται σε μια συνεχιζόμενη διεργασία εξέλιξης

Συμμετέχουν σε όλες τις διαστάσεις της κοινωνικής ζωής

Έχουν «ανταγωνιστικά» προς τη μάθηση ενδιαφέροντα και

ασχολίες

Κριτική στον Knowles

Περιορισμένη εμπειρική επαλήθευση

«Απανθρωποποιεί» τα παιδιά

Jack Mezirow (1923-) Πλαίσια αναφοράς, παραδοχές και νοητικές συνήθειες

Πληροφοριακή και Μετασχηματίζουσα μάθηση

Αποπροσανατολιστικό δίλημμα

Στοχασμός,

κριτικός στοχασμός

κριτικός αυτοστοχασμός

Μετασχηματισμός προοπτικών

Χαρακτηριστικά ενηλίκων και ρόλος του εκπαιδευτή

Ενεργητική συμμετοχή vs. μεταφορά γνώσης

Κάλυψη αναγκών

Σεβασμός στην ενηλικιότητα

«από δάσκαλος, διευκολυντής / εμψυχωτής»