Το καλοκαίρι στην Αρτοτίνα πραγματοποιήθηκαν τα γυρίσματα της εκπομπής«Από τόπο σε τόπο», με παρουσιαστή τον Χρήστο Μυλωνά που προβάλλεταιαπό τον Τηλεοπτικό Σταθμό της Βουλής των Ελλήνων. Θα σας ενημερώσουμεέγκαιρα για την ημερομηνία προβολής της εκπομπής. Στο επόμενο φύλλο τηςεφημερίδας θα υπάρξει εκτενές αφιέρωμα για τα γυρίσματα της εκπομπής.

Xρόνος 26ος • Aριθμός φύλ λου 143 • Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 • Γρα φεία: Aλ κέ του 56 Bύ ρω νας 16232 Aθή να Tηλ. - Fax: 210 - 7655568 • Ιστοσελίδα: www.artotina.com • e-mail: artotina.diakos@gmail.com

ΙΛΙΟΝ

AP TO TI NAH ΓE NE TEI PA TOY AΘA NA ΣIOY ΔIA KOY

Τρίμηνη Ενημερωτική και Πολιτιστική Έκδοση του Συλλόγου Αρτοτινών Φωκίδας

ΚΩΔΙΚΟΣ: 21262282

Αρτοτίνα Eδώ γεννήθηκε ο Αθ. Διάκος

Aπό το βιβλίο «TA EΛΛHNIKA» του Iάκωβου Pαγκαβή, τόμος A, σελ. 576, Aθήνα 1853

Στις 29/08/2020 γιορτάσαμε την Απο-τομή της Τίμιας Κεφαλής του Προδρόμου,με ευλάβεια και κατάνυξη, λαμβάνονταςόλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγήμετάδοσης του covid 19.

Την παραμονή 28/8 στις 7:00 μ.μ.τελέστηκε μέγας Αρχιερατικός πανηγυρικόςΕσπερινός μετά Αρτοκλασίας, χοροστα-τούντος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτηκ. Θεόκτιστου και από τους πατέρεςΘεοφάνη Μπατσαούρα, ΒασίλειοΠέτσα και Βασίλειο Βλάση.

Στις 29/8 ανήμερα της εορτής τελέ-στηκε Όρθρος μετά πανηγυρικής ΘείαςΛειτουργίας και τρισάγιο στην προτομήτου ήρωα της Επανάστασης ΑθανασίουΔιάκου.

Στο ιερατικό συλλείτουργο έλαβανμέρος ο πανοσιολογιότατος πρωτοσύγ-κελος πατήρ Νεκτάριος Μουλατσιώτης,ο πατήρ Θεοφάνης Μπατσαούρας καιο πατήρ Βασίλειος Πέτσας.

Την γιορτή τίμησαν με την παρουσίατους ο αντιδήμαρχος κ. Παλασκώνης

Κωνσταντίνος, ο δημοτικός σύμβουλοςκ. Μπαρμπούτης Ιωάννης, ο πρόεδροςτου τοπικού συμβουλίου κ. Κάππας Βα-σίλης, ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρτο-τινών «Αθανάσιος Διάκος» κ. ΜαρτέκαςΘοδωρής και τα μέλη Μακρής Δημή-τριος, Μαρτέκας Βασίλειος, ΚάππαΈφη και Τσαλίκη Κατερίνα ενώ τονΣύλλογο Αρτοτινών Μεσολογγίου «Αγ.Ιωάννης ο Πρόδρομος» εκπροσώπησανοι κ.κ. Κορδοπάτης Γρηγόρης,Κατσαρός Δημήτριος και ΤσαμαδιάςΠαναγιώτης.

Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίαςπροσφέρθηκε σε όλους τους προσκυνητέςκαφές, τσίπουρο και λουκούμι.

Η διαχειριστική επιτροπή τους ευχα-ριστεί όλους θερμά για την παρουσίατους καθώς και όλους τους παραβρισκό-μενους ευλαβείς προσκυνητές.

Επίσης ιδιαίτερα θα θέλαμε να ευχα-ριστήσουμε:

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΑΡΤΟΤΙΝΑΣ

Παλιά φωτογραφία

Στη φωτογραφία στο κέντρο εικονίζεται ο Δημήτριος Σταυρό-πουλος, πατέρας του ιδρυτή του Συλλόγου μας και ΜακεδονομάχουΒασίλειου Σταυρόπουλου (Καπετάν Κόρακα), πλαισιωμένος απόσυγγενείς του.

Συνέχεια στη σελ. 3

Βαπτίσεις• Στις 11 Ιουλίου 2020 ο Βασίλειος Δημητρίου

Κατσαρός και η Αλεξάνδρα Γεωργίου Παλιούραβάπτισαν στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου ΧούνισταςΜεσολογγίου το γιο τους. Το όνομα αυτούΔημήτρης.

Τους ευχόμαστε να τους ζήσει!

Θάνατοι • Στις 12 Ιουλίου 2020 απεβίωσε η Φωτεινή

Μαυραγάνη και κηδεύτηκε στις 13 Ιουλίου στοΒασιλικό Πάτρας.

• Στις 15 Ιουλίου 2020 απεβίωσε η Αθηνά Δημη-τρίου Κατσαρού, σύζυγος Σπύρου Μελίστα και κη-δεύτηκε στις 16 Ιουλίου στο Μεσολόγγι.

• Στις 20 Ιουλίου 2020 απεβίωσε ο ΙωάννηςΚωνσταντίνου Κατσαρός και κηδεύτηκε στις 21Ιουλίου στο Μεσολόγγι.

• Στις 30 Αυγούστου 2020 απεβίωσε ο ΓεώργιοςΤζελέπης και κηδεύτηκε την 1 Σεπτεμβρίου στηνΑρτοτίνα.

Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους τους.

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 ΑΡΤΟΤΙΝΑ 2

A P T O T I NA H ΓE NE TEI PA TOY AΘA NA ΣIOY ΔIA KOY

Τρίμηνη ενη με ρω τι κή πο λι τι στι κή έκ δο ση

Ιδιο κτη σία του Συλλόγου Ιδιο κτη σία του Συλλόγου Aρ το τι νών Φω κί δαςAρ το τι νών Φω κί δας

N. Π. μη κερδοσκοπικόN. Π. μη κερδοσκοπικόA.Φ.M. 090361430 A.Φ.M. 090361430

Γρα φεία: Aλ κέ του 56 Bύ ρω νας Τ.Κ. 16232 Tη λ. & Fax: 210 7655568

Συ ντα κτι κή Επι τρο πή:Μαρτέκας Θεόδωρος Μαυραγάνης Ιωάννης Τσιαλίκη Αικατερίνη Μακρής Δημήτριος

Κάππας Ιωάννης Πλαστήρας Ιωάννης

Μαρτέκας ΒασίλειοςΚάππα ΕυσταθίαΒήλου Θεοδώρα

Eκδότης - Διευθυντής:Θεόδωρος Μαρτέκας Θεόδωρος Μαρτέκας

Κιν.: 6980047446 Κιν.: 6980047446 e-mail: artotina.diakos@gmail.come-mail: artotina.diakos@gmail.com

Ηλεκτρονική σελιδοποίησηΕκτύπωση - διεκπεραίωση:Εκδόσεις Γραφικές Τέχνες

Καρπούζη Αριστέα & Υιοί Ο. Ε. Θεοδοσίου 23 Ίλιον Τ.Κ. 13121

Τηλ.: 210 2619003 Fax: 210 2619696 e-mail: karpouzi@otenet.gr

Επιτυχίες • Η Ιωάννα Πλατανιανάκη του Γεωργίου και της Δή-

μητρας εισήχθη στο Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Δια-τροφής του Ανθρώπου στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθη-νών.

• Η Παρασκευή Κανούρη του Ιωάννη και της Αντωνίαςεισήχθη στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και τηςΑγωγής στην Προσχολική Ηλικία στο Πανεπιστήμιο Πα-τρών.

Θερμά συγχαρητήρια και καλή σταδιοδρομία!

• Η Θεοδώρα Βήλου του Δημητρίου ολοκλήρωσε μεεπιτυχία το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Ειδίκευσης (ΠΜΣ)στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής με κα-τεύθυνση "Πολιτικές για τη Μετανάστευση, τις ΚοινωνικέςΔιακρίσεις και την Ιδιότητα του Πολίτη" στο ΠανεπιστήμιοΠελοποννήσου στην Κόρινθο.

Θερμά συγχαρητήρια και καλή επαγγελματική απο-κατάσταση!

Ευχαριστούμε θερμά το Νικόλαο Δεσύπρη, για τηνδιάθεση οπτικοακουστικού υλικού στο Σύλλογο.

Ευχαριστούμε θερμά την Ελένη Σταυροπούλου-Φίσ-σερ και την Αλίκη Σταυροπούλου-Μπεθάνη, εγγονέςτου Βασίλειου Σταυρόπουλου (Καπετάν Κόρακα), τουιδρυτή του Συλλόγου μας, για την δωρεά φωτογραφιώνκαι εντύπων ιδιαίτερης ιστορικής και ανεκτίμητης αξίας.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

ΤΡΙΒΗΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ .................... 50.00€ΚΟΛΟΒΟΥ ΕΥΑΝΘΙΑ ........................ 50.00€ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ .................. 20.00€ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (ΕΥΠΑΛΙΟ) ........................................ 20.00€ΧΑΛΙΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ .................. 20.00€ΛΑΜΠΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ ............................ 20.00€ΚΟΤΡΩΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ .................. 20.00€ΚΑΚΑΛΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ........................ 20.00€ΚΟΡΔΟΠΑΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ................ 20.00€ΠΑΛΑΣΚΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ................................ 20.00€ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ .................................. 10.00€ΜΑΜΑΛΟΥΓΚΑ ΑΣΠΑΣΙΑ .................. 30.00€ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ............ 20.00€ΜΑΚΡΗ ΜΑΡΘΑ - ΜΑΚΡΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ........................................ 20.00€ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ .......... 20.00€ΚΟΚΚΑΛΙΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ .................... 20.00€ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΕΪΤΟΥ ΝΙΤΣΑ .... 20.00€ΚΟΥΡΛΗ-ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗ ΑΘΗΝΑ .. 30.00€ΣΙΑΠΕΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ................ 20.00€ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ .............. 20.00€ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΦΙΣΣΕΡ ΕΛΕΝΗ .............................................. 50.00€ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ .................... 10.00€ΔΡΟΣΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ................................ 20.00€ΦΛΕΓΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ........................ 20.00€

ΚΟΛΟΒΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ .............................. 50.00€ΤΣΑΜΑΔΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ...................... 10.00€ΚΟΡΔΟΠΑΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ .............. 20.00€ΓΑΪΤΑΝΗ ΦΡΟΣΩ .............................. 50.00€ΓΑΪΤΑΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ...................... 20.00€ΚΟΥΡΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ .................................. 20.00€ΑΥΓΕΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ...................... 20.00€ΤΣΟΥΜΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ .................... 15.00€ΜΠΑΚΛΑΤΖΗ ΑΘΗΝΑ ...................... 10.00€ΤΣΑΜΑΔΙΑ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ................ 30.00€ΤΣΑΜΑΔΙΑΣ ΦΩΤΗΣ ........................ 50.00€ΜΑΥΡΑΓΑΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ............ 20.00€ΜΑΡΤΕΚΑΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ............ 20.00€ΚΑΠΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ........................ 20.00€ΤΣΑΜΑΔΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ .................. 20.00€ΤΣΑΜΑΔΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ .................. 20.00€ΤΡΙΒΗΛΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ .................. 20.00€ΨΑΡΟΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ 10.00€ΜΑΥΡΑΓΑΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ...................... 10.00€ΚΑΚΑΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ .............................. 50.00€ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ .......... 20.00€ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΡΓΥΡΗΣ .......... 150.00€ΖΑΒΑΛΗΣ ΚΩΣΤΑΣ .......................... 20.00€ΖΑΒΑΛΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ........................ 20.00€ΖΑΒΑΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ .......................... 20.00€ΠΕΤΡΟΥΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ................ 20.00€

Σ Υ Ν Δ Ρ Ο Μ Ε Σ

ΕΝΙΣΧΥΣΤΕ ΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ Μπορείτε να καταθέσετε τη συνδρομή σας στον λογαριασμό

IBAN: GR3301101570000015729602225Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος

Ήταν μέρα του πανηγυριού και γινότανχαμός στην πλατεία του χωριού. Είχαν πιαστείπαλικάρια, κορίτσια, μεσόκοποι και γερόντοιακόμα. Διπλοτετρακάγκελος ήταν ο χορός,μπορούσε να λείψει κανένας; Μα στο χωριόαπό μικρή παρεξήγηση μπορεί να γίνει σωστόςτραχανάς. Πέφτουν κορμιά για το έτσι τίποτα.

– Μου πήρε τη σειρά! λέει ο ένας. – Έτσι μου το θέλω, απαντάει ο άλλος. – Γιατί να βάλεις την αδελφή σου να χορέψει

μπροστά πριν απ’ τη δική μου! Μην το ξανα-κάμεις!

– Τόκαμα και θα το ξανακάμω σου λέει οάλλος. Κάτι τέτοιες μικροφιλοτιμίες ανάβουντα αίματα και όξω τα γιαταγάνια.

Αυτό έγινε λοιπόν σε κάποιο χωριό που οχορός ήταν πάνω στη βράση του. Δεν άργησεν’ ανάψει ο καυγάς. Σήκωσαν γκλίτσα οι τσο-παναραίοι και έσπαζαν κεφάλια. Έβγαλαν για-ταγάνια οι γεωργοί και πελεκούσαν χέρια καικορμιά. Έγιναν σοροβολιό γυναίκες και άντρες.

Οι κακόμοιροι οι γύφτοι τά ’χασαν. Κέρωσαναπ’ το φόβο τους. Έπιασαν μια μεριά και έτρε-μαν όπως τρέμει το σκυλί απ’ τ’ αστραπό-βροντα.

Ένας χωριανός που απ’ το θυμό του δενέβλεπε, που πάει και που βαρεί, κόβει μιαχαντζαριά και έκαμε αντάρα το νταούλι του γύ-φτου. Τι τό ’φταιξε δα ο κακόμοιρος ο γύφτος,αλλά ξέρει μαθές, τι κάνει ένας θυμωμένος!

Είναι κι αυτός σα μεθυσμένος. Μια βόλταπάντως το νταούλι, η μοναδική περιουσία τουγύφτου, πάει….

Άρχισε λοιπόν κι αυτός να λέει: Ωχ! Κακόπόπαθα ο έρμος! Με τι θα φτιάσω άλλο! Χο-λοπαθιόταν ο δόλιος σα χήρα γυναίκα. Θεο-νόμησε κάποιος, τον λυπήθηκε και πήγε κοντάτου.

– Δε ντρέπεσαι ορέ; του λέει. Ένα παλιον-τάουλο χάλασε. Έχει ο Θεός! Μη κάθεσαι καικλαις.

– Τι λες κουμπάρε μου, του είπε ο γύφτος.Πολλά καλά έχει ο Θεός το ξέρω, μα τούμπανακαι καραμούζες δεν έχει.

Άλλοι το θέλουν αλλιώς. Λένε πως ο γύφτοςείπε: Δίκιο έχεις κουμπάρε να λες πως: ΟΘεός έχει. Μα δε μου λες, έχει και νταούλι;Όπως και να απάντησε ο γύφτος, πάντως ταλόγια του έμειναν απέθαντα.

Ν. ΜΑΥΡΑΓΑΝΗΣ

Πως βγήκε η παροιμία: «Έχει ο Θεός…»

Πωλείται μονοκατοικία 80 τετραγωνικών μέτρων στην περιοχή Μπρούσκα

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6974644652

Πωλείται διώροφη μονοκατοικία 100 τετραγωνικών μέτρων, εντός οικοπέδου 600 τετραγωνικών μέτρων

και επιπλέον 600 τετραγωνικά μέτρα οικόπεδο κοντά στη Ζαβαλόβρυση. Τηλέφωνο επικοινωνίας 6951930130

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 ΑΡΤΟΤΙΝΑ 3Γενική Συνέλευση της Ομοσπονδίας

Συλλόγων Β/Δ Δωρίδας Με νέο Δ.Σ συνεχίζει η Ομοσπονδία

Συλλόγων Βορειοδυτικής Δωρίδας(Ο.ΣΥ.ΒΟ.ΔΥ.Δ).

Στη Γενική Συνέλευση που πραγματο-ποιήθηκε την Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 2020,ο απελθών πρόεδρος κ. Χρήστος Μπίμπαςέκανε τον διοικητικό απολογισμό της θητείαςτου αναφερόμενος στην ανάπλαση του χώ-ρου του ανταμώματος (θέση Πρατά-Λάκκος)με τραπεζοκαθίσματα και περίφραξη, τηνδιεξαγωγή χορού-συνάντησης στην Αθήναγια όλα τα χωριά της Ορεινής Δωρίδας κα-θώς και την ολοκλήρωση ενός πετυχημένουσυνεδρίου στο Κροκύλειο.

Ευχαρίστησε τα μέλη-συλλόγους πουπαραβρέθηκαν μέσω των εκπροσώπωντους εν μέσω δύσκολων καιρών για τη στή-ριξη μέχρι την ολοκλήρωση της θητείας τουκαι επεσήμανε ότι θα συνεχίσει να στηρίζειως μέλος της Ομοσπονδίας.

Από τις αρχαιρεσίες που ακολούθησανεκλέχθηκε νέος πρόεδρος ο κ. ΜαυραγάνηςΔημήτρης από το Κροκύλειο, ενώ ο γενικόςγραμματέας Ιωσηφίδης Σταύρος (Κάλλιο)

και ο ταμίας Νικολόπουλος Γεώργιος (Ζω-ριάνο) διατήρησαν το αξίωμά τους. Νέοιαντιπρόεδροι εκλέχθηκαν οι κ.κ. Χαραλαμ-πόπουλος Γεώργιος (Κλήμα) και ΚοντόςΑθανάσιος (Κερασιά) ενώ η κ. Παπακων-σταντίνου Μαρία αναλαμβάνει χρέη δη-μοσίων σχέσεων για την Ομοσπονδία.

Στο μήνυμά του, ο νέος πρόεδρος ζήτησεόλα τα χωριά να επιδείξουν ενότητα και συ-νοχή διότι υπάρχουν στον ορίζοντα δύο βα-σικά ζητήματα για την Ομοσπονδία: η κα-τασκευή του Βοτανικού Κήπου και η ολο-κλήρωση του προγράμματος για τα μονο-πάτια στην Ορεινή Δωρίδα. Δύο έργα πουθα φέρουν τουριστική, και όχι μόνο, προβολήτης περιοχής. Όπως αναλυτικά ανέφερε οπρόεδρος του Συλλόγου Πενταγιωτών, κ.Στέλιος Τσιώρης εγκρίθηκε από την περι-φέρεια η κατασκευή του Βοτανικού Κήπου,έργο ύψους 600.000€ με σκοπό την καλ-λιέργεια αρωματικών φυτών που θα προ-σελκύσει επιστήμονες, φοιτητές αλλά καιεταιρείες από όλη την Ελλάδα και το εξωτε-ρικό.

∆εν είμαι καλός, δεν είμαι αγνός, δενείµαι ήσυχος! Αβάσταχτη είναι η ευτυχία κιη δυστυχία µου, είµαι γιομάτος άναρθρεςφωνές και σκοτάδι κυλιούµαι όλο δάκρυακι αίματα µέσα στη ζεστή τούτη φάτνη τηςσάρκας µου.

Φοβούμαι να μιλήσω. Στολίζουµαι µεψεύτικα φτερά, φωνάζω, τραγουδώ, κλαίω,για να συµπνίγω την ανήλεη κραυγή τηςκαρδιάς µου.

∆εν είµαι το φως, είµαι η νύχτα µα µιαφλόγα λοχίζει ανάµεσα στα σωθικά µουκαι µε τρώει. Είµαι η νύχτα που την τρώειτο φως.

Με κίντυνο, βαρυγκοµώντας, τρεκλί-ζοντας μέσα στο σκοτάδι, πασκίζω να τι-ναχτώ από τον ύπνο, να σταθώ λίγη ώρα,όσο µπορώ, όρθιος.

Μια µικρή ανυπόταχτη πνοή μάχεταιµέσα µου απελπισµένα να νικήσει την ευ-τυχία, την κούραση και το θάνατο.

Γυµνάζω σαν άλογο πολεµικό το σώµαµου, το συντηρώ λιτό, γερό, πρόθυµο. Τοσκληραγωγώ και το σπλαχνίζουµαι. Άλλοάλογο δεν έχω.

Συντηρώ το µυαλό µου ακοίμητο, λα-γαρό, ανήλεο. Το αμολώ να παλεύει ακα-τάλυτα και να κατατρώει, φως αυτό, τοσκοτάδι της σάρκας. Άλλο αργαστήρι νακάνω το σκοτάδι φως δεν έχω.

Συντηρώ την καρδιά µου φλεγόμενη,γενναία, ανήσυχη. Νιώθω στην καρδιά µουόλες τις ταραχές και τις αντινομίες, τιςχαρές και τις πίκρες της ζωής. Μα αγωνί-ζουµαι να τις υποτάξω σ΄ ένα ρυθμό ανώ-τερο από το νου, σκληρότερο από τηνκαρδιά µου. Στο ρυθμό του Σύµπαντουπου ανηφορίζει.

Η Κραυγή κηρύχνει µέσα µου επιστρά-τεψη. Φωνάζει: “Εγώ, η Κραυγή, είµαι οΚύριος ο Θεός σου! ∆εν είµαι καταφύγι.∆εν είµαι σπίτι κι ελπίδα. ∆εν είµαι Πατέρας,δεν είµαι Γιος, δεν είµαι Πνέµα. Είµαι οΣτρατηγός σου!

“∆εν είσαι δούλος µου µήτε παιχνίδιστις απαλάµες µου. ∆εν είσαι φίλος µου,δεν είσαι παιδί µου. Είσαι ο σύντροφόςµου στη µάχη.

“Κράτα γενναία τα στενά που σου µπι-στεύτηκα µην τα προδώσεις! Χρέος έχειςκαι µπορείς στο δικό σου τον τομέα ναγίνεις ήρωας.

“Αγάπα τον κίντυνο. Τι είναι το πιο δύ-σκολο; Αυτό θέλω! Ποιο δρόμο να πάρεις;

Τον πιο κακοτράχαλον ανήφορο. Αυτόνπαίρνω κι εγώ ακλούθα µου!

“Να µάθεις να υπακούς. Μονάχα όποιοςυπακούει σε ανώτερό του ρυθμό είναι λεύ-τερος.

“Να µάθεις να προστάζεις. Μονάχα όποι-ος µπορεί να προστάζει είναι αντιπρόσωπόςµου απάνω στη γης ετούτη.

“Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ,εγώ µονάχος µου έχω χρέος να σώσω τηγης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.

“Ν΄ αγαπάς τον καθένα ανάλογα µε τησυνεισφορά του στον αγώνα. Μη ζητάςφίλους να ζητάς συντρόφους!

“Να ΄σαι ανήσυχος, αφχαρίστητος,απροσάρμοστος πάντα. Όταν µια συνήθειακαταντήσει βολική, να τη συντρίβεις. Η με-γαλύτερη αμαρτία είναι η ευχαρίστηση.

“Πού πάµε; Θα νικήσουμε ποτέ; Προςτι όλη τούτη η µάχη; Σώπα! Οι πολεμιστέςποτέ δε ρωτούνε!”

Σκύβω κι αφουκράζουµαι την πολεμικήτούτη Κραυγή στα σωθικά µου. Αρχίζω καιμαντεύω το πρόσωπο του Αρχηγού, ξεκα-θαρίζω τη φωνή του, δέχουµαι µε χαράκαι µε τρόμο τις σκληρές εντολές του.

Ναι, ναι, δεν είµαι τίποτα. Ένας αχνόςφωσφορισμός απάνω στην ογρή πεδιάδα,ένα άθλιο σκουλήκι που σούρνεται κι αγα-πάει, φωνάζει και µιλάει για φτερούγες,µια ώρα, δυο ώρες, κι ύστερα το στόµατου φράζει µε χώματα. Άλλη απόκριση οισκοτεινές δυνάμεις δε δίνουν.

Μα µέσα µου, µια Κραυγή ανώτερηµου φωνάζει αθάνατη. Τι, θέλοντας καιµη, είµαι κι εγώ, σίγουρα, ένα κοµµάτι απότ΄ ορατό κι αόρατο Σύµπαντο. Είµαστεένα. Οι δυνάµες που δουλεύουν εντός µου,οι δυνάµες που µε σπρώχνουν και ζω, οιδυνάµες που µε σπρώχνουν και πεθαίνωείναι, σίγουρα, και δικές του δυνάµες.

∆εν είµαι ένα μετέωρο αρίζωτο στονκόσμο. Είµαι χώμα από το χώµα του καιπνοή από την πνοή του.

∆ε φοβούµαι µοναχός, δεν ελπίζω µονα-χός, δε φωνάζω µοναχός µου. Μια παράταξημεγάλη, µια φόρα του Σύµπαντου φοβάται,ελπίζει, φωνάζει μαζί µου.

Είµαι ένα πρόχειρο γιοφύρι, και Κάποιοςαποπάνω µου περνάει και γκρεµίζουµαι ξο-πίσω του. Ένας Αγωνιστής µε διαπερνάει,τρώει τη σάρκα µου και το µυαλό µου, ν΄ανοίξει δρόµο, να γλιτώσει από µένα. Όχιεγώ, Αυτός φωνάζει!

ΑΣΚΗΤΙΚΗ: Το 1ο σκαλοπάτι. ΕΓΩ (Νίκος Καζαντζάκης)

Απόσπασμα από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη: Η ΑΣΚΗΤΙΚΗ

Τις κυρίες Κακαλή Κική, Μπραούνου Κούλα, Σιαπέρα Μαρία,Τσαμαδιά Ευθυμία και Φλετούρη Κούλα για τα νηστήσιμα γλυ-κά.

Την κα Πόπη Μπραούνου και την κα Κολοβού Βασιλική γιατα λουκούμια.

Τις κ.κ. Ζαχαρή Αικατερίνη, Μακρή Λούλα, ΠαλασκώνηΑμαλία, Σιαπέρα Μαρία και Φλέγκα Δήμητρα πρεσβυτέρα γιατον στολισμό της εικόνας.

Τις κυρίες Παλασκώνη Αμαλία, Σιαπέρα Μαρία και ΤσαμαδιάΕυθυμία για την καθαριότητα.

Στη μνήμη της αποβιωσάσης Ελένης Μπαλή, ο σύζυγόςτης Κωνσταντίνος Μπαλής, και οι οικογένειες Δημητρίου Κ.Μπαλή και Κωνσταντίνου Φλετούρη διέθεσαν χρηματικόποσό για τις ανάγκες της Ιεράς Μονής.

Στη μνήμη του αποβιώσαντος Κωνσταντίνου Φ. Τσαμαδιά,η κα Μαρία Τσαμαδιά, πρεσβυτέρα, διέθεσε χρηματικό ποσόγια τις ανάγκες της Ιεράς Μονής.

Στη μνήμη της αποβιωσάσης Βασιλικής Τριβήλου, ο κ.Λαμπίδης Ηλίας διέθεσε χρηματικό ποσό για τις ανάγκες τηςΙεράς Μονής.

Στη μνήμη της αποβιωσάσης Βασιλικής Τριβήλου, ο κ.Λαμπίδης Δημήτριος διέθεσε χρηματικό ποσό για τις ανάγκεςτης Ιεράς Μονής.

Τους ευχαριστούμε θερμά, ο Θεός να αναπαύσει τις ψυχέςτους.

Όπως έχει γίνει γνωστό από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Φω-κίδος κ. Θεόκτιστο, από τον Δήμαρχο Δωρίδος κ. Καπεντζώνη καιαπό τον Αντιδήμαρχο κ. Παλασκώνη, για να ενταχθεί η Ιερά Μονήσε κάποιο πρόγραμμα ενίσχυσης για συντήρηση ή για επέκταση κτι-ριακών εγκαταστάσεων, χρειάζεται να έχει στην κατοχή της μεγάληέκταση σε κτήματα.

Όποιος είναι κάτοχος κτήματος (με τίτλους ή χωρίς, δηλωμένο ήαδήλωτο στο Κτηματολόγιο) στην περιφέρεια της Αρτοτίνας καιθέλει να το δωρίσει στη Μονή μπορεί να επικοινωνήσει με τους κ.κ.:

Ζαχαρή Βασίλη 6974705576Πλαστήρα Κώστα 6976642254Σιαπέρα Γιάννη 6946004231Χριστοδούλου Γιάννη 6946124580

ΜΕ ΤΙΜΗΟ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣΥΜΒΟΥΛΟΣΘΕΟΦΑΝΗΣ ΜΠΑΤΣΑΟΥΡΑΣ

Συνέχεια από τη σελ. 1

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΑΡΤΟΤΙΝΑΣ

Η ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ

ΑΠΟ ΔΩΡΕΕΣ ΤΩΝ:

ΤΟΥΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥΣ

Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι έχουν ήδη ξεκινήσει ταέργα ανακαίνισης και συντήρησης του Ιερού Ναού Κοιμήσεως τηςΘεοτόκου (Παναγία).

Όποιος επιθυμεί να συνδράμει στην αποπεράτωση του έργου,μπορεί να επικοινωνήσει με τους κ.κ. Χριστοδούλου Ιωάννη τηλ.6946124580 και Πλαστήρα Κωνσταντίνο τηλ. 6976642254

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 ΑΡΤΟΤΙΝΑ 4

Συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο

ΜΕΡΟΣ Β’ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΟΥΝΙΤΣΙΩΤΩΝ

1) ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ Ως το 1937 είχαν εκδοθεί διάφορες για το Διάκο

μονογραφίες και άλλα λογοτεχνήματα, των οποίωνοι συγγραφείς ταυτίζονταν με τις απόψεις της μιαςή της άλλης πλευράς. Το 1938 με αφορμή την υπο-βολή από την Ιστορική Αρτοτίνα αίτησης για χάραξηκαι διάνοιξη αμαξιτού δρόμου, άρχισε διά τωνστηλών της εφημερίδας “ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ” «ισχυρόςδι’ αντιζηλίας αγών» μεταξύ των δυο Κοινοτήτων,Αρτοτίνας και Άνω Μουσουνίτσας, επιστολές καιτων δύο πλευρών που δημοσιεύτηκαν επί τέσσερεςμήνες σε αρκετά φύλλα του “ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗ” δενικανοποίησαν την επιθυμία των Μουσουνιτσιωτών,οι οποίοι προσπάθησαν να νοθεύσουν την ιστορίαδιεκδικώντας τη γενέτειρα του Διάκου, η προσπάθειάτους έπεσε στο κενό, μη έχοντας άλλα ιστορικάεπιχειρήματα για να στηρίξουν ανάλογο με την Αρ-τοτίνα αίτημα για διάνοιξη αμαξιτού δρόμου, κατέ-φυγαν στα μεγάλα μέσα. Ο πρώην πρόεδρος της(είχε παραιτηθεί λόγω ασυμβίβαστου) ΑδελφότηταςΜουσουνιτσιωτών Γεώργιος Ζαραλής (βλέπε Αθα-νασίου Ευστ. Παπαγεωργίου “ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΘΑ-ΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ” σελ. 341) ανώτατος γενικός αρ-χίατρος της Κυβέρνησης Μεταξά. «Απευθύνθηκεμε έγγραφό του προς την Ακαδημία Αθηνών για ναμελετηθεί και να διευκρινισθεί οριστικά η γενέτειρατου ήρωα Αθανασίου Διάκου». Σε επιστολή του Ζα-ραλή, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΡΟΥΜΕ-ΛΙΩΤΗΣ 11 Φεβρουαρίου 1939 μεταξύ άλλωνγράφει: (...) διότι ιστορικά γεγονότα διαστρε-βλούνται καταφόρως, δια τα οποία την τελευταίανλέξιν θα εκφέρουσιν οι αρμόδιοι εις ους ανετέθηανάλογον ερώτημα. Ύστερα από αυτό η ΑκαδημίαΑθηνών αποφάσισε ν’ ασχοληθεί με το θέμα καιαπάντησε: «…Μετ’ ου πολύ θα δημοσιευθεί καλήμελέτη που θ’ αποδώσει τα ιστορικά δίκαιαόπου δει...». Την απάντηση αυτή της Ακαδημίας οιΜουσουνιτσιώτες την «εξέλαβαν» σαν εντολή καιτην αξιοποίησαν με δόλιο τρόπο και με ανάρμοστησυμπεριφορά στην Ιστορία και στη μνήμη του ήρωα,ανάθεσαν στον τελειόφοιτο της φιλοσοφικής Κων/νοΠαπαχρήστο να «εκπονήσει μελέτη» που να αποδίδειτα ιστορικά δίκαια (όχι όπου δει) αλλά στην τότεΆνω Μουσουνίτσα. Τον Μάιο του 1939 ο ΓενικόςΓραμματέας του Δ.Σ. της Αδελφότητας Μουσουνι-τσιωτών Π. Ροβάκης συνόδευσε (βλέπε ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ σελ. 342 παρ. Β) τον Παπα-χρήστο «τον οποίο αποκαλούν εντολοδόχο τηςΑκαδημίας» στην Μουσουνίτσα και στην Αρτοτίναγια να συντάξει την μελέτη του (σ.σ. Ο Παπαχρήστοςφιλοξενήθηκε δύο μέρες στην Αρτοτίνα, ζήτησε απότο γιατρό Κώστα Διάκο σχετικές πληροφορίες καιτον διαβεβαίωσε ότι η Αρτοτίνα θα δικαιωθεί). ΟΠαπαχρήστος συνέταξε σε χρόνο ρεκόρ την υπο-βολιμαία «μελέτη» και την παρέδωσε στον πρόεδροτης Ακαδημίας. Τον ίδιο χρόνο στην επίσημη συνε-δρίαση τη 15η Ιουνίου 1939 της Ακαδημίας Αθηνών,ο πρόεδρός της Αντ. Κεραμόπουλος ανακοίνωσετην κατά παραγγελία των Μουσουνιτσιωτών μελέτητου Παπαχρήστου, στη συνεδρίαση προσκλήθηκανκαι παραβρέθηκαν όλα τα μέλη του Δ.Σ. της Αδελ-φότητας Μουσουνιτσιωτών η οποία έσπευσε καιχρηματοδότησε ανάτυπο από την καταχωρημένηστα πρακτικά του Ιδρύματος μελέτη, την οποίααποκαλεί απόφαση της Ακαδημίας και την αναδη-μοσιεύει παντού με τον παραπλανητικό για τουςαπλοϊκούς αναγνώστες τίτλο, βλέπε (περιοδικόΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ τεύχος 172 σελ. 10) «Τι είχε απο-φανθεί η Ακαδημία Αθηνών το 1939». Η ταχύτηταμε την οποία ενέργησε η Ακαδημία φανερώνει τη

μεγάλη δύναμη που είχε το ανώτατο στέλεχος (Γ.Ζαραλής) της Κυβέρνησης Μεταξά, αυτό φαίνεταιαπό την εξέλιξη της απόφασής της περί «δημοσί-ευσης καλής μελέτης η οποία θα απόδινε τα ιστορικάδίκαια». Όταν η Ακαδημία έδωσε στην ΑδελφότηταΜουσουνιτσιωτών την παραπάνω απάντηση δενεννοούσε τη διαβλητή διαδικασία που εφεύραν οιΜουσουνιτσιώτες, εννοούσε τη διαδικασία που κα-ταχωρώ παρακάτω. Η Αδελφότητα ΑΘΑΝΑΣΙΟΥΔΙΑΚΟΥ παραπλανά την κοινή γνώμη με τη δήθενέγκριση από την Ακαδημία της μελέτης Παπαχρήστουτην οποία παρουσιάζουν σαν οριστική απόφασηπου έδωσε τέλος στη λεγόμενη ιστορική διχογνωμία(βλέπε πρακτικά “ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ”σελ. 67 παρ. Γ’ και Δ’). Αν η Ακαδημία δημοσίευε(όπως είχε δεσμευθεί) την προκήρυξη του βραβείουΠαπαστράτου 1939 και την πρόκριση των μελετώνΛΑΠΠΑ και ΓΚΙΝΟΠΟΥΛΟΥ που βράβευσε το 1946και είχε ενημερώσει την τότε Αδελφότητα Μουσου-νιτσιωτών για την αδιάβλητη διαδικασία που προ-βλέπεται και είναι καταχωρημένη στα πρακτικά τουΙδρύματος, (πρακτικά συνεδρίασης της 30 Δεκεμ-βρίου 1939 σελ. 726-728) θα έβαζε τέλος στηναχαλίνωτη πλαστογράφηση της ιστορίας του ΠρώτουΉρωα της Επανάστασης του ’21. Παραθέτω τοσχετικό απόσπασμα από την προκήρυξη του δια-γωνισμού.

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΠΡΟΚΗΡΥΣΣΟΜΕΝΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

Μετά ταύτα ο Γενικός Γραμματεύς ανέγνωσετην εξής προκήρυξιν βραβείων ήτις περιλαμβάνουσα,τα τε ήδη πρότερον προκηρυχθέντα ως και τα νέαπροκηρυσσόμενα βραβεία, ισχύει από της 1ης Ια-νουαρίου 1940.

11ον) Βραβείο αδελφών Παπαστράτου 22.000δρχ., προς συγγραφήν μονογραφίας περί τουΑθανασίου Διάκου μετά μνείας των πηγών καιτων βοηθημάτων. Μελέται εις τρία δακτυλογρα-φημένα αντίγραφα είναι δεκταί εις τα γραφείατης Ακαδημίας μέχρι και της 15ης Ιανουαρίου1941. Απονομή του βραβείου την 25ην Μαρτίου1941. Η διαδικασία κατάθεσης μελετών στην Ακα-δημία ολοκληρώθηκε προτού κηρυχθεί ο Ελληνοϊ-ταλικός πόλεμος, (αιτία του οποίου αναβλήθηκε ηαπονομή των βραβείων) είχαν κατατεθεί τρεις (3)μελέτες οι οποίες βρίσκονται στο αρχείο της Ακα-δημίας με την ένδειξη (Βραβείο Παπαστράτου 1946).

Τα κατορθώματα των Μουσουνιτσιωτών και τιςενέργειες της Ακαδημίας ανακάλυψα όταν πληρο-φορήθηκα την ύπαρξη ανέκδοτης μονογραφίαςπερί ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ που ανήκε στον αείμνη-στο Ελληνοδιδάσκαλο Σωτήρη Κωτσόπουλο απότο χωριό Πλάτανος της Ναυπακτίας, αναζήτησατους κληρονόμους του συγγραφέα, ο επιζών τότεγιος του Γιάννης, με πληροφόρησε ότι υπάρχει τοχειρόγραφο και όταν πάει στο χωριό θα μου τοστείλει, δεν πρόλαβε, έφυγε για το αιώνιο ταξίδι. Τοχειρόγραφο της μελέτης Κωτσόπουλου που έχωστο αρχείο μου μού το έστειλε ο Ναυπάκτιος ιστο-ρικός ερευνητής, πρόεδρος της εταιρείας ΝΑΥΠΑ-ΚΤΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ κ. Χαρ. Χαραλαμπόπουλος.Μια παράγραφος της μελέτης Κωτσόπουλου επι-βεβαιώνει τη σκοτεινή διαδρομή της (καλής μελέτης)που είχε εξαγγείλει η Ακαδημία, την καταχωρίζω:«Ουχ ήττον όμως εισέτι το ζήτημα τούτο κατά τινάςυφίσταται άλυτον και αμφισβητείται η γνησιότηςτης αληθούς καταγωγής του, Αθανασίου Διάκου, διό οι εθνικοί ευεργέται αξιότιμοι κ.κ. Αδελφοί Παπα-στράτου εξ Αγρινίου, ευγενή τέκνα της Ρούμελης,προεκήρυξαν βραβείον περί συγγραφής μονογρα-φίας, δια της οποίας οριστικώς θέλει λυθή το μέχριτούδε αμφισβητήσιμον τούτο ζήτημα. Η ΣεβαστήΑκαδημία Αθηνών θέλει προκρίνει και βραβεύσει

την καλυτέραν εκ των υποβληθεισών εις Αυτήν». Απ’ αυτό το μικρό απόσπασμα της μελέτης Κω-

τσόπουλου και από τη βραβευμένη μελέτη τουΤάκη Λάππα την οποία αναθεώρησε προτού δημο-σιευθεί, απευθύνθηκα στην Ακαδημία όπου στα βι-βλία πρακτικών ΔΕΝ είναι καταχωρημένη η μελέτηΛάππα, (γιατί;) αλλά μόνο η έκθεση του ΓενικούΓραμματέα (ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΠΟΝΕΜΗΜΕΝΩΝ ΒΡΑ-ΒΕΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΙΩΝ) κατά την πανηγυρικήσυνεδρία της 24ης Μαρτίου 1946.

Τιμώσα την μεγάλην θρησκευτικήν εορτήνκαι την ένδοξον ημέραν της αναμνήσεως τωνμεγάλων Ελευθεριών του Γένους, αλλά και τοίδιον γενέθλιον άγουσα η Ακαδημία κατά την25ην Μαρτίου απονέμει και πάλιν κατά την τε-ταγμένην σημερινήν πανηγυρικήν συνεδρίανβραβεία και επαίνους και μετάλλια προς ηθικήνενίσχυσιν των εθνικώς εργαζομένων και προςπαρόρμησιν και άλλων προς την αυτήν κατεύ-θυνσιν. Πάντοτε μεν, μάλιστα δε σήμερον είναιαναγκαιοτάτη η εργασία προς αναζωογόνησιντης κλυδωνιζομένης πατρίδος εργασία συστη-ματική, εργασία αέναος εν πνεύματι και αλλη-λεγγύη εθνική. Εάν δε και πάλι σήμερον οι απο-νεμόμεναι τιμαί δεν συνοδεύωνται υπό χρημά-των δια τους γνωστούς λόγους, η Ελληνική φι-λοτιμία, πιστή εις την ιστορικήν αυτής καταγω-γήν, θα δείξη ότι την δόξαν θεωρεί ανωτέραντων χρημάτων και δεν θα υποτιμήση την ηθικήναξίαν των αναγνωρίσεων.

Μετά γνώμην της Τάξεως των γραμμάτωνκαι των καλών τεχνών, η Ολομέλεια της Ακαδη-μίας απεφάσισε να απονείμη:

1) Το βραβείον Αδελφών Παπαστράτου διατην καλυτέραν μονογραφίαν περί του ΑθανασίουΔιάκου μετά μνείας των πηγών και των βοηθη-μάτων απονέμεται εις την εν χειρογράφω καιυπό το ρητόν «μολών λαβέ» υποβληθείσαν με-λέτην ανήκουσαν εις τον κ. Δημήτριον Λάππαν.Η μελέτη έχει λάβει υπ’ όψιν εκατόν είκοσι εννέαδημοσιεύματα προς δε τούτοις και πλείοναςχειρογράφους πηγάς, ασχολείται δε ευστόχωςπερί πάσας τας φάσεις της ζωής του Διάκουτης οποίας πολλάς λεπτομερείας διαφωτίζειεπί τη βάσει και ανεκδότων πηγών, μετά γνώ-σεως προσώπων και τόπων και μετ’ εμπνεύσεωςαπηλλαγμένης κενών λυρισμών.

2) Έπαινον από του αυτού βραβείου απονέμειη Ακαδημία εις την υπό το ρητόν «ουδέν αμάρ-τυρον αείδω», υποβληθείσαν περί του αυτούθέματος μελέτην, ανήκουσαν εις τον ΝικόλαονΓκινόπουλον, όστις δεν επρόφθασε ζων ναλάβη την αναγνώρισιν ταύτην της Ακαδημίας,αλλά καταλείπει ταύτην ως ηθικήν κληρονομίανεις την οικογένειάν του. Δημοσιεύουμε για πρώτηφορά ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης απονομήςτου βραβείου Παπαστράτου και διαπιστώνουμε ότιεκτός από τη μελέτη του Λάππα, βραβεύτηκε και ηυποβληθείσα μελέτη του Γκινόπουλου ο οποίοςείχε πεθάνει κατά την κατοχή όπως και ο ΣωτήρηςΚωτσόπουλος (και αυτός πέθανε στην κατοχή) είχευποβάλει στην Ακαδημία την υπό το ρητό «Ηπαιδεία εστί πανήγυρις της ψυχής. Πολλά γαρακούσματα και θεάματα έχει» μελέτη με το ίδιοθέμα. (σ.σ. Οι μελέτες υποβλήθηκαν σε τρία δα-κτυλογραφημένα αντίτυπα η κάθε μια, ήταν ανώνυμεςκαι έφεραν σαν ένδειξη τα προαναφερόμενα ρητά,χωρίς ν’ αναφέρεται με κανένα τρόπο το όνομα τουσυγγραφέα, μετά την κρίση των μελετών, ανοίχθηκεο φάκελος με το ίδιο ρητό και αποκαλύφθηκαν ταστοιχεία του συγγραφέα). Και οι τρεις προαναφε-ρόμενοι συγγραφείς οι μελέτες των οποίων βρί-σκονται στα αρχεία της Ακαδημίας, αποφαίνονταιότι, γέννημα της Αρτοτίνας είναι ο ΑθανάσιοςΔιάκος.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ - ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Του Κωνσταντίνου Γ. Τσέλιου

Συνέχεια στη σελ. 5

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 ΑΡΤΟΤΙΝΑ 5

Οι υποψίες μου για άνωθεν πιέσεις στην Ακα-δημία επιβεβαιώνονται από το γεγονός ότι, ενώ ημελέτη Παπαχρήστου καταχωρήθηκε στα πρακτικά,δεν συνέβη το ίδιο με τις μελέτες των Λάππα καιΓκινόπουλου και όχι μόνο, με το πρόσχημα τηςπροστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, δεν μαςεπέτρεψαν να τις μελετήσουμε, από μία γρήγορηματιά που έριξα στη μελέτη Λάππα διαπίστωσατη διαφορά που υπάρχει στο χειρόγραφο τηςΑκαδημίας και σε αυτή που δημοσίευσε στο βι-βλίο του “ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΚΟΣ” 1949 και δεν τολέω μόνο εγώ, το αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέαςστη σελ. 11 του βιβλίου του. Παραθέτω την υπο-σελίδα σημείωσή του: «Η κήρυξη του Ελληνοϊτα-λικού πολέμου κι η στράτευσή μου στάθηκαναφορμές το έργο μου που βράβευσε η ΑκαδημίαΑθηνών να έχει μερικές ελλείψεις. Ύστερα τοαναθεώρησα και το συμπλήρωσα με καινούργιεςπηγές και άγνωστα έγγραφα».

(σσ. Ούτε ο Λάππας, ούτε κανένας ιστορικόςμέχρι σήμερα, αναφέρει τον λόγο που κατατέθηκανοι μελέτες). Με αυτή την σημείωση ο Λάππας προ-σπάθησε να δικαιολογήσει την αλλαγή κατεύθυνσηςτης μελέτης του ως προς το επώνυμο, το πατρώνυμοκαι την ηλικία του Διάκου, δηλαδή τα τρία στοιχείαπου εξυπηρετούν τους Μουσουνιτσιώτες, αυτά ταστοιχεία της έριδας των δύο χωριών για τα οποίαέγινε πολύς λόγος όχι μόνο δεν τα διαφωτίζει αλλάτα συσκοτίζει περισσότερο. Τα βραβευμένα πνευ-ματικά έργα δημοσιεύονται αυτούσια στην πρώτηέκδοση, συμπληρώνονται ή αναθεωρούνται σε επό-μενη έκδοση.

«Εκείνος όμως που θα θελήσει να καταπια-στεί με το Θανάση Διάκο και να τον βιογραφήσει»(γράφει ο Τάκης Λάππας στο «ΘΑΝΑΣΗ ΔΙΑΚΟ»του 1949 σελ. 13), «αδιάκοπα έχει να παλέψει μετην παράδοση και το θρύλο που κάθε τόσο μπαίνειστη μέση της ζωής του». Αμέτρητες σελίδες έχουνγραφτεί για τον Αθ. Διάκο διάφοροι ιστοριογράφοικαι λογοτέχνες αντιγράφουν ο ένας τον άλλον, προ-σθέτοντας φανταστικά συμπεράσματα με τα οποίαδεν φωτίζουν τις ιστορικές διχογνωμίες, όσοι τόλ-μησαν με κόπους και θυσίες να επανορθώσουν τακακώς κείμενα αγνοήθηκαν, συκοφαντήθηκαν ήδιαστρεβλώθηκαν τα γραφόμενά τους. Η ανακοίνωσητης ψευδομελέτης ανάτυπο της οποίας προβάλλουνμε κάθε τρόπο. Για να παραπλανήσουν την κοινήγνώμη, διατείνονται ότι η Ακαδημία έχει αποφανθείοριστικά ότι ο Αθ. Διάκος γεννήθηκε στο χωριότους. (Βλέπε Πρακτικά “ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜ-ΠΟΣΙΟΥ” σελ. 67). Σημείωση: Η πρώτη διαστρέ-βλωση της δήθεν απόφασης της Ακαδημίας δημο-σιεύτηκε στα «Σημερινά» την 14η 10ου 1972 καιπεριλαμβάνεται στο βιβλίο του αείμνηστου ΙωάννηΚ. Μασούρα (“ΠΟΙΑ Η ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑ-ΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ” 1975 σελ. 67) ότι η Ακαδημία Αθηνώνκατά την συνεδρίαση της 15ης Ιουνίου 1939, συνε-ζήτησε το θέμα «που εγεννήθη ο Αθανάσιος Διάκος».Και απάντησε, ύστερα από αξιόλογον ιστορικήέρευνα του καθηγητού Κων. Παπαχρήστου, ότι:«Ο Αθανάσιος Διάκος ήτο υιός του Νίκου Μασ-σαβέτα εγεννήθει εις την κωμόπολη της Παρ-νασσίδος την Μουσουνίτσαν». Αυτή η φράσηείναι η κατακλείδα της μελέτης Παπαχρήστου. Στοβιβλίο πρακτικών της Ακαδημίας δεν υπάρχεικαμιά απόφαση μόνο απλή ανακοίνωση τηςμελέτης έγινε, αντίθετα, στα πρακτικά της πα-νηγυρικής συνεδρίασης της 24 Μαρτίου 1946είναι καταχωρημένη η απόφαση της ολομέλειαςτης Ακαδημίας περί απονομής του πρώτου βρα-βείου και του επαίνου των Αδελφών Παπαστρά-του διά την καλλιτέραν μονογραφίαν περί τουΑθανασίου Διάκου.

Δεν σκοπεύω να επαναλάβω μια από τα ίδια,δηλαδή να προσθέσω μια κοινή βιογραφία του Διά-κου όπως όλες οι άλλες, ή μια δήθεν μελέτη σαναυτές που υποστηρίζουν τις απόψεις της μιας ήτης άλλης πλευράς επικαλούμενος τις γνωστέςπηγές και τα βοηθήματα. Αρχικός στόχος είναινα αναλύσω λεπτομέρειες ιστορικές και γεγονόταπου αλλοιώνουν την ιστορική πραγματικότητακαι να καταχωρίσω άγνωστα, ατράνταχτα στοι-χεία που ως τώρα δεν μελετήθηκαν και δεναξιολογήθηκαν τα οποία υπερτερούν σε εγκυ-ρότητα και αμεροληψία. Στόχος μου είναι να ενη-μερώσω την κοινή γνώμη παραθέτοντας χωρίς με-ροληπτική επιλογή πηγών και χωρίς διαστρέβλωσητων γραπτών κειμένων που είναι καταχωρημένασε πρωτότυπα βιβλία, δημόσια έγγραφα και ακριβήφωτοαντίγραφα. Να σημειωθεί ότι η πλειονότητατων ιστορικών συγγραφέων αναφέρει την Αρτοτίναως γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου, δεν βασίζομαικαι δεν επικαλούμαι την άποψή τους επειδή, οιιστορικές τους καταγραφές είναι αόριστες. Νεότεροιιστοριογράφοι ισχυρίζονται ότι ο αείμνηστος ΤάκηςΛάππας έλυσε οριστικά την διχογνωμία αφού απο-φαίνεται ότι ο Ήρωας γεννήθηκε στην Αρτοτίνα.Μελέτησα προσεκτικά τη «βραβευμένη» από τηνΑκαδημία Αθηνών μονογραφία του Τάκη Λάππακαι διαπίστωσα ότι, όχι μόνο δεν ξεκαθαρίζει τααμφιλεγόμενα βιογραφικά στοιχεία αντίθετα, τα πε-ριπλέκει. Καμία καινούργια πηγή και κανένα άγνωστοως τότε στοιχείο δεν υπάρχει στο βιβλίο του Λάππα,μόνο μία απλή αναφορά του πιστοποιητικού εγγυ-τέρων συγγενών του Δημάρχου Κροκυλείου Γ. Αναγ.Κόταρη. (Υποσημείωση (2) σελ. 12). Αυτοαναιρείταιο Λάππας, ενώ γράφει ότι η γενιά του Διάκου κατε-βαίνει από τον Θανάση Γραμματικό της Μουσουνί-τσας, (σελ. 11), εφευρίσκει όπως και ο Καμπούρο-γλου, ο Παπαχρήστος και οι Μουσουνιτσιώτες, ότιτο επώνυμο του Διάκου είναι Μασσαβέτας και απο-σιωπά την παραδοχή των πιο έγκριτων ιστο-ριογράφων ότι μόνο ο αδελφός του Διάκου,Κώστας μετονομάστηκε Μασσαβέτας. Με τηναλλοπρόσαλλη ιστόρησή του ο Λάππας συνέ-βαλε στα εφευρήματα των Μουσουνιτσιωτώνπου παραθέτω.

Ν.Ξ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

2) ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΧΩΡΙΟΥ ΟΠΟΥ ΕΓΕΝΝΗΘΗ Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ Ο Ν.Ξ. Σταματόπουλος συγγραφέας του βιβλίου

με τον αμέσως προηγούμενο τίτλο, ήταν επί σειράετών 1953-1968 Πρόεδρος της Αδελφότητας Μου-σουνιτσιωτών (βλέπε “ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥΔΙΑΚΟΥ” σελ. 345-347). Ο Σταματόπουλος κατά τηδιάρκεια της θητείας του στο Δ.Σ. της Αδελφότηταςδιαπίστωσε την έλλειψη αξιόπιστων γραπτών μαρ-τυριών για ιστορικά πρόσωπα της περιοχής τουκαι αποφάσισε να τα «ιστορήσει» ο ίδιος και να τακαταχωρίσει στο βιβλίο του. Ο συγγραφέας στονπρόλογό του μεταξύ άλλων γράφει: Επεξέτεινατην περιγραφήν μου και εις πρόσφατα γεγονότααφ’ ενός μεν δια να καταγραφούν και αφ’ ετέρουδε δια να αποδειχθεί ποιαν ιστορικήν αδικίανέχει υποστεί η περιοχή μας και πόσην αναλγη-σίαν επέδειξε το κράτος εις τον αγώνα της επι-βιώσεώς της. Εδώ ταιριάζει το «φωνάζει ο κλέφτηςγια να φοβηθεί ο νοικοκύρης». Στη συνέχεια οΝ.Ξ.Σ. εξιστορεί τα επί τουρκοκρατίας γεγονόταστην περιοχή της Άνω Μουσουνίτσας, (στις σελ.12-13 και 14) αναφέρεται στην επί τουρκοκρατίαςλειτουργία του δρόμου Λιδορικίου - Υπάτης ο οποίοςείχε κυριευθεί από το 1770 από τους επαναστάτεςτης περιοχής: «Μέχρι το 1798 η περιοχή αυτήήτο τελείως απρόσβλητη. Την εποχήν ταύτηνότε το άστρον του Αλή Πασά ήρχισε να μεσου-

ρανεί (...) Ο Μπέης του Λιδορικίου ηθέλησε νααποκαταστήση την διακεκομμένην συγκοινω-νίαν» (...) «Κατά την επακολουθείσασαν μάχηνπλείστοι τούτων εφονεύθησαν, το δε χωρίονπυρποληθέν καθ’ ολοκληρίαν εγκατελείφθη. Τηνεποχήν ταύτην μεταξύ των αιχμαλώτων εσύρθηκαι ο Αθανάσιος Μασσαβέτας ο κατόπιν Διάκος».(Σημ. ο Ν. Ξ. Σ. αποπειράται την μετονομασία τουΔιάκου σε Μασσαβέτα) και συνεχίζει με ανίερα επι-χειρήματα προκειμένου να καταγραφούν για να ταεπικαλούνται στο μέλλον σαν αποδεικτικά στοιχεία,όπως θα δούμε στα δημοσιεύματα και στα έντυπαπου εκδίδει η Αδελφότητα “ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ”.

Στο κεφάλαιο Αθανάσιος Διάκος (σελ. 14) οΝ.Ξ.Σ. γράφει: (...) «Αρκεί να σημειωθή κατά τοτέλος της επαναστάσεως, το χωρίον τούτο είχετελείως καταστραφή, απέμειναν δε μόνον επτάοικογένειαι εκ των οποίων απηρτίσθη και ηβάσις του νέου των χωρίου. Η θέσις δε του πα-λαιού μετετράπη εις αγρούς μετονομασθείσαεις «παληοχώρια». Με αστεία εφευρήματα ο Ν.Ξ.Σ.προσπαθεί να εδραιώσει ανύπαρκτα στοιχεία μεδήθεν μαρτυρίες αιωνόβιων συγχωριανών του καιτου ιδίου καθώς και των «στρατευμένων» δημο-σιογράφων, στη (σελ. 15) γράφει: (...) «Επιζώνμάρτυς ο υποφαινόμενος κατά το 1900 ήκουσατην διήγησιν της γραίας Μαυριά της λεγομένηςΜητσάνενας, η οποία και απεβίωσεν εις ηλικίαν119 ετών, να λέγη επί λέξει τα εξής: «Όταν παι-δάκια μου μας έβαλαν φωτιά εμείς λακίσαμεκαι εκεί πάνω στο πλατανάκι που μας κυνήγα-γαν, το παιδί ο Θανάσης (Διάκος) πεδικλώθηκεαπό τα λουριά των τσαρουχιών του και τόπιασανοι Τούρκοι. Αλλά τους έφυγε στο δρόμο καιπήγε και κρύφτηκε στην Αρτοτίνα. Τότε εγώήμουν ως δεκαοκτώ χρονών και το παιδί θαήταν δώδεκα». Τις «μαρτυρίες» του Ν.Ξ.Σ. καιτης Μητσάνενας, γιατί δεν αναφέρονται σε κα-νένα προγενέστερο έγγραφο; δεν χρειάζεται νατις αντικρούσω εγώ, τις διαψεύδει ο ίδιος στησελίδα 14 (βλέπε παραπάνω) όπου γράφει ότι τοχωριό του (η Άνω Μουσουνίτσα) είχε τελείως κατα-στραφεί και η θέσις μετετράπη εις αγρούς και μετο-νομάσθηκε Παλιοχώρια. (βλέπε και σκαρίφημα“ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ” σελ. 179). Στησελ. 20 ο συγγραφέας-πρόεδρος καταχωρεί την:(Εν Αθήναις τη 19 Οκτωβρίου 1938) αναφορά«στρατευμένου» Μοιράρχου της ΧωροφυλακήςΝικολάου Μπαμπαλή προς τη Νομαρχία Φθιω-τιδοφωκίδας, στην οποία μεταξύ άλλων εκφράζειτην άποψή του ότι επιβάλλεται να αγορασθεί απότην Κοινότητα Άνω Μουσουνίτσας η οικία που γεν-νήθηκε ο Διάκος και να είναι εκτεθειμένη σε λαϊκόπροσκύνημα, σε άλλο σημείο ο Μοίραρχος αναφέρειότι, ο Γραμματέας του Μετοχικού Ταμείου Στρατού,ο Μουσουνιτσιώτης, Κων/νος Σπέντζος του υπο-σχέθηκε, ότι θα εξοικονομήσει τα χρήματα για τηναγορά της οικίας. Η αναφορά του Μπαμπαλή καιόλες οι μαρτυρίες που είναι καταχωρημένες στοπροαναφερόμενο βιβλίο του Σταματόπουλου, έγινανγια να καταγραφεί το γεγονός της γέννησης τουΔιάκου και της ύπαρξης του σπιτιού του, για νααποτελέσουν (στο μέλλον) γραπτά στοιχεία ύπαρξηςτου δήθεν σπιτιού του Διάκου. Πράγματι ελλείψειατράνταχτων στοιχείων για το γεγονός της γέννησηςκαι της ύπαρξης του σπιτιού του Διάκου στην ΆνωΜουσουνίτσα, επινοήθηκαν και αντλήθηκαν στοιχεία(με ανήθικο και δόλιο τρόπο) από την στενή τοπικήτους κοινωνία και σήμερα τα επικαλούνται οι Μου-σουνιτσιώτες όπου βρεθούν και όπου σταθούν.Στη σελ. 21 καταχωρεί ένορκη ομολογία συμπα-τριωτών του, την καταχωρίζω.

Συνέχεια στο επόμενο φύλλο

Συνέχεια από τη σελ. 4

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ - ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Του Κωνσταντίνου Γ. Τσέλιου

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 ΑΡΤΟΤΙΝΑ 6

Μάιος 2020Με αφορμή την επέτειο 194 χρόνων από την

έξοδο του Μεσολογγίου, θέλω να παρουσιάσω μιααφανή, αλλά με έντονο συμβολισμό πτυχή της το-πικής μας ιστορίας, που συνδέεται με το πέρασματων υπερασπιστών του Μεσολογγίου από τη Δωρί-δα.

Οι Δωριείς, όπως είναι γνωστό, ενίσχυσαν τηνάμυνα του Μεσολογγίου με ένοπλα τμήματα καιπλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος, υπερασπιζόμενοιτην ιδέα της Ελευθερίας.1

Στο Μεσολόγγι η κατάσταση ήταν τραγική. Ηπαντελής έλλειψη τροφής ανάγκασε τους πολιορ-κημένους να τρώνε άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια,σκύλους, γάτες, ποντίκια και όταν αυτά τελείωσαν,έτρωγαν πικρά αρμυρίκια. Οι οργανισμοί των ανδρώντης φρουράς εξασθένησαν, οι άμαχοι πέθαιναν απότην πείνα, οι ασθένειες απειλούσαν όλους, η τρο-φοδοσία από το ναυτικό ήταν πλέον αδύνατη καιέτσι οι οπλαρχηγοί πήραν την απόφαση για έξοδο.

Την 10η Απριλίου 1826 η έξοδος έγινε με βάσησχεδιασμό που προηγήθηκε, όπως αποτυπώνεταιστα απομνημονεύματα αγωνιστών που ήταν παρόντεςκαι έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο όπως ο Κασο-μούλης, στα απομνημονεύματα άλλων αγωνιστώνκαι από τους ιστορικούς.2

Για την έξοδο καθορίστηκαν οι ομάδες (κολώνες)3

των ένοπλων, η ομάδα των γυναικόπαιδων καιόσων άλλων μπορούσαν να ακολουθήσουν στιςσκληρές αυτές συνθήκες, η κατεύθυνση, καθώς καιτο σημείο συνάντησης,4 ώστε να δράσουν όλοι,όσο πιο συντονισμένα μπορούσαν στο βαθμό πουαυτό θα ήταν εφικτό, λόγω των εξαιρετικά δυσμενώνσυνθηκών.

Τα ένοπλα τμήματα μαζί με τα γυναικόπαιδα,μετά από σκληρή μάχη σώμα με σώμα στα πεδινά,προωθήθηκαν προς τα ορεινά, ελπίζοντας ότι εκείθα τελείωναν οι μάχες. Έπεσαν όμως σε ενέδρες καιυπέστησαν μεγάλες απώλειες.5

Όσοι επέζησαν, κατευθύνθηκαν στη Δερβέκιστα,σημερινή Ανάληψη, όπου έκαναν απολογισμό τωνμαχητών και των γυναικόπαιδων που χάθηκαν στιςμάχες.

Εκεί ειδοποιήθηκαν ότι έπρεπε να συναντήσουντον Καραϊσκάκη που ήταν ασθενής στον Πλάτανο.

Οι οπλαρχηγοί τον ενημέρωσαν για την όλη κατά-σταση και αυτός πρότεινε να μείνουν στο στρατόπεδότου.6 Κάποιοι έμειναν, ενώ οι υπόλοιποι, με τουςελάχιστους διασωθέντες αμάχους, συνέχισαν τηνπορεία τους προς τη Δωρίδα,7 με στόχο να ενωθούνοι μαχητές Δωριείς με τους δικούς τους και οι υπό-λοιποι να συνεχίσουν προς Σάλωνα, Θεσπιές, Πε-ραχώρα, με τελικό προορισμό το Ναύπλιο.

Όσοι γνωρίζουν τη μορφολογία του εδάφουςπου ακολούθησε η πορεία των μαχητών του Μεσο-λογγίου ή μπορούν να τη φανταστούν από τουςχάρτες του διαδικτύου, μπορούν να κατανοήσουντην τεράστια προσπάθεια που κατέβαλαν για ναδιασχίσουν τα δύσβατα περάσματα των Κραββάρωνκαι της ορεινής Δωρίδας.

Πρέπει να συνυπολογίσουμε, ότι οι μαχητές, ταγυναικόπαιδα και όσοι άλλοι άμαχοι απέμειναν,ήταν αδύναμοι από την έλλειψη τροφής, αφού τηνστερούνταν ήδη από το Μεσολόγγι. Ότι έδωσανσκληρές μάχες κατά την έξοδο, έπεσαν σε ενέδρες,ανέβηκαν πολεμώντας ξιφήρεις τα βουνά μέχρι νασταματήσουν να μάχονται. Ότι στην πορεία έχανανπαιδιά, γυναίκες, φίλους και συντρόφους αγωνι-στές.

Κάποιες ομάδες βρήκαν καταφύγιο στο Μονα-στήρι Παναγίας της Βαρνάκοβας που λειτουργούσεκαι ως στρατόπεδο. Ο Καραϊσκάκης έστελνε απο-σπάσματα σε επίκαιρες θέσεις, για να επιβραδύνουντην προέλαση του Κιουταχή. Στo Μοναστήρι τηςΒαρνάκοβας8 έστειλε για ενίσχυση του πολεμικούβαρνακοβίτικου σώματος, τον Κώστα Καλύβα καιΙωάννη Φραγκίστα9 με 150 άνδρες. Οι οπλαρχηγοίΤριαντάφυλλος Αποκορίτης, Σκαλτσοδήμος και τμή-ματα του Σιαφάκα ενεργούσαν σε επίκαιρες θέσειςεκτός της Μονής.10 Οι Τούρκοι πολιόρκησαν το Μο-ναστήρι και μετά την έξοδο των υπερασπιστών, τοανατίναξαν από οργή για τις μεγάλες τους απώλει-ες.

Το κύριο σώμα των οπλαρχηγών με ελάχισταγυναικόπαιδα, σε άθλια κατάσταση, αποδεκατισμένοαπό τις κακουχίες και την πείνα έφτασε στους Πεν-ταγιούς.

Ο Κασομούλης γράφει.«Ξεκινήσαντες ἀπό τά Λουμπουτινά,11 ἑφθάσαμε

εἰς Πενταγιούς Λιδορικιοῦ. Μὅλον ὅποῦ καί τοῦτοι,

τά πράγματά των τά εἶχαν σηκωμένα, ἦλθαν ὅμωςὅλοι οἱ οἰκοδεσπόται μέ ταίς φαμελλιαίς των, μαςἢφεραν ἀπὸ ὅ,τι εἶχεν ὁ καθείς, ψωμί, φαγί, κρασί καιὅλην τήν νύκταν συλλυποῦντο τήν κατάστασίν μαςκαί τά δεινά μας.

Ὁ (Δ.) Σκαλτσᾶς εὑρισκόμενος εἰς τό χωρίον…(Γρανίτσα), ἐπάνω ἀπὸ τοῦ Σκορδά τό Χάνι, εἶχεσφαχτά μαζωμένα ἀπὸ συνεισφοράν, καί ἀνθρώπουςδιωρισμένους νά μᾶς χορηγοῦν, ὅταν ζητήσωμεν·μᾶς ἔστειλεν (καί) 4 ἀρνιά (ψημένα), τυρί καί ψωμί.

Μή δυνάμενοι νά ἀνέβωμεν νά τόν ἰδοῦμεν, τόνἐπέμψαμεν τάς εὐχαριστήσεις μας ἐγγράφως.

Το ἑσπέρας, ἐκοιμήθημεν εἰς τό Λιδορίκι· ἐκεῖνοἦτον ὅλως διόλου κενόν πρό χρόνων. Ηὕραμεν ἕναβακάλικον, καί αὐτοῦ ἢπιαμεν καί κρασί.

Διαβάντες ἀπὸ τό χωρίον Καρούταις, ἐφθάσαμενεἰς τόν Ἕλατον, διάσελλον, ὁποῦ κατηφορήσαντεςἐφθάσαμεν εἰς τά Σάλωνα».

Στις σημειώσεις των απομνημονευμάτων τουΚασομούλη, ο Βλαχογιάννης αναφέρει: «Η παράδοσηλέει πως χόρεψαν κιόλα οι γενναίοι. Πρώτη φοράήπιαν κρασί, ύστερα από την Έξοδο».12

Στο πέρασμά τους από τα χωριά, όπως περιγρά-φουν οι ίδιοι, δε συναντούσαν πάντα καλή υποδοχήκαι φιλοξενία. Πλήρωναν, όσοι είχαν, για τα βασικάείδη διατροφής και ένδυσης, αλλού σε υπερβολικέςκαι αλλού σε προσιτές τιμές. Αυτό ήταν αγκάθιστην ψυχή τους.13

Η θερμή φιλοξενία στους μαχητές του Μεσο-λογγίου από τους Δωριείς χωρίς κανένα αντάλλαγμα,η αναγνώριση του αγώνα και της θυσίας τους, ηπαρηγοριά για τα βάσανά τους και η πίστη στη συ-νέχιση του αγώνα για ελευθερία, λειτούργησαν ωςβάλσαμο στις ψυχές τους.

Για το λόγο αυτό εκτιμώ, χόρεψαν τον χορό τωνΟπλαρχηγών με τους Δωριείς. Όλα αυτά είχανυψηλό συμβολισμό για το ηθικό των Ελλήνων.

Οι μαχητές τα διηγήθηκαν σε όλους όταν έφτασανσε άθλια κατάσταση στο Ναύπλιο.14 Τις διηγήσειςτων μαχητών προφανώς άκουσε και ο Γεώργιος

Η Έξοδος του Μεσολογγίου Το πέρασμα από τη Δωρίδα και ο χορός των Οπλαρχηγών

Αφανείς πτυχές της τοπικής μας ιστορίας Του Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου*

Συνέχεια στη σελ. 7

1 Ευθύμιος Σταθόπουλος, Η Φωκίδα της Επανάστασης, η γενιά του Εικοσιένα και η τύχη όλων τωναγωνιστών, κατάλογοι προσώπων, Αθήνα 1994.2 Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833,τόμος 2ος, σελ. 251-262, Αθήνα 1940. Ο Κασομούλης αναφέρει συναντήσεις των οπλαρχηγών γιαπροετοιμασία της εξόδου με συμμετοχή του Προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής Ιωάννη Παπαδια-μαντόπουλου, του Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ και Δημογερόντων του Μεσολογγίου. Στη συνάντησητης προηγούμενης ημέρας από την έξοδο, έγινε εκτίμηση της κατάστασης, ανταλλαγή απόψεων,ορισμός σημείου συνάντησης, συντάχθηκε σχέδιο εξόδου, γράφτηκε μπροστά σε όλους από τονΚασομούλη που επιφορτίστηκε να περιέλθει τα σώματα – θέσεις υπερασπιστών, για να το διαβάσειστους αξιωματικούς.-Αρτέμιος Μίχος, Απομνημονεύματα 2ας πολιορκίας του Μεσολογγίου, Αθήνα 1883, σελ. 76-77.-Σπυρομίλιος, Απομνημονεύματα 2ας πολιορκίας του Μεσολογγίου 1825-1826, Αθήνα 1926.-Νικόλαος Σπηλιάδης, Απομνημονεύματα, Αθήνα 1851, τόμος 2ος, σελ. 561-562.-Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Αθήνα 1980, τόμος ΙΒ’, σελ. 412.-Γεώργιος Φίνλεϋ, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήνα, επιμέλεια Τάσος Βουρνάς,τόμος 2ος, σελ. 106-107.3 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π., σελ. 260.

Αρτέμιος Μίχος, ό.π., σελ. 80.4 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π., σημείο συνάντησης το Μοναστήρι του Άη Συμιού (Αγίου Συμεών),σελ. 261.5 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π., σελ. 277.6 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π., σελ. 289-290.7 -Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Αθήνα 1887, τόμος 5ος, σελ.892.

-Δημήτριος Αινιάν, ιδιαίτερος γραμματέας Καραϊσκάκη, Βιογραφία Καραϊσκάκη, έκδοση 2η από Ι.Βλαχογιάννη, Αθήνα 1903, σελ. 31.-Απόστολος Βακαλόπουλος, ό.π., σελ. 415.-Αρτέμιος Μίχος, ό.π., σελ. 90.-Σπυρομίλιος, ό.π., σελ. 144.-Νικόλαος Σπηλιάδης, ό.π., τόμος 2ος, σελ. 566.-Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1860, έκδοση 2η, τόμος

3ος, σελ. 340.8 -Νικόλαος Σπηλιάδης, ό.π., τόμος 3ος, σελ. 12.

-Πέτρος Καλονάρος, Βαρνάκοβα, Αθήνα 1957, σελ.108-110.-Απόστολος Βακαλόπουλος, ό.π., αναφέρει ότι τα στρατεύματα του Κιουταχή βρήκαν αντίσταση

μόνο στο Μοναστήρι της Βαρνάκοβας και αναγκάστηκαν σε υποχώρηση. Εγκαταλείφθηκε από τις Ελληνικές δυνάμεις λόγω έλλειψης τροφίμων. σελ. 416.-Γεώργιος Κρέμος, Νεώτατη Γενική Ιστορία, Αθήνα 1890, τόμος 4ος, σελ. 906-907.

9 Ο Ιωάννης Φραγκίστας, στην αναφορά του προς τον Καποδίστρια στις 22 Απριλίου 1830,αναφέρει ότι έλαβε εντολή από τον αρχηγό του (Καραϊσκάκη), να αντισταθεί στη Βαρνάκοβα, με 150στρατιώτες, τον Κώστα Καλύβα και τους λοιπούς (σκαλζέους). Αναφέρεται στην έλλειψη πολεμοφοδίωνκαι τροφίμων, στην έξοδο από το Μοναστήρι, τον τραυματισμό και τη μετάβασή του στο Ναύπλιογια να συνταχθεί με τους οπλαρχηγούς του Μεσολογγίου που είχαν φτάσει εκεί.10 Γιάννης Ηλιόπουλος, Παρθένιος Ζωγράφος ο από Καρυών. Ο Παπαφλέσσας της Δωρίδας,έκδοση Ένωσης Ευπαλιωτών, 2013, σελ. 84-87.11 Σημερινή Άνω Χώρα Ναυπακτίας.12 Βλαχογιάννης, σημειώσεις στα Απομνημονεύματα Ν. Κασομούλη, σελ. 294.13 Σπυρομίλιος, Απομνημονεύματα 2ας πολιορκίας του Μεσολογγίου 1825-1826, αναφέρει ότι ταλείψανα της φρουράς του Μεσολογγίου, άνθρωποι γυμνοί, πεινασμένοι και αδύναμοι από τονπολύ κόπο, δεν έτυχαν περίθαλψης και προσφοράς, αλλά αγόραζαν τα τρόφιμα, τις κάπες και ταάλογα σε υπερβολικές τιμές, σελ. 143.

-Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833,αναφέρει την προσφορά παξιμαδιών, την αγορά όμως των «σφαχτών», καθώς και το υπερβολικόποσό τους σε γρόσια από τους αγωνιστές του Μεσολογγίου, αντί προσφοράς για τον αγώνα τους,σελ. 280-281.

-Νικόλαος Κασομούλης, ό.π., αναφέρει ότι δεν εύρισκαν πουθενά υποδοχή και πολλοί πέθανανστο δρόμο, σελ. 293.

-Νικόλαος Σπηλιάδης, ό.π., αναφέρει ότι δε βρήκαν τα αναγκαία για περίθαλψη, τόμος 2ος, σελ.566.

-Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1860, έκδοση 2η, τόμος3ος, σελ. 340.

-Αντώνης Διακάκης, Η πόλη του Μεσολογγίου κατά την Επανάσταση του 1821: πόλεμος,οικονομία, πολιτική, καθημερινή ζωή, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης 2017, σελ.403. 14 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π., σημειώνει ότι, στο Ναύπλιο, «εβγήκεν όλος ο λαός εις υποδοχήν,τα κανονοστάσια πυροβόλησαν, και δάκρυα χαράς και θαυμασμός μέγας εκυρίευεν τον κόσμον,όταν παρατηρούσαν την μορφήν της Φρουράς και των σωθέντων γερόντων Στρατηγών», σελ. 300.

–Αντώνης Διακάκης, ό.π., ο Κ. Μεταξάς παρατήρησε ότι οι επιζώντες της εξόδου διακρίνονταναπό εκείνους των έξω σωμάτων «ως ρακένδυτοι καθημαγμένοι, γυμνοί και φθειριώντες», αλλά καιαπό τον οπλισμό τους, καθώς οι περισσότεροι είχαν «τα ξίφη και μαχαίρας των άνευ θήκης, τηνοποίαν είχον ρίψει εξερχόμενοι του Μεσολογγίου· αξιοσημείωτος ήτο και η φυσιογνωμία τωνάγριόν τι και θηριώδες έχουσα», σελ. 384.

–Αντώνης Διακάκης, ό.π., ο F. Marcet σημειώνει ότι μέχρι το Μάιο είχε συναντήσει σε διάφοραμέρη αρκετούς άνδρες και γυναικόπαιδα, επιζώντες της εξόδου, οι οποίοι αφηγούνταν τις περιπέτειέςτους με μια θλιβερή ευθυμία και δήλωναν προετοιμασμένοι από καιρό για τη θυσία για τηνπατρίδα, για την οποία η γενιά τους ήταν προορισμένη. σελ. 403.

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 ΑΡΤΟΤΙΝΑ 7

Τερτσέτης και σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο τηςεξόδου στην κοινή γνώμη της Ευρώπης και τηναναζωπύρωση του φιλελληνικού ρεύματος, συμ-περιέλαβε το χορό τους στο Λιδωρίκι, στους στίχουςτου ποιήματός του «Ο χορός των Οπλαρχηγών και ηνύχτα του Μαΐου».

Παραθέτω μερικούς στίχους του ποιήματος απότο πρωτότυπο:

«…Ὦ χιονισμένε Παρνασσέ, σπηλιαῖς ’ς τό Λοιδορίκι,Σεῖς ἴδετε καλόν χορόν ἀπ’ ἄνδραις καί γυναῖκες*,Ὁμορφονιαῖς καί γέροντες κἱ ἀνδρειωμένοι νέοι

Στένουν ζωνάρι ἕνα χορό καί εὔμορφα τραγουδοῦνε,Κ’ ἡ νιαῖς ὁποῦ χορεύουνε φοροῦν ἀνδρίκια ῥοῦχα,Καί μ’ ἄρματα πλακόνουνε τά τρυφερά βυζιά τους.

Εἶναι τά Ἑλληνόπαιδα ’ποῦ ἀπ’ τό ΜισολόγγιΜέ τά σπαθιά τους ’γλύτωσαν ’ς τῆς νύχτας τό φεγγάρι,

Καί τόρα σταίνουνε χορό, ’ψηλά ’ς τό Λοιδορίκι.Χορεύουν να ἡμερώσουνε την λύπη της καρδιᾶς τους,

Πῶς πλιά δέν θέλει, μεταϊδοῦν τούς νιούς ‘πού ἑχαθῆκαν·Χορεύουν διά νά δώσουνε θάῥῥος εις την πατρίδα,

Πῶς ὅσο κι ἄν ἑμείνανε ’λίγα τά παλληκάρια,Τα Στήθη τους δέν ’δείλιασαν ’ς τούς φόνους καί ’ς τό ἄίμα,Καί χαίρονται καί τραγουδοῦν σάν ’ς ταῖς καλαῖς ήμεραις.»

Το ποίημα δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, στις15 Ιουνίου 1832 στο Ναύπλιο, στο φύλλο με αριθμό18, της «Εθνικής Εφημερίδας».15

Το γεγονός αυτό έχει από μόνο του ιδιαίτερησημασία για την αξιοπιστία της ιστορικής πηγής.Επιπρόσθετα στις υποσημειώσεις της εφημερίδαςαναφέρεται ρητά ότι: «Ὁ χορός αὐτός ἐγεινεν εἰςΛοιδορίκι ἀπαραλλάκτως, ὡς περιγράφεται». Στο ποί-ημά του ο Γεώργιος Τερτσέτης16 τονίζει τον πατριω-τισμό των Ελλήνων και απευθυνόμενος στους Ευ-ρωπαίους και στον νεοεκλεγμένο Βασιλιά Όθωνα,εξυμνεί τις χορευτικές και τραγουδιστικές τους συ-νήθειες, τις συνδέει με τον Μάιο και την ανοιξιάτικη«έκρηξη της φύσης», αναδεικνύει τις ρίζες τους απότην Αρχαία Ελλάδα και την αδιάλειπτη συνέχειάτους.

Εκατό χρόνια μετά τη δημοσίευση του ποιήματοςτου Τερτσέτη, ο επαχτίτης Γιάννης Βλαχογιάννης,17

ποιητής και λογοτέχνης, έγραψε το ιστορικό αφήγημα«Αστραπόκαμα», αναφερόμενος στον χορό τωνΟπλαρχηγών στο Λιδωρίκι.18 Ο Βλαχογιάννης ωςεπιμελητής και εκδότης των απομνημονευμάτων«Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελ-λήνων 1821-1833» του Κασομούλη, είχε άμεσηπρόσβαση στις σημειώσεις και το αρχείο του καικατά συνέπεια στα πραγματικά ιστορικά περιστατι-κά.

Αναφέρω απόσπασμα από το «Αστραπόκαμα»:«Της Έξοδος τ’ αντίβροντο γέμισε των βουνών τα

κάρκαρα, λιάκουρες και κλεισούρες αντιβουίσαν, κι’οι κρυμμένοι χωριανοί βγήκανε τέλος από τους κρυ-ψώνες τους και τρέξαν από πίσω στο συμπεθερικό,σα διψασμένα αγρίμια, να ρωτήσουν και να μάθουν.

Τους προφτάσανε πολλοί στο Λιδωρίκι. Εκεί,μπρος στ’ αχνισμένα λείψανα, που δείχνουν της ζωήςτη φλόγα μεσ΄ τα μάτια τους να θαμποσβήνει σα μα-κρυσμένο απόβραδο, οι χωριανοί λησμονήσαν καιτο ρώτημα και το άκουσμα. Άλλοι λειψό ψωμί ζυμώ-σαν, άλλοι ψήσαν αρνάκι τρυφερό, άλλοι ξετρυπώσαντ’ αντιψύχι του παλιού κρασιού και στρώσαν τοτραπέζι, όλο δαφνόμυρτα, και μοίρασαν το φαΐ, λίγοαπό λίγο, κι’ ενώ τους βλέπουνε να τρώνε, μένουναυτοί γονατιστοί και κλαίνε.

Δες όμως και τι θάμα ήταν αυτό. Όχι σαν ηλιοβα-σίλεμα που φεύγει, μα σαν κοντινή ανατολή η ζωήγυρίζει στη ματιά τους. Το χαμόγελό τους μοιάζει μετου Αυγερινού το πρωτοχάραμα, και ξαφνικά λάμπειστο μέτωπό τους τ’ άγιο αστέρι το λαμπρό.

Είναι του Μεσολογγιού η θύμηση η γλυκειά πουξαναγύρισε κι’ έφεξε γύρω.

Σηκώνονται απ’ το τραπέζι το λιτό. Άντρες – γυ-ναίκες σιάζουν τ’ αχτένιστα μαλλιά, σφίγγουν τημέση, χεροπιάνονται όλοι νιάτα, από θείο πιοτό γεμάτητην καρδιά. Ένας σουλιώτης, που ’κρυβε στα στήθιατη σημαία του Μεσολογγιού, την ξετυλίγει, τηνκρεμάει απ’ ένα κλάδο.

Δεν είναι πια σημαία του πολέμου αυτή, φλάμ-πουρο είναι γάμου, και κάνει τη χαρά του το λυπημένοσυμπεθερικό, και παίρνει τη λαχτάρα της ζωής γιανύφη, νύφη μια και μόνη.

Ο λόγος ο στοματικός, που φύλαξε του θείουαυτού χορού το θάμα, λησμόνησε για το τραγούδινα μας πει, που είπαν οι χορευτάδες…»..

Στον χορό έλαβαν μέρος και οι αγωνίστριες γυ-ναίκες του Μεσολογγίου, όπως περιγράφουν και οιδύο λογοτέχνες.

Ο Τερτσέτης στο ποίημά του λέει:«…Κ’ ἡ νιαῖς ὁποῦ χορεύουνε φοροῦν ἀνδρίκια ῥοῦχα,

Καί μ’ ἄρματα πλακόνουνε τά τρυφερά βυζιά τους.Εἶναι τά Ἑλληνόπαιδα ’ποῦ ἀπ’ τό Μισολόγγι

Μέ τά σπαθιά τους ’γλύτωσαν ’ς τῆς νύχτας τό φεγγάρι…».Ο Βλαχογιάννης στο ιστορικό του αφήγημα ανα-

φέρει:«…Άντρες – γυναίκες σιάζουν τ’ αχτένιστα μαλλιά,

σφίγγουν τη μέση, χεροπιάνονται όλοι νιάτα, από θείο πιοτό γεμάτη την καρδιά…».

Από τον χορό αυτό υποθέτω, δε θα μπορούσενα λείπει η Μεσολογγίτισσα Χρυσηίδα Γ. Κοντσα-κάρη19 και οι ανώνυμες συναγωνίστριές της. Αυτότο στοιχείο είναι ισχυρό τεκμήριο για την ορθότητα

των γραφομένων από τους Τερτσέτη και Βλαχο-γιάννη.

Το γεγονός ότι ο Τερτσέτης και ο Βλαχογιάννηςσυμπίπτουν στις παρουσιάσεις τους, δεν σημαίνειαπόλυτη τεκμηρίωση της ιστορικής πραγματικότητας,σημαίνει όμως πολλά για τον τρόπο που επέλεξανκαι οι δύο, να μετουσιώσουν ένα ιστορικό γεγονόςσε λογοτεχνικό λόγο.

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνωναπό την Επανάσταση του 1821, η Ένωση ΔωριέωνΕπιστημόνων έχει προγραμματίσει σειρά ερευνώνκαι δράσεων, με γενικό τίτλο «Η συμβολή των Δω-ριέων στην Επανάσταση του 1821», με στόχο ναστρέψει το φως της ιστορικής έρευνας και στηΔωρίδα. Για διάφορους λόγους, το φως αυτό έπεσεπερισσότερο σε κάποιους τόπους ή σε κάποια γεγο-νότα, αφήνοντας κάποιους άλλους στη σκιά, μεταξύαυτών και τη Δωρίδα.

Η παρουσίαση της αφανούς αυτής πτυχής τηςτοπικής μας ιστορίας, είναι ένα ερέθισμα για εμάςτους Δωριείς, προκειμένου να στραφούμε και σ’αυτά τα παραμελημένα κεφάλαια του παρελθόντοςμας, για την, όσο το δυνατόν, πιο ολοκληρωμένηεικόνα της συμβολής των Δωριέων στην Επανάστασητου 1821.

Ο εορτασμός των 200 χρόνων δεν πρέπει νααναλωθεί σε αμφίβολης ποιότητας εκδηλώσεις καιανούσιους λόγους. Πρέπει να αποτελέσει την απαρχήγια εθνική αυτογνωσία, ουσιαστική έρευνα, σκάλισμααρχείων, ανάδειξη γεγονότων, προσώπων γνωστώνκαι άγνωστων μέχρι σήμερα που, με τις πράξειςτους, έδωσαν νόημα στον αγώνα για την Ελευθε-ρία.

Ο Ιστορικός και βαθύς γνώστης των διεργασιώντης Επανάστασης, Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ανα-φέρει σε πρόσφατο άρθρο του,20 «το 1821 συγκρο-τήθηκε η σύγχρονη εθνική μας ταυτότητα και άρχισαννα συνειδητοποιούνται οι εθνικές διεκδικήσεις. Έτσιάρχισε να αποκρυσταλλώνεται το ελληνικό εθνικόόραμα, χωρίς το οποίο ούτε η Επανάσταση μπορούσενα «εκκολαφθεί» ούτε το εν επαναστάσει έθνος νααποδεχτεί και να αντέξει τις αλλεπάλληλες θυσίεςπου επέφερε η δυσαναλογία ισχύος των εξεγερμένωνπρος την Αυτοκρατορία».

* Ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος είναι Οικο-νομολόγος, Αντιπρόεδρος της Ένωσης ΔωριέωνΕπιστημόνων και του Ομίλου Προετοιμασίας Στε-λεχών Αυτοδιοίκησης, π. Αντιδήμαρχος ΔήμουΔωρίδος.

** Δημοσιεύθηκε τον Μάιο 2020, στις εφημε-ρίδες «Το Ευπάλιο», «Εμπρός Ναυπάκτου» καιστην ιστοσελίδα www.doridanews.gr

Η Έξοδος του Μεσολογγίου Το πέρασμα από τη Δωρίδα και ο χορός των Οπλαρχηγών

Αφανείς πτυχές της τοπικής μας ιστορίας Συνέχεια από τη σελ. 6

15 Εθνική Εφημερίδα, «επίσημη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» την περίοδο εκείνη.16 Γεώργιος Τερτσέτης, (1800 – 1874), αγωνιστής μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, γεννήθηκε στηΖάκυνθο. Σπούδασε νομικά, στα Πανεπιστήμια της Πάδοβα και της Μπολόνια. Ήταν ιστορικός,πολιτικός, συγγραφέας, ποιητής, φιλόσοφος, απομνημονευματογράφος και νομικός.Παιδικός φίλος του Διονυσίου Σολωμού, συμμετείχε στον φιλολογικό κύκλο της Ζακύνθου μεκορυφαίους λογοτέχνες, ήταν ανάμεσα στους καλεσμένους του Σολωμού, που θα άκουγαν γιαπρώτη φορά από τον ίδιο, τον « Ύμνο εις την Ελευθερίαν», οι δύο πρώτες στροφές του οποίουαποτέλεσαν τον Εθνικό μας Ύμνο.Ήταν μέλος του πενταμελούς δικαστηρίου, που το 1834 δίκασε στο Ναύπλιο, τον Κολοκοτρώνη,τον Πλαπούτα και άλλους αγωνιστές. Ο Τερτσέτης μαζί με τον Πρόεδρο του δικαστηρίου ΑναστάσιοΠολυζωίδη, αρνήθηκαν να υπογράψουν την απόφαση καταδίκης τους σε θάνατο με αποκεφαλισμόγια εσχάτη προδοσία. Η κίνηση αυτή προκάλεσε την οριστική τους παύση, τη φυλάκιση και τηνάγρια κακοποίησή τους από την Αντιβασιλεία.Οι Γεώργιος Τερτσέτης και Αναστάσιος Πολυζωίδης έχουν καταχωρηθεί ως εθνικοί δικαστές καιδιαχρονικά σύμβολα του αγώνα για ανεξάρτητη δικαιοσύνη.17 Ο Γιάννης Βλαχογιάννης, γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1867. Εμφανίστηκε στα γράμματα δημο-σιεύοντας με το ψευδώνυμο Γιάννης Επαχτίτης. Πραγματοποίησε ιστοριοδιφικές έρευνες για τηδιάσωση αρχείων, πολύτιμων απομνημονευμάτων αγωνιστών και εγγράφων για την επανάστασητου 1821. Ένα από τα σπουδαία επιτεύγματά του ήταν η εύρεση σε έναν τενεκέ στο υπόγειο τουσπιτιού του Κίτσου Μακρυγιάννη των απομνημονευμάτων του Ιωάννη Μακρυγιάννη, πουδημοσίευσε το 1907. Διέσωσε και ανέδειξε τα απομνημονεύματα του Νικολάου Κασομούλη πουυπήρξε αυτόπτης μάρτυρας πολλών σημαντικών γεγονότων της επανάστασης, τα οποία καιπεριέγραψε με αξιοθαύμαστη ειλικρίνεια και λεπτομέρεια. Επίσης βοήθησε στις έρευνες για τηδιάσωση και έκδοση του αρχείου του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη, του Σπυρομίλιου. Το 1914με δική του εισήγηση ιδρύθηκαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, τωνοποίων διετέλεσε και πρώτος διευθυντής ως το 1937.18 Μάριος Καζίκας, Το λογοτεχνικό έργο του Γιάννη Βλαχογιάννη-Επαχτίτη, Διδακτορική Διατριβή,

Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή 2017. Ο Μάριος Καζίκας αναφέρει ότι «Η λογοτεχνικήδεινότητα του Βλαχογιάννη,…συνίσταται … στην αξιοποίηση του ιστορικού υλικού ως διόδου γιαμια βαθύτερη αντίληψη των ηθικό – ιδεολογικών αξιών μιας άλλης εποχής. Η μεταφορά συνεπώςαυτούσιων ανώνυμων προσώπων της Ελληνικής Επανάστασης και το ζωντάνεμά τους μπροστά σταμάτια του αναγνώστη προϋποθέτουν μια εις βάθος γνώση, αλλά πολύ περισσότερο συναισθηματικήταύτιση του συγγραφέα με τα δεδομένα της εποχής.Εξετάζοντας τα ιστορικά του αφηγήματα ως προς τις ιστορικές αφορμήσεις τους, φαίνεται ότι αυτάπροκύπτουν ως ανασύνθεση γεγονότων που αντλούνται από τη μελέτη γραπτών ιστορικών πηγώνκαι προφορικών αφηγήσεων αυτοπτών μαρτύρων, που βίωσαν την Ελληνική Επανάσταση». Το «Αστραπόκαμα», γράφτηκε στις 26/6/1929 και περιλαμβάνεται στη συλλογή «Μεγάλα Χρόνια»που εκδόθηκε το 1930. Ο Μάριος Καζίκας μελετητής του λογοτεχνικού έργου του Βλαχογιάννη,μου έδωσε ως πιθανή ερμηνεία της λέξης «Αστραπόκαμα», ντοπιολαλιά της εποχής που βγαίνειαπό την Αστραπή και το κάψιμο, δηλαδή το καμένο τοπίο που αφήνει το πέσιμο μιας αστραπής.Αυτό φαίνεται και στα νοηματικά συμφραζόμενα της δεύτερης παραγράφου, όπου αναφέρεται ότι,«απόμεινε μιας πιθαμής μαύρη καπνιά στρωμένη, δυο ζευγαριών καψαλισμένος τόπος…».Ο Βλαχογιάννης στις σημειώσεις των απομνημονευμάτων του Κασομούλη «Ενθυμήματα Στρατιωτικάτης Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833», περιελάμβαναν 2.701 χειρόγραφες σελίδες, αναφέρειότι: «Η παράδοση λέει πως χόρεψαν κόλας οι γενναίοι. Πρώτη φορά ήπιαν κρασί, ύστερα από τηνέξοδο».19 Εφημερίδα «Δυτική Ελλάς», Όπως διαβάζουμε σε επικήδειο λόγο, στο φύλλο της 22ας Ιουλίου1884, έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών η Χρυσηίδα Γ. Κοντσακάρη σύζυγος του αγωνιστήΚαραγγελέ. Έλαβε μέρος στην έξοδο, στο πλευρό του πεσόντος συζύγου της, απέφυγε αγωνιζόμενητην αιχμαλωσία, «διωκομένη και ανδρικώτατα τους εχθρούς αποκρούουσα», έφτασε πολεμώνταςμαζί με άλλες έξι γυναίκες στη Δερβέκιστα και ακολουθώντας την πορεία των υπόλοιπων μαχητών,πέρασε από τη Δωρίδα και έφτασε στο Ναύπλιο.20 Βασίλης Παναγιωτόπουλος, «Τι γιορτάζουμε το 2021» δημοσίευση στην εφημερίδα Τα Νέα,1/3/2020.

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 ΑΡΤΟΤΙΝΑ 8Σ υ γ χ ω ρ ι α ν ο ί μ α ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ί ε ς

TΕ.X.ΡΑ. ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Βασίλειος Ράπτης & ΣΙΑ Ο.Ε. Οικοδομικές Επιχειρήσεις - Aνελκυστήρες Kαισαρείας 30-32 Bύρωνας Tηλ.: 210 7643252 Καράμπελας Κώστας Α.Ε.Β.Ε. Aνελκυστήρες Αντιπροσωπείες - Εισαγωγές Έδρα: Αλκαμένους 109 & 122 Αθήνα 10446 Τηλ.: 210 8811927, 210 8816033 Fax: 210 8822308 Κολοβού Κ. Υιοί Ε.Π.Ε. Εγκαταστάσεις-συντηρήσεις ανελκυστήρων Θεσσαλονίκης 98 Κ. Πετράλωνα Τηλ.: 210 3456091 • Fax: 210 3413031

ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ Τσιώτα Ασπασία Ψυχολόγος Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας Πατρ. Ιωακείμ 2 Περιστέρι 12132 Τηλ.: 210 5775255 e-mail: aspasia.tsiota@gmail.comΦασίτσας Δημήτρης Ειδικός Καρδιολόγος Διδάκτωρ Πανεπ. Αθηνών Λ. Κηφισίας 330 Χαλάνδρι (είσοδος από Κορδελιού 8) έναντι Νοσοκ. Υγεία Τ.Κ. 15233 Τηλ.: 210 6855951-2-3-4 Fax. 210 6855949 • Κιν.: 6934781806 www.kardiologico.gre-mail: kardio@otenet.gr

ΙΑΤΡΟΙ

Δρούγκας Σ. Γεώργιος Ειδικός Καρδιολόγος Μέλος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας 25ης Μαρτίου 76 Πετρούπολη Τ.Κ. 13231 Τηλ.-Fax: 210-5059754 Κιν.: 6974581726 Παλασκώνης Iωάννης Δ. Iατρός - Γενικός Χειρουργός Iατρείο: Λευκωσίας 49 Aθήνα Τηλ.: 6944883425 Tηλ./Fax: 210 8617201 Kλινική AΠOΛΛΩNEIO Τηλ.: 210 6926501 Tσιτσής Bασίλης Aρ. Γυναικολόγος Επιμελητής Α’ Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής Γενικό Νοσοκομείο Πύργου Κιν.: 6944792525

ΙΑΤΡΟΙ

Γιαννουδάκης Kώστας (σύζ. Eυφροσύνης A. Σιώκη) Έπιπλα γραφείου -Mεταλλικά-Bιβλιοθήκες-Nτουλάπες Eρμού 103 Aθήνα Tηλ.: 210 3212402

ΕΠΙΠΛΑ

Δήμητρα Γ. Τσιώτα Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Αθλητική Διαιτολόγος Απόφοιτος Βρετανικών Πανεπιστημίων University of Surrey (BSc) University of Aberdeen (MSc) 25ης Μαρτίου 12 Περιστέρι 12132 Τηλ.: 210 5748221

ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΙ

Μαστρογεωργίου Α. & ΣΙΑ Ο.Ε. Βουνό - Θάλασσα - CampingΛεωφ. Μαραθώνος 98 Γέρακας Αττικής Τηλ.: 210 6916762 Τ.Κ. 15344

ΕΙΔΗ ΑΛΙΕΙΑΣ

Kάππας Kώστας I. Γυναικεία ενδύματαΌθωνος & Παπαδημητρίου 18 Kορωπί Tηλ.: 210 6627498 • Κιν.: 6974882669

ΕΙΔΗ ΕΝΔΥΣΗΣ

Tσούμας Nίκος Iθάκης 119 Άνω Γλυφάδα Tηλ.: 210 9634103 Γραφ.: 210 9853822 Kιν.: 6932346612

ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

Γρηγοράκης Βασίλης Χ. Αρχιτέκτων Μηχανικός Ε.Μ.Π. Θυσίας 35 Μεσολόγγι Τηλ.: 26310 26935 Κιν.: 6974 326186 Ζουμά Κων. Μαρία Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Εργολήπτρια Δημοσίων Έργων Μελέτη-Κατασκευή -Επίβλεψη Οικοδομών - Τακτοποίηση αυθαιρέτων Π. Γρηγορίου Ε’ 51 Ίλιον Τηλ.-Fax: 210 2631143 Κιν.: 6972345438 Kανούρης Γιάννης Δημ. Aρχιτέκτονας Mηχανικός Eθν. Aντίστασης 12 Mαρούσι Τηλ.: 210 6141584 Κιν.: 6977995489Τριβήλου Μαρία & Χρύσα Βασ. Αρχιτέκτονες/Μηχανικοί MSc Ε.Μ.Π. Μελέτη - Επίβλεψη οικοδομών Τακτοποίηση αυθαιρέτων Πιπίνου 5, Αθήνα Τηλ.: 6972937146 - 210 8236066

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ & ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ Παύλου Π. Αικατερίνη Iπποκράτους 191-195 Aθήνα 11472 Tηλ.: 210 6468787 & 6972276222 site: www.tobibliopolio.gre-mail: biblio@hol.gr

ΒΙΒΛΙΟΧΑΡΤΟΠΩΛΕΙΑ

Μελίστας Χρ. Σπύρος Μελίστα Σπ. Αθηνά Ενοικιαζόμενες γκαρσονιέρες πλήρως εξοπλισμένες Αρτοτίνα Φωκίδας Τηλ.: 6975915411 - 6977081015 Μερζάκης Κώστας Ενοικιαζόμενα δωμάτια & γκαρσονιέρες Ι. Λέκκα 1 Λουτράκι Τηλ.: 27440 22456

ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ

Kακαλής Δημήτρης Πρατήριο υγρών καυσίμων Λ. Πεντέλης 139 Xαλάνδρι Tηλ.: 210 6840850 & 6977682015

ΠΡΑΤΗΡΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ

Αλεξανδρής ΙωάννηςΑνταλλακτικά αυτοκινήτων Είδη Φανοποιΐας Μεταχειρισμένα ανταλλακτικά MercedesΚιν.: 6944148514 • Τηλ.: 26340 38515 Zαχαρής Nίκος Eξουσιοδοτημένο συνεργείο FORD 1ο χλμ Εθν. Οδού Ναυπάκτου - Ιτέας Καρούλα Δάφνης Nαύπακτος Tηλ.: 26340 29630 Kουτσόβουλος Γιάννης NISSAN SERVICE Ιπποκρήνης 45 & Κοκκινοπούλου Ζωγράφου • Τηλ.: 210 7704990 Mπραούνος Εξουσιοδοτημένος Επισκευαστής OPEL Κωνσταντίνος Β. Μπραούνος & ΣΙΑ Ε.Ε. Τ.Κ. 14342 Ν. Φιλαδέλφεια Τηλ.: 210 2773296 Fax: 210 2794102 e-mail: kbraunos@otenet.gr Tσιτσής Γιάννης K. Συνεργείο αυτοκινήτων Παντός τύπου Εργατών Τύπου 12 Κάτω Hλιούπολη Tηλ.: 210 9709632 • Κιν.: 6972953532

ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ & ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ

Αλεξανδρής Ιωάννης Ταξί Ναύπακτος 6944148514 Mαρτέκας Θεμιστοκλής Eυθ. Tηλ.: 210 9735511 Mπαλής Γιώργος Nικ. Bλαχόπουλων 32 Mεσολόγγι Tηλ.: 26310 27143 & 6977434828 Μαυραγάνης Χρ. Γιάννης Άγιος Γεώργιος Μεσολογγίου

ΤΑΧΙ

Aυζώτης Bασίλης Tέντες - Πέργκολες Κατασκευή & Εμπορία Χονδρική - Λιανική Δημοχάρους 3 Περιστέρι Tηλ.: 210 5728124 - 210 2010497 Fax: 210 5743784 • Κιν.: 6932003232

ΤΕΝΤΕΣ

Mαυραγάνης Περικλής Κων. Tηλεπικοινωνίες Aυτοματισμός γραφείου Στρατηγού Μακρυγιάννη 10Α Νέα Φιλαδέλφεια Τ.Κ. 143 42 Tηλ.: 210 2519336 Fax: 210 2516104 www.mavraganis.gre-mail: periklis@mavraganis.gr

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Παλασκώνη Κ. Aικατερίνη Γραφείο Γενικού Tουρισμού EOS TRAVEL Eισιτήρια ακτοπλοϊκά, αεροπορικά. Kρατήσεις ξενοδοχείων, εκδρομές, ενοικιάσεις πούλμαν Bεΐκου 31 Γαλάτσι Tηλ.: 210 2138866 - 210 2930111 & 210 2928028

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ

ΜΠΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Φαρμακοποιός Κανακάρη 207 (γωνία Μιαούλη) Πάτρα Τηλ.: 2610 339769 • Κιν.: 6975912491 e-mail: balisnikolaos6@gmail.com

ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ

Βήττας Δημήτριος Φυσικοθεραπεία • Ηλεκτροθεραπεία • Θεραπευτική μάλαξη • Διαθερμία • Laser • Θεραπεία οσφύος • Γυμναστική Ελεύθ. Πολιορκημένων 12 Μεσολόγγι Τηλ.: 26310 27242 Κιν.: 6947354639 Mανωλάς Iάκωβος & Tσούμα Bάνα Φυσικοθεραπευτήριο Bασ. Γεωργίου B’ 29 & Σπ. Mερκούρη Παγκράτι • Tηλ.: 210 7229447

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Kατσούνη-Kολοβού Eιρήνη Φυτώριο-Δέντρα-Θάμνοι-Γλάστρες 5ο χλμ. Λεωφ. Σπάτων Tηλ.: 210 6666178Kατσούνης Nίκος K. Φυτά εσωτερικών χώρων-Λιπάσματα-Xώματα-Σπόροι Αναγυρούντος 9 Τ.Κ. 16672 Βάρη Tηλ.: 210 6666213

ΦΥΤΩΡΙΑ

Tσόγκας Θανάσης Eπαγγελματική φωτογραφία-VIDEO Tηλ.: 210 6464018 Kιν.: 6974975160

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ

Μαστρογεωργίου Αγλαΐα Χρώματα - Σιδηρικά Είδη Οικιακής Χρήσης Αγ. Τριάδας 63 & Κων/νου Όθωνος Δάβαρη - Παιανία Τηλ.: 210 6645895

ΧΡΩΜΑΤΑ - ΣΙΔΗΡΙΚΑ

Νana Κομμωτήριο Nανά Παπαβασιλείου & Σοφία Καρβέλη Γυναικεία - Ανδρικά - Παιδικά Δημοκρατίας 3 & Λ. Ειρήνης Πεύκη Τηλ.: 210 8068116

ΚΟΜΜΩΣΕΙΣ

Μπραούνος Γεώργιος Λιάκατα 10 Μεσολόγγι Τηλ.: 26310-24753 • Κιν.: 6977436574 ΣΕΡΕΝΤΕΛΛΟΣ ΔΩΡΙΚΑ ΚΡΕΑΤΑ Ευπάλιο Φωκίδας Τηλ.: 26340 52000 • Οικ.: 26340 53152 Κιν.: 6946636590

ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΑ

Κανούρης Αθ. Τάσος Λ. Μεσογείων 419 Τ.Κ. 15343 Αγ. Παρασκευή Τηλ.: 210-6015181 Fax: 210-6003906 e-mail: tasoskanouris@gmail.com

ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΙ

Maris Exclusive Jewelry Δρόσου Ελένη Hφαίστου 5 Αθήνα • Τηλ.: 210 3219082 Πανδρόσου 83 Αθήνα • Τηλ.: 210 3213090 website: www.marisjewelry.gr e-mail: info@marisjewelry.gr

ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ

ΕΥΡΩΚΤΗΜΑΤΟΜΕΣΙΤΙΚΗ Κατσαρού Β. Μαρία Ευπάλιο: Τηλ.: 26340 51619 Κιν.: 6973007819 Αθήνα: Ξάνθου & Παπαφλέσσα 15451 Ν. Ψυχικό Τηλ.: 210 6749557 Fax: 210 6712706 Κιν.: 6946578063 Μαυραγάνης Περικλής Σταμ. Σύμβουλος Ακινήτων Αναξαμένους 5 Χαλάνδρι 15238 Τηλ./Fax: 210 6010660 Κιν.: 6974317194 www.mesitiko-mavraganis.gr perikles.mavraganis@gmail.com

ΜΕΣΙΤΙΚΑ

Tσώρης Hλίας Πλ. Mεσολογγίου 8 Παγκράτι Tηλ.: 210 7220826

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΙ

Λαζαρίδου Τριανταφυλλιά Ελεύθερος επαγγελματίας Manager καλλιτεχνών Εκμετάλλευση γκαρνταρόμπας Τηλ.: 6943512460

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ

Λαβίδας Aλέξανδρος Όμιλος Eταιριών - Σταδίου 51 Aθήνα Tηλ.: 210 3246397 - 210 3219605 - 210 3216164

ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΙ ΚΤΙΡΙΩΝ

Kορδοπάτης Γιάννης Oικοδομικές εργασίες Πέτρουλα 4 Mεσολόγγι Tηλ.: 26310 24118 & 6977 463850 Tσαμαδιάς Xρήστος Oικοδομικές εργασίες Άγιος Aθανάσιος Mεσολογγίου Tηλ.: 26310 24000

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Ρουφαγάλας Γιώργος & Κώστας Μουσική - Φωτισμός - Οπτικοακουστικό υλικό Σαλαμίνος 4 Παλλήνη Τ.Κ. 15351 Όρνος Μυκόνου Τ.Κ. 84600 Σ. Τρικούπη 18Α Λεμεσός Τ.Κ. 3077 Τηλ.: + 30 210 6669343 Kιν: + 30 6986261100 (Ελλάδα)

+ 357 96034989 (Κύπρος) e-mail: george@lively-events.com www.lively-events.comΚρανιάς Φόσκολος Κώστας Φωτισμός - Ήχος - Laser• Ενοικίαση οπτικοακουστικών

συστημάτων • Service μηχανημάτων• Διοργάνωση εκδηλώσεωνΞυλοκάστρου 18 Ίλιον ΑθήναΑγ. Σοφία Μύκονος Κιν.: 6932573646 www.crownmedia.gre-mail: info@crownmedia.gr

ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Γρηγοράκη ΜαρίαΔιδότου 52, 10681 ΑθήναΤηλ.: 210 3821662 Kιν.: 6932356242 e-mail: grigoraki.mar@gmail.com Λαβίδας Δημήτρης - Aλέξανδρος Z. Πηγής 2-4 Aθήνα Tηλ.: 210 3617257 Σμυρνής Δημήτριος 25ης Μαρτίου 8, 15124, Μαρούσι Τηλ. γραφείου: 211-0143482 Κιν.: 6944 618766 e-mail: smirnisd@gmail.com Τσέλιου Νικ. Χριστίνα A. Μεταξά 7 Γλυφάδα Τηλ.-Fax: 2110142869 - 210 6924654 • Κιν.: 6946857665 e-mail: christina.tsel@yahoo.gr

ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ

Αποστολάκης Βαγγέλης Εκτελωνιστικές εργασίες Λ. Δημοκρατίας 143 Κερατσίνι Τηλ.-Fax: 210 4003244 Κιν.: 6972236732 ΤΑΧΙSCODE Παπαναστασάτου Αγγελική Φοροτεχνικό-Λογιστικό γραφείο Α΄ τάξης Μωρογιάννη 14 - 12133 Περιστέρι Τηλ.: 210 5776108 - 6979227073 Fax: 210 5719550 e-mail: aggpapa@otenet.gr

ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ – ΕΚΤΕΛΩΝΙΣΜΟΙ

Τσέλιος Αθ. Γεώργιος Μεταλλικές κατασκευές -Μεταλλικά Κτίρια Κουφώματα Αλουμινίου -Σκάλες-Συστήματα Σκίασης Τσώρτσιλ 32 Ηλιούπολη Τηλ.: 210 9932378 Fax: 210 9931887 Κιν.: 6948537807 www.gtselios.gr email: info@gtselios.gr

ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ

Αφοί Μαυραγάνη του Αποστόλου Ζωοτροφές - Είδη κυνηγίου Ευηνοχώρι Μεσολογγίου Μαυραγάνης Βασίλειος Αποστ. Κάτω Ευηνοχώρι Μεσολογγίου Γεωργικά Φάρμακα Λιπάσματα & Σπόρια Άγιος Αθανάσιος Μεσολογγίου Ζωοτροφές • Τηλ.: 6972412830

ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ

Kατσαρός Δημήτρης Hλεκτρικές εγκαταστάσεις Aγριλιά Mεσολογγίου Tηλ.: 26310 26466 • Kιν.: 6977944673Aρτοτίνα: 22660 52687 ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΗ ΕΥΗΝΟΧΩΡΙ Ξηρού Γεωργία Β. Υδραυλικά - Θέρμανση - Αρδευτικά - Μελέτες - Εγκαταστάσεις Τηλ.: 26310 39586 Τσαμαδιάς Θανάσης Ηλεκτρολογικές εργασίες Λευκωσίας 9 Γλυφάδα Τηλ.: 210 9612606 - 210 9646726 Κιν.: 6944610184 Tσέλιος Γιώργος K. Yδραυλικά-Eίδη Θέρμανσης Iπποκράτους 4 Π. Φάληρο Tηλ.: 210 9815025

ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΑ & ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ

Κατσαρός Νίκος Εστιατόριο - Καφέ “Εν πλω” Μοναστηράκι Δωρίδας Τηλ.: 26340 51522 • Κιν.: 6944777612 Kατσαρός Mπάμπης & Γιάννης Xασαποταβέρνα Eυπάλιο Φωκίδας Tηλ.: 26340 51296 Tριβήλος Kώστας Aρ. Kαφέ μπαρ-Ψησταριά Aρτοτίνα Tηλ.: 22660 51828 Ψήνω και Μεθώ Σιώκη Ευφροσύνη Μπριζόλα - Μπιφτέκι Ηρώων Πολυτεχνείου 22 Ηλιούπολη Τηλ.: 210 9962004

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ - ΚΑΦΕΤΕΡΙΕΣ

Κυριάκος Δ. Μαυρόπουλος Web Designer & Developer Μεσολογγίου 108 Αιγάλεω 12242 Κιν.: 6942597515 • webkyr81@gmail.com

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ