จิตวิทยาอุตสาหกรรม บทที่ 7 ทฤษฎีองค์การ

วชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ เนอหา

บทท 7 เกยวกบ ทฤษฎองคการ

อ.ธรวรา บวชชยภม Teewara Buchaiyaphum

บทท 7 ทฤษฎองคการ


• ทฤษฏองคการ 1. ทฤษฎองคการยคคลาสสก

2. ทฤษฎการองคการยคกลางใหม

3. ทฤษฎองคการแบบทนสมย


ความแตกตางระหวางการบรหารกบการจดการ

การบรหาร (Administration)

• เปนกระบวนการด าเนนการระดบการก าหนดนโยบาย

• หรอกระบวนการบรหารงานใดๆ ขององคการทไมตองการผลก าไรหรอผลประโยชนขององคการ

• ผบรหารพยายามบรหารงานใหเปนไปตามเปาหมายขององคการ • ผลส าเรจขององคการมไดค านงถงผลตอบแทนทสมาชกจะไดรบ • การบรหารมกจะใชกบองคการภาครฐหรอหนวยงานสาธารณะทไมหวงผลก าไร


ความแตกตางระหวางการบรหารกบการจดการ (2)

การจดการ (Management)

• เปนกระบวนการบรหารงานใดๆ ขององคการทตองการก าไรโดยผจดการจะตองท าใหองคการบรรลเปาหมาย

• เพอใหองคการอยรอดในสภาพแวดลอมทด ารงอย ซงอยในระบบการแขงขน

• การจดการ จงมกใชในองคการธรกจหรอองคการทมงผลก าไร


ทฤษฎองคการยคคลาสสก

องคการยคคลาสสก ยดหลก ๔ ขอ

1. การจดสรรแบงแรงงาน

2. การกระจายอ านาจและต าแหนงหนาท

3. โครงสรางองคการ

พนกงานประจ าหลก

พนกงานสนบสนน

4. ขอบขายของการควบคม


ทฤษฎองคการยคคลาสสก

การจดการตามหลกวทยาศาสตร(scientific management) ใช ๔ หลกการ

• การศกษาหาวธการท างานทดทสด

• การคดเลอกโดยวธวทยาศาสตร

• การใหรางวล

• การใหมหวหนางาน


การจดการตามหลกวทยาศาสตร (scientific management)

Frederick W. Taylor


การจดการแบบวทยาศาสตร

• หลกการจดการทางวทยาศาสตร

1. อาศยหลกการทางวทยาศาสตรหรอหลกของเหตผล เพอทจะคนหาวธท างานทมประสทธภาพทสด

2. ก าหนดมาตรฐานของงาน คณภาพ และปรมาณของผลงานทตองการ โดยวเคราะหความสมพนธระหวางงานกบผปฏบต

3. มการพจารณาผลตอบแทนในการปฏบตงาน ใหสอดคลองกบความตองการของผลผลต



• เปนกระบวนการจดการทอาศยหลกเกณฑทางวทยาศาสตร ในการท างานใหเกดประสทธภาพ ใชหลกเหตผล สามารถพสจนหาขอเทจจรงได

• Frederick W. Taylor – ไดชอวาเปนบดาของการจดการแบบวทยาศาสตร – สรางแนวคดทางวทยาศาสตร ในการหาวธการท างานใหมประสทธภาพมาก

ทสด

• แนวคดของ Taylor คอ – มงใหผปฏบตงานใชความรความสามารถมากทสด – การเพมประสทธภาพในการผลตโดยพยายามลดตนทนและเพมก าไร – รวมถงเพมคาจางใหคนงานทสามารถเพมผลผลตใหสงขน โดยถอหลกของ

การใหคาตอบแทนทเหมาะสม



หลกการของการจดการตามแนวคดของ Taylor

1. พฒนาความรในวธการท างานโดยอาศยหลกวทยาศาสตร

2. ตองมการคดเลอกและพฒนาคนงาน โดยใชหลกเกณฑทางวทยาศาสตร:

• เพอใหไดคนทเหมาะสมกบงาน ท าใหงานทท ามประสทธภาพสงขน

3. มการรวมมอกนอยางจรงจงในท างานจากทกฝาย

4. มการแบงงานกนท าตามความเหมาะสม


ทฤษฎระบบราชการ(Bureaucracy System Theory) ของ Max Weber

นกสงคมวทยาชาวเยอรมน ค.ศ 1990


2. การจดการตามระบบราชการ (1)

• Max Weber นกสงคมวทยาชาวเยอรมน ค.ศ 1990

• ศกษาการท างานภายในองคการ และโครงสรางของสงคมไดแก ทหาร รฐบาล การเมอง และองคการอนๆ

• Weber ไดเสนอรปแบบการจดการทเรยกวาระบบราชการ ซงถอเปนรปแบบขององคการในอดมคต และเปนรปแบบขององคการทมประสทธภาพ


2.การจดการตามระบบราชการ (2)

• ระบบราชการ มลกษณะทส าคญ 6 ประการ 1. มการจดชนต าแหนงและสายการบงคบบญชาทชดเจน 2. มการแบงงานกนท าโดยค านงถงความช านาญเฉพาะอยาง แตละงานม

ขอบเขตแนนอน ไมกาวกายซงกนและกน 3. มระเบยบกฎเกณฑในการปฏบตงาน 4. มการจดระบบของการท างานและมระเบยบแบบแผนในการปฏบต 5. ไมน าเอาความสมพนธสวนตวเขามาเกยวของในงาน ทกคนตองท างาน

โดยยดหลกของเหตและผล 6. การเลอกคนเขาท างานและการเลอนขนเลอนต าแหนง จะตองพจารณา

จากความรความสามารถเปนเกณฑ อ.ธรวรา บวชชยภม Teewara Buchaiyaphum

2.การจดการตามระบบราชการ (3)

• ในปจจบน ระบบราชการ ไดถกน ามาใชในความหมายเชงลบ ซงหมายถง ระบบทมกฎเกณฑมากและการรดขนตอน

• ในความเปนจรงการมกฎเกณฑส าหรบการปฏบตงานนนเปนการก าหนดมาตรฐานทเกยวของกบผปฏบตงาน ทกคนตองไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกน และทกคนตองทราบกฎขอบงคบทมอย


ทฤษฎองคการยคใหม

• ทฤษฎสมยใหม (Neo - Classical Theory of

Organization) ..... ทฤษฎองคการสมยใหมเปนทฤษฎทพฒนามาจากทฤษฎองคการสมยดงเดม โดยพฒนามาพรอมกบวชาการดานสงคมวทยา จตวทยา การพฒนาทส าคญเกดขนระหวาง ค.ศ.1910 และ 1920 ในระยะนการศกษาดานปจจยมนษยเรมไดน ามาพจารณา โดยมองเหนความส าคญและคณคาของมนษย (Organistic)


• โดยเฉพาะการทดลองท Hawthorne ทด าเนนการตงแต ค.ศ. 1924 - 1932 ไดชใหเหนถงความส าคญในการศกษาทางพฤตกรรมศาสตร และในชวงนเองแนวความคดดานมนษยสมพนธ (Human Relations Movement) ไดรบพจารณาในองคการและขบวนการมนษยสมพนธนไดมการเคลอนไหวพฒนาในประเทศสหรฐอเมรกาอยางเตมทในระหวาง ค.ศ.1940 - 1950 ความสนใจในการศกษากลมนอกแบบ หรอกลมอยางไมเปนทางการ (Informal Group) ทแฝงเขามาในองคการทมรปแบบมมากขน ทฤษฎองคการสมยใหมมงใหความสนใจดานความตองการ (needs) ของสมาชกในองคการเพมขน


• แนวคดดานมนษยสมพนธ (Human Rlations)

• แนวคดนมผลมาจากแนวความคดทางการจดการแบบวทยาศาสตรทคดวามนษยท างานเพอผลตอบแทน หรอความตองการในดานเศรษฐกจ

• Elton Mayo เปนนกสงคมวทยา (ป 1880 – 1949) ชาวออสเตรเลย และเปนศาสตราจารยดานการวจยอตสาหกรรมของ Harvard University

• ไดท าการศกษาวจย Howthorne study ซงเปนการศกษาวจยเชงทดลองในบรษท Western Electric

• โดยทดลองตามสภาพแวดลอมทมผลกระทบตอการท างานของพนกงาน


1. การศกษาทางจตวทยาอตสาหกรรม “Hawthorne study”

• การทดลองแบงออกเปน 2 ขนตอน

ระยะท 1: – ท าการทดลองใชสภาพของหองทดสอบ

– ศกษาถงผลกระทบของสภาพแวดลอมของการท างานทมตอผลผลต

– โดยการทดสอบผลกระทบของแสงสวางในการท างานทมตอคนงานวาจะท าใหเกดการเปลยนแปลงตอปรมาณของผลผลตอยางไร

– ผลการวจยพบวา ไมวาจะเพมหรอลดแสงสวางภายในหองอยางไร ผลผลตกยงเพมขน


1. การศกษาทางจตวทยาอตสาหกรรม “Hawthorne study”

ระยะท 2 : – ท าการทดลองกบตวแปรอนๆ เชน

• มอาหารเชาใหคนงาน มชวโมงการหยดพก ใหมาท างานในเชาวนเสาร ลดหรอเพมชวโมงการท างาน และวธการจายคาตอบแทน

– ผลการวจยพบวา ตวแปรขางตนมผลตอการเปลยนแปลงการท างาน แตไมมากนก

– ท าใหเกดความคดใหมๆ ในเรองความสามารถในการรบร การแปลความหมายและทาทในการท างานของคนงาน


• การวจยตอจากนน ไดใชเทคนคการสมภาษณคนงานทกแผนกในบรษทประมาณ 2,000 คน พรอมสงเกตการท างานของคนงานเกยวกบเหตผลทท าใหคนงานท างานมากขน ท าใหองคการมผลผลตมากขน

• ผลการวจยพบวา 1. เมอพนกงานรสกวาไดรบความสนใจจากบคคลอน จะท าใหมความ

กระตอรอรนในการท างานมากขน 2. ขวญและก าลงใจในการท างานเปนสงส าคญมาก ทงนเพราะพนกงานมชวต

จตใจ ไมสามารถซอหาดวยเงนอยางเดยว


3. ประสทธภาพการท างานมไดขนอยกบสภาพแวดลอมทดเทานน แตยงขนกบมนษยสมพนธทดภายในองคการดวย

4. กลมท างานจะเปนผก าหนดคณลกษณะของสมาชก แบบวธการของกลมตลอดจนความส าเรจหรอความลมเหลวขององคการในสดสวนทกลมยอมรบได โดยอาศยความสมพนธเชงอ านาจของกลม

5. เมอพนกงานในระดบสงสามารถจงใจดานจตใจ จะมความส าคญมากกวาการจงใจดวยเงน


• ..... สรปไดวาทฤษฎองคการสมยใหม ใหความส าคญในดานความรสกของบคคล ยอมรบถงอทธพลทางสงคมทมผลกระทบตอการปฏบตงาน อาทเชน กลมคนงานและการมสวนรวมในการตดสนใจซงมความเชอวาขบวนการมนษยสมพนธ จะใหประโยชนในการผอนคลาย ความตายตวในโครงสรางขององคการสมยดงเดมลง


ทฤษฎ X ทฤษฎ Y • Douglas McGregor:

– ทฤษฎ X

– ทฤษฎ Y


• ลกษณะทส าคญของทฤษฎ X

1. พนกงานตองการท างานใหนอยทสด ดงนนผบรหารตองคอยควบคม สงการ หรอลงโทษเพอใหบคคลท างาน

2. พนกงานขาดความทะเยอทะยาน และไมตองการรบผดชอบอะไร

3. โดยทวไปพนกงานจะตอตานการเปลยนแปลง เพราะเกรงวาตนเองจะเดอดรอนหรอตองการท างานหนกกวาเดม

4. ท างานตามค าสงอยางเดยว ไมกระตอรอรนแตชอบความมนคงในชวต


• ลกษณะทส าคญของทฤษฎ Y

1. ชอบท างาน 2. มความคดรเรม ในการแกปญหาในการท างานเพอใหบรรลจดมงหมาย 3. พนกงานมความเตมใจทจะเสาะแสวงหางานมาท า และมความรบผดชอบ 4. พนกงานจะยอมรบจดมงหมายขององคการ เพอทจะใชความพยายามใน

การท างานใหส าเรจ และบรรลเปาหมายขององคการ 5. พนกงานมศกยภาพทสามารถพฒนาตนเองได และขณะนยงไมไดใช

ความสามารถทมอยอยางเตมท 6. ผกพนกบองคการเพราะหวงสงตอบแทนหรอรางวล


ทฤษฎล าดบขนของ ความตองการหรอ ทฤษฎแรงจงใจของมาสโลว

• มาสโลว เปนผวางรากฐานจตวทยามนษยนยม เขาไดพฒนาทฤษฎแรงจงใจ ซงมอทธพลตอระบบการศกษาของอเมรกาเปนอนมาก


ทฤษฎล าดบขนตามความตองการ • Abraham Maslow : ทฤษฎล าดบขนความตองการ 1. ความตองการทางรางกาย

2. ความตองการความปลอดภย

3. ความตองการดานสงคม

4. ความตองการยกยอง

5. ความตองการประสบความส าเรจในชวต


• William G. Ouichi • ท าการศกษาเปรยบเทยบการจดการของธรกจอเมรกนและญป น โดยสรปเปนทฤษฎ A ทฤษฎ J และทฤษฎ Z


ทฤษฎ A (Theory A-American)

• เปนทศนะการบรหารงานแบบอเมรกา ทมงเนนความรบผดชอบ และการตดสนใจของบคคล มระบบประเมนผลชดเจน เลอนต าแหนงรวดเรวตามความสามารถ ไมผกพนกบการจางงานระยะยาว


ลกษณะขององคการแบบ A (American)

1. การจางงานระยะสน

2. การตดสนใจโดยบคคลใดบคคลหนง

3. ความรบผดชอบเฉพาะบคคล

4. การประเมนผลหรอการเลอนต าแหนงอยางรวดเรว

5. การควบคมอยางเปนทางการ

6. เสนทางอาชพแบบเชยวชาญเฉพาะดาน

7. แยกเปนสวนๆ


ลกษณะองคการแบบ J (Japanese)

1. การจางงานตลอดชพ

2. การตดสนใจเปนเอกฉนท

3. ความรบผดชอบแบบกลม

4. การประเมนผลและการเลอนต าแหนง

5. การควบคมในตวเองไมเปนทางการ

6. เสนทางอาชพไมเชยวชาญเฉพาะดาน

7. มความเกยวของกน


ทฤษฎ J (Theory J-Japanese)

• เปนทศนะการบรหารงานแบบญป น ทเนนความยดมน ผกมดตอองคการ การจางงานระยะยาว เนนระบบอาวโส และการใหความสมพนธกบบคคลในองคการทกๆดาน รวมทงชวตสวนตว


โมเดลของบรษทในประเทศญปน ม 10 ประการ (ตอ)

1. คณภาพสงและตนทต า (High quality and low cost)

2. ความกวางของโมเดลและลกษณะทส าคญ (wide array of

models and features)

3. การผลตแบบประหยด (Lean production)

4. พนกงานถอเปนสนทรพยขององคการ (Employees as

assets)

5. การจางงานแบบถาวร(Permanent employment)


โมเดลของบรษทในประเทศญปน ม 10 ประการ 6. ความเปนผน าโดยมตเอกฉนท ( Leadership by

consensus)

7. เครอขายในการประสานงานรวมกนทแขงแกรง (Strong

intercorporate networks)

8. เปาหมายระยะยาว (Long-term goals)

9. ความหลากหลายภายในของอตสาหกรรมทมความเจรญเตบโต(Internal diversification into high-growth industries)

10.ความสมพนธในการท างานแบบใกลชดกบรฐบาล (close

working relationship with government)


ทฤษฎ Z (Theory Z)

• William G. Ouichi

เปนการผสมผสานระหวาง ทฤษฎ A ทฤษฎ J เรยกวา ทฤษฎ Z โดยทจะมง


ลกษณะองคการแบบ Z

1. การจางงานระยะยาว

2. การตดสนใจเปนเอกฉนท

3. ความรบผดชอบเฉพาะบคคล

4. การประเมนผลและการเลอนต าแหนงแบบคอยเปนคอยไป

5. การควบคมในตวเองไมเปนทางการ โดยมการวดผลอยางชดเจนและเปนทางการ

6. เสนทางอาชพแบบเชยวชาญเฉพาะดานในระดบปานกลาง

7. มความเกยวของกนในลกษณะครอบครว


ทฤษฎแบบทนสมย

• Likert’s

• Rensis Likertและสถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยมชแกนทาการวจยดานภาวะผนาโดยใชเครองมอท Likertและกลมคดขนประกอบดวยความคดรวบยอดเรองภาวะผนาแรงจงใจการตดตอสอสารการปฎสมพนธและการใชอทธพลการตดสนใจการตงเปาหมายการควบคมคณภาพและสมรรถนะของเปาหมายโดยแบงลกษณะผนาเปน 4 แบบคอ


• 1 แบบใชอ านาจ (Explortive – Authoritative) ผบรหารใชอ านาจเผดจการสงไววางใจผใตบงคบบญชาเลกนอยบงคบบญชาแบบขเขญมากกวาการชมเชยการตดตอสอสารเปนแบบทางเดยวจากบนลงลางการตดสนใจอยในระดบเบองบนมาก


• 2 แบบใชอ านาจเชงเมตตา (Benevolent – Authoritative) ปกครองแบบพอปกครองลกใหความไววางใจผใตบงคบบญชาจงใจโดยการใหรางวลแตบางครงขลงโทษยอมใหการตดตอสอสารจากเบองลางสเบองบนไดบางรบฟงความคดเหนจากผใตบงคบบญชาบางและบางครงยอมใหการตดสนใจแตอยภายใตการควบคมอยางใกลชดของผบงคบบญชา


• 3 แบบปรกษาหารอ (Consultative – Democratic) ผบรหารจะใหความไววางใจและการตดสนใจแตไมทงหมดจะใชความคดและความเหนของผใตบงคบบญชาเสมอใหรางวลเพอสรางแรงจงใจจะลงโทษนานๆครงและใชการบรหารแบบมสวนรวมมการตดตอสอสารแบบ 2 ทางจากระดบลางขนบนและจากระดบบนลงลางการวางนโยบายและการตดสนใจมาจากระดบบนขณะเดยวกนกยอมใหการตดสนใจบางอยางอยในระดบลางผบรหารเปนทปรกษาในทกดาน


• 4 แบบมสวนรวมอยางแทจรง (Participative – Democratic) ผบรหารใหความไววางใจและเชอถอผใตบงคบบญชายอมรบความคดเหนของผใตบงคบบญชาเสมอมการใหรางวลตอบแทนเปนความมนคงทางเศรษฐกจแกกลมมการบรหารแบบมสวนรวมตงจดประสงครวมกนมการประเมนความกาวหนามการตดตอสอสารแบบ 2 ทางทงจากระดบบนและระดบลางในระดบเดยวกนหรอในกลมผรวมงานสามารถตดสนใจเกยวกบการบรหารไดทงในกลมผบรหารและกลมผรวมงาน


• Likertพบวาการบรหารแบบท 4 จะท าใหผน าประสบผลส าเรจและเปนผน าทมประสทธภาพและยงพบวาผลผลตสงขนดวยซงความส าเรจขนกบการมสวนรวมมากนอยของผใตบงคบบญชา

• สรปวา แบบท ๑ มงแตงาน แบบท ๒ -๓ ท าทงสองระบบ

• แบบท ๔ ความมมนษยสมพนธ หวหนากบลกนองอยระหวางรากฐานของการท างานรวมกน


• ผบรหารควรทจะเชอมความสมพนธระหวางกลมตางๆผานทางการความสมพนธสนบสนน การตดสนใจโดยกลม และการก าหนดเปาหมายงานโดยระดบสง

• น ๓๒๗


• ..... บคคลทมชอเสยงในทฤษฎองคการสมยใหม คอ Hugo Munsterberg เปนผ เรมตนวชาจตวทยาอตสาหกรรม เขยนหนงสอชอ Psychology and Industrial Efficiency, Elton Mayo, Roethlisberger และ Dickson ไดท าการศกษาทฮอธอรน (Howthorne Study) เปนผบกเบกขบวนการมนษยสมพนธ (Human Relations Movement) นอกจากนนไดรบการสนบสนนจากนกทฤษฎมนษยสมพนธอก เชน MeGregor และ Maslow เปนตน


ทฤษฎทง 3 ทฤษฎตางมงทจะกอใหเกดเชนเดยวกน

• ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง วธการ จดสรรทรพยากรเพอใหเกดความสนเปลองนอยทสดโดยสามารถบรรลจดมงหมายโดยใช ท.นอยทสด กลาวคอ เปนการใชโดยมเปาหมายคอ ประสทธผล หรอ ใหบรรลจดมงหมายทก าหนดไวสงสด จงเรยกวา “ท าสงตางๆใหถกตอง”ซงสามารถค านวณไดจากสมการ

• ประสทธภาพ = ผลผลต x 100%

(%) ปจจยน าเขา


• ประสทธผล (Effectiveness) หมายถง การใชทรพยากรขององคการใหบรรลเปาหมายขององคการ ประสทธผลจงมงท าใหเกดการ “ท าในสงทถกตอง”


• ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency & Effectiveness) เปนค าทใชในอยางแพรหลายในองคกรตางๆ ทเกยวของกบการบรหารจดการ ทงนมผใหความหมายของค าวา ประสทธภาพและประสทธผลไวดงน ศนยสงเสรมประสทธภาพในสวนราชการ กระทรวงศกษาธการ ( 2542) ไดใหความหมายไวดงน

ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง การปฏบตงานหรอบรการทถกตอง รวดเรว ใชเทคนคทสะดวกสบายกวาเดม คมคา และใชทรพยากรนอยทสดในขณะทตองการผลงานมากทสด (Efficiency is to do thing right)


• ยวนช กลาต ( 2548) ไดใหความหมายไวดงน

• ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง ความสมพนธระหวางปจจยทน าเขา (Input) และผลลพธทออกมา (Output) เพอสรางใหเกดตนทนส าหรบทรพยากรต าสด ซงเปนการกระท าสงหนงทถกตอง (Doing things right) โดยค านงถงวธการ (Means) ใชทรพยากร (Resources) ใหเกดการประหยดหรอสนเปลองนอยทสด

• ประสทธผล ( Effectiveness) คอความสามารถขององคการในการด าเนนการใหบรรลวตถประสงคหรอจดมงหมายทก าหนดไว


มอะไรทตองคดมากมายแตตองคด ทละอยาง


ปฏบตงานถกตองหรอไม ท าในสงทถกตองหรอไมท า

วตถประสงค

ปจจยน าเขา กจกรรม

ผลผลต ผลลพธ

ผลสมฤทธ

ความประหยด ความมประสทธภาพ

ความมประสทธผล


การท างานของคนประกอบไปดวย 3 ขนตอน คอ

1. การเตรยมงาน ประกอบไปดวยการเตรยมวสดสงของทใชในการท างาน

2. การปฏบตงานเปนขนลงมอท างานจรงเพอใหไดผลตามเปาหมาย เปนขนตอนทตองพจารณาถงเวลาและการเคลอนไหวในการท างานใหดขน

3. การเกบเครองมอเครองใชตางๆเมอท างานแลว ในการปรบปรงจะสนใจการปฏบตงานในขนทสองเปนส าคญ


1.วตถประสงคในการศกษาการเคลอนไหวและเวลาในการท างาน ม 2 ประการ คอ

• 1.1 เพอใหไดผลผลตหรอผลงานมากทสด

• 1.2 เพอใหเกดความสะดวกสบายแกผปฏบตงาน ชวยประหยดเวลาและแรงงานในการท างาน


2. ปจจยทเกยวของกบการปฏบตงาน ม 4 ประการ คอ

2.1 ตวผปฏบตงาน ไดแก สขภาพจต สขภาพกาย ความสามารถสวนบคคลและประสบการณในการท างาน

2.2 สภาพแวดลอมในการท างาน ไดแก ตวอาคาร อากาศ แสงสวาง และเสยง

2.3 เครองมอ เครองใช และอปกรณตางๆ

2.4 การเคลอนไหวของรางกาย



ทานง ท างานและการยกของ


8 วธบรหารสมองใหสดชน


• เครยด !!! เกยวอะไรกบกระดกสนหลง



การศกษาโครงสรางกบสภาพแวดลอมขององคการ

Mechanistic and Organic management systems

แตกตางกนอยางไร




โครงสรางองคการและการออกแบบองคการ

(Organization Structure and

Organization Design)


โครงสรางองคการ (Organization Structure)

การจดองคการ (Organizing) คอ กระบวนการในการจดโครงสรางขององคการ ไดแก การแบงงาน การก าหนดหนาทความรบผดชอบใหผปฏบตงาน การก าหนดกลมงาน การก าหนดความสมพนธในสายการบงคบบญชาและการประสานงานของหนวยงานตางๆ รวมทงการจดสรรทรพยากรใหกบหนวยงานตางๆดวย

โครงสรางองคการ (Organizational Structure) คอ กรอบโครงงานขององคการทก าหนดงาน กลมงาน และความสมพนธของงานไว


เปนแบบแผนทก าหนดไวอยางเปนทางการเพอบงบอกถง

1. งานทก าหนดใหหนวยงานและพนกงานแตละคน

2. ความสมพนธในเชงการบงคบบญชา

3. ระบบทมประสทธภาพในการประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ

โครงสรางองคการ จะแสดงใหเหนเปนรปธรรมชดเจนผานผงโครงสรางองคการ เปนแผนผงทบอกใหรถงการจดกลมงานอยางเปนทางการและการก าหนดความสมพนธในเชงการบงคบบญชา(วาใครตองรายงานตรงตอใคร ใครบงคบบญชาใคร)ในองคการ

โครงสรางองคการ (Organization Structure)


1. ระดบชนของผบรหาร (The Level of management hierarchy)

2. สายการบงคบบญชา (Chain of Command)

3. หนวยงานและประเภทของงาน (The division & type of work)

4. การจดแผนกงาน (Departmentalization)

ผงโครงสรางองคการจะแสดงใหเหนถง


การออกแบบองคการ (Organization Design)

คอ เปนการพฒนาหรอปรบเปลยนโครงสรางองคการ ประกอบดวย

1. ความช านาญงาน (Work Specialization)

2. การจดฝายและแผนกงาน (Departmentalization)

3. การจดสายการบงคบบญชา (Chain of Command)

4. การก าหนดขนาดของการควบคม (Span of Control)

5. การรวมอ านาจและกระจายอ านาจ (Centralization and

Decentralization)

6. การจดระเบยบงาน (Formalization) อ.ธรวรา บวชชยภม Teewara Buchaiyaphum

การตดสนใจในการออกแบบองคการ

(Organization Design Decisions)

รปแบบของการออกแบบองคการทส าคญม 2 แบบ คอ

องคการแบบจกรกล (Mechanistic designs) คอ การ

ออกแบบองคการทแนนอน ตายตว มการควบคมอยางเขมงวด มกฏระเบยบ

มากมายทกข นตอนปฏบต ผปฏบตงานไมมโอกาสใชดลพนจ ไดแก องคการ

ขนาดใหญและหนวยราชการ

องคการแบบมชวต (Organic designs) คอ การออกแบบ

องคการทมความสามารถในการปรบตวและยดหยนสง พนกงานจะไดรบการ

อบรม มทกษะ ความร ไดรบอ านาจในการปฏบตงานและแกไขปญหาตางๆ


ความแตกตางระหวางองคการแบบแมกคานสตกและออรกานก

องคการแบบแมกคานสตก องคการแบบออรกานก

(Mechanistic designs) (Organic designs)

รวมอ านาจ การใชอ านาจหนาท กระจายอ านาจ

มาก กฎระเบยบขอบงคบ นอย

แคบ ขนาดของการควบคม กวาง

แบงชดตามความถนด ตวงาน รวมมอกนท า

นอย ทมงาน/กลมงาน มาก

เปนทางการ การประสานงาน ไมเปนทางการ อ.ธรวรา บวชชยภม Teewara Buchaiyaphum

1. กลยทธขององคการและโครงสรางองคการ โครงสรางจะตองรองรบ

กลยทธใหม เชน ถาใชกลยทธการเตบโต แบบถอยหลงหรอเดนหนา โครงสราง

ใหมตองเพมหนวยงาน ต าแหนงงาน จดแผนกใหม ปรบสายการบงคบบญชา

ใหม เปนตน

ก ล ย ท ธ อ ง ค ก า ร ใ น ป จ จ บ น จ ะ เ น น ก า ร ส ร า ง น ว ต ก ร ร ม

(Innovation) การลดตนทนต าสด (Cost minimization) การ

ลอกเลยนแบบ (Imitation) เพอลดความเสยง เปนลกษณะของธรกจแบบผ

ตาม (Late mover) มากขน

2. ขนาดองคการ มผลตอโครงสราง ถาขนาดองคการใหญ มก

ออกแบบเปนแบบจกรกล (Mechanistic designs)

การออกแบบองคการโดยค านงถงปจจยตามสถานการณ


การออกแบบองคการโดยค านงถงปจจยตามสถานการณ

3. เทคโนโลย (Consensus) องคการตองปร บโครงสร างตาม

เทคโนโลยใหมๆ ทน าเขามาใชในกระบวนการผลต ม 3 แบบ คอ ควรใช

1. Unit Production ควรใช Organic designs

2. Mass Production ควรใช Mechanistic designs

3. Process Production ควรใช Organic designs

4. ระดบความไมแนนอนของสภาวะแวดลอม ถาสภาวะแวดลอมมความ

แนนอน ควรใช Mechanistic designs สภาวะแวดลอมมความไมแนนอน

ควรใช Organic designs ซงองคการในปจจบน มแนวโนมการออกแบบ

องคการในลกษณะ Organic designs


รปแบบองคการแบบด งเดม 1. โครงสรางแบบงาย (Simple Structure) เปนรปแบบทเหมาะส าหรบองคการเลกๆ ทเพงเรมกจการใหม การแบงฝายแบงแผนกนอย การก าหนดขนาดของการควบคมกวาง อ านาจหนาทรวมอยทคนๆ เดยวและการจดระเบยบงานนอย

2. โครงสรางแบบแบงตามหนาท (Functional Structure) เมอองคการมขนาดใหญมากขน มพนกงานมากขน โครงสรางองคการจะมแนวโนมความช านาญเฉพาะดานมากขน มการจดระเบยบงานมากขน กฎระเบยบตางๆมากขน มการจดสายการบงคบบญชาและการก าหนดขนาดของการควบคม ยงองคการมขนาดใหญมากขน การบรหารจะมความเปนราชการมากขน เปนรปแบบองคการทจดกลมงานตามหนาททเหมอนกนเปนฝาย เปนแผนก


รปแบบองคการแบบด งเดม

3. โครงสรางแบบแบงตามหนวยงาน (Divisional Structure) เปนรปแบบองคการทประกอบดวยหนวยงานทแตละหนวยงานจะมความเปนอสระในการด าเนนงานและตดสนใจ มศนยก าไรของแตละหนวยเองโดยเฉพาะตวอยาง เชน โครงสรางองคการแบบแบงตามผลตภณฑ แบงตามพนท แบงตามลกคา แบงตามกระบวนการผลต การออกแบบองคการเพอใหสามารถสนบสนนการด าเนนงานขององคการใหไปสเปาหมาย ผบรหารอาจเลอกรปแบบองคการแบบใดแบบหนงใน 3 แบบน


รปแบบการออกแบบองคการในปจจบน

(Contemporary Organizational Designs)

1. โครงสรางแบบทมงาน (Team-Based Structure) 2. โครงสรางแบบแมททรกซ (Matrix Structure) 3. โครงสรางแบบโครงการ (Project Structure) 4. โครงสรางแบบหนวยงานอสระภายในองคการ (Autonomous Internal

Units) 5. องคการทไมมขอบเขต (Boundaryless Organization) 6. องคการแหงการเรยนร (Learning Organization)



1. โครงสรางแบบทมงาน (Team-Based Structure) เปนองคการทประกอบไปดวยทมงานหรอกลมท างานทงองคการ ไมมสายการบงคบบญชา พนกงานไดรบมอบอ านาจเตมท มอสระในการท างานในแนวทางของทม เชน ทมงานชาง ทมงานใหบรการ

2. โครงสรางแบบแมททรกซ (Matrix Structure) เปนโครงสรางองคการทระดมบคลากรจากหลายฝาย หลายแผนกมารวมท างานในโครงการพเศษ ในขณะทยงตองปฏบตงานประจ า ดวยโครงสรางแบบนจงมการสายการบงคบบญชา 2 สายและมผบงคบบญชา 2 คน จงมปญหาเรองเอกภาพในการบงคบบญชาและความขดแยงของผบงคบบญชาทง 2 คน แตมขอดทมงผลงานและความประหยด



3. โครงสรางแบบโครงการ (Project Structure) เปนโครงสรางองคการทพนกงานท างานในลกษณะโครงการโดยตลอด จะไมมสงกดในฝายใด เมอหมดโครงการทปฏบตกเปลยนไปท างานในโครงการใหม มความคลองตวและยดหยน สามารถปรบทมและการปฏบตงานใหเหมาะสมตามการเปลยนแปลงของสงแวดลอมองคการไดด

4. โครงสรางแบบหนวยงานอสระภายในองคการ (Autonomous

Internal Units) ในองคการขนาดใหญสมยใหม จะจดหนวยงานอสระแยกความรบผดชอบในสนคา ลกคา คแขงของหนวยงานเอง มเปาหมายก าไรไมขนกบองคการใหญ มความคลองตวในการตดสนใจและการปฏบต และมความยดหยน ไมตองผกตดอยกบองคการใหญ


รปแบบการออกแบบองคการในปจจบน 5. องคการทไมมขอบเขต (Boundaryless Organization) เปนองคการทไมมการก าหนดรปแบบทงแนวนอน (Horizontal) แนวดง (Vertical) และตดอปสรรคภายนอกทเปนปญหาขององคการกบลกคาและผขายวตถดบ จงไมมการก าหนดโครงสราง สายการบงคบบญชา มทมงานทกระชบและไดรบอ านาจการตดสนใจสง

6. องคการแหงการเรยนร (Learning Organization) เปนองคการทมการพฒนาความสามารถเพอใหสามารถปรบตวไดอยางตอเนองในทกสถานการณ โดยเนนใหบคลากรไดรบความรใหมๆ มขอมลทนสมย น ามาประยกตการท างานใหสามารถบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธผล เนนการท างานเปนทม มผน าทด มวฒนธรรมองคการทสงเสรมความสามคค รวมมอของคนในองคการ





สรปหลกการของการบรหารโดยสถานการณ

1. ถอวาการบรหารจะดหรอไมขนอยกบสถานการณ 2. ผบรหารจะตองพยายามวเคราะหสถานการณใหดทสด

3. สถานการณจะเปนตวก าหนดการตดสนใจ และรปแบบการบรหารทเหมาะสม

4. ค านง ถงสงแวดลอมและความตองการของบคคลในหนวยงานเปนหลกมากกวาทจะแสวงหา วธการอนดเลศมาใชในการท างาน โดยใชปจจยทางดานจตวทยาในการพจารณาดวย

5. เนนใหผบรหารรจกใชการพจารณาความแตกตางทมอยในหนวยงาน เชนความแตกตางระหวางบคคล ความแตกตางระหวางระเบยบกฎเกณฑ วธการ กระบวนการ และการควบคมงาน เปนตน


Documents

จิตวิทยาอุตสาหกรรม บทที่ 7 ทฤษฎีองค์การ