Τα πολιτεύματαΤα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόληςΠοιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόλης--κράτους;κράτους;

ελευθερίαελευθερία--αυτονομίααυτονομία--αυτάρκειααυτάρκεια

Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόληςΠοια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόλης--κράτους;κράτους;

γεωγραφικάγεωγραφικά--οργανωτικάοργανωτικά

Τα πολιτεύματαΤα πολιτεύματα Ποιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόληςΠοιες ήταν οι επιδιώξεις κάθε πόλης--κράτους;κράτους;

ελευθερίαελευθερία--αυτονομίααυτονομία--αυτάρκειααυτάρκεια

Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόληςΠοια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόλης--κράτους;κράτους;

γεωγραφικάγεωγραφικά--οργανωτικάοργανωτικά

πόλις/άστυπόλις/άστυ πολίτευμαπολίτευμα

ύπαιθρος χώραύπαιθρος χώρα

Τειχισμένο, κέντρο διοίκησης

Κώμες & καλλιεργήσιμες εκτάσεις

Ο τρόπος άσκησης της εξουσίας

και ο βαθμός συμμετοχής των πολιτών

ΠολιτεύματαΠολιτεύματα

Έχουμε ήδη πει πως ο θεσμός της πόληςΈχουμε ήδη πει πως ο θεσμός της πόλης--κράτους είναι ο βασικός κράτους είναι ο βασικός

τρόπος οργάνωσης των Ελλήνων από την αρχαϊκή εποχή και τρόπος οργάνωσης των Ελλήνων από την αρχαϊκή εποχή και

έπειτα.έπειτα.

Ποιοι αποτέλεσαν εξαίρεση; Ποιοι αποτέλεσαν εξαίρεση;

Οι Οι απομονωμένοιαπομονωμένοι, δηλαδή , δηλαδή ΜακεδόνεςΜακεδόνες και και ΗπειρώτεςΗπειρώτες..

Οι υπόλοιποι οργανώθηκαν σε πόλειςΟι υπόλοιποι οργανώθηκαν σε πόλεις--κράτη και η συνηθέστερη κράτη και η συνηθέστερη

μορφή εξέλιξης των πολιτευμάτων ήταν η ακόλουθη: μορφή εξέλιξης των πολιτευμάτων ήταν η ακόλουθη:

Βασιλεία Βασιλεία Αριστοκρατία Αριστοκρατία Ολιγαρχία Ολιγαρχία Τυραννίδα Τυραννίδα

ΔημοκρατίαΔημοκρατία

ΠροσοχήΠροσοχή: : ΔενΔεν ακολούθησαν όλες οι πόλεις αυτή την πορεία. ακολούθησαν όλες οι πόλεις αυτή την πορεία.

Υπήρξαν πόλεις που δεν γνώρισαν δημοκρατία και πόλεις που Υπήρξαν πόλεις που δεν γνώρισαν δημοκρατία και πόλεις που

κατέληξαν δημοκρατικές χωρίς να διέλθουν όλα τα στάδια.κατέληξαν δημοκρατικές χωρίς να διέλθουν όλα τα στάδια.

Επικράτηση αρίστωνΕπικράτηση αρίστων

Η Η επικράτησηεπικράτηση της της πόληςπόλης--κράτουςκράτους συνέπεσε/συνέβαλε με συνέπεσε/συνέβαλε με

την/στην την/στην παρακμή παρακμή τηςτης βασιλείας βασιλείας και την και την επικράτησηεπικράτηση

των των ευγενώνευγενών..

Κάτω από ποιες συνθήκες επικράτησαν οι Κάτω από ποιες συνθήκες επικράτησαν οι άριστοι/ιππείςάριστοι/ιππείς; ;

μόνιμες εγκαταστάσειςμόνιμες εγκαταστάσεις η γη πηγή πλούτουη γη πηγή πλούτου άριστοιάριστοι

Παρακμή αρίστωνΠαρακμή αρίστων

Ο Ο β΄ αποικισμόςβ΄ αποικισμός έφερε στο προσκήνιο νέες κοινωνικές έφερε στο προσκήνιο νέες κοινωνικές

ομάδες, που ομάδες, που δεν εξαρτώνται από την κατοχή γηςδεν εξαρτώνται από την κατοχή γης. . Ποιες Ποιες

ήταν αυτές;ήταν αυτές;

τεχνίτεςτεχνίτες--βιοτέχνεςβιοτέχνες--έμποροιέμποροι--ναυτικοίναυτικοί

Οι νέες αυτές ομάδες τι θα διεκδικήσουν;Οι νέες αυτές ομάδες τι θα διεκδικήσουν;

Συμμετοχή στην άσκηση της Συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίαςεξουσίας. .

Θα μετατρέψουν την Θα μετατρέψουν την οικονομικήοικονομική δύναμη σε δύναμη σε πολιτικήπολιτική..

Εκτός από τις οικονομικές εξελίξεις ένας επιπλέον Εκτός από τις οικονομικές εξελίξεις ένας επιπλέον

παράγοντες οδήγησε σε κρίση την παράγοντες οδήγησε σε κρίση την αριστοκρατίααριστοκρατία, η , η

οπλιτική φάλαγγαοπλιτική φάλαγγα..

ΌπλονΌπλον

Γνωρίζετε τι ήταν το Γνωρίζετε τι ήταν το όπλονόπλον;;

ΌπλονΌπλον ονομαζόταν η στρογγυλή ονομαζόταν η στρογγυλή ασπίδαασπίδα κατασκευασμένη κατασκευασμένη

από χαλκό, ξύλο και δέρμα.από χαλκό, ξύλο και δέρμα.

Ήταν το κυρίως αμυντικό μέσο, η νέα τεχνολογία, που Ήταν το κυρίως αμυντικό μέσο, η νέα τεχνολογία, που

καθόρισε τον τρόπο μάχης των Ελλήνων από την καθόρισε τον τρόπο μάχης των Ελλήνων από την

αρχαϊκή εποχή και έπειτα.αρχαϊκή εποχή και έπειτα.

Γι’αυτό και έδωσε τελικά το όνομα της και στην υπόλοιπη Γι’αυτό και έδωσε τελικά το όνομα της και στην υπόλοιπη

εξάρτυση των στρατιωτών/οπλιτών.εξάρτυση των στρατιωτών/οπλιτών.

ΟπλισμόςΟπλισμός

ΟπλισμόςΟπλισμός

Κνημίδες

Δόρυ

ΟπλισμόςΟπλισμός Θώρακας

Λινοθώρακας

Σπαρτιάτης Οπλίτης

Οπλιτική ΦάλαγγαΟπλιτική Φάλαγγα

Η οπλιτική φάλαγγα αποδείχθηκε εξαιρετικά Η οπλιτική φάλαγγα αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική και κυριάρχησε για τρεις αιώνες.αποτελεσματική και κυριάρχησε για τρεις αιώνες.

Άλλαξε τον τρόπο του πολέμου.Άλλαξε τον τρόπο του πολέμου.

Κάθε πόλη για να έχει μια ελπίδα έπρεπε να διαθέτει Κάθε πόλη για να έχει μια ελπίδα έπρεπε να διαθέτει οπλιτική φάλαγγα.οπλιτική φάλαγγα.

Πώς η ανάγκη διατήρησης οπλιτικής φάλαγγας οδήγησε σε κρίση Πώς η ανάγκη διατήρησης οπλιτικής φάλαγγας οδήγησε σε κρίση τον αριστοκρατικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας;τον αριστοκρατικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας;

Με δύο τρόπους:Με δύο τρόπους:

1.1. Ο οπλίτης έπρεπε να Ο οπλίτης έπρεπε να επωμίζεταιεπωμίζεται το κόστος το κόστος εξεξοπλισμούοπλισμού και συντήρησης.και συντήρησης.

2.2. Η ίδια η φάλαγγα καλλιεργούσε την ιδέα της Η ίδια η φάλαγγα καλλιεργούσε την ιδέα της ισότητας.ισότητας.

ΚόστοςΚόστος Η τυπική εξάρτυση περιλάμβανεΗ τυπική εξάρτυση περιλάμβανε

1.1. Όπλον διαμέτρου 90 εκατοστών από χαλκό, ξύλο και Όπλον διαμέτρου 90 εκατοστών από χαλκό, ξύλο και δέρμα.δέρμα.

2.2. Θώρακα μπρούτζινο ή λινοθώρακαΘώρακα μπρούτζινο ή λινοθώρακα

3.3. Κράνος χάλκινο/μπρούτζινοΚράνος χάλκινο/μπρούτζινο

4.4. Δόρυ δύο μέτρων με μεταλλική αιχμήΔόρυ δύο μέτρων με μεταλλική αιχμή

5.5. Ξίφος περίπου ενός μέτρου σιδερένιο/χάλκινοΞίφος περίπου ενός μέτρου σιδερένιο/χάλκινο

6.6. Κνημίδες μπρούτζινεςΚνημίδες μπρούτζινες

Αυτός ήταν ο βασικός εξοπλισμός, που η απόκτηση και Αυτός ήταν ο βασικός εξοπλισμός, που η απόκτηση και συντήρησή του επιβάρυνε τον οπλίτη.συντήρησή του επιβάρυνε τον οπλίτη.

Τα νέα κοινωνικά στρώματα μπορούσαν να επωμιστούν Τα νέα κοινωνικά στρώματα μπορούσαν να επωμιστούν αυτό το κόστος.αυτό το κόστος.

ΤακτικήΤακτική

Ο οπλίτης κρατούσε το όπλον με το αριστερό χέρι.Ο οπλίτης κρατούσε το όπλον με το αριστερό χέρι.

Με πυκνή διάταξη ο καθένας προΜε πυκνή διάταξη ο καθένας προάσπιζεάσπιζε τον εξ αριστερών τον εξ αριστερών

σύντροφο του.σύντροφο του.

Ολόκληρος ο συνΟλόκληρος ο συνασπισμόςασπισμός βασιζόταν στην εμπιστοσύνη βασιζόταν στην εμπιστοσύνη

και στο συγχρονισμό των οπλιτών.και στο συγχρονισμό των οπλιτών.

Γι’αυτό και ο ρίψΓι’αυτό και ο ρίψασπιςασπις (αυτός που ρίχνει την ασπίδα για να τρέξει (αυτός που ρίχνει την ασπίδα για να τρέξει

γρηγορότερα) γρηγορότερα) ήταν απόβλητος από την κοινωνία.ήταν απόβλητος από την κοινωνία.

Έτσι η φάλαγγα καλλιεργούσε την ιδέα της εμπιστοσύνης Έτσι η φάλαγγα καλλιεργούσε την ιδέα της εμπιστοσύνης

και της ισότητας μεταξύ των οπλιτών.και της ισότητας μεταξύ των οπλιτών.

Φυσικά η επέκταση αυτής της ιδέας από την οπλιτική Φυσικά η επέκταση αυτής της ιδέας από την οπλιτική

κοινότητα και στην πολιτική ήταν εύκολο να γίνει.κοινότητα και στην πολιτική ήταν εύκολο να γίνει.

Νομοθέτες ή αισυμνήτεςΝομοθέτες ή αισυμνήτες

Οι άριστοι δεν παρέδωσαν αμαχητί την εξουσία στους Οι άριστοι δεν παρέδωσαν αμαχητί την εξουσία στους πλούσιους.πλούσιους.

Τέλη 7Τέλη 7ουου και αρχές 6και αρχές 6ουου οι συγκρούσεις απειλούσαν την οι συγκρούσεις απειλούσαν την ύπαρξη της πόλης.ύπαρξη της πόλης.

Μια Μια εκτονωτική λύσηεκτονωτική λύση ήταν η ήταν η καταγραφήκαταγραφή του του εθιμικού εθιμικού δικαίουδικαίου..

Τι ονομάζουμε εθιμικό δίκαιο;Τι ονομάζουμε εθιμικό δίκαιο;

Το άγραφο δίκαιο, οι κανόνες που ισχύουν παλαιόθεν.Το άγραφο δίκαιο, οι κανόνες που ισχύουν παλαιόθεν.

Πώς αυτή η καταγραφή λειτουργούσε εκτονωτικά;Πώς αυτή η καταγραφή λειτουργούσε εκτονωτικά;

Περιόριζε τις αυθαιρεσίες και τις διεκδικήσεις.Περιόριζε τις αυθαιρεσίες και τις διεκδικήσεις.

Η καταγραφή ανατέθηκε στους Η καταγραφή ανατέθηκε στους αισυμνήτεςαισυμνήτες ή ή νομοθέτεςνομοθέτες..

Νομοθέτες ή αισυμνήτεςΝομοθέτες ή αισυμνήτες

Οι νομοθέτες/αισυμνήτες:Οι νομοθέτες/αισυμνήτες:

1.1. ανέλαβαν από τα ανέλαβαν από τα τέλη 7τέλη 7ουου την την καταγραφήκαταγραφή του του

εθιμικούεθιμικού δικαίουδικαίου

2.2. ήταν πρόσωπα ήταν πρόσωπα κοινής αποδοχήςκοινής αποδοχής

3.3. συνήθως συνήθως προέρχοντανπροέρχονταν από τους από τους αρίστουςαρίστους

Αισυμνήτες:Αισυμνήτες:

1.1. ΑθήναΑθήνα--ΣόλωναςΣόλωνας & & ΔράκωνΔράκων

2.2. ΛυκούργοςΛυκούργος--ΣπάρτηΣπάρτη

ΟλιγαρχίαΟλιγαρχία--τιμοκρατίατιμοκρατία

Οι αισυμνήτες Οι αισυμνήτες διεύρυνανδιεύρυναν την πολιτική βάση με την πολιτική βάση με κριτήριοκριτήριο

τα τα εισοδήματαεισοδήματα..

Έτσι συμμετείχαν στη διακυβέρνηση οι Έτσι συμμετείχαν στη διακυβέρνηση οι ολίγοιολίγοι πλούσιοι πλούσιοι

(που ήταν περισσότεροι από τους αρίστους) και το (που ήταν περισσότεροι από τους αρίστους) και το

πολίτευμα ονομάστηκε πολίτευμα ονομάστηκε ολιγαρχικόολιγαρχικό..

Το κριτήριο ήταν εισοδηματικό, που στην αρχαιότητα Το κριτήριο ήταν εισοδηματικό, που στην αρχαιότητα

ονομαζόταν ονομαζόταν τίμηματίμημα..

Έτσι η ολιγαρχία αποκαλούνταν και Έτσι η ολιγαρχία αποκαλούνταν και τιμοκρατίατιμοκρατία..

Τα παραπάνω συνιστούν το παράδειγμα της Τα παραπάνω συνιστούν το παράδειγμα της ΑθήναςΑθήνας με τις με τις

μεταρρυθμίσεις του μεταρρυθμίσεις του ΣόλωναΣόλωνα..

ΤυραννίδαΤυραννίδα

Ποιον ονομάζουμε σήμερα τύραννοΠοιον ονομάζουμε σήμερα τύραννο;;

Στην αρχαιότητα τύραννος σημαίνει ηγέτης.Στην αρχαιότητα τύραννος σημαίνει ηγέτης.

ΣυνήθωςΣυνήθως οι τύραννοι αποδεικνύονταν οι τύραννοι αποδεικνύονταν κακοίκακοί και και αυταρχικοίαυταρχικοί ηγέτεςηγέτες

με αποτέλεσμα η λέξη να αποκτήσει τη σημερινή της σημασία.με αποτέλεσμα η λέξη να αποκτήσει τη σημερινή της σημασία.

Ωστόσο υπήρξαν και Ωστόσο υπήρξαν και καλοί τύραννοικαλοί τύραννοι..

Χαρακτηριστικά τυράννων:Χαρακτηριστικά τυράννων:

1.1. συνήθως ευγενείςσυνήθως ευγενείς

2.2. εκμεταλλεύτηκανεκμεταλλεύτηκαν τις κοινωνικές τις κοινωνικές συγκρούσειςσυγκρούσεις

3.3. ηγήθηκαν ηγήθηκαν κατώτερωνκατώτερων κοινωνικών ομάδωνκοινωνικών ομάδων

4.4. επέβαλαν επέβαλαν προσωπική εξουσίαπροσωπική εξουσία

5.5. οι περισσότεροι οι περισσότεροι δολοφονήθηκανδολοφονήθηκαν

6.6. τέλη τέλη 66ουου οι τυραννίδες έπεσανοι τυραννίδες έπεσαν

ΔημοκρατίεςΔημοκρατίες

Με την πτώση των τυράννων άνοιξαν δύο δρόμοι: Με την πτώση των τυράννων άνοιξαν δύο δρόμοι:

11οςος, , επιστροφήεπιστροφή στην στην ολιγαρχίαολιγαρχία

22οςος, , δημοκρατίαδημοκρατία

Το δεύτερο δρόμο ακολούθησε η Το δεύτερο δρόμο ακολούθησε η ΑθήναΑθήνα με τις με τις μεταρρυθμίσεις του μεταρρυθμίσεις του ΚλεισθένουςΚλεισθένους..

ΔημοκρατίαΔημοκρατία

Εκκλησία του δήμουΕκκλησία του δήμου: το κυρίαρχο όργανο, η συνέλευση : το κυρίαρχο όργανο, η συνέλευση των πολιτών.των πολιτών.

ΙσηγορίαΙσηγορία: όλοι οι πολίτες μπορούν να αγορεύουν ίσο : όλοι οι πολίτες μπορούν να αγορεύουν ίσο χρόνο χρόνο

ΙσονομίαΙσονομία: όλοι οι πολίτες : όλοι οι πολίτες συμμετέχουνσυμμετέχουν στη διαμόρφωση στη διαμόρφωση και και υπόκεινταιυπόκεινται εξίσου στους εξίσου στους νόμουςνόμους..

ΑσκήσειςΑσκήσεις

Σελίδα 121, ασκήσεις 6 και 7.Σελίδα 121, ασκήσεις 6 και 7.