Το Κέντρο Ενημέρωσης για την Αρκούδα

Το καταφύγιο του Λύκου Το Νυμφαίο

Περιβαλλοντικό Κέντρο ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ

Ο Κτηνιατρικός Σταθμός ήταν η πρώτη εγκατάσταση που δημιουργήθηκε ειδικά για την προστασία της αρκούδας στην Ελλάδα, ενώ η έναρξη των κατασχέσεων των χορευτριών αρκούδων ήταν η πρώτη δράση για την προστασία της αρκούδας στην Ευρώπη. Ακολούθησαν τόσο η ανα-βάθμιση και η δημιουργία νέων εγκατα-στάσεων όσο και επέκταση και η ανάπτυ-ξη νέων δράσεων που στο σύνολο τους, εγκαταστάσεις και δράσεις έχουν εξελιχθεί και είναι γνωστά πλέον ως Περιβαλλοντι-κό Κέντρο του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ. Σήμερα οι εγκαταστάσεις του Περιβαλλο-ντικού Κέντρου του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ έχουν επεκταθεί σε τρεις διαφορετικές Κοινότη-τες και περιλαμβάνουν το νέο Κτηνιατρι-κό Σταθμό και το Διεπιστημονικό Κέντρο στον Αετό, το Καταφύγιο του Λύκου, το Κέντρο Ενημέρωσης για το Λύκο και το Κέντρο Αναπαραγωγής και Επαναδιάδο-σης του Ελληνικού Ποιμενικού στην Αγρα-πιδιά και το Καταφύγιο της Αρκούδας με το Κέντρο Ενημέρωσης για την Αρκούδα στο Νυμφαίο. Με το κλείσιμο των 20 χρόνων του ΑΡ-ΚΤΟΥΡΟΥ το Περιβαλλοντικό Κέντρο απο-τελεί την κύρια βάση για μια σειρά από δραστηριότητες που έχουν πλέον μόνιμα καθιερωθεί, μετατρέποντας τις εγκατα-στάσεις του σε σημαντικό εργαλείο προ-στασίας της άγριας πανίδας σε πολυδιά-στατα επίπεδα, όπως:

Τη συνδρομή στην περίθαλψη ειδών

της άγριας ζωής και στην υποδειγμα-τική φιλοξενία και διαχείριση άγριων ζώων σε αιχμαλωσία και ημι-ελεύθε-ρες συνθήκες καθώς και στην επανέ-νταξή τους όταν αυτό είναι εφικτό. Σήμερα στο Καταφύγιο της Αρκούδας στο Νυμφαίο φιλοξενούνται 13 πρώην αιχμάλωτες αρκούδες, ενώ στο Κα-ταφύγιο του Λύκου φιλοξενούνται 10

πρώην αιχμάλωτοι λύκοι. Επιπλέον και για πρώτη φορά στην Ελλάδα υλοποι-είται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, πιλοτικό πρόγραμμα κατάλληλης ανα-τροφής και διαχείρισης δύο νεαρών ορφανών αρκούδων οι οποίες θα επα-νενταχθούν στο φυσικό τους περιβάλ-λον κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Την ενημέρωση και την ευαισθητοποί-ηση του κοινού σε συνδυασμό με την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Τα τελευ-ταία χρόνια πάνω από 60.000 επισκέ-πτες και 10.000 μαθητές επισκέπτονται κάθε χρόνο τις εγκαταστάσεις ενημε-ρώνονται και γνωρίζουν την βιολο-γία, την οικολογία και την ανάγκη για προστασία της αρκούδας και του λύ-κου. Με τη συμπλήρωση της πρώτης 20ετίας οι επισκέπτες και οι μαθητές ξεπέρασαν συνολικά τους 600.000.

Την προώθηση της έρευνας και την εφαρμογή της σε ειδικά θέματα δια-χείρισης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Αξιοποιώντας τη γε-ωγραφική θέση του Περιβαλλοντικού Κέντρου, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ μπορεί να έχει πρόσβαση και να δραστηριοποιείται ερευνητικά τόσο στις κύριες περιοχές που είναι βιότοποι της αρκούδας και του λύκου στη Βόρεια Ελλάδα όσο και στις γειτονικές βαλκανικές χώρες.

Την αντιμετώπιση και διαχείριση ειδι-κών προβλημάτων που αφορούν την άγρια πανίδα και τον άνθρωπο με τη χρήση του Περιβαλλοντικού Κέντρου ως βάση της Ομάδας Άμεσης Επέμβα-σης και Ενημέρωσης του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ στις Περιφέρειες Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας και Ηπείρου.

Τη συμβολή στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας με τη μόνιμη συνεργασία με τους Οργανισμούς της Τοπικής Αυ-τοδιοίκησης και τους τοπικούς φορείς και την ουσιαστική συνδρομή στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού και γε-νικότερα των εναλλακτικών μορφών τουρισμού σε περιφερειακό επίπεδο.

Την καθιέρωση και προβολή του εθε-λοντισμού σε εθνικό και διεθνές επί-πεδο. Κάθε χρόνο 280 -300 εθελοντές από την Ελλάδα και 4-8 εθελοντές από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης φι-λοξενούνται και συμμετέχουν ενεργά σε δράσεις έρευνας, συντήρησης των εγκαταστάσεων, υποδοχής, ενημέρω-σης και ευαισθητοποίησης των επισκε-πτών.

Την ανάπτυξη της διεθνούς συνεργα-σίας με βάση τη συνεχή επικοινωνία με παρεμφερείς οργανισμούς από τα Βαλκάνια, την Ευρώπη και όλο τον κόσμο με αποτέλεσμα τη μόνιμη συμμετοχή σε διεθνή δίκτυα όπως το BALKAN NET (Δίκτυο για την προστα-σία και διαχείριση των μεγάλων σαρ-κοφάγων στα Βαλκάνια με συντονιστή τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ), το ENDCAP (Ευρω-παϊκό δίκτυο για την κατάργηση της αιχμαλωσίας των άγριων ζώων στην Ευρώπη), το EARS (Ευρωπαϊκό δίκτυο Κέντρων Διάσωσης και Καταφυγίων Άγριας Πανίδας), του GFAS (Παγκόσμι-ας Ομοσπονδίας Καταφυγίων Άγριων Ζώων), την IBA (Διεθνής Ένωση για την Αρκούδα με συμμετοχή του ΑΡ-ΚΤΟΥΡΟΥ στο Διοικητικό Συμβούλιο και στην ομάδα ειδικών διαχείρισης αρκούδων σε αιχμαλωσία), το IENE (Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο για τις Υποδομές μεταφορών με συμμετοχή του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ στο Διοικητικό Συμ-βούλιο και φιλοξενία της Γενικής Συνέ-λευσης και της Επιστημονικής Ημερί-δας του 2011).

Γράφει ο Λάζαρος Γεωργιάδης*

Το βράδυ της 13ης Ιανου-αρίου του 1993 στο Φανό της Φλώρινας ένα αγροτικό αυτοκίνητο σταμάτησε μετά από διαδρομή 500 χιλιομέ-τρων μπροστά σε ένα παλιό αλλά «ανανεωμένο» χοιρο-στάσιο. Ήταν το αποτέλεσμα της πρώτης κατάσχεσης αρκούδας χορεύτριας στην Ελλάδα. Η αρκούδα αυτή ήταν η «Μαίρη» και το συγκεκριμένο χοιροστάσιο ήταν ο πρώτος Κτηνιατρικός Σταθμός του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, μίας άγνωστης τότε οργάνω-σης η οποία ιδρύθηκε λίγους μήνες πριν, το Σεπτέμβριο του 1992. Ακολούθησε η κα-τάσχεση του «Ανδρέα», της «Κούκλας» και των άλλων αρκούδων οι οποίες σταδι-ακά ενσωματώθηκαν στην αρκουδοπαρέα ενός μεγάλου χώρου 50 στρεμμάτων δά-σους οξιάς στο Νυμφαίο, στο Καταφύγιο της Αρκούδας, στο οποίο σήμερα φιλοξε-νούνται 13 πρώην αιχμάλω-τες αρκούδες. Ήταν η αρχή της προστασίας της αρκού-δας στην Ελλάδα, γι’ αυτό και οι εγκαταστάσεις του πρώτου Κτηνιατρικού Σταθ-μού και στη συνέχεια και του Καταφυγίου της Αρκούδας αποτέλεσαν το Κέντρο Προ-στασίας της Αρκούδας.

2 3

Περιβαλλοντικό Κέντρο ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ

* Ο Λάζαρος Γεωργιάδης είναι Γενικός Διευθυντής του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ

4 5

Οι αρκούδες «χορεύτριες»

Το φαινόμενο της αρκούδας «χορεύτριας» ήταν διαδεδομένο στην Ελλάδα στο παρελ-θόν αλλά σήμερα παραμένει ακόμη έντονο στις Βαλκανικές χώρες.Το ζώο συλλαμβανόταν πολύ μικρό και περνούσε από μία ιδιαίτερα επώδυνη εκπαίδευση, αφού προηγουμένως σκότωναν τη μητέρα του, που δεν θα επέτρεπε αλλιώς σε κανέναν να πλησιάσει τα μικρά της.

Οι στόχοι του Περιβαλλοντικού

Κέντρου

Η φροντίδα και και η περίθαλψη άγριων ζώων, που βρίσκονται σε κατάσταση αιχμαλωσίας

Η ενημέρωση και ευαισθητοποί-ηση του κοινού και των αρμόδι-ων κρατικών φορέων σε θέματα προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση

Η προώθηση της επιστημονικής έρευνας και η εφαρμογή της σε ειδικά θέματα διαχείρισης

Η ενίσχυση της διεθνούς επιστημο-νικής συνεργασίας

Η συμβολή στην αειφόρο ανάπτυ-ξη της ευρύτερης περιοχής

Το Καταφύγιο Αρκούδας θα το βρείτε μετά από 800 μέτρα πλακόστρω-του μονοπατιού που ξεκινάει στο τέλος του Νυμφαίου. Οι αρκούδες που φιλοξενούνται στο Καταφύγιο της Αρκούδας του Περιβαλλοντι-κού Κέντρου του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, προέρχονται από αιχμαλωσία, δεν ανα-παράγονται και δεν θα επιστρέψουν ποτέ ελεύθερες στη φύση, αφού απομακρύνθηκαν από τη μητέρα τους πριν προλάβουν να διδαχθούν τους βασικούς κανόνες επιβίωσης. Το Καταφύγιο είναι επισκέψιμο για το κοινό και οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες μπορούν συμβολικά να «υιοθετούν» τις αρκούδες εξασφαλίζοντας έτσι μέρος των εξόδων περίθαλψης και διατροφής τους.

Το Καταφύγιο της Αρκούδας

Παραμένει κλειστό κατά τη διάρκεια του χειμέριου λήθαργου της αρκούδας (από αρχές Ιανουαρίου ως το Μάρτιο).

Φιλοξενία αιχμάλωτων αρκούδων

Οι αρκούδες των ζωολογικών κήπων

Αιχμάλωτες θεωρούνται και οι αρκούδες που κρατούνται σε ζωολογικούς κήπους. Αρκετοί από αυτούς δεν λειτουργούν με τους όρους της σύγχρονης ευ-ρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία τείνει να καταργήσει τη σημε-ρινή τους μορφή. Είναι βέβαιο ότι οι περισσότεροι από τους ζωολογικούς κήπους απέχουν πολύ από το να προσφέρουν ικανοποιητικές συνθήκες δια-βίωσης στις αρκούδες και τα άλλα ζώα που φιλοξενούν. Οι χώροι, το προσωπικό, η κτη-νιατρική περίθαλψη, η διατρο-φή, η υλικοτεχνική υποδομή και οι γενικότερες συνθήκες διαβίωσης χαρακτηρίζονται από ανεπάρκεια, συχνά επικίν-δυνη ακόμη και για την επιβί-ωση των ζώων.

Το Καταφύγιο της Αρκούδας την περίοδο των γιορτών θα είναι ανοικτό κάθε μέρα

μέχρι και τις 8 Ιανουαρίου 2012! Ώρες ξεναγήσεων: 10.00, 11.00, 12.00, 13.00,

14.00, 15.00, 16.00, 16.30.

6

Οι αρκoύδες

7

Το Μάιο του 2004 η Διεύθυνση Δασών Καστοριάς παρέδωσε στο Περιβαλλοντικό Κέντρο του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ δύο αρκου-δάκια, ηλικίας 4-5 μηνών. Τα αρκουδάκια παραδόθηκαν στην Δασική Υπηρεσία από έναν κτηνοτρόφο. Τα ονόμα-τά τους είναι τα ονόματα του κτηνοτρόφου Μανώλη που τα βρήκε και της συζύγου του Κυριακής. Ο Μανώλης είναι πολύ ζωηρός, παίζει και τρέ-χει ασταμάτητα. Ο Κυριάκος συνήθως κρύβεται πίσω από τον αδελφό του τον Μανώλη όταν φοβάται. Είναι λίγο πιο δειλός από αυτόν. Του αρέσει να σκαρφαλώνει στα δέντρα, να παίζει στο νερό και τρελαί-νεται για ψωμί και μέλι.

Υιοθετήστε τον Μανώλη ή τον Κυριάκο!

8

&ΚυριάκοςΜανώλης

9

Ο Ανδρέας κατασχέθηκε τον Ιανουάριο του 1993 από αρ-κουδιάρη στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας. Έφτασε στο Περιβαλ-λοντικό Κέντρο υποσιτισμένος, φοβισμένος και σε άθλια φυσι-κή κατάσταση. Το βάρος του δεν ξεπερνούσε τα 90 κιλά. Ο Ανδρέας σήμερα είναι 47 ετών και θεωρείται η γηραιότερη αρκούδα της Ευρώπης. Έζησε όλη του τη ζωή σε αιχμαλωσία, είναι τυφλός και δυσκίνητος ως υπερήλικας.

Υιοθετήστε τον Ανδρέα!

Ανδρέας

ΤασούλαΗ Τασούλα είναι η μόνη αρ-κούδα που δεν προέρχεται από αιχμαλωσία. Βρέθηκε, τον Απρίλιο του 1993, από βοσκό της περιοχής, έξω από το χωριό Πεδινό της Φλώρι-νας, ανεβασμένη σε ένα δέ-ντρο. Έχασε τη μητέρα της σε ηλικία δύο μηνών. Το Κα-ταφύγιο της Αρκούδας της πρόσφερε μια ασφαλή ζωή σε φυσικό περιβάλλον. Σήμε-ρα είναι νεαρή και ζωηρή αρ-κούδα και μυρίζεται το μέλι από πολύ μακριά.

Υιοθετήστε την Τασούλα!

10

Ο Γιώργος κατασχέ-θηκε στην Άμφισσα από αρκουδιάρη, ο οποίος τον είχε αγο-ράσει από τσίρκο. Ο Γιώργος είναι περί-που 21 ετών, ζυγίζει 130 κιλά και είναι η μόνη αρκούδα του Καταφυγίου, που εί-ναι μαύρη αμερικά-νικη αρκούδα (Ursus americanus). Είναι ήσυχος, πολύ καλός φίλος της Τασού-λας, και το χειμώνα σκάβει φωλιά που να χωράει και τους δυο τους.

Υιοθετήστε το Γιώργο!

Γιώργος

11

O Μήτσος κατασχέθηκε από αρ-κουδιάρη στην Τρίπολη το 1992, σε ηλικία 3 ετών και μεταφέρθηκε στο ζωολογικό κήπο της Φλώρινας. O Μήτσος είναι η πιο μεγαλόσωμη αρκούδα του Καταφυγίου και ο φυ-σικός αρχηγός όλων. Καταναλώνει περίπου 18 κιλά τροφής ημερησίως και το βάρος του ξεπερνά τα 250 κιλά.

Υιοθετήστε το Μήτσο!

12

Μήτσος

13

Duke

Ο Duke είναι μια με-γαλόσωμη και δυνατή αρκούδα. Είναι «αθλητι-κός» και του αρέσουν τα παιχνίδια στην πισίνα και το σκαρφάλωμα στο αγαπημένο του δέντρο. Είναι η μασκότ του Αθλητικού Συλλόγου των Εκπαιδευτηρίων ΔΟΥΚΑΣ που αποτελούν τον αποκλειστικό του κηδεμόνα. Είναι μάλλον και η μοναδική αρκού-δα στον κόσμο που δεν τρελαίνεται για το μέλι.

Υιοθετήστε το Duke!

Ο Γιωργάκης ήρθε στο Καταφύγιο μόλις 1,5 έτους και έντονα κακο-ποιημένος (τρυπημένο χείλος, σπασμένα δόντια, παραμορφωμένη μου-σούδα και ήταν φανερά υποσιτισμένος) από τον αρκουδιάρη που τον κρα-τούσε αιχμάλωτο. Σήμερα, περίπου 15 ετών, ακόμη τρομάζει εύκολα, είναι όμως πολύ φιλικός με τις άλλες αρκούδες και τους επισκέπτες.

Υιοθετήστε το Γιωργάκη!

14

Γιωργάκης

Η Ειρήνη κατασχέθηκε το Μάρτιο του 1996 στο τελωνείο Κρυσταλλοπηγής από όπου προσπάθησε να την εισάγει παράνομα στη χώρα μας επίδοξος αρκουδιάρης. Η Ειρήνη (κάτω) είναι 12 ετών και περίπου 80 κιλά. Είναι χαρούμενη και της αρέσουν πολύ τα παιχνίδια στο χιόνι. Γλείφει την πατούσα της και γρυλίζει όταν πλήττει. Τώρα ζυγίζει πάνω από 80 κιλά και παίζει συνέχεια με τον «Γιωργάκη», χωρίς να έχει αποβάλει εντελώς την στερεοτυπική συμπεριφορά.

Υιοθετήστε την Ειρήνη!

Ειρήνη

15

Η Κατερίνα βρέθηκε μόλις 6 μηνών σε κεντρική πλατεία στην πόλη της Φλώρινας σε ηλικία 6-7 μηνών. Έζησε για 8 χρόνια στον Ζωολογι-κό Κήπο της Φλώρινας πριν έρθει στον ΑΡΚΤΟΥΡΟ. Η Κατερίνα είναι η πιο άγρια αρκούδα στο Καταφύγιο και σκαρφαλώνει στα δέ-ντρα πιο γρήγορα από κάθε άλλη.

Υιοθετήστε την Κατερίνα!

16

Κατερίνα

Ο Μίσα γεννήθηκε και πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στον Ζωολογικό Κήπο του Βελιγραδί-ου. Ο Μίσα μαζί με τις αδερφές του Βέσνα και Μπάρμπαρα, μετα-φέρθηκαν στο Καταφύγιο από τον Ζωολογικό Κήπο του Βελιγραδίου κατά τη διάρκεια του πολέμου το 1999. Είναι περίπου 14 ετών, πολύ ψηλός κι αδύνατος με μακριά μου-σούδα. Τρώει πολύ τα πρωινά.

Υιοθετήστε το Μίσα!

Μίσα

17

Μπάρμπαρα

18

ΒέσναΗ Βέσνα είναι 12 ετών. Ήταν αρκετά φο-βισμένη μετά τους βομβαρδισμούς και τη μεταφορά της από το Βελιγράδι. Άργησε πολύ να προσαρμοστεί. Είναι μοναχική και φοβάται πολύ να πλησιάσει τις άλλες αρκούδες ακόμη και για να φάει.

Υιοθετήστε τη Βέσνα!

19

Η Μπάρμπαρα, γεν-νήθηκε και αυτή στον Ζωολογικό Κήπο του Βελιγραδίου. Παραμέ-νει δεμένη με τον Μίσα αλλά και με τη Βέσνα με την οποία φωλιάζει το χειμώνα. Είναι περίπου 12 ετών και πολύ δυ-νατή θηλυκή αρκούδα. Φαίνεται να έχει ιδιαί-τερη προτίμηση στο νερό αφού απολαμβά-νει πολύ συχνά το μπά-νιο της.

Υιοθετήστε τη Μπάρμπαρα!

Ο ταχύτερος και καλύτερος δρόμος είναι μέσω της Εγνατίας Oδού. Με κατεύθυνση προς τη Θεσσαλονίκη, μπαίνετε στην Εγνατία και ακολουθείτε το δρόμο προς Βέροια. Δεν μπαίνετε στην πόλη, αλλά περνάτε τα τούνελ στο Βέρμιο και πάνω από την κοιλάδα του Αλιάκμονα, συνεχίζετε προς Κοζάνη. Στρίβετε βόρεια προς Φλώρινα ακολουθώντας έναν από τους βόρειους κάθετους άξονες της Εγνατίας, περνάτε έξω από την Πτολε-μαΐδα και έξω από το Αμύνταιο αφήνετε τον άξονα και στρίβετε δυτικά προς Αετό. Έξω από το χωριό θα δείτε το δρόμο που θα σας φέρει στο Νυμφαίο.

20 21

Κέντρο Ενημέρωσης για την Καφέ Αρκούδα

Λειτουργία: Κάθε μέρα και τις αργίες.

Ώρες ξεναγήσεων: 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17,00, 18.00, 18.30

Tο Κέντρο Ενημέρωσης για την Καφέ Αρκούδα, βρίσκεται στο κέντρο του Νυμφαίου, στο ιστο-ρικό κτίριο της Νικείου Σχολής. Πρόκειται για μία διαρκή διαδραστική έκθεση για παιδιά και ενήλικες, σχετικά με την καφέ αρκούδα στην Ελ-λάδα και τα Βαλκάνια. Το Κέντρο Ενημέρωσης για την καφέ αρκούδα άρχισε να λειτουργεί τον Οκτώ-βριο του 1998 με στόχο την παροχή γνώσεων για την καφέ αρκούδα αλλά και την ευαισθητοποίη-ση του κοινού για τους κινδύνους που απειλούν το είδος.

Αν θέλεις να τα ανακαλύψεις όλα αυτά και να γίνεις κι εσύ ΑΡΚΤΟΥ-ΡΑΚΙ μπορείς να επισκεφτείς το νέο παιδικό εργαστήρι στη Νίκειο Σχολή του Νυμφαίου από τις 23 Δεκεμβρί-ου και όλη την περίοδο των γιορτών. Ένας μαγικός χώρος σχεδιασμένος για παιδιά ηλικίας από 4-12 ετών. Οι μικροί επισκέπτες θα καλούνται να μυηθούν στα μυστικά της άγριας ζωής και να γίνουν ΑΡΚΤΟΥΡΑΚΙΑ. Για να το πετύχουν αυτό, θα πρέπει να συμπληρώνουν διασκεδαστικούς οδηγούς αναγνώρισης του δάσους, να ανακαλύπτουν τα άγρια ζώα και δέντρα μέσα από τα ίχνη τους και να παρατηρούν το δάσος το χειμώνα με κιάλια. Η επιβράβευσή τους γι’ αυτό θα είναι η δημιουργία πρωτότυπων χριστουγεννιάτικων στολιδιών και άλλων κατασκευών.

Τα ΑΡΚΤΟΥΡΑΚΙΑ

Τι κάνουν τα άγρια ζώα τα Χριστούγεννα; Ποια δέ-ντρα κάνουν παρέα στη βίδρα; Πώς είναι το δάσος το χειμώνα; Ποιο ζώο τρώει ποιο;

Πώς να έρθετε

Ώρες έναρξης προγραμμάτων: 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17,00, 18.00

22 23

Ο διατηρητέος παραδοσιακός οικι-σμός του Νυμφαίου, ο οποίος αποτε-

λεί και ένα από τα κυριότερα τουριστι-κά θέρετρα στη Δυτική Μακεδονία..

Οι φυσικές ομορφιές του ορεινού όγκου του Βέρνου με ένα σημαντικό

δίκτυο μονοπατιών δασικής περιήγη-σης.

Τα σημαντικά λιμναία οικοσυστήματα Ζάζαρης, Χειμαδίτιδας, Πετρών και

Βεγορίτιδας τα οποία συμπεριλαμβά-νονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστα-τευόμενων περιοχών NATURA 2000.

Ο αρχαιολογικός χώρος της ελληνι-στικής πόλης των Πετρών στην ομώ-

νυμη κοινότητα.

Η παραγωγή των φημισμένων κρασι-ών της περιοχής Αμυνταίου, η οποία έχει χαρακτηρισθεί ως ζώνη ΟΠΑΠ

(ονομασία προέλευσης ανωτέρας ποιό-τητας) και διαθέτει δυο επισκέψιμα οινο-ποιεία, της Ένωσης Γεωργικών Συνεται-ρισμών Αμυνταίου στο Αμύνταιο και της οινοποιητικής εταιρίας «ΒΕΓΟΡΙΤΙΣ» στον Άγιο Παντελεήμονα..

Η εταιρία «Άρτεμις» που προσφέρει δυνατότητες οργάνωσης πληθώρας

οικοτουριστικών δραστηριοτήτων όπως, ιππασία, κανό, οργάνωση υπαί-

θριας διαμονής, περιβαλλοντικές περιη-γήσεις, ποδήλατο βουνού κ. ά.

Μουσεία όπως το Μουσείο Αργυρο-χρυσοχοείας του Νυμφαίου, και τα Λαογραφικά Μουσεία Αμυνταίου,

Λεχόβου και Ροδώνα.

Επίσης η περιοχή βρίσκεται σε κομβι-κό σημείο σε σχέση με άλλες ενδια-φέρουσες περιοχές όπως η Φλώρινα,

οι Πρέσπες και η Καστοριά, αλλά και τα Χιονοδρομικά Κέντρα Βίγλας, Βόρα και Βιτσίου.

Τέλος, γενικότερο ενδιαφέρον παρου-σιάζουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηρι-στικά της περιοχής όπως τα ιαματικά

νερά Λιμνοχωρίου, οι πηγές ξινού νερό στην ομώνυμη κοινότητα, η παραγωγή ιδιαίτερων τοπικών προϊόντων όπως η πιπεριά Φλωρίνης στον Αετό, τα φασόλια και η καλαθοπλεκτική Βαρυκού, το Μέλι Λεχόβου, τα βιολογικά προιόντα Πάντου και Κίζου στην Υδρούσα, αλλά και σημεία με θρησκευτικό ενδιαφέρον όπως η εκκλη-σία των Ταξιαρχών στον Αετό και το Μο-ναστήρι της Παναγιάς στην Κλεισούρα.

Το χωριό παραμένει αθέατο μέχρι την τελευ-ταία στροφή του ασφαλτοστρωμένου ορει-νού δρόμου, που επιφυλάσσει μια ευχάριστη έκπληξη στον ταξιδιώτη, μέσα σε ένα τοπίο απαράμιλλου φυσικού κάλλους, όπου ο λευ-κός χειμώνας διαρκεί πέντε περίπου μήνες και παραχωρεί την θέση του σε μια εκθαμβωτική εναλλαγή των εποχών. Περιμετρικά κλείνεται από βουνά και πανύψηλα δέντρα που δημι-ουργούν ένα μαγευτικό τοπίο. Ωστόσο, ο ορί-ζοντάς του απλώνεται με μοναδική ευρυχωρία πάνω από δεκάδες πόλεις και χωριά, κάμπους, λίμνες , χαμηλότερα βουνά και κοιλάδες.

Ένα χωριό που ξεχωρίζει από κάθε άλλο. Φτά-νοντας εκεί, μένεις έκπληκτος με την ομορφιά του καθώς απλώνεις το βλέμμα σου στην αρι-στουργηματική αρχιτεκτονική των σπιτιών του. Διώροφα κτίσματα, αμφιθεατρικά παρα-ταγμένα, επενδυμένα με σχιστόπλακες, ομοι-όμορφες στέγες και σιδεριές στα παράθυρα που θυμίζουν το μεγαλείο άλλων εποχών. Μια βόλτα στα λιθόστρωτα δρομάκια του χωρι-ού αρκεί για να σε κάνει να νιώσεις και εσύ το μέγεθος του μεγαλείου αυτού του ένδοξου χωριού. Κάθε εποχή σε αυτόν τον ευλογημέ-νο τόπο είναι υπέροχα μοναδική. Όσο και αν έχεις ταξιδέψει στην Ελλάδα δεν μπορεί παρά να σε εντυπωσιάσει η φύση του, να σε μαγέψει ο κόσμος του και να σε καθηλώσει το ιστορικό του βάρος.Οι μόνιμοι κάτοικοι του Νυμφαίου είναι λιγο-στοί, αλλά οι πολυάριθμοι επισκέπτες δίνουν ζωή στο χωριό μιας και το Νυμφαίο έχει κα-θιερωθεί ως ένας από τους πιο αξιόλογους ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς. Μια γωνιά της Ελλάδας πραγματικό στολίδι της περιοχής.

ΝυμφαίοΣτον ορεινό όγκο του Βιτσίου, στην

καρδιά της Δυτικής Μακεδονίας βρί-σκεται το Νυμφαίο. Το Νυμφαίο ανήκει στο νομό Φλώρινας και απέχει 160 χλμ

από τη Θεσσαλονίκη, 57 χλμ από την Φλώρινα , 61 χλμ από την Καστοριά, 68

χλμ από την Κοζάνη και 570 χλμ από την Αθήνα. Είναι χωριό ορεινό (1.350μ.

υψόμετρο) που έχει αναγνωριστεί ως παραδοσιακός οικισμός. Τελεί υπό την

ειδική προστασία των ελληνικών νόμων και των ευρωπαϊκών συνθηκών, διότι

αποτελεί ζωντανό μουσείο της ιστορίας και της παρθένας φύσης, της εθνικής κληρονομιάς και της παράδοσης, ως

διατηρητέος οικισμός και ταυτόχρονα διατηρητέος ιστορικός τόπος, συνδυα-σμένες ιδιότητες που σε ελάχιστα άλλα μέρη έχει αναγνωρίσει επίσημα η Ελλη-

νική Δημοκρατία.

Η ευρύτερη περιοχή του Περιβαλλοντικού Κέντρου

Στην ευρύτερη περιοχή ιδιαίτερο ενδιαφέρον

για τον επισκέπτη παρουσιάζουν:

Είναι ένας ειδικός χώρος στην Αγραπιδιά Φλώρινας, πολύ κοντά στο Νυμφαίο, για τη φιλοξενία πρώην αιχμάλωτων λύκων, που προέρχονται είτε από κατασχέ-σεις, είτε από ζωολογικούς κήπους. Οι πρώτοι λύκοι προήλθαν από το Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων και Πτηνών της Αίγινας, στο οποίο κατέληξαν μετά το κλείσιμο ζωολογικών κήπων της Αθήνας (Εθνικός Κήπος, Νέα Φιλαδέλφεια), ενώ στη συνέχεια μεταφέρθηκαν και λύκοι από κατασχέσεις αλλά και από τον ζωολογικό κήπο της Φλώρινας.Οι λύκοι αυτοί, απομακρυσμένοι από τη φυσική κοινωνική τους ομάδα, την αγέλη, από πολύ μικρή ηλικία και έχοντας ζήσει σε άμε-ση εξάρτηση από τον άνθρωπο, όπως και οι αιχμάλωτες αρκούδες, δεν γνωρίζουν τους βασικούς μη-χανισμούς επιβίωσης και κατά συ-νέπεια, και αυτοί είναι αδύνατο να επανενταχθούν και να επιβιώσουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Μετά την εισαγωγή και την περίθαλψή τους στον Κτηνιατρικό Σταθμό και αφού στειρωθούν μεταφέρονται στο Καταφύγιο του Λύκου, στο ειδικά περιφραγμένο τμήμα φυ-σικού δάσους βελανιδιάς, έκτασης 70 στρεμμάτων, όπου θα ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους.Δίπλα σε αυτό λειτουργεί και υπο-δέχεται επισκέπτες όλο το χρόνο, καθημερινά το Κέντρο Ενημέρω-σης για το Λύκο για την ενημέρω-ση και ευαισθητοποίηση των επι-σκεπτών με στόχο την αντιστροφή της αρνητικής εικόνας που δυστυ-χώς κατέχει ο λύκος στη συνείδη-ση των ανθρώπων.

24 25

Στο πλαίσιο της συμβολής σε δράσεις προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης της ευρύτερης περι-οχής, το Περιβαλλοντικό Κέντρο του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ ανέπτυξε μια σειρά από συνεργασίες με την τοπική κοινωνία. Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας αποτελεί και η οργάνωση και η δραστη-

ριοποίησης της Εταιρίας Οικοτουρισμού Βιτσίου. Η Εταιρία Οικοτουρισμού Βιτσίου ξεκίνησε τις δραστηριότητές της τον Αύγουστο του 2001 με στόχο τη δημιουργία και καθιέρωση ενός υγιούς

περιβάλλοντος ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού στη περιοχή του Βιτσίου. Τα μέλη της είναι ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή με διάφορους τρόπους (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφέ-μπαρ), οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (δήμοι και κοινότητες), εταιρίες κερδοσκοπικού και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και διάφοροι σημαντικοί τοπικοί φορείς. Η εταιρία προέκυψε σαν ανάγκη του συντονισμού όλων όσων ασχολούνται με τον τουρισμό στην περιοχή έτσι ώστε, να δημιουργηθούν οι απαραίτητες συνθήκες για τη καλύτερη παρουσίαση και οργάνωση της προβο-λής της περιοχής και των δυνατοτήτων της για την εξυπηρέτηση των απαιτήσεων του επισκέπτη περιηγητή.

Το Kαταφύγιο του Λύκου

Ως εθελοντής του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ συμμετέχεις

Σε δράσεις ευαισθητοποίησης κοινού (εκδη-λώσεις, εκθέσεις) σε όλη την Ελλάδα και τον τόπο σου

Σε δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (δράσεις με μαθητές ή ομάδες παιδιών)

Σε εργασίες πεδίου (ραδιοπαρακολούθηση αρκούδας ή λύκου)

Στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (για παράδειγμα στην πυροφύλαξη των δα-σών κατά τους θερινούς μήνες)

Στη λειτουργία του Περιβαλλοντικού Κέ-ντρου του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ στο νομό της Φλώρι-νας (πρόγραμμα AΡΘΟΥΡΟΣ)

Το Κέντρο Αναπαραγωγής βρίσκεται δίπλα στο Καταφύγιο του Λύ-κου στην Αγραπιδιά και καταλαμβάνει έκταση 4 στρεμμάτων. Εκεί ζουν οι 11 Ελληνικοί Ποιμενικοί Σκύλοι του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ. Οι εγκα-ταστάσεις είναι διαμορφωμένες ώστε να εξασφαλίζονται οι κατάλ-ληλ ες συνθήκες υγιεινής, διατροφής και εκπαίδευσης των σκύλων με στόχο την καλύτερη διαβίωση τους και την αποτελεσματικότερη λειτουργία του αναπαραγωγικού προγράμματος.Απώτερος στόχος του προγράμματος είναι η διάσωση της φυλής του Ελληνικού Ποιμενικού, η προστασία του κτηνοτρόφου μέσω της πρόληψης των ζημιών από μεγάλα σαρκοφάγα ζώα και η αρμονική συμβίωση των ανθρώπων της υπαίθρου με το φυσικό περιβάλλον.

26

Κέντρο Αναπαραγωγής και Επαναδιάδοσης του Ελληνικού Ποιμενικού ΣκύλουΣτο πλαίσιο της πρόληψης και της μείωσης των ζημιών που προκαλούν οι αρκούδες και οι λύκοι στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ εκτρέφει, από το 1998, ελληνικούς ποιμενικούς σκύλους και τους χορηγεί δωρεάν σε κτηνοτρό-φους των οποίων τα κοπάδια βόσκουν σε ορεινές περιοχές που αποτελούν το βιό-τοπο των μεγάλων σαρκοφάγων ζώων.

Για περισσότερες

πληροφορίες

επικοινωνήστε με την:

Μελίνα Αυγερινού,

Αετός Φλώρινας,

τηλ. 23860 41500,

mavgerinou@arcturos.gr

ΔΗΛΩΣΕ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΌσοι ενδιαφέρονται να προσφέρουν εθελοντική εργασία μπορούν να επισκεφθούν

την ιστοσελίδα μας http://www.arcturos.gr/gr/volunteer/ ή να επικοινωνήσουν στα τηλέφωνα: Γραφείο Θεσσαλονίκης 2310555920 Γραφείο Αθήνας 2106412006

Περιβαλλοντικό Κέντρο ΑΡΚΤΟΥΡΟY 2386031155 Υπεύθυνη Εθελοντών: Μαρία Στυλιάδου, mstyliadou@arcturos.gr, arcturos@arcturos.gr

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΑΡΘΟΥΡΟΣ

ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ: Ενα Σαββατοκύριακο

ΔΙΑΜΟΝΗ: Στον Αετό της Φλώρινας (ο Αετός είναι το χωριό που βρίσκεται και ο Κτηνιατρικός Σταθμός), σε σπίτι χτισμένο σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της περιοχής. Το σπίτι διαθέτει τζάκι, πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα και φιλοξενεί 8 άτομα.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Από το προσωπικό του Περιβαλλοντικού Κέντρου σε θέματα που αφορούν στην αρ-κούδα, το λύκο και τις ορεινές περιοχές.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ: Ζεστά ρούχα και παπούτσια (χειμώνα-καλο-καίρι), αδιάβροχο, διάθεση για δουλειά

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: Με το Περιβαλλοντικό Κέντρο ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, Μαρία Στυλιάδου, 23860 31155

27

28 29

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε

Το ποσό για τη συνδρομή, την υιοθεσία ή οποιαδήποτε δωρεά καταβάλλεται:

ηλεκτρονικά μέσω του παρόντος ηλεκτρονικού καταστήματος στο arcturos.gr

με ταχυδρομική επιταγή

με πιστωτική κάρτα

με πιστωτική κάρτα WINLIFE VISA της Τράπεζας Πειραιώς

με κατάθεση στους λογαριασμούς καταθέσεων:

ALPHA BANK 704/00/2002/002926

Τράπεζα ΠΕΙΡΑΙΩΣ 5238003349718

ΕΘΝΙΚΗ Τράπεζα 210/48106351

Γίνε συνδρομητής! Με μια τακτική εισφορά, 50 € ετησίως (μαθητική συνδρομή 25 €), προσφέρεις ουσιαστική οικονομική ενίσχυση στο έργο του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ και γίνεσαι επίσημο μέλος της προσπάθειας του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ για την προστασία της ελληνικής φύσης. Θα σε ενημερώνουμε για τις δραστηριότητες του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, για τις εξελίξεις σε περιβαλλοντικά ζητήματα και θα σε καλούμε σε όλες τις εκδηλώσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού που οργανώνει ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ καθώς και σε όλες τις συλλογικές δράσεις.

1Υιοθέτησε μία αρκούδα! Με τη κηδεμονία (200€/ 150€ μαθητική-φοιτητική) καλύπτεις μέρος των εξό-δων περίθαλψης, διατροφής και φροντίδας μιας αρκούδας για ένα χρόνο κα-θώς και τη συντήρηση των χώρων φιλοξενίας της. Θα λάβεις το πακέτο υιο-θεσίας, με το υιοθετήριο στο όνομά σου και την φωτογραφία της αρκούδας, κάρτες, αφίσες, αναμνηστικά του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, cd, κ.α. Στη συνέχεια θα λαμβά-νεις σε τακτά διαστήματα τα νέα της συγκεκριμένης αρκούδας και το μηνιαίο newsletter μας.

2Γίνε χορηγός! Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ προκειμένου να υλοποιεί τις δράσεις του για την προστασία του περιβάλλοντος, στηρίζεται στην υποστήριξη των μελών και των εταιρικών συ-νεργατών του. Στο πλαίσιο σχέσεων αμοιβαίας εμπιστοσύνης, ιδιωτικοί και δη-μόσιοι φορείς συμμετέχουν στην πραγματοποίηση των δράσεων αυτών, τα τε-λευταία 14 χρόνια, με επιτυχία. Η εταιρική συνεργασία εξασφαλίζει σημαντικά πλεονεκτήματα τόσο για την εταιρία όσο και για τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ, είτε πρόκειται για οικονομική συνεισφορά είτε για από κοινού υλοποίηση δράσεων. 3

Guest book

Στιγμές ανθρώπινης δράσης! Keep Walking.

Λέσχη Μοτοσικλετιστών Κρανέας Ελασσόνας

Μπράβο που αγαπάτε αυτά τα ζώα!! 8 ετών Υ.Γ (Αύριο έχω τα γενέθλιά μου και το δώρο είναι αυτή η επίσκεψη στον ΑΡΚΤΟΥΡΟ

Ευθύμιος Μπαλαμπάνος

Υπέροχα τοπία – υπέροχα πλάσματα! Η φύση δεν περνά κρίση! Ήταν θαυμάσια! Συγχαρητήρια

28-10-11 Α. Αργύρη– Ελ. Βασιλειάδη

Περάσαμε πολύ ωραία… Γνωρίσαμε την Ειρήνη και το Γιωργάκη!!! Μια ωραία απόδραση σε συνδυασμό με γνώση! Συγχαρητήρια

11-10-11 Βρυχωνίδης Στυλιανός- Κύπρος Λεμεσός

Αξιομνημόνευτη εμπειρία.. Μακάρι να την επαναλάβω σύντομα, όταν ξυπνήσουν οι αρκούδες μας από τον χειμέριο ύπνο… Ο εθελοντισμός εδώ δεν είναι μόνο προσφορά, αλλά εμπειρία ζωής

Εθελόντρια, 27-11-11

Ευχαριστούμε πάρα πολύ για τις απίστευτες εμπειρίες και την ευκαιρία να γνωρίσουμε και να έρθουμε σε επαφή με τόσο σπάνια φύση και τόσο σπάνιους ανθρώπους

28/7/11 Χαρά (ΕΘΕΛ)

Εξαιρετική παρουσίαση! Πραγματικά άξιζε για δεύτερη φορά. Μπράβο στη δουλειά σας!

Κομπογιαννοπούλου Άννα 12 ετών

Μακάρι όλοι οι άνθρωποι να είχαν τη δική σας ευαισθησία. Σας ευχαριστώ που δώσατε την ευκαιρία στα παιδιά μου και να μάθω για τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ

Αργυρώ Στεργιάδου 30-4-2011

Δεύτερη φορά στο Νυμφαίο. Δεύτερη φορά στον ΑΡΚΤΟΥΡΟ, όχι όμως τε-λευταία! Το «ταξίδι δε τελειώνει εδώ! Μπορεί να φεύγει το σώμα, η ψυχή και η σκέψη όμως θα ταξιδεύει πάντα. Για να παίρνει ανάσες. Συγχαρητήρια σε όλους

2-4-11 Κική Κρεατσούλη

@30 31

Βασίλειος Ζαχαρούλης: Είναι καταπληκτικά...Συγχαρητήρια..!!!!!

Maraki AD Ήρθα τον Ιούνιο... υποκλίνομαι στην προσπάθεια.. περιβάλλον άψογο κ μιλήστε για τον εθελοντισμό.. ο κόσμος δεν ξέρει.

Grigoris Koumpis Έχω έρθει 2 φορές από τη Χαλκίδα! Μια ευτυχή συμφωνία αν-θρώπου και φύσης με αποτέλεσμα την ευημερία και των 2 πλευρών! Χάρη στη προ-σπάθεια σας...

Anagnostopoulou Maria: Έχω έρθει πριν 2 χρόνια για 5 ημέρες. Ήταν η πιο υπέ-ροχη εμπειρία της ζωής μου. Δεν έχω μπορέσει να έρθω πάλι λόγω δουλειάς αλλά με την πρώτη ευκαιρία θα είμαι πάλι εκεί!!! Ένα μεγάλο μπράβο σε όλους σας και να ξέρετε πως σας εκτιμώ έναν έναν ξεχωριστά

Βούλα Φασουλίδη Ήρθα με γκρουπ από Βόλο τον Σεπτέμβριο του 2010. Ξεναγηθη-καμε στο Περιβαλλοντικό Κέντρο του Αετού Φλώρινας και ανεβήκαμε στο καταφύγιο όπου και εκεί ενημερωθήκαμε από εθελοντές. Αξιέπαινη προσπάθεια, μεγάλο έργο. ΑΘΛΟΣ θα το έλεγα η διαχείριση και προστασία της άγριας ζωής.

Maria Lixa Έμεινα στο πέτρινο σπίτι πέρυσι το Μάιο και εργάστηκα ως εθελόντρια για 3 μέρες στο καταφύγιο του Νυμφαίου. Και παλιότερα επίσης, τα πρώτα χρο-νιά στο παρθεναγωγείο του Νυμφαίου! Είναι καταπληκτικά!! συγχαρητήρια για την προσπάθεια και τη βοήθεια στις αρκουδίτσες και τους λύκους... Ήταν πραγματικά πανέμορφα!!

Alexis Sidiropoulos Έχω έρθει δύο φορές και θα ξανάρθω και θα ξανάρθω. Φοβερό περιβάλλον και ακόμα πιο φοβερή η προσπάθεια όλων των παιδιών εκεί. Και φυσικά πολύ καλή η ενημέρωση στο κέντρο κάτω στον Αετό!

Manolis Adonakis Έμεινα κατάπληκτος από την ηρεμία του δάσους και με την επα-φή με τα μεγάλα θηλαστικά

@Vagelisgiakoumi: Έχω έρθει δυο φορές. Πολύ καλή δουλειά εκεί

@nm96027: To ότι έχω έρθει πάνω από 5 φορές, μετράει ως θετική εντύπωση; Εξαι-ρετικό μέρος, εξαιρετικοί άνθρωποι, εξαιρετική δουλειά!

@dimitrathoma1 είναι μοναδικό μέρος! Πληροφορίες πολλές, οικογένειες με παιδιά επιβάλλεται να το επισκεφτούν -και όχι μόνο βέβαια! Συγχαρητήρια!!

Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι μη κυ-

βερνητική, μη κερδοσκοπική

περιβαλλοντική οργάνωση

που ιδρύθηκε το 1992, για

την προστασία της άγριας

ζωής και του φυσικού περι-

βάλλοντος, με δράσεις έρευ-

νας πεδίου, επιστημονικής

μελέτης, ευαισθητοποίησης

κοινού, περιβαλλοντικής εκ-

παίδευσης και εθελοντισμού

για την προστασία της άγρι-

ας ζωής, την ενίσχυση της

βιοποικιλότητας και της αει-

φορίας στην Ελλάδα και το

εξωτερικό.

Ρογκότη 3, Θεσσαλονίκη 54624.

Τηλ. 2310 555920

email: arcturos@arcturos.gr

Website: www.arcturos.gr

Blog: arcturos.wordpress.com

facebook: ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ - ARCTUROS

twitter: @arcturosgr

Youtube: Arcturosgr

Φωτογραφίες: Κ. Γεωργιάδης, Ν. Κανελλόπουλος, Γ. Μουτάφης, Λ. Χαψής, Αρχείο ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ