19
1 ا ومن شرور أنفسن من ونستغفره ونعوذ بانه نحمده ونستع إن الحمدئات أعمالنا سك شر وحده إله إ شهد أنادي له ون هل فضل له ومن مضل ف دهه من ورسوله عبدهً محمدا أن ونشهد له. { َ ونُ مِ لْ سْ م مُ نتَ أَ وّ ِ إّ نُ وتُ مَ تَ َ وِ هِ اتَ قُ تّ قَ حَ ّ ْ واُ قّ اتْ واُ نَ آمَ نِ ذّ ال اَ هْ َ ا أَ } [ آل عمران120 ] ُ هْ نِ مّ ثَ بَ ا وَ هَ جْ وَ ا زَ هْ نِ مَ قَ لَ خَ وٍ ةَ دِ احَ وٍ سْ فّ ن نٓ م مُ كَ قَ لَ ي خِ ذّ الُ مُ كّ بَ رْ واُ قّ اتُ اسّ الن اَ هْ َ ا أَ{ ً اَ جِ ا رَ مُ كْ َ لَ عَ انَ كَ ّ ّ نِ إَ امَ حْ رَ اَ وِ هِ بَ ونُ اءلَ سَ ي تِ ذّ الَ ّ ْ واُ قّ اتَ وً اءَ سِ نَ وً راِ ثَ كً باِ قَ رْ م} [ لنساء: ا1 { { ُ ذْ مُ كَ لْ رِ فْ غَ َ وْ مُ كَ الَ مْ عَ أْ مُ كَ لْ حِ لْ صُ ً داِ دَ سً ْ وَ وا قُ ولُ قَ وَ ّ واُ قّ وا اتُ نَ آمَ نِ ذّ ال اَ هْ َ ا أَ نَ مَ وْ مُ كَ وبُ نً ماِ ظَ عً زاْ وَ فَ ازَ فْ دَ قَ فُ هَ ولُ سَ رَ وَ ّ ْ عِ طُ } [ حزاب: ا71 ( 1 ). أما بعد: 1 خطبه ی حاجه، سوننه تهشه پ کی گشت ووتارێک بگوترێ(. ح صحسلم م( 868 ) جلد٢ ص٥٩٣

مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

Embed Size (px)

DESCRIPTION

عقیده

Citation preview

Page 1: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

سئات أعمالنا إن الحمد هلل نحمده ونستعنه ونستغفره ونعوذ باهلل من شرور أنفسنا ومن

من هده هللا فال مضل له ومن ضلل فال هادي له ونشهد أن ال إله إال هللا وحده ال شرك

.له ونشهد أن محمدا عبده ورسوله

سلمون } قوا هللا حق تقاته وال تموتن إال وأنتم م ها الذن آمنوا ات ا أ [120 آل عمران] {

فس واحدة وخلق منها زوجها وبث منه ن ن كم الذي خلقكم م قوا رب ها الناس ات ا أ ما رجاال }

ك قوا هللا الذي تساءلون به واألرحام إن هللا كان عل }1النساء:] {م رقبا كثرا ونساء وات

غفر لكم ذ } صلح لكم أعمالكم و وقولوا قوال سددا ها الذن آمنوا اتقوا هللا ا أ نوبكم ومن

ورسوله فقد فاز فوزا عظما .(1) 71األحزاب: ] {طع هللا

:أما بعد

٥٩٣ ص ٢جلد (868) مسلم صحح.)بگوترێ ووتارێک گشت کی پشه ته سوننه حاجه، ی خطبه 1

Page 2: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

0

)ڕه ووێئه مه ر2)عقده ی (

3 ده كه نهی ونڕکه تادا , عراقی ئسالمهه تی ڵده و (

ه ئان ڕ, وه ئه م برو باوو چۆن برده که نه وه بونه ته وهۆچی کله سه ر ئێمه

سته كانمان ده ۆه كه ن و,هه ر به م عه قده ش ددپێ ی)هللا( ه كه وا دندار

و جهاد ده دژاه تی منه کانمان شدو ڵگه ئه م عه قىده ش له یناوپێله وه ناسن,

که ن .

ین:ڵێمه دێ, ئله خوای گه ورهو یارمه تی مه ک ۆاس و داوای کپدوای سووه

)،هندڵبه رزو ب گه وره یوامان واه خواڕب4)تاك و ته نهاه, (

5 زاتی خۆیله (

)ق, به حهشاه نی په رستن بێت كه سك نه زاتر6 هه موو ئه وماناانه (

هه موو هاوتاو وه ,چه سپاندووه یخواۆته وحد ب یوشه وكه وا ده چه سپێنن

)دا نانهاوبه ش7)شوبهاندنێکو (

8 .گه وره یخوا ۆب ڕه تده که نه وه (

, ێکی به حه ق نه ته نا هللا نه بێرستراو پهچ ده ده ن كه وا ه ه دیوه شا

)شه رك و تاكه, ێب9 دنه, هه ر په نهانیئه مه ش سه ره تاو كوتا و دارو (

. منهج: واته 2 العروس تاج. وه کردنه ی وانه پێچه گرێدان واته عربی زمانی له عقدة 3 وهو } 4 055 اآلة البقرة سورة {العظم العل احد هللا هو قل 5 .بێت نه هللا نا ته ق حه به نه رستراوێک په هچ: واته: هللا اال بحق المعبود: ای: هللا اال االله 6 شرک: واته 7 . تمثل 8 ده بێ ده تامردن وه بکات، پێ ست ده هللا اال اله ال ووتنی به بێ ده ناوئسالم دێته که جار م که ه 9

.بێت ندی وپابه بێت پێوه ستمان

Page 3: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

3

)ه وه،به مه رجه كان ێبه ند ب پا وه ڵێواب ێكه س10موسلمانه, ئه و که سه ئه وه (

ان مه رجێکان هه ڵوه شێنێته , ێگه ه ننه ێمه رجه كان به ج کسێوه هه ركه

.المه تش بکاتئس ئدعایرچی گهئه ,بووهکوفروه توش وه ئه

)نهێهوامان واه خوای گه وره به دڕوه ب11)ن و خاوه ،وه به رهێرو به ر (

12)

ێب ه که مه خوای گه وره ,کا هه هێبه سه ر هه مو شتتواناشی ،اسکراوهپسو

)،و له ناوچون ئه خره ب كوتاوه ،و ده ستپێکردنسه رتا13 ،هڵته واناو زا (

مع البصر و ناداره, نزك ء وهو الس س كمثله ش ێناچ که سله شێوه ی { }ل

ناووسفه ته کانی خوای گه وره ناگۆڕن ه ه ک ێوبه هچ ش, شهبسه رو بنه ر

وه ك چه سپێنن،ي باس ده كه ن و ده ان ۆخوكو وه كڵ, به به الدان له ماناکانی

:هللا اال الاله کانی رجه مه 10

. هللا اال الاله ووتنی -1 .هللا اال الاله مانای زاننی -2 .هللا اال الاله به بێت قنت ه -3 .هللا اال الاله ووتنی له بت گۆ راست -4 .ستان ره په کتا ه گشت و هللا اال الاله خۆشوسنی -5 .هللا اال الاله کانی قه حه گشت کردنی قبوڵ -6 .نێی بۆدانه شی هابه وه هللا اال الاله ووتنی له دڵسۆزبت -7 .طاغوتان به کوفرکردن -8

11 { ء كل خالق هللا [60: الزمر{ ]ش [06: اآلة عمران، آل سورة( ]تشاء من الملك تإت الملك مالك اللهم قل } 12ل هو } 13 اهر واآلخر األو ء بكل وهو والباطن والظ 3 اة الحدد{ علم ش

صلى قال ه هللا س األول أنت اللهم : "وسلم عل ء، قبلك فل س اآلخر وأنت ش ء، بعدك فل اهر وأنت ش الظس ء، فوقك فل س الباطن وأنت ش ء دونك فل گه خوای بووه، نه س که هێچ تۆ پێش ڵی وه ئه تۆ خواه(ش سه به ناان فه خلوقات مه موو هه خری ئه تۆ وه ت، ناه دا ری سه به ت(عدم): واته بوونت نه وره

کانه ناداره گشت له وتۆئاگات رزترنه، تۆبه له س که بڵندی رزو به تۆ وه مێنی، تۆده خردا ئه له ردادێت( 0713 .) وانه تر سی که تٶ له جگه توانا وبه زانست به داوه شتێکت گشت وری چوارده تۆ نزکی تۆ

مسلم صحح

Page 4: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

4

)نهۆدا هاتووه, بی داری کردنی چکانراسته قنه هسوننه تو ن وڕئان له قۆچ14)

)و الدان یت15و له کارخستن (

16 .

ۆام به ری خوداه ب په ئه و صلى هللا عليه وسلم)محمد( هێناوه به باوه ڕمان وه

) كه وه,ۆبه ئنسان و جن ،گشت بونه وه ر17 یبازه كه ێڕ یواجبه به دوا (

است ڕکانی به ڵهگشت هه وا وه گشت فه رمانه کانی بن ڵیاه ێڕگو، و كه ونب

خوای گه هه روه که وه، ده ده ن ده ست فه رمانه کان مان ۆوه خ ،ده زانن

جدوا نهم ثم ال موك فما شجر ب حك ى إمنون حت وره ده فه رموی} فال وربك ال

سلموا تسلماف ت و ا قض م 65النساء: ] {أنفسهم حرجا م

خوای گه وره دروستکراوکی هه ه به ناوی مه الئکه بڕواده که ن به بوونیوه

و ه نخوای گه وره ناکفه رمانه کانی چی پێسه رک ێچ کاتئكة( همالال)

قلبونه وشان له ڕشه وست مه الئكه ته كان له ئمانه وه ه و ۆخ ,نڵراه ێگو

). كوفره وه ه18)

( قرآن, وه)ت و ماناکانه وهبه پاه دوامان واه که وا )قرآن( که المی خوڕبه و

ه ۆگه وره )مخلوق(واته: دروست كراو نه, ب یكه له سفه ته كان خواێسفه ت

.کفة 14 .تحرف 15 .تعطل 16د } 17 ٢٩ آة فتح سورة{ هللا رسول محما كان من { 18 فإن ومكال وجبرل ورسله ومالئكته هلل عدو واته: هه رکه سێک دوشمنی له (للكافرن عدو هللا

الئکه ت وپێغه مبه ران وجبرائل ومکائل بێت، ئه وا خوای گه وره دووشمنی کافرانه. گه ڵ خواو مه ةالبقر (98)

Page 5: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

5

)بکه ن.پێبکه ن و حوکمی لێه ره وی پ و واجبه )قرآن( به گه وره بگرن19)

ه وهدمئابه گشتی، له گه وره ه مبه رانی خوایپێغبه ده که نڕوه باوه

، گشتان برای صلى هللا عليه وسلمغه به ران )محمد( ێپ تا خه تمی سه المی لێبێت

)ه کتاپه رستی.ناردونی به په امی ی گه وره خوا ترنشه وستی ه کۆخ20)

حی( واته: ه )و صلى هللا عليه وسلمه مبه ر ێغامان واه که وا سوننه ته کانی پوڕوه ب

نه، له هچ فه رموده ه کی ڕئاسوننه ت ماناکه ره وه ی قوه سروشی دووهه من، و

ک ێقسه ی هچ که سۆب نغه مبه ر صلى هللا عله وسلم الناده ێسته قنه ی پڕا

ن جا بچوک ده پارێزمان له بدعه و زادکراوه کان ۆت، وخێک بێجاهه ر که س

بن ا گه وره.

نزک ماناۆبه واجب ده زانن و له خ صلى هللا عليه وسلمغه مبه ر ێشه وستی پۆوه خ

خانه فاقه، وهکوفرو ن صلى هللا عليه وسلمپغه مبه ر له ونه وهێبق لڕکاته وه، وه ده

دا ۆزو حورمه تان بێن و رێده وشۆشمان خم صلى هللا عليه وسلمغه مه به ر ێپ ی واده

تۆمه تشان و ئاستانله ه وی نا که ن ڕده ێوه ه ک زێن، وه به هچ شێده ن

. ڵپا نه ناده

واته:هه رکه س حوکم به قوڕئان نه کات به کافرله قه ڵه { الكافرون هم فؤولئك هللا أنزل بما حكم لم ومن} 19

[ 44: المائدة]م ئه درێن.ة كل ف بعثنا ولقد } 20 اعبدوا أن رسوال أم اغوت واجتنبوا هللا واته: له گشت نه ته وه ه ک پێغه مبه { الط

[36: النحل]رێکمان ناردووه بۆئه وهی خوا بپه رستن و له طاغوتان دوورکه ونه وه.

Page 6: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

6

وه داوای ره زامه ندی ده که ن له خوای گه وره بو گشت هاوه له به رزه کانی

به چاکه ده بێ ته نا، گشتان راست روبون، بوه صلى هللا عليه وسلمپغه مبه ر

رق لبونه وه شان )نفاق(ه واجبه و تی صه حابه کانخوشوس هکه ن، وبباسان

بوان، چونکه وای لی حالی له و ناکوکانه ی ووه، خومان ده پارزنڕواته: دوو

ئه مانه ش باشترن له گه ل خوای گه وره پادشتان ده داته وه، بوبون

سه ده کان)هه لكه وتووي 21

کان بوون. ( بوون

گشتی ، خراپ اکه بێت ان ندازه گری جا چئه واته: )قدر( ده که ن بهڕوه باوه

وستی ره ها هه ه کی ێهه مووشتتوانای خواوه ه، وه خوای گه وره اله ن له

)سنورهێو بمطلق() واته:22وستشی له ێ،ده ب ێک بێ، وستی له سه ر هه رشت(

ه ری کرده وه ی به نده کانه، ێ، وه خوای گه وه ره به دهێناب ێک نه بێهه ر شت

رن، ژێبڵخوای گه وره ده توانن کاره کانان هه مۆله تیوه به نده کانش به

زو مهره بانی و ۆوه قه زاو قه ده ری خوای گه وره ش هه ر له س

ت. ێه وه ده رده چۆدادوه ری خ

راسته قنه ن، خوای گه وره ۆڕمان واه که وا سزاو نعمه ته کانی ناوگڕوه باوه

گه ر وستی ئه ت ێشاسته ی سزا بکه وا ه دات ک دێسزای هه رکه س

.و عه فوی ده کات ی ده بورتێت سزای بدات لێت، وستشی نه بێله سه رب

قال 21 ب ركم وسلم عله هللا صلى الن لونهم الذن ثم قرن خ لونهم الذن ثم خه ڵک لهواته: باشترن 0651(

پاشان سه ده ی دووای ئه و پاشان دووای بوون وسلم عله هللا صلىسه ده ی چه رخی پێغه مبه ره الصحح الجامع البخاری .،واته له سه رده می ئه وتا سێ سه د ساڵئه و

ما أمرا قضى إذا) وتعالى تبارك هللا قال 22 قول فإن كون كن له واته: ئه گه رخوای گه وره فه رمانی به (ف

(عمران آل سورة({ )47).شتێک کرد ئه مرده کات ببه ده بێ

Page 7: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

7

ی مونکه ر و نه کر ئكة()مال ن له اله ۆڕرساری ناوگپده که ن ڕوه باوه

وه خوای گه وره ،باسی کردووه صلى هللا عليه وسلمن )محمد( ۆهه ر وه ک چ

} ثبت هللا الذن آمنوا بالقول الثابت ف الحاة الدنا وف اآلخرة ێت ده فه رمو

. الظالمن وفعل هللا ما شاء{وضل هللا

،زندو بونه وه له دووای مردن و ناوه به هه نارده کردنێمان هڕوه باوه

.نێردخوای گه وره ده پێشانیی دوای، وه کرده وه کان و به نده کان ڕۆژ هو

ده که ن به حه وزی وه باوه ڕ ،ی حساب و ته رازووڕۆژده که ن به ڕوه باوه

استه قنه ن.ڕمش ه ن به هه شت و جهصرات و پردی و رثوه ک

ای، که وا له ودو ڕۆژیناوه به گشت نشانه راسته قنه کانی ێمان هڕوه باوه

اگه ه نراوه، وه گه وره ترن فتنه له وه ته ی ڕمان پێ صلى هللا عليه وسلمغه مبه ر ێپ

ای وی دوڕۆژتا خوای لێبێتسه المی قاندووه ڵمی خوه دئاخوای گه وره

سه المی خوای ن به دابه زنی عسی ه ده ک ڕجاله، وه باوه جفتنه ی مه سحی ده

له ئسالم ال فه تی هانه وه ی خڕده که ن به گه ڕبه دادوه ری، وه باوه لێبێت

)غه مبه راتی.پێ ه ویڕ پهسه ر 23)

ة منهاج على خالفة تكون ثم ) ٢٣ ڕێڕه وی واته: خه الفه تی ئسالمی ده گه ڕێته وه له سه ر ( نبو

5378 المصابح مشكاة حدث حسن( پێغه مبه راه تی

Page 8: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

8

کی ه کتا په ره ست له ێناوه به وه ی خوای گه وره که سانهێما ڕوه باوه

ێتده توان ێکده ر به شه فاعه تی شه فاعه تکاران، وه هه ر که س هێنێتدگرئا

)گه ی بداتڕێخوای گه وره به مه رجێ شه فاعه ت بکات24ڕازی و به قسه ی (

بت.

ی ڕۆژشه فاعه ت ده کات له صلى هللا عليه وسلممبه ر پێغهوا مان واه که ڕوه باوه

. واته )مقام المحمود( گای سوپاسکراوی پی ده به خشنێای وه جودو

باوه ڕ گوفتارو کردارو نازه، باوه ڕهێنان به دڵ دان پێدانان به )ئمان( واته: وه

نه وه.ێرناکک جا زمان وه کردار به جه سته و په لوپۆکان، هچ کامێکان لێ

و به زانن کگوفتاری دڵ ناسن ووه وه باوه ڕی دڵ برته له گوفتارو کردار،

)خۆشه وستی( و) ترس( و راست خستنه وه، وه له کرده وه کانی دڵ وه ک

.(25)هی ترش..……… )تکا( و )ڕقلێبونه وه( و

شفع الذي ذا من ) 24 فاعه ت بکات الی خۆی مه گه ربه مۆڵه تیواته: کێ ده توانێت شه ( بإذنه إال عنده

٢٢٥ البقرة نه بێت. ئه و بن وإسحاق حنبل بن وأحمد الشافع عن" السنة كتاب" ف الاللكائ القاسم أبو نقله وكذا: ]حجر ابن وقال) 25

من رجل ألف من أكثر لقت: قال البخاري عن الصحح بسنده وروى األئمة، من وغرهم عبد وأب راهوةواته: به م شێوه ه [ونقص وزد وعمل، قول اإلمان أن ف ختلف منهم أحدا رأت فما باألمصار العلماء

ابوقاسمی الله کائی باسی کردووه له کتابی سنة له شافعی واحمدی کوڕی حه نبه ل وئسحاقی کوڕی ڕاهه وه ی هی وابوعبد وه جگه له ئه وش له ئمامه به ڕزه کان وه له ئمامی بوخارش ده گێڕنه وه که وا

ان که سم نه بنی نکۆڵی له وه بکات که ئمان گوفتارو گوتوه تی من زاترله هه زار زانام بنی له واڵته ک 47/ 1( الباري فتح) کرداره وه زادو که م ده کات.

Page 9: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

9

وه ئمان به گوڕاه ڵی زاد ده کات و به تاوانش که م ده کات، وئمان چه ندن

ده فه رموێت } به صلى هللا عليه وسلم پله له خۆی ده گرێ هه روه ک پێغه مبه ر

ترنشان الدانی ئه زه تێکه له رێگه ی هللا ه و نزم رزترنان ال اله اال

)موسوڵمانان،26هه ندێک پله هه ن به نه مانان بنچنه ی ئمان نامنێت، وه ک (

نوێژکردن –هللا محمد رسول هللا ال اله اال -پله کانی )توحد( واته: ه کتاپه ره ستی

صلى هللا و هاوشێوه کانی، چونکه به ده قی فه رموده ی خوای گه وره و پێغه مبه ر

ده ست به رداری )توحد( و نوێژ بێباوه ڕه و ئمانی هه ڵده وه شته وه، وه عليه وسلم

ب که م هه ندێک پله ی ئمان هه ن له واجباتی ئمانن به نه مانان باوه ڕی واج

)ده بێته وه،27 وه ک زناو دزی و مه ی خواردنه وه. (

وه هچ که سکی ه کتاپه ره ست و نوێژخوێن ته کفرناکه ن که وا ڕووله قبله

-دزی و مه ی خواردنزناو -ی موسوڵمانان ده که ن، به تاوانه کانی وه کو

بۆ ئمان له نوان زێده ڕه وی خه به حه اڵڵی نه زنن، وه پناسه کردنمانئه گه ر

وارجه کان و کورت کردنه وه ی موڕجئه کانداه.

األذى إماطة وأدناها هللا، إال إله ال قول أعالها شعبة، وستون بضع اإلمان) وسلم عله هللا صلى النبی قال 26ئمان -ده فه رموێت وسلم عله هللا صلى واته: پێغه مبه ر عله متفق( اإلمان من شعبة والحاء الطرق، عن

زاتر له حه فتا پله ی هه ه، به رزترنان ووشه ی الاله اال هللا ه وه نزمترنشان الدانی ئازاره له ڕێگه ی موسوڵمانان(

ص324 الثالثنة الرسالة ... 27

Page 10: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

2

شی هه ه، وه بڕاری ته کفر ده سه پێ )اکبر(و گه وره )اصغر(وه کوفر بچوک

ی، ان به سه ر هه رکه سێک باوه ڕێکی کوفری، ان کرده وه ه کی کوفر

سک و بڕاردان به وه ی کههه رکردنی رته کفبه اڵ قسه ه کی کوفر بکات،

وه ستاوه له سه ر سابتبونی مه رجه کانی تا هه تای له ئاگرده مێنێته وه بۆ هه

)ته کفرو الچونی به ربه سته کان،28ئێمه حوکمی پاداشت و سزاکان له ته کفرو (

که سێک به تاک داخڵی ئه م حوکمه ن به ڕه های، به اڵم هچ فاسقبون ده ده

بێ مانه وه ی هچ به ربه ست و ،له سه ری ده سه پێ ناکه ن، هه تاوه کو

مانعێک ببێته چه تر بۆدابه زنی حوکمه که له سه ری، وه که س ته کفر ناکه ن

. )المآل(ان به داهاتوو )الزم القول(ان له خۆگرتنی قسه (ظن)البه گومان

ئێمه ش ن ێدابنبه کافری صلى هللا عليه وسلمه رکه سێ خوای گه وره و پێغه مبه ر وه ه

، وه هه ر که سێک جگه له ئسالم به رنامه ه کی تر بکا به دن داده نێنبه کافری

، جائسالمی پێگه شتبێ ان نا، به اڵم که س ناچێته ده بێبۆ خۆی ئه وه کافر

گات جا پشتی لێبکات، خوای گه وره ده فه رموێت} جه هه ننه م تا ئسالمی پێنه

بن حتى نبعث رسوال ا معذ 15اإلسراء: ] {وما كن

ده فه رموون مه سه له ی کوفری که سانێ به ) سحمان وابن اللطف عبد الشخکوڕ إبراهم و هللا عبد هو 28

تاک مه سه له ه کی ڕوونه ئێمه ده ڵێن هه رکه سێک قسه ه کی کوفری بکات پێی کافر ده بێت، که به ڵگه کانی الی خه ڵکی عه وام رجاءی وه ک قه زاوقه ده روإمه گه م له مه سه له شاراوه کان

کافرناکرێت تا به به ڵگه بۆی ده سه لمێنرێ که ئه مه کوفره ئه گه ر هه ر نه ی ئه وکاته شاراوه ن سه لماند ئه وکاته ته کفرده کرێت .....................شێخ ابن تمه له زۆرێک له کتێبه کانی ئه مه ان

اللطف عبد أبهم عن ونقلوه ،433،430/ 12 الدرر( كتبه من كثر ف تمة ابن اإلسالم شخ( باسکردووه .121 ص المنهاج ف كما

Page 11: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

1

له خۆی بێنێته دی، پاشان ئسالم وه هه ر که سێک شاه تمان بێنێ وئسالمی

)،هه ڵنه وه شێنێته وه29 و نی له گه ڵداده که ئه وا وه ک موسڵمان مامه ڵه (

وه هه ر که سێک دروشمه نهێنه کانی ده رونشی بۆ خوای گه وره به جێده هێڵن،

ئێمه کانی دنی به رزکرده وه وه ک موسلمان مامه ڵه ی له گه ڵداده کرێ، چونکه

خوای گه وره حه واڵه ی، و په نهانه کانش ه ن( ده دحوکم به ڕواڵه ت)

).که نده 30)

وه شعه ڕافزه کان نه ته وه ه کی موشرک و موڕته ددن، له گه ڵ ئه وه شدا

)ڕێگه ناده ن زۆرێک له ده قه شه رعه کان جێ به جێ بکرێن31).

:ئسالم وهی شانه ڵوه هه کانی هۆکاره 29

.بێت ده کافر بنێ خواده بۆ رک شه سێک که -1 .بێت کافرده لبکات داوای خوا ڵ گه له خۆی نوان له دابنێ واسطه سک که -2 به ان که به زهه مه ان ان، که کوفره له بێ گومانی ان کات، کفرنه ته کان کافره سک که -3

.بێت ده کافر بزانت ڕاست حوکمی ان وسلم عله هللا صلى محمد ڕێبازی له باشتربێت پێ تری ڕێبازی ی ڕێگه سێک که -4

.بێت ده کافر وسلم عله هللا صلى محمد حوکمی له باشتربێت پێ تری سێکی که .بێت ده کافر بکات پێ کارشی رچی گه ئه وه بێته ئسالم حوکمێکی له رقی سێک که -5 .بێت کافرده بکات ئسالم دنی له شتێک به گاڵته سێک که -6 .بێت ده کافر جادووبکات سحرو سێک رکه هه -7 .بێت کافرده موسوڵمانان دژی له بدات کان کافره تی ارمه سێک که -8 عله هللا صلى محمد تی رعه شه له توانن ده ن هه ڵکانێک خه وابێت، ڕی برووباوه سێک که -9

.بێت ده کافر ربچن ده وسلم .بێت کافرده کات نه پێ وکاری بکات ئسالم له پشت سێک رکه هه -10

واته: من فه رمانم پێنه کراوه (بطونهم أشق وال الناس قلوب عن أنقب أن أومر لم إن: )مسلم صحح وف 30

.ناودڵی خه ڵک کوناکه م ان سکان له ت که م تابزانم چی تاه په دابووه، هه ندێک ده ڵێن به ڕاستی له م دوواانه مشتوومڕی زۆرله مه ڕ مه نهه جی شعه -42س 31

وه هه ندێک شعه کان وه ک ئێمه موسوڵمانن خالفه کانان له گه ڵ ئێمه له شته فه رعه کانه والوه کن، ده که ن، ئاه ده توانی بۆمان ته نا زێده رۆکانان ته کفرده که ن، وه هه ندێک هه ن به گشتی ته کفران

شعه به چه ند قۆناغێک حاڵی به ڕاستی ...الشیخ علی بن خضیر الخضیراڵم . ...وه ڕوون که ته وه

ڕبووه تێپه

Page 12: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

0

ئسالم،وه هه ر واڵتک حوکمی کوفر به سه ردا سه پاوو زاڵبێت به جێگای

ئه وه ئه م وواڵته واڵتی کوفره، به اڵم مه رج نه خه ڵکه که شی کافربن، چونکه

حوکمه کانان به سه ردا سه پێنراوه له به ر نه مانی ده ڵه تی ئسالمی و زاڵبونی

هللا رضى عثمان على علا فضل من على طلق ظهر ما أول فكان فها، تطور بمراحل مر الشعة اسم - ج

عن الخارجة السبئة ظهرت ثم الجمع، عن هللا رضى وعمر بكر أب الشخن على علا فضل من ثم عنهما، الى افترقوا الملك عبد بن هشام خالفة وف الحسن بن عل بن زد أام وف الهودي، سبؤ ابن اتباع اإلسالم وغره، والخلج إران ف اآلن الموجودون وهم عشرة اثن وإمامة الحسن، بن عل بن زد اتباع هم زدة

الذن الشعة وأما. الشام ف ودروز ونصرة والهند، والمن نجران ف موجودون وهم باطنة وإسماعلة الوم منهم وجد وال انقرضوا فهإالء لعل وتقدم فقط البت وآل عنه هللا رض طالب أب بن لعل تشع عندهم .أحد أعلم فما

األربع الطوائف وهذه الباطنة والدروز الباطنة والنصرة الباطنة واإلسماعلة الرافضة هم الوم والموجود بن فرق وال بمسلمن ولسوا كفار مشركون فهإالء قبورون وهم بهم وستغثون البت آل إلهون الذن هم

.هللا لغر عبادتهم ف بالجهل عذرون وال بمسلمن ولسوا مشركون فكلهم وجهالهم مقلدهم أو علمائهم .كافر مشرك فهذا هللا بغر ستغث أو هللا لغر ذبح قبوري منهم كان فمن الزدة أما

.اعلم وهللا المعتزلة حكم فحكمه واالعتزال واألهواء الكالم أهل من منهم كان ومن األصول، ف الخالف بل عظم جهل على دل عظم خطؤ فهذا الفروع ف وبنهم بننا الخالف إن قال من أما

.ذكرنا كما تفصل ففهم الزدة عدا ما وشرك، وإسالم وإمان كفر وخالفع دخل الراهنة الظروف مع لكن و, الشع المذهب تجهل فلسطن أن فضلتكم تعلمون -41س فلسطن التش

.شعا -رشد محمد دعى و -( عرفات) مستشار صار حتى .عمله نبغ ما و النصحة توجه فضلتكم من فؤرجو .األعلى الفردوس ف جمعا حشرنا أن المولى من راجن

عبدون ألنهم المشرك معاملة فعاملون وكفار مشركون والرافضة رافضة سمون الشام ف الذن الشعة - ج ال إنه ربه عند حسابه فإنما به له برهان ال آخر إله هللا مع دع ومن) تعالى قال البت بآل وستغثون هللا غر عن وهم القامة وم إلى له ستجب ال من هللا دون من دعوا ممن أضل ومن) تعالى وقال( الكافرون فلح

(.كافرن بعبادتهم وكانوا أعداءا لهم كانوا الناس حشر وإذا غافلون دعائهم الشعة؟ عقدة عن تحدثت الت الحدثة الكتب أبرز ما -40س :ه - ج .الباب هذا ف مهم لكنه الحدثة ولست القدمة الكتب من وهذا السنة، منهاج تمة ابن كتاب ـ ا

.الخطب الدن محب تؤلف اإلمامة الشعة دن علها قام الت لألسس العرضة الخطوط كتاب ـ ب .البرقع تؤلف الكاف أصول كتاب نقض ف الصنم كسر ـ ج .القفاري ناصر تؤلف الشعة مذهب أصول كتاب ـ د الخضر خضر بن علی الشخ: المجب. الجند هللا عبد تؤلف والشعة السنة بن هادئ حوار ـ هـ

Page 13: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

3

اڵتی موسوڵماناندا، وه قسه ی حوکم له ووجڵه وی موڕته ده کان به سه ر

ڵ له خه ڵکدا به ڕهای کوفره( به صاکه ن که ده ڵێن ) ئه زێده ڕه وه کانش ن

حوکم ده درێت، ڵکو هه رکه سه و به پێی حاڵی خۆی

)رشان تاه. موساڵنشان تاه کاف32)

واته: جاکردنه وه ی دن له ده ڵه ت، به گشت ة( وه باوه ڕمان واه که وا )علمان

واته: نه ته وه په رستی، و ة(وه ک )قوم -ه رچه م و ئااڵکانه وهبۆچون و پ

ئه مانه به -( واته: عه ره ب په ره ستی،ثواته: واڵت په ره ستی، و) بعطنة( )و

گشتی دژی ئسالم و کوفری ڕون و ئاشکران، وه ده بنه هۆی چونه ده ره وه

)ئوممه ت و هه ڵوه شانه وه ی ئسالم.33)

* * *

عن والبحث معن، أصل له والستصحب عله الحكم ف التوقف هو: البالد هذه ف الحال مجهول وحكم 32

ن حكمه معرفة إلى الحاجة تدعو أن إال حاله، حكم أمره، فتب اثبات عن التام العجز وعند بظاهر، إال عله وال العلم طلب فی الجامع .سكانها حال اعتبار مع الدار بحكم له حكم الظاهر

:الوم ومثله: معاصرة قضة 33 البعثة حب ولم بغضها ولم القومة حب ولم بغضها ولم الشوعة حب ولم بغضها ولم العلمانة حب لم من النظام حب ولم بغضها ولم والبرلمانات الدمقراطة حب ولم بغضها ولم الرأسمالة حب ولم بغضها ولم

ولم بغضها ولم القبورة الصوفة حب ولم بغضهم ولم الرافضة حب ولم بغضه ولم الجدد الكفري العالم ولم ومذهبهم العصرانن غالة حب ولم بغضها ولم الحداثة حب ولم بغضها ولم الوضعة القوانن حب

بن علی الشخ. بمسلم ولس المتوقفة من فهذا. الكفرة المعاصرة المذاهب أو األدان من ذلك وغر بغضهم خضرالخضر

Page 14: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

4

:)منهجنا( ) ڕێڕه ومان34)

بنچنه کانی به ڵگه الی ئێمه، قوڕئان سوننه ت به تێگه شتن و حاڵبونی )سلف

واته: پێشنه چاکه هه ڵبژارده کانی سێ سه د ساڵه که ی ه که می ئسالم.صالح( ال

(سێکی موسوڵمانی )مستورالحالنوێژ بخوێنن له پشتی هه رکه وه پێمان دروسته

هه ڵوه شانه وه ی ببێته هۆیکه نه بنبی ی وێژخوێنێک هچ شتێکمان لێواته: ن

)ئسالم.35)

واته: پێشه وامان بێت ان نا، إمام( وه جهاد به رده وامه تاڕۆژی دووای، جا )

)سته مکاربێت ان نا،36بوه ئه گه ر ئمامان نه بوو جهاد دووا ناخه ن، چونکه (

به دوواخستنی جهاد سوده کانمان له کس ده چێت، ئه گه ر له جهادش غه نمه

تێکمان ده ستکه وت له سه ر ئه وکه سانه ی دابه ش ده که ن که وا شه رعه ت

ة تكون »: وسلم عله هللا صلى هللا رسول قال 34 بو شاء ما فكم الن رفعها ثم تكون أن هللا رفعها، أن شاء إذا ثم

ة منهاج على خالفة تكون بو شاء ما فتكون الن رفعها ثم تكون أن هللا شاء إذا رفعها، أن هللا ا ملكا تكون ثم عاضكون شاء ما ف كون أن هللا رفعها ثم رفعها، أن شاء إذا ة ملكا تكون ثم شاء ما فتكون جبر ثم تكون أن هللارفعها رفعها أن شاء إذا ة منهاج على خالفة تكون ثم بو أب حدث من والحاكم وأحمد مسلم رواه«سكت ثم الن .هررة

شء منه لنا ظهر لم الذي الحال مستور للمصل نحكم أننا األخرى الخصائص ف تقدم كما هنا: والخالصة 35 فه واألصل المسلمن معاملة ونعامله خلفه فنصل صالته، بمجرد باإلسالم غرها؛ أو المذكورة النواقض من

وإن حقه ف األصل ه والمكفرات النواقض نجعل وال الظاهرة، النواقض من بناقض ؤت حتى اإلسالم عندنا ابومحمد الشخ. الغالة من كثر عند هو كما زماننا مجتمعات ف ذلك انتشار بدعوى خصائصه أو اإلسالم أظهر

المقدسی بر كل مع الغزو والجماعة السنة أهل أصول من كان ولهذا: ]قال المسؤلة هذا ف تمة ابن اإلسالم شخ قال 36

.وسلم عله هللا صلى النب أخبر كما لهم، الخالق وبؤقوام الفاجر، بالرجل الدن هذا إد هللا فإن وفاجر،

Page 15: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

5

جهاد له گه ڵ ده ستنشانی کردووه، وه پێوسته له سه ر هه موو موسوڵمانێک

دوشمنانی خوای گه وره دا بکات ئه گه رچی به ته نهاشبێت.

)وه خوێن و ماڵ و ناموسی موسڵمانان الی ئێمه حه رامه،37حه اڵڵ نابێت مه گه (

شه رعه ت به ده قی موحکه می صلى هللا عليه وسلم ر خوای گه وره و پێغه مبه ر

)ان حه اڵ ڵ کردبێت.خوێنان38)

گه ر کافره سته مکاره کان ده ست درێژان کرده سه ر پرۆزه کانی وه ئه

موسوڵمانان ئاله و کاتانه دا جهاد ده بێته واجب له سه رهه موو موسوڵمانێکی

)باڵغی ئاقڵی ته وانا،39هچ مه رجێکی تری بۆدانانرێ، وه ده بێ دوشمن به پێی (

ک بێت دن و دوونامان لێ خه ته واناپاڵ بده ن و دوربخه نه وه، چونکه دوشمنێ

كم، حرام وأموالكم دماءكم إن » وسلم عله هللا صلى النبی قال 37 ومكم كحرمة عل ف هذا، شهركم ف هذا

ء كل أال هذا، بلدكم ة أمر من ش تحت الجاهل ة ودماء موضوع، قدم رواه................( موضوعة، الجاهل مسلم

شهدوا حتى الناس أقاتل »: قال ، وسلم عله هللا صلى هللا رسول عن 38 إمنوا هللا، إال إله ال أن وبما ب، و مسلم رواه «هللا على وحسابهم بحقها، إال وأموالهم دماءهم، من عصموا ذلك، فعلوا فإذا به، جئت

فان وتقابل الزحفان التقى إذا مواضع، فی عن فرض الجهاد وکون 39 االنصراف حضر من على حرم الصا: }تعالى هللا لقول المقام عله وتعن ها واذكروا فاثبتوا فئة لقتم إذا آمنوا الذن أ تفلحون لعلكم كثرا هللا

وأطعوا إن واصبروا رحكم وتذهب فتفشلوا تنازعوا وال ورسوله هللا ابرن مع هللا ا: }تعالى وقوله ،(1{ )الص ها ومئذ ولهم ومن األدبار تولوهم فال زحفا كفروا الذن لقتم إذا آمنوا الذن أ فا إال دبره زا أو لقتال متحر متح (.0{ )هللا من بغضب باء فقد فئة إلى

.ودفعهم قتالهم أهله على تعن ببلد الكفار نزل إذا: الثانا: }تعالى هللا لقول معه، النفر لزمهم قوما اإلمام استنفر إذا: الثالث ها ف انفروا لكم قل إذا لكم ما آمنوا الذن أاقلتم هللا سبل استنفرتم وإذا» عله متفق: وسلم عله هللا صلى النب وقال بعدها، والت اآلة{ األرض إلى اث

366 ـ 365 ص 12 ج( الكبر والشرح المغن كتاب) «فانفروا

Page 16: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

6

رابکات دوور خستنه وه ی له دووای ئمان واجبترن شته.

وه کافربونه وه له دوای ئسالم گه وره ترن تاوانه، تاوانی گه وره ترە له تاوانی

واته: که سێک له داک و باوکێکی کافر له داک بوبێت، أصل(کوفری کافری )

)ڕته ده کان واجبتره له کافری ئه صڵی. بۆه جهاد کردن له دژی مو40)

)وه فه رمانڕه واه تی نابه سترێ بۆ ئمامێکی کافر41، وه ئه گه ر)ئمام(واته: (

پێشه وا توشی توشی کوفر بوو له فه رمان ڕه واه تی داده به زێنرێ و به قسه ی

ناکرێ، وه واجب ده بێ له سه ر موسوڵمانان له پۆسته که ی دابه زێنن و

ئمامێکی موسوڵمان دابنێن ئه گه رتوانان.

قتل المرتد أن منها. متعددة وجوه من األصل الكافر عقوبة من أعظم المرتد عقوبة بؤن السنة استقرت وقد] 40

كان وإن قتل المرتد أن ومنها. األصل الكافر بخالف ذمة، له تعقد وال جزة، عله ضرب وال حال، بكل حنفة كؤب العلماء أكثر عند قتل ال فإنه القتال، أهل من هو لس الذي األصل الكافر بخالف القتال، عن عاجزا المرتد أن ومنها. وأحمد والشافع مالك مذهب هو كما قتل المرتد أن الجمهور مذهب كان ولهذا وأحمد، ومالك

وكفر: ]أضا وقال(. 1[ )األحكام من ذلك غر إلى. األصل الكافر بخالف ذبحته، تإكل وال ناكح وال رث ال الفتاوى مجموع او( 478/ 08) المجموع ف تمة ابن اإلسالم شخ[ األصل الكفر من باإلجماع أغلظ الردة

(480-0/477) الفتاوى مجموع 159 ـ 158/ 05 الكفر عله طرأ لو أنه وعلى لكافر تنعقد ال اإلمامة أن على العلماء أجمع عاض القاض قال: ]النووي قال 41

على ووجب طاعته وسقطت الوالة حكم عن خرج بدعة أو للشرع وتغر كفر عله طرأ فلو ـ قوله إلى ـ انعزل بخلع القام علهم وجب لطائفة إال ذلك قع لم فإن ذلك، أمكنهم إن عادل إمام ونصب وخلعه عله القام المسلمن عن المسلم ولهاجر القام، جب لم العجز تحققوا فإن عله، القدرة ظنوا إذا إال المبتدع ف جب وال الكافر 009/ 10 النووي بشرح مسلم صحح[ بدنه وفر غرها إلى أرضه

Page 17: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

7

وه سه پاندنی دن ده بێ له سێبه ری قوڕئانی ڕێنمونکه رو شمشێرکی

ده ده للسه ر خه ربێت، وه جهاده که مان به شمشرو به زوبان و به ڵگه و

(42)بت.

)وه هه رکه سێک بانگه وازی بۆدنێک بکات جگه له ئسالم،43ان تانه و ته شه (

ره له ئسالم بدات، ان شمشێرمان لێ هه ڵکێشێت، ئه وه بڕاری جه نگی داوه له

دژمان.

وه دژی جاوازی ودوبه ره کی ده وه ستنه وه و، بانگه وازی ده که ن بۆ ه

(44)کخستنی گوفتارو و ه کگرتن.

واته: وإجتهاد(کانی )وه که س تاوانبار ناکه ن و نابوغزێنن له سه ر پرسه

)هه ڵێنجاندنی له ده قه شه رعه کان.45)

:تعالى فقال والسنان، وبالسف والبرهان، بالحجة اإلسالم دن أقام سبحانه فاهلل 42نات رسلنا أرسلنا لقد ) قوم والمزان الكتاب معهم وأنزلنا بالب ومنافع شدد بؤس فه الحدد وأنزلنا بالقسط الناس ل

علم للناس ول نصره من هللا ب ورسله إن بالغ ( .05:الحدد( )عزز قوي هللا. ونصرا هادا بربك وكفى نصر وسف هدي كتاب الدن هذا قوام -هللا رحمه- تمة ابن اإلسالم شخ قال (393 - 390/ 02(( )الفتاوى مجموع)) المسلمن، دن من باالضطرار ومعلوم(: )504/ 08) الفتاوى مجموع ف تمة ابن اإلسالم شخ قول 43

هللا صلى محمد شرعة غر شرعة اتباع أو اإلسالم، دن غر اتباع( 0) سوغ من أن المسلمن، جمع وباتفاق . اهـ( كافر فهو وسلم عله

نهى الت األمور ومن 44 قوا وال جمعا هللا بحبل واعتصموا} كقوله واالختالف، الفرقة كتابه ف عنها هللا { تفرقوا كالذن تكونوا وال: }قوله إلى ،[ 123: عمران آل] نات جاءهم ما بعد من واختلفوا تفر عذاب لهم وأولئك الب

(139( ) 1م تمة البن الكبرى الفتاوى[ 125: عمران آل{ ]عظم الدررالسنة( الفاعل على اإلنكار جوز وال إالجتهاد، مسائل ف إنكار فال إالجتهادة المسائل من كانت فإذا 45 (١١٥ص ١ج( )االجتهاد مسائل ف إنكار فال) هللا رحمه تمة ابن اإلسالم لشخ الحسبة( ٤ص ٦ج)

Page 18: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

8

وه پێمان واه واجبه هه موو ئوممه تی ئسالمی ه کبگرن له ژێر ه ک په رچه م

به تابه تی موجاهدان.

وه موسولمانان ه ک ئوممه ته ن، عه ره به کانان له عه جه ماکان به رزترنن ته

ڵحان نه بێت، خوێنه کانان هاوسه نگن له تۆڵه سه ندنه صوا به پێی ته قواو بۆخوان

)وه و قه ره بوکردنه وه دا، گشتان ئه ستۆی قسه ی ه کتر ده پارێزن.46)

وه دۆستاه تی دۆستانی خوای گه وره ده که ن و سه ران ده خه ن، وه دوشمناه

تی دوشمنانی خوای گه وره ده که ن و ڕقشمان لێان ده بێته وه، وه ه خه مان

داده ماڵن و ته کفری هه موو ڕبازو ملله تێکی غه ره ئسالمی ده که ن، له وه

رتۆته به ر، شدا ڕێگای قوڕئان و سونه تمان گ

)الشمان داوه له ڕێگاکانی بدعه ت و گومراهی.47)

رد سواهم من على د هم و أقصاهم علهم جر و أدناهم بذمتهم سعى دماإهم تتكافؤ المسلمون - 11658 46

ابن عن( هـ د) عهده ف عهد ذو ال و بكافر مإمن قتل ال قاعدهم على مسرعهم و مضعفهم على مشدهم . عمرو الجامع صحح ف 6710: رقم حدث انظر( حسن: ) األلبان الشخ قال

اإلمان استكمل فقد هلل منع و هلل أعطى و هلل أبغض و هلل أحب من - 12929 47 . أمامة عن( الضاء د)

الجامع صحح ف 5965: رقم حدث انظر( صحح: ) األلبان الشخ قال

Page 19: مه نهه جی خیلافه ی اسلامی به زمانی کوردی

1

9

* * *

ئه مه برو باوه ڕو ڕبازوو دنی ئێمه ه، له سه ری کۆ بونه ته وه و له پێناوشا

جهاد ده که ن.

دو سه قام گربن تامردنه، وه له خوای گه وره داواکارن ڕێنمونمان بکات و پابه ن

بمانکا ئازاد که رانی واڵتی موسوڵمانان و ئااڵو په رچه می ته وحد به رز

ڕابگرن، دوشمناه تی بدعه و شه رکدانان بکه ن. آمن

وصلى هللا على نبنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعن

اللجنة الشرعة لدولة العراق االسالمة

ده وڵه ت عراقی ئسالمی لێژنه ی شه رعی

رگێڕانی بوزمانی کوردی : ابوحی قراجیوه