บทท�� 8

การก�าหนดราคาและผลผล�ตในตลาด แบบต�าง ๆ

รศ.วั�ชร� พฤกษิ�กานนท�

ประเภทของตลาดในทางเศรษฐศาสตร�1 .ตลาดแข่�งข่�นสมบ#รณ์�

(Perfect Competitive Market)

2. ตลาดแข่�งข่�นไม�สมบ#รณ์�(Imperfect Competitive

Market) 2.1 ตลาดผ#กข่าดแท&จร�ง( Pure Monopoly)

2.2 ตลาดก(�งแข่�งข่�นก(�งผ#กข่าด(Monopolistic Competition)

2.3 ตลาดผ#&ข่ายน&อยราย (Oligopoly)

ไม�วั�าตลาดจะเป็-นป็ระเภทไหน จ/ดผล�ตท��เหมาะสมท��ส/ดค0อผล�ตณ์ . ป็ร�มาณ์ท��ได&ก�าไร

ส#งส/ดหร0อข่าดท/นน&อยท��ส/ดค0อ ผล�ต ณ์ ระด�บการผล�ตท��ท�าให& MC = MR

8 .1 ตลาดแข่�งข่�นสมบ#รณ์�(Perfectly Competitive Market)

8.1.1ล�กษิณ์ะส�าค�ญ1 .ม�ผ#&ซื้03อและผ#&ข่ายจ�านวันมากราย

2 .ส�นค&าท��ซื้03อข่ายก�นม�ล�กษิณ์ะและค/ณ์ภาพเหม0อนก�นท/กป็ระการ (Homogeneous Product)

3. ผ#&ข่ายเข่&าและออกจากการแข่�งข่�นได&อย�างเสร� (Free entry)

ล�กษิณ์ะส�าค�ญ(ต�อ)4. ผ#&ซื้03อและผ#&ข่ายม�ควัามรอบร# &เก��ยวัก�บสภาพ

ข่องตลาดได&เป็-นอย�างด� (Perfect

knowledge)

5 .ส�นค&าสามารถโยกย&ายได&อย�างเสร� (Free

mobility)

การเคล0�อนย&ายส�นค&าท�าได&ง�ายและไม�เส�ยค�าใช&จ�ายมากน�กจนกระทบกระเท0อนราคา

ต�วัอย�าง : ตลาดส�นค&าเกษิตร ตลาดห/&น ตลาดทองค�า

812. . ล�กษณะเส�นอ�ปสงค์�ในส�นค์�าของผู้��ขายแต!ละราย

เน0�องจากในตลาดจะม�ผ#&ข่ายจ�านวันมากมาย

- ผ#&ข่ายแต�ละรายจ(งไม�สามารถก�าหนดราคาส�นค&าได&ตามใจชอบต&องข่ายตามราคาตลาดในข่ณ์ะน�3น

- จ�านวันส�นค&าท��ผ#&ผล�ตแต�ละรายผล�ตออกมาข่ายจะเป็-นจ�านวันน&อยมาก เม0�อเป็ร�ยบเท�ยบก�บท�3งหมด

ด�งน�3นถ&าเข่าข่ายส�นค&าตามราคาตลาด เข่าจะข่ายได&หมด แต�ถ&าข่ายในราคาท��ส#งกวั�าราคาตลาดจะ

ข่ายไม�ได&เลย เพราะผ#&ซื้03อจะห�นไป็ซื้03อจากผ#&ผล�ตรายอ0�นๆ

เส&นอ/ป็สงค�ในท�ศนะข่องผ#&ข่ายแต�ละคนจ(งเป็-นเส&นตรงท��ข่นานก�บแกนนอน ณ์ ราคาตลาด

ในข่ณ์ะน�3น P

Q0

P

Q

0

DM

SM

P1 DP1

P P

Q

0

Q

0

DM

SM

P1 DP1

ราคาตลาดในข่ณ์ะน�3นค0อ 0P1 ถ&าผ#&ผล�ตข่ายในราคาส#งกวั�า

OP1 เข่าจะข่ายไม�ได&เลย และเข่าจะไม�ข่ายในราคาต��ากวั�า

OP1เพราะสามาถข่ายได&หมดอย#�แล&วั

เส&นอ/ป็สงค�ในท�ศนะข่องผ#&ผล�ตแต�ละรายค0อเส&น D และจะเป็-นเส&นเด�ยวัก�บเส&น AR และ MR ด&วัย

0P1

=AR = MR

813 ด/ลยภาพข่องผ#&ผล�ต( Equilibrium of the firm )

ด/ลยภาพข่องผ#&ผล�ตเป็-นภาวัะการผล�ตท��ผ#&ผล�ตได&ร�บก�าไรส#งส/ด หร0อถ&าในภาวัะเศรษิฐก�จตกต��าก8จะเป็-นภาวัะท��ข่าดท/นน&อยท��ส/ด ซื้(�งจะเก�ดข่(3น ณ์ ระด�บท�� MC = MR เสมอ

ล�กษิณ์ะข่องก�าไรและข่าดท/น

ล�กษิณ์ะข่องก�าไรและข่าดท/น

(1) . กรณ์�ก�าไรส#งส/ด ( Profit )

ก�าไรในทางเศรษิฐศาสตร�แบ�งออกเป็-น 2ชน�ด- ก�าไรป็กต� (Normal profit)

- ก�าไรเก�นป็กต� (Super normal profit)

ก�าไรจะเก�ดข่(3นเม0�อผ#&ผล�ตม�รายร�บรวัมเท�าก�บหร0อส#งกวั�าต&นท/นรวัม

ก�าไร TR TC P AC

ล�กษิณ์ะข่องก�าไรและข่าดท/น

• ก�าไรป็กต� (Normal profit) - เป็-นผลตอบแทนการด�าเน�นงานท��หน�วัยธุ/รก�จจ�าเป็-นต&องได&ร�บในระยะยาวั เพ0�อเป็-นแรงจ#งใจให&ด�าเน�นก�จการต�อไป็

- ก�าไรส�วันน�3จะเป็-นองค�ป็ระกอบหน(�งข่องต&นท/นรวัม (total cost) ในส�วันท��เป็-นค�าเส�ยโอกาส

(opportunity cost)

( AR ) P = AC

ก�าไรป็กต�หร0อก8ค0อก�าไรทางเศรษิฐศาสตร�ข่องผ#&

ผล�ตเท�าก�บ 0

น��นค0อ ถ&าหากวั�า

TR = TC

• ก�าไรเก�นป็กต� (Super normal profit)

- เป็-นก�าไรส�วันท��เก�นไป็จากก�าไรป็กต�

- เป็-นส�วันข่องรายได&ท��ส#งกวั�าต&นท/นท��ครบถ&วันท/กชน�ด- ถ0อได&วั�าเป็-นก�าไรท��แท&จร�ง ( Pure profit ) หร0อ ก�าไรทางเศรษิฐศาสตร� (Economic profit)

ผ#&ผล�ตจะได&ก�าไรเก�นป็กต�

หร0อก�าไรทาง เศรษิฐศาสตร�มากกวั�า 0

P > AC

TR > TC

(2).กรณ์�ข่าดท/นน&อยส/ด (Economic Loss) การข่าดท/นจะเก�ดข่(3นเม0�อผ#&ผล�ตม�ต&นท/นรวัมส#งกวั�ารายร�บรวัม

a. ข่าดท/นแต�ย�งด�าเน�นก�จการต�อไป็

P < AC แต�มากกวั�า AVC

ข่. ข่าดท/น เล�กล&มก�จการ

P < AC และน&อยกวั�า AVC

การข่าดท/นม� 2 ล�กษิณ์ะ ค0อ

TR < TC P < AC

ข่าดท/น

สร�ป จ/ดด/ลยภาพข่องผ#&ผล�ต

MC = MR

ก�าไรส#งส/ด

ก�าไรป็กต� P = AC

TR = TC

ก�าไรเก�นป็กต�P > AC

TR > TC

ข่าดท/นน&อยส/ด

ข่าดท/นแต�ย�งด�าเน�นก�จการ

TR < TC

AVC < P < AC

ข่าดท/น เล�กล&มก�จการ

TR < TC

P < AVC < AC

1. ด/ลยภาพกรณ์�ท��ผ#&ผล�ตได&ร�บก�าไรเก�นป็กต�

MC

ต�นท�น,รายได�

ปร�มาณผู้ลผู้ล�ต

ACE1

0Q1

P1

C1

D = AR =MR

DM

P

Q0

P1

SM

MC = MR

แสดงราคาตลาดอย#�ส#งกวั�า AC

ต&นท/น,รายได&

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MC

AC

E1

แสดงราคาตลาดอย#�ส#งกวั�า AC

0Q1

P1

C1

D1 = AR1 =MR1

A

ต&นท/นเฉล��ยต�อหน�วัย = 0C1

ถ&าราคาตลาดค0อ 01

ผ#&ผล�ตจะได&ร�บก�าไรเก�นป็กต� = C1P1E1A

P > AC

ก�าไรเก�นป็กต�

แสดงราคาตลาดเท�าก�บ AC

ต�นท�น,รายได�

ปร�มาณผู้ลผู้ล�ต

MC

AC

E2

0Q2

P2 D2 = AR2

=MR2

2. ด�ลยภาพกรณ%ท%&ผู้��ผู้ล�ตได�ร�บก(าไรปกต�P

Q0

P2

SM

DM

MC = MR

Q2

ต&นท/น,รายได&

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MC

AC

E2

แสดงราคาตลาดเท�าก�บ AC

0

P2 D2 = AR2 =MR2

ราคาตลาดในข่ณ์ะน�3นค0อ 0P2

= ต&นท/นเฉล��ยพอด�

ผ#&ผล�ตจะได&ร�บก�าไรป็กต�

จ/ดเสมอต�วั (break even point)

3. ด�ลยภาพกรณ%ท%&ผู้��ผู้ล�ตประสบการขาดท�นแต!ย�งค์งด(าเน�นก�จการ

E3

ต�นท�น,รายได�

ปร�มาณผู้ลผู้ล�ต

MC

ACAVC

0 Q3

D3 = AR =MR

P

Q0

P3

SM

DM

MC = MR

แสดงราคาตลาดอย#�ต��ากวั�า AC แต�ส#งกวั�า AVC

P3

P3

ต&นท/น,รายได&

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MC

AC

AVC

0Q3

C3D3 = AR =MR

B

แสดงราคาตลาดอย#�ต��ากวั�า AC แต�ส#งกวั�า AVC

ต&นท/นเฉล��ยต�อหน�วัย = 0C3

ถ&าราคาตลาดค0อ 0 3

ผ#&ผล�ตจะข่าดท/นเท�าก�บ P3C3BE3

E3ขาดท�น

แต�ถ&าผ#&ผล�ตเล�กก�จการเข่าจะข่าดท/นเท�าก�บต&นท/นคงท�� (fixed cost) ซื้(�งมากกวั�า

ขาดท�น = fixed cost

ด�งน�3นผ#&ผล�ตจะย�งด�าเน�นก�จการต�อไป็

AVC < P < AC

4. ด/ลยภาพกรณ์�ท��ผ#&ผล�ตป็ระสบการข่าดท/นและเล�กก�จการ ต&นท/น,รายร�

บ

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MC

ACAVC

0Q4

P4 D4 = AR = MR

P

Q0

P4

SM

DM

MC = MR

ราคาตลาดอย#�ต��ากวั�า AC และเท�าก�บ AVC พอด�

E4

ราคาตลาดอย#�ต��ากวั�า AC และเท�าก�บ AVC พอด�

ต&นท/น,รายร�บ

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MC

AC

AVC

E4

0 Q4

C4

P4 D4 = AR = MR

F

ถ&าราคาตลาดค0อ 0P4

ซื้(�ง = AVC พอด� ต&นท/นเฉล��ยเท�าก�บ 0C4

ข่าดท/นท�3งส�3นเท�าก�บพ03นท��P4C4FE4 = ต&นท/นคงท��

ขาดท�น =

fixed cost

ราคาตลาดอย#�ต��ากวั�า AC และเท�าก�บ AVC พอด�

ต&นท/น,รายร�บ

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MC

AC

AVC

E4

0 Q4

C4

P4 D4 = AR = MR

F

ขาดท�น =

fixed cost

จ/ด E 4 จะเป็-นจ/ดส/ดท&ายท��เข่ายอมผล�ต เพราะข่าดท/นเท�าก�บต&นท/นคงท��พอด� เร�ยกวั�าจ/ด shut down point

ถ&าราคาตลาดอย#�ต��ากวั�า AVC

ผ#&ผล�ตจะเล�กก�จการ เพราะ

การผล�ตจะท�าให&ข่าดท/น

มากกวั�า

สร/ป็ด/ลยภาพข่องผ#&ผล�ตแต�ละรายในระยะส�3น

Q1Q3

ต&นท/น,รายร�บ

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MCAC

AVCE1

E2

E3

E4

0 Q2Q4

P4 D4 = AR4 = MR4

P3 D3 = AR3 =MR3

P2 D2 = AR2 =MR2

P1 D1 = AR1 =MR1

P AC ก�าไรเก�นป็กต�P AC ก�าไรป็กต�

AVC P AC ข่าดท/นแต�ย�งคงด�าเน�นก�จการ

AVC P AC shut down point

ข่าดท/นเล�กก�จการ

P < AVC < AC

เส&นอ/ป็ทานข่องผ#&ผล�ตแต�ละรายในระยะส�3น

จากการวั�เคราะห�ด/ลยภาพข่องผ#&ผล�ตเม0�อราคาส�นค&าเป็ล��ยนแป็ลงไป็น�3น ผ#&ผล�ตย�นด�จะน�าส�นค&าออก

ข่ายเป็-นป็ร�มาณ์เท�าใด พ�จารณ์าได&จากจ/ดต�ดข่อง MC ก�บ MR

ด�งน�3นเส&นต&นท/นหน�วัยส/ดท&าย (MC) ก8ค0อเส&นอ/ป็ทานข่องส�นค&าชน�ดน�3นน��นเอง แต�จะเป็-นเส&น MC

เฉพาะส�วันท��อย#�เหน0อเส&น AVC เท�าน�3น

เส&นอ/ป็ทานข่องผ#&ผล�ตแต�ละรายในระยะส�3น

Q1Q3

ต&นท/น,รายร�บ

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต

MC AC

AVCE1

E2

E3

E4

0 Q2Q4

P4 D4 = AR4 = MR4

P3 D3 = AR3 =MR3

P2 D2 = AR2 =MR2

P1 D1 = AR1 =MR1

S

รายร�บ

ป็ร�มาณ์ผลผล�ต0

S

เส&นอ/ป็ทานข่องผ#&ผล�ตแต�ละรายในระยะส�3น

ตลาดแข!งข�นสมบ�รณ�(Perfectly Competitive

Market)

ข่. ด/ลยภาพข่องผ#&ผล�ตในระยะยาวัเน0�องจากผ#&ผล�ตสามารถเข่&าหร0อออกจากการ

แข่�งข่�นได&โดยเสร�

• ถ&าในข่ณ์ะน�3นธุ/รก�จส�วันใหญ�ได&ก�าไรเก�นป็กต�

จะม�ผ#&ผล�ตเข่&ามาแข่�งข่�นเพ��มข่(3นอ/ป็

ทานเพ��มข่(3นเส&นอ/ป็ทานเคล0�อนท��ไป็ทางข่วัา

DM

SM2E1

E2

0 Q

P1

P2

P

QE ผลผล�ต0

LAC

ต&นท/น LMC

P1

P3

SM

1

SM

3

E3

• ราคาด/ลยภาพใหม� • หากธุ/รก�จส�วันใหญ�ย�งคงได&ก�าไรเก�นป็กต�จะม�ผ#&ผล�ตเข่&ามาแข่�งข่�นเพ��มข่(3นเร0�อยๆ อ/ป็ทานเพ��มข่(3นเร0�อยๆ• ราคาด/ลยภาพลดลงจนกระท��ง P =LAC ผ#&ผล�ตส�วันใหญ�จะได&ร�บก�าไรป็กต�(ก�าไรทางเศรษิฐศาสตร� = 0) การเคล0�อนไหวัจะส�3นส/ดลง

P2

P3

• ถ&าในข่ณ์ะน�3นธุ/รก�จส�วันใหญ�ข่าดท/น

จะม�ผ#&ผล�ตออกจากการแข่�งข่�น อ/ป็ทานลดลง

เส&นอ/ป็ทานเคล0�อนท��ไป็ทางซื้&าย

• ราคาด/ลยภาพใหม�

DM

SM2

E1

E2

0 Q

P1

P2

P

QE ผลผล�ต0

LACต&นท/น LMC

P3P3

SM

1

SM

3E3

• ราคาด/ลยภาพใหม� • หากธุ/รก�จส�วันใหญ�ย�งคงข่าดท/นจะม�ผ#&ผล�ตออกจากการแข่�งข่�นไป็เร0�อยๆ อ/ป็ทานลดลงเร0�อยๆ• ราคาด/ลยภาพเพ��มข่(3นจนกระท��ง P =LAC ผ#&ผล�ตส�วันใหญ�จะได&ร�บก�าไรป็กต�(ก�าไรทางเศรษิฐศาสตร� = 0) การเคล0�อนไหวัส�3นส/ดลง

P1

P2

QE

ต&นท/น

ผู้ลผู้ล�ต

0

LACSAC

LAC = SAC = LMC =SMC

LMC

SMC

จะเห8นวั�ากระบวันการป็ร�บต�วัจะด�าเน�นไป็เร0�อยๆจนกระท��ง ส�3นส/ดเม0�อท/กหน�วัยผล�ตได&ร�บก�าไรป็กต� ราคาส�นค&าเท�าก�บ

ต&นท/นเฉล��ยข่องผ#&ผล�ตพอด� และจะเป็-นระด�บการผล�ตท��เป็-น จ/ดต��าส/ดข่องเส&นต&นท/นเฉล��ยในระยะยาวั

ด�งน�3นจ(งสร/ป็ได&วั�าด/ลยภาพในระยะยาวัเก�ดข่(3น ณ์ จ/ดท�� P = SAC = LAC = SMC

= LMC หร0อ ณ์ ข่นาดข่องก�จการท��เหมาะสมท��ส/ด

ล�กษิณ์ะส�าค�ญ :

1 .ม�ผ#&ผล�ตหร0อผ#&ข่ายรายเด�ยวั เร�ยกวั�า “ผ#&ผ#กข่าด”

(Monopolist)

2. ส�นค&าม�ล�กษิณ์ะพ�เศษิไม�เหม0อนใคร ไม�สามารถหาส�นค&าอ0�นมาทดแทนได&อย�างใกล&เค�ยง

82. ตลาดผ#กข่าดแท&จร�ง หร0อตลาดผ#&ข่ายคนเด�ยวั (Pure Monopoly)

3. ผ#&ผ#กข่าดสามารถก�ดก�นไม�ให&ผ#&อ0�นเข่&ามาผล�ตแข่�งข่�นได&

4. ผ#&ผ#กข่าดม�อ�านาจในการก�าหนดราคา (Price Maker)

สาเหต/ข่องการผ#กข่าด

1 .ผ#&ผล�ตหลายรายรวัมต�วัก�นผ#กข่าดการผล�ต

2 .ร�ฐออกกฏหมายให&ผ#กข่าดการผล�ตแต�ผ#&เด�ยวั เพ0�อให&เก�ดป็ระโยชน�แก�เศรษิฐก�จและส�งคมส�วันรวัม

3 .เป็-นการผล�ตท��ต&องใช&ท/นจ�านวันมาก และต&องม�ข่นาดการผล�ตท��ใหญ� เพ0�อจะได&ร�บป็ระโยชน�จากการป็ระหย�ดข่องข่นาดการผล�ต

4 .การเป็-นเจ&าข่องวั�ตถ/ด�บแต�ผ#&เด�ยวั

5. การจดทะเบ�ยนล�ข่ส�ทธุ�<ตามกฎหมาย

ล�กษิณ์ะข่องเส&นอ/ป็สงค�และเส&นรายร�บส�วันเพ��มในส�นค&าข่องผ#&ผล�ต

ผ#&ผล�ตม�เพ�ยงรายเด�ยวั เส&นอ/ป็สงค�ในส�นค&าข่องตลาดจ(งหมายถ(งอ/ป็สงค�ในส�นค&าข่องผ#&ผ#กข่าด

- ล�กษิณ์ะเส&นอ/ป็สงค�เป็-นเส&นท��ทอดจากซื้&ายลงมาทางข่วัา ค�าควัามลาดช�นเป็-นลบ (negative

slope)- เส&นรายร�บส�วันเพ��ม (MR) จะม�ควัามลาด

ช�นเป็-นลบเช�นก�น โดยจะม�ค�า slope เป็-น 2เท�าข่องเส&นอ/ป็สงค�

เส&นอ/ป็สงค�และเส&นรายร�บส�วันเพ��ม

D = AR

MRQ0

P

D = AR

MRQ0

P

MC

AC

ด�ลยภาพของผู้��ผู้ล�ตในระยะส�*น การผล�ต ณ์ ระด�บท��ท�าให&ได&ร�บก�าไรส#งส/ด ค0อ

ผล�ต ณ์ ระด�บท�� MC = MR ตามป็กต�ในตลาดผ#กข่าดผ#&ผล�ตม�กได&ร�บก�าไรเก�นป็กต�

E

P1A

ก�าไรเท�าก�บพ03นท��แรเงา P1

ABC จะเป็-นก�าไรเก�นป็กต�

Q1

C Bก�าไรเก�นป็กต�

P > AC

D = AR

MR Q0

P

MC

AC

บางกรณ์�แม&ผล�ต ณ์ จ/ดท�� MC = MR น�3น ผ#&ผ#กข่าดอาจไม�ได&ร�บก�าไรเก�นป็กต�แต�ได&แค�ก�าไรป็กต�

หร0ออาจป็ระสบก�บภาวัะข่าดท/นได&ถ&าหากวั�าส�นค&าน�3นไม�เป็-นท��น�ยม

E

P1

Q1

ก�าไรป็กต� P = AC

D = AR

MRQ0

P

MC

AC

บางกรณ์�แม&ผล�ต ณ์ จ/ดท�� MC = MR น�3น ผ#&ผ#กข่าดอาจไม�ได&ร�บก�าไรเก�นป็กต�แต�ได&แค�ก�าไรป็กต�

หร0ออาจป็ระสบก�บภาวัะข่าดท/นได&ถ&าหากวั�าส�นค&าน�3นไม�เป็-นท��น�ยม

E

P1

C1

Q1

ขาดท�น

P < AC

D = AR

MRQ0

PMC

AC

E

P1

C2

Q1

ก(าไรเก�นปกต�

ผ#&ผล�ตจะแก&ไข่โดยลดต&นท/นการผล�ตอ�นจะม�ผลท�าให& AC ลดต��าลง หร0อโดยวั�ธุ�โฆษิณ์าเพ0�อเพ��มอ/ป็สงค�ซื้(�งก8

ค0อยกระด�บ AR (หร0อD )

AC

MC

ลดต&นท/น AC

MC

AC

D = AR

MR Q0

P

E

P1

C2

Q1

ผ#&ผล�ตจะแก&ไข่โดยลดต&นท/นการผล�ตอ�นจะม�ผลท�าให& AC ลดต��าลง หร0อโดยวั�ธุ�โฆษิณ์าเพ0�อเพ��มอ/ป็สงค�ซื้(�งก8

ค0อยกระด�บ AR ไป็ทางข่วัา

D = AR

MR

เพ��มอ/ป็สงค� D

ก(าไรเก�นปกต�

การผ#กข่าดภายใต&ข่&อบ�งค�บ (RegulatedMonopoly)

ร�ฐบาลยอมให&ม�การผ#กข่าดได& ก�จการเหล�าน�3นได&แก�ก�จการสาธุารณ์#ป็โภคต�าง ๆ ท��ม�ป็ระโยชน�ต�อเศรษิฐก�จส�งคมข่องป็ระเทศ ถ&าผล�ตข่นาดใหญ�จะ

ท�าให&เก�ดการป็ระหย�ดมากกวั�าร�ฐบาลจะก�าหนดราคาท��ท�าให&ผ#&ผล�ตได&ร�บแค�

ก�าไรป็กต�เท�าน�3น การผล�ตภายใต&การควับค/มน�3ผ#&ผล�ตจะผล�ต ณ์ . จ/ดท��ต&นท/นเฉล��ย (AC) เท�าก�บรายร�บ

เฉล��ย (AR) พอด�

D = AR

MRQ0

P

MC

AC

E1

P1

A

Q2Q1

E2P2

การผล�ตภายใต&ข่&อบ�งค�บ

AC = AR (=P)

ได&ร�บแค�ก�าไรป็กต�

ภายใต&ข่&อบ�งค�บผลผล�ตจะมากข่(3นและราคาจะต��าลง

การผล�ต ณ์ จ/ดท�� MC = MR

ในระยะยาวั ถ&าผ#&ผล�ตสามารถด�ารงควัามเป็-นผ#&ผ#กข่าดได& เข่าก8จะได&ร�บก�าไรเก�นป็กต�เช�นเด�ม

โดยผ#&ผ#กข่าดไม!จ(าเป+นต&องเล0อกข่นาดการผล�ตท��เป็-นข่นาดท��เหมาะสมท��ส/ด (optimum

scale of plant) หร0อข่นาดการผล�ตท��เส&น SACส�มผ�ส LAC ณ์ จ/ดต��าส/ด

ด�ลยภาพของผู้��ผู้ล�ตในระยะยาว

อาจเล0อกข่นาดการผล�ตท��เล8กกวั�าหร0อใหญ�กวั�าหร0อเท�าก�บข่นาดท��เหมาะสมท��ส/ด ข่(3นอย#�ก�บระด�บอ/ป็สงค�ข่องท�3งตลาดในระยะยาวั ท��จะไป็ม�ผลต�อเส&นรายร�บส�วันเพ��ม (MR ) ซื้(�งจะเป็-นต�วัก�าหนดป็ร�มาณ์การผล�ตด/ลยภาพในระยะ

ยาวั ณ์ จ/ดผล�ตท�� LMC = MR อ�กทอดหน(�ง

MRD = AR

0

, LMC

LAC

Q1 QE

E1

C1

P1 A

B

SMC1

SAC1

SACMก�าไรเก�นป็กต�

ล�กษิณ์ะส�าค�ญ1. ม�ผ#&ข่ายจ�านวันมากราย

2. ผ#&ผล�ตรายใหม�สามารถเข่&ามาแข่�งข่�นได&โดยเสร�ไม�ม�การก�ดก�นผ#&ผล�ตท��จะเข่&ามาใหม�

83. ตลาดผ#&ข่ายมากรายหร0อตลาดก(�งแข่�งข่�นก(�งผ#กข่าด (Monopolistic

Competition)

ล�กษิณ์ะส�าค�ญ(ต�อ)

3. ส�นค&าข่องผ#&ผล�ตม�ควัามแตกต�างก�นในควัาม ร# &ส(กข่องผ#&บร�โภค โดยอาจแตกต�างก�นในร#ป็

ล�กษิณ์�ข่องต�วัส�นค&า หร0อการบรรจ/ห�บห�อ หร0ออาจเป็-นผลจากการโฆษิณ์า การบร�การ

ฯลฯ รวัมไป็ถ(งค/ณ์ภาพข่องส�นค&าด&วัย แต�ป็ระโยชน�ใช&สอยเหม0อนก�น

ด�งน�3นเส&นอ/ป็สงค�ส�นค&าข่องผ#&ผล�ตแต�ละคนจ(งคล&าย ๆ ก�บเส&นอ/ป็สงค�ข่องผ#&ผ#กข่าดแท&จร�ง แต�จะเป็-นเส&นท��ม�ควัามย0ดหย/�นมากกวั�า เพราะ ผ#&บร�โภคสามารถ

หาส�นค&าอ0�นท��ใช&แทนก�นได& ท�าให&ผ#&ผล�ตไม�อาจเป็ล��ยนแป็ลงราคาส�นค&าได&ตามใจชอบอย�างเต8มท��

ล�กษิณ์ะข่องเส&นอ/ป็สงค�และเส&นรายร�บส�วันเพ��มในส�นค&าข่องผ#&ผล�ต

เน0�องจากม�ผ#&ข่ายจ�านวันมากรายและส�นค&าม�ควัามแตกต�างก�นในควัามร# &ส(กข่องผ#&บร�โภค ผ#&ผล�ตจะม�อ�านาจในการผ#กข่าดบ&างพอสมควัร

D = AR

MRQ0

P

เส�นอ�ปสงค์�และเส�นรายร�บส!วนเพ�&มในส�นค์�าของผู้��ผู้ล�ต ในตลาดผู้��ขายมากรายหร.อก/&งแข!งข�นก/&งผู้�กขาด

D = AR

MRQ0

P

ด�ลยภาพของผู้��ผู้ล�ตแต!ละราย (ในระยะส�*น) ผ#&ผล�ตในตลาดก(�งแข่�งข่�นก(�งผ#กข่าดส�วันใหญ�จะได&ร�บก�าไรเก�นป็กต�

AC

MC

P1

Q1

E

A

Cก�าไรเก�นป็กต�

MC = MR

บางกรณ์�แม&ผล�ต ณ์ จ/ดท�� MC = MR น�3น ผ#&ผล�ตในตลาดก(�งแข่�งข่�นก(�งผ#กข่าดอาจไม�ได&ร�บก�าไรเก�นป็กต�แต�ได&แค�ก�าไรป็กต�หร0ออาจป็ระสบ

ก�บภาวัะข่าดท/น

ผ#&ผล�ตจะแก&ไข่โดยลดต&นท/นการผล�ตอ�นจะม�ผลท�าให& AC ลดต��าลง หร0อโดยวั�ธุ�โฆษิณ์าเพ0�อเพ��ม

อ/ป็สงค�ซื้(�งก8ค0อยกระด�บ AR

( การวัาดร#ป็จะเหม0อนก�บกรณ์�ตลาดผ#กข่าดแท&จร�ง เพ�ยงแต�เส&นอ/ป็สงค�ในตลาดชน�ดน�3จะค�อนข่&างลาดกวั�า

)

84 ตลาดผ#&ข่ายน&อยราย (Oligopoly)

1. ม�ผ#&ข่ายจ�านวันน&อยราย ซื้(�งมากกวั�า 2 รายข่(3นไป็ แต�จะเป็-นจ�านวันก��รายน�3นข่(3นอย#�ก�บการข่(3นแก�ก�นข่องผ#&ผล�ต กล�าวัค0อ ตราบใดท��การเป็ล��ยนแป็ลงราคาและ

ป็ร�มาณ์ผลผล�ตข่องผ#&ผล�ตรายหน(�งม�ผลกระทบกระเท0อนต�อผ#&ผล�ตรายอ0�น ๆ และม�การโต&ตอบเช�นน�3

ถ0อวั�าเป็-นตลาดผ#&ข่ายน&อยราย2 .ส�นค&าข่องผ#&ผล�ตแต�ละรายจะแตกต�างก�น

(differentiated

products) แต�สามารถใช&ทดแทนก�นได& 3. ผ#&ผล�ตรายใหม�จะเข่&ามาแข่�งข่�นได&ยาก

ล�กษิณ์ะข่องตลาด

เส&นอ/ป็สงค�ห�กเหในตลาดผ#&ข่ายน&อยราย

D = AR

Q0

P

P1

P

Q0

P1

SM

DM

ล�กษิณ์ะข่องเส&นอ/ป็สงค�และเส&นรายร�บส�วันเพ��มในส�นค&าข่องผ#&ผล�ต

การเป็ล��ยนแป็ลงราคาข่องผ#&ผล�ตรายหน(�งม�ผลกระทบต�อผ#&ผล�ตรายอ0�น ๆ ท�าให&เส&นอ/ป็สงค�ข่องผ#&ผล�ตแต�ละรายม�

ล�กษิณ์ะเป็-นเส&นท��ห�กเห (kinked demand curve) โดยจะห�กเห ณ์ ระด�บราคาตลาดในข่ณ์ะน�3น

- ถ&าผ#&ผล�ตคนหน(�งลดราคาส�นค&า ผ#&ผล�ตรายอ0�น ๆ จะลดราคาตาม จะข่ายส�นค&าได&เพ��มข่(3นเพ�ยงเล8กน&อย เส&นอ/ป็สงค�จะม�ควัามย0ดหย/�นน&อย ณ์ ระด�บราคาท��ต��ากวั�า

ราคาตลาดในข่ณ์ะน�3น

สาเหต�:

- ถ&าผ#&ผล�ตข่(3นราคาส�นค&าข่องตน ผ#&ผล�ตรายอ0�น ๆ จะไม�ข่(3นราคาตาม จ�านวันข่ายข่องเข่าจะลดลงอย�าง

มากมาย เส&นอ/ป็สงค�จะม�ควัามย0ดหย/�นมาก ณ์ ระด�บราคาท��ส#งกวั�าราคาตลาดในข่ณ์ะน�3น

เส&นอ/ป็สงค�ห�กเหในตลาดผ#&ข่ายน&อยราย

D = AR

Q0

P

P1 เส&นอ/ป็สงค�จะม�ควัามย0ดหย/�นน&อย ณ์ ระด�บราคาท��ต��ากวั�าราคาตลาด

Ed =

% Q% P

เส&นอ/ป็สงค�จะม�ควัามย0ดหย/�นมาก ณ์ ระด�บราคาท��ส#งกวั�าราคาตลาด

ราคาตลาด

ล�กษิณ์ะเส&นรายร�บส�วันเพ��ม (MR)เม0�อเส&นอ/ป็สงค�ห�กเห เส&น MR จะเป็-นเส&นท��ข่าดตอนโดยจะข่าดตอนตรงช�วังท��เป็-นราคาตลาดในข่ณ์ะน�3น

P

D = AR

Q0MR

B

C

P1

A

P

เม0�ออ/ป็สงค�ค0อ AP รายร�บส�วันเพ��มค0อAB เม0�ออ/ป็สงค�ค0อ PD รายร�บ

ส�วันเพ��มค0อCMR

Q1

ช�วังท�� MR ข่าดตอน

P

D = AR

Q0MR

B

C

A

P

ล�กษิณ์ะข่องเส&นอ/ป็สงค�และเส&นรายร�บส�วันเพ��มในส�นค&าข่องผ#&ผล�ต

P

D = AR

Q0 MR

B

C

A

P

ด�ลยภาพของผู้��ผู้ล�ต (ในระยะส�*น)

ค0อราคาในท&องตลาด ซื้(�ง

เป็-นระด�บราคาท��เส&น AR

(Demand) ห�กเหพอด�

ในตลาดผ#&ข่ายน&อยรายน�3น ผ#&ผล�ตแต�ละรายอาจม�ต&นท/นส#งต��าต�างก�น แต�ราคาส�นค&าจะข่ายในราคาเด�ยวัก�น

AC

MC

P1

Q1

AC

MC

AC

MC

ราคาตลาด