21
ﻣﺠﻠﻪ ﻣﺪل ﺳﺎزي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ رﻳﺎﺿﻲ، دوره1 ، ﺷﻤﺎره2 ، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن1390 ﻛﺎرﺑﺮد ﻳﻚ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ اﺻﻼﺣﻲ رﻗﺎﺑﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ- ي ﻓﺮوﺷﻨﺪه دوره ﮔﺮد ﻣﺠﻴﺪ ﻳﻮﺳﻔﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ* 1 ، ﻓﺮزاد دﻳﺪه ور** ، ﻓﺮﻫﺎد رﺣﻤﺘﻲ** * ﺑﺎﺷﮕﺎه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺟﻮان، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واﺣﺪ ﻫﻤﺪان، ** داﻧﺸﻜﺪه رﻳﺎﺿﻲ و ﻋﻠﻮم ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ، داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ ﺗﻬﺮان ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ: 23 / 8 / 1390 ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش: 4 / 5 / 1391 ﭼﻜﻴﺪه: اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻳﻚ روش رﻗﺎﺑﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎري اﺻﻼح ﺷﺪه را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه دوره ﮔﺮد اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺗﺎﺑﻊ ﺟﺬب ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮ و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺷﺪه و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﻘﻼب ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه، ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺧﻮد ﺗﻔﺎوت دارد. ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ از روش ﺑﻬﺒﻮد- دﻫﻨﺪه ي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ روي19 ﻣﺜﺎل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه دوره ﮔﺮد از ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪTSPLIB ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ و ﺑﺎ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎري، ژﻧﺘﻴﻚ، ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن، ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ و ﻛﻠﻮﻧﻲ زﻧﺒﻮر ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي داراي ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. واژه ﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي: ﻣﺴﺄﻟ ﻓﺮوﺷﻨﺪه دوره ﮔﺮد، اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ رﻗﺎﺑﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎري، ﻣﺴﺎﺋﻞNP - ﺳﺨﺖ. رده ﺑﻨﺪي رﻳﺎﺿﻲ: 20 J 68 و20 Y 65 1 - ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه دوره ﮔﺮد2 ) TSP ( ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ در ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻠﻮم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﻴﺎري از داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ. در ا ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اي از ﮔﺮه ا ي دﻟﺨﻮاه ﺑﻪ ﻧﺎم اﻧﺒﺎر ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدنn ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺷﺮوع ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮ دد ﺑﻪ ﺷﺮط آن ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﻓﻘﻂ ﻳ ﺑﺎر ﻣﻮرد ﻣﻼﻗﺎت ﻗﺮار ﮔﻴﺮد. ﻫﺪف در ا ﻣﺴ ﻟﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺴﻴﺮي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﻴﻨﻪ1 - آدرس اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ: ﻣﺠﻴﺪ ﻳﻮﺳﻔﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ[email protected] 2- Traveling Salesmen Problem (TSP)

-ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

1390پاييز و زمستان ، 2، شماره 1سازي پيشرفته رياضي، دوره مجله مدل

-ألهحل مسكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي

گرد فروشنده دورهي

مجيد يوسفي خوشبخت*1

ور ، فرزاد ديده**

، فرهاد رحمتي**

، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد همدان، باشگاه پژوهشگران جوان *

دانشكده رياضي و علوم كامپيوتر، دانشگاه صنعتي اميركبير تهران**

4/5/1391: تاريخ پذيرش 23/8/1390: تاريخ دريافت

گرد ارائه فروشنده دوره حل مسألهشده را براي اين مقاله يك روش رقابت استعماري اصلاح: چكيده

چنين انقلاب كشورهاي شده و همكند كه در تابع جذب بين كشورهاي استعمارگر و استعمارمي

- به علاوه براي افزايش كارايي الگوريتم از روش بهبود. مستعمره، با حالت معمولي خود تفاوت دارد

گرد از فروشنده دوره استاندارد مسألهمثال 19الگوريتم جديد روي . شود گانه استفاده مي ي سهدهنده

هاي رقابت استعماري، ژنتيك، پرندگان، تكاملي و كلوني مورد آزمايش و با الگوريتم TSPLIBكتابخانه

دهد كه الگوريتم پيشنهادي داراي كارايي نتايج محاسباتي نشان مي. زنبور مورد مقايسه قرار گرفت

.باشد مناسبي مي

.سخت- NPگرد، الگوريتم رقابت استعماري، مسائل فروشنده دوره همسأل :هاي كليديواژه

20Y65 و 20J68 :بندي رياضيرده

مقدمه - 1

سازي تركيباتي است كه در مسائل در بهينه نيتر مهميكي از ) TSP( 2گرد فروشنده دوره مسألهگيرد و توجه بسياري از دانشمندان و محققين بسياري از علوم مهندسي مورد استفاده قرار مي

نام انبار شروع به ي دلخواه بها گرهاز اي فروشنده مسأله نيادر . را به خود جلب كرده استكه هر دد به شرط آنگر مشتري به محل شروع باز مي nكند و بعد از ملاقات كردن حركت مي

مسيري با هزينه كمينه تعيين لهأمس نياهدف در . مورد ملاقات قرار گيرد بار كمشتري فقط ي

[email protected] مجيد يوسفي خوشبخت :آدرس الكترونيكي نويسنده مسئول مقاله -1

2- Traveling Salesmen Problem (TSP)

Page 2: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

30 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

گره بدون در نظر گرفتن nهاي شدني براي تعداد جواب مسأله نيادر . براي فروشنده استيافتن مسألهف هد. تشكيل شده است nتا 1يي است كه از اعداد ها گشت يجاانبار، برابر تعداد

!nبرابر با مسأله نياهاي شدني چون تعداد جواب. ي با كمترين هزينه جابجايي استگشت يجاتوان كند و ديگر نمي به شدت رشد مي يشدنهاي تعداد جواب مسأله يها گرهبا افزايش است،

. يافتدست نهيبهها را مقايسه كرد و به جواب به راحتي و در يك زمان قابل قبول تمامي جوابتوان به موارد مثال مي طوربهشود كه در بسياري از مسائل كاربردي استفاده مي TSP ،علاوهبه

پستچي چيني مسأله، ]2[ 2هاي هواپيما بندي خدمه ، زمان]1[ 1بندي وسيله نقليه زمان4دهي كارگاه ، ترتيب]3[ 3تركيبي

و ]5[ 5هاي متحرك مستقل براي ربات تيمأمور ، طراحي]4[ به موارد ذكر شده محدود لهأمس نياالبته كاربردهاي . اشاره كرد ]6[ 6اتصال كامپيوترها

. مراجعه كرد] 7[ مرجعتوان براي يافتن اطلاعات كامل به شود و مي نمي

-هله بأتاريخچه مس ،3در بخش . گيرد مورد بررسي قرار مي ألهمدل مس ،اين مقاله 2بخش در) ICA( 7ابتدا به توصيف روش رقابت استعماري ،4در بخش . شود ميطور كامل شرح داده

مورد تجزيه TSP مسألهحل براي )MICA( 8پرداخته و سپس روش رقابت استعماري اصلاحيهاي استاندارد اجرا شده است، نتايج محاسباتي كه بر روي مثال. گيرد تجزيه و تحليل قرار مي

ارائه 6هاي آينده در بخش گيري گيري و جهت تيجهر انتها ندشوند و نشان داده مي 5در بخش .گردد مي

مدل مسأله -2

)كامل جهت گراف بدون كي صورتبهتوان را مي TSP مسأله , )G V A در نظر گرفت كه}در آن , ,..., }V n )}و هامجموعه گرهدهنده نشان �1 , ) : , , }A i j i j V i j وسيله يالي با هزينه به ،نداشتهگاه هر يال وجود اگر گراف كامل نبود آن. است هاكمان مجموعه

طور مستقيم از گره چنين اگر در جواب نهايي فروشنده بههم. شود نهايت جايگزين مي مثبت بيi به گرهj حركت كند ijx 1 صورتو در غير اينijx بنابراين اگر . شود در نظر گرفته مي �

1-Vehicle Scheduling Problem (VSP) 2- Crew Sequencing 3- Mixed Chinese Postman Problems

4- Workshop Scheduling 5- Mission Planning for Autonomous mobile Robots 6- Computer Wiring 7- Imperialist Competitive algorithm (ICA) 8- Modified Imperialist Competitive algorithm (MICA)

Page 3: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

31 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

[ ]ijC c دهنده ماتريس متقارن هزينه روي گراف نشانG باشد كه در نامساوي مثلثي

:عبارت است از TSP مسأله حيصح-ريزي خطي گاه مدل برنامهكند، آن صدق مي

n n

ij iji j

min c x ∑∑

� �

)1( , ,..., ;n

iji

j nx

∑ 1 1

)2( , ,..., ;n

ijj

x i n

∑ 1 1

)3( ,

, ( { , ,..., }, );iji j S

x S S n S

∑ 1 1 2�

)4( { , } , , ,..., .ijx i j n 1 1� �

. شود فقط يك يال وارد مي jدهد كه به هر گره مي در اين مدل، دسته محدوديت اول نشانفقط يك يال خارج iچنين دسته محدوديت دوم به اين نكته اشاره دارد كه از هر گره همدور فاقد كه در آن يك زير را هايي گردد كه الگوريتم جواب محدوديت سوم سبب مي. شود مي

بايد توجه كرد كه محدوديت . عنوان جواب قابل قبول در نظر نگيردبه ،انبار تشكيل شده است. شود گردند كه به هر گره فقط يك يال وارد و نيز فقط يك يال خارج اول و دوم سبب مي

ماند كه دوري بدون داشتن انبار تشكيل شود كه در مي 1بنابراين فقط حالتي مانند شكل اما چون اين جواب در دسته محدوديت سوم صدق . كند هاي اول و دوم صدق مي محدوديت

در نهايت دسته محدوديت چهارم . شود عنوان يك جواب غير قابل قبول معرفي ميكند، به نمي . كند اشاره مي ijxيي به شرايط دودو

مسألهتاريخچه - 3

هاي دقيق و به دو دسته الگوريتم TSPهاي حل سازي تركيباتي، روش مانند اكثر مسائل بهينه ، شاخه و كران]8[ لاگرانژهاي دقيق مانند تخفيف در الگوريتم. شوند ميبندي تخميني تقسيم

رود، جواب كار ميهكوچك ب باًيتقركه بيشتر براي مسائل با اندازه ]10[ تخصيصو شبه ]9[دست آمدن اين جواب بايد هكه زمان زيادي براي ب آن رغم يعلآيد؛ دست ميهب مسأله نهيبه

. صرف شود

Page 4: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

32 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

نياهاي دقيق كارايي خود را بر روي ، الگوريتم]11[است 1سخت-NP مسألهيك TSPچون بهينه در يك زمان قابل قبول دست توانند به جواب دهند و نمي در ابعاد بالا از دست مي مسألههاي ابتكاري و فرا ابتكاري استفاده مسائل از الگوريتم گونه نيادر نتيجه امروزه براي حل . يابندنزديك توانند جواب دست آورند اما ميهرا ب نهيبهتوانند جواب كه نمياين رغم يعلشود كه مي

توجه به اين نكته ضروري است كه . دست آورندهبه بهينه را در يك زمان قابل قبول برسند اما چون داراي ساختار مي نهيبههاي ابتكاري در يك زمان اندك به جواب زير الگوريتم

. شوند هاي باكيفيت همگرا نمي به جواب معمولاًخوبي براي فرار از نقاط بهينه محلي نيستند، اين حل ها براي اشاره كرد كه از اولين الگوريتم ]12[ كارپتوان به روش عنوان مثال ميبه

. شود محسوب مي مسأله

TSPيك جواب غير قابل قبول براي مساله : 1شكل

هايي پيشنهاد شدند كه داراي ساختار تصادفي براي از طرف ديگر در چند دهه اخير الگوريتمتوانند تا حد شوند، مي ها كه فراابتكاري ناميده مي اين الگوريتم. هستند مسألهرسيدن به جواب

مثال براي طوربه. هاي بسيار خوبي همگرا شوند هاي محلي فرار كنند و به جواب امكان از بهينه )GA( 3، ژنتيك]14[ ، جستجوي ممنوع]13[ 2هاي عصبي توان به شبكه ها مي روش گونه نياجستجوي تصادفي رغم يعل. اشاره كرد ]17[ ICAالگوريتم و ]16[ 4، ممتيك]15[

1- NP-hard 2- Neural Networks 3- Genetic Algorithm (GA) 4- Memetic Algorithm

Page 5: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

33 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

از جهات مختلف مورد بررسي مسأله يشدنشود كه فضاي ابتكاري سبب ميهاي فرا الگوريتمقرار گيرد و در صورت افتادن الگوريتم در بهينه محلي، الگوريتم بتواند با استفاده از اين

شود كه زمان ساختارها از بهينه محلي فرار كند ولي از طرف ديگر اين ساختار سبب ميهاي ه كرد كه در الگوريتمبايد اضاف. هاي ابتكاري افزايش يابد ها نسبت به روش گونه الگوريتم ايندست آمده و سرعت رسيدن به آن رابطه عكس با يكديگر دارند و ههاي ب ابتكاري دقت جوابفرا

ي طور همان. ]18[، داراي نمودار محدبي هستند است نشان داده شده 2كه در شكل طور همانبسيار خوب ها در ابتداي الگوريتم كه از اين شكل مشخص است سرعت پيشرفت دقت جواب

باشد ولي هر چه از شروع ها بسيار مطلوب مي است و در يك زمان اندك رشد كيفيت جوابثابت باًيتقرها شود كه كيفيت جواب يابد و سبب مي اين مطلوبيت كاهش مي ،گذرد الگوريتم مي

- وريتم بهحجم بسيار زياد محاسبات، متغيرها و پارامترها تعداد تكرار الگ علتبهبنابراين . بماند

.ها را ارتقا دهد تواند با سرعت مناسب كيفيت جواب يابد و الگوريتم نمي شدت افزايش مي

اند، سعي ابتكاري و ابتكاري تشكيل شدههاي فرا هاي تركيبي كه از تركيب الگوريتم در الگوريتممثال طوربه. نحو مطلوبي استفاده شودها به شده است كه از مزاياي هر كدام از الگوريتم

توانند فضاي ابتكاري داراي قابليت خوبي براي جستجوي سراسري هستند و ميهاي فرا الگوريتم. جواب را در يك زمان قابل قبول مورد جستجو قرار دهند و مناطق مستعد را شناسايي كنند

ها براي جستجوي سراسري و يافتن هاي تركيبي از اين روش توان در الگوريتم بنابراين ميهاي ابتكاري داراي كارايي خوبي براي از طرف ديگر روش. هاي خوب استفاده كرد جواب

مناسب مورد بررسي طوربههاي يك جواب را توانند همسايگيجستجوي محلي هستند و ميها در مواقعي استفاده هاي تركيبي از اين روش توان در بعضي از الگوريتم بنابراين مي. قرار دهند

هاي هاي باكيفيتي را شناسايي كند ولي براي يافتن جواب جواباست وريتم توانسته نمود كه الگاز اين اي عنوان نمونهبه. ها احتياج به جستجوي محلي دارد هاي اين جواب بهتر در همسايگي

هاي توان به الگوريتم مي ،خود جذب كرده استها، كه امروزه توجه بسيار زيادي را به روش 4و جستجوي پراكنده 3الگوريتم مورچگان، ]19[ 2جمعي نيتر كينزدو GA، 1تركيبي جاروب

. اشاره كرد ]21[ و جستجوي محلي) PSO( 5روش پرندگان، ]20[

1- Sweep Algorithm 2- Nearest Addition Algorithm

3- Ant Colony Algorithm 4- Scatter Search

5- Particle Swarm Optimization (PSO)

Page 6: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

34 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

فراابتكاري هاي ها در الگوريتم رابطه زمان و دقت جواب :2شكل

هاي رقابت استعماري و جستجوي محلي دلايل ذكر شده، در اين مقاله از تركيب روش نا بهببراي رسيدن به جوابي ها آناستفاده و از نقاط قوت TSP لهأحل مسبراي ) MICA( 1گانه سه

هاي بعدي نشان داده شده كه در بخش طور هماناين تركيب، . شود مناسب بهره گرفته ميگوريتم بتواند به هدف خود يعني يافتن يك جواب با كيفيت در يك شود كه ال است، سبب مي

.يابدزمان مناسب دست

الگوريتم پيشنهادي -4

ابداع ] 22[لوكاس پز و ابتكاري است كه توسط آتشهاي جديد فرا يكي از روش ICAالگوريتم مسائل زيادي مانند گذرد، اما تاكنون در اگر چه تنها پنج سال از ابداع اين الگوريتم مي. شد

، تعادل نش ]25[، موتور القايي خطي ]24[ ها دادهبندي ، خوشه]23[ طراحي ساختار اسكلت، مناسبكارايي علاوه بر اين الگوريتم اززياد ل استقبال يدلا. استفاده شده است و غيره ]26[

بيشتر به ،]27[ هاي موجود توانايي بهينه سازي بالا در مقايسه با الگوريتم و سرعت همگراييدر اين بخش ايده .استسازي بودن آن براي متخصصين حوزه بهينه نوآوري و جذاب جهت

گيرد و سپس اصلاح و تركيب بخش اول مورد بررسي قرار ميابتدا در زير ICAاصلي روش .گردد بخش دوم ارائه ميپيشنهادي در زير

الگوريتم رقابت استعماري 1 -4

هاي تكاملي براي رسيدن به جواب از سيستم GAو PSOهاي كه مانند روش ICAالگوريتم پذيري در مسائل بسيار موفق بوده است و در بسياري از كند، از نظر قابليت تعميم استفاده مي

كه الگوريتم اطلاعات اندكي مانند فضاي در اين مسائل با توجه به اين. شود كاربردها ظاهر مي

1- Modified Imperialist Competitive Algorithm (MICA)

Page 7: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

35 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

هاي تصادفي در تواند با ايجاد جواب شدني براي مسأله اصلي دارد، مي جستجو و تعريف جوابهاي بهتر حركت كند و در فضاي جستجو تا حد امكان به خوبي پيشروي مسير يافتن جواب

،با تعدادي جمعيت اوليهبه اين روال است كه در مرحله اول ICAالگوريتم كلي روش . نمايد طبق مسألهشود و سپس مقدار تابع هدف مي شروعشود، ميكه در اين الگوريتم كشور ناميده

با مقايسه مقادير تابع هدف همه كشورها، . آيد دست ميمورد بررسي براي هر كدام از كشورها بهسپس بقيه كشورها، . شوند ناميده مياستعمارگر ي كشورهاانتخاب و ها آنتعدادي از بهترين

بايد توجه كرد كه در شرايط مساوي كه چندين مقدار . شوند كشورهاي مستعمره ناميده ميها، تابع هدف يكسان براي انتخاب كشورهاي استعمارگر وجود دارد به تصادف از بين آن

استعمارگر حال، كشورهاي مستعمره به كشورهاي . شوند كشورهاي استعمارگر انتخاب ميهر امپراتوري از يك كشور استعمارگر و چند كشور مستعمره (ها يابند تا امپراتوري اختصاص مي

بايد توجه كرد كه هر چه قدرت يك كشور استعمارگر بيشتر . تشكيل شوند) تشكيل شده است- هب. يابد تعداد بيشتري كشورهاي مستعمره به آن اختصاص مي) تابع هدف آن بهتر باشد(باشد هاي در اين شكل ستاره. بندي نشان داده شده است اي از اين تقسيم نمونه 3مثال در شكل طور

, , ..., N1 دهنده ها نشان دايره كه يحالدر ؛دهد كشورهاي استعمارگر را نشان مي 2ر گماردر اينجا كشور استع. شده توسط هر كدام از كشورهاي استعمارگر استكشورهاي استعمار

تر نشان داده شده است، داراي بيشترين تعداد كشور مستعمره با كه با ستاره بزرگ تر يقونمايان است تر كوچكتر كه با ستاره است و كشور استعمارگر از همه ضعيف رنگ همهاي دايره

. باشد داراي كمترين كشورهاي تحت نفوذ مي

كردن كشور مستعمره با دگرگوني فرهنگ وابستهكشورهاي استعمارگر سعي در در مرحله دوم

گردد كه كشور اين عمل سبب مي. شود كه تابع جذب ناميده مي كنندكشور ميو رسوم آن عبارت ديگر هر به. شدن فرهنگي با كشور استعمارگر حركت كندمستعمره در جهت همسان

ين به كشور استعمارگر نزديك كدام از كشورهاي مستعمره، به ترتيب با استفاده از يك روال معروال طبيعي، بعضي از كشورهاي مستعمره ممكن است براساسدر مرحله سوم . شوند مي

در نتيجه. انقلاب كنند و بتوانند قدرت امپراتوري را در دست بگيرند درصد از كشورهاي كه توابع جذب و انقلاب انجام شد، تابع بعد از اين. شوند مستعمره انتخاب و دچار انقلاب مي

براي هر كدام از ،حال. شود هدف براي هر كدام از كشورهاي مستعمره دوباره محاسبه ميبهترين تابع هدف كشورهاي مستعمره از تابع هدف كشور استعمارگر مقدار گر ها ا امپراتوري

بعد از انجام اين عمل در ضمن، .دشو باهم عوض ميكشور جاي آن دو گاه بهتري داشت، آنعنوان بهترين ها بهترين جواب و مقدار همه كشورهاي استعمارگر به براي تمامي امپراتوري

اگر مقدار تابع هدف جواب ،حال. شود جواب و مقدار جاري در اين تكرار الگوريتم ذخيره مي

Page 8: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

36 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

گاه شد، آندست آمده داراي كيفيت بهتري باهتاكنون ب ي كهجاري نسبت به بهترين مقداراز طرف ديگر بايد توجه كرد كه بعد از . شود جواب و مقدار جديد جايگزين جواب قبلي مي

. شود عنوان جواب مساله ارائه ميخاتمه الگوريتم، اين جواب و مقدار به

ICAروند الگوريتم : 3 شكل

كشور استعمارگر به تابع هدفصورت مجموع امپراتوري به قدرت كل يكدر مرحله چهارم ضريبي مانند اضافه 1� توجه به .شود مستعمرات آن تعريف ميتوابع هدف از ميانگين

اهميت كشور ريتأثگردد كه كاربر بتواند اين نكته ضروري است كه اين ضريب سبب ميچنين هم. استعمارگر يا ميانگين كشورهاي مستعمره را در قدرت نهايي هر امپراتوري معين كند

ترين عضو ضعيف، گيرد صورت مي ها مقايسه قدرت امپراتوري براساسكه طي رقابت استعماريد توجه كرد كه باي. يابد انتقال مي ها ترين امپراتوري انتخاب شده و به يكي از امپراتوري از ضعيف

گاه كشور استعمارگر آن به كشوري آن ،نباشد اگر امپراتوري داراي هيچ كشور مستعمرهنكته بسيار مهم در مرحله . يابد ها انتقال مي شود و به يكي از امپراتوري مستعمره تبديل مي

- ديگر بهترين امپراتوري به امپراتوري ترين عضو از ضعيف چهارم در اين است كه انتقال ضعيف

احتمال گيرد و هرچه امپراتوري داراي قدرت بيشتري باشد به صورت احتمالي صورت مي

Page 9: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

37 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

كه داراي هاي ضعيف امپراتوريبنابراين در طي مراحل الگوريتم، . شود بيشتري صاحب آن ميو دهند ميخود را از دست به تدريج قدرتها هستند قدرت كمتري نسبت به ساير امپراتوري

بعد از اين مرحله شرايط پاياني الگوريتم مورد آزمايش قرار . دنرو زمان از بين ميمرور بهتواند باقي ماندن فقط يك امپراتوري باشد، مي ها آنگيرد، اگر شرايط پاياني، كه يكي از مي

. گردد مي صورت الگوريتم به مرحله دوم بررسد؛ در غير اين برقرار شوند، الگوريتم به پايان مي

الگوريتم رقابت استعماري اصلاحي 4-2

) جمعيت اوليه(تعدادي كشور لهيوسبهپس در ابتدا بايد ،يك روش تكاملي است ICAچون شود و مقادير تابع ايجاد مي مسألهجمعيت اوليه تصادفي براي pبنابراين . كار كندهشروع ب,ازاي هر كشور به ifهدف ,...,i p1 m ،حال. آيد دست ميهب TSP مسألهبراي 2 p

عنوان كشورهاي مربوطه هستند، به مسأله يبراكشور كه داراي مقادير تابع هدف كمتر جمعيت اوليه را تشكيل mتا 1هاي شوند و با جابجايي، انديس استعمارگر در نظر گرفته مي

هر كدام از كشورهاي استعمارگر، تعدادي مساوي از كشورهاي مستعمره سپس به. دهند مي- علت خاصيت تابع جزءهب ،علاوهبه. )mبر p-mبا قسمت صحيح تقسيم (يابند اختصاص مي

بايد توجه داشت كه اين .دنياب ترين امپراتوري اختصاص مي صحيح، بقيه كشورها نيز به قويهر كشور استعمارگر را مشخص ستعمره اختصاص يافته بهفرمول فقط تعداد كشورهاي م

طور تصادفي و با احتمال هكند اما اختصاص يافتن هر كشور مستعمره به كشور استعمارگر ب مي . برابر است

-ي بهاجتماعطبق حالت طبيعي كه وجود دارد بايد كشورهاي مستعمره از لحاظ فرهنگي و

بنابراين در اين الگوريتم، از . سمت كشورهاي استعمارگر با استفاده از تابع جذب حركت كنندمثال اگر در طوربه. ]28[ شود همسايه تصادفي براي تابع جذب استفاده مي نيتر كينزدروش

دهنده كشور نشان] 3 4 1 2 5[دهنده كشور مستعمره و نشان] 1 3 5 2 4[اين روش 1گاه الگوريتم از اولين گره كشور مستعمره كه گره باشد، آن 5با TSP مسأله يبرااستعمارگر

i سپس. كند شروع به حركت مي ،است 1 نشده هاي ملاقات شود و همسايه در نظر گرفته ميدهنده نشان ijcاگر ،حال. دده قرار مي S، را در مجموعه 2و 4، 3هاي با گرهدر دو كشور 1

مورد ) 5(در فرمول jVاحتمال به Sهاي متعلق به گاه گرهآن ،باشد jو iفاصله بين دو گره

.گيرند ملاقات قرار مي

Page 10: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

38 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

)5 (/

.( / )

ijj

ijj S

cV j S

c

1

1

- هب. آيد مي وجودبه ]1 2 - - -[پس در جمعيت اوليه تاكنون ؛برگزيده شود 2گره مفرض كنيمورد 1 قبلاًاما چون . شوند به عنوان همسايه محسوب مي 5و 4، 1، سه گره 2علاوه براي

) 1(دهند، طبق فرمول را تشكيل مي Sكه مجموعه 5و 4ملاقات قرار گرفته شده است، از بين اي در مرحله Sبايد توجه كرد كه اگر مجموعه (گردد همسايه تصادفي انتخاب مي نيتر كينزد

گردد اين روش سبب مي). گيرند هاي تاكنون ملاقات نشده در آن قرار مي گاه گرهآن ،تهي شد مسأله يبرايك جواب شدني حتماًشده، ملاقات قبلاًممنوع شدن انتخاب كشورهاي به علتكه

دست آمده در صورتي جايگزين جواب كشور مستعمره هبايد توجه كرد كه جواب ب. دست آيدهبگردد از طرف ديگر استفاده از اين روش سبب مي. شود كه داراي مقدار تابع هدف بهتر باشد مي

كه كيفيت مقادير تابع هدف كشورهاي مستعمره طبق اين روال افزايش يابد، كه علاوه بر اين . ساختار تصادفي تابع جذب حفظ شود به علتره تنوع كشورهاي مستعم

اي حركت بهبوددهنده دو نقطه :4شكل

هاي استعمارگر انجام هاي مستعمره نسبت به كشور كه تابع جذب براي همه كشوربعد از ايندهنده براي اين عمل از روش بهبود. شوند درصد از كشورهاي مستعمره دچار انقلاب مي شد،

اساسبرنشان داده شده است، 4كه در شكل طور هماناين روش . شود استفاده مي 1اي دو نقطهدرصد بايد توجه كرد كه . كند ها با هم كار ميانتخاب دو گره از مساله و تعويض آن

هاي جواب ،حال. شود انجام مي ها آنتصادف انتخاب و اين روش روي كشورهاي هر امپراتوري بهدر نظر گرفته ام jدست آمده از انقلاب به همراه كشورهاي مستعمره امپراتوري هجديد ب

از بعد. شوند ام انتخاب ميjعنوان كشورهاي مستعمره امپراتوري ها به شوند و بهترين جواب ميدست آمد، امكان دارد كه اين هكه مقدار تابع هدف براي تمامي كشورهاي مستعمره ب اين

بنابراين . امپراتوري خود شوند استعمارگركشورها داراي تابع هدف بهتري نسبت به كشورهاي

1- Two-Point

Page 11: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

39 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

هاي مستعمره در هر امپراتوري انتخاب شده و در صورت داشتن تابع هدف بهتر، بهترين كشور . دنشو كشور استعمارگر ميجايگزين

توجه به اين نكته ضروري است كه در اجراي الگوريتم دو متغير وجود دارند كه مقادير بهترين اين دو متغير بعد از بروز شدن استعمارگرها بررسي . كنند جواب و مقدار تابع هدف را ذخيره مي

استعمارگر انتخاب شده و در اين مرحله بهترين جواب و مقدار تابع هدف كشورهاي . شوند ميدست هشود و سپس مقدار ب بر روي آن انجام مي 5گانه طبق شكل دهنده سهالگوريتم بهبود

آن جواب و مقدار تابع دست آمده در تكرارهاي قبلي بهتر باشد، هآمده اگر از بهترين مقدار ب . شوند هدف جايگزين مي

گانه حركت بهبوددهنده سه: 5 شكل

آن سه يال كردن متصلسه يال از تور و دوباره حذف كردن براساسگانه روش بهبود دهنده سهكردن مسير و ايجاد دوباره تور، بايد توجه كرد كه براي متصل. كند از طريقي ديگر، كار مي

صدق كند مسأله يها تيمحدودشود كه در پذيرفته مي اما فقط حالتي . چندين راه وجود داردتوجه به اين نكته ضروري است كه عمل . دست آوردهب مسأله يبراجديد مقدار بهتري را و تور

كه ديگر هيچ ابدي يممتوالي تا آنجا ادامه طوربه ها آنكردن دوباره حذف سه كمان و متصل .گانه يافت نشود حركت بهبوددهنده سه

كدام گردددر مرحله بعدي قدرت هر امپراتوري بايد سنجيده شود تا بدين ترتيب مشخص :شود براي اين منظور از فرمول زير استفاده مي. امپراتوري از قدرت بيشتري برخوردار است

)6 ( ( ) ,..., .j j jw f s j m 1

در اين فرمول

: jw قدرت كل امپراتوريj شامل كشور استعمارگر و كشورهاي مستعمره كه استام

.باشدميتوسط آن كشور

Page 12: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

40 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

: js است ميانگين تابع هدف كشورهاي مستعمره در هر امپراتوري.

: تابع هدف كشور ريتأثتوان وسيله آن ميضريبي بين منفي يك و صفر است كه بهشده در قدرت يك امپراتوري نسبت به ميانگين تابع هدف كشورهاي استعماررا استعمارگر . تعيين كرد

چون (تر ها مشخص شد، بايد هر امپراتوري داراي تابع هدف بزرگ حال كه قدرت امپراتوريحركت كند و قدرت خود را با از دست دادن رو به زوال ) سازي است مساله مينيمم TSPمساله

ترين امپراتوري انتخاب ترين كشور از ضعيف بنابراين ضعيف. مستعمرات خود از دست بدهدبايد توجه كرد كه اين الحاق هميشه به . شود ها ملحق مي شده و به يكي ديگر از امپراتوري

- هام ب jبراي امپراتوري ) 7(فرمول گيرد، بلكه احتمال آن بر اساس بهترين امپراتوري تعلق نمي .آيد دست مي

)7 (/

,..., ./

jj m

jj

wj m

w

1

1

1

1

بنابراين هر امپراتوري كه داراي قدرت بيشتري باشد با احتمال بيشتري اين كشور مستعمره را اي نداشته باشد، ترين امپراتوري هيچ مستعمره در اينجا اگر ضعيف ،علاوههب. كند تصاحب مي

در . يابد ترين امپراتوري انتقال مي شود و كشور استعمارگر به قوي گاه آن امپراتوري حذف ميآنهر مستعمره به سمت كشور استعمارگر خود (گردد صورت الگوريتم دوباره تكرار ميغير اين

براي شرايط پاياني حلقه در اينجا از دو .رط پاياني حلقه برقرار گرددكه ش تا اين) كند حركت مي. گيرد زمان در پايان هر تكرار الگوريتم مورد بررسي قرار مي هم طوربهشود كه شرط استفاده مي

. باشند بار و باقي ماندن فقط يك امپراتوري مي tاين دو شرط تكرار الگوريتم به تعدادي معين رسد و بهترين ز اين دو شرط در هر زمان اتفاق بيفتد الگوريتم به پايان ميهر كدام ا ،حال

. گردد عنوان بهترين جواب و مقدار معرفي ميدست آمده است بههجواب و مقداري كه تاكنون ب

- و به) 4، 0(و ) 0، 3(، )4، 3(، )3، 4(، )0، 0( گره 5براي درك بيشتر الگوريتم مثالي با : مثال

هدف يافتن ترتيبي براي اين پنج گره است كه . را در نظر بگيريد 5تا 1هاي ترتيب با شمارهمنظور براي اين. دست آوردهدر يك تكرار الگوريتم ب TSP مسألهبهترين جواب را براي

P پارامترهاي الگوريتم به صورت 4، m 2، / 0 /و 30 0 -در نظر گرفته 2

. شود مي

صورت به TSP مسألهترتيب اول تا چهارم براي با اجراي الگوريتم چهار جواب تصادفي بهدست آمد كه داراي مقدار تابع به] 1 4 2 5 3[و ] 1 5 4 2 3[، ]1 3 2 4 5[، ]1 2 3 4 5[

- هاي دوم و چهارم به در اجراي الگوريتم جواب. بودند 29/18و 58/18، 58/18، 41/19هدف

Page 13: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

41 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

و سوم] 1 2 3 4 5[ترتيب داراي كشورهاي مستعمره اول عنوان كشورهاي استعمارگر بهبا اجراي تابع جذب براي اين دو كشور مستعمره با كشورهاي استعمارگر . شدند] 1 5 4 2 3[

- هب 58/14و 41/19با مقادير ] 1 5 3 2 4[و ] 1 5 4 3 2[جديد ترتيب دو كشور متناظر به/از طرف ديگر با در نظر گرفتن . دست آمد 0 دست هكدام از كشورهاي جديد بهيچ 30

به جواب بهتر ] 1 5 4 2 3[چون كشور سوم از جواب ،حال. آمده دچار انقلاب نشدنداز طرف ديگر همين جواب با مقدار . شود تبديل شد، جاي اين دو با هم عوض مي] 1 5 3 2 4[

عنوان بهترين جواب و مقدار تاكنون عنوان كشور استعمارگر امپراتوري دوم و هم بهبه 58/14دست آمد كه هها ب قدرت امپراتوري) 2(طبق فرمول ،حال. ذخيره گشت ،دست آمدههب

داراي مقدار بيشتري از امپراتوري دوم شد و بدين ترتيب كشور مستعمره خود را امپراتوري اول امپراتوري اول فقط ،بنابراين پس از تكرار اول). سازي است كمينه مسأله(به امپراتوري دوم داد

و ] 1 5 3 2 4[و امپراتوري دوم شامل كشور استعمارگر ] 1 3 2 4 5[شامل كشور استعمارگر از طرفي چون شرط پاياني الگوريتم . شدند] 1 4 2 5 3[ و ] 1 2 3 4 5[مره كشورهاي مستع

t تعدادماندن يك امپراتور يا اجراي الگوريتم بهكه باقي 10 برقرار نيست، الگوريتم به پايان .گردد رسد و به ابتداي حلقه اصلي برمي نمي

محاسبات عددي -5

هاي مورد آزمايش و نتايج الگوريتم پيشنهادي براي اين ابتدا خصوصيات مثالدر اين بخش با تعدادي از نتايج ICAالگوريتم لهيوسبهدست آمده هشود و سپس نتايج ب ها ارائه مي مثال

بايد اضافه كرد كه تمام كدهاي . گيرد هاي فراابتكاري مورد مقايسه قرار مي مشهورترين الگوريتمها بر روي نوشته شده است و كامپيوتري كه اين برنامه Matlab 7 شنهادي به زبانالگوريتم پي

. باشد و با دو گيگا بايت حافظه مي GHz 2.4قدرت با 4آن اجرا شده است از نوع پنتيوم

در نظر گرفته شده است كه داراي بازه بسيار TSPاستاندارد مثال 19تعداد ، 1در جدول ها در اين مثال. كند را اختيار مي 200تا 24د و مقاديري بين باش مي ها عداد گرهخوبي از ت

:آدرس اينترنتي زير وجود دارند

http://www.iwr.uni-heidelberg.de/groups/comopt/software/TSPLIB95/tsp.

همراه تعداد تكرارهاي حلقه اصلي به) n(هاي هر مثال ها مانند تعداد گره خصوصيات كامل مثال، تعداد اجراي مستقل الگوريتم براي يافتن بهترين مقدار )t(الگوريتم براي خاتمه روش

)tbest(توسط الگوريتم پيشنهادي آمدهدست ه، بهترين مقادير ب)MICA (هاي و بهترين جواب . نشان داده شده است 1در جدول )Best(دست آمده هتاكنون ب

Page 14: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

42 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

الگوريتم پيشنهاديها و نتيجه مشخصات مثال: 1جدول

n t tbestMICABest مثال

n t tbestMICA Best مثال

٢� GR 24 72 10 1272 1272 ١٠٠ KroC 100 300 10 20749 20749

٢٩ Bayg 29 87 10 1610 1610 ١٠٠ KroD 100 300 10 21358 21294

�٨ GR 48 146 10 5046 5046 ١٠٠ KroE 100 300 10 22068 22068

�٨ ATT 48 146 10 10631 10628 ١٠١ Eil 101 303 10 633 629

�١ Eil 51 153 10 426 426 ١٠� Lin 105 315 10 14379 14379

�٢ Berlin 52 156 10 7542 7542 ١�٠ KroA 150 450 10 26524 26524

٧٠ ST 70 210 10 675 675 ١�٠ KroB 150 450 10 26297 26130

٧ Eil 76 228 10 539 538 ٢٠٠ KroA 200 600 10 29539 29368

١٠٠ KroA 100 300 10 2128221282٢٠٠ KroB 200 600 10 29437 29437

تر نشان طور واضحهب TSPبراي 1ارائه شده در جدول كه روند الگوريتماز طرف ديگر براي اينآمده، آورده دست ههاي تاكنون ب درصد انحراف نسبت به بهترين جواب، 6داده شود در شكل

:آيد دست ميهب) 8(شده از فرمول درصد انحراف نسبت به بهترين جواب شناخته. شده است

)8 ( * **

**

[ ( ) ( )].

( )

c s c sgap

c s

100

Bestهاي الگوريتم پيشنهادي نسبت به ميزان درصد انحراف جواب: 6شكل

00.10.20.30.40.50.60.7

GR

24B

ayg2

9G

R48

AT

T48

Eil5

1B

erlin

52ST

70E

il76

Kro

A10

0K

roB

100

Kro

C10

0K

roD

100

Kro

E10

0E

il101

Lin

105

Kro

A15

0K

roB

150

Kro

A20

0K

roB

200

Page 15: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

43 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

بهترين جواب s**وسيله الگوريتم مورد نظر وهبهترين جواب پيداشده ب s*در اين فرمول بايد توجه كرد كه در اين شكل محور افقي . است )Best(شده براي مثال مورد نظر شناخته

الگوريتم gapدهنده كه محور عمودي نشانمثال مورد آزمايش است در حالي 19دهنده نشانMICA دست آمده استهنسبت به بهترين جواب تاكنون ب .

در اين جدول . ها آورده شده است نتايج شش الگوريتم فراابتكاري براي اين مثال 2در جدول ترتيب از راست به چپ بهترين اند كه به ستون تشكيل شدهها از دو زير هر كدام از الگوريتم

. دهد را نشان مي gapو )s(وسط الگوريتم دست آمده تجواب به

هاي فراابتكاري با الگوريتم پيشنهادي مقايسه الگوريتم: 2جدول

مثالGA EA PSO BCO ICA MICA Best

s Gaps Gaps Gaps Gaps Gaps Gap

٢� GR 1272 00/01272 00/0- - - - - - 1272 00/01272

٢٩ Bayg 1610 00/01610 00/0- - - - - - 1610 00/01610

�٨ GR 5046 00/05046 00/0- - - - - - 5046 00/05046

�٨ ATT - - 1062800/0- - 1066100/0- - 10631 00/010628

�١ Eil - - 426 00/0427 00/0428 00/09/431 39/1426 00/0426

�٢ Berlin - - 7542 00/07542 00/0- - 8/7548 09/07542 00/07542

٧٠ ST 685 01/0675 00/0- - - - 678 44/0675 00/0675

٧ Eil - - 538 00/0540 00/0539 00/03/543 99/0539 00/0538

١٠٠ KroA2150401/02128200/02129600/02176302/03/2130310/021282 00/021282

١٠٠ KroB- - 2214100/0- - 2263702/01/2222538/022198 00/022141

١٠٠ KroC- - 2074900/0- - 2085401/05/2084647/020749 00/020749

١٠٠ KroD- - 2129400/0- - 2164302/0- - 21358 00/021294

١٠٠ KroE- - 2206800/0- - 2245002/0- - 22068 00/022068

١٠١ Eil - - 629 00/0- - 635 01/0- - 633 01/0 629

١٠� Lin - - 1437900/0- - 1528801/0- - 14379 00/014379

١�٠ KroA- - 2652400/0- - 2785801/0- - 26524 00/026524

١�٠ KroB- - 2613000/0- - 2653501/0- - 26297 01/0 26130

٢٠٠ KroA- - 2936800/02956301/02996102/0- - 29539 01/0 29368

٢٠٠ KroB- - 2943700/0- - 3035003/0- - 29437 00/029437

Page 16: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

44 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

در ،]29[آورده شده است ) GA(علاوه در همين جدول، در ستون دوم الگوريتم ژنتيك بهو ]EA (]30(هاي تكاملي دهنده الگوريتمترتيب نشانسوم و چهارم به هاي ستون كه يحال

ارائه 2چهارمين الگوريتمي كه نتايج آن در جدول . باشند مي ]PSO (]31(سازي ذرات بهينه. ]32[است كه در ستون پنجم آورده شده است ) BCO(شده است، الگوريتم جمعيت زنبورها

پنجمين الگوريتمي است كه در ستون ششم نشان داده شده است ICAاز طرف ديگر الگوريتم MICAهاي اساسي با الگوريتم تفاوت ICAكه الگوريتم توجه به اين نكته ضروري است . ]17[

از توابع جديد جذب و انقلاب استفاده شده ICAدر الگوريتم پيشنهادي برخلاف روش . دارداين . گانه استفاده شده است علاوه براي افزايش كارايي آن از الگوريتم بهبود دهنده سهبه. است

بيشتري برخوردار شود كه در ادامه به آن پرداخته تغييرات سبب شد كه الگوريتم از كارايي -ميو بهترين مقاديري MICAدهنده نتايج هاي هفتم و هشتم نشان سرانجام ستون. شود مي

. ندادست آمدهههاي ديگر ب الگوريتم لهيبه وس مسألههر كه تاكنون براي باشند

توان نتيجه گرفت كه الگوريتم پيشنهادي نسبت آمده در اين جدول ميدستهبا مقايسه نتايج بي كه طوربهي دست يابد تر تيفيبا كهاي توانسته است كه به جواب GAبه الگوريتم اصلاحي

از طرف ديگر در سه مثال. ها را افزايش داده است كيفيت جواب 100KroAو 70Stدر دو مثال 24GR ،29Bayg 48وGr دست آورده استههاي يكساني را ب پيشنهادي جوابالگوريتم .

هاي با داراي كارايي خوبي براي مثال GAتوان نتيجه گرفت كه اگرچه الگوريتم بنابراين ميبرخلاف GAكند الگوريتم ها افزايش پيدا مي تعداد گره كه يهنگاماما ،گره پايين است تعداد

تر دست كيفيت پايين هايي با ا حفظ كند و به جوابتواند كارايي خود ر الگوريتم پيشنهادي نمي .كند پيدا مي

اين . ستا PSO دومين الگوريتمي كه نتايج آن با روش پيشنهادي مقايسه شده است، الگوريتمالگوريتم در پنج مثالي كه مورد آزمايش قرار گرفته است داراي ثبات بوده و توانسته است كه

كه اين الگوريتم در اين رغم يعل. دست آوردهيك درصد خطا بها را با مقداري كمتر از جوابآمده دست يافته است اما در چهار مثال دستهبه بهترين جواب تاكنون ب 52Berlinمثال

چنين در همين چهار مثال الگوريتم هم. باقيمانده نتوانسته است كه با اين دقت به جواب برسدبنابراين . دست آوردهتري را نسبت به اين الگوريتم بهاي به پيشنهادي توانسته است كه جواب

از قدرت بيشتري PSOدر مقايسه با الگوريتم MICAتوان نتيجه گرفت كه الگوريتم مي .را دارداز نقاط بهينه محلي ا فرار برخوردار است و توان

فقط BCOتوان مشاهده كرد كه الگوريتم مي BCOدر مقايسه الگوريتم پيشنهادي با الگوريتم از چهارده مثال مورد آزمايش توانسته است كه جوابي يكسان با الگوريتم 76Eilدر مثال

هاي بهتري را دست آورد و در سيزده مثال باقيمانده الگوريتم پيشنهادي جوابهپيشنهادي بكلي در طوربه BCOبايد توجه كرد كه الگوريتم . دست آورده استهنسبت به اين الگوريتم ب

Page 17: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

45 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

يك از كارايي لازم برخوردار نبوده و در هيچ 2شده در جدول هاي ارائه مقايسه با ساير الگوريتمعلاوه با مقايسه به. دست يابد Bestها در ستون ها نتوانسته است كه به بهترين جواب از مثال

بسيار توان مشاهده كرد كه الگوريتم پيشنهادي از كارايي مي MICAبا الگوريتم ICAالگوريتم طوري كه الگوريتم پيشنهادي توانسته است بيشتري نسبت به اين الگوريتم برخوردار است به

چنين برخلاف الگوريتم هم. تري را توليد كند هاي باكيفيت كه در هر هفت مثال مربوطه جوابICA ها دست يابد، الگوريتم به بهترين جواباست كدام از هفت مثال نتوانسته كه در هيچ

MICA ها دست يابد كه به بهترين جواباست در پنج مثال توانسته.

با الگوريتم پيشنهادي مقايسه شده است، الگوريتم 2آخرين الگوريتمي كه نتايج آن در جدول ها به است كه توانسته است كارايي بسيار خوبي را نشان دهد و در همه مثال EAتكاملي

شده لذا اين الگوريتم بهترين الگوريتم ارائه. دست يابد ،آمدهدستههاي تاكنون ب بهترين جوابدست ههاي بهتري را نسبت به الگوريتم پيشنهادي ب جواباست در اين جدول است كه توانسته

ترتيب از را به 2هاي جدول الگوريتم ،توان از نظر قدرت يافتن بهترين جواب مي بنابراين. آورد . مرتب كرد EA و ICA ،BCO ،GA ،PSO ،MICA صورتبهضعيف به قوي

گيري نتيجه -6

ارائه شد كه در آن براي افزايش كارايي الگوريتم از تابع ICAدر اين مقاله، نوعي اصلاح روش -هم. اي استفاده شد دهنده دو نقطهترين همسايه اصلاحي و روش انقلاب بهبود جذب نزديك

. كار گرفته شدهگانه ب بهبود دهنده سه آمده روشدستههاي ب چنين براي افزايش كيفيت جوابهاي فراابتكاري مانند الگوريتم رسد كه تركيب الگوريتم مربوطه با ساير روش نظر ميبه

-كرنيگان به-تر محلي مانند لين هاي قوي مورچگان، جستجوي ممنوع و يا استفاده از الگوريتم

توان اين الگوريتم از طرف ديگر مي. داشته باشد گانه نتايج بهتري دهنده سهجاي الگوريتم بهبودبندي خوشه مسألهمسيريابي وسيله نقليه و مسألهمانند سازي را بر روي مسائل ديگر بهينه

هاي بعدي موكول به مقاله ها آنها و كاربردي كردن كار بر روي اين ايده. كار بردهبدار ظرفيت .شود مي

مراجع

[1] Park, Y.B. (2001), A hybrid genetic algorithm for the vehicle scheduling problem with due times and time deadlines, International Journal of Productions Economics, 73(2), 175–188.

Page 18: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

46 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

[2] Saleh, H.A. and Chelouah R. (2004), The design of the global navigation satellite system surveying networks using genetic algorithms, Engineering Applications of Artificial Intelligence, 17, 111–122.

[3] Chan, D. and Mercier, D. (1989), IC insertion: An application of the traveling salesman problem, International Journal of Production Research, 27, 1837–1841.

[4] Lawler, E.L., Lenstra, J.K. and Shmoys D.B. (1985), The Traveling Salesman Problem: A Guided Tour of Combinatorial Optimization, Wiley, New York.

[5] Brummit, B. and Stentz, A. (1996), Dynamic mission planning for multiple mobile robots, Proceedings of the IEEE International Conference on Robotics and Automation, 3, 2396-2401.

[6] Zhang, W. (1993), Truncated branch-and-bound: A case study on the asymmetric tsp, in: Working Note of AAAI 1993 Spring Symposium: AI and NP-Hard Problems, Stanford, CA, 160–166.

[7] Bektas, T. (2006), The multiple traveling salesman problem: an overview of formulations and solution procedures, Omega, 34, 209 – 219.

[8] Yadlapalli S., Malik W.A., Darbhaa S. and Pachter M. (2004), A Lagrangian-based algorithm for a Multiple Depot, Multiple Traveling Salesmen Problem, Nonlinear Analysis: Real World Applications, 10(4), 1990-1999.

[9] Gavish B. and Srikanth K. (1986), An optimal solution method for large-scale multiple traveling salesman problems, Operations Research, 34(5), 698–717.

[10] Gromicho J., Paixao J. and Branco I. (1992), Exact solution of multiple traveling salesman problems, In: MustafaAkgül, et al., editors.Combinatorial optimization. NATO ASI Series, Berlin: Springer, F82, 291–292.

[11] Garey, M.R. and Johnson, D.S. (1979), Computers and intractability: A guide to the theory of NP-completeness, San Francisco: W.H. Freeman.

[12] Karp, R.M. (1977), Probabilistic analysis of partitioning algorithms for the traveling salesman problem in the plane, Mathematics of Operations Research, 2, 209-224.

[13] Qu, H., Yi, Z. and Tang, H. (2007), A columnar competitive model for solving multi-traveling salesman problem, Chaos Solitons and Fractals, 31, 1009–1019.

[14] Ryan, J.L., Bailey, T.G., Moore J.T. and Carlton W.B. (1998), Reactive Tabu search in unmanned aerial reconnaissance simulations, Proceedings of the 1998 winter simulation conference, 1, 873–879.

Page 19: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

47 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

[15] Zhang, T., Gruver, W. A. and Smith, M. H. (1999), Team scheduling by genetic search, Proceedings of the second international conference on intelligent processing and manufacturing of materials, 2, 839–844.

[16] Prins, C. (2009), Two memetic algorithms for heterogeneous fleet vehicle routing problems, Engineering Applications of Artificial Intelligence, 22, 916–928.

[17] Nemati, K., Shamsuddin, S.M. and Saberi Kamarposhti, M. (2011), Using Imperial Competitive Algorithm for Solving Traveling Salesman Problem and Comparing the Efficiency of the Proposed Algorithm with Methods in Use, Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5(10), 540-543.

[18] Vasquez, M., Dupont, A. and Habet. D. (2005), Metaheuristics: Progress as real Problem Solvers, MIC-Kluwer.

[19] Wang, C.H. and Lu, J.Z. (2009), A hybrid genetic algorithm that optimizes capacitated vehicle routing problems, Expert Systems with Applications, 36, 2921–2936.

[20] Zhang, X. and Tang, L. (2009), A new hybrid ant colony optimization algorithm for the vehicle routing problem, Pattern Recognition Letters, 30, 848–855.

[21] Ai, T. J. and Kachitvichyanukul, V. (2009), Particle swarm optimization and two solution representations for solving the capacitated vehicle routing problem, Computers & Industrial Engineering, 56, 380–387.

[22] Atashpaz-Gargari, E. and Lucas, C. (2007), Imperialist competitive algorithm: an algorithm for optimization inspired by imperialistic competition, In: Proceedings of the IEEE Congress on Evolutionary Computation, Singapore, 4661–4667.

[23] Kaveh, A. and Talatahari, S. (2010), Optimum design of skeletal structures using imperialist competitive algorithm, Computers & Structures, 88 (21-22), 1220-1229.

[24] Niknam, T., Taherian Fard, E., Pourjafarian, N. and Rousta, A. (2011), An efficient hybrid algorithm based on modified imperialist competitive algorithm and K-means for data clustering, Engineering Applications of Artificial Intelligence, 24(2), 306-317.

[25] Lucas, C., Nasiri-Gheidari, Z. and Tootoonchian, F. (2010), Application of an imperialist competitive algorithm to the design of a linear induction motor, Energy Conversion and Management, 51(7), 1407-1411.

Page 20: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

48 ور، فرهاد رحمتي مجيد يوسفي خوشبخت، فرزاد ديده

[26] Rajabioun, R., Atashpaz-Gargari, E. and Lucas, C. (2008), Colonial Competitive Algorithm as a Tool for Nash Equilibrium Point Achievement, Lecture Notes in Computer Science, 5073, 680-695.

[27] Khabbazi, A., Atashpaz-Gargari, E. and Lucas, C. (2009), Imperialist competitive algorithm for minimum bit error rate beamforming, International Journal of Bio-Inspired Computation, 1(1), 125–133.

[28] Pellegrini, P. (2005), Application of two nearest neighbor approaches to a rich vehicle routing problem, TR/IRIDIA/2005-15, IRIDIA, Universite Librede Bruxelles, Brussels, Belgium.

[29] Ray, S.S., Bandyopadhyay, S. and Pal, S.K. (2004), New operators of genetic algorithms for traveling salesman problem, Proceedings of the 17th International Conference on Pattern Recognition, 2, 497–500.

[30] Shen, G. and Zhang, Y.Q. (2011), A new evolutionary algorithm using shadow price guided operators, Applied Soft Computing, 11(2), 1983-1992.

[31] Zhong, W., Zhang, J. and Chen, W. (2007), A novel discrete particle swarm optimization to solve traveling salesman problem, Evolutionary Computation, IEEE Congress on, 3283–3287.

[32] Wong, L.P., Low, M.Y.H. and Chong, C.S. (2008), A bee colony optimization algorithm for traveling salesman problem, Modeling & Simulation, AICMS 08. Second Asia International Conference on, 818–823.

Page 21: -ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ يرﺎﻤﻌﺘﺳا ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺣﻼﺻا ...jamm.scu.ac.ir/article_10021_1d60ca49f2f60218ae4048939f0...31 دﺮﮔهرود هﺪﻨﺷوﺮﻓ

49 گردكاربرد يك الگوريتم اصلاحي رقابت استعماري براي حل مساله فروشنده دوره

Application a Modified Imperialist Competitive Algorithm for Solving the Traveling Salesman Problem

Majid Yousefikhoshbakht1, Farzad didehvar2 and Farhad Rahmati2

1Young Researchers Club, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran

2College of Mathematics and Computer Science, Amirkabir University of Technology, Tehran, Iran

Abstract

This paper proposes a modified Imperialist Competitive Algorithm (MICA) for solving the Traveling Salesman Problem (TSP) that is different with common Imperialist Competitive Algorithm (ICA) in assimilation policy between Imperialist and colonies countries and revolution of colonies. Furthermore, the 3-opt local search is used for increasing performance of the algorithm. The new ICA algorithm is tested on nineteen instances of TSBLIB and its performance is compared with ICA, Genetic Algorithm (GA), Particle Swarm Optimization (PSO), Evolutionary Algorithm (EA) and Bee Colony Optimization (BCO). Extensive computational tests confirm the effectiveness of the proposed approach.

Keywords: Traveling Salesman Problem, Imperialist Competitive Algorithm, NP-Hard Problems.

Mathematics Subject Classification (2000): 68T20, 65Y20