T.C.

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI

1

İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI İDARİ YAPILANMASI VE FAALİYET

ALANLARI

Mustafa ÜNVEREN İç Denetçi, CGAP

Ankara, 2017

Sunum Planı • Genel Olarak Denetim • Denetim Fonksiyonun Gerekliliği • Denetim ve Kontrol • Modern Kamusal Denetim Yaklaşımı (İç Denetim) • Türkiye’de Kamu İç Denetiminin Kurulması • İç Denetimin Özellikleri • İç Denetçinin Görev ve Yetkileri • Denetlenen Birimlerin Sorumlulukları • İç Denetim Türleri • İç Denetimin Unsurları • İç Denetim Başkanlığı

2

Denetim; kurumsal eylemlerin ve işlemlerin, öngörülen amaçlara, benimsenen ilke ve kurallar ile hukuka uygunluğunun araştırılmasıdır. Denetimde temel hedef, kurum amaçlarının gerçekleştirilme derecelerini saptayarak, faaliyetlerin etkililik, ekonomiklik ve verimlilik düzeylerinin geliştirilmesini sağlamaktır.

3

Denetim Neden Gereklidir? • Denetim, idarenin var oluş nedenini gerçekleştirip

gerçekleştirmediğinin ispatını sağlar.

• İdarenin hedeflenen amaçlara en uygun bir biçimde ulaşıp ulaşmadığının tespiti için yönetimin denetimle sınanması gerekir.

• Kurumsal amaçlara en kısa sürede ve en ekonomik şekilde, yüksek düzeyde kaliteyle ulaşılabilmesi için etkili bir denetim faaliyetinin varlığı şarttır.

• Sistem denetimsiz kalırsa düzensizlik, kapalılık ve durağanlığa gömülür ve güç kaybı meydana gelir.

4

Denetim ve Kontrol

Denetim; yetkili kişi ve birimler veya merciler tarafından mesleki bir faaliyet olarak bağımsız, disiplinli ve sistematik olarak yürütülen incelemelerdir.

Kontrol; yönetim sorumluluğu kapsamında idareler tarafından öngörülen amaçlara ulaşılabilmesi, faaliyet ve işlemlerin ilgili kurallarla uygun olarak yürütülmesi amacıyla tasarlanıp tatbik edilen faaliyet ve süreçlerdir.

5

(Modern Denetim Yaklaşımı) İç Denetim

• Risk bazlıdır • Denetim kaynak maliyetini dikkate alır • Denetim planlamasında çalışanların görüş ve önerileri alınır • Mesleki yeterliğin gereği sürekli eğitim ve gelişim gösterir • Sistematik ve süreklidir • İdareye güven sağlar • İdareye danışmandır • Sistem ve süreç odaklıdır • İdareyi geliştirme amaçlıdır • İyi uygulama örnekleri arar • Üst yöneticiye bağlıdır • Denetimin tüm çeşitlerini kapsar • Gelecek odaklıdır • Yazılı kuraları vardır • Çalışma ve raporlama anlayışı vardır • Rehberleri ve çalışma formları vardır • İDKK tarafından koordine edilir

6

İç Denetim: Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve

danışmanlık faaliyeti olarak tanımlanan iç denetim, Türk

Kamu Yönetimine, 24.12.2003 tarihli ve 25326 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan "5018 sayılı “Kamu Mali Yönetimi Kontrol Kanunu” ile giriş yapmıştır.

7

EKONOMİKLİK

(ECONOMIC)

ETKİLİLİK

(EFFECTIVENESS)

VERİMLİLİK

(EFFICIENCY)

3 E

8

Ekonomiklik; uygun kalite ve miktardaki kaynakların, uygun zamanda, en uygun maliyet ile edinilmesini ve kullanılmasını ifade etmektedir. Ekonomiklik unsuru çerçevesinde yapılan değerlendirmenin amacı, kamu kaynaklarının tutumlu biçimde kullanılıp kullanılmadığının anlaşılması ve aynı faaliyeti gerçekleştirmek için mevcut alternatiflerin kıyaslanarak kaynak tasarrufu sağlanması için iyileştirme alanlarının tespitidir

9

Verimlilik; Proje, program, süreç ve faaliyetlerde asgari miktarda girdi kullanılarak azami seviyede ve kalitede çıktı üretilmesi anlamına gelmektedir Kelime anlamı olarak belirli bir faaliyetin en az maliyet ile gerçekleştirilmesi ya da eldeki kaynaklar ile en fazla üretimin gerçekleştirilmesidir. Ekonomiklik unsuru girdilerin edinilmesine odaklanırken, verimlilik elde edilen bu girdiler ile üretilen çıktıların ilişkisine yoğunlaşmaktadır

10

Etkililik; başlangıçta belirlenen amaç ya da hedefe ulaşılması ya da ulaşılma derecesidir. Planlanan sonuçları gerçekleştirme kapasitesi olarak da tanımlanmaktadır. Etkililik değerlendirmesinde amaç; program, proje, süreç ve faaliyetlerin mevcut kaynak ve girdileri ile hedeflerini ne oranda gerçekleştirebildiklerini anlamak, hedeflerin azami ölçüde gerçekleştirilmelerine engel olan aksaklık ve eksikleri tespit ederek, iyileştirme alanlarını tanımlamaktır

11

Nesnel güvence sağlama; idare içerisinde etkin bir iç kontrol sisteminin var olup olmadığına; idarenin risk yönetimi, iç kontrol sistemi ve işlem süreçlerinin etkin bir şekilde işleyip işlemediğine; üretilen bilgilerin doğru ve tam olup olmadığına; varlıklarının korunup korunmadığına; faaliyetlerin etkili, ekonomik, verimli ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine dair idare içine ve dışına makul güvencenin verilmesidir.

12

Danışmanlık faaliyeti; idarenin hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik faaliyetlerinin ve işlem süreçlerinin sistematik ve düzenli bir biçimde değerlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmasıdır.

13

İç Denetimin Amacı

İç denetim; kurum faaliyetlerinin amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara, performans programlarına ve mevzuata uygun olarak planlanmasını ve yürütülmesini; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını; bilgilerin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve zamanında elde edilebilirliğini sağlamayı amaçlar.

14

Türkiye’de Kamu İç Denetiminin Kurulması Türkiye’nin, Avrupa Birliği’ne üyelik yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için toplam 35 fasılda ele alınan müzakere konularından biri de 32 numaralı mali kontrol faslıdır. Bu fasıl, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile birlikte Türkiye’ye iç denetimi de kazandırmıştır. 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu 76 yıl uygulandıktan sonra yerini, 24.12.2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na bırakmıştır.

15

KAMUDA İÇ DENETİM

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 63, 64, 65, 66, 67 ve geçici 5’inci maddelerinde; ve

“İç Denetçilerin Çalışma Usul Ve Esasları

Hakkında Yönetmelik” de

• İç denetim,

• İç denetçinin görevleri,

• İç denetçinin nitelikleri ve atanması,

• İç Denetim Koordinasyon Kurulu

düzenlenmiştir.

16

İç denetim faaliyetinin kapsamı yalnızca harcamalar/ödemeler ile gelir işlemleri olmayıp, idarelerin tüm faaliyetleri ve işlem süreçleri İç Denetim faaliyetinin kapsamında yer almaktadır. Teşkilat bakımından da idarelerin merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatına dahil tüm birimlerinin faaliyet ve işlemleri iç denetim kapsamına dahildir.

17

İÇ DENETİMİN ÖZELLİKLERİ İç denetim, -Sertifikalı iç denetçiler tarafından, -İç Denetim Koordinasyon Kurulunun koordinasyon ve rehberliğinde, -Kurul tarafından belirlenen genel kabul görmüş standartlara ve -İç Denetim Birimi Başkanlığı tarafından hazırlanan, Üst yönetici tarafından onaylanan, Risk odaklı denetim plan ve programlarına, göre yapılır. İç denetim sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla gerçekleştirilir. İç denetim faaliyeti fonksiyonel bağımsızlık ilkesine uygun olarak yürütülür.

18

İÇ DENETÇİLERİN ATANMASI VE GÖREVLENDİRİLMELERİ

• İç denetçiler; bakanlıklar ve bağlı idarelerde üst yöneticinin teklifi üzerine Bakan, diğer idarelerde doğrudan üst yönetici tarafından atanır.

• Doğrudan üst yöneticiye bağlıdır.

• İç denetçiler, iç denetim faaliyetinin yerine getirilmesinde bağımsızdırlar.

• İç Denetim sertifikalı iç denetçiler tarafından yapılır.

19

İÇ DENETÇİNİN GÖREVLERİ (1)

a) Nesnel risk analizlerine dayanarak kamu idarelerinin yönetim ve iç kontrol yapılarını değerlendirmek.

b) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak.

c) Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak.

ç) İdarenin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek.

d) Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak.

e) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak ve bunları takip etmek.

20

İÇ DENETÇİNİN GÖREVLERİ (2)

f) Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlanıldığında, ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.

g) Kamu idaresince üretilen bilgilerin doğruluğunu denetlemek.

ğ) Üst yönetici tarafından gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede yardımcı olmak, belirlenen performans göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek.

h) Suç teşkil eden durumlara ilişkin tespitlerini üst yöneticiye bildirmek.

21

İÇ DENETÇİLERİN YETKİLERİ

İç denetçi, görevlerinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak aşağıdaki yetkilere sahiptir:

a) Denetim konusuyla ilgili elektronik ortamdakiler dahil her türlü bilgi, belge ve dokümanlar ile nakit, kıymetli evrak ve diğer varlıkların ibrazını ve gösterilmesini talep etmek.

b) Denetlenen birim çalışanlarından, iç denetim faaliyetlerinin gereği olarak yardım almak, yazılı ve sözlü bilgi istemek.

c) Denetim faaliyetinin gerektirdiği araç, gereç ve diğer imkanlardan yararlanmak.

ç) Denetimi engelleyici tutum, davranış ve hareketleri üst yöneticinin bilgisine intikal ettirmek.

22

DENETLENEN BİRİMLERİN SORUMLULUĞU

Denetlenen birim yetkilileri; mali yönetim ve kontrol sistemleri ile bütçenin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması, muhasebeleştirilmesi, raporlanması işlemleri ile mali olmayan işlem ve faaliyetlere ait bilgi ve belgeleri iç denetçilere ibraz etmek, görevin sağlıklı yapılmasını sağlayacak önlemleri almak ve her türlü yardım ve kolaylığı göstermek zorundadırlar.

İç denetim faaliyetleri, denetlenen birim yönetimlerinin kendi görev alanındaki risk yönetimi, kontrol ve yönetim süreçlerinin kurulması, uygulanması ve geliştirilmesi konularındaki sorumluluklarını kaldırmaz.

23

İç Denetimin Unsurları

Kuruma katılan değer, sağlanan güvence, verilen danışmanlık hizmeti, evrensel standartlara uygunluk, kurumsal bağımsızlık, risk odaklı denetim ve meslek ahlâk kuralları iç denetiminin temel unsurlarını oluşturur.

24

Kamu idarelerinde gerçekleştirilecek iç denetim faaliyetinin uygulanacağı temel beş alan şunlardır: - Uygunluk denetimi, - Performans denetimi, - Mali denetim, - Bilgi teknolojisi (BT) denetimi, - Sistem denetimi.

25

•Uygunluk Denetimi: Denetlenen birimin faaliyet ve işlemlerinin

Kanun, Tüzük ve diğer mevzuata uygunluğunun denetlenmesidir.

26

•Performans Denetimi: Denetlenen birimin faaliyet ve işlemlerinin planlama, uygulanma ve kontrol aşamalarında etkililik, verimlilik ve ekonomikliğin denetlenmesidir.

27

•Mali Denetim: Gelir, gider ve yükümlülüklerin hesaplarının, mali sistem ve tabloların güvenilirliğinin denetlenmesi,

28

•Bilgi Teknolojisi Denetimi: Denetlenen birimin elektronik bilgi sistemlerinin sürekliliğinin ve güvenirliliğinin denetlenmesi,

29

• Sistem Denetimi: İç kontrol sisteminin analiz edilmesi, eksikliklerinin tespit edilmesi, kalite ve uygunluğunun araştırılması suretiyle denetlenmesi.

30

İÇ DENETİM BAŞKANLIĞI

İç denetim faaliyetlerinin amacına uygun olarak yürütülmesini temin maksadıyla, Bakanlık Makamının 23.01.2008 tarih ve 6 sayılı Onayına istinaden doğrudan Müsteşara bağlı olarak görev yapmak üzere "Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı" kurulmuştur. Başkanlığımızda 13 İç Denetçi görev yapmaktadır.

Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İç Denetim Başkanlığı, üst yöneticiye doğrudan bağlıdır.

İç Denetim Başkanı, iç denetim faaliyetinin, bağımsız ve tarafsız olarak, mevzuata, standartlara ve rehberlere uygun bir şekilde yürütülmesinden sorumludur.

31

32

33

34