16
เอกสารเผยแพร่ พลงงานทดแทน ถ่านหิน เช้อเพลิงท่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

Embed Size (px)

DESCRIPTION

พลังงาน ปัจจัยสำคัญของชีวิต พลังงานเป็นสิ่งสำคัญที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต เราต้องใช้พลังงาน ตั้งแต่ตื่นเช้าจนถึงเข้านอน ไฟฟ้าเป็นพลังงานที่สำคัญรูปแบบหนึ่ง หากไม่มีไฟฟ้าใช้ชีวิตเราจะวุ่นวายมาก เพราะไม่มีแสงสว่าง ไม่มีลมเย็นๆจากแอร์ คอมพิวเตอร์ทำงานไม่ได้ หรือต้องเดิน ขึ้นตึก เพราะลิฟต์ไม่ทำงาน ส่วนน้ำมันเป็นเชื้อเพลิงที่ทำให้รถแล่นได้ ทำให้เรา เดินทางสะดวก ทำให้เครื่องจักรทำงานผลิตสิ่งของให้เราใช้ ได้ ชีวิตคนเราจึงอยู่ไม่ได้ ถ้าไม่มีพลังงาน โลกเรายังมีพลังงานอื่นๆ ที่สำคัญไม่แพ้่ไฟฟ้าหรือน้ำมัน ไม่ว่าจะเป็นก๊าซธรรมชาติ น้ำมันแก๊สโซฮอล หรือไบโอดีเซล ที่เป็นพลังงานทางเลือกทันสมัยล่าสุด

Citation preview

Page 1: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

เอกสารเผยแพร่ พลังงานทดแทน

สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน

เลขที่ 121/1-2 ถนนเพชรบุรี แขวงทุ่งพญาไท

เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400

โทร 0 2612 1555 ต่อ 204, 205

ศูนย์ประชาสัมพันธ์ “รวมพลังหาร 2”

สายด่วนหาร 2 โทร 0 2612 1040 www.eppo.go.th, www.thaienergynews.com

ถ่านหิน เชื้อเพลิงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

Page 2: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

พลังงาน ปัจจัยสำคัญของชีวิต พลังงานเป็นสิ่งสำคัญที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต เราต้องใช้พลังงาน ตั้งแต่ตื่นเช้าจนถึงเข้านอน

ไฟฟ้าเป็นพลังงานที่สำคัญรูปแบบหนึ่ง หากไม่มีไฟฟ้าใช้ชีวิตเราจะวุ่นวายมากเพราะไม่มีแสงสว่าง ไม่มีลมเย็นๆจากแอร์ คอมพิวเตอรท์ำงานไม่ ได ้ หรือตอ้งเดินขึ้นตึก เพราะลิฟต์ ไม่ทำงาน ส่วนน้ำมันเป็นเชื้อเพลิงที่ทำให้รถแล่นได ้ ทำให้เรา เดินทางสะดวก ทำใหเ้ครื่องจักรทำงานผลิตสิ่งของใหเ้ราใช้ ได้

ชีวิตคนเราจึงอยู่ไม่ได้ ถ้าไม่มีพลังงาน

โลกเรายังมีพลังงานอื่นๆ ที่สำคัญไม่แพ้่ ไฟฟ้าหรือน้ำมัน ไม่ว่าจะเป็นก๊าซธรรมชาติ น้ำมันแก๊สโซฮอล หรือไบโอดีเซล ที่เป็นพลังงานทางเลือกทันสมัยล่าสุด

*หมายเหตุ ราชบัณฑิตยสถานบัญญัติศัพท์คำ “Gasohol” เป็นภาษาไทยว่า “แกโซฮอล”

Page 3: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

�ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า

กำเนิดถ่านหิน ในธรรมชาติ ซากพืชที่ตายทับถมกัน ปกติจะถูกย่อยสลายโดยปฏิกิริยาเคมี แต่บางครั้งเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ ทำใหก้ระบวนการย่อยสลายหยุดชะงักและซากพืชทับถมกันมากขึ้น

เมื่อใดที่มีการทรุดตัวของแผ่นดินหรือระดับน้ำในบริเวณนั้นสูงขึ้น ทำให้ซากพืชจมลงใต้ระดับน้ำแล้วถูกปิดทับโดยตะกอนหินดินทรายที่ถูกพัดพามากับน้ำ ปฏิกิริยาเคมีที่ทำให้เกิดการย่อยสลายซากจะหยุดไป และเมื ่อตะกอนที ่ปิดทับมีปริมาณมากขึ้นเรื ่อยๆ ซากพืชเหล่านั้นจะถูกบีบอัดโดยน้ำหนักของตะกอนที่ปิดอยู ่ ผนวกกับอิทธิพลของ ความร้อนที่เพิ ่มขึ้น ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมีจนซากพืชเหล่านั้นกลายเป็นถ่านหิน

ถ่านหินประกอบดว้ยธาตุที่สำคัญ 4 อย่าง ไดแ้ก่ คาร์บอน ไฮโดรเจน ไนโตรเจน และออกซิเจน นอกจากนั้น มีธาตุหรือสารอื่น เช่น กำมะถันเจือปนเล็กนอ้ย

ชั้นถ่านหิน

Page 4: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า �

ถ่านหินคุณภาพดี ถ่านหินคุณภาพด้อย ถ่านหินนี้หากแบ่งตามลำดับชั้นในกระบวนการเกิด จะแบ่งไดเ้ป็น 5 ประเภท คือ

2. ลิกไนต์ (lignite) ยังมีซากพืชหลงเหลืออยู่เล็กนอ้ย ใช้เป็นเชื้อเพลิงไดด้ีกว่าพีต แต่เก็บเอาไวน้านไม่ ได้ ไฟจะลุกติดเอง ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมและโรงไฟฟ้า

4. บิทูมินัส (bituminous) เป็นถ่านหินเนื้อแน่นแข็ง เผาแลว้ให้ควันน้อย แต่ ได้ความร้อนสูง มักประกอบด้วยชั้นถ่านหินสีดำสนิทเป็นมันวาว ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมและโรงไฟฟ้า

5. แอนทราไซต์ (anthracite) เป็นถ่านหินที่มีลักษณะดำ เป็นเงามันวาวมาก มีรอยแตกเว้าแบบก้นหอย ติดไฟยาก มีค่าความร้อนสูงสุด เผาแล้วให้ควันน้อยหรือเกือบไม่มีเลย จึงเป็นถ่านหินเกรดดีที่สุด ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมและโรงไฟฟ้า

3. ซับบิทูมินัส (sub-bituminous) มีสีดำ ใช้ ในโรงงานอุตสาหกรรมและโรงไฟฟ้า

1. พีต (peat) เป็นข ั้นแรกของกระบวนการเกิดถ ่านหิน ประกอบดว้ยซากพืชซึ่งบางส่วนไดส้ลายตัวไปแล้ว จึงเป็นถ่านหินคุณภาพระดับต่ำสดุ สามารถใชเ้ปน็เชือ้เพลงิได ้แต่มีค่าความรอ้นต่ำและเผาแลว้ไดค้วันมาก มักใช้ในครัวเรอืนของฝรั่งบางชาติ

* โรงงานอุตสาหกรรมที่ใช้ถ่านหิน อาทิ โรงงานซีเมนต์, โรงงานกระดาษ และเยื่อกระดาษ, โรงบ่มใบยาสูบ, โรงงานอุตสาหกรรมอาหาร, หม้อไอน้ำในโรงงาน

Page 5: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

�ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า

สมบัติของถ่านหินชนิดต่าง ๆ

ชนิดถ่านหิน ค่าความรอ้น ค่าความชื้น ปริมาณขี้เถา้ ปริมาณกำมะถัน แอนทราไซต์ สูง ต่ำ ต่ำ ต่ำ

บิทูมินัส สูง ต่ำ ต่ำ ต่ำ

ซับบิทูมินัส ปานกลาง-สูง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ลิกไนต์ ต่ำ-ปานกลาง สูง สูง ต่ำ-สูง พีต ต่ำ สูง สูง ไม่แน่นอน

แลว้แต่แหล่ง

ลิกไนต์เป็นถ่านหินคุณภาพต่ำชนิดหนึ่ง ถ้าดูจากตารางข้างบนจะเห็นว่าเผาลิกไนต์แล้วไดค้วามรอ้น ไม่มาก จึงเอามาผลิตไฟฟ้าไดต้่ำ แถมยังมีกำมะถันมากกว่าถ่านหินชนิดอื่นดว้ย จงึมีก๊าซพษิออกมามากกว่า แต่ถา้เปน็ถ่านหนิอย่างอืน่ เช่น ถา่นหนิแอนทราไซต์ จะได้ความร้อนสูง ผลิตไฟฟ้าได้มาก และมีก๊าซพิษต่ำ

ดังนั้น เวลาพูดว่าใช้ถ่านหินปั่นไฟดี หรือไม่ดี จึงต้องดูด้วยว่าเรากำลังพูดถึงถ่านหินชนิดไหน จะพูดแบบเหมารวมไม่ได ้

Page 6: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า �

ถ่านหินมีประโยชน์มากมาย ส่วนใหญ่ใช้เป็นเชื้อเพลิง เช่น เป็นเชื้อเพลิงสำหรับการผลิตไฟฟ้า การถลุงโลหะ การผลิตปูนซีเมนต์ บ่มใบยาสูบ โรงงานอาหาร และใช้ต้มน้ำสำหรับผลิตน้ำรอ้นหรือไอน้ำไว้ใช้ ในโรงงานต่าง ๆ หลายประเภท

นอกจากนั้น ยังใช้ทำถ่านสังเคราะห์ หรือถ่านกัมมันต์ (activated carbon) เอาไว้ดูดกลิ่นดูดสีในเครื่องกรองน้ำ หรือเครื่องใชอ้ื่น ๆ ที่ตอ้งการดูดซับกลิ่น

ใช้ทำคาร์บอนไฟเบอร์ (carbon fiber) ซึ่งเป็นวัสดุที่มีความแข็งแกร่ง แต่มีน้ำหนักเบา จึงมีประโยชน์มากหลายในการนำไปผลิตเครื่องร่อนหรืออุปกรณ์กีฬาอื่นๆ เช่น กา้นไมก้อล์ฟ ไมเ้ทนนิส ไมแ้บดมินตัน โครงรถจักรยาน เป็นตน้

ประโยชน์ของถ่านหิน

Page 7: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

�ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า

ไฟฟ้าและถ่านหิน ระบบไฟฟ้าที่ดีต้องเป็นระบบที่จ่ายไฟได้ตลอดเวลา ไม่ปิด ไม่ดับ ไม่ติด ๆ ดับ ๆ และต้องเป็นไฟฟ้าที่ ได้จากโรงไฟฟ้าที่สะอาด ไม่ก่อมลพิษ รวมทั้งค่าไฟตอ้งไม่แพง ภาครัฐจงึกำหนดแนวทางการเลอืกใชเ้ชือ้เพลงิ ในการผลิตไฟฟ้าไว ้ดังนี้

1. มีแหล่งผลิตและปริมาณสำรองที่เพียงพอและแน่นอน

2. มีราคาที่เหมาะสม พูดแบบชาวบา้นคือตอ้งไม่แพง

3. เป็นพลังงานที่สะอาด หรือหากไม่สะอาด ต้องมีเทคโนโลยีที่ทำให้สะอาดได ้ คือ ไม่เกิดผลกระทบต่อ สิ่งแวดลอ้ม

4. ส่งเสริมให้เกิดการใช้ทรัพยากรพลังงานภายในประเทศที่มีอยู่อย่างจำกัดใหเ้กิดประโยชน์สูงสุด

5. ต้องใช้เชื้อเพลิงหลาย ๆ อย่าง คือ ไม่พึ่งพาพลังงานชนิดใดชนิดหนึ่งมากเกินไป เพราะหากมีปัญหาใด ๆ กับพลังงานชนิดนั้น ๆ ก็จะก่อใหเ้กิดความเสี่ยงที่ ไม่สามารถผลิตไฟฟ้ามาจ่ายใหก้ับประชาชนหรือโรงงานได ้ซึ่งจะเดือดรอ้นกันไปทั่ว

หากมองในกรอบหรือวิธีคิด 5 ข้อข้างต้นนี้ ถ่านหินก็มีโอกาสหรือ “ความน่าใช้” ไม่แพ้พลังงานชนิดอื่น ๆ

Page 8: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า �

ปัญหาของถ่านหิน ถ่านหินมีธาตุองค์ประกอบหลัก คือ คาร์บอน และไฮโดรเจน ซึ่งหากเผาอย่างสมบูรณ์แลว้จะเกดิเปน็ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ซึง่เปน็ก๊าซเรอืนกระจก (Greenhouse Gas, GHG) ท ี ่ทำให้ โลกร้อนได ้ ยิ ่ งถ้าเผาได้ ไม ่สมบ ูรณ์จะได้ผลผลิตเป็น CO หรือ ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ ซึ่งเป็นพิษต่อสิ่งมีชีวิตทุกชนิด ถึงขนาดทำใหต้ายได ้

แต่การเผาในที่โล่ง เผาขยะเองตามบ้านตามสวน เผานา การเผาในเครื่องยนต์ ลว้นเป็นการเผาแบบไม่สมบูรณ์และปล่อยก๊าซ CO นี้ออกมาทั้งสิ้นเช่นกัน

ในความเป็นจริงการใช้ถ่านหินเป็นเชื้อเพลิงผลิตกระแสไฟฟ้า มักทำในสภาพที่เหมาะสม คือ มีทั้งอากาศพอ และอุณหภูมิสูงพอ ปัญหาการเกิดก๊าซ CO นี้จึงไม่ค่อยเห็นกันนัก

แต่ปัญหาของถ่านหิน คือ มักมีกำมะถันเป็นองค์ประกอบอยู่โดยธรรมชาติซึ่งเมื่อเผาถ่านหิน กำมะถันจะไปรวมตัวกับออกซิเจนในอากาศ เกิด

เป็นก๊าซกำมะถันหรือซัลเฟอร์ ไดออกไซด์ (SO2) ซึ่งถ้ามีมากและไม่มีอุปกรณ์ดักจับไว ้ และถูกปล่อยออกสู ่บรรยากาศ จะเป็นสาเหตุของฝนกรด (กรดกำมะถัน) ที่มีฤทธิ์กัดกร่อนได้รุนแรงรวมทั้งสามารถไปทำลายระบบนิเวศได้ด้วย อันตรายจากสิ่งนี้จึงรุนแรงได้มาก หากไม่ควบคุมดูแล

วิธีการแก้ไข คือเลือกถ่านหินคุณภาพดี (มีกำมะถันต่ำ) และติดตั้งอุปกรณ์ดักจับก๊าซกำมะถัน หรือซัลเฟอร์ ได ออกไซด์ (SO2)เอาไว้ ให้ ได้ซึ่งถ้าทำได้ปัญหานี้ก็ลดความรุนแรงลง ถ้า ทำไดด้ี 100% ปัญหานี้ก็หมดไป 100% ถา้ทำได ้90% ปัญหาก็ลดไป 90% ในสภาพการณ์เทคโนโลยีที่มีอยู่ในปัจจุบัน เราทำได ้ ถึงเกือบ 100% แลว้

Page 9: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

�ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า

เทคโนโลยีถ่านหินสะอาด (Clean Coal Technology) คือ เทคโนโลยีที่ ได้พัฒนาขึ้นเพื่อดูแลปัญหาสิ่งแวดล้อมทั้งหมดที่เกิดจากการใช้ถ่านหิน มาผลิตไฟฟ้า โดยเริ่มตั้งแต่การเพิ่มประสิทธิภาพในการทำเหมือง การจัดการถ่านหินก่อนนำมาใช ้ และการลดหรือกำจัดมลพิษที่เกิดขึ้น ตลอดจนการเพิ่มประสิทธิภาพ ในการเผาไหมเ้พื่อผลิตไฟฟ้า

เทคโนโลยีถ่านหินสะอาด เน้นหนักให้ติดตั้งอุปกรณ์กำจัดก๊าซซัลเฟอร์ ไดออกไซด์ให้ ได้อย่างนอ้ย 90 - 95% ขณะเดียวกันก็ลดปริมาณไนโตรเจนออกไซด์ดว้ย รวมทั้งตอ้งมีระบบไฟฟ้าสถิตที่มีประสิทธิภาพสูงเอาไว้ดักจับฝุ่น และต้องมีระบบระบายความร้อน โดยใช้น้ำหล่อเย็นจึงสามารถลดทั้งมลพิษและกากของเสีย รวมทั้งเพิ ่มพลังงาน ความรอ้นที่ ไดจ้ากการเผาถ่านหินไดอ้ีกดว้ย

ในปัจจุบันโรงไฟฟ้าในประเทศไทยที่ใช้ถ่านหินเป็นวัตถุดิบในการผลิตไฟฟ้า ล้วนแต่ใช้เทคโนโลยีนี้ทั้งสิ้น

ซัลเฟอร์ ไดออกไซด์ ฝุ่น

หอ้งหล่อเย็น

หอ้งเผาไหม ้

ถ่านหิน

ผลิตไฟฟ้า

ระบบไฟฟ้าสถิต

Page 10: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า 10

แต่ปัญหาก็ยังไม่หมด ก่อนอื่นต้องยอมรับว่าประเทศไทยไม่ค่อยมีถ่านหินคุณภาพดี เท่าที่มีก็เป็นประเภทลิกไนต์ เราจึงต้องจัดหาถ่านหินคุณภาพสูงมาจากต่างประเทศ

แต่ถ่านหินไม่ใช่ก๊าซ จึงส่งมาทางท่อไม่ ได ้วิธีที่จะขนส่งถ่านหินเข้ามาด้วยราคาถูกจึงต้องขนมาทางเรือ ดังนั้นโรงไฟฟ้าที่ ใช้ถ่านหินจึงมักอยู่ริมทะเลหรือริมแม่น้ำที่อยู่ติดกับทะเล

คนไทยมีวิถีชีวิตอยู่ริมน้ำ ดังนั้นเมื่อเรามีโรงไฟฟ้าและสะพานขนถ่านหินอยู่ริมทะเล ริมตลิ่ง จึงมักมีปัญหาทางสังคมตามมา การเลือกตำแหน่งโรงไฟฟ้าให้ถูกที่จึงเป็นสิ่งที่สำคัญมาก

ที่มา : www.eppo.go.th

แหล่งถ่านหินในประเทศไทย

ถ่านหิน ที่พบในประเทศไทยส่วนใหญ่ประมาณ 99% มีคุณภาพค่อนข้างต่ำ เป็นลิกไนต์ กับซับบิทูมินัส พบถ่านหินที่มีคุณภาพสูงเป็นแอนทราไซต์น้อยมากที่เหมืองนาด้วง จ.เลย และเหมืองนากลาง จ.อุดรธานี

แหล่งถ่านหิน (ลิกไนต์) ในประเทศที่พัฒนาขึ้นมาใช้แล้ว และมีปริมาณสำรองทั้งสิ้นประมาณ 2,197 ลา้นตัน ตามแหล่งต่างๆ ดังนี้

ภาคเหนือ 1,803 ล้านตันหรือร้อยละ 82 ภาคใต้ 394 ล้านตันหรือร้อยละ 18

ภาคใต ้394 ลา้นตันหรือรอ้ยละ 18

ภาคเหนือ 1,803 ลา้นตันหรือรอ้ยละ 82

Page 11: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

11ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า

ที่มา : www.eppo.go.th

สถานการณ์โลก ถ่านหิน เป็นเชื้อเพลิงที่มีแหล่งสำรองอยู่มากในเกือบ 100 ประเทศในทุกภูมิภาคของโลก แหล่งถ่านหินที่ ใกล้ประเทศไทยและมีคุณภาพดี ได้แก่ ประเทศอินโดนีเซีย และออสเตรเลีย ในขณะที่ ก๊าซธรรมชาติ และน้ำมัน มีแหล่งสำรองหลักอยู่ในประเทศแถบตะวันออกกลางและรัสเซียถึงกว่า 70% ของปริมาณสำรองทั่วโลก

นักวิทยาศาสตร์และนักเศรษฐศาสตร์ ได้คำนวณและทำนายไว้ว่าหากมีการใช้เชื้อเพลิงในอัตราเดียวกับที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน และไม่มีการคน้พบแหล่งเชื้อเพลิงใหม่เพิ่มเติม สักวันอีกไม่นานเชื้อเพลิงฟอสซิลจะหมดไปจากโลก โดยถ่านหินจะมีใช้ ไดน้านที่สุด

ถ่านหินมีใช้ได้อีก 200 ปี

ก๊าซธรรมชาติมีใช้ได้อีกเพียง 60 ปี

น้ำมันใช้ได้อีกแค่ 40 ปี

Page 12: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า 12

ใครบ้างใช้ถ่านหิน ถ่านหิน เป็นเชื้อเพลิงที่หลายประเทศเลือกใช ้ แมป้ระเทศเหล่านั้นจะมีทรัพยากรพลังงานทั้งก๊าซธรรมชาติและน้ำมันอยู่ในประเทศมากก็ตาม เหตุผลคือถ่านหินนั้นมีราคาถูกและค่อนขา้งคงที่รวมทั้งการจัดหาจัดซื้อก็ทำได้ ไม่ยาก

สหรัฐอเมริกา มีปริมาณสำรองก๊าซธรรมชาติมากถึงเกือบ 5 ลา้นลา้นลิตรเทียบเท่าน้ำมันดิบ และมีถ่านหินเกือบ 280 ลา้นล้านลิตรเทียบเท่าน้ำมันดิบ แต่สหรัฐอเมริกาเองก็ใช้ถ่านหินเป็นเชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้าถึง 55% ของการผลิตพลังงานไฟฟ้าทั้งหมดในประเทศ

อังกฤษ มีปริมาณสำรองก๊าซธรรมชาติและน้ำมันมากถึงอย่างละเกือบ 8 แสนล้านลิตรเทียบเท่าน้ำมันดิบ แต่อังกฤษใช้ถ่านหินเป็นเชื้อเพลิงผลิตไฟฟ้าถึง 48% ของการผลิตไฟฟ้าทั้งหมดในประเทศ

ญี่ปุ่น ไต้หวัน และเกาหลีใต้ มีแหล่งพลังงานของตนเองนอ้ยมากและพยายามกระจายเชื้อเพลิงที่ใช้ ในการผลิตไฟฟ้า เช่น น้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ ถ่านหิน และนิวเคลียร์ โดย 3 ประเทศนี้ ใช้ถ่านหินในการผลิตพลังงานไฟฟ้าประมาณ 17, 34 และ 23% ตามลำดับ

ฮ่องกง ซึ่งไม่มีทรัพยากรพลังงานเลย และเป็นประเทศเล็ก ๆ ประชากรอยู่หนาแน่น พลังงานไฟฟ้าเกือบทั้งหมด คือ 96.6% ใชถ้่านหินเป็นเชื้อเพลิง

Page 13: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

1�ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน : ทางเลือกที่จำเป็นจริงหรือ ในขณะที่บุคคลหลายกลุ่มมีความเชื่อว่าถ่านหินไม่ใช่เชื้อเพลิงที่ดีในการผลิตพลังงาน แต่ถ่านหินก็มีขอ้ดีที่ปฏิเสธไม่ ไดเ้ช่นกัน คือ

1. เป็นแหล่งพลังงานสำรองที่มีอยู่มากที่สุดในโลกในบรรดาเชื้อเพลิงฟอสซิลดว้ยกัน 2. มีแหล่งสำรองถ่านหินกระจายตัวไปในหลายภูมิภาคของโลก จึงหาซื้อไดง้่ายกว่า 3. มีความมั่นคงในรูปของปริมาณและการซื้อขายมากที่สุด (ผู้ขายเกี่ยงงอนไม่ ได้มากนัก เพราะมีผู้ขายอยู่หลายที่) แต่ราคาอาจปรับเปลี่ยน ตามความต้องการ มีความต้องการมาก ราคาก็เพิ่มสูงได ้4. ไม่เป็นต้นเหตุของโอกาสเกิดข้อขัดแย้งทางการเมืองระหว่างประเทศ โดยเฉพาะชาติมหาอำนาจ โอกาสที่จะไม่มีถ่านหินขายจึงไม่มี ในขณะที่น้ำมันซึ่งมีอยู่อย่างกระจุกตัวนั้นมีปัญหานี้มาโดยตลอด 5. มลพิษที่ปล่อยออกมาไม่ต่างจากมลพิษที่เกิดจากการเผาเชื้อเพลิงชนิดอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นก๊าซธรรมชาติ น้ำมัน หรือแมก้ระทั่งฟืน ยกเวน้ถ่านหินอาจปล่อยก๊าซ SO2 ออกมาดว้ยแต่ ปัจจุบันก็มีเทคโนโลยีควบคุมปัญหานี้ ไดแ้ลว้

ตะวันออกกลางและอาฟริกา 5.5 %

อเมริกาเหนือ 31.0 %

เอเชียและออสเตรเลีย 26.2 %

ยุโรป 18.8 %

รัสเซียและอื่นๆ 18.5 %

Page 14: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า 1�

ดูเหมือนเราจะมีทางเลือกการใช้พลังงานในประเทศไม่มากนัก

สร้างเขื่อน? ไม่มีที่จะให้สรา้งไดม้ากนัก ประชาชนต่อตา้นหนัก

ก๊าซธรรมชาติ? ไทยมีก๊าซสำรองของตัวเอง ใช้ ได้อ ีกไม่ก ี ่สิบปี ถ้าหมดลูกหลานจะทำ

อย่างไร ถ้าจะซื้อก๊าซจากนอกก็อาจทำได ้ แต่ถ้าเขาไม่ขายเพราะเขาก็มีไม่มากแลว้เราจะทำอย่างไร

ใช้น้ำมัน? ไม่มีความแน่นอนเลย ไทยแทบไม่มีแหล่งสำรองของตัวเอง ต้องซื้อจากต่างชาติซึ ่งราคาผันผวน บางครั้งก็หาซื้อไม่ ได ้ ทำให้ระบบเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศอยู่ในสถานะไม่แน่นอน ปัญหานี้จึงน่ากลัวนัก

ใช้นิวเคลียร์? คงยังต้องคุยกันอีกยาว ทั้งการสร้างความรู้ความมั่นใจของคน การเตรียมบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถ การศึกษาสถานที่ และเทคโนโลยีที่เหมาะสมกับประเทศไทย

แต่ก็เป็นทางเลือกหนึ่งที่ ไม่ควรละเลย เพราะประเทศเพื่อนบา้นเราก็จะเริ่มมีใช้ ในอีกไม่กี่ปีนี้แล้ว(และช่วยลดก๊าซเรือนกระจกไดด้ว้ย)

ก๊าซชีวภาพ? ทำได ้ แต่ปริมาณที่ผลิตได้ ไม่ทันกับความต้องการของประชาชนอย่างแน่นอน อย่างน้อยก็ใน 10 ปีข้างหน้านี้ (ก๊าซนี้ผลิตได้จากของเสียที่ ได้จากฟาร์มเลี้ยงสัตว์ น้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม รวมทั้งขยะเปยีก)

ใช้ถ่านหิน? คงต้องลองคิดแบบเป็นเหตุเป็นผลและใหร้อบคอบกันดูสักที

Page 15: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

ชื่อหนังสือ : ถ่านหิน เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟ้า

จัดทำโดย : สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน

ผู้เรียบเรียง : ศ.ดร ธงชัย พรรณสวัสดิ์

ภาพประกอบ : ศิลป์วัตร วิศาลศักดิ์

ออกแบบและผลิต : บริษัท กราฟิคคัล จำกัด

พิมพ์ครั้งที่ 1 : ปี 2550

จำนวนพิมพ์ : 25,000 เล่ม

Page 16: ถ่านหิน เชื้อเพลงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า

เอกสารเผยแพร่ พลังงานทดแทน

สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน

เลขที่ 121/1-2 ถนนเพชรบุรี แขวงทุ่งพญาไท

เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400

โทร 0 2612 1555 ต่อ 204, 205

ศูนย์ประชาสัมพันธ์ “รวมพลังหาร 2”

สายด่วนหาร 2 โทร 0 2612 1040 www.eppo.go.th, www.thaienergynews.com

ถ่านหิน เชื้อเพลิงที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้า