Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Athens - Αthanoulus - Νείθ

Ερευνα: Δημήτρης Σκουρτέλης

Η θεά Αθηνά

Βίντεο YouTube

Λένε πως και ο μυθικός Κέκροπας, μισός φίδι και μισός άνθρωπος, ο πρώτος βασιλιάς της Αθήνας, ήταν Αιγύπτιος, αν και άλλοι τον θέλουν αυτόχθονα. «Ελέγετο δε διφυής και δια το από Αιγύπτου γενέσθαι και εις Ελλάδα ελθείν και βασιλεύσαι» και εισήγαγε από εκεί τη νομοθεσία -και τη λατρεία του Ηφαίστου.[53] (Περίληψη: «Πρώτος ο Κέκροπας αποκάλεσε το θεό «Δία», ενώ πριν δεν είχε όνομα. Πρώτος έστησε βωμό, και πρώτος άγαλμα της Αθηνάς») [54] «ούτος πρώτος βουν εθυσίασε και Ζήνα προσηγόρευσεν»[55] Να η επιβεβαίωση ότι τα ονόματα των θεών ήρθαν από την Αίγυπτο, όπως λέει ο Ηρόδοτος. Ο Παυσανίας διαφωνεί, λέγοντας πως ο Κέκροπας πρώτος ονόμασε τον Δία «Ύπατο», και απαγόρεψε τις αιματηρές θυσίες.[56] Και οι δυο μαρτυρίες τεκμηριώνουν θρησκευτική μεταβολή.

Ο Κέκροπας, σύμφωνα με άλλο Μύθο, ήταν σύγχρονος με τη γέννηση του… Δία! Συνεπώς, είναι φυσικό να του έδωσε πρώτος όνομα. Φαίνεται πως περιμάζεψε και προστάτεψε τους Κουρήτες – Κορύβαντες, αυτούς που ανάθρεψαν τον Δία στην Κρήτη (στην Ίδη της Τροίας στην πραγματικότητα) Σκότωσε τον ξετρελαμένο πατέρα τους, τον Σώκο, που κυνήγαγε τη μαμά τους, την Κόμβη. Η Κόμβη ήταν κόρη του Ασωπού. Τα ονόματα των Κουρήτων – Κορυβάντων ήταν Πρυμνεύς, Μίμας, Άκμων, Δαμνεύς, Ωκύθοος, Ιδαίος και Μελισσεύς. Αν γεννήθηκαν στην Αιτωλία η την Χαλκίδα, (το άλλο όνομα της

μαμάς τους)[57] από πού πήραν τα ονόματα «Ιδαίος» και «Μελισσεύς»; Φυσικά, από την Φρυγική πόλη Μέλισσα και το Τρωικό βουνό Ίδη, τον πραγματικό τόπο της γέννησής τους, μια που δεν ήταν Κρητικοί, αλλά Αιτωλοί, (σύμφωνα με το μύθο της Κόμβης) για να ονομαστούν από την Κρητική Ίδη. (Αυτό είναι άλλο κεφάλαιο)

Ο Ομηρος λέει πως το όρνεο Κύμινδις ονομάζεται και Χαλκίδα. Η μαμά των Κουρητών Κόμβη – Κύμινδις - Χαλκίδα, λέει ο Μύθος, μεταμορφώθηκε σε πουλί. Η σύνδεση πουλιών με τον Δία και τους Κουρήτες, σχετίζεται με τις αποδημίες τους, (δες κεφ. «Μαύρη ζωή») και υποδηλώνει την μακρινή = ξένη καταγωγή του θεού.

Κάπως έτσι λατρεύονταν η Αφροδίτη σε έναν ναό στην Αθήνα. Η λατρεία λίθων είναι Σημιτική επιρροή

Ο διάδοχός του Κέκροπα, Ερεχθεύς, (αυτόν μόνο ξέρει ο Όμηρος) ήταν ο πρώτος που θυσίασε βόδι στο Δία,[58] κάνοντας νέα ανατροπή. Και σε αυτόν αποδίδουν Αιγυπτιακή καταγωγή. Οι βασιλείς Κέκροψ ο α΄, Ερεχθεύς και Εριχθόνιος, είναι και οι τρεις φίδια από τη μέση και κάτω, αλλά δεν έχουν καμιά συγγένεια! Πρέπει λοιπόν, τα ιστορικά αυτά

πρόσωπα απ’ την Αίγυπτο, να αναμίχθηκαν με το ντόπιο θρύλο κάποιου Διφυούς (Φιδάνθρωπου) Ήρωα ή Βασιλιά, έχοντας έτσι παρόμοια μορφή και βίο και οι τρεις, χωρίς να είναι συγγενείς. Στη συνέχεια, πολλοί είπαν πως Διφυής σημαίνει Ελληνοαιγύπτιος. Ο ποιητής Μάχωνας φαίνεται πως κάνει τέτοιο υπαινιγμό, γράφοντας: «Πόλη του Κέκροπα, κάποτε και στην Αίγυπτο έβγαινε δυνατό βλαστάρι των Μουσών…»[59]

Η Βαβυλώνια Ιστάρ με τις κουκουβάγιες, έμβλημα της... Αθηνάς.

Οι Ερεχθείδες επεκτάθηκαν στη Βοιωτία, χτίζοντας και εκεί Αθήνες, που χάθηκαν από πλημμύρες.[60] Διαίσθησή μου είναι πως Θήβα και Αθήνα έχουν κοινή ετυμολογία. Η πρώτη χτίστηκε με τις συμβουλές της θεάς, που ήταν και προστάτης της δεύτερης. Παρόμοια χτίστηκε και το Ίλιον, (Τροία) και προφανώς και οι άλλες «Ελληνικές» Θήβες της Ασίας και της Αφρικής.

Και ο Λέλεξ, ο βασιλιάς των Μεγάρων, ήταν Αιγύπτιος, γιος του Ποσειδώνα και της Λιβύης.[61] Και εκεί κοντά, στη Σαλαμίνα, υπήρχε και άλλος Διφυής (Ελληνοαιγύπτιος ή/και φιδάνθρωπος) βασιλιάς, ο Κυγχρεύς, που μάλιστα εμφανίστηκε στη ναυμαχία της Σαλαμίνας..

Πολλά στοιχεία πολιτισμού, το πρώτο άλογο, το πρώτο άρμα, το πρώτο νόμισμα, τα Παναθήναια, τα Κρόνεια, τα Ελευσίνια Μυστήρια, η καλλιέργεια της ελιάς, των σιτηρών, του αμπελιού, το… νέρωμα του κρασιού, ο θεσμός του γάμου, η ταφή των νεκρών, συνδέθηκαν με αυτή την Αιγυπτιακή δυναστεία. Φυσικά, πολλά από αυτά έγιναν νωρίτερα, αλλά η επίδραση των Αιγύπτιων Ερεχθειδών ήταν τόσο δυνατή, που όλα αποδόθηκαν σε αυτούς. Ο Ομηρος, περίεργα, γνωρίζει μόνο τον Ερεχθέα, και όχι τον Κέκροπα… Άρα, ο δεύτερος ήταν πρόσφατος, και κατόπι ανακηρύχθηκε… γενάρχης των Αθηναίων.

Σκηνή από τα Ελευσίνια. Δεξιά και αριστερά, φοίνικες, ένα μεσανατολικό σύμβολο

Οι Αιγύπτιοι, και αρκετοί Έλληνες, έλεγαν πως τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν αντιγραφή των

αιγυπτιακών. Οι Αθηναίοι, «είναι επίσης οι μόνοι Έλληνες που ορκίζονται στην Ίσιδα, και τόσο στη μορφή όσο και στα ήθη μοιάζουν πολύ με τους Αιγύπτιους» /…/ «Λένε και πολλά άλλα παραπλήσια» (οι Αιγύπτιοι) «πιο πολύ από διάθεση οικειοποίησης» (της φήμης της Αθήνας) «παρά από φιλαλήθεια»[62]

Η λέξη Αθήναι-Αθηνά έχει πολλές πιθανές ερμηνείες, αλλά δεν είναι Ελληνική. (άλλοι λένε Ινδική, άλλοι Ετρουσκική, άλλοι Πελασγική) Έχει κοινή ρίζα με το…τηγάνι=άτανον>τήγανον (athanouvium, athanoulus, κλπ =ιερά κεραμικά σκεύη στα Λατινικά, από Ετρουσκική ρίζα) [63] Η Αθηνά ήταν προστάτης των αγγειοπλαστών, που έφτιαχναν και μαγειρικά σκεύη. Υπήρχε στο Άργος «Αθηνά Σάλπιγγα», που ο ναός της είχε κτιστεί από τον Ηγέλεω, γιο του Τυρσηνού [64](Ετρούσκου) Η θεά είχε γεννηθεί στη Λιβύη, στον ποταμό Τρίτωνα… (μετά βρήκανε «Τρίτωνες» και στην Ελλάδα, και τελικά είπαν πως το επίθετο Τριτογένεια συμβολίζει τις τρεις αλλαγές του… αέρα και των εποχών![65]) Ο Ηρόδοτος την αναγνωρίζει ανάμεσα στις Αιγυπτιακές θεότητες.[66] Την ταυτίζουν με την θεά Νειθ.

Κουκουβάγιες ήταν τα ιερά ζώα της Μεσανατολικής Λίλιθ. [67](Λίνδος-Λίλιθ-Νείθ) Οι Φοίνικες έλεγαν πως η «Ελ-λωτία»[68] Αθηνά ήταν κόρη του (Φοίνικα) θεού (=Ελ) Κρόνου, που στις περιπλανήσεις του, της ανέθεσε την πόλη.[69] Ήταν δηλαδή, Φοινικική αποικία. Σώπα καλέ… Ο Ομηρος αναφέρει πως ο Ελληνικός στρατός στην Τροία διασπάστηκε γιατί πολλοί δεν ήθελαν να θυσιάσουν στην Αθηνά.[70] Άρα, εκείνη την εποχή η λατρεία της δεν είχε υιοθετηθεί από όλους τους Έλληνες.

Η Αττική είναι το ξηρότερο και πιο άγονο μέρος της Ελλάδας. Και όμως, ο Μύθος λέει πως εκεί ξεκίνησε η καλλιέργεια των σιτηρών, με τον Τριπτόλεμο. Αν υπάρχει ιστορική βάση, τότε το σιτάρι πρέπει να ήταν εισαγόμενη καλλιέργεια, μαζί με τη λατρεία που το συνόδευε… Οι Αιγύπτιοι έλεγαν πως ο Τριπτόλεμος, που διέδωσε την καλλιέργεια των σιτηρών, διδάχτηκε από τον Όσιρι.[71] Λένε πως πολλοί νόμοι του Σόλωνα, όπως η υποχρέωση να δηλώνεται η πηγή των εισοδημάτων του πολίτη, η απαγόρευση πώλησης του οφειλέτη ως δούλου, η Σεισάχθεια (κατάργηση των χρεών) εμπνεύστηκαν από την Αίγυπτο.[72]

Η Απολλώνια λατρεία του φοίνικα

Θήβα

Θήβα, Θήβαι, Θήβη, δεν βρίσκονταν μόνο στη Βοιωτία και την Αίγυπτο. Υπήρχε Θήβα και στη Θεσσαλία (Οι Καδμείοι της Θήβας είχαν εκδιωχθεί στη Θεσσαλία) καθώς και στη Μικρά Ασία, που ήταν σύμμαχος της Τροίας, και «ιερή».[30] Θήβης (είναι μάλλον άκλιτο) υπήρχε και στην Παλαιστίνη.[31] Η Μικρασιατική Θήβα κατοικούνταν από Κίλικες Σημίτες.[32] Η γυναίκα του Έκτορα, η Ανδρομάχη, κατάγονταν από εκεί.[33] Οι μυθικοί Κίλιξ και Σύρος ήταν αδελφοί του Φοίνικα Κάδμου. [34] Φυσικά λοιπόν υπήρχαν Θήβες όπου αυτοί έδρασαν. (Αίγυπτος, Παλαιστίνη, Τροία, Ελλάδα) Ο Απολλόδωρος πιστεύει πως και η Κιλικία της Συρίας, «Φοινίκης πλησίον» εποικίστηκε από αυτόν τον Κίλικα.[35] Ο Στράβων θεωρεί τους Κίλικες Τρωική φυλή, και αναφέρει ότι από εκεί κατέλαβαν την Κιλικία της Ν. Α. Μικράς Ασίας.[36] Από όλα αυτά συνάγουμε πως το Φοινικικό στοιχείο ήταν παρόν στην Τροία. Η Θήβα του Κίλικα και η άλλη Κιλικία είναι χώρες συγγενείς, και κατοικούνταν από πληθυσμό Φοινικικής - Σημιτικής καταγωγής.

Η σφαγή του Πριάμου. Ο φοίνικας, δίπλα είναι έμβλημα της Τροίας, απόδειξη της μεσανατολικής προέλευσης της πόλης

Έμμεση ένδειξη (έστω και παθητικής) συμμετοχής της Ανατολικής Κιλικίας στον πόλεμο της Τροίας είναι η τελική άρνηση συμμετοχής του βασιλιά της Κύπρου Κιννύρα στο στρατό του Αγαμέμνονα,[37] μάλλον γιατί ήταν απέναντι από αυτήν την περιοχή, αλλά και την Φοινίκη. Επίσης, είναι άλλη μια ένδειξη της Μεσανατολικής προέλευσης των Τρώων.

Οι πόλεις αυτές πήραν το όνομα των Θηβών της Αιγύπτου (=Ταπίτ–Τααπιού-Ταπέ) της ιερής πόλης και θρησκευτικού κέντρου από όπου ήρθε η λατρεία του Δωδωναίου και του Άμμωνος Διός. (Αμούν-Ρα) Ήταν το Πατριαρχείο της νέας θρησκείας, η τότε «Ιερουσαλήμ», που χτίστηκε από τον θεό Όσιρι[38] –που ταυτίζεται με τον Διόνυσο, το θεό που δήθεν γεννήθηκε στην Ελληνική Θήβα. Οι ομώνυμες «ιερές» πόλεις ονομάστηκαν έτσι, γιατί ήταν αντίστοιχα κέντρα διάδοσης των Αιγυπτιακών λατρειών. Μην ξεχνάμε πως η οικογένεια των ιδρυτών τους -απογόνων της Ιώς- κατάγονταν από την Αίγυπτο.

Νόμισμα Τρωάδας, εποχής μεταγενέστερης των τρωικών. Ο Φοίνικας παραμένει σαν έμβλημα της πόλης, και τα νομίσματα είναι παρόμοια με αντίστοιχα Εβραϊκά. (δες παρακάτω)

Η Βοιωτική Θήβα δεν είχε αρχικά αυτό το όνομα. Παλιότερα λέγονταν Ωγυγία. Η επικρατέστερη άποψη σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, είναι ότι τότε δεν υπήρχε ακόμα πόλη, αλλά οι κάτοικοι, Έκτηνες αρχικά, Ύαντες και Άονες κατόπι, ζούσαν σε διάφορους οικισμούς. Το ότι η πόλη προήλθε από την συγκέντρωσή τους, είναι άλλωστε αυταπόδεικτο. Οι πόλεις με όνομα σε πληθυντικό αριθμό, έχουν πάντα προκύψει από συνένωση οικισμών. Ο Φοίνικας Κάδμος τους συγκέντρωσε, νικώντας και εκδιώκοντας μερικούς κατοίκους και απορροφώντας τους υπόλοιπους, και έχτισε πόλη που ονόμασε

«Καδμεία».[39] Αυτός την έκανε Φοινικική παροικία και έδρα ξένων λατρειών. (Διόνυσος, Ορφέας, Κάβειροι, Σφίγγα κλπ. καθώς και των Φοινικικών γραμμάτων αλλά και της κατεργασίας των μετάλλων [40])

Ο Κάδμος ήταν Αιγυπτιακής προέλευσης, κατάγονταν μάλιστα από τις εκεί Θήβες (Ταπίτ) αν και ήρθε από τη Φοινίκη. Αυτό συμβόλιζε την επαφή ανάμεσα στους δυο Μεσανατολικούς πολιτισμούς. Έτσι, η πόλη πήρε τελικά το όνομα Θήβα = θρησκευτικό κέντρο, αντίγραφο και οπαδός της Αιγυπτιακής πόλης. Η πόλη θεωρήθηκε τόσο ιερή που ταυτίστηκε με τον… Παράδεισο: «νήσο Μακάρων» ονόμαζε την ακρόπολη της Θήβας ο Παρμενίδης.[41]

Εβραϊκό νόμισμα Αλεξάνδρου Ιανού. Η ομοιότητα με τα Τρωικά νομίσματα είναι εμφανής (δες παραπάνω)

Ο Ομηρος λέει πως η Θήβα χτίστηκε ακόμα αργότερα, από τους Αμφίωνα και Ζήθο. Συμβιβαστική άποψη είναι πως οι δυο αυτοί έχτισαν και οχύρωσαν την επέκταση της πόλης, την Κάτω Θήβα. Ένας Μύθος λέει πως η πόλη ονομάστηκε τότε, από μια συγγενή των Αμφίωνα και Ζήθου, την Θήβα, κόρη του Ασωπού, πράγμα απίθανο. Και οι άλλες Θήβες από αυτήν ονομάστηκαν; Και έτσι ακόμη, φαίνεται πως το όνομα δόθηκε πρόσφατα, (τέσσερις μυθολογικές γενιές πριν τον Τρωικό πόλεμο) άρα ήταν αδύνατο να είχε μεταφερθεί στην Αίγυπτο από την Ελλάδα. Δεν γνωρίζουμε πότε χτίστηκε η Ταπίτ, αλλά σίγουρα υπήρχε κατά την διάρκεια της τρίτης χιλιετηρίδας πΧ., τουλάχιστο χίλια χρόνια πριν τα Τρωικά… Οι ίδιοι οι κάτοικοι της Ταπίτ, ισχυρίζονταν πως ήταν οι αρχαιότεροι άνθρωποι του κόσμου.[42]

Έτσι δημιουργήθηκε και ο Μύθος ότι Θήβα ήταν η κόρη του Ώγυγου, του αρχαιότερου γηγενή Βοιωτού, που έζησε πριν τον κατακλυσμό, και έχτισε και τις… Αιγυπτιακές Θήβες! Οι δυο Μύθοι για τις (γυναίκες) Θήβες αναιρούν ο ένας τον άλλον.

Η Βοιωτία είχε διεθνή, κοσμοπολίτικα χαρακτηριστικά. «Την Βοιωτίαν ένεκα χρηστηρίων πολύφωνον ούσαν»[43] (εξ αιτίας των Μαντείων η Βοιωτία ήταν πολύγλωσση) –για να εξυπηρετηθούν οι ξένοι πιστοί που έρχονταν από μακριά, ισχυρίζεται ο Πλούταρχος. Και τα Μαντεία ποιος τα ίδρυσε; Οι Φοίνικες της Θήβας! Πιστεύω πως η Σφίγγα της Θήβας ήταν η πρώτη Πυθία. Πολλοί λένε πως και η πρώτη Δελφική Σίβυλλα ήταν η Θηβαία Μαντώ, κόρη του Τειρεσία. Συνεπώς, το Μαντείο των Δελφών εξαρτώνταν –αρχικά- από τη Θήβα. Στην τραγωδία «Φοίνισσαι» του Ευριπίδη μαθαίνουμε πως η Τύρος, που είχε πολιούχο τον Απόλλωνα, έστελνε σκλάβες ως αφιέρωμα στους Δελφούς, μέσω της αδελφής της πόλης, της Θήβας.[44]

Η Θήβα, λοιπόν, ακόμα και στους ιστορικούς χρόνους, είχε απόλυτη συναίσθηση των δεσμών της με την Φοινίκη. Ο Ευριπίδης λέει πως οι εν λόγω Φοινίκισσες σκλάβες ήρθαν από το Ιόνιο πέλαγος, πράγμα που ίσως σημαίνει πως τέτοια έμψυχα αφιερώματα έστελνε και η Φοινικική Καρχηδόνα. Άλλη ερμηνεία είναι πως οι «Επτά επί Θήβας» είχαν επιβάλλει ναυτικό αποκλεισμό των ανατολικών παραλίων της Βοιωτίας!

Η μεσανατολική Αστάρτη σε απομίμηση αιγυπτιακής θεάς

Η γέννηση του Διόνυσου στην Βοιωτική Θήβα, συνδέεται άμεσα με την Αίγυπτο, και με το όνομα της πόλης. Μας τα εξηγεί ένας χριστιανός παπάς, ο Ευσέβιος Καισαρείας, βασισμένος στον Διόδωρο Σικελιώτη: Οι Αιγύπτιοι έλεγαν πως η δικιά τους Θήβα χτίστηκε από τον Όσιρι, που οι Έλληνες ταύτισαν με τον Διόνυσο. Άλλη εκδοχή είναι πως ο Όσιρις ανατράφηκε από κάποιον Παμύλη στις Θήβες της Αιγύπτου.[45] Γιος του Όσιρι ήταν ο Μακεδόνας, που ο θεός εγκατέστησε στην Μακεδονία κατά τις περιπλανήσεις του σε όλο τον κόσμο. Επίσης ο θεός έμαθε στον Τριπτόλεμο τα μυστικά της γεωργίας. Λέει ο Ευσέβιος Καισαρείας: «κάθε έθνος αποδέχτηκε τον Όσιρι σα θεό για τις ευεργεσίες του, και άφησε παντού μνημεία του εαυτού του/…/και έδειξε πώς να γίνονται οι τελετές, και φανέρωσε στα μυστήρια πολλά γι’ αυτόν» Τα ίδια περίπου λέει και ο Πλούταρχος: «Μόλις ο Όσιρις βασίλεψε στους Αιγύπτιους, αμέσως τους απάλλαξε από τον φτωχό και ζωώδη τρόπο διαβίωσης, δείχνοντας τους καρπούς και τους νόμους, και μαθαίνοντας τους να τιμάνε τους θεούς. Μετά διάβηκε όλη τη γη εξημερώνοντας την, κάνοντας ελάχιστη χρήση των όπλων, προσελκύοντας τους περισσότερους με την πειθώ, το λόγο, με κάθε μουσική και τραγούδι. Από αυτά οι Έλληνες πίστεψαν πως είναι ο ίδιος με τον Διόνυσο…»[46]

Η σφαγή του Πριάμου. Ο Φοίνικας δίπλα, είναι έμβλημα της πόλης, όπως φαίνεται και σε μεταγενέστερα νομίσματα. Προφανής η Μεσανατολική της προέλευση.

Στην συνέχεια, αφού ο Ορφέας μυήθηκε στις Αιγυπτιακές τελετές του Όσιρι, και σχετίστηκε με τους Θηβαίους της Ελλάδας, πάντα σύμφωνα με τον Ευσέβιο, που αντιγράφει σχεδόν κατά λέξη τον Διόδωρο Σικελιώτη, «ο Ορφέας πήρε την αφορμή για τη μετάθεση της γέννησης του θεού [Όσιρι στην Ελληνική Θήβα] και των τελετών του, με αυτόν τον τρόπο: Ο Κάδμος, που κατάγονταν από τις Θήβες της Αιγύπτου, έκανε μεταξύ άλλων παιδιών και την Σεμέλη. Αυτή ξεπαρθενιάστηκε από κάποιον, έμεινε έγκυος, και γέννησε μετά από εφτά μήνες βρέφος, που έτσι νομίζουν πως ήρθε [γεννήθηκε] ο Όσιρις στην Αίγυπτο. Αφού πέθανε το βρέφος, ο Κάδμος το επιχρύσωσε[47] και του απέτισε τις κανονισμένες [για τον Όσιρι] θυσίες, και απέδωσε την γέννησή του στον Δία. /.../ Και γενικά, λένε πως οι Έλληνες έχουν ιδιοποιηθεί τους μεγαλύτερους Αιγύπτιους Ήρωες και Θεούς».[48] Έτσι ο Όσιρις βαφτίστηκε Διόνυσος,[49] και έγινε… Θηβαίος. Και αυτά τα «Ελληνικά» έγιναν «ισχυρά πίστις και αμετάθετος» για τους Έλληνες. (μέχρι σήμερα)…

Μούμια από την Φοινικική Σιδώνα σε απομίμηση Αιγυπτιακής

Ο Αχιλλέας εκστασιάζεται μπρος στις φαρδιές λεωφόρους της Ταπίτ, που πρέπει να ήταν θρυλικές για κάθε Έλληνα, όπως συμβαίνει με τις σύγχρονες δυτικές μεγαλουπόλεις: «…στις Αιγυπτιακές Θήβες, όπου πάρα πολλά αγαθά βρίσκονται φυλαγμένα σε κάθε σπίτι. Εκατό πύλες έχουν» (ενώ οι Ελληνικές Θήβες μόνο εφτά) «και από καθεμιά τους, μονομιάς περνάνε διακόσιοι άντρες με τα άλογα και τα αμάξια τους»[50] Οι Αιγυπτιακές Θήβες δεν είχαν καν… τείχη, πόσο μάλλον πύλες. Τόσο καλά γνωρίζανε οι Έλληνες την Αίγυπτο που… δημιούργησαν και τις Θήβες που… έχτισαν. Προσπαθούν να δικαιολογήσουν την κοτσάνα του Ομήρου με το ότι εννοεί τις πύλες των ναών,[51] όπου, ρωτάω, μπαινόβγαιναν κάρα;

Αφήστε, ρε παιδιά...

Ο Αχιλλέας και ο Όμηρος φαντάζονται τις Θήβες σαν μια τεράστια πόλη χτισμένη σαν τις Ελληνικές, γιατί δεν τις έχουν αντικρύσει ποτέ, και το μόνο που ξέρουν είναι τα παραμύθια των εμπόρων και των ιεραποστόλων του «Πελασγικού Δία» Αμούν - Ρα. Όπως και οι σημερινές πλούσιες δυτικές χώρες, η Αίγυπτος ήταν πηγή ευμάρειας για τους Έλληνες. Όταν μεθούσαν, έλεγε ο Βακχυλίδης, έβλεπαν στη φαντασία τους: «τα σπίτια να αστράφτουν από ελεφαντόδοντο. Καράβια να κουβαλάνε από την Αίγυπτο, μέσα στη λαμπερή θάλασσα, μεγάλο πλούτο. Έτσι πηδά η καρδιά όποιου τα πίνει».[52]

«Μικρό Παρίσι» αποκαλούν ακόμα και σήμερα, τις κωμοπόλεις τους οι Έλληνες. Μετά 3000 χρόνια, θα ισχυρίζονται πως η Γαλλική πόλη βαφτίστηκε από κάποιο Ελληνικό χωριό…

Αναφέραμε την εμπλοκή Φοινίκων και στη Δωδώνη. Οι δαιμόνιοι πατριώτες του Κάδμου τρύπωναν παντού και μετέφεραν τα πάντα. Ασθένειες, θεούς, κρασί, σκλάβους, Αργοναύτες, κλπ. Γι’ αυτούς, και τον Θράκα Ορφέα, τον ιδρυτή των «Μυστηρίων», που… ξεγέννησε στην Αίγυπτο, αφιερώνουμε ειδικά κεφάλαια.

This – is – Sparta !

Εβραϊκά νομίσματα με Φοίνικες

Τα αρχοντικά γένη των Θηβαίων ονομάζονταν Σπαρτοί, γιατί ξεφύτρωσαν από τα δόντια του φιδιού (δράκοντα) που σκότωσε ο Φοίνικας Κάδμος, ιδρυτής της Θήβας. Η καταγωγή των Σπαρτιατών Βασιλέων εμπλέκει Θηβαίους Φοίνικες από τη μητρική πλευρά. Ένα πρωτοπαλίκαρο του Κάδμου, ο Φοίνικας Θήρας, ήταν θείος των βασιλιάδων της Σπάρτης και χρημάτισε και αντιβασιλιάς.

Μια παραλλαγή θεωρεί την Σπάρτη Φοινικική/Θηβαϊκή αποικία: «οι δε τινές χωρίον φασίν την Σπάρτην Λακωνικόν, κληθέν από των μετά Κάδμου Σπαρτών, οί εκπεσόντες εις την Λακωνικήν αφ’ εαυτών την Σπάρτην ωνόμασαν.» [73] Γνήσιοι Έλληνες και αυτοί… Στην πόλη λάτρευαν τον Κάδμο και τους απογόνους του Θήρα με Ηρώα, που περιγράφει ο Παυσανίας.[74] Προσπαθούσαν μάλιστα να εξιλεωθούν ακόμα και για το

αμάρτημα του Οιδίποδα!

Οι Ιουδαίοι έζησαν στην Αίγυπτο, όπου είχε συγγενείς και ο Κάδμος. Οι βασιλιάδες της Φοινικικής Τύρου, πρόγονοι ή/και συγγενείς των Σπαρτιατών βασιλέων από τη μητρική πλευρά, εξυμνούνται από τον Εβραίο προφήτη Ιεζεκιήλ, αλλά και στους ύμνους του Δαυίδ[75] ως φυλετικά συγγενείς των Εβραίων και «αποσφράγισμα ομοιώσεως και στέφανος κάλλους»[76] (Όου!)

Οι Ιταλοί Σαβίνοι, ήταν, λέει ο Πλούταρχος, άποικοι της Σπάρτης.[77] Οι Σαβίνοι, όμως, κατά τον Σύγγελο ήταν Χαναανίτες, [78] Όπως φαίνεται, Σπάρτη, Θήβα και Λάτιο ήταν αποικίες των Χαναναίων. (Και οι Φοίνικες ήταν απόγονοι του Χαναάν) Στο Λάτιο κατοικούσαν και οι Κίτιοι, λαός με Εβραϊκό όνομα. (Κιττείμ) Αυτοί μετονομάστηκαν σε… Λατίνοι. «Κίτιοι, εξ ου και οι Λατίνοι, οι και Ρωμαίοι».[79]

Εξ ου και η συγγένεια των Σπαρτιατών με τους Εβραίους, που υπογραμμίζει η Παλαιά Διαθήκη και παραδέχεται και ο Ιώσηπος. «…Άρειος βασιλεύς Σπαρτιατών Ονία ιερεί μεγάλω χαίρειν. Ευρέθη εν γραφή περί τε των Σπαρτιατών και Ιουδαίων, ότι εισίν αδελφοί και ότι εισίν εκ γένους Αβραάμ.»[80] (Ο βασιλιάς των Σπαρτιατών Άρειος [81] χαιρετίζει τον Ονία, τον Μέγα Αρχιερέα. Βρήκαμε σε κιτάπι για τους Σπαρτιάτες και τους Ιουδαίους, ότι είναι αδέλφια και κατάγονται από τον Αβραάμ)

Επίσης, ο Εβραίος αρχιερέας Ιάσων κατέφυγε στη Σπάρτη, «ως δια την συγγένειαν» όπως αναφέρει το βιβλίο των Μακκαβαίων,[82] και ο Σπαρτιάτης ηγεμόνας Ευρυκλεύς Λεωχάρους κατέφυγε στο Ισραήλ, όπου συνήψε άριστες σχέσεις με τον γνωστό μας Ηρώδη τον Μέγα. [83] «…γιατί ο βασιλιάς» [Ηρώδης] «και η αυλή του με ευχαρίστηση τιμούσαν εξαιρετικά τον Σπαρτιάτη εξ αιτίας της πατρίδας του», [84] λέει ένας Εβραίος ιστορικός.

Πιθανόν, η Σπαρτιάτικη επινόηση του Καιάδα να ενέπνευσε στον Ιδουμαίο Βασιλέα «επί το βαρβαρικώτερον» την «σφαγήν των νηπίων»… Οι σχέσεις των δυο λαών ήταν πάνω από άριστες, και κυρίως εποικοδομητικές.

Και ο Προφήτης Ησαΐας, πολύ πριν την Ελληνική κατάκτηση της Παλαιστίνης, (έζησε περίπου το 700 πΧ. [85]) μαρτυρά πως «αι θυγατέρες Σιών» ντύνονταν με «τα διαφανή Λακωνικά».[86]

Γι αυτό και οι Σπαρτιάτες συγγένεψαν αμέσως με τους κοντοπατριώτες τους, τους Φοίνικες Θηβαίους, από όπου κατάγονταν οι βασιλείς τους από την Μητρική μεριά, και μάλιστα υιοθέτησαν και το Θηβαϊκό όνομα, «Σπαρτοί», μια που όλα αυτά φαίνεται πως έγιναν την εποχή της Μητριαρχίας. Πιστεύω πως οι λόγοι της ήττας τους από τον Θηβαίο Επαμεινώνδα, ήταν, τελικά ψυχολογικοί, και η «Λοξή φάλαγγα» δεν είχε καμιά δουλειά στην υπόθεση… Άλλωστε, μπόλικοι οι ιστορικοί συμφωνούν σε αυτό.

Ο γηγενής πληθυσμός της Λακωνίας υποδουλώθηκε, αποκαλούμενος «Είλωτες», λέξη συγγενής με το «Έλληνες»… Οι Σπαρτιάτες υιοθέτησαν μια απόλυτα στρατιωτική πολιτική οργάνωση, και εφάρμοζαν συστηματικά την «ξενηλασία» (διώξιμο των ξένων-δηλ. των Ελλήνων) κατά τα Ιουδαϊκά πρότυπα, γιατί οι ίδιοι αισθάνονταν ξένοι στον τόπο τους.

Η φυλή των Σπαρτιατών εξαφανίστηκε τελικά, χωρίς καν να εξοντωθεί βίαια! Από

8.000 πολίτες της εποχής των Περσικών πολέμων, είχαν απομείνει μερικές εκατοντάδες λίγους αιώνες αργότερα, για να σβήσουν, τελικά.

Το χώμα και ο αέρας δεν τους σήκωνε…

Η μνήμη της Ιστορίας

Η Δωδώνη καταστράφηκε από τους Αιτωλούς το 219 πΧ υπό τον στρατηγό Δωρίμαχο. Οι αρχαιολόγοι αντιμετώπισαν ένα γρίφο. Τα πάντα είχαν καεί εκτός από τον «αρχικό»[87] ναό του Δία, που είχε κατεδαφιστεί. Γιατί δεν τον έκαψαν και αυτόν, αφού τον κατάστρεψαν έτσι κι αλλιώς; Η μόνη λογική απάντηση είναι πως δεν ήθελαν να καεί μαζί του η Ιερή Βελανιδιά, το αρχέγονο και Ελληνικό στοιχείο της Δωδωναίας λατρείας…[88] Οι Αιτωλοί ήταν η πλέον απομονωμένη Ελληνική φυλή (μέχρι σημείου που να θεωρούνται βάρβαροι) και δεν είχαν ιδέα περί «Δωδωναίου και Πελασγικού Δία» και για τις άλλες Αιγυπτιακές (μα)λατρείες…

Ανάλογη επιλεκτική λεηλασία έγινε στους Δελφούς στον γ΄ Ιερό πόλεμο, όπου οι Φωκείς έκλεψαν τον Τρίποδα του Απόλλωνα, αλλά δεν άγγιξαν τους Πύθωνες της βάσης του, σύμβολα της αρχικής Δελφικής Λατρείας της Γης. Ο βασιλιάς της Σπάρτης Αρχίδαμος έδειξε ανοχή στη λεηλασία των Δελφών από αυτούς, και όταν σκοτώθηκε πολεμώντας στην Ιταλία, δεν θάφτηκε, εξ αιτίας της οργής του Απόλλωνα![89] Οι μεγάλες Πόλεις, αν ήθελαν, μπορούσαν να βάλουν τέλος στη δράση των Φωκέων, όπως τελικά το έκανε ο Φίλιππος της Μακεδονίας. Δεν ήταν η ασέβεια, αλλά οι ενοχές απέναντι στην απεμπόληση των Ελληνικών παραδόσεων που κράταγαν το χέρι των μεγάλων πόλεων.

Οι Αθηναίοι πολέμησαν εναντίον των Δελφών και υπέρ των Φωκέων στον Β΄ ιερό πόλεμο. (Οι Θηβαίοι κατηγόρησαν τους Αθηναίους για ασέβεια στον Απόλλωνα όταν οι τελευταίοι κατέλαβαν το ναό του Δηλίου στη Βοιωτία, επίσης)[90] Ακόμα, ξήλωσαν όλο το ιερατείο της Δήλου, του «ιερού νησιού» του Απόλλωνα:

«Οι Σπαρτιάτες /... / έκαναν τον αποκαλούμενο ιερό πόλεμο, και αφού κατέλαβαν το Ιερό των Δελφών, το παρέδωσαν στο ιερατείο των Δελφών. Αμέσως μόλις έφυγαν, οι Αθηναίοι εκστράτευσαν και αφού το κατέλαβαν, το παρέδωσαν στους Φωκείς». «Οι Αθηναίοι έδιωξαν τους κατοίκους από τη Δήλο κρίνοντας πως ιερουργούσαν [στον Απόλλωνα και την Άρτεμη] χωρίς να είναι καθαροί για κάποια παλιά αμαρτία» /…/ «οι Δήλιοι πήγαν και κατοίκησαν στο Αττραμύτιο της Ασίας, που τους το παραχώρησε ο [Πέρσης] Φαρνάκης»[91]

Οι καταστροφές και επιδρομές αυτές, χωρίς να υποτιμάμε τη λαφυραγωγία

που ακολούθησε, συκοφαντούνται ως ληστρικές, ή μικροπολιτικές, ενώ είχαν απόλυτα θρησκευτικό και εθνικό χαρακτήρα, υπακούοντας κάποιους (δήθεν ξεχασμένους σήμερα) λατρευτικούς περιορισμούς. Η Ελλάδα πήρε εκδίκηση, αλλά πολύ αργά. Η ζημιά είχε γίνει. Οι κτηνώδεις και κτηνόμορφοι Αιγύπτιοι θεοί είχαν γίνει «πάτριοι»…

Η νέα αιγυπτιακή λατρεία (που βαφτίστηκε αρχαία) πράγματι είχε υποσκελίσει την παλιά, και όλοι οι αρχαίοι Έλληνες το γνώριζαν, με κάθε λεπτομέρεια.

[1] Ηρόδοτος, 2, 52

[2] Ο γνωστός Μύθος των δυο αετών που συναντήθηκαν πάνω από τους Δελφούς.

[3] Όπως μνημονεύεται στη Σούδα, λήμμα «Άμμων»

[4] Ηρόδοτος, Ευτέρπη 53-57

[5] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη λήμματα «Γαία», «Διώνη», «Δωδώνη» (και στο συμπλήρωμα) Η λατρεία ήταν υπαίθρια. Ο ναός του Δία χτίστηκε μόλις τον 5ο- 4ο αι. πΧ., με λιλιπούτιες διαστάσεις 4Χ6 μ.!

[6] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη λήμμα «Δωδώνη» (συμπλήρωμα)

[7] Παυσανίας, Φωκικά, 12, 10

[8] Ηρόδοτος, Ευτέρπη, 52

[9] Ιλιάδα Π 233

[10] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 15.

[11] Ιλιάδα Γ, 276 «Ζευ πάτερ Ίδηθεν μεδέων, κύδιστε μέγιστε…» λέει ο Αγαμέμνων…

[12] Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Ε΄, 36, σελ. 115

[13] Ηρόδοτος, Κλειώ, 105 και Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Ασκαλών».

[14] Ορφέα Αργοναυτικά, στ. 1324

[15] Ευσέβιος Καισαρείαςμ Ευαγγελική προπαρασκευή, Α 6.4 και Ι 4,4

[16] Ιλιάδα, Ι, 433 κ.έ.

[17] Οδύσσεια, β 18

[18] Λεξικό Δημητράκου. Ιλιάδα, Π, 428

[19] Φιλόστρατος, «Τα ες Τυανέα Απολλώνιον» Α’, IV.

[20] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, β΄, 62

[21] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, β΄, 86

[22] Απολλόδωρος, Α΄, VI, 3-4

[23] Αθήναιος, δειπνοσοφισταί, Α΄, 36-37, σελ. 114-116

[24] Οδύσσεια, δ, 234 Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Παιήων». Ντεσάρμ, Μυθολογία, τομ Α΄, σελ 165.

[25] Ο Απόλλων επονομάζεται Παιάν στα Ορφικά Αργοναυτικά, στ. 175, 1356 (Παιάν εκηβόλος) κλπ

[26] Λεξικό Δημητράκου λήμμα «αιγυπτάριον»

[27] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμματα «Παιάν» και «Παιήων» Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά, Β΄, 701-702: «ευρύν χορόν εστήσαντο καλόν Ιηπαιηόν’ Ιηπαιηόνα Φοίβον μελπόμενοι»

[28] Η Σούδα λέει πως μπορεί να αυτοκτόνησε πίνοντας ακόνιτο. (Λήμμα «Αριστοτέλης»)

[29] Πλούταρχος, «Περι του μη χραν έμμετρα νυν την Πυθίαν», 15

[30] Ιλιάδα, Α 366

[31] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, Θ΄, 50

[32] Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τομ Α΄, σελ 379

[33] Ιλιάς Ζ 395.

[34] Ο Διόδωρος Σικελιώτης, Δ΄, 72, λέει τον Σύρο γιο του Απόλλωνα. Αδελφό του Κάδμου τον λέει ο Κλήμης Αλεξανδρείας, (αποσπάσματα έργων, τομ. Β΄, σελ. 390) (Από τον Ιω. Μαλάλα)

[35] Απολλόδωρος, Γ΄, Ι, 1

[36] Στράβων, ΙΓ΄, Ι, 7, σελ. 53. και IV, 6, σελ. 179.

[37] Απολλόδωρος, Επιτομή ΙΙΙ, 9

[38] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 15.

[39] Παυσανίας, Βοιωτικά, 5.

[40] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Θήβαι»

[41] Σούδα, λήμμα «Μακάρων νήσοισιν»

[42] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 50

[43] Πλούταρχος, περί των εκλελειπότων χρηστηρίων, 5

[44] Ευριπίδης, Φοίνισσαι, στ. 202 κ. έ, και στ.280 κ.έ «Τη θάλασσα της Τύρου αφήνοντας, από το νησί» [την Τύρο] «ήρθα της Φοινίκης, για τον Λοξία προσφορά ακριβή, δουλεύτρα» [σκλάβα] «στο ναό του Φοίβου»/…/«Κι ο δοξασμένος του Οιδίπου ο γιος» [ο βασιλιάς της Θήβας] «καθώς ετοιμάζονταν στα ιερά μαντεία του Λοξία» [Απόλλωνα] «και στους βωμούς του να μας στείλει…»

[45] Πλούταρχος, «Περί Ίσιδος και Οσίριδος» 12.

[46] Πλούταρχος, «Περί Ίσιδος και Οσίριδος» 13

[47] Το μουμιοποίησε και του έβαλε χρυσή μάσκα και σαρκοφάγο.

[48] «Παντός έθνους ως θεόν αποδεχομένου τον Όσιριν δια τας ευεργεσίας πανταχού μνημεία εαυτού καταλειπείν /…/ και τελετάς καταδείξαι και πολλά περί αυτού μυστικώς εισηγήσασθαι» «αφορμάς δε έχειν τον Ορφέα προς την μετάθεσιν της του θεού γενέσεως [στην Ελληνική Θήβα] και τελετής τοιαύτας. Κάδμον εκ Θηβών όντα των Αιγυπτίων» (Οι πρόγονοι του Κάδμου ήταν Αιγύπτιοι. Ο ίδιος γεννήθηκε στην Φοινίκη) «γεννήσαι συν άλλοις τέκνοις και Σεμέλην. ταύτην δε υφ’ ότου δήποτε φθαρείσαν έγκυον γενέσθαι και τεκείν επτά μηνών διελθόντων βρέφος οιόν περ οι κατ’ Αίγυπτον τον Όσιριν γεγονέναι νομίζουσιν. τον δε Κάδμον τελευτήσαν το βρέφος χρυσώσαι και τας καθηκούσας αυτώ ποιήσασθαι θυσίας, ανάψαι δε και την γένεσιν εις Δία…» «Καθ’ολου δε φασι τους Έλληνας εξιδιάζεσθαι τους επιφανεστάτους Αιγυπτίων ήρωάς τε και θεούς….» Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Β΄, α’-β΄, σελ. 48-50

[49] Και οι «δυο» θεοί πεθαίνουν και ανασταίνονται. (Διόνυσος Ζαγραίος)

[50] Ιλιάδα, Ι, 381 -384

[51] Διόδωρος Σικελιώτης, Β΄, 45

[52] Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Β΄, 10, σελ. 37-39

[53] Λεξικό Σούδας, λήμμα «Προμηθεύς». «…διφυής και δια το…» Ο άλλος λόγος του επιθέτου. Ο Κέκροπας ήταν μισός φίδι. Ο Ηφαιστος έλεγαν πως ήταν Μυθικός Αιγύπτιος βασιλιάς.

[54] «Πρώτος δε Κέκροψ λέγεται Ζήνα…» (Δία) «…κεκληκέναι τον θεόν, μη πρότερον παρ’ ανθρώποις ωνομασμένον. έπειτα βωμόν παρ΄Αθηναίοις ιδρύσαι πρώτος και πάλιν πρώτος Αθηνάς άγαλμα συστήσασθαι, ως ουδέ τούτων εκ παλαιού υπαρχόντων» Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Ι΄, θ΄.

[55] Γεώργιος Σύγγελος, Χρονογραφία, σελ. 289.

[56] Παυσανίας, Αρκαδικά, 2,3

[57] Ο Μύθος στην Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Κόμβη».

[58] Παυσανίας, Αττικά, 28, 10 και 31, 5

[59] Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, ΣΤ΄, 40, σελ. 103

[60] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Κέκροψ»

[61] Παυσανίας, Αττικά, 44, 3

[62] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 29

[63] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Αθηνά», λεξικό Δημητράκου.

[64] Παυσανίας, Κορινθιακά, 21, 3

[65] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 12

[66] Ηρόδοτος, 2, 175, 1

[67] Φωτογραφία από φοινικικό μνημείο

[68] Λεξικό Δημητράκου, λήμμα Ελλωτία

[69] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Α΄, ια΄, σελ 41

[70] Οδύσσεια, γ, 134-174

[71] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 20

[72] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, β΄, 77, 79

[73] Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Ομηρικά σχόλια, Ραψ. Β΄, σελ 238

[74] Παυσανίας, Λακωνικά, 15, 8

[75] «Μνησθήσομαι Ραάβ και Βαβυλώνος τοις γινώσκουσί με» [μιλά ο Θεός] «και ιδού, αλλόφυλοι, και η Τύρος και λαός Αιθιόπων, ούτοι εγεννήθησαν εκεί. μήτηρ Σιών, ερεί άνθρωπος, και άνθρωπος εγεννήθη εν αυτή, και αυτός εθεμελίωσεν αυτήν ο Ύψιστος» Παλαιά Διαθήκη, Ψαλμός 86, 4-5

[76] Παλαιά Διαθήκη Ιεζεκιήλ, ΚΖ΄, 10-19

[77] Πλούταρχος, βίος Ρωμύλου, 1, και 16.

[78] Γεωργίου Σύγγελου, χρονογραφία, σελ. 89.

[79] Γεωργίου Σύγγελου, Χρονογραφία, σελ. 92

[80] Παλαιά Διαθήκη, Μακκαβαίων Α΄, κεφ. ιβ΄ 20-21

[81] Που είσαι, Αδόλφε!

[82] Παλαιά Διαθήκη, Μακκαβαίων Β, Ε΄, 9

[83] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Ευρυκλεύς»

[84] Ιώσηππος, «Ιουδαϊκοί πόλεμοι», Α΄, XXVI, 1 «…και γαρ ο βασιλεύς δια την πατρίδα και πάντες οι περί αυτόν ηδέως προετίμων τον Σπαρτιάτην»

[85] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Ησαΐας»

[86] Πως μας φτιάχνεις ρε μπάρμπα… Παλαιά Διαθήκη, Ησαΐας. Γ΄, 22.

[87] Οι αρχαιολόγοι λένε πως χτίστηκε μόλις τον Ε΄ αι πΧ, και ήταν μόλις 4Χ6 μ. Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Δωδώνη», συμπλήρωμα.

[88] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Δωδώνη», συμπλήρωμα.

[89] Παυσανίας, Λακωνικά, 10, 3-5

[90] Θουκυδίδης, Ιστοριών Δ΄, 97

[91] Θουκυδίδης, Ιστοριών Α΄ 112 και Ε΄1

Σύνδεση|Πρόσφατη δραστηριότητα ιστότοπου|Αναφορά κατάχρησης|Εκτύπωση