ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ ՄԱՐԶԻ

ՎԱՐԴԱՁՈՐԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ

ՊԱՐԶԵՑՎԱԾ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ

ԳԻՐՔ I

ՏԵՔՍՏԱՅԻՆ ՄԱՍ

<<ԱՐԽԻՏՈՆ>> ՍՊԸ տնօրեն` Լ. Ղալումյան

ԵՐԵՎԱՆ, 2012 - 2013 թ.թ.

2

Բովանդակություն ՄԱՍ I. ՀԵՆԱԿԵՏԱՅԻՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ................................................................................................................. 4 

1.  ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ................................................................................................................... 4 2.  ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՀԻՄՔԵՐ............................................................................................................................. 4 

2.1.  Օրենքներ ......................................................................................................................................... 4 2.2.  ՀՀ կառավարության որոշումներ................................................................................................... 4 2.3.  Շինարարական նորմեր և կանոններ ............................................................................................ 5 2.4.  Միջազգային փաստաթղթեր ......................................................................................................... 5 

3.  ԵԼԱԿԵՏԱՅԻՆ ՆՅՈՒԹԵՐ ...................................................................................................................... 6 3.1.  Հաստատված սեյսմիկ միկրոշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական պայմանների քարտեզներ .................................................................................................................................................. 6 3.2.  Տարածքի տեղագրական և կադաստրային քարտեզներ ............................................................ 6 3.3.  Տարածքին վերաբերող հաստատված քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթեր........... 6 3.4.  Տվյալներ պատմության և մշակույթի հուշարձանների մասին ................................................... 6 

4.  ԲՆԱԿԼԻՄԱՅԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐ ..................................................................................................... 11 4.1.  Համայնքի դիրքը տարաբնակեցման համակարգում ................................................................ 11 4.2.  Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր բնութագիր.......................................................................... 11 4.3.  Տարածքի աշխարհագրություն .................................................................................................... 12 4.3.1.  Ռելիեֆ........................................................................................................................................ 12 4.3.2.  Լանդշաֆտային գոտիներ........................................................................................................ 13 4.3.3.  Բուսականություն և կենդանական աշխարհ .......................................................................... 13 4.4.  Տարածքին բնորոշ կլիմա ............................................................................................................. 14 

5.  ՏԱՐԱԾՔԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ.............................................................................................. 15 5.1.  Փողոցային ցանց .......................................................................................................................... 16 5.2.  Բնակելի կառուցապատում .......................................................................................................... 17 5.3.  Հասարակական կառուցապատում ............................................................................................. 17 5.4.  Արտադրական կարողություններ ................................................................................................ 18 5.5.  Կոմունալ տնտեսություն............................................................................................................... 19 5.5.1.  Առկա ջրամատակարարման համակարգը ............................................................................. 19 5.5.2.  Կոյուղի ....................................................................................................................................... 19 5.5.3.  Ջրապահանջի նորման ............................................................................................................. 19 5.5.4.  Բնակչության խմելու - կենցաղային ջրապահանջը ............................................................... 20 5.5.5.  Անհրաժեշտ կարգավորման և պաշարապահ ծավալներ ...................................................... 20 5.5.6.  Ջրահեռացման համակարգի ելքեր ......................................................................................... 20 5.5.7.  Գյուղի գերեզմանոցները .......................................................................................................... 21 5.5.8.  Աղբահանությունը ..................................................................................................................... 21 5.6.  Ինժեներատրանսպորտային ենթակառուցվածք ....................................................................... 21 5.6.1.  Տրանսպորտ............................................................................................................................... 21 5.6.1.1.  Արտաքին տրանսպորտ. Առկա վիճակ ................................................................................... 21 5.6.2.  Էներգամատակարարման համակարգ.................................................................................... 22 5.6.2.1.  Էլեկտրամատակարարում ........................................................................................................ 22 5.6.2.2.  Գազամատակարարում ......................................................................................................... 22 5.7.  Գյուղատնտեսական հողեր .......................................................................................................... 23 

6.  ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՀՈՂԱՅԻՆ ՖՈՆԴ............................................................................................................ 24 7.  ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐ ԵՎ ԲՆԱԿԱՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐ .......................................................................... 26 

7.1.  Օդային ավազան........................................................................................................................... 27 7.1.1.  Ավտոտրանսպորտ........................................................................................................................ 27 7.1.2.  Ջեռուցման համակարգ ............................................................................................................ 28 7.1.3.  Տնտեսական վնասի հաշվարկ ................................................................................................. 29 7.2.  Աղմուկ ............................................................................................................................................ 31 

8.  ԴԵՄՈԳՐԱՖԻԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ......................................................................................................... 31 9.  ԲՆԱԿԱՆ, ԲՈՒԺԱԿԱՆ, ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԱՅԻՆ ԵՎ ԱՅԼ ՊԱՇԱՐՆԵՐ................................................. 31 

9.1.  Բնական և առողջարարական պաշարներ .................................................................................. 31 9.2.  Օգտակար հանածոներ ................................................................................................................ 32 

10.  ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ ........................................................................................... 32 ՄԱՍ II. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ............................................................................................... 32 

3

11.  ՌԻՍԿԵՐ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐ................................................................................................ 32 11.1.  Ինժեներաերկրաբանական և սեյսմիկ պայմաններ. ................................................................. 32 11.2.  Բնածին և տեխնածին վտանգներ ............................................................................................... 35 11.3.  Սանիտարապաշտպանիչ, պահպանական գոտիներ, օտարման և այլ գոտիներ .................. 36 11.4.  Օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ /ՕԿՋ/, ակունքներ և այլ ջրային օբյեկտներ .................... 36 11.5.  Անասնագոմեր ............................................................................................................................... 37 11.6.  Պատմամշակութային հուշարձանների պահպանական գոտիներ .......................................... 37 11.7.  Բարձրավոլտ էլեկտրագծեր......................................................................................................... 39 11.8.  Գազատարներ ............................................................................................................................... 39 11.9.  Միջպետական ճանապարհի օտարման և պահպանական շերտ............................................. 40 11.10.  Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ ....................................................................... 41 11.11.  Կառուցապատման վրա ազդող այլ գործոններ ......................................................................... 41 

ՄԱՍ III. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ..................................................................................... 42 12.  ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ ........................................................................... 42 

12.1.  Շրջակա միջավայրի բարելավման միջոցառումներ .................................................................. 44 12.2.  Զբոսաշրջության զարգացման հեռանկարները ........................................................................ 45 

13.  ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ .............................................. 46 13.1.  Բնական վտանգներ...................................................................................................................... 46 13.2.  Տեխնածին վտանգներ .................................................................................................................. 47 13.3.  Բնակչության իրազեկումը, տարահանման ուղիները և պատսպարումը ............................... 48 

14.  ՋՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՄԱՆ և ՋՐԱՀԵՌԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ .............................. 48 15.  ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ............................................................... 50 

15.1.  Էլեկտրամատակարարման համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ ............... 50 15.2. Գազամատակարարման համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ ....................... 51 

16.  ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ.......................................................... 51 17.  ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ............................. 52 18.  ՀԱՏԱԿԱԳԾԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՀԵՐԹԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ.............................................................. 55 19.  ԼԱՆԴՇԱՖՏՆԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ ........................................... 56 20.  ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԵՎ ՕԺԱՆԴԱԿ ԳՈՏԵՎՈՐՈՒՄ................................................................ 58 

20.1.  Նախագծով սահմանված գործառնական գոտիներ, դրանցում թույլատրելի օգտագործումների (կառուցապատումների) ձևեր և կառուցապատման չափորոշիչներ ................... 60 20.2.  Գոտիներում թույլատրելի oգտագործումների (կառուցապատումների) uահմանափակումները.............................................................................................................................. 72 

21.  ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ .................................................................................................... 74 21.1.  Շենքերին և շինություններին ներկայացվող ճարտարապետական պահանջներ.................. 75 21.2.  Գոտևորմանը չհամապատասխանող կառուցապատման կարգավորում ................................ 78 21.3.  Հուշարձանների պահպանությանը, վերականգնմանը և վերակառուցմանն ուղղված միջոցառումներ .......................................................................................................................................... 79 21.4.  Սանիտարապաշտպանիչ գոտիներում իրականացվելիք միջոցառումներ.............................. 80 

ՄԱՍ IV. ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐ ....................................................................................... 81 ԳԻՐՔ II .............................................................................................................................................................. 84 

ԳՐԱՖԻԿԱԿԱՆ ՄԱՍ ..................................................................................................................................... 84 ՉՀԱՍՏԱՏՎՈՂ ՀԱՎԵԼՎԱԾՆԵՐ ..................................................................................................................... 84 

4

ՄԱՍ I. ՀԵՆԱԿԵՏԱՅԻՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Վարդաձորի գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագիծը մշակվել է «Արխիտոն» ՍՊ ընկերության կողմից համայնքի ղեկավարի պատվերով, համայնքի ավագանու որոշմամբ հաստատված նախագծային առաջադրանքի հիման վրա:

Վարդաձորի գյուղական համայնքի պարզեցված գլխավոր հատակագծի կազմում մշակվել է համայնքի գոտևորման նախագիծը և հողերի գոտիավորման և օգտագործման սխեման: Հաշվի առնելով, որ ՀՀ կառավարության 2011 թվականի մարտի 3-ի N177-Ն որոշմամբ հաստատվել է «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագիծը» սույն նախագծում դիտարկվել է համայնքի տարածքը` բացառությամբ «Սևան» ազգային պարկին պատկանող հատվածի:

2. ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՀԻՄՔԵՐ

2.1. Օրենքներ

• «Uևանա լճի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը, • «Քաղաքաշինության մաuին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը, • «Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» Հայաստանի

Հանրապետության օրենքը. • ՀՀ հողային օրենսգիրքը, • «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքը,

2.2. ՀՀ կառավարության որոշումներ

• Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի «Սևան» ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին» N1563-Ն որոշումը.

• ՀՀ կառավարության 2011 թվականի դեկտեմբերի 29-ի <<Հայաստանի Հանրապետության համայնքների (բնակավայրերի) գլխավոր հատակագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման ու փոփոխման կարգը հաստատելու և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թվականի մայիսի 2-ի N609-Ն ու 2010 թվականի մարտի 4-ի N208-Ն որոշումներն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» N1920 – Ն որոշումը:

• Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2001 թվականի մայիսի 14-ի «Բնակավայրերի տարածքների գոտիավորման նախագծերի մշակման,

5

փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման կարգը հաստատելու մասին» N 408 որոշումը.

• Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 1998 թվականի հոկտեմբերի 28-ի «Կենuագործունեության միջավայրի ծրագրվող փոփոխությունների մաuին իրազեկման և հրապարակված քաղաքաշինական ծրագրերի ու նախագծերի քննարկմանը և որոշումների ընդունմանը հաuարակայնության ներկայացուցիչների մաuնակցության կարգը uահմանելու մաuին» N660 որոշումը:

2.3. Շինարարական նորմեր և կանոններ

• СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений»,

• СНиП III-10-75 «Благоустройство территорий». • «СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения», • «СНиП 2.04.03-85. Канализация. Наружные сети и сооружения», • «СН 245-71. Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий», • ՀՀ կառավարության 1998 թվականի մայիսի 26-ի «Էներգետիկայի բնագավառի

օբյեկտների անվտանգության գոտիների չափերը և դրանց օգտագործման կարգը հաստատելու մասին» N313 որոշում,

• ՀՀ կառավարության 2007 թվականի հուլիսի 12-ի «Էլեկտրաէներգիայի հաղորդաբաշխման վերաբերյալ տեխնիկական կանոնակարգը հաստատելու մասին» N961-Ն որոշում,

• ՀՀ կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29-ի <<Հայաստանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող տարածքները կառուցապատելու կանոնակարգման միջոցառումների մասին>> N2404-Ն որոշում:

2.4. Միջազգային փաստաթղթեր

• Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերը, մասնավորապես` «Լանդշաֆտի Եվրոպական Կոնվենցիան» (ՀՀ Ազգային Ժողովի կողմից վավերացվել է 2004 թվականի մարտի 23-ին) , Ֆլորենցիա, 2000 թվական.

• Եվրոպայի Խորհրդի անդամ պետությունների «Ափամերձ գոտիների կառավարման մոդելային օրենքը և ափամերձ գոտիների կառավարման եվրոպական նորմերը», (European Code of Conduct for Coastal Zones, CO-DBP (99) 11, Geneva, 19 April 1999).

• «Եվրոպայի մայրցամաքի կայուն տարածական զարգացման գերակա սկզբունքները», (ընդունվել է Եվրախորհրդի Անդամ Պետությունների Նախարարների Կոնֆերանսի (CEMAT) կողմից և հաստատվել ԵԽ Նախարարների Կոմիտեի Հանձնարարականով Rec1, 2002թ.):

6

3. ԵԼԱԿԵՏԱՅԻՆ ՆՅՈՒԹԵՐ

Նախագծում օգտագործվել են համայնքի ղեկավարի, շահագրգիռ գերատեսչությունների կողմից տրամադրած, ինչպես նաև «Արխիտոն» ՍՊ ընկերության պատվերով մշակված հետևյալ ելակետային նյութերը.

3.1. Հաստատված սեյսմիկ միկրոշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական պայմանների քարտեզներ

Վարդաձոր գյուղի տարածքի 1:5000 մասշտաբի սեյսմիկ միկրոշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական շրջանացման քարտեզներ, մշակված «ԳԵՈՏԵՍՏ» ՍՊԸ կողմից 2011 թ., հաստատված ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության կողմից:

3.2. Տարածքի տեղագրական և կադաստրային քարտեզներ

ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի կողմից կազմած Վարդաձորի գյուղական համայնքի տեղագրական և կադաստրային հանույթներ /տրամադրված է` ՀՀ կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 29-ի N458-Ն որոշման և ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության և ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի համատեղ հրամանի շրջանակներում/:

3.3. Տարածքին վերաբերող հաստատված քաղաքաշինական ծրագրային

փաստաթղթեր

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի փետրվարի 18-ի «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թվականի դեկտեմբերի 11-ի N 1787-Ն որոշման մեջ փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին» N143-Ն որոշմամբ հաստատված «Սևանա լճի ջրհավաք ավազանի տարածքային հատակագծման նախագիծը». Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2011 թվականի մարտի 3-ի

N177–Ն որոշմամբ հաստատված «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագիծը», /Վարդաձորի տարածքային հատվածը ` հավելված N 5/:

3.4. Տվյալներ պատմության և մշակույթի հուշարձանների մասին

Գյուղը մինչև Վարդաձոր վերանվանվելը հայտնի էր Ադամխան անունով, իսկ ավելի հին անունը հայտնի չէ: Հարուստ է պատմամշակութային հուշարձաններով` ամրոցներ, դամբարանադաշտեր, միջնադարյան խաչքարերով ու տապանաքարերով հարուստ գերեզմանոցներ և այլն:

7

Վարդաձորի համայնքի տարածքում գտնվում են պետական ցանկում (ՀՀ կառավարության 09.01.2003թ. N 80-Ն որոշում) ընդգրկված 16 հուշարձանահամալիր, որոնք ընդգրկում են բազմաթիվ միավոր հուշարձաններ:

Գյուղի արևմտյան մասում` բլրի գագաթին գտնվում է «Ծովաբերդ» ամրոցը, որը պատկանում է վաղ երկաթի դարին: Այն բարձունքի ողջ եզրագծով շրջափակված է պարսպապատերով, որոնք ունեն տեղանքին համապատասխան շրջանաձև հատակագիծ: Պարսպապատերն ամրացված են ուղղանկյուն աշտարակներով, որոնցից երկուսն ամրոցի մուտքի երկու կողմում պահպանվում են: Ամրոցն ունի ևս մեկ` առավել թույլ պարսպաշար, որն ամրոցն օղակում է բոլոր կողմերից: Պահպանված են պարիսպների ստորին շերտերը` 1,5-2 մ բարձրությամբ և 2-3 մ լայնությամբ: Ներսում և պարսպապատերից դուրս առկա են բազմաթիվ բնակարանների ավերակներ, ամրոցից դեպի հյուսիս նկատելի են դամբարանների հետքեր:

Գյուղի արևելյան մասում օվալաձև քարքարոտ բարձունքին ձգվում է «Քռա» ամրոցը, որը հայտնի է Տուլիխու քաղաք անունով և թվագրվում է Ք.ծ.ա. 2-րդ հազարամյակից մինչև Ք.ծ.ա. 8-ից - 6-րդ դարերով: Այս ամրոցը ևս շրջապատված է 4 մ լայնությամբ երկշար պարիսպներով և ունի երկու մուտք:

Տարածքում գտնվել է Ռուսա-1-ի արձանագրությունը` ըստ որի «Քռա» ամրոցը վերակառուցվել և աշտարակներով ամրացվել է ուրարտական շրջանում: Ողջ շրջակայքը և ամրոցի ներսը հարուստ են բազմաթիվ բնակարանների հետքերով:

Գյուղից 1,5 կմ արևելք գտնվում է 2-րդ – 1 հազարամյակներին թվագրվող «Ներքին դեմեր» բնակատեղին: Ենթադրվում է, որ սա եղել է այն ամրոց – շեներից, որոնք բնակավայրի համար ստեղծել են ուրույն ամրաշինական համակարգ: Տարածքի ամենաբարձր գագաթին եղել են 25 մ տրամագծով կառույցի, իսկ լանջերին` անկանոն, ուղղանկյուն հատակագծերով կացարանների մնացորդներ: Տարածքը խիստ ավերված է: Տարածքի հարավային հատվածում` ժայռերի մեջ հայտնաբերվել է հնում որպես կացարան ծառայած «Չախոյի ճրագ» անվամբ քարայրը:

Ուշագրավ հուշարձան է «Գոմերի ժամ» գյուղատեղին, որը հայտնի է «Բանդի ձոր» կամ «Շմակաժամ» անուններով: Բարձրադիր մասում, թմբի վրա, 1997 թ. հիմնովին վերակառուցված մատուռն է, որի ներսում չորս խաչքար կա, իսկ շրջակայքում կիսավեր գերեզմանոցն է` անմշակ և կոպտատաշ գերեզմանաքարերով, մարդու ուրվագծային պատկերով` ուղղանկյուն, հարթ տապանաքարերով:

Գյուղի կենտրոնում գտնվում է Սբ. Աստվածածին եկեղեցին` 19-րդ դ, որը հիմնովին վերակառուցվել է 1998 – 2000 թթ: Եկեղեցու շուրջը տարածվում է 9-10-րդ դդ և 16-17-րդ դդ գերեզմանոցը, որտեղ առկա են պատկերաքանդակներով հարդարված և խաչազարդ տապանաքարեր: Բազմաթիվ են 16-17-րդ դդ թվագիր արձանագրություններով շիրմաքարեր:

8

Վարդաձորի տարածքում շատ են հանդիպում 2-ից - 1-ին հազարամյակներով թվագրվող դամբարանադաշտեր: Գյուղով մեկ` անհատների տնամերձերում սփռված են բազմաթիվ խաչքարեր, իսկ գյուղից դուրս` «Գոմերի ժամ» տանող ճանապարհին գորշ վարդագույն ծակոտկեն բազալտից կերտված մի կոթող է կանգնած` թվագրված 6-7-րդ դդ:

Աղյուսակ3.4.1. Վարդաձորի գյուղական համայնքի պատմամշակութային հուշարձանների ցանկ

4.84. Վարդաձոր գյուղ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 1. ԱՄՐՈՑ ԾՈՎԱԲԵՐԴ

(«ԲԵՐԴԻ ԴՈՇ») մթա 2-1 հզմ

3 կմ ամ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ

Հ ամրոցից հվ

2. ԱՄՐՈՑ «ՔՌԱՅԻ» (ՏՈՒԼԻԽՈՒ ՔԱՂԱՔ)

մթա 2-1 հզմ, մթա 8-6-րդ դդ., մթա 5-1-րդ դդ.

1 կմ աե Հ

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՈՄԵՐԻ ԺԱՄ» («ԲԱՆԴԻ ՁՈՐ», «ՇՄԱԿԱԺԱՄ»)

9-17-րդ դդ.

4 կմ հս-ամ

Տ գետի աջ ափին, բարձրադիր բլրին

3.1. մատուռ «Գոմերի ժամ» 15-16-րդ դդ.

Տ վրկնգ.՝ 1998 թ.

3.1.1 խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ ներսում

3.1.2 խաչքար 10-րդ դ. Հ ներսում 3.1.3 խաչքար` Միրզի 16-րդ դ. Հ ներսում 3.2. գերեզմանոց 9-17-րդ

դդ. Տ մատուռից աե, ոչ բարձր բլրին

3.2.1 խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ խրված հողի մեջ, ստորին մասը` կոտրված

3.2.2 խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ խրված հողի մեջ

3.2.3 խաչքար 10-11-րդ դդ.

Հ խրված հողի մեջ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ

4-5 կմ ամ Հ «Գոմերի ժամ» տանող ճանապարհի 2 կողմերում, պահպանվել է 3 կղզյակներով

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ

19-րդ դ. կնտ Տ վրկնգ.՝ 2000 թ.

5.1. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ ստորին մասը չի պահպանվել

5.2. խաչքար 972 թ. Հ երկատված 5.3. խաչքար 10-11-րդ

դդ. Հ հվ պատին, արտաքուստ

5.4. խաչքար 11-12-րդ դդ.

Հ հս պատին, մկրտարանի խորշում

5.5. խաչքար 11-12-րդ դդ.

Հ հվ ավանդատանը, ներքուստ

5.6. խաչքար 1518 թ. Հ հս պատին, մկրտարանի խորշի մեջ

5.7. խաչքար 1518 թ. Հ հս պատին, մկրտարանի խորշի

9

մոտ 5.8. խաչքար 1539 թ. Հ խորանի հս պատին, ներքուստ 5.9. խաչքար 1539 թ. Հ խորանի հվ պատին, ներքուստ 5.10. խաչքար 1544 թ. Հ հվ պատին, արտաքուստ 5.11. խաչքար 16-րդ դ. Հ ամ կողմի բացօթյա սրահի հվ

պատի շարվածքում, արտաքուստ 5.12. գերեզմանոց 9-20-րդ

դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

5.12.1. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ ընկած գետնին, ստորին մասը կոտրված

5.12.2. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ եկեղեցուց հս-աե, ընկած գետնին, բեկոր

5.12.3. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ աե կողմում, ընկած գետնին

5.12.4. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ ընկած գետնին, երկատված, ստորին մասը չի պահպանվել

5.12.5. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ եկեղեցուց 10 մ հվ-աե, ընկած գետնին, վերին աջ անկյունը` կոտրված

5.12.6. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ աե կողմում, դրված է որպես տապանաքար

5.12.7. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ կանգնեցված գետնին, եզրերը` ջարդոտված

5.12.8. խաչքար 10-րդ դ. Հ եկեղեցուց աե, կանգնեցված գետնին

5.12.9. խաչքար 10-րդ դ. Հ հենած տապանաքարին, եռատված

5.12.10. խաչքար 1548 թ. Հ եկեղեցուց հս-աե, կանգնեցված գետնին, թվակիր

5.12.11. տապանաքար` Ռստակեսի, Սարգսի

1546 թ. Տ եկեղեցուց աե

5.12.12. տապանաքար` Զոհրապի 1576 թ. Տ եկեղեցուց հս 5.12.13. տապանաքար` Մելքումի 16-17-րդ

դդ. Տ եկեղեցուց 6 մ հս-աե

5.12.14. տապանաքար 16-17-րդ դդ.

Տ եկեղեցուց 4 մ հս-աե, արձանագիր

5.12.15. տապանաքար Բարխուտարի

1602 թ. Տ

5.12.16. տապանաքար 1651 թ. Տ եկեղեցուց 10 մ հս-աե, արձանագիր

5.12.15. տապանաքար` Գրիգորի 1684 թ. Տ հս-աե եզրին 5.12.18. տապանաքար` Խաթունի 1684 թ. Տ եկեղեցուց 20 մ հս-աե 5.12.19. տապանաքար 1685 թ. Տ եկեղեցուց 15 մ աե, արձանագիր 5.12.20. տապանաքար`

Մանեանի 1687 թ. Տ

5.12.21. տապանաքար 1699 թ. Տ եկեղեցուց 15 մ հս-ամ, կիսով հողածածկ

5.12.22. տապանաքար` Աղասու 1704 թ. Տ հվ-աե եզրին 5.12.23. տապանաքար 1704 թ. Տ եկեղեցուց 25 մ հս-աե 5.12.24. տապանաքար`

Մարեանի 1706 թ. Տ եկեղեցուց 15 մ աե

5.12.25. տապանաքար` Յուլխանի 1711 թ. Տ եկեղեցուց 10 մ աե 5.12.26. տապանաքար`

Ալայխանի 1716 թ. Տ հվ-աե եզրին

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍԱՐԳԻՍ վրկռ՝ 19-րդ դ.

հվ-ամ մասում

Տ

6.1. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ բեմին

10

6.2. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ բեմին

6.3. գերեզմանոց 9-16-րդ դդ.

Տ եկեղեցու շուրջը

6.3.1 տապանաքար` Գասպարի

1581 թ Տ հվ-աե կողմում

6.3.2 տապանաքար` Գրիգորի 1581 թ. Տ հվ-աե կողմում 6.3.3 տապանաքար` Թորոսի 1581 թ. Տ հվ-աե կողմում

7. ԽԱՉՔԱՐ 9-րդ դ. գ. մ. Հ Հայրիկ Մանուկյանի տան մոտ, նորակառույց սրբատեղիում

8. ԽԱՉՔԱՐ 9-րդ դ. գ. մ. Հ «Թաթոյի մատուռ» սրբատեղիում, ստորին կեսը չի պահպանվել

9. ԽԱՉՔԱՐ 9-րդ դ. գ. մ. Հ Հրանտ Շահբազյանի տան մոտ, նորակառույց սրբատեղիում

10. ԽԱՉՔԱՐ 9-րդ դ. գ. մ. Հ Թամար Մկրտչյանի տան մոտ, նորակառույց սրբատեղիում, բեմին, վերնամասը` չի պահպանվել

11. ԽԱՉՔԱՐ 11-12-րդ դդ.

գ. մ. Հ «Թաթոյի մատուռ» սրբատեղիում

12. ԽԱՉՔԱՐ 14-15-րդ դդ.

1,2 կմ հվ Հ նորակառույց մատուռում

13. ԽԱՉՔԱՐ 14-15-րդ դդ.

1,2 կմ հվ Հ նորակառույց մատուռում

14. ԽԱՉՔԱՐ 1577 թ. գ. մ. Հ Հրանտ Շահբազյանի տան մոտ, նորակառույց սրբատեղիում, ստորին մասը և վերին ձախ անկյունը` կոտրված

15. ԿՈԹՈՂ 7-րդ դ. ամ մասում

Հ սար տանող ճանապարհին

16. ՁԻԹՀԱՆ` ԹՈՒՄՈՅԻ 19-20-րդ դդ.

գ. մ. Տ Իգիթ Մկրտչյանի տան մոտ

Ս.Աստվածածին եկեղեցին, /վրկգ/

Մատուռ

11

4. ԲՆԱԿԼԻՄԱՅԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐ

4.1. Համայնքի դիրքը տարաբնակեցման համակարգում

ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Վարդաձոր գյուղը գտնվում է Սևանա լճի հարավ-արևմտյան հատվածում, սահմանակից է Երանոս և Ձորագյուղ համայնքներին: Բնակավայրը, ծովի մակերևույթից գտնվում է 1950.0 – 2070.0 մ բարձրությունների վրա: Համայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված է «Սևան» ազգային պարկի 202.77 հա հատվածը, հատվածում ընդգրկված Ազգային պարկի տնտեսական գոտին անտառապատ է, ռեկրեացիոն գոտում ռելիեֆը հարթ է, կլիմայական և բնական պայմանները բարենպաստ են: Տարածքի ռեկրեացիոն գոտին ամբողջովին ջրածածկման գոտում է:

Տես` Գծագիր N 1` «ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Վարդաձորի գյուղական համայնքի դիրքը տարաբնակեցման

համակարգում», Հավելված 5` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2011 թվականի մարտի 3-ի N177–Ն

որոշմամբ հաստատված «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագիծը», /Վարդաձորիյի տարածքային հատված/:

4.2. Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր բնութագիր

Գեղարքունիքի մարզի կլիման բնորոշվում է երկարատև և խստաշունչ ձմեռներով, քանի որ գտնվում է ընդհանուր առմամբ ծովի մակերևույթից 2000-3500 մ բարձրության վրա: Ամենախոր իջվածքը Գետիկ գետի կիրճն է 1325մ, ամենաբարձր կետը` Աժդահակ լեռան գագաթը` 3598մ: Բարձր լեռներ են Սպիտակասարը 3555մ, Վարդենիսը 3522մ, Գեղասարը 3446մ: Ամենաերկար գետերն են Արգիճին 51 կմ, Գավառագետը 47 կմ, և Մասրիկը 45 կմ, առկա են նաև խառնարանային լճեր` Աժդահակ և Արմաղան /մինչև 50մ տրամագծով և 15 մ խորությամբ/: Գեղարքունիքի մարզում է գտնվում բարձր լեռնային /բարձրությունը ծովի մակերևույթից`1898մ/, եզակի էկոհամակարգով Սևանա լիճը, որի ավազանի ընդհանուր մակերեսը կազմում է շուրջ 5 հազ. քառ. կմ, լճի հայելու մակերեսը` 1.2 հազ. քառ. կմ, ծավալը` 35.8 մլդ.խմ: Այն ոչ միայն մարզի, այլ նաև հանրապետության համար ունի առանձնահատուկ կարևորություն: Սևանա լիճը Հարավային Կովկասի քաղցրահամ ջրերի ամենամեծ ավազանն է: Լիճն էական ազդեցություն ունի ողջ մարզի ոչ միայն բնապահպանական հավասարակշռության, այլ նաև տնտեսության վրա: Գեղարքունիքի մարզը յուրահատուկ է իր առողջարար կլիմայով, լճափնյա հնագույն հուշարձաններով ու մշակությի օջախներով, բուսական և կենդանական աշխարհի առանձնահատկություններով, բնական միջավայրի գեղեցկությամբ: Գոգավորության հյուսիսային մասով ձգվում են Արեգունու, հյուսիս-արևելյան մասով Սևանի լեռնաշղթաները, իսկ արևելյան մասով Արևելյան Սևանի լեռնաշղթան, որը օղակ է Սևանի ու Վարդենիսի լեռնաշղթաների միջև: Եթե Արեգունու և Սևանի լեռնաշղթաների Գեղարքունիքի մարզի սահմաններում գտնվող լանջերը զառիթափ են ու կտրտված, ապա Գեղամա և Վարդենիսի լեռնաշղթաների դեպի Սևանա լիճ նայող լանջերը համեմատաբար մեղմաթեք են, որտեղ այդ լեռների բազմաթիվ հրաբխային կոներից դուրս ժայթքած լավան հրաբխային լեռնալանջերից բացի առաջացրել է նաև սարավանդներ, քարակարկառներ: Մարզի հենց այս հատվածներում էլ` Գեղամա և Վարդենիսի լեռնաշղթաների ու Սևանա լճի միջև գտնվող վայրերում զգալի հարթ տարածություններ կան, որոնք շատ հարմար են հողագործության համար: Դրանք հատկապես Մասրիկ, Արգիճի գետերի ու Գավառագետի հովիտներն են: Դրանցից համեմատաբար ընդարձակը Մասրիկի դաշտն է: Այդ հարթ տարածությունները ծովի մակերևույթից ունեն 1900-2200մ բարձրություն: Գեղարքունիքի մարզը բնութագրվում է շատ առատ արևափայլով, որի տարեկան միջին տևողությունը հասնում է ավելի քան 2700-2800 ժամ/տարի: Ընդհանուր առմամբ կլիման ամռանը չափավոր է , իսկ ձմռանը` չափավոր ցուրտ: Բնութագրվում է ամենամյա և հաստատուն ձյունածածկույթով: Ամառը տաք է, գերիշխում են քիչ ամպամած եղանակները, մթնոլորտային տեղումները շատ չեն: Սևանա լճի հարավային և արևմտյան առափնյա հարթ տարածությունները բնութագրվում են լեռնատափաստանային բերրի սևահողերով, իսկ համեմատաբար բարձրադիր մասերը` լեռնամարգագետնային հողերով:

12

Բուսատեսակների մեջ գերակշռում են լեռնատափաստանային , ենթալպյան և ալպյան բուսատեսակները: Վերջիններս հատկապես տարածված են Գեղամա, Վարդենիսի ու մյուս լեռնաշղթաների լեռնալանջային , բարձր լեռնային մասերում, որոնք էլ հանդիսանում են ամառային արոտավայրեր ու խոտհարքներ: Շատ քիչ է անտառային բուսականությունը, կաղնու , գիհու և որոշ այլ ծառատեսակների նոսր, թփուտային պուրակներ կան հյուսիս-արևելյան լեռնալանջերին, իսկ լճի մակարդակի իջեցման հետևանքով առաջացած տարածքներում աճեցվել են արհեստական անտառաշերտեր: Այստեղ զգալի տարածքներ են զբաղեցնում փշարմավի պուրակները: Կենդանական աշխարհը հարուստ չէ, լճի մակարդակի իջեցման հետևանքով խիստ կրճատվել է թռչունների ու ձկների տեսակները: Բնական մյուս տեսակի ռեսուրսներից, մարզը հանրահայտ է ոսկու պաշարներով /Սոտքի հանքավայր/: Սոտքի ոսկու հանքավայրի առանձին հանքախորշերում պահպանված նշանով ոսկի արդյունահավել է հազարամյակներ առաջ: Ապացուցված է, որ Լճաշենի դամբարաններից գտնված ոսկյա իրերը /այդ թվում արձանիկը/ պատրաստված են Սոտքի հանքավայրի ոսկուց: Կան քրոմի ու հրակայուն ապարների զգալի պաշարներ Շորժայի հանգույցում, տուֆի ու հրաբխային խարամի պաշարներ` Վարդենիսի տարածաշրջանում, պեռլիտի պաշարներ` Մարտունու տարածաշրջանում, բազալտի պաշարներ կան համարյա ամենուրեք: Հանքային ջրի պաշարներ կան Գավառի և Մարտունու տարածաշրջաններում: Մարզի տարածքում պահպանվել են բազմաթիվ միջնադարյան ճարտարապետական հուշարձաններ, բայց առանձնապես ուշագրավ են բնական հուշարձանները` խառնարանային լճերը, խարամային կոները, ընդարձակ «քարային ծովերը»: Մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում Սևանա լճից ազատված տարածքներում հայտնաբերված մինչև 5000-ամյա հնության դամբարանները: Սևանա լիճն իր հերթին շրջապատված է պատմական արժեք ներկայացնող բազմաթիվ եկեղեցիներով, որոնցից առավել հայտնիներն են Հայրավանքի եկեղեցին, Մաքենիսի վանքը, Վանևանի և Սևանի թերակղզու վանական համալիրները: Մարզի տարածքում է գտնվում «Սևան Ազգային պարկը» /կազմավորվել է 1978թ.-ին/: Այն զբաղեցնում է Սևանի միջլեռնային գոգավորության հատակը կազմող Սևանա լճի և դրա հատակի ազատված տարածքները: Մակերեսը կազմում է 150.1 հազար հա, որից 24.9 հազ. հա առափնյա ցամաքային տարածքներ են: Այն շրջափակված է Արեգունու, Գեղամա, Վարդենիսի, Փամբակի և Սևանի լեռնաշղթաների լանջերով: Այստեղ պահպանվել են բույսերի 1600 և կենդանիների 330 տարատեսակներ:

4.3. Տարածքի աշխարհագրություն

4.3.1. Ռելիեֆ

Բնակավայրի տարածքը ունի համեմատաբար հարթ ռելիեֆ, միջինը 1950.0 – 2070.0մ բարձրությունների վրա, ազգային պարկի հատվածը հարթ է և անտառապատ, Բնակավայրը զբաղեցնում է համեմատաբար հարթ ռելիեֆ ունեցող տարածք, արևմտյան կողմից սկսած մոտ 2014.0 նիշից ռելիեֆը խստանում է բարձրանալով 2195.0 և ավելի նիշերի:

:

13

4.3.2. Լանդշաֆտային գոտիներ

Տարածքը լեռնային է և բնորոշվում է լանդշաֆտների ուղղաձիք գոտիականությամբ: 800.0 - 2100.0 – 2300.0 մ բարձրությունները բնորոշվում են ցածր և միջին լեռնաանտառային լանդշաֆտներով, 1400.0 – 2200.0 – 2300.0 մ` միջին լեռնային տափաստանային լանդշաֆտային գոտում բնորոշ լանդշաֆտով, 2200.0 – 2600.0 մ բարձրությունների վրա լանդշաֆտները փոխվում են դեպի միջին լեռնային մարգագետնատափաստանայինը, 2400.0 – 2800.0 մետրերում` բարձր լեռնային մերձալպյան լանդշաֆտներ են, 2800.0 – 3400.0մ`բարձր լեռնային ալպյան:

4.3.3. Բուսականություն և կենդանական աշխարհ

Պայմանավորված ուղղահայաց գոտիականությամբ` բուսականությունն ունի արտահայտված մոզայիկ բնույթ: Տափաստանային բուսականությամբ են պատված բոլոր սարահարթերը /1900.0 – 2200.0մ/: Բուսականության ամենաբնորոշ առանձնահատկությունը ծայրահեղ չորասեր, գուղձավոր, պնդաճիմ հացազգի խոտաբույսերի, փշաբարձիկավոր տարախոտերի առկայությունն է: Հանդիպում են տափաստանային բուսականության փետրա-, շյուղա-, կծմախոտային, սեզային, բոշխային, օշինդրային, կելերային, տարախոտային, տարախոտահացահատիկային, հացահատիկատարախոտային և տրագականտային ենթատիպերը: Սարալանջերի տափաստանային փոքր հողակտորներում աճում են վայրի ցորեն, գարի, կորնգան, բնաշխարհիկ խոտաբույսեր, հանդիպում են դեղաբույսերի բազմազան տեսակներ: Սարալանջերը լավ խոտհարքեր և արոտավայրեր են: Լեռնային լանջերի ձորերում հանդիպում են թփուտներ` մասրենու և ասպիրակի տեսակներից:

Բոլոր բարձունքային գուտիներում առանձին հատվածներով հանդիպում են նաև քարացրոնային և ժայռային բուսականության տեսակներ: «Սևան» ազգային պարկի անտառապատ հատվածները ծածկված են արհեստական տնկարկներով (սոճի, չիչխան, բարդի և այլ):

Տարածքում հանդիպում են երկկենցաղների՝ 3, սողունների՝ 16, թռչունների՝ 84, կաթնասունների 28 տեսակներ: Գիշատիչ կենդանիներից տարածված են գայլը, աղվեսը, գորշուկը, կզաքիսը, աքիսը, սմբակավորներից՝ բեզոարյան այծը, մուֆլոնը, կրծողներից՝ ճագարամուկը, գետնասկյուռը և այլն, թռչուններից՝ անգղը, արծիվը, կռունկը, կաքավը, լորը, արտույտը, սարյակը, կկուն, ճնճղուկը, սողուններից՝ հայկական լեռնատափաստանային վահանագլուխ իժը, գյուրզան:

Հողերի մշակումը, դաշտապաշտպան անտառաշերտերի ստեղծումը, խոտհարքները, նաև հրդեհները բացասաբար են ազդում բուսածածկույթի և կենդանական աշխարհի վրա: Այս ամենը տափաստանային մի շարք բույսերի ու կենդանիների ոչնչացման և բազմաթիվ բուսատեսակների ու կենդանիների արեալների կրճատման պատճառ է: Բնական բուսածածկույթին փոխարինելու են գալիս մշակաբույսերը՝ ցորեն,

14

եգիպտացորեն, արևածաղիկ, պտղատու այգիները, իսկ ողողատներում՝ բանջարեղենի մշակումը:

4.4. Տարածքին բնորոշ կլիմա

Համաձայն ՀՀՇՆ II-7.01-2011 «Շինարարական կլիմայաբանություն» Շինարարական Նորմերի ՀՀ Գեղարքունիքի մարզը ամբողջությամբ գտնվում է կլիմայական ցուրտ գոտում, որի համար, հաշվի առնելով նաև լեռնային շրջանը /1600.0 մ բարձր/, բնորոշ է զով, քամոտ, օպտիմալ խոնավությամբ ամառ, միջին ջերմաստիճանը հուլիսին 16°C, հարաբերական խոնավությունը (ժամը 15-ին)` 45-60%, քամու միջին արագությունը` 3.0-6.0 մ/վ; շատ ցուրտ, քամոտ, խոնավ ձմեռ, միջին ջերմաստիճանը հունվարին` մինուս 5°C-ից մինչև մինուս 12°C, հարաբերական խոնավությունը (ժամը 15-ին)` 70% և ավելի, քամու միջին արագությունը` 5.0-7.0 մ/վ:

Գավառ և Մարտունի քաղաքների միջև ընկած տարածքում /որտեղ գտնվում է Վարդաձոր գյուղը/ օդի միջին տարեկան ջերմաստիճանը 4.6 – ից 5.4 °C, բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը` -33 , -32 °C, բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանը` 34 °C: Օդի հարաբերական խոնավության միջին տարեկանը 70-ից 68 % է, տեղումների քանակը տարեկան` 489-ից 492 մմ, ձնածածկույթի առավելագույն տասնօրյակային բարձրությունը` 37-ից 75 սմ, տարվա մեջ ձնածածկույթով օրերի քանակը` 96-ից 103 օր, քամու միջին տարեկան արագությունը` 1.8-ից 2.6 մ/վ, հողի սառչելու առավելագույն խորությունը հասնում է 108.0 սմ:

Աղյուսակ 4.4.-1. . Օդի ջերմաստիճան

Միջին ջերմաստիճանը ըստ ամիսների.°C Բնակավայրի օդերևութա բանական կայանի

անվանումը

Բարձ-րություն

ծովի մակար դակից. մ I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Միջին տարե կան.

°C

Բացարձակ

նվազա-գույն.

°C

Բացարձակ

առավե լագույն.

°C

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Գավառ 1961 -7.5 -6.3 -2.5 3.9 8.9 12.5 15.7 15.8 12,0 6.7 0.6 -4.8 4.6 -33 34

Մարտունի 1943 -5,7 -5,8 -1,7 4,8 9,0 12,9 16,0 15,8 12,8 7,5 2,4 -2,9 5,4 -32 34

Աղյուսակ 4.4.-2. Օդի հարաբերական խոնավությունը

Օդի հարաբերական խոնավությունը, %

ըստ ամիսների Միջին ամսական ժամը 15-ին

Բնակավայրի օդերևութա բանական կայանի

անվանումը I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Մի- ջին տարե- կան,%

ամենացուրտ

ամսվա %

ամենաշոգ ամսվա,

% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Գավառ 71 71 69 66 69 70 70 71 68 69 70 71 70 63 50

Մարտունի 68 71 69 66 68 70 72 72 65 65 66 68 68 64 51

15

Աղյուսակ 4.4.- 3. Մթնոլորտային տեղումները և ձնածածկույթը

միջին ամսական, մմ Ձնածածկույթ Տեղումների քանակը օրական առավելագույն, մմ

ըստ ամիսների Բնակավայրի օդերևութա բանական կայանի

անվանումը I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Տարե- կան

Առավելագույն

տասնօրյակային

բարձրու- թյունը,

սմ

Տարվա մեջ

ձնածածկույթով օրերի

քանակը

Ձյան մեջջրի

առավե- լագույն

քանակը, մմ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 17 19 33 44 72 72 61 46 40 38 30 17 489

Գավառ 35 30 52 40 54 56 69 60 74 49 42 23 74

37 96 99

23 28 41 54 71 69 42 29 33 39 39 24 492 Մարտունի

51 34 40 46 41 69 65 37 59 49 84 41 84 75 103 151

Աղյուսակ 4.3. -.4. Քամի

Կրկնելիությունը, % Միջին արագությունը, մ/վ

ըստ ուղղությունների Հաշվար կային արագու

թյունը, մ/վ, որը հնա

րավոր է մեկ անգամ «n»

տարի ների ընթաց

քում

Բնա

կավա

յրի,

օդե

րևու

թա

- բա

նակա

ն կա

յանի

անվ

անո

ւմը

Միջ

ին տ

արե

կան

մթնո

- լոր

տա

յին

ճնշո

ւմ, (

հՊա

)

Ամի

սներ

Հյո

ւսիս

այի

ն (Հ

ս)

Հյո

ւսիս

-Արե

վելյա

ն (Հ

սԱրլ

)

Արե

վելյա

ն (Ա

րլ)

Հա

րավԱ

րեվե

լյան

(ՀվԱ

րլ)

Հա

րավ

(Հվ)

Հա

րավ-

Արև

մտյա

ն (Հ

վԱրմ

)

Արև

մտյա

ն (Ա

րմ)

Հյո

ւսիս

-Արև

մտյա

ն (Հ

սԱրմ

)

Անհ

ողմո

ւթյո

ւննե

րի

կրկն

ելիո

ւթյո

ւնը,

%

Միջ

ին ա

մսա

կան

արա

գութ

յուն

ը,մ/

վ

Միջ

ին տ

արե

կան

արա

գութ

յուն

ը,մ/

վ

Ուժ

եղ ք

ամի

ներո

վ (≥

15մ/

վ) օ

րերի

քա

նակը

20 50 100

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 15 6 13 9 14 15 20 8

I 1,2 1,1 1,1 2,6 1,9 2,2 2,0 1,8

52 2,1

18 8 20 9 10 11 18 6 IV

1,5 1,5 1,3 2,2 2,9 2,5 2,3 1,5 63 2,2

35 15 20 7 5 4 6 8 VII

1,4 1,2 1,1 1,3 1,5 1,0 1,0 1,2 56 1,6

21 9 14 6 8 10 23 9

Գավառ 803,2

X 1,2 1,1 1,0 1,3 1,4 1,5 1,6 1,4

54 1,7

1,8 31 25 27 29

5 1 1 2 49 37 3 2 I

1,7 1,7 1,6 2,2 3,6 4,0 2,4 2,2 85 3,7

11 5 3 2 40 30 5 4 IV

1,9 2,0 1,7 2,2 3,4 3,8 2,4 2,0 78 2,9

30 12 4 1 20 17 5 11 VII

2,0 2,1 1,8 1,5 1,7 1,9 1,8 2,0 71 1,6

9 5 2 2 40 35 4 3

Մարտունի 805,1

X 1,8 1,7 1,6 1,7 2,6 3,1 2,3 1,9

83 2,5

2,6 43 25 27 28

5. ՏԱՐԱԾՔԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ

Վարդաձոր գյուղը գտնվում է Սևանա լճից 3.0 կմ դեպի հարավ-արևմուտք, Մարտունի քաղաքից 13.0 կմ հեռավորության վրա, Երանոս և Ձորագյուղ գյուղերի միջև: Գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց, մշակույթի տուն, գրադարան, առողջության կենտրոն:

16

Պահպանվել են մ.թ.ա. 722-705 թթ. ուրարտական արձանագրություններ: Բնակիչների նախնիները եկել են Ալաշկերտից և Մուշից 1828-1830 թվականներին:

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ և հացահատիկային ու կերային մշակաբույսերի աճեցմամբ: Բնակչության թիվը` 3011 մարդ:

Համայնքը զբաղեցնում է 3 321.4 հա տարածք, որից բնակավայրի` 243.78 հա, գյուղատնտեսական նշանակության` 2 789.8 հա, հատուկ պահպանվող տարածքներ` 258.07 /այդ թվում` 55.3 –ը պատմամշակութային հուշարձանների, էներգետիկայի` 4.70հա, արդյունաբերական 15.51 հա, ջրայինը /գետեր, լճեր, ջրանցքներ, հիդրոտեխ. և ջրատար այլ կառույցներ/ ` 951 հա:

Ազգային պարկի հատվածը կազմում է 202.77 հա և ընդգրկում է ռեկրեացիոն /ջրածածկվող/ և անտառապատ տնտեսական գոտիներ:

5.1. Փողոցային ցանց

Փողոցային ցանցը անկանոն է, ուրվագծվում են բնակավայրի կենտրոնական մասից բոլոր ուղղություններով տարված ճյուղավորված փողոցների ճառագայթները: Գյուղի փողոցները հիմնականում գրունտային են, անձրևոտ եղանակին վատ անցանելի, մայթերը, ինչպես և այլ հայկական գյուղերում, պրակտիկորեն բացակայում են:

Համայնքի կենտրոնն ընկած է Մ-10 մայրուղուց 2.1 կմ, իսկ եզրը` 1.25 կմ հեռավորության վրա: Համայնքի պատմական կենտրոնը, որտեղ տեղավորված է

17

եկեղեցին, ավելի հեռու է Մ-10-ից` 2.6 կմ: Այդ ճանապարհահատվածը, սկսած մայրուղուց մինչև գյուղի սկիբը, համապատասխանում է IV կարգի ճանապարհի նորմերին, 6 մ լայնությամբ երթևեկային մասով և 10 մ հողային պաստառով: Համայնքի սահմանում ճանապարհը վերածվում է փողոցի, որի լայնությունն արդեն փոփոխական է` կախված կառուցապատման առանձնահատկություններից: Այս ճանապարհ-փողոցը ասֆալտապատ է և գտնվում է բարեկարգ վիճակում, ինչը չի կարելի ասել մյուս փողոցների մասին, հատկապես պատմական կենտրոնի, որտեղ փողոցները ոլորապտույտ են, նեղլիկ և առանց պատվածքի: Համայնքի ներսում ուղևորատար փոխադրումներ չեն կատրվում:

5.2. Բնակելի կառուցապատում

Կառուցապատումը հիմնականում մեկից երեք հարկանի բնակելի տներով է, տեղադրված տնամերձ հողամասի` փողոցին հարող եզրին, հողամասերը փողոցից պատսպարված են քարե կամ բետոնե ոչ բարձր պարիսպներով:

Բնակելի կառուցապատում, գյուղի տեսարան Բնակելի կառուցապատում, համայնապատկեր

5.3. Հասարակական կառուցապատում

Վարդաձորի գյուղապետարանի շենքն երկու հարկանի պարզ ճարտարապետությամբ կառույց է: Դպրոցը տեղակայված է գյուղի կենտրոնում և հատակագծային կառուցվածքում դոմինանտ դերում է: Նոր եկեղեցու շենքը ոչ մեծ չափերի ավանդական ճարտարապետությամբ և ներդաշնակ համաչափություններով կառույց է, որը գյուղի համայնապատկերում առանձնանում է իր գեղեցիկ ուրվագծով:

18

Վարդաձորի եկեղեցին Վարդաձորի գյուղապետարանի շենքը

Վարդաձոր գյուղի դպրոցը

5.4. Արտադրական կարողություններ

Արտադրական կարողությունները ներկայացված են հիմնականում գյուղ. արտադրության ոլորտի ձեռնարկություններով: Գյուղի ներսում 2.1 հա տարածք զբաղեցված է անասնագոմերով, որոնց անմիջապես հարում են բնակելի թաղամասերը: Համայնքի արևմտյան բարձրադիր ծայրամասում ևս մեկ գյուղ. արտադրական տարածք է /10.32 հա/` անասնագոմեր են, որոնք օգտագործվում են ամառվա ամիսներին` լեռնային արոտավայրերում անասունների արածեցման համար:

19

5.5. Կոմունալ տնտեսություն

5.5.1. Առկա ջրամատակարարման համակարգը

Ջրամատակարարումը ներկայումս իրականացվում է <<Ակների>> լոկալ աղբյուրներից (կապտաժներից): Ջրի ելքը ջրաղբյուրում կազմում է մոտ 20լ/վրկ: Ջուրը ինքնահոս եղանակով տվում է Վարդաձոր համայնքին Փ200մմ տրամաչափի պողպատե խողովակներով` 5.0 - 6.0 կմ ձգվածությամբ: Կառուցվել է 1978-80 թվականներին: Խողովակաշարը գտնվում է նորմալ վիճակում:

Վարդաձոր համայնքի ջրամատակարարման համակարգում ներկայումս գործում է մի տեղում մեկ հատ 200 խմ, մյուս տեղում մեկ հատ 400 խմ տարողության օրվա կարգավորման ջրամբարներ (հետագայում ՕԿՋ): Կառուցվել են 1980թ: Ջրամբարների վիճակը գնահատվում է բավարար, ՕԿՋ-ի տարածքներն ունեն սանիտարական գոտի, սակայն ապահովված չեն էլեկտրական լուսավորությամբ:

Ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցը, որի ընդհանուր երկարությունը (սկսած ՕԿՋ-ներից) կազմում է մոտ 15.70 կմ, որից 4.2 կմ, թուջե խողովակներ են, 2.3 կմ` պոլիէթիլենե է, 1.6 կմ` Փ100 մմ տրամաչափի պողպատե խողովակներ են, և մոտ 8.0 կմ ` Փ25-50մմ տրամաչափի այլ խողովակներ են: Պոլիէթիլենե խողովակները կառուցվել են վերջին տարիներին, իսկ պողպատե խողովակները որոնք կառուցվել են անցյալ դարի 60-70 -ական թվականներին գտնվում են վթարային վիճակում` քայքայված են, որի պատճառով հոսակորուստները մեծ են: Ներքին ցանցի պողպատյա խողովակները գրեթե ամբողջությամբ անհրաժեշտ է փոխել: Շատ են նաև բնակիչների կողմից, անկանոն կերպով անցկացրած ջրագծերը, հատկապես, այն փողոցներում, որտեղ չկան ջրագծեր:

Ջրամատակարարման ներքին համակարգում կան բաժանարար հանգույցներ: Գյուղում կա երեք ջրառման ծորակներ: Գյուղի ջրամատակարարման համակարգում չի կատարվում սպառված ջրի հաշվառում ջրաչափերի բացակայության պատճառով: Ջրաչափեր տեղադրված չեն նաեվ բնակարաններում:

5.5.2. Կոյուղի

Գյուղը կոյուղացված չէ, բնակչությունը օգտվում է անհատական բակային զուգարաններից, ջրահեռացումն իրականացվում է բաց առուների միջոցով:

5.5.3. Ջրապահանջի նորման

Գյուղի բնակչության խմելու - տնտեսական կարիքների նպատակով պահանջվող ջրաքանակը որոշելու համար, որպես ելակետային տվյալ է ընդունվել 200լ/օր, մարդ ջրապահանջի նորմը («СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения»): Նշված նորմն ընդգրկում է բնակչության խմելու-կենցաղային ջրապահանջը, ինչպես նաև ընտանի կենդանիների ջրման պահանջարկը բերված մեկ բնակչի հաշվարկով:

20

Գյուղի բնակչությունը ներկայումս կազմում է 3050 մարդ: Համաձայն գլխավոր հատակագծի բնակչության հեռանկարային թվաքանակն ընդունվել է 4250 մարդ:

5.5.4. Բնակչության խմելու - կենցաղային ջրապահանջը

Գործող «СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения» նորմերի համաձայն կատարված հաշվարկների արդյունքում գյուղի ներկա բնակչության խմելու-կենցաղային միջին օրական ջրապահանջը, ներառյալ հասարակական օբյեկտների և ընտանի կենդանիների ջրման ջրապահանջը, կազմում է` 610.0 մ3/օր, կամ 7.1 լ/վրկ: Գյուղի առավելագույն ջրապահանջի օրվա հաշվարակային ելքը կազմում է` 701.5 մ3/օր: Առավելագույն ջրապահանաջի օրվա միջին ժամային ելքը կկազմի` 29.23 մ3/ժամ կամ 8.12 լ/վրկ: Առավելագույն ջրապահանջի օրվա առավելագույն ժամային ելքը կկազմի` 15.92 լ/վրկ (Հաշվարկները` Հավելված N6-ում):

Հեռանկարային աճով գյուղի բնակչության /4250 բնակիչ/ խմելու-կենցաղային միջին օրական ջրապահանջը, ներառյալ հասարակական օբյեկտների և ընտանի կենդանիների ջրման ջրապահանջը, կկազմի` 850.0 մ3/օր, կամ 9.84 լ/վրկ: Գյուղի առավելագույն ջրապահանջի օրվա հաշվարակային ելքը կկազմի` 978.0 մ3/օր: Առավելագույն ջրապահանաջի օրվա միջին ժամային ելքը կկազմի` 40.7 մ3/ժամ կամ 11.31 լ/վրկ: Առավելագույն ջրապահանջի օրվա առավելագույն ժամային ելքը կկազմի` 20.92 լ/վրկ (Հաշվարկները` Հավելված N6-ում) :

5.5.5. Անհրաժեշտ կարգավորման և պաշարապահ ծավալներ

Օրվա կարգավորման ջրամբարների ընդհանուր պահանջվող ծավալը համաձայն հաշվարկների (տես` Հավելված N6) կազմում է.

o ներկա բնակչության հաշվարկով` 450 մ3

o հեռանկարային բնակչության հաշվարկով` 567 մ3

Վարդաձոր համայնքի գործող երկու ջրամբարների գումարային` 600.0 մ3 , տարողությունը կբավարարի գյուղի հեռանկարային բնակչության աճի դեպքում առաջացող ջրապահանջը: (Հաշվարկները` Հավելված N6-ում) :

5.5.6. Ջրահեռացման համակարգի ելքեր

Ջրահեռացման համակարգի հեռանկարային ելքերը հաշվարկվել են բնակչության հեռանկարային ցուցանիշի հիման վրա և համաձայն «СНиП 2.04.03-85. Канализация. Наружные сети и сооружения» շինարարական նորմերի պահանջների: Հաշվարկների համաձայն, գյուղի կենցաղային կեղտաջրերի միջին օրական ելքը կազմում է 680.0 մ3/օր, օրվա միջին ժամային ելքը` 28.3 մ3/ժամ կամ 7.87 լ/վրկ, կեղտաջրերի հաշվարկային առավելագույն օրվա ելքը կազմում է` 850.0 մ3/օր կամ 9.84 լ/վրկ, հեռացվող կեղտաջրերի

21

հաշվարկային առավելագույն ժամային ելքը կազմում է` 59.5 մ3/ժ կամ 16.53 լ/վրկ (Հաշվարկները` Հավելված N6-ում) :

5.5.7. Գյուղի գերեզմանոցները

Գյուղի գերեզմանոցը գտնվում է բնակավայրի հյուսիս – արևմտյան սահմանին, բնակելի տներով կառուցապատված հատվածին կից: Սանիտարական գոտում են գտնվում 50-ից – 65 բնակելի տուն և դրանից էլ ավելի ` տնամերձ հողամասեր:

5.5.8. Աղբահանությունը

Աղբի կուտակման տարեկան ծավալը մոտ 3 583.75 մ3 կամ 716. 750 տ/տարի ((մեկ մարդուն 235 կգ/տարի , 1 մ3 աղբի քաշը` միջինը 200 կգ):

5.6. Ինժեներատրանսպորտային ենթակառուցվածք

5.6.1. Տրանսպորտ

Վարդաձոր համայնքն ընկած է Ձորագյուղ և Երանոս համայնքների միջակայքում, Գեղամա լեռնաշղթայի արևելյան փեշերին` 1950-2070 մ նիշերի վրա:

5.6.1.1. Արտաքին տրանսպորտ. Առկա վիճակ

Սևանա լճի արևելյան ափի համայնքների, այդ թվում նաև Վարդաձորի հիմնական տրանսպորտային միջոցն ավտոմոբիլայինն է: Համայնքի արևելյան սահմանով է անցնում Մ-10 միջպետական նշանակության II կարգի Սևան-Մարտունի-Գետափ մայրուղին, 600 մ երկարությամբ հատվածով:

Ներկա դրությամբ այդ ճանապարհով տրանսպորտային միջոցների երթևեկությունը բավականին աշխույժ է: Ըստ մեր` 2011 թվականի սեպտեմբեր ամսվա կատարած հաշվառման, ժամային անցուդարձը կազմում է ավելի քան 700 ավտոմոբիլ, որը բավականին բարձր ցուցանիշ է, և 10-20 % աճի դեպքում, տրանսպորտային հոսքի վիճակը կգնահատվի որպես կաշկանդված:

Մոտակա երկաթուղային կայարաններն են` Սևանինը - 54 կմ և Վարդենիսինը - 54 կմ հեռավորությամբ: Տրանսպորտի այս տեսակը համայնքի տրանսպորտային համակարգում ոչ մի դեր չի կատարում, քանի որ երկաթուղով փոխադրումներ չեն իրացվում:

Ուղևորափոխադրումները հիմնականում իրականացվում են ավտոմոբիլներով և միկրոավտոբուսներով: Օրական երկու անգամ համայնքից ավտոբուս է մեկնում Մարտունի, որտեղից էլ և այլ վայրեր: Արտերկրի հետ կապն իրականացվում է օդային տրանսպորտով, «Զվարթնոց» օդանավակայանից, որն ընկած է 133 կմ հեռավորության վրա:

22

Այսօրվա դրությամբ բնակիչների թիվը համայնքում կազմում է 3050 մարդ, տրանսպորտային միջոցների թիվը` 209: Ավտոմոբիլացման մակարդակը բարձր չէ. 69 միավոր յուրաքանչյուր 1000 բնակչի հաշվով:

5.6.2. Էներգամատակարարման համակարգ

Գյուղի էներգամատակարարումը իրականացվում է էլեկտրականության և գազի միջոցով:

5.6.2.1. Էլեկտրամատակարարում

Վարդաձոր գյուղում գործում են 6 ենթակայաններ, որտեղից ցածր լարման հոսանքը վերգետնյա եղանակով բաշխվում է գյուղի բնաչությանը և վարչական կառույցներին: Նշված 6 ենթակայանները տեղակայված են սպասարկվող մենատների` հիմնականում կենտրոնական մասերում, այնպես որ բնակչությանը տրվող հոսանքի կորուստը չի գերազանցում ընդունված նորմերը:

Էլեկտրամաակարարման բաշխիչ ցանցը, որի ընդհանուր երկարությունը (սկսած սահմանազատման կետից) կազմում է մոտ 28.0 կմ կառուցվել են անցյալ դարի 50-ական թվականներն: Ներկայիս գործող էլեկտրացանցը հիմնականում իրականացված է հենասյուններով, որոց 60%-ը փայտից է: Փայտի հենասյուները պետք է աստիճանաբար փոխարինվեն նոր երկաթ-բետոնե հենասյուններով:

Գյուղի տարածքով անցնող 10 000 վոլտ լարման գծերի ընդհանուր երկարությունը կազմում է 11.0 կմ, որը գտնվում է բարվոք վիճակում` նորի փոխարինման անհրաժեշտութկուն չկա: Տեղական կառավարման մարմինների տված տեղեկությունների համաձայն գյուղի ենթակայանները 15%-ի չափով վերանորոգման կարիք ունեն:

5.6.2.2. Գազամատակարարում

Գյուղի վերին ծայրամասով անցնում է d=160x9.1 մմ տրամաչափի միջին ճնշման ստորգետնյա գազատարը, որտեղից d=108x4մմ տրամաչափի միջին ճնշման գազատարը վերգետնյա, մասամբ էլ ստորգետնյա եղանակով բաշխվում է գյուղամիջում տեղակայված թվով երեք պահարանային գազի կարգավորման կետերին /ՊԳԿԿ-50/:

ՊԳԿԿ-50-ները բաշխված են իրարից հավասարաչափ հեռավորության վրա, այնպես որ սպասարկման տարածքn ապահովվում է թե գազի քանակով, թե ճնշմամաբ, այսինքն ճնշման կորուստը բացասական ազդեցություն չի թողնում ամենածայրամասում գտնվող սպասարկվող տներին , որտեղ շենքերի մուտքագծում ճնշումը գերազանցում է 180մմ-ը:

Գազամատակարարման բաշխիչ ցանցը, որի ընդհանուր երկարությունը (սկսած սահմանազատման կետից) կազմում է մոտ 13.0 կմ: Ցանցի ստորգետնյա հատվածը կառուցվել է անցյալ դարի 80-ական թվականներին, իսկ վերգետնյան 90-ական

23

թվականներին: Ցանցը իրականացված է հիմնականում մագիստրալներում d=57x3.5-:d=108x4.0մմ տրամաչափերի պողպատե խողովակներից, իսկ մայրուղային գազատարներից ճյուղավորվող` դեպի տները գնացող գազատարները, որոնց ընդհանուր երկարությունը կազմում է մոտավորապես 10.0 կմ` d=40-:-d=20մմ տրամաչափի ջրագազատար խողովակներից: Այն փողոցներում, որտեղ նախատեսված չեն եղել գազատարներ` բնակիչներն ինքնուրույն և անկանոն կերպով անցկացրել են դեպի իրենց տները գազատարներ վերգետնյա եղանակով` ընտրելով կարճ ճանապարհ` անգամ հարևանների տնամերձ հողամասերով:

Ըստ գյուղապետարանից ստացված բանավոր տեղեկատվության ներքին ցանցի 20% -ն անհրաժեշտ է փոխարինել նոր խողովակներով:

5.7. Գյուղատնտեսական հողեր

Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը զբաղեցնում են 2789.83 հա մակերես, որից` 560.25 –ը վարելահողեր են, 75.45 – ը խոտհարք, 1648.92– ը արոտավայրեր և 505.21 – ը այլ հողատեսքեր: Գյուղի բնակչությունը մշակում է հիմնականում կարտոֆիլ և զբաղվում անասնապահությամբ:

6. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՀՈՂԱՅԻՆ ՖՈՆԴ

Ð ² Þ ì º î ì à ô Â Ú à ô Ü Ò¨ N 22

ÑáÕ³ÛÇÝ ýáÝ¹Ç ³éϳÛáõÃÛ³Ý ¨ µ³ßËÙ³Ý

(Áëï Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ Ý߳ݳÏáõÃÛ³Ý, ÑáÕ³ï»ëù»ñÇ áõ ·áñͳéÝ³Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛ³Ý ¨ ë»÷³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ëáõµÛ»ÏïÝ»ñÇ , ³é Ã.)

سñ½ ¶»Õ³ñùáõÝÇù 5

(³Ýí³ÝáõÙ) (Îá¹)

гٳÛÝù ì³ñ¹³Óáñ 405

(³Ýí³ÝáõÙ) (Îá¹) (Ñ»Ïï³ñÝ»ñáí)

ê»÷³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ëáõµÛ»Ïï

ѳٳÛÝù³ÛÇÝ å»ï³Ï³Ý

NN

Üå

³ï

³Ï³

ÛÇÝ

Üß³

ݳÏá

õÃÛá

õÝ

ÐáÕ³ï»ëù, ·áñͳéÝ³Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ

Îá¹

Ç N

N

Àݹ

³Ù»

ÝÁ ¥

2+3+

4+8+

12¤

ÐÐ

ù³

Õ³ù³

óÇÝ»

ñÇ

ÐÐ

Çñ³

í³µ³

ݳϳ

Ý ³

ÝÓ³

Ýó

Áݹ

³Ù»

ÝÁ (

5+6+

7)

ïñí

³Í

³ÝÑ

³ï

áõÛó

û·

ï³

·áñÍ

Ù

³Ý

ïñí

³Í

í³ñÓ

³Ï³

ÉáõÃ

Û³Ý

û·ï

³·á

ñÍ Ù

³Ý

¨ í³

ñÓ³

ϳÉá

õÃÛ³

Ý ãï

ñí³

Í

Áݹ

³Ù»

ÝÁ

(9+

10+

11)

ïñí

³Í

³ÝÑ

³ï

áõÛó

û·

ï³

·áñÍ

Ù³Ý

ïñí

³Í

í³ñÓ

³Ï³

ÉáõÃ

Û³Ý

û·ï

³·á

ñÍÙ³

Ý ¨

í³ñÓ

³Ï³

ÉáõÃ

Û³Ý

ãïñí

³Í

úï

³ñ

å»ï

áõÃ-

Ç,

ϳ½Ù

-Ç ¨

ÐÐ

-áõÙ

ϳ

ó-Ý

ѳ

ïáõ

Ï

ϳñ·

³íÇ

׳Ï

áõÝ

»óáÕ

³

ÝÓ³

Ýó

² ´ ¶ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1.1 í³ñ»É³ÑáÕ 560.25 465.31 94.94 1.00 93.94

1.2 µ³½Ù ïÝϳñÏÝ»ñ, Áݹ³Ù»ÝÁ

1.2.1 ³Û¹ ÃíáõÙª åïÕ³ïáõ ³Û·Ç

1.2.2 ˳ÕááÇ ³Û·Ç

1.2.3 ³ÛÉ µ³½Ù³ÙÛ³

1.3 Ëáïѳñù 75.45 75.36 0.09 0.09

1.4 ³ñáï 1648.92 630.37 630.37 1018.55 1018.55

1.5 ³ÛÉ ÑáÕ³ï»ëù»ñ 505.21 121.00 121.00 384.21 384.21

1

1. ¶

ÛáõÕ

³ï

Ýï»ë

³ Ï

³Ý

Àݹ³Ù»ÝÁ 2789.83 540.67 846.31 1.00 845.31 1402.85 1402.85

2.1 µÝ³Ï»ÉÇ Ï³éáõó³å³ïÙ³Ý 194.30 187.41 6.89 6.89

2.1.1 ³Û¹ ÃíáõÙª ïݳٻñÓ ÑáÕ»ñ 178.41 178.41

2.1.2 ³Û·»·áñÍ³Ï³Ý (³Ù³é-Ý)

2.2 ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ϳéáõó³å. 2.31 0.66 0.66 1.65 1.65

2.3 ˳éÁ ϳéáõó³å³ïÙ³Ý

2.4 ÁݹѳÝáõñ û·ï³·áñÍÙ³Ý 21.98 21.98 21.98

2.5 ³ÛÉ ÑáÕ»ñ 25.19 25.19 25.19

2

2.´

ݳϳ

í³Ûñ

»ñÇ

Àݹ³Ù»ÝÁ 243.78 187.41 54.72 54.72 1.65 1.65

3.1 ³ñ¹Ûáõݳµ»ñáõÃÛ³Ý 7.99 7.99 7.99

3.2 ·ÛáõÕïÝï»ë³Ï³Ý, ³ñï³¹ñ. 5.97 0.02 5.95 5.95

3.3 å³Ñ»ëï³ñ³ÝÝ»ñÇ

3.4 Áݹ»ñù û·ï³·áñÍÙ³Ý 1.55 1.55 1.55

3 3. ²

ñ¹Ûá

õݳ

µ.,

Áݹ»

ñùû·

ï. ¨

³ÛÉ

³

ñï. Ý

߳ݳ

ÏáõÃ

. ûµ.

Àݹ³Ù»ÝÁ

15.51 0.02 13.94 13.94 1.55 1.55

25

4.1 ¾Ý»ñ·»ïÇϳÛÇ

4.2 ϳåÇ

4.3 ïñ³ÝëåáñïÇ 3.60 3.60 3.60

4.4 ÏáÙáõÝ³É »Ýóϳéáõóí³Íù 1.10 1.10 0.60 0.50

4 4.

¾Ý»

ñ·»ï

Çϳ

ÛÇ,

ïñ³

Ýëå

áñï

Ç, Ï

³å

Ç,

ÏáÙá

õݳ

É »ÝÃ

³Ï.

ûµ.

Àݹ³Ù»ÝÁ

4.70 1.10 0.60 0.50 3.60 3.60

5.1 µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý 202.77 202.77 202.77

5.1.1 ³Û¹ ÃíáõÙª ³ñ·»ÉáóÝ»ñ

5.1.2 ³ñ·»É³í³Ûñ»ñ

5.1.3 ³½·³ÛÇÝ å³ñÏ»ñ 202.77 202.77 202.77

5.2 ³éáÕç³ñ³ñ³Ï³Ý

5.3 ѳݷëïÇ

5.4 å³ïÙ³Ï³Ý ¨ Ùß³ÏáõóÛÇÝ 55.30 2.64 2.64 52.66 52.66

5 5. Ð

³ï

áõÏ

å³

Ñå³

ÝíáÕ

ï

³ñ³

ÍùÝ»

ñÇ

Àݹ³Ù»ÝÁ 258.07 2.64 2.64 255.43 255.43

6

6.Ð

³ï

áõÏ

Ýß³

ݳÏá

õÃÛ³

Ý

Àݹ³Ù»ÝÁ

7.1 ³Ýï³é

7.2 Ã÷áõï

7.3 í³ñ»É³ÑáÕ

7.4 Ëáïѳñù

7.5 ³ñáï

7.6 ³ÛÉ ÑáÕ»ñ

7

7. ²

Ýï³

é³ÛÇ

Ý

Àݹ³Ù»ÝÁ

8.1 ·»ï»ñ 0.55 0.55 0.55

8.2 çñ³Ùµ³ñÝ»ñ

8.3 É×»ñ 1.48 1.48 1.48

8.4 çñ³ÝóùÝ»ñ 4.55 2.81 2.81 1.74 1.74

8.5 Ñǹñáï»Ë. ¨ çñïÝï. ³ÛÉ ûµ. 2.93 2.93 2.93

8

8. æ

ñ³ÛÇ

Ý

Àݹ³Ù»ÝÁ 9.51 5.74 5.74 3.77 3.77 9.1 ³ÕáõïÝ»ñ 9.2 ³í³½áõïÝ»ñ 9.3 ׳ÑÇ×Ý»ñ 9.4 9.5 ³ÛÉ ³Ýû·ï³·áñÍ»ÉÇ ÑáÕ»ñ 9 9.

ä³

Ñáõë

ï³

ÛÇÝ

Àݹ³Ù»ÝÁ Àܸ²ØºÜÀ ÐàÔºð ¥1+2+3+4+5+6+7+8+9¤ 3321.40 728.10 924.45 1.60 922.85 1668.85 1668.85

7. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐ ԵՎ ԲՆԱԿԱՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐ

Գյուղի համայնապատկեր

Գյուղի փողոց

Շրջակա միջավայրի պահպանման և ապրելու համար բարենպաստ պայմանների

ապահովման խնդիրները հիմնականում կապված են գյուղի ներսում 2.1 հա տարածք զբաղեցնող անասնագոմերի դուրս բերման և գերեզմանոցի սանիտարական գոտում գտնվող կառուցապատման կանոնակարգման հետ: Եթե անասնագոմերի տեղափոխումը գյուղի բնակեցված թաղամասերից դուրս հնարավոր և լուծվող խնդիր է, ապա գերեզմանոցի սանիտարական գոտու նորմատիվային չափերի ապահովումը գործնականում անհնար է: Այստեղ փաստացի դրությամբ գոյություն ունեն 50-70 բնակելի տուն և ավելի շատ տնամերձ հողակտորներ: Այդ իսկ պատճառով առաջնահերթ է` ջրամատակարարման ցանցի բարվոք վիճակի ապահովումը, գերեզմանատան տարածքի պարագծով հատուկ ծառատեսակներով և բույսերով կանաչապատումը, այլ հնարավոր միջոցառումները` ուղղված վնասարար ազդեցության նվազեցմանը: Անհրաժեշտ է նաև բացառել գերեզմանոցի ընդլայնումը դեպի բնակելի թաղամասեր:

Տարածաշրջանին առնչվող գլոբալ խնդիրները կապված են Սևանա լճի էկոլոգիական հավասարակշռության վերականգնման և պահպանման անհրաժեշտության հետ և այդ առումով Սևանա լճի ամբողջ ավազանում կարևոր

27

խնդիր է գյուղերի կոյուղացումը, աղբահանության կարգավորումը, գետերի հուների մաքրումը, ափերի ամրացումը և այլն: Կարևոր ռեսուրս է համայնքի սահմաններում ընդգրկված «Սևան» ազգային պարկի տնտեսական գոտու անտառապատ շերտը և հարևանությամբ գտնվող Լիճք-Արգիչի արգոլոցը:

Սևանա լճի և նրա ավազանում ջրային ռեսուրսների աղտոտման հիմնական աղբյուր են հանդիսանում `

• գյուղատնտեսության մեջ օգտագործվող թունաքիմիկատմերը, պարարտանյութերը, չկազմակերպված կենսազանգվածը,

• բնակչության կենսագործունեության կենցաղային արտահոսքերը,

• հանգստի գոտիների և տուրիզմի համակարգից առաջացող արտահոսքերը,

• արտադրական ձեռնարկությունների արտահոսքերը,

• ջրածածկվող տարածքներում ջրի տակ մնացող բուսականությունը, հողածածկույթը, շենքերը և շինությունները:

Վարդաձոր համայքնից առաջացող ազդեցությունը կարելի է գնահատել համեմատելով համայնքի և մարզի տարածքները, կամ ելնելով համայնքի և մարզի բնակչության համամասնությունից: Համաձայն ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության մարզի բնակչությունն առ 01.04.2011թ. կազմում էր 242500 մարդ, համայնքի բնակչությունը` 3050 մարդ /մոտ 1.26%/:

7.1. Օդային ավազան

Օդային ավազանի վիճակը պայմանավորված է երկու հիմնական գործոններով` տարածքի օդերևութաբանական պայմաններ և տարբեր օբյեկտների արտանետումներ: Գյուղում մթնոլորտի աղտոտման և աղմուկի առաջացման հիմնական աղբյուրներ են տրանսպորտային միջոցները և ջեռուցման համակարգերը:

7.1.1. Ավտոտրանսպորտ

Ժամանակակից բնակավայրերի օդային ավազանի հիմնական աղտոտիչները ավտոտրանսպորտային միջոցներն են: Տարբեր գնահատականների համաձայն` օդային աղտոտվածության 70–95%-ը ավտոտրանսպորտի շահագործումից առաջացող արտանետումների արդյունք է:

Համայնքի տարածքում ավտոտրանսպորտային միջոցների ազդեցությունը գնահատելու համար կատարվել է արտանետումների հաշվարկ: Հաշվարկի համար հիմք է հանդիսացել <<CORINAIR>> Եվրոպայում մեծ տարածությունների վրա տեղափոխվող աղտոտիչների դիտարկման համատեղ ծրագրի <<Մթնոլորտային արտանետումների գույքագրման ձեռնարկը>>, որը թույլ է տալիս հաշվի առնել

28

ճանապարների վիճակը և տեղաբաշխումը, ինչպես նաև տարբեր տեսակի վառելիքի օգտագործումը:

Համայնքում գրացված է ընդամենը 209 ավտոմեքենա: Հաշվի առնելով, որ գրանցված ավտոտրանսպորտային միջոցների ըստ վառելիքի տեսակի բաշխվածության վերաբերյալ հստակ տվյալներ չկան, հաշվարկներում ընդունվել են միջինացված ցուցանիշներ:

Հաշվի առնելով նաև օգտագործվող ավտոտրանսպորտային միջոցների մաշվածությունը և ավտոճանապարհների հիմնականում ոչ բարվոք վիճակը, ընտրվել են այնպիսի գործակիցներ, որոնք թույլ կտան իրատեսորեն գնահատել արտանետումները:

Հաշվարկների արդյունքները ներկայացված են ստորև` Աղյուսակ 7.1.1.-1-ում.

Աղյուսակ 7.1.1.-1

N Վնասակար նյութի անվանումը Արտանետումները, տ/տարի

1. Ածխածնի օքսիդ (CO) 106.64

2. Մեթան (CH4) 0.34

3. Ազոտի օքսիդներ (NOx) 12.3

4. Ազոտի ենթօքսիդ (N2O) 0.03

5. Ցնդող օրգանական միացություններ 13.9

6. Պինդ մասնիկներ 0.54

7. Ծծմբային անհիդրիդ (SO2) 0.76

Ընդամենը 134.51

7.1.2. Ջեռուցման համակարգ

Բնակելի տները ջեռուցվում են անհատական կարգով` օգտագործելով հիմնականում բնական գազ: Բնակավայրը հիմնականում գազաֆակացված է:

Վարդաձոր համայնքում տեղակայված է 3 պահարանային գազի կարգավորման կետ, որտեղից ցածր ճնշման գազը տրվում է սպառողներին: Անհատական բնակելի տների ջեռուցումը ներկայումս իրականացվում է և նախագծով նախատեսվում է իրականացնել անհատական բնակարանային կաթսաներով կամ գազի վառարաններով, իսկ տաք ջրամատակարարման և սննդի պատրաստման կարիքներն ապահովելու համար բնակարաններում տեղադրվում են գազասալիկներ և գազի ջրատաքացուցիչներ:

Ջեռուցման համակարգերի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա պայմանավորված է բնական գազի այրման ընթացքում առաջացող վնասակար նյութերի արտանետումներով: Գազը որպես վառելիք օգտագործվում է ջրաջեռուցիչ կաթսաներում և գազային վառարաններում: Գազի այրման ժամանակ առաջանում են

29

ածխածնի օքսիդի և ազոտի օքսիդների արտանետումներ: Արտանետումների քանակները կախված են ջեռուցման սարքի տեսակից: Հաշվարկները կատարվել են հիմք ընդունելով <<Сборник методик по расчету выбросов в атмосферу загрязняющих веществ различными производствами. Госкомгидромет, Ленинград, 1986>> ձեռնարկի մեթոդաբանությունը:

Հաշվի առնելով, որ չկան ստույգ տեղեկություններ, թե գազի որ մասն է ծախսվում ջեռուցման համար և այն, որ գազօջախներում գազի այրման ընթացքում արտանետումների քանակները համեմատելի է ջեռուցման համակարգերի արտանետումների հետ, հաշվարկներում օգտագործվել է գազի ամբողջ քանակը:

Վնասակար նյութերի արտանետումների քանակները ներկայացվում են N7.1.2.-1 աղյուսակում.

Աղյուսակ 7.1.2.-1 N Վնասակար նյութի անվանումը Արտանետումները, տ/տարի

1. Ածխածնի օքսիդ (CO) 18.41

2. Ազոտի օքսիդներ (NOx) 3.076

Ընդամենը 21.486

Վնասակար նյութերի ընդհանուր քանակները բոլոր աղբյուրներից բերված են

ստորև` N 7.1.2.-2 աղյուսակում.

Աղյուսակ 7.1.2.-2

N Վնասակար նյութի անվանումը Արտանետումները, տ/տարի

1. Ածխածնի օքսիդ (CO) 125.05

2. Մեթան (CH4) 0.34

3. Ազոտի օքսիդներ (NOx) 15.376

4. Ազոտի ենթօքսիդ (N2O) 0.03

5. Ցնդող օրգանական միացություններ 13.9

6. Պինդ մասնիկներ 0.54

7. Ծծմբային անհիդրիդ (SO2) 0.76

Ընդամենը 156.0

7.1.3. Տնտեսական վնասի հաշվարկ

Ելնելով նախորդ երկու կետերում բերված հաշվարկների արդյունքներից, կատարվել է արտանետումներից առաջացող տնտեսական վնասի` դրամով արտահայտած շրջակա միջավայրին հասցված վնասի վերացման համար անհրաժեշտ միջոցառումների արժեքի հաշվարկը: Տնտեսական վնասի հաշվարկը կատարվել է

30

շրջակա միջավայրին հասցվող վնասը դրամային ցուցանիշներով գնահատելու նպատակով և չի առաջացնում որևէ ֆինանսական պարտավորություն:

Տնտեսական վնասը հաշվի է առնում՝

o բնակչության առողջության վատթարացման հետ կապված ծախսերը, o գյուղատնտեսությանը, անտառային և ձկնային տնտեսություններին

հասցված վնասը, o արդյունաբերությանը հասցված վնասը:

Տնտեսական վնասը հաշվարկվում է համաձայն գործող մեթոդակարգի: Յուրաքանչյուր արտանետման աղբյուրի համար տնտեսությանը հասցված վնասը գնահատվում է հետևյալ բանաձևով`

Ա = Շգ Փց ∑ ՎiՔi , որտեղ`

Ա - ազդեցություն, արտահայտված ՀՀ դրամով,

Շգ - աղտոտող աղբյուրի շրջապատի (ակտիվ աղտոտման գոտու) բնութագիրն արտահայտող գործակից, համաձայն նշված կարգի N9 աղյուսակի ընդունվում է 8:

Փց-ն փոխադրման ցուցանիշ, հաստատուն է և ընտրվում է, ելնելով բնապահպանության գործընթացը խթանելու սկզբունքից` Փց = 1000 դրամ:

Վi - i-րդ նյութի (փոշու տեսակի) համեմատական վնասակարությունն արտահայտող մեծությունն է, ածխածնի օքսիդի համար ընդունվում է` 1, ազոտի երկօքսիդի համար` 12.5, ցնդող օրգանական միացությունների համար` 3.16, պինդ մասնիկների համար` 25, ծծմբային անհիդրիդի համար` 16.5:

Քi – տվյալ (i-րդ) նյութի արտանետումների քանակի հետ կապված գործակից, որոշվում է հետևյալ բանաձևով`

Քi = գ (3 SԱi -2 ՍԹԱi), SԱi > ՍԹԱi , որտեղ` ՍԹԱi - i-րդ նյութի սահմանային թույլատրելի տարեկան արտանետման քանակն է` տոննաներով:

Հաշվի առնելով, որ վնասակար նյութերի արտանետումների մթնոլորտում ցրման հաշվարկները ցույց տվեցին, որ սպասվելիք մերձգետնյա կոնցենտրացիաները գտնվում են թույլարտելի նորմերի սահմաններում, փաստացի արտանետումները ընդունվում են որպես ՍԹԱ:

SԱi - i-րդ նյութի տարեկան փաստացի արտանետումներն են` տոննաներով, ածխածնի օքսիդ` 125.05, ազոտի օքսիդ` 15.4, ածխաջրածիններ` 13.9, պինդ մասնիկներ` 0.54, ծծմբային անհիդրիդ` 0.76:

գ = 1` անշարժ աղբյուրների համար, գ = 3` շարժական աղբյուրների (ավտոտրանսպորտի համար):

31

Այն նյութերի համար, որոնց նորմատիվային ծավալային կոնցենտրացիան պետական ստանդարտով չի սահմանված, ազդեցությունը չի գնահատվում:

Ա = Շգ Փց ∑ ՎiՔi = 8 x 1000 x {1 x 125.05+ 12.5 x 15.4+ 3.16 x 13.9+ 25 x 0.54+ 16.5 x 0.76)} = 8000 x 387.514 = 3 100 112 դրամ/տարի:

7.2. Աղմուկ

Համայնքում աղմուկի գերնորմատիվային մակարդակի առաջացման աղբյուրներ չկան: Աղմուկի հիմնական աղբյուրը ավտոտրանսպորտի երթևեկությունն է, որն այդ տեսանկյունից շատ չէ, աղմուկի մակարդակը գրանցվում է 50-52 դցբ:

8. ԴԵՄՈԳՐԱՖԻԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ

Գյուղի ներկա բնակչության թվաքանակը 3050 մարդ է: Բնակչության խտությունը բնակավայրի տարածքում` 12.5 մարդ/հա: Մինչև 15 տարեկան երեխաներ` բնակչության 21%-ը, աշխատունակ հասակի բնակչություն` 56.2 %-ը, թոշակառուներ` 8.5 %-ը: Գործազրկության ընդհանուր մակարդակը բարձր է, աճում է արտագնա աշխատանքի մեկնողների թիվը և նվազում գյուղատնտեսությամբ զբաղվողներինը: Առկա աշխատատեղերը հիմնականում կրթական, համայնքային ծառայության և սպասարկման ոլորտներում են:

9. ԲՆԱԿԱՆ, ԲՈՒԺԱԿԱՆ, ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԱՅԻՆ ԵՎ ԱՅԼ ՊԱՇԱՐՆԵՐ

9.1. Բնական և առողջարարական պաշարներ

Սևանա լճի ջրավազանի առողջարարական ռեսուրսներն են բարձր լեռնային կլիման, լեռնային մաքուր օդը, ջերմաստիճանային ռեժիմը, օպտիմալ խոնավությունը, արևի ճառագայթման բարձր աստիճանը (2500-2800 ժամ/տարեկան), ինտենսիվ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը, հանքային բուժիչ ջրերի առկայությունը, գեղատեսիլ լանդշաֆտները: Միևնույն ժամանակ սահմանափակող գործոն է քամու առկայությունը (արագությունն ավելի քան 5 մ/վրկ):

Վարդաձոր գյուղը գտնվում է Սևանի ավազանի առողջարարական հարուստ պաշարներ ունեցող հատվածում: Վերջիններս կենտրոնացված են ավազանի արևմտյան և հարավային ափամերձ տարածքներում` Լիճք-Մարտունի, Գավառ-Նորատուսի և Վարդենիսի հատվածներում: Հաշվի առնելով բնական բուժիչ պաշարների առկայությունը (հանքային ջուր, ցեխ և տորֆ), այս տարածքներում կարելի է զարգացնել շուրջտարյա գործունեությամբ առողջարանային համալիրներ: Ձմռանը ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների նվազումը թուլացնում է արևաբուժության էֆեկտը և կլիմայաբուժության հիմնական ձևերը հանդիսանում են բուժական հանգիստը, չափավորված զբոսանքները և այլն: Կայուն ձյունածածկի առկայությունը,

32

բնական տեռասների առկայությունը նախադրյալներ են ստեղծում ձմեռային սպորտաձևերի զարգացման համար:

Համայնքի կլիմայական պայմանները նպաստավոր են օդաբուժության համար` հատկապես ամռան, գարնան վերջին և աշնան սկզբի ամիսներին: Առողջության վերականգնման և օդաբուժության կազմակերպմանը նպաստում են նաև լեռնային մաքուր օդը, սառնորակ ջրերը, բարձր որակի և էկոլոգիապես մաքուր կաթնամսամթերքը: Ամռանը կլիմայաբուժական պայմանները բարենպաստ են օդային և արևային լոգանքներ ընդունելու համար:

9.2. Օգտակար հանածոներ

Համայնքի տարածքում օգտակար հանածոների գրանցված տարածքներ չկան:

10. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

Համայնքի զարգացման խնդիրները ընդգրկված են համայնքի քառամյա զարգացման ծրագրում, ինչպես նաև ՀՀ ԳԵղարքունիքի մարզի 2009-2013 թթ զարգացման ծրագրում: Համայնքի առաջնահերթ խնդիրներից են ջրամատակարարման ցանցի նորոգումը, ճանապարհների ասֆալտապատումը և բարեկարգումը, գյուղատնտեսության զարգացման աջակցությունը, փոքր և միջին բիզնեսի զարգացումը, նոր աշխատատեղերի ստեղծումը:

ՄԱՍ II. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ

11. ՌԻՍԿԵՐ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐ

11.1. Ինժեներաերկրաբանական և սեյսմիկ պայմաններ.

Գեոմորֆոլոգիական տեսակետից տարածքը իրենից ներկայացնում է Գեղամա լեռների հրաբխային սարահարթի ստորոտը: Տարածքի նախալեռնային մասը ներկայացված է հրաբխային, մի փոքր բարձրացված սարահարթով, հրաբխային և էրոզիոն-դենուդացիոն լանջով: Համայնքի տարածքում առանձնացվում են ռելիեֆի հրաբխային և ակկումուլյատիվ տիպերը: Երկրաբանական տեսակետից տարածքում տարածված են տարբեր լճա-ալյուվիալ, էլյուվիալ-դելյուվիալ նստվածքները, որոնց տակ փռված են միոցենի նստվածքային հաստաշերտերը, հիմնականում ներկայացված խայտաբղետ կավային գրունտների տարատեսակներով, մանր ավազներով, խոշորաբեկորային գրունտներով, չորրորդականի հասակի հրաբխային լավաներով, միոցենի հասակի ավազներով:

Ստորերկրյա ջրերի հիմնական սնուցման աղբյուր են հանդիսանում մթնոլորտային տեղումները: Ստորերկրյա ջրերի լիցքաթափումը կատարվում է Սևանա լճում` ստորերկրյա հոսքերով: Ֆիզիկաերկրաբանական երևույթները ներկայացված են մակերևույթային էրոզիայով:

33

Շրջանի և տարածքի երկրաբանական կառուցվածքում մասնակցում են ռելիեֆի ստրուկտուրային դենուդացիոն և էռոզիոն դենուդացիոն տիպերը` միջին էոցենի հասակի ապարներ` անդեզիտա-բազալտներ, որոնք ծածկված են չորրորդական հասակի փուխր բեկորային ալլյուվիալ-պրոլյուվիալ, ալլյուվիալ դելյուվիալ նստվածքներով:

Հիդրոերկրաբանական տեսակետից շրջանում տարածված են ստորգետնյա ջրերը, որոնք կապված են միջլավային և լավաների տակ գտնվող հոսքերի, ինչպես նաև չորորդական հասակի լճային նստվածքների հետ: Տարածքում առանձնանում են գեոմորֆոլոգիական հետևյալ էլեմենտները.

• Ալյուվիալ պրոլյուվիալ ակումուլյատիվ հարթավայր, մակերևույթի թեքությունը չի գերազանցում 100:

• Էլյուվիալ դելյուվիալ էռոզիոն լանջ, մակերևույթի թեքությունը 150 -ից 250: • Ձորակներ:

Ֆիզիկաերկրաբանական երևույթները ներկայացված են մակերևույթային համատարած լվացումով մակերևույթային տեղումներով: Մակերևույթային էռոզիան լավ նկատելի է թեք լանջերի վրա: Գարնանային և աշնանային անձրևների ժամանակ առաջանում են հեղեղատներ:

Երկրաբանալիթոլոգիական կառուցվածքը ներկայացված է հետևյալ շերտերով.

Շերտ-1. Կավավազ բաց եւ մուգ մոխրագույն, գորշավուն երանգով, պինդ և փափուկ պլաստիկ թանձրության մինչև 35% քարակտորների պարունակությամբ, փոշենման ավազի ենթաշերտերով հաճախակի կարբոնատային եւ աղային, տարածքում կավավազները ներկայացված են նաև գերնստող տարատեսակով:

Հզորությունը 2.2 – 4.0մ: Շերտ-2. Կոպճային գրունտ, հազվադեպ մեծաբեկորներով,

հրաբխանստվածքային ապարներից, միջին հղկվածության, կավավազային և տարահատիկ ավազների լցանյութով, ավազի նրբաշերտերով, ոսպնյակներով և բներով, տեղ-տեղ ցեմենտացած, լցանյութը` սակավախոնավ և խոնավ:

Հզորությունը 2.5 – 5.0մ: Շերտ-3. Մեծաբեկորային գրունտ, խճի և մանրախճի խառնուրդով,

քարակտորների արանքները լցված են մինչև 10% կավավազայինև ավազային լցանյութով: Քարակտորները ներկայացված են հրաբխային ապարներով:

Հզորությունը 2.4 – 5.2մ: Շերտ 4. Խճա-մանրախճային գրունտ մեծաբեկորների պարունակությամբ,

ավազային և կավային լցանյութով մինչեւ 30-35%, քարաբեկորները ներկայացված են հրաբխային ապարներով, կավերի եւ ավազների ենթաշերտերով եւ ոսպնյակներով:

Հզորությունը 3.0 – 5.6մ: Շերտ 5. Բազալտ, անդեզիտաբազալտ մոխրագույն սև երանգով, ծակոտկեն,

խոռոչային, ճեղքավորված, հողմնահարված, քայքայված, երբեմն մեծաբեկորների աստիճանի, հազվադեպ շեղջաքարացած, ամուր, արմատական տեղադրմամբ:

34

Բացահայտված հզորությունը 5.0մ: Ելնելով տարածքի շինարարության համար պիտանելիության աստիճանից,

ինժեներական նախապատրաստական աշխատանքների ծավալներից և բնույթից, ինչպես նաև հիդրոերկրաբանական պայմաններից, գեոմորֆոլոգիական հատկանիշներից և լիթոլոգիական կառուցվածքից, տարածքում առանձնացվել են երեք ինժեներաերկրաբանական շրջաններ` բարենպաստ, պայմանական բարենպաստ և անբարենպաստ:

Տարածքի ինժեներաերկրաբանական պայմանների ուսումնասիրությունների հիման վրա կազմված ինժեներաերկրաբանական շրջանացման քարտեզը (Մ1:10000) ներկայացված է N2 Հավելվածում (չհաստատվող):

Սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզի (Մ1:10000) կազմման համար ելակետային հիմք է ընդունվել ՀՀՇՆ II-6.02-2006 «Սեյսմակայուն շինարարություն. Նախագծման նորմեր» նորմատիվային փաստաթղթում ներկայացված սեյսմիկ գոտևորման քարտեզը, ըստ որի Վարդաձոր համայնքի տարածքը գտնվում է երկրորդ սեյսմիկ գոտում` 0.3 g հորիզոնական արագացման արժեքով:

Տարածքի սեյսմիկ պայմանները և հորիզոնական արագացման արժեքը ճշտելու նպատակով 37 կետերում կատարվել են սեյսմիկ զոնդավորման գրանցումներ, որոնց համար որոշվել են երկայնական սեյսմիկ ալիքների տարածման արագությունները (կետերի տեղադիրքը ներկայացված է N4 Հավելվածում (չհաստատվող):

Գործիքային գրանցումներով ստացված սեյսմոգրամաների մշակման արդյունքներով ճշգրտվել են Վարդաձոր գյուղի տարածքի գրունտերի վերին շերտերի ինժեներաերկրաբանական և երկրաֆիզիկական կտրվածքները, որոշվել են շերտերում առաձգական ալիքների տարածման արագությունները, հաշվարկվել են առաձգական ալիքների տարածման միջին արագությունները, որոնք օգտագործվել են սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացումների հաշվարկներում:

Հաշվարկների արդյունքներով կազմած Վարդաձոր գյուղի տարածքի սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզը (Մ1:10000) ներկայացված է N2 Հավելվածում (չհաստատվող): Համաձայն սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզի, Վարդաձոր գյուղի տարածքի համար սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացումները գտնվում են 0.35g – 0.45g տիրույթում: Տեղամասի գրունտերի տատանումների պարբերությունները գտնվում են 0.445 - 0.497 վրկ. տիրույթում:

Նախագծման աշխատանքներում սեյսմիկ վտանգի գնահատման համար որպես հիմք անհրաժեշտ է ընդունել սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզում ներկայացված արժեքները:

11.2. Բնածին և տեխնածին վտանգներ

Համայնքի տարածքում հաշվառված են 2 սողանքավտանգ տեղամաս: Դրանք գտնվում են բնակավայրի արևմտյան հատվածում, բնակելի կառուցապատման հատվածներից դուրս:

Սողանքի կենտրոնի կոորդինատները և նիշը Տեղադիրքը Աշխարհագր.

լայնությունը N Աշխարհագր. երկայնությունը E

Նիշը (մ)

Չափերը

Սողանքի կոդը /ID/

Սողանքի անվանումը

Մարզ

Համայնք/բնակավայր(Քարտեզագրական կոդով նշված են բնակավայրից դուրս գտնվող սողանքները.）

Քարտեզի վրա կոդը (1:100000)

Աստ

իճա

ն

Րոպ

ե

Վրկ

Աստ

իճա

ն

Րոպ

ե

Վրկ

Նիշը (մ)

Լայնությունը （մ）

Երկարությունը （մ）

Մակերեսը（հա）

Վտ

անգ

ի ա

ստիճ

անը

Ռիս

կայն

ությ

ան

աստ

իճա

նը

GEGH-139-0150 Vardadzor K-38-139 40 11 17 45 11 9.3 2038 300 500 13 III M GEGH-139-0160 Dzorakhpyur K-38-139 40 10 4 45 11 5.4 2028 350 850 33 III M GEGH-139-0170 Yeranos K-38-139 40 12 32 45 11 34 1974 200 300 7 III M GEGH-139-0180 Yeranos K-38-139 40 11 58 45 11 27 1986 250 300 6 III M GEGH-139-0190 Vardadzor K-38-139 40 10 42 45 11 46 1985 500 950 41 III M GEGH-139-0200 Tazagyugh K-38-139 40 8 30 45 11 40 2063 400 400 13 III M GEGH-139-0210 Lichk K-38-139 40 9 18 45 14 44 1925 300 300 10 III M GEGH-139-0220

GEGHARKUNIK

Lichk K-38-139 40 9 20 45 15 5.2 1929 300 250 11 III M

11.3. Սանիտարապաշտպանիչ, պահպանական գոտիներ, օտարման և այլ գոտիներ

Գերեզմանոցների սանիտարապաշտպանիչ գոտիները սահմանվում են համաձայն «СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений» շինարարական նորմերի /աղյուսակ 6/ և «СН 245-71 «Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий» սանիտարական նորմերի / «Санитарно-технические сооружения и установки коммунального назначения», կետ 8.4/:

Սպասարկման հաստատությունների և ձեռնարկությունների շենքերից

(հողամասերից) հեռավորությունը, մ

Սպասարկման հաստատությունների և ձեռնարկությունների շենքեր (հողամասեր)

մինչև կարմիր գիծը մինչև բնակելի տների պատերը

մինչև միջնակարգ դպրոցների, մանկապարտեզների և բժշկական

հաստատությունների շենքերը գյուղական

բնակավայրերում

Ավանդական տիպի գերեզմանոցներ

6 300 300

Ավանդական տիպի գերեզմանոցը փակելուց` վերջին թաղումից 25 տարի հետո

սանիտարապաշտպանիչ գոտու չափը կարող է կրճատվել, սահմանվելով 100մ մինչև բնակելի կառուցապատումը:

Գյուղական համայնքներում առկա իրավիճակից ելնելով հեռավորությունը մինչև բնակելի կառուցապատումը, միջնակարգ դպրոցների, մանկապարտեզների և բժշկական հաստատությունների շենքերը կարող է կրճատվել, սահմանվելով սակայն ոչ պակաս, քան 100 մ` տեղական սանիտարահիգիենիկ ծառայությունների հետ համաձայնեցմամբ:

11.4. Օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ /ՕԿՋ/, ակունքներ և այլ ջրային օբյեկտներ

Գործող «СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения» շինարարական նորմերին համապատասխան ջրամատակարարման ստորգետնյա աղբյուրների սանիտարական 1-ն գոտին սահմանվում է 50 մ:

ՕԿՋ- ների 50մ սանիտարական առաջին գոտին պետք է լինի պարսպապատ` 2.5 մ խուլ պարիսպով /կամ 2.0 մ խուլ պատ և 0.5 մ փշալար/, կանաչապատ: Անհրաժեշտ է նախատեսել պահակային ազդարարում /сигнализация/:

Սանիտարական գոտում արգելվում են.

− Շինարարության բոլոր տեսակները, բացի ջրամատակարարման հիմնական կառույցների վերակառուցման և ընդլայնման աշխատանքների,

37

− Բնակելի և հասարակական շենքերի տեղադրումը, այդ թվում ջրատարի վրա աշխատողների համար,

− Ցանկացած խողովակաշարերի անցկացումը, բացի ջրատար կառույցները մատակարարող խողովակաշարերի,

− Կեղտաջրերի բացթողումը, լողը, կենդանիների արածեցումը, լվացքը, ձկնորսությունը, բույսերի համար թունաքիմիկատների և պարարտանյութերի կիրառումը:

Շենքերը պետք է լինեն կոյուղացված, կեղտաջրերի դուրսբերմամբ մոտակա կենցաղային կամ արտադրական կոյուղացանց: Կոյուղու բացակայության դեպքում պետք է կազմակերպվեն ջրաանթափանց հորեր և դրանց տեղադրման համար ընտրվեն այնպիսի հատվածներ, որոնք կբացառեն հորերի դատարկման արդյունքում առաջին գոտու տարածքի աղտոտումը: Անհրաժեշտ է ապահովել մակերևութային ջրերի դուրսբերումը առաջին գոտու տարածքից: Թույլատրվում են միայն սանիտարական ծառահատումներ:

11.5. Անասնագոմեր

Համաձայն «СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений» շինարարական նորմերի տնային թռչունների և եղջերավոր անասունների համար նախատեսված շինությունները և գոմերը պետք է տեղադրվեն բնակելի տների պատուհաններից. 1-2 բկոկանոցը` 15 մ հեռավորության վրա, մինչև 8 բլոկը` ոչ պակաս քան 25 մ հեռավորության վրա, 8-ից 30 բոկանոցները` ոչ պակաս քան 50 մ հեռավորության վրա, 30 բլոկից ավելին` ոչ պակաս քան 100 մ հեռավորության վրա: Բնակելի տարածքի սահմաններում տեղադրվող անասնագոմերը պետք է պարունակեն յուրաքանչյուչը ոչ ավել քան 30 բլոկ:

Անասունների համար նախատեսված բլոկացված շինությունների կամ գոմերի կառուցապատման մակերեսը չպետք է գերազանցի 800 մ2:

Շինությունների խմբերի միջև հեռավորությունը պետք է ընդունվի հակահրդեհային նորմերի պահպանմամբ (СНиП 2.07.01-89, հավելված 1, աղյուսակ մեկ):

11.6. Պատմամշակութային հուշարձանների պահպանական գոտիներ

Վարդաձորի տարածքում գտնվող հուշարձանների պահպանական գոտիները սահմանվել են հաշվի առնելով հուշարձանների նշանակությունը, դրանցով գրաված տարածքների առանձնահատկությունները, շրջակայքում առկա իրավիճակը: <<Պատմամշակութային հուշարձաններ>> գծագրում ներկայացված են գոտիների սահմանները, մակերեսը` հարաբերական կոորդինատային ցանցի վրա:

38

Հուշարձանի անվանումը Պահպանական գոտու մակերեսը 1. 5. 8. 1. ԱՄՐՈՑ ԾՈՎԱԲԵՐԴ («ԲԵՐԴԻ ԴՈՇ») 8.17 հա 2. ԱՄՐՈՑ «ՔՌԱՅԻ» (ՏՈՒԼԻԽՈՒ ՔԱՂԱՔ) 8.86 հա,

մյուս հատվածը Ձորագյուղում /2.86հա/

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՈՄԵՐԻ ԺԱՄ» («ԲԱՆԴԻ ՁՈՐ», «ՇՄԱԿԱԺԱՄ»)

8.22 հա

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏԵՐ

6.05 հա 13.49 հա 3.8 հա

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 0.23 հա 6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍԱՐԳԻՍ 2.53 հա

7-14 ԽԱՉՔԱՐԵՐ

28.0 քմ 25.0 քմ 49.0 քմ 30.0 քմ

15. ԿՈԹՈՂ 80.0 քմ 16. ՁԻԹՀԱՆ` ԹՈՒՄՈՅԻ

ԵԿԵՂԵՑԻ <<ՔԱՌԱԹԵՎ ԽԱՉ>> ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ <<ՆԵՐՔԻՆ ԴՌՆԵՐ>> 32.37 հա

Համաձայն «СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений» շինարարական նորմերի 9.22-րդ կետի` ինժեներատրանսպորտային կոմունիկացիաներից մինչև պատմամշակութային հուշարձանների հեռավորությունը պետք է ընդունվի ոչ պակաս քան`

• ջրամատակարարման, կոյուղու, ջերմամատակարարման ցանցերից /բացի բաշխիչ ցանցից/ 15.0 մ,

• այլ ստորգետնյա ինժեներական ցանցերից 5.0 մ:

Առկա կառուցապատման պայմաններում թույլատրվում է կրճատել նշված հեռավորությունները, սակայն ընդունել ոչ պակաս , քան

• մինչև ջրատար ցանցերը` 5.0 մ, • ոչ ջրատար ցանցերը` 2.0 մ:

Ընդ որում, այս դեպքերում, շինարարական աշխատանքներ իրականացնելիս անհրաժեշտ է ապահովել հատուկ տեխնիկական միջոցառումներ:

Հուշարձանների պահպանության, ամրակայման, նորոգման, վերականգնման և օգտագործման հետ կապված գործունեությունը պետք է իրականացվի` քաղաքաշինական գործունեությունը կարգավորող իրավական ակտերով և «Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» ՀՀ օրենքով, ՀՀ կառավարության 2002

39

թվականի ապրիլի 20 - ի “Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական հաշվառման, ուսումնասիրության, պահպանության, ամրակայման, նորոգման, վերականգնման և օգտագործման կարգը հաստատելու մասին» N438 որոշմամբ սահմանված դրույթներին համապատասխան:

11.7. Բարձրավոլտ էլեկտրագծեր

Համաձայն գործող նորմերի («СНиП 2.07.01-89) բարձրավոլտ 110 և ավելի կՎ լարմամբ էլեկտրահաղորդման օդային գծերը պետք է տեղադրվեն բնակավայրի տարածքից դուրս: Ընդհանուր էներգացանցի մեջ մտնող էլեկտրահաղորդման գծերը չի թույլատրվում տեղադրել արդյունաբերական գոտիներում և գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրական գոտիներում: Բնակավայրում վերակառուցման աշխատանքների ծրագրման ժամանակ անհրաժեշտ է նախատեսել գոյություն ունեցող 35-ից 110 կՎ և ավել լարմամբ էլեկտրահաղորդման օդային գծերի դուրսբերումը բնակեցման տարածքի սահմաններից կամ դրանց փոխարինումը մալուխային գծերով:

11.8. Գազատարներ

Գազի մայրուղային խողովակաշարերի անվտանգության գոտիների չափերը սահմանվում են ՀՀ կառավարության 1998 թվականի մայիսի 26-ի «Էներգետիկայի բնագավառի օբյեկտների անվտանգության գոտիների չափերը և դրանց օգտագործման կարգը հաստատելու մասին» N313 որոշմամբ, մասնավորապես.

Մայրուղային խողովակաշարերի շահագործման բնականոն պայմաններն ապահովելու և դրանց վնասվելու հնարավորությունները բացառելու նպատակով (անցկացման ցանկացած ձևի դեպքում) սահմանվում են անվտանգության գոտիներ (պահպանման գոտիներ)`

− խողովակաշարի ուղեգծի երկայնքով ձգվող հողատարածքը, որը սահմանազատվում է խողովակաշարի երկու կողմով` առանցքից 50 մ հեռավորությամբ անցնող պայմանական գծերով: Գյուղատնտեսական հողատարածքներում անվտանգության գոտին սահմանազատվում է խողովակաշարի յուրաքանչյուր կողմով` առանցքից 25 մ հեռավորությամբ անցնող պայմանական գծերով /կետ 11/:

Մայրուղային խողովակաշարերի անվտանգության գոտիներում միայն տնօրինող ձեռնարկությունների (կազմակերպությունների) կողմից տրված տեխնիկական պայմաններին համապատասխան կարող է իրականացվել ցանկացած տնտեսական գործունեություն, այդ թվում`

− որևէ շինության կամ կառույցի շինարարություն իրականացնելը,

− ամեն տեսակի ծառ ու թուփ տնկելը, անասնակեր, պարարտանյութեր և այլ նյութեր պահեստավորելը, խոտի և ծղոտի դեզեր դնելը, անասուններ պահելը, ձկնարդյունագործական տեղամասեր հատկացնելը, ձուկ, ինչպես նաև ջրային

40

կենդանիներ ու բույսեր արդյունահանելը, ջրարբիացում կազմակերպելը, սառցաջարդում և սառցահավաքում իրականացնելը,

− խողովակաշարերի ուղեգծերի վրայով անցատեղեր ու անցումներ կառուցելը, ավտոտրանսպորտի, տրակտորների և մեխանիզմների կայանելը,

− հողաբարելավման (մելիորատիվ) աշխատանքներ կատարելը, ոռոգման ու չորացման համակարգեր կառուցելը,

− ամեն տեսակի լեռնային, շինարարական տեղակայման և պայթեցման աշխատանքներ կատարելը, գետնի հարթեցումը,

− երկրաբանական նկարահանումներ, որոնման, երկրաբաշխական (գեոդեզիական) և այլ հետազննման աշխատանքներ կատարելը, որոնք կապված են հորատանցքեր ու հետախուզահորեր փորելու և բնահողի փորձանմուշներ վերցնելու հետ (բացի հողանմուշներ վերցնելուց) /կետ 13/:

11.9. Միջպետական ճանապարհի օտարման և պահպանական շերտ

ՀՀ կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29 –ի «Հայաստանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող տարածքները կառուցապատելու կանոնակարգման միջոցառումների մասին» N2404-Ն որոշմամբ Հայաuտանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհները և դրանց հարող տարածքներն առանձնացվել են որպեu քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման oբյեկտներ: Բնակավայրերից դուրu տարածքներում հատուկ կարգավորման գոտու ընդլայնական չափերը սահմանված են` միջպետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհի առանցքից` 70 մետր, հանրապետական նշանակության պետական ավտոմոբիլային ճանապարհի առանցքից` 50 մետր, եթե դրանք չեն ընդմիջվում բնական uահմանափակումներով: Բնակավայրերում հատուկ կարգավորման գոտու ընդլայնական չափերը սահմանված են կառուցապատման առաջին գծի oբյեկտների կառուցման համար տրամադրված (տրամադրվող) հողամաuերի չափով, բայց ոչ պակաu, քան ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող կառուցապատման կարմիր գծից 50 մետրի չափով:

Նոր կառուցապատման իրականացումը, գոյություն ունեցող շենքերի ու շինությունների վերակառուցումը և գործառնական նշանակության փոփոխություններն իրականացվում են uահմանված կարգով` ապահովելով բնակավայրերից դուրu տարածքներում ճանապարհի կողային տեuանելիության պահանջները` հաշված երթևեկելի մաuի եզրից`

41

ա) միջպետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհների համար` 18.0 մետր,

բ) հանրապետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհների համար` 15.0 մետր:

Վարդաձորի համայնքի տարածքով է անցնում Մ-10 միջպետական նշանակության Սևան-Մարտունի-Գետափ մայրուղու 600 մ հատվածը, որի համար քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտու սահմանները նշված են տրանսպորտային ուրվագիծ գծագրում:

11.10. Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ

Համայնքի վարչական սահմանում է ընդգրկված «Սևան» ազգային պարկի 202.77 հա հատվածը, որն ներառում է ռեկրեացիոն և տնտեսական գոտիներ: Տնտեսական գոտին անտառապատ է: Սևանա լճի կենտրոնական գոտու կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագծով առանձնացվել են լանդշաֆտի պահպանման գոտի, տրանսպորտի գոտի, լողափի և լողափի բուֆերային գոտիներ:

11.11. Կառուցապատման վրա ազդող այլ գործոններ

Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի «Սևան» ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին» N1563-Ն որոշմամբ սահմանված Uևանա լճի կենտրոնական էկոլոգիական գոտում` «Uևան» ազգային պարկի uահմանից դուրu` դեպի ցամաք մինչև 500 մետր լայնությամբ շերտն ընդգրկող տարածքներում երրորդ ենթագոտու առանձնացումը` ռեկրեացիոն գործառույթների զարգացման նպատակով:

42

ՄԱՍ III. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

12. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

Վարդաձորի գյուղական համայնքի տնտեսության հեռանկարային զարգացման հիմնական ուղղություններն են.

- Գյուղատնտեսությունը` անասնապահություն, հողագործություն, մեղվաբուծություն, գյուղատնտեսական մթերքների վերամշակում,

- Փոքր և միջին բիզնեսը` արտադրական ձեռնարկություններ, սպասարկման և - առևտրական կազմակերպություններ, արհեստագործություն

- Ռեկրեացիայի, կարճատև և երկարատև հանգստի զբոսաշրջության ոլորտներում ծառայություններ:

Համայնքի քաղաքաշինական (տարածական) զարգացումը նախագծվել է հաշվի առնելով.

− տարածքի փաստացի օգտագործման առանձնահատկությունները, − տարածքի համալիր գնահատման արդյունքները, − համայնքի ներկա կարիքները, − զարգացման միտումները, − հեռանկարային զարգացման հնարավորությունները (ներուժը), − համայնքի զարգացման ծրագրերը, − բնակչության կենցաղն, ավանդույթները և հիմնական զբաղմունքը:

Նախագծային լուծումներն ընտրվել են, ապահովելով` առկա տարածքային և

բնական ռեսուրսների խնայողական օգտագործումը, պատմամշակութային ժառանգության պահպանումը, բնական և քաղաքաշինական լանդշաֆտների բարելավումը, բնակավայրի հատակագծային կառուցվածքի կատարելագործումը, ապրելու, աշխատելու և հանգստի համար բարենպաստ և հրապուրիչ միջավայրի ստեղծումը:

Քաղաքաշինական լուծումները նպատակաուղղվել են.

• Կաուցապատման նպատակով տրամադրված, սակայն դեռևս չկառուցապատված տարածքների հատակագծման և փողոցային ցանցի կանոնակարգմանը,

• Գյուղի հեռանկարային զարգացման նպատակով կառուցապատման համար բարենպաստ տարածքների ընտրությանը,

• Գյուղի կառուցապատված հատվածների և փողոցային ցանցի կանոնակարգմանը,

43

• Գերեզմանոցի ազդեցության գոտում առկա բնակելի տների շահագործման անվտանգության բարձրացմանը,

• Հին և նոր թաղամասերի միջև ֆունկցիոնալ կապերի ստեղծմանը, • Գյուղի ինժեներական ենթակառուցվածքի բարելավմանը, • Հասարակական սպասարկման և ռեկրեացիայի զարգացման համար

տարածքների ընտրությանը, • Բնակավայրի կենտրոնական մասում գոյություն ունեցող գյուղարտադրական

/անասնագոմեր/ տարածքների տեղափոխումը բնակավայրից դուրս ներկայումս չշահագործվող արտադրական տարածքների վերազարգացմանը:

Գլխավոր հատակագծով առաջարկված նախագծային լուծումներ.

Համայնքի բնակչության թիվը կազմում է 3050 մարդ: Գլխավոր հատակագծի գործողության ժամանակահատվածի համար /15 – 20 տարի/ բնակչության առավելագույն աճի ցուցանիշն ընդունվել է 1200 մարդ կամ մոտ 39 %: Բնակչության հեռանկարային թիվը` 4250 մարդ: Նշված ցուցանիշին հասնելու դեպքում համայնքը կունենա բավարար տարածքային և բնական ռեսուրսներ, ապահովված կլինի անհրաժեշտ ինժեներատրանսպորտային ենթակառուցվածքով: Նախագծով առաջարկվող միջոցառումների իրականացմամբ կապահովվի նաև սոցիալ-տնտեսական ենթակառուցվածքը և բնակչության զբաղվածությունը: Նոր աշխատատեղերի հնարավորություններ կստեղծեն` արտադրական տարածքների նպատակային օգտագործումը, գյուղատնտեսության զարգացումը, սպասարկման ոլորտում գործառույթների ընդլայնումը: Համայնքը հարուստ է բնական ռեկրեացիոն ռեսուրսներով /անտառային տարածքներ, ջրային մակերեսներ, լեռներ, ազգային պարկի տարածք, Սևանա լիճ/:

Տարիների ընթացքում ձևավորված բնակավայրի հատակագծային կառուցվածքը մեծապես թելադրում է քաղաքաշինական զարգացման նպատակով ընտրված լուծումները: Կառուցապատման նպատակով առանձնացվել են տարածքներ մի քանի սկզբունքով` գյուղի կառուցապատված հատվածքում առկա անօգտագործելի հողակտորները, գյուղի կենտրոնում գոյություն ունեցող գյուղարտադրական տարածքը /2.31հա/, գյուղի արևելյան մասում` կառուցապատված տարածքների միջև մնացած գյուղատնտեսական հողերը /վարելահողեր, 10.16 հա/: Բնակչության հեռանկարային զարգացման համար գյուղի հարավային հատվածում առանձնացվել է 20-25 հա տարածք` նոր բնակելի թաղամաս հիմնելու համար:

Անասնագոմեր կառուցելու և գյուղատնտեսական արտադրություն կազմակերպելու համար առանձնացվել է 4.88 հա տարածք` բնակավայրից դուրս, համայնքի արևմտյան հատվածում:

Գյուղի հյուսիսային մասում, բնակելի թաղամասերին անմիջապես հարում է գյուղի գործող գերեզմանոցը: Վերջինիս սանիտարական գոտին ինչ որ չափով

44

կազմակերպելու նպատակով` գերեզմանոցի և բնակելի տների միջև գոյություն ունեցող բոլոր ազատ, անօգտագործելի տարածքները /ընդամենը` 2.68 հա/ առանձնացվել են սանիտարական գոտու կանաչապատումը կազմակերպելու համար: Միևնույն ժամանակ, գերեզմանոցից դեպի հյուսից, բնակավայրի հակառակ ուղղությամբ, նախատեսվել է գերեզմանոցի հետագա ընդլայնման համար անհրաժեշտ տարածք /2.0հա/, քանի որ այն չի ավելացնում արդեն փաստացի դրությամբ առկա գերեզմանոցի ազդեցությունը, բացի այդ, նոր տարածք ընտրելու դեպքում ևս մեկ` 300 մետրից ավելի շառավիղով տարածք, պետք է դուրս բերվեր շրջանառությունից, ինչը համայնքի սուղ հողային ռեսուռսների պարագայում նպատակահարմար չէ:

Առանձնացվել են համայնքի տարածքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանների տարածքներն իրենց պահպանական գոտիներով: Նախագծով հնարավորինս կանոնակարգվել է գյուղի փողոցային ցանցը, օգտագործվել են բոլոր հնարավորությունները` մայթեր, հանրային օգտագործման կանաչ և այլ ազատ տարածքներ ստեղծելու համար:

Մ-10 մայրուղուն մոտ, նեղ շերտով տարածք նախատեսվել է հասարակական և ռեկրեացիոն գործառույթների զարգացման համար, այս գոտին ՀՀ կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի N1563-Ն որոշման պահանջներին համապատասխան սահմանվում է, որպես քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտի /երրորդ ենթագոտի` 500 մ պարկի սահմանից դեպի ցամաք/:

12.1. Շրջակա միջավայրի բարելավման միջոցառումներ

Բնապահպանական խնդիրները դիտարկվել են բնակավայրի հատակագծային համակարգի, տնտեսության տարբեր ճյուղերի օպտիմալ կառուցվածքի ստեղծման, ինչպես նաև էկոլոգիական կոնֆլիկտային իրավիճակների վերացմանն ուղղված միջոցառումների մշակման տեսանկյունից: Նախագծային լուծումներն ընտրվել են հաշվի առնելով.

o տարածքի բնական ռեսուրսները և դրանց ռացիոնալ օգտագործումը,

o տարածքի քաղաքաշինական և տնտեսական յուրացվածության աստիճանը, փաստացի գործառնական համակարգը,

o տարածքի դեմոգրաֆիական տարողունակությունը:

Քաղաքաշինական լուծումները և դրանց շրջանակներում նախատեսվող բնապահպանական միջոցառումների իրականացումն ուղղված են բնակավայրի կայուն զարգացման ապահովմանը, տարածքային և բնական ռեսուրսների պահպանմանը, շրջակա միջավայրի վրա զարգացման ծրագրերի ազդեցության կանխատեսմանը և նվազեցմանը:

Այդ ուղղությամբ առաջնահերթ են համարվում.

45

- անասնապահական գոմերի դուրս բերումը գյուղի բնակեցված տարածքից, ապահովելով բնակելի և հասարակական շենքերից դրանց համար սահմանված նորմատիվային հեռավորությունը,

- փողոցների և ճանապարհների կանոնակարգումը և ասֆալտապատումը, մասնավորապես` գյուղ մտնող ճանապարհների նորոգումը և բարեկարգումը, ինչը կնպաստի օդի փոշոտվածության և ավտոմեքենաների արտանետումների նվազեցմանը,

- համայնքի կոյուղացումը, լոկալ մաքրման կայանի միջոցով կեղտաջրերի մաքրումը,

- գերեզմանոցի սանիտարապաշտպանիչ գոտու ձևավորումը, դրա ծառապատումը` հնարավորինս ապահովելով անհրաժեշտ կանաչապատման տոկոսը,

- փողոցների, ճանապարհների և գետերի ափերի երկարությամբ կանաչ պաշտպանիչ շերտերի ստեղծումը,

- բնակավայրի տարածքի սանիտարական մաքրումը, աղբահանության կազմակերպումը

- գյուղում առկա բաց տարածքների բարեկարգումը և կանաչապատումը

Թվարկված միջոցառումների իրականացումը, ըստ նախնական հաշվարկների կնվազեցնի, օրինակ` միայն ավտոտրանսպորտից առաջացող օդային ավազանի աղտոտվածությունը մոտ 15% -ով, կբարելավի ջրային և հողային ռեսուրսների վիճակը 15-20 % -ով:

Ջեռուցման համակարգերից արտանետումների կրճատմանը կարելի է հասնել զարգացնելով էներգախնայող շինարարություն, էներգաարդյունավետ տեխնոլոգիաներ արտադրական ձեռնարկություններում և գյուղատնտեսությունում, լոկալ ջեռուցման համակարգերի կիրառումից աստիճանաբար անցնել ավելի խոշոր համակարգերի սպասարկմանը կենտրոնացված կաթսայատներից:

Միաժամանակ կարևոր է կաթսայատների և լոկալ կաթսաների արդիականացումը և դրանց էներգաարդյունավետության բարձրացումը: Ժամանակակից ջեռուցիչ համակարգերի ավելի բարձր էներգաարդյունավետության հաշվին կարելի է նվազեցնել ջեռուցումից առաջացող աղտոտումը 10 – 15 %:

12.2. Զբոսաշրջության զարգացման հեռանկարները

Ներկայումս գյուղում զբոսաշրջության գործառույթները գրեթե բացակայում են: Դրանց զարգացման համար կան մի շարք խոչընդոտներ, մասնավորապես`

- գյուղի ընդհանուր անբարեկարգ վիճակը, - Սևանա լճից բավականաչափ մեծ հեռավորությունը (մոտ 2.95 կմ)

46

- կոյուղու ցանցի բացակայությունը, - սոցիալ-կենցաղային սպասարկման ցածր մակարդակը, - հյուրանոցային տիպի օբյեկտների բացակայությունը և այլն:

Միևնույն ժամանակ, Վարդաձորում, ինչպես և հարևան համայնքներում զբոսաշրջության զարգացման ռեսուրսները մեծ են և դեռևս բացահայտված չեն ամբողջովին: Համայնքի հարավ-արևմտյան մասում գտնվող Գեղամա լեռնահավանը` Աժդահակ և Արմաղան լեռների բարձր գագաթներով, բարձրադիր լեռնային լճակներով մեծ հնարավորություններ է ստեղծում զբոսաշրջային արահետների կազմակերպման, սարերում կորած փոքրիկ մոթելների և տուրիստական հանգրվանների կառուցման, ինչպես նաև վրանային ճամբարների կազմակերպման համար: Լանդշաֆտային համապատասխան գոտիներում կարելի է ստեղծել նաև դեղաբույսերի այգիներ, արհեստականորեն տնկած դաշտային ծաղիկներով պատված մարգագետնային դաշտեր, հատուկ ծառատեսակներով կազմված ոչ մեծ նոսրանտառներ և այլն:

Հաշվի առնելով, որ գյուղի բնակիչների հիմնական զբաղմունքը` անասնապահությունն է, կարելի է ստեղծել նաև տնային կենդանիներով կազմված կենսաբանական այգի, որը ևս կգրավի զբոսաշրջության նպատակներով այցելուներին:

Զբոսաշրջության գործառույթների զարգացման համար էական ռեսուրս են հանդիսանում համայնքի տարածքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանները, լեռնային մաքուր օդը, գեղատեսիլ լեռնային լանդշաֆտները, համայնքին մոտ գտնվող` <<Սևան>> ազգային պարկի Լիճք-Արգիչի արգոլոցը:

Սրանք ևս զբոսաշրջային արահետների կազմակերպման համար նպաստավոր գործոններ են: Նշված օգտագործման տեսակը ունենալով նվազագույն անտրոպոգեն ազդեցություն, նպաստելու է բնապահպանական ռեժիմի պահպանմանը, արգելոցային հատվածների լանդշաֆտների բարելավմանը և բարեկարգ գրավիչ միջավայրի ստեղծմանը: Անմիջապես ջրին հարող արգելոցային հատվածներն արտակարգ հնարավորություններ են ստեղծում բնական լանդշաֆտի` իր ամբողջ բազմազանության մեջ, պահպանման համար:

13. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ

13.1. Բնական վտանգներ

Համայնքի տարածքի համար բնորոշ են ուժեղ քամիները, ցրտահարությունը, կարկուտը, սեզոնային բնույթի հեղեղումներն ու հողի էռոզիայի երևույթները: Տարերային աղետների պատճառով արտակարգ իրավիճակներից խուսափելու և դրանց հետևանքները մեղմացնելու համար անհրաժեշտ է.

47

- բարելավել ջրահեռացման համակարգը, կառուցել կենցաղային կեղտաջրերի կենսաբանական մաքրման կայան և ապահովել դրա արդյունավետ աշխատանքը,

- կառուցել կազմակերպված ոռոգման համակարգ` չթույլատրել հողատարածքների գերխոնավացումը,

- բարելավել հեղեղատար համակարգը, կանոնակարգել մակերևութային ջրերի հեռացումը,

- հողամասերի օտարում և դրանցում կառուցապատում կամ այլ տնտեսական գործունեություն իրականացնելիս` պահպանել գործող նորմատիվա-տեխնիկական պահանջները,

- իրակնացնել եղջերավոր անասունների կազմակերպված արածեցում,

- տեղադրել հակակարկտային սարքեր,

- ծառապատել և կանաչապատել հողմնահարված, էրոզիայի ենթարկվող, սողանքավտանգ լանջերը և գետերի ափերը,

- մաքրել գետերի և ջրանցքների հուները:

13.2. Տեխնածին վտանգներ

Համայնքի տարածքում տեխնածին արտակարգ իրավիճակների պատճառ կարող են հանդիսանալ.

- գազամատակարարման, էլեկտրամատակարարման և ջրամատակարարման համակարգերում հնարավոր վթարները,

- տրանսպորտային պատահարները,

- սանիտարապաշտպանիչ գոտիների սահմաններում արդեն իսկ առկա կառուցապատումը և հատկապես ջրամատակարարման ցանցի հատվածները,

- բենզալցակայանների և գազալիցքավորման կայանների շահագործման անվտանգության կանոնների խախտումը:

Տեխնածին վթարների պատճառով արտակարգ իրավիճակներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է ապահովել համայնքի ինժեներա-տրանսպորտային ենթակառուցվածքների օբյեկտների անխափան գործելը, կատարել պլանային զննումներ և վերանորոգման աշխատանքներ, ստեղծել խմելու ջրի պահուստային պաշարներ` արտակարգ իրավիճակներում բնակչության նվազագույն կարիքները բավարարելու նպատակով, նախատեսել բնակչության պաշտպանության համար պատսպարաններ, անհատական տների և հասարակական շենքերի ջեռուցման նպատակով օգտագործվող գազի վառարաններն ապահովել գազի այրման արգասիքների երաշխավորված հեռացման համակարգով: Արտակարգ իրավիճակներում անհրաժեշտ փրկարարական աշխատանքների կազմակերպման և

48

փլուզման կամ հրդեհների դեպքում փրկարարական ստորաբաժանումների մոտեցումն ապահովելու համար` մայրուղիների և փողոցների նվազագույն լայնությունն ընդունվել է 3.0 մ:

13.3. Բնակչության իրազեկումը, տարահանման ուղիները և

պատսպարումը

Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության իրազեկումը կարող է իրականացվել ազդարարման ընդհանուր համակարգի միջոցով, որը պետք է նախատեսի գյուղի ամբողջ տարածքի ծածկույթը:

Բնակչության արագ և կազմակերպված տարահանման իրականացումը պայմանավորված է Մ-10 մայրուղու հետ գյուղը կապող ճանապարհների և փողոցների ասֆալտապատ և բարեկարգ վիճակով, արտակարգ իրավիճակներում հնարավոր խցանումների դեպքում` շրջանցող ուղիների և գյուղի խիտ բնակեցված հատվածներում` բաց/ազատ տարածքների առկայությամբ, ինչպես նաև բնակչության պատրաստվածության աստիճանով:

Բնակչության պատսպարման համար որպես պարզագույն պաշտպանական կառույցներ կարող են օգտագործվել` նկուղների, կիսանկուղների տարածքները, ստորգետնյա հատուկ շինությունները, երկրաշարժի դեպքում` տնամերձ հողամասերը, բաց սպորտային կառույցները և խաղահրապարակները:

14. ՋՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՄԱՆ և ՋՐԱՀԵՌԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

Գլխավոր հատակագծով նախատեսվող գյուղի զարգացումն ապահովող ջրամատակարարման, ջրահեռացման և ոռոգման համակարգերի զարգացման և արդյունավետ կառավարման համար, անհրաժեշտ է նորմալ տեխնիկական վիճակի բերել գործող ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցը, ոռոգման համակարգը, ինչպես նաև գյուղը հիմնովին կոյուղացնել (կոյուղացված չէ, բնակչությունը օգտվում է անհատական բակային զուգարաններից): Վերջինս ունի ոչ միայն բնապահպանական և առողջապահական լուրջ նշանակություն, այլ նաև կենսամիջավայրի բարելավման և որպես ռեկրեացիոն տարածք զարգացնելու համար անհրաժեշտ նախադրյալ: գյուղի ամենացածր մասում կառուցել կենցաղային կեղտաջրերի մաքրման կայան: Վերջինս կապահովի ամբողջ գյուղի ինքնահոս հեռացվող կեղտաջրերի մաքրումը: Կեղտաջրերի մաքրումը կիրականացվի մեխանիկական և կենսաբանական եղանակներով, որից հետո թույլատրելի նորմերին համապատասխանող կոնցենտրացիայով մաքրված կեղտաջուրը կլցվի մոտակա գետ,որն էլ ի վերջո թափվելու է Սևանա լիճ:

Համայնքի ջրամատակարարման համակարգը բարելավելու և զարգացնելու համար անհրաժեշտ է.

49

o ՕԿՋ-ների տարածքներում կառուցել քլորակայան` ջրի վարակազերծման համար.

o Քանի որ գործող ՕԿՋ - ներում եղած ջրի ծավալը բավարարում է համայնքի ջրապահանջին, և նոր ՕԿՋ կառուցելու անհրաժեշտություն չկա, հեռանկարային զարգացման տարածքների ջրամատակարարման համակարգում, ջրի ոչ բավարար ճնշման դեպքում` աշխատաքային նախագծի իրականացման փուլում հնարավոր է նախատեսել ջրամատակարարման պոմպակայաններ:

o Նորոգել մոտ 25.0 կմ ընդահանուր երկարությամբ ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցը, իրականացնելով այն 40.0 - 110.0մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներով.

o Բաշխիչ ցանցում կառուցել բաժանարար, կարգավորող փականային հանգույցներ.

o Հեռանկարային զարգացման առաջնահերթ փուլում անհրաժեշտ է կառուցել 32.0 – 110.0 մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներով մոտ 4.40 կմ ընդահանուր երկարությամբ ջրագծեր.

o Հեռանկարային հաջորդ փուլում կառուցվելիք թաղամասերում անհրաժեշտ է կառուցել 32.0 – 110.0 մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներով մոտ 7.5 կմ ընդահանուր երկարությամբ ջրագծեր.

o Նոր ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցում կառուցել բաժանարար, կարգավորող փականային հանգույցներ.

o Ջրաղբյուրից վերցված ջրի և բաժանորդների կողմից օգտագործված ջրի հաշվառման համար ջրամատակարարման համակարգում նախատեսել մի քանի ջրաչափական հանգույցներ, իսկ բոլոր բաժանորդների մոտ տեղադրել ջրաչափեր.

o Կոյուղացնել գյուղը՝ կառուցելով 160.0 -:- 300.0 մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներով մոտ 36.0կմ ընդահանուր երկարությամբ կոյուղու համակարգ:

o Կառուցել կոյուղու մաքրման կայան.

o Աշխատաքային նախագծի իրականացման փուլում կոյուղու համակարգում հնարավոր է նախատեսել կոյուղու պոմպակայաններ` /սուզապոմպով հորեր/:

50

Կոյուղու մաքրման կայանի (ԿՄԿ) կառուցման համար, որպես նպատակահարմար տարածք, ընտրվել է գյուղի ամենացածր տեղանքը: ԿՄԿ-ի կառուցման համար առաջարկվում է հատկացնել մոտ 0.5 հա հողատարածք:

ԿՄԿ-ի արտադրողականությունը 1000.0 մ3/օր է: ԿՄԿ-ի և առանձին կառուցվածքների տիպի և տեխնոլոգիական սխեմաների ընտրության ժամանակ կարևոր է հաշվի առնել նաև

- Էներգապահանջարկը,

- կառուցվածաքների չափերը,

- շահագործման պարզությունը և արժեքը,

- աշխատանքի հուսալիությունը և այլն:

Կայանի ընտրության ժամանակ, որպես հիմնական գործոն պետք է հաշվի առնել կեղտաջրի մեխանիկական և կենսաբանական մաքրման աստիճանը:

Ջրահեռացման համակարգի և կեղտաջրերի մաքրման կայանի կառուցմամբ և շահագործմամբ կապահովվի Երանոս համայնքի, հարակից տարածքների և Սևանա լճի մաքրությունը, կբարելավվի շրջակա միջավայրի սանիտարական վիճակը, ջրամատակարարման և ոռոգման համակարգերի կառուցմամբ` կստեղծվեն ապրելու, աշխատելու և հանգստի համար բարենպաստ կենցաղային պայմաններ, կնվազեն ջրմուղի համակարգից տեղի ունեցող հոսակորուստները, կբարձրանա արժեքավոր բնական ռեսուրսի` ջրի օգտագործման և պահպանման արդյունավետությունը:

15. ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

15.1. Էլեկտրամատակարարման համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ

Վարդաձոր գյուղի բնակչության ներկայիս թվաքանակը` 3050 մարդ է, բնակչության հաշվարկային թվաքանակն ընդունվել է 1200 մարդ, 300 մենատուն:

Էլեկտրամատակարարման համակարգի վերակառուցման նախագծերում, գյուղի բնակչության տնտեսական կարիքների նպատակով հոսանքի պահանջի նորմը ընդունվել է 5կվտ/ժամ:

Վարդաձոր գյուղի հեռանկարային բնակելի տարածքներում կառուցվելիք մենատների /300 տուն/ էլեկտրամատակարարման ծախսը որոշվում է`

N=300x5=1500ԿՎՏ

Ելնելով ծախսի քանակից նախատեսվում է հեռանկարային կառուցապատման ենթակա թաղամասում կառուցել ևս 2x630 ԿՎՏ հզորությամբ ենթակայաններ:

51

o Հեռանկարային զարգացման առաջնահերթ կառուցապատման թաղամասերում անհրաժեշտ է կառուցել մոտ 3.0 կմ հոսանքագծեր.

o Հեռանկարային զարգացման հաջորդ փուլում նախատեսվում է կառուցել մոտ 5.5 կմ ընդահանուր երկարությամբ հոսանքագծեր.

15.2. Գազամատակարարման համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ

Գյուղի բնակչության տնտեսական կարիքների նպատակով պահանջվող գազի պահանջի նորմն ընդունվել է մեկ տան համար 3.0 խ.մ/ժ:

Վարդաձոր գյուղի հեռանկարային բնակելի տարածքներում կառուցվելիք մենատների (300տուն) գազամատակարարման գազի քանակը հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով`

V=q1 x n x K1 + q2 x K2 x n խմ/ժ, որտեղ`

q1=1.2 խմ/ժամ, մեկ գազօջախի գազի ծախսը, n=300 բնակարանների քանակը,

K1 =0.18, գազօջախների միաժամանակ օգտագործման գործակիցը,

q2 =2.4 խմ, երկկոնտուրանի ջրատաքացուցիչ գազի կաթսա,

K2= 0.8, կաթսաների առավելագույն օգտագործման գործակիցը.

V=1.2 x 300 x 0.183 + 2.4 x 300 x 0.8= 642.0 խմ/ժամ

Նախատեսվում է հեռանկարային մենատների տարածքում տեղակայել 1/մեկ/ ՊԳԿԿ-50 ճնշման կարգավորման կետ:

o Համայնքի հեռանկարային առաջնահերթ զարգացման նոր թաղամասերում անհրաժեշտ է կառուցել 25.0 - 110.0 մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներով մոտ 3.5 կմ ցանց,

o Հեռանկարային հաջորդ փուլում կառուցվող թաղամասերում նույն տրամագծի` մոտ 6.5 կմ ընդահանուր երկարությամբ գազամատակարարման բաշխիչ ցանց:

16. ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

Համայնքի զարգացումը himnakanwum նախատեսվում է գոյություն ունեցող կառուցապատումից դեպի հարավ-արևելք: Այս առումով, համահամայնքային նշանակության փողոցների երկարությունը կավելանա mwt 1.22 կիլոմետրով:

Համայնքի առջև ծառացած խնդիրներից է փողոցային ցանցի հիմնանորոգումը: Դրա համար կպահանջվեն կապիտալ մեծ ներդրումներ: Համայնքի պատմական կենտրոնում փողոցների լայնությունը թելադրում է առկա կառուցապատումը, ինչի

52

պատճառով որոշ տեղերում երթևեկային մասի լայնությունը հնարավոր է ապահովել առավելագույնը 4.5 մ:

Համայնքի գլխավոր փողոցը միանում է Մ-10 մայրուղուն ամենապարզ, չկարգավորված միացման տեսքով: Գլխավոր փողոցի միացումը Մ-10-ին նախագծով առաջարկվում է վերակառուցել ուղղորդված տիպի հանգույցի, ինչպես ցուցադրված է ուրվագծում:

Միևնույն ժամանակ, բացառելու համար համայնքի տարածքից տրանսպորտային միջոցների ամեն մի անպատեհ մուտք Մ-10 մայրուղի, նախատեսվում է Մ-10 մայրուղուն զուգահեռ նեղլիկ երկշերտ ճանապարհ, որն անվանում են հավաքական ճանապարհ, որպեսզի համայնքի տարածքից տրանսպորտային միջոցներ ուղի դեպի գլխավոր մուտք կամ էլ դեպի լուսանցք` Մ-10-ի ձախ կողմ գնալու համար:

17. ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Գլխավոր հատակագծով կատարվել է հողերի գոտիավորումն ըստ նպատակային նշանակության և ըստ քաղաքաշինական, բնապհպանական, պատմամշակութային, գյուղատնտեսական, ինժեներաերկրաբանական և այլ բնույթի սահմանափակումների (հիմնական գոտևորում)։

Վ

արդաձոր

∼25 մ ∼25 մ

3.6

3

.6

3.6

3.6

Մարտունի Երևան

53

Միևնույն տարածքային միավորին համապատասխանում է միայն մեկ հիմնական գոտի: Համայնքի տարածքում ըստ նպատակային նշանակության առանձնացված են հետևյալ հիմնական գոտիները.

- գյուղատնտեսական նշանակության, - բնակավայրերի հողեր, - արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական

նշանակության հողեր, - էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների

օբյեկտների հողեր, - հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր,

Ստորև ներկայացվում են գլխավոր հատակագծով նախատեսված հողերի

նպատակային նշանակության փոփոխությունները ամփոփ աղյուսակի տեսքով /տես նաև` <<Հողերի նպատակային նշանակության փոփոխություններ>> գծագիրը/:

Աղյուսակ` 17-1

ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ N Առկա նպատակային և

գործառնական նշանակությունը

Տարածքի մակերեսը

(հա)

Գլխավոր հատակագծում փոփոխված նպատակային և/կամ գործառնական

նշանակությունը

Տարածքի մակերեսը

(հա) 1 2 3 4 5 1 Գյուղատնտեսական

նշանակության հողեր 67.27

1) Բնակավայրի 21.41 2) Հատուկ պահպանվող տարածքների 40.76 3) Արդյունաբերության,

ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության

4.88

4) Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների

0.22

2 Բնակավայրերի հողեր, որից`

24.60

1) Բնակավայրերի հողեր 21.89 2) Հատուկ պահպանվող տարածքների 2.70 3) Էներգետիկայի, տրանսպորտի,

կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների

0.01

3 Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և

այլ արտադրական նշանակության, որից`

5.89

1) Բնակավայրի 2.31 2) Հատուկ պահպանվող տարածքների 3.58

54

Աղյուսակ` 17-2

ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ԵՎ/ԿԱՄ ԳՈՐԾԱՌՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

N Առկա նպատակային և գործառնական

նշանակությունը

Տարածքի մակերեսը

(հա)

Գլխավոր հատակագծում փոփոխված նպատակային և/կամ գործառնական

նշանակությունը

Տարածքի մակերեսը

(հա)

1 2 3 4 5 I. Առաջնահերթ (մինչև 5 տարի)

1 Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր, որից` 54.15

1) Բնակավայրի, որից` 8.51 վարելահող բնակելի կառուցապատման 5.66 այլ հողատեսքեր բնակելի կառուցապատման 1.44 վարելահող հասարակական կառուցապատման 1.31 այլ հողատեսքեր հասարակական կառուցապատման 0.10 2) Հատուկ պահպանվող տարածքների,

որից` 40.76

այլ հողատեսքեր պատմամշակութային 4.75 վարելահող պատմամշակութային 26.80 արոտավայր պատմամշակութային 5.54 խոտհարք պատմամշակութային 2.06 այլ հողատեսքեր

/դաշտամիջյան ճանապարհ/ պատմամշակութային 1.61

3) Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության, որից`

4.88

արոտավայր գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների

4.57

վարելահող գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների

0.31

2 Բնակավայրերի հողեր, որից`

7.7

1) Բնակավայրերի հողեր, որից` 4.99 այլ հողեր բնակելի կառուցապատման 4.82 այլ հողեր հասարակական կառուցապատման 0.12 այլ հողեր ընդհանուր օգտագործման /կանաչ/ 0.05 2) Հատուկ պահպանվող տարածքների,

որից` 2.70

այլ հողեր պատմամշակութային /գերեզմ.սան.գոտի` հատուկ կանաչ/

2.70

3) Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների

0.01

այլ հողեր կոմունալ ենթակառուցվածքների 0.01 3 Արդյունաբերության,

ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական

5.89

55

նշանակության, որից` 1) Բնակավայրի, որից` 2.31 գյուղատնտեսական

արտադրական օբյեկտների բնակելի կառուցապատման 2.12

արդյունաբերական բնակելի կառուցապատման 0.19 2) Հատուկ պահպանվող տարածքների,

որից` 3.58

արտադրական պատմամշակութային 3.58

Աղյուսակ` 17-3 II. Միջնաժամկետ (5-10 տարի)

1 Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր, որից` 7.94

1) Բնակավայրի, որից` 7.72 վարելահող բնակելի կառուցապատման 7.01 խոտհարք բնակելի կառուցապատման 0.24 այլ հողատեսքեր բնակելի կառուցապատման 0.47 2) Էներգետիկայի, տրանսպորտի,

կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների

0.22

այլ հողատեսքեր տրանսպորտի 0.22 2 Բնակավայրերի հողեր, որից` 11.93 1) Բնակավայրերի հողեր, որից` 11.93 այլ հողեր բնակելի կառուցապատման 10.25 այլ հողեր ընդհանուր օգտագործման /կանաչ/ 1.68

Աղյուսակ` 17-4

III. Հեռանկարային (10-15 տարի) 1 Գյուղատնտեսական

նշանակության հողեր, որից` 5.18

1) Բնակավայրի, որից` 5.18 վարելահող բնակելի կառուցապատման 4.50 այլ հողատեսքեր բնակելի կառուցապատման 0.13 այլ հողատեսքեր ընդհանուր օգտագործման /կանաչ/ 0.55 2 Բնակավայրերի հողեր, որից` 4.97 1) Բնակավայրերի հողեր, որից` 4.97 այլ հողեր բնակելի կառուցապատման 4.46 այլ հողեր ընդհանուր օգտագործման /կանաչ/ 0.51

18. ՀԱՏԱԿԱԳԾԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՀԵՐԹԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Գլխավոր հատակագիծը մշակվել է 15 տարվա համար և նախագծով առաջարկվում են այն միջոցառումները, որոնք անհրաժեշտ և իրատեսական է

56

իրագործել նշված ժամանակահատվածում: Միջոցառումների առաջնահերթությունն ըստ հինգամյակների որոշվել է ելնելով մի շարք նկատառումներից:

Առաջնահերթ են համարվել.

- Պատմամշակութային հուշարձանների տարածքների առանձնացումը և պահպանական գոտիների սահմանումը.

- Գյուղի կենտրոցից անասնագոմերի դուրս բերումը և նոր արտադրական կարողություների ստեղծումը` ապահովելով բնակելի թաղամասերից նորմատիվային հեռավորությունները.

- Ինժեներատրանսպորտային և կոմունալ ենթակառուցվածքի ստեղծմանը և բարելավմանն ուղղված միջոցառումները.

- Գյուղի կառուցապատված մասի հատակագծային կառուցվածքի կանոնակարգումը

- Գերեզմանոցի սանիտարական գոտում կանաչապատ տարածքների ստեղծումը:

- Հասարակական սպասարկման և ռեկրեացիայի գործառույթների զարգացումը

Միջնաժամկետ և երկարաժամկետ ժամանակահատվածում նախատեսվել է.

- Բնակելի թաղամասերի հետագա զարգացումը, գյուղի հարավային մասում նոր բնակելի թաղամասի կառուցապատումը

- Տրանսպորտային ենթակառուցվածքի զարգացումը - Ընդհանուր օգտագործման կանաչ տարածքի ստեղծումը - Գյուղ մտնող ճանապարհի կանաչապատումը և բարեկարգումը - Արևելյան և հյուսիսային մասերում բնակելի կառուցապատման համար

նախատեսված հողամասերի կառուցապատումը

19. ԼԱՆԴՇԱՖՏՆԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ

Համայնքի տարածքում ընդգրկված լանդշաֆտների զարգացմանն ուղղված միջոցառումներն առաջարկվում են երկու հիմնական ուղղություններով` միջոցառումներ բնական լանդշաֆտների պահպանության և միջոցառումներ քաղաքաշինական լանդշաֆտների բնութագրերի բարելավման ու գրավիչ միջավայրի ստեղծման համար:

Բնական լանդշաֆտների պահպանման և բարելավման ուղղությամբ կարևորվում է.

- <<Սևան>> ազգային պարկի տարածքում սահմանված ռեժիմի պահպանումը,

- Անտառապատ և ծառապատ տարածքների պահպանումը և ընդարձակումը,

57

- Գետերի հուների մաքրումը, ափերի ամրացումը և սանիտարական մաքրումը:

Բնական լանդշաֆտների վրա ոչ անմիջապես, սակայն էականորեն ազդող գործոն են համարվում աղբահանության խնդիրների կանոնակարգումը, կենցաղային և հեղեղատար կոյուղու կառուցումը, շրջակա միջավայրն աղտոտող արտանետումների և գյուղատնեսությունում կիրառվող պարարտանյութերի սահմանափակումը: Հաշվի առնելով, որ բնակչությունն օգտագործում է բոլոր մատչելի բնական լեռնալանջերն որպես արոտավայրեր և խոտհարք, անհրաժեշտ է կառավարել բեռնվածությունը լանջերի վրա, թույլ տալով բնական ծածկույթի ինքնավերականգնումը:

Քաղաքաշինական լանդշաֆտները ձևավորվել են մարդու կողմից իրականացվող տարբեր տեսակի գործունեության արդյունքում: Այդ տեսանկյունից նախագծի շրջանակներում դիտարկվել են.

- պատմամշակութային արժեք ներկայացնող տարածքները,

- բնակավայրի կառուցապատված հատվածները,

- գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքները,

- արտադրական /գյուղարտադրություն/ տարածքները:

Նախագծով սահմանվում են պատմամշակութային հուշարձանների պահպանական գոտիները, առաջարկվում են հուշարձանների պահպանմանը և վերականգնմանն ուղղված միջոցառումների համալիրը /տես` կետ <<21.3>> /:

Կառուցապատված տարածքների լանդշաֆտային բնութագրերի բարելավմանը և որակյալ միջավայրի ստեղծմանն ուղղված միջոցառումները սույն նախագծում ներկայացված են տարածքների հիմնական (ըստ նպատակային նշանակության) և օժանդակ (ըստ գործառնական նշանակության) գոտևորման, ինչպես նաև կառուցապատման կանոնների սահմանման միջոցով (տես` բաժին <<21>>):

Համայնքի տարածքի լանդշաֆտային բնութագրերի վրա էական ազդեցություն են թողնում գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքները: Մշակված հողահանդակները, դաշտերը քամուց պաշտպանող ծառաշերտերը, մրգատու ծառերի այգիները և արոտավայրերը - այն հիմնական տարրերն են, որ ստեղծում են գյուղական վայրերին բնորոշ լանդշաֆտներ: Գյուղատնտեսական լանդշաֆտների բարելավման համար կարևորվում են ոռոգման համակարգի առկայությունը, գյուղատնտեսական գործունեության դիվերսիֆիկացումը, գյուղատնտեսության վարման ընդհանուր մշակույթի բարձրացումը:

Գյուղի արտադրական տարածքները հիմնականում ներկայացված են անասնագոմերով (հաճախ չշահագործվող), կիսակառույց կամ կիսաքանդ շինություններով: Նախագծով կանոնակարգվել են առկա արտադրական նշանակության տարածքների օգտագործման, զարգացման կամ վերազարգացման

58

խնդիրները: Փոքր և միջին բիզնեսի զարգացոմը ևս կարող է նպաստել այս նշանակության տարածքների զարգացմանը` նոր արտադրական միավորների ստեղծման և գործառկման միջոցով:

20. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԵՎ ՕԺԱՆԴԱԿ ԳՈՏԵՎՈՐՈՒՄ

Նախագծի շրջանակներում իրականացվել է կառուցապատված և կառուցապատման ենթակա տարածքների գոտևորումը` <<սահմանված գոտի-թույլատրելի օգտագործում (կառուցապատում)>> սկզբունքով: Գոտևորման նախագիծը մշակվել է պարզեցված կազմով և ներառում է ՀՀ կառավարության 2001 թվականի մայիսի 14-ի <<Բնակավայրերի տարածքների գոտևորման նախագծերի, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման կարգը հաստատելու մասին>> N 408 որոշմամբ հաստատված կարգի 8-րդ, 9-րդ և 10-րդ կետերով և հավելվածի 3-րդ կետի «ա»-«զ» ենթակետերով, 4-րդ կետի «բ» և «գ» ու 7-րդ կետով սահմանված պահանջները, մասնավորապես գոտևորման նախագծում, ըuտ առանձին գոտիների, uահմանվել են հողoգտագործման և կառուցապատման թույլատրելի oգտագործման (կառուցապատման) տեuակները: Սահմանված գոտում, թույլատրելի oգտագործմանը (կառուցապատմանը) համապատաuխանող քաղաքաշինական գործունեություն իրականացնելու համար լրացուցիչ պահանջներ, քննարկումներ և համաձայնեցումներ չեն պահանջվում /բացառությամբ` սույն նախագծի 20.2 կետում նշված սահմանափակումները/:

Գոտևորմամբ ընդունված լուծումները նպատակաուղղվել են

• գործառույթների ռացիոնալ տեղաբաշխմանը, • անվտանգ, էկոլոգիապես բարենպաստ միջավայրի ստեղծմանը և

սանիտարահիգիենիկ նորմերի պահպանմանը, • համայնքային նշանակության հասարակական սպասարկման տարածքների

զարգացմանը, • ռեկրեացիոն և զբասաշրջությանը սպասարկող գործառույթների խրախուսմանը, • ընդյանուր օգտագործման տարածքների կանոնակարգմանը և բարեկարգմանը, • պատմամշակութային հուշարձանների պահպանմանը և դրանց առավել

շահեկան օգտագործման ապահովմանը, • ընդհանուր օգտագործման կանաչ տարածքների ստեղծմանը • գոյություն ունեցող ճարտարապետական միջավայրի էսթետիկական

ցուցանիշների բարելավմանը:

Գոտևորման նախագծի դրույթները պարտադիր են

• բնակավայրի տարածքում վերակառուցողական, շինարարական, վերականգնման, վերանորոգման, բարեկարգման, կանաչապատման

59

աշխատանքների, ինչպես նաև հողերի և առանձին օբյեկտների նպատակային օգտագործմանը և շահագործմանը վերագրվող պահանջները գործնականում իրականացնելու և պահպանելու համար,

• կառուցապատման և հողամասերի օգտագործման ինտենսիվության, շենքերի և շինությունների հարկայնության, դրանց արտաքին ճակատների ձևավորման, հարդարանքի, գովազդների, ցուցանակների, ճարտարապետական փոքր ձևերի տեղադրման համար:

Գոտևորման նախագծով սահմանված բնակավայրի փաստացի և հեռանկարային օգտագործման և կառուցապատման նկատմամբ պարտադիր դրույթները իրավական հիմք են հանդիսանում քաղաքաշինական գործունեության և հողօգտագործման ժամանակ առաջացող բոլոր հարցերի և վեճերի լուծման համար:

Գոտիների սահմաններն որոշվում են հետևյալ կերպ`

• եթե գոտևորման շրջանի սահմանը համընկնում է առկա կամ նախագծվող հողամասի սահմանի հետ, ապա այդ հողամասի սահմանը համարվում է գոտևորման շրջանի սահման,

• եթե գոտևորման շրջանի սահմանն անցնում է փողոցով, ճեմուղով, երկաթգծի ուղիներով, գետով կամ այլ գծային ծրագիծ ունեցող տարածքային միավորներով, ապա գոտևորման շրջանի սահման է համարվում դրանք սահմանազատող (կարմիր գիծ, օտարմանշերտ և այլն) գիծը,

• եթե գոտևորման շրջանի սահմանն անցնում կամ կիսում է որևէ առանձին տիրույթ, ապա գոտևորման շրջանի սահմանն որոշվում է գծագրում բերված համապատասխան եզրագծով կամ հեռավորության նշումով:

Վարդաձորի գյուղական համայնքի կառուցապատված և կառուցապատման

ենթակա տարածքները գոտևորվել են ըստ`

ա) գործառնական նշանակության. հողատարածքներն առանձնացվել են ըuտ գործառնական oգտագործման, uահմանվել են թույլատրելի oգտագործումների (կառուցապատումների) տեuակները, ամրագրվել են գոտու տարածքի ընդհանուր մակերեuի նկատմամբ վերջիններիս uահմանային չափաբաժինները.

բ) ծավալատարածական չափորոշիչների. ըuտ տվյալ հողատարածքի համար թույլատրելի չափաբաժինների սահմանվել են` կառուցապատման խտությունը, շենքերի ու շինությունների բարձրությունը, կառուցապատված, կանաչապատ մակերեuների հարաբերակցությունը:

Գոտևորմամբ uահմանված տարածքների oգտագործման ու կառուցապատման պայմանները տարբերվում են մեկից մյուu գոտի անցնելիu, բայց հաuտատուն են նույն գոտու սահմաններում:

60

20.1. Նախագծով սահմանված գործառնական գոտիներ, դրանցում

թույլատրելի օգտագործումների (կառուցապատումների) ձևեր և կառուցապատման չափորոշիչներ

Հիմք ընդունելով Վարդաձորի համայնքում առկա և գլխավոր հատակագծով նախատեսվող հողամասերի նպատակային նշանակությունը, քաղաքաշինական, բնապահպանական, պատմամշակութային, ինժեներաերկրաբանական և այլ բնույթի սահմանափակումները, ինչպես նաև համայնքում տարբեր գործառույթների ներկայացվածությունը, զարգացման միտումները, գոտևորման նախագծով սահմանվել են հետևյալ գործառնական գոտիներ.

1) անհատական բնակելի կառուցապատման գոտի, <<ԱԲԿԳ>>, ներառում է փաստացի դրությամբ առկա և համայնքի հեռանկարային զարգացման նպատակով առաջարկվող անհատական բնակելի կառուցապատման տարածքները:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• առանձնատներ, բլոկացված բնակելի տներ, մանրածախ առևտրի խանութներ և դեղատներ, բացառությամբ շինարարական, թունավոր և պայթուցիկ նյութերի խանութների` ընդհանուր մակերեսով մինչև 150 մ2, հասարակական սննդի օբյեկտներ` մինչև 50 նստատեղ, բուժական կաբինետներ, բուժական կենտրոններ, մարզական պարապմունքների տարածքներ մինչև 150 մ2, գրադարաններ, տուն-թանգարաններ, ցուցասրահներ, հյուրանոցներ և հյուրատներ` մինչև 30 տեղ, վարչական, ֆինանսական հիմնարկությունների և սպասարկման ծառայությունների գրասենյակներ, քաղաքացիական պաշտպանության ապաստարաններ, անհատական կաթսայատներ, մսուր- մանկապարտեզներ, փոքրածավալ արտադրական ձեռնարկություններ, որոնց գործունեությունը կապված չէ աղմուկի, փոշու, վնասարար արտանետումների հետ:

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• սեփական օգտագործման և անհատական ձեռնարկատիրության տեսակներ` սանիտարական և հակահրդեհային նորմերի պահպանմամբ, այգիներ, բանջարանոցներ, ընտանի կենդանիների բուծման համար շինություններ, անհատական բաղնիքներ, սաունաներ, ջերմոցներ, տնկարաններ, տնտեսական շինություններ, ներկառուցված կամ առանձին կանգնած ավտոտնակներ, բաց ավտոկանգառներ (յուրաքանչյուր հողամասին` ոչ ավելին քան 2 մեքենայի, բլոկացված տների դեպքում` ոչ ավելին քան 1 մեքենայի համար),

61

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- Նոր կառուցապատման նպատակով տրամադրվող տնամերձ հողամասերի չափը` 1000 - 1500 մ2, հողամասի ճակատի նվազագույն լայնությունը` 10.0 մ, հողամասի անբաժանելի մաս` 600 մ2

- հողամասի ճակատային սահմանի և հիմնական կառույցի միջև հեռավորությունը` առնվազն 3.0 մ /կառուցապատման գիծ/,

- Հարևան հողամասի սահմանից մինչև` հիմնական կառույցը – 3.0 մ, տնտեսական և այլ շինությունները` 1.0 մ, բաց ավտոկանգառը կամ առանձին կանգնած ավտոտնակը` 1.0 մ:

- Հիմնական կառույցի և տնտեսական շինությունների միջև հեռավորությունները` համաձայն СНиП 2.07.01-89* (прил. N 1)

____________ Հեռավորությունները չափվում են մինչև շենք/շինությունների պատերի արտաքին եզրերը:

- Շենքերի և շինությունների հարկայնությունը և բարձրությունը բոլոր հիմնական

կառույցների համար մինչև երեք հարկ և լրացուցիչ մանսարդային հարկի օգտագործման հնարավորություն, բարձրությունը հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելին քան 12.6 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելին քան 16.85 մ, բոլոր օժանդակ շինությունների համար` մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելին քան 4.0մ, մինչև թեք տանիքի պիպը` ոչ ավելին քան 7.0 մ:

- Օժանդակ շինությունները, բացի ավտոտնակներից, տեղադրել փողոցների կողմից չի թույլատրվում,

- Պատուհանների բացվածքներից մինչև հարևան հողամասի տնտեսական և այլ շինությունները պետք է լինի ոչ պակաս 6.0 մ,

- Փողոցների կողմից հողամասերի պատսպարումը պետք է իրականացվի ոչ ավելի քան 1.8 մ բարձրությամբ պարիսպներով` գերադասելով թեթև կոնստրուկցիաների կիրառումը, քարե հատվածի առավելագույն բարձրությամբ` 50% չափով: Մեկ թաղամասի մեջ պարիսպները պետք է լինեն միանման /կամ էականորեն չտարբերվող/ փողոցի երկու կողմերից:

- կառուցապատման առավելագույն տոկոսը` հիմնական կառույցներինը` 30%, օժանդակ շինությունների գումարայինը` 20%, շենք/շինություններից բացի` անջրանցիկ մակերեսներինը` 10%, մնացած առնվազն 40%-ը ` մրգատու այգիներ, բանջարանոցներ, ծաղկանոցներ կամ կանաչապատում:

- տարածքի օգտագործման գործակիցը (կառուցապատման խտություն) ` 1.4:

2) համայնքային նշանակության հասարակական գոտի, <<ՀԳ/1>>, ներառում է գյուղապետարանի, մշակույթի տան, փոստի բաժանմունքի, դպրոցի,

62

մանկապարտեզի, ինչպես նաև գլխավոր հատակագծով նախատեսված դրանց ընդարձակումները:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• վարչական, ֆինանսական, փոստի, կապի, կրթական, նախադպրոցական, բուժական, սպորտային, մշակութային և կրոնական հաստատություններ, ոստիկանության տեղամասեր, հրշեջ ծառայություններ, քաղաքացիական պաշտպանության ապաստարաններ, մինչև 30 տեղ սննդի օբյեկտներ` ռեստորաններ, սրճարաններ, բառեր, պանդոկներ, խորտկարաններ:

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• տրանսպորտի ժամանակավոր և մշտական պահպանման համար նախատեսված շինություններ, ոչ հիմնական` մանրածախ առևտրի կետեր, խանութներ, կրպակներ:

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- հիմնական օգտագործման ձևերի համար առավելագույնը 3 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 12.5 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 14.5 մ: Եկեղեցու բարձրությունը` սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված վերականգնման նախագծին համապատասխան, նոր կառուցվող եկեղեցիների համար` մինչև 21.0 մ:

- առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` 60%, - տարածքի օգտագործման գործակիցը (կառուցապատման խտությունը)`

առավելագույնը 1.8, - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /բացի շենքերով զբաղեցրած մակերեսների`

10% - կանաչապատման տոկոսը` 30%:

3) հասարակական սպասարկման և առևտրի գոտի1, <<ՀԳ/2>>, նախատեսվում է կենցաղ - սպասարկման առաջնային ծառայությունների, խոշոր առևտրի կետերի, ավտոճանապարհի սպասարկման գործառույթների զարգացման համար: Ներառում է Մ-10 ճանապարհին հարող հողամասեր:

1  <<Սևան>> ազգային պարկից դեպի ցամաք 500 մ գոտում ընդգրկված հատվածները` քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտի են: Քաղաքաշինական գործունեությունը իրականացվում է ՀՀ կառավարության 2008 թվականի թվականի դեկտեմբերի 18-ի <<Սևան>> ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին>> N1563-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով.

63

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• հասարակական սննդի կետեր, առևտրի կենտրոններ, խանութներ, մթերային և արտադրական ապրանքների շուկաներ, տոնավաճառներ, կենցաղ-սպասարկման առաջնային ծառայություններ, բենզալցակայաններ, գազալիցքավորման կետեր, ավտոտեխսպասարկման կետեր, հանրային բաղնիքներ, սաունաներ:

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• տրանսպորտի ժամանակավոր և մշտական պահպանման համար նախատեսված շինություններ, զուգարաններ

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- հիմնական օգտագործման ձևերի համար առավելագույնը 2 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 9.5 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 11.5 մ:

- ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար առավելագույն բարձրությունը` 4.5 մ, - առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` 50%, - տարածքի օգտագործման գործակիցը (կառուցապատման խտություն) ` 1.0, - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /բացի շենքերով զբաղեցրած մակերեսների`

մինչև 30%, - կանաչապատման տոկոսը` 20%:

4) պատմամշակութային գոտի, <<ՊՄԳ>>, ներառում է քաղաքացիական գերեզմանոցների տարածքները և սանիտարական գոտու կանաչապատման ենթակա տարածքները:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• Փոքր ճարտարապետական ձևեր, կոթողներ.

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• աշխատակազմի համար նախատեսված շենք/շինություններ • արհեստանոցներ, ոչ հիմնական շինություններ, ծածկեր Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` առավելագույնը 1 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ:

- ոչ հիմնական շինությունների համար առավելագույն բարձրությունը` 3.0 մ

64

- ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` 5 %

- անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը մինչև 60% - կանաչապատման տոկոսը` նվազագույնը` 40%:

պատմամշակութային հուշարձանների գոտի2, <<ՊՄՀԳ>>, ներառում է պատմամշակութային հուշարձանները և դրանց պահպանական գոտիները:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• Եկեղեցիներ, մատուռներ, զանգակատներ և այլ եկեղեցական կառույցներ

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• հուշարձանները սպասարկող աշխատակազմի կացարաններ, թանգարաններ, ճարտարապետական փոքր ձևեր

• ավտոտրանսպորտի կայանատեղեր, զբոսաշրջիկներին սպասարկող առաջին անհրաժեշտության օբյեկտներ, հուշանվերների և արագ սննդի կրպակներ

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- հիմնական օգտագործման ձևերի համար` համաձայն սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված վերակառուցման, վերականգնման կամ վերանորոգման նախագծի,

- ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` համաձայն սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված նագագծի, բայց ոչ ավելի, քան

- 1 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ:

- ոչ հիմնական շինությունների համար առավելագույն բարձրությունը` 3.0 մ - ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` առավելագույն

կառուցապատման տոկոսը` 5 % - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /բացի շենքերով զբաղեցրած

մակերեսների/` մինչև 15%

2 Ցանկացած շինարարության, վերակառուցման, վերականգնման, վերանորոգման աշխատանքներ իրականացվում են բացառապես <<Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին>> ՀՀ օրենքով, հուշարձանների պահպանմանն առնչվող այլ իրավական ակտերով սահմանված դրույթներին համապաասխան:

65

- կանաչապատման տոկոսը և տեսակը` պայմանավորված հուշարձանի բնույթով` ապահովելով հուշարձանի տեսանելիության պայմանները:

5) հասարակական օգտագործման կանաչ գոտի, <<ՀՕԿԳ>>, ներառում է հիմնականում փողոցների կանաչապատման հատվածները, համայնքային նշանակության կանաչ պուրակները:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• այգեպուրակային տարածքներ, վերջիններիս բնորոշ խաղաձևերի սրահներ, ջրավազաններ, խաղահրապարակներ, բացօթյա սրճարաններ, հրաձգարաններ, տաղավարներ, զրուցարաններ, ճարտարապետական փոքր ձևեր:

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• տրանսպորտի միջոցների կայանատեղեր, կրպակներ,

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- կանաչապատման տոկոսը, այդ թվում` բացօթյա հարթակներ և խաղահրապարակներ, ջրավազաններ` 75 %

- բացօթյա սրճարանների, հրաձգարանների, կրպակների, տաղավարների, զրուցարանների ընդհանուր մակերեսը` ոչ ավելին, քան 15%-ը, ծածկ ունեցող շինությունների առավելագույն բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 3.6մ:

- անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` 10%

6) սանիտարապաշտպանիչ կանաչ գոտի, <<ՍՊԿԳ>>, ներառում է հատուկ բույսերի կիրառմամբ կանաչապատ և ծառապատ տարածքներ, գերեզմանոցի սանիտարական գոտում:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• հատուկ նշանակության կանաչապատում, տնտեսական և պահեստային շինություններ, ոչ ջրային ինժեներական ենթակառուցվածքի օբյեկտներ, ավտոտնակներ, ավտոտրանսպորտի կայանատեղեր

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

66

- կանաչապատ և ծառապատ տարածքներ` 75 %, կառուցապատման մակերեսը` 15%, շինությունների առավելագույն բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 3.6մ: անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` 10%:

7) կոմունալ ենթակառուցվածքների գոտի, <<ԻԿԵԳ/2>>, ներառում է կոմունալ ենթակառուցվածքի կետային օբյեկտների տարածքներ` օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ, ջրամատակարարման, ջրահեռացման և ջերմամատակարարման համակարգի ոչ գծային այլ օբյեկտներ, դրանց օտարման կամ պաշտպանիչ գոտիների ներառմամբ, աղբավայր:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ, ջրամատակարարման բաշխիչ հորեր, կոյուղու ցանցային հորեր, կոյուղու մաքրման կայաններ, պահեստներ, փոքր հզորության լոկալ կաթսայատներ մինչև 5 ՀԿ/ժամ, աղբավայրեր:

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- հողամասերի նվազագույն չափերը և առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` համաձայն տեխնոլոգիական պահանջների, ապահովելով այլ կառույցներից և տարածքներից սանիտարահիգիենիկ, ինսոլյացիայի, դիտելիության և հակահրդեհային նորմերը

- շենքերի և շինությունների առավելագույն բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 3.6մ: Անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` առնվազն 10%:

Կոմունալ ենթակառուցվածքի ստորգետնյա մագիստրալ գծերը պետք է

անցկացվեն գլխավոր հատակագծի կազմում մշակված ուրվագծին համապատասխան, ընդհանուր օգտագործման տարածքների /փողոցների, ճանապարհների և հետիոտն անցումների երկայնքով:

Ջրամատակարարման, ջրահեռացման, ջերմամատակարարման համակարգերի, դրանց անվտանգ շահագործման հետ կապված այլ շինությունների պահպանման ու սպասարկման նպատակով համապատասխան հողամասերում, անկախ սեփականության իրավունքի սուբյեկտից, սահմանվում է անվճար, հարկադիր և մշտական սերվիտուտ, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 212-րդ հոդվածի 3.1 մասին համապատասխան:

67

8) արտաքին տրանսպորտի գոտի, <<ՏԳ>>, ներառում է միջպետական Մ-10 ավտոճանապարհի հատվածը` 18.0 մ կարմիր գծերի սահմաններում, ինչպես նաև գլխավոր հատակագծով նախատեսվող` մայրուղուն զուգահեռ ճանապարհների համար առանձնացվող հողերը:

Թույլատրելի օգտագորման ձևերը և կառուցապատման չափորոշիչները`

համաձայն` <<ՀՀՇՆ IV-11.05.02-99. Ավտոմաբիլային ճանապարհներ>> շինարարական նորմերի

9) ընդհանուր օգտագործման գոտի, <<ԸՕԳ>>, ներառում է կարմիր գծերի

սահմաններում համայնքային նշանակության ճանապարհներ և փողոցներ, դրանց ընդլայնումներ` հրապարակներ, հարթակներ:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• Ճանապարհային եզրային կանաչապատում, արտաքին լուսավորություն, գովազդ, փոքր ճարտարապետական ձևեր, հրապարակներում` շատրվաններ, ջրավազաններ, ծաղկանոցներ և բարեկարգման այլ տարրեր:

Կառուցապատման չափորոշիչներ

- Փոքր ճարտարապետական ձևերը` սահմանափակ, չխաթարելով հետիոտն երթևեկությունը, առավելագույն անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը` չի սահմանափակվում, կանաչապատման տոկոսը` նվազագույնը` չի սահմանափակվում, առավելագույնը` ապահովելով ճանապարհային նորմերը /կողային տեսանելիություն և այլ/:

10) Գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների գոտի, <<ԱԳ>>, ներառում է բնակավայրի ծայրամասում և բնակավայրից դուրս գտնվող անասնապահական գոմերի և գյուղատնտեսական ատադրության զարգացման համար նախատեսվող տարածքները:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• անասնապահական ֆերմաներ և համալիրներ, թռչնաբուծարաններ, անասնագոմեր, գյուղատնտեսական մթերքների վերամշակման, փաթեթավորման և պահեստավորման ձեռմարկություններ և արտադրամասեր, դրանց վարչական մասնաշենքեր, անձնակազմի

68

համար կենցաղային սենքեր, անասնաբուժական լաբորատորիաներ, պահեստներ:

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• Ցանկապատնեշներ, փարախներ, անձրևապաշտպանիչ ծածկեր, տնտեսական այլ շինություններ:

Կառուցապատման չափորոշիչներ

- Շենքերի բարձրությունը, կառուցապատման մակերեսը և անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը` պահպանելով տեխնոլոգիական և սանիտարահիգիենիկ նորմերը:

11) Հանքաարդյունաբերական գոտի, <<ԸՆԴԳ>>, ներառում է բնակավայրի հարավային մասում գտնվող օգտագործման նպատակով տրամադրած հողամասը:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• Ընդերք օգտագործման հետ կապված օնյեկտներ, վարչական մասնաշենքեր, անձնակազմի համար կենցաղային սենքեր, պահեստներ:

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• Ավտոտրանսպորտի, շինարարական և արդյունահանման տեխնիկայի և մեխանիզմների համար նախատեսված հարթակներ, ծածկեր, ավտոտնալներ, տնտեսական այլ շինություններ:

Կառուցապատման չափորոշիչներ

- Շենքերի բարձրությունը, կառուցապատման մակերեսը և անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը` պահպանելով տեխնոլոգիական և սանիտարահիգիենիկ նորմերը:

12) գյուղատնտեսական օգտագործման գոտի, <<ԳՕԳ>>, վարելահողեր,

խոտհարքի, արոտավայրերի, մրգատու այգիների տարածքներ:

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• այգեգործություն, հողագործություն, ջերմոցներ, տնկարաններ, ոչ հիմնական պահեստային և կենցաղային շինություններ, արևապաշտպանիչ ծածկեր

69

Կառուցապատման չափորոշիչներ

- ջերմոցների և տնկարանների համար առավելագույն կառուցապատման մակերեսը` 60%, ոչ հիմնական օժանդակ շինությունների կառուցապատման առավելագույն գումարային մակերեսը` 10%

Թույլատրելի օգտագործման ձևեր

ԱԲ

ԿԳ

ՀԳ

/1

ՀԳ

/2

ՊՄ

Գ

ՊՄ

ՀԳ

ՀՕ

ԿԳ

ՍՊ

ԿԳ

ԻԿ

ԵԳ/2

ՏԳ

ԸՕ

Գ

ԱԳ

ԸՆ

ԴԳ

ԳՕ

Գ

Բնակելի առանձնատներ բլոկացված տներ Հյուրանոցային հյուրանոցներ, մոթելներ, (մինչև

20 տեղ)

հյուրանոցներ, մոթելներ, (առանց սահմանափ)

վարձ. տրվող գյուղ.տներ, քոթեջներ

պանսիոնատներ, հանգստի տներ

առողջարանային հաստատություններ

Կրթական մանկապարտեզներ,

մանկամսուրներ

միջնակարգ դպրոցներ գեղարվեստական և

երաժշտական դպրոցներ

քոլեջներ Բուժական բուժական կաբինետներ,

կենտրոններ

ամբուլատորիաներ պոլիկլինիկաներ Վարչական տեղական նշանակության

վարչակառավարման հիմնարկներ

Վարչ., ֆինանսական հիմնարկությունների և այլ ծառայությունների գրասենյակներ

փոստատներ կապի բաժանմունքներ հրշեջ ծառայություններ ոստիկանական տեղամասեր քաղ. պաշտպանության

ապաստարաններ

ֆինանսական բանկի բաժանմունքներ

70

Այլ ֆինանսական հաստատություններ

Մշակութային, մարզական, այլ հասարակական նշանակության հիմնարկություններ գրադարաններ թանգարաններ, ցուցասրահներ պատկերասրահներ,

ցուցահանդեսներ

ակումբներ, մշակութայն կենտրոններ

կինոթատրոններ և թատրոններ մարզադահլիճներ, սպորտ-

ակումբներ

հանգստի և մանկական տարբեր տիպի այգիներ

ռեկրեացիոն բնույթի խաղաձևերի սրահներ

խաղադաշտեր, բացօթյա ռեկրեացիոն կառույցներ, հարթակներ անիվավոր չմուշկների, սքեյթի և այլնի համար,

հրաձգարաններ (պնևմոտիրեր) Կրոնական Եկեղեցիներ մատուռներ այլ եկեղեցական

հաստատություններ

Հասարակական սպասարկման և առևտրի ռեստորաններ, սրճարաններ

(ոչ ավելի քան 20 տեղ)

բառեր, պանդոկներ, խորտկարաններ

ռեստորաններ, սրճարաններ (առանց տեղերի սահմանափ.)

բացօթյա սրճարաններ արագ սննդի կետեր վարսավիրանոցներ քիմմաքրման կետեր լվացքատներ ավտոտեխսպասարկման

կետեր, արհեստանոցներ

բենզալցակայաններ գազալիցքավորման կետեր Կոշիկի, հագուստի և

կենցաղային տեխնիկայի վերանորոգման արհեստանոցներ

հասարական բաղնիքներ, սաունաներ,

հասարակական սանհանգույցներ,

Աղբարկղների տեղադրման հարթակներ

մանրածախ առևտրի կետեր,

71

խանութներ դեղատներ շինարարական

նյութերի և ավտո-պահեստամասերի, քիմիական նյութերի, սերմերի, տնկիների խանութներ

շուկաներ, տոնավաճառներ, առևտրի կենտրոներ

Արտադրական փոքր ծավալի

արտադրություններ, որոնք կապված չեն աղմուկի, պայթուցիկ և հրդեհավտանգ նյութերի և մթնոլորտի աղտոտման (ծուխ, գազեր) հետ /փոքր բիզնես/

հացի, հրուշակեղենի, ըմպելիքի, մթերքների (բացի մսի) արտադ.

գյուղատնտեսական մթերքների արտադրություն, չորանոցներ, ծխարաններ

տնայնագործական արտադրություն,

սեփական արտադրանքի առևտուր,

փայտի, մետաղի, քարի մշակման արտադրամասեր

փայտի, մետաղի, քարի մշակման անհատական արհեստանոցներ

ավանդական իրերի և հուշանվերների արտադրություն /գորգագործություն, խեցեգործություն և այլն/

Տրանսպորտային հասարակական տրանսպորտի

կանգառներ

ավտոկայանատեղերի հարթակներ

ավտոկայանատեղեր Գյուղատնտեսական անասնապահական ֆերմաներ

և համալիրներ

թռչնաբուծարաններ անասնաբուժական

կենտրոններ, լաբորատորիաներ

ջերմոցներ տնկարաններ այգեգործություն գյուղ. մթերքի վերամշակում և

պահեստավորում

Օժանդակ շինություններ

72

Տնտեսական շինություններ, պահեստներ,

շվաքարաններ, ծածկեր ավտոտնակներ Ներկառուցված ավտոտնակներ ամառային խոհանոցներ անհատական առանձին

կանգնած զուգարաններ

անհատական բաղնիքներ և սաունաներ

տնտեսական շինություններ, անհատական արվեստանոցներ և արհեստանոցներ

Ինժեներական և կոմունալ ենթակառուցվածք Վերգետնյա հաղորդալարեր Էլեկտրական ենթակայաններ ավտոմատ գազաբաշխիչ

կայան (ԱԳԲԿ)

գազակարգավորիչ պահարանային կետեր (ԳԿԿ)

հեռախոսային կապի բախշիչ կետեր (պահարանային)

հեռահաղորդակցության ցանցերի աշտարակներ

կապի ավտոմատ հեռ. կայաններ

օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ, ջրի այլ ռեզերվուարներ

կոյուղու ցանցային հորեր, կոյուղու մաքրման կայաններ աղբավայրեր ջրամատակ. բաշխիչ հորեր մալուխային

էլեկտրահաղորդագծեր

փոքր հզորության լոկալ կաթսայատներ մինչև 5ՀԿ(ժամ)

ստորգետնյա մագիստրալ խողովակաշարեր

Ճարտարապետական փոքր ձևեր տաղավարներ, կրպակներ,

զրուցարաններ,

հուշարձաններ քանդակներ, ցայտաղբյուրներ,

20.2. Գոտիներում թույլատրելի oգտագործումների

(կառուցապատումների) uահմանափակումները 1) <<Uևան>> ազգային պարկի uահմանից դուրu` դեպի ցամաք մինչև 500 մետր լայնությամբ շերտում ընդգրկված <<ՀԳ/2>>, <<ԳՕԳ>> գոտիների հատվածները

73

առանձնացվում են որպես քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտ` Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի «Սևան» ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին» N1563-Ն որոշմամբ սահմանված դրույթներին համապատասխան:

2) Մ-10 միջպետական ավտոճանապարհի (<<ՏԳ>>) և դրա առանցքից երկու կողմում 70մ շերտում ընդգրկված տարածքներն առանձնացվում են որպես քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտ` ՀՀ կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29-ի <<Հայաստանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող տարածքները կառուցապատելու կանոնակարգման միջոցառումների մասին>> N2404-Ն որոշմամբ սահմանված դրույթներին համապատասխան:

3) Պատմամշակութային հուշարձանների գոտում <<ՊՄՀԳ>>, ընդգրկված պետական uեփականություն համարվող և oտարման ոչ ենթակա պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանները և դրանց համալիրներն իրենց զբաղեցրած և առանձնացված տարածքներով կարող են oգտագործվել միայն գիտական, կրթական, մշակութային, ճանաչողական և զբոuաշրջության նպատակներով (<<Հայաստանի Հանրապետության պետական սեփականություն համարվող և օտարման ոչ ենթակա պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների մասին>> ՀՀ օրենք):

Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ամրակայման, նորոգման, վերականգնման աշխատանքները և օգտագործումը պետք է իրականացվեն ՀՀ կառավարության 2001 թվականի ապրիլի 20-ի N438 որոշմամբ սահմանված կարգին համապատասխան:

4) Սանիտարապաշտպանիչ կանաչ գոտում, (գերեզմանոցների, արտադրական տարածքների և կոմունալ ենթակառուցվածքի սանիտարական գոտիներ, <<ՍՊԿԳ>>) չի թույլատրվում`

- տեղադրել բնակելի շենքեր/տներ, հանրակրթական դպրոցներ, նախադպրոցական, առողջապահական, հանգստի հաստատություններ, սպորտային կառույցներ, այգիներ, պուրակներ, բանջարանոցներ,

- նոր ձեռնարկությունների տեղադրումը և գոյություն ունեցողների վերակառուցումը հնարավոր է միայն համապատասխան սանիտարա-հիգիենիկ ծառայությունների հետ համաձայնեցմամբ և բնապահպանական փորձաքննության դրական եզրակացությամբ:

Գոյություն ունեցող անհատական բնակելի տների վերակառուցումը հնարավոր է շինության ընդհանուր մակերեսի ոչ ավելին, քան 30 % -ի չափով ընդլայնման դեպքում:

74

5) Էլեկտրահաղորդման և կապի գծերի, գազատարների, ջրամատակարարման, ջրահեռացման, ջերմամատակարարման համակարգերի, օդային և ստորգետնյա մալուխային գծերի ու խողովակաշարերի, հենասյուների ու դրանց անվտանգ շահագործման հետ կապված այլ շինությունների պահպանման ու սպասարկման նպատակով համապատասխան հողամասերում, անկախ սեփականության իրավունքի սուբյեկտից, սահմանվում է անվճար, հարկադիր և մշտական սերվիտուտ, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 212-րդ հոդվածի 3.1 կետին համապատասխան:

6) Բարձրավոլտ էլեկտրագծի /220 կվ/ օտարման շերտում չի թույլատրվում բնակելի, հասարակական և այլ բնույթի կառուցապատում, ծառատունկ:

21. ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ

1) Շինարարական աշխատանքներ իրականացնելիս արգելվում է խախտել

- փողոցների, հրապարակների, թաղամասերի սահմաններն որոշող կարմիր գծերը,

- կառուցապատման նպատակով տրամադրած հողամասերի սահմանները,

2) Հողամասերը կարող են օգտագործվել միայն դրանց նպատակային նշանակությանը համապատասխան,

3) Կառուցապատումը պետք է իրականացվի սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված նախագծային փաստաթղթերին համապատասխան` շինարարության ընթացքում պահպանելով գործող նորմերն և կանոնները,

4) Բնակելի թաղամասերի կառուցապատումը պետք է իրականացվի ինժեներատրանսպորտային և սոցիալ-կենցաղային ենթակառուցվածքների անցկացման և արտաքին բարեկարգման և կանաչապատման աշխատանքների հետ միաժամանակ,

5) Համայնքի տարածքում նպատակահարմար է և խրախուսվելու է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության կողմից հաստատված գյուղական բնակավայրերի համար մշակված օրինակելի նախագծերով, ինչպես նաև մասնագիտական կազմակերպությունների կողմից մշակվող անհատական նախագծերով բնակելի տների շինարարությունը:

6) Կառուցապատումը, փողոցների, մայթերի և հրապարակների բարեկարգումը, փոքր ճարտարապետական ձևերը պետք է իրականացվեն երկարակյաց շինարարական նյութերից, որոնք թույլ կտան դրանց լվացումը, մաքրումը և պահպանումը,

7) Պարտադիր պետք է իրականացվեն մայթերի և սիզամարգերի եզրաքարերը, նիշերի անկման հատվածներում` թեքահարթակները, մայթերի և անցումների նվազագույն լայնությունը, նստարանների, փոքր ճարտարապետական ձևերի,

75

աղբարկղերի, կրպակների, արտաքին լուսավորության, գովազդի, բարեկարգման այլ էլեմենտների չափերը և տեղադիրքը պետք է ապահովեն անխափան շարժումը,

8) Թաղամասերի կառուցապատումը բնակելի և հասարակական շենքերով պետք է իրականացվի փողոցների և ճանապարհների երկայնքով` օժանդակ շինությունները պետք է տեղադրվեն հողամասերի խորքում` կոմպակտ խմբերով, անհրաժեշտության դեպքում ապահովելով դրանց մուտքն երկրորսական փողոցներից,

9) Անհատական բնակելի տների կառուցապատողները պարտավոր են իրականացնել իրենց հողամասին հարակից մայթը, դրա բարեկարգումը, պահպանել դրանք և փողոցի համապատասխան հատվածը /մինչև առանցք/, հողամասի պարսպապատումը իրականացնել միայն սահմանված կառուցապատման չափորոշիչներին համապատասխան,

10) Համայնքի տարածքում առկա կանաչապատ տարածքները և տնկումները` լանդշաֆտի հատուկ պահպանվող տարրեր են և տեղական իշխանության մարմինները, հողամասերի և արտադրական ձեռնարկությունների սեփականատերերը պարտավոր են ապահովել դրանց պահպանվածությունը:

11) Հողամասերի կառուցապատման և ստորգետնյա կոմունիկացիաների անցկացման ընթացքում վնասված ծառերը և տնկումները պետք է վերականգնվեն համարժեք փոխհատուցմամբ:

Քաղաքաշինական և ճարտարապետական որակյալ միջավայրի ստեղծման նպատակով որպես ուղղորդող փաստաթուղթ առաջարկվում է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի 2012 թվականի փետրվարի 17-ի N33 հրամանով հաստատված <<Սևանա լճի առափնյա տարածքներում քաղաքաշինական փաստաթղթերի մշակման մեթոդական ցուցումները>> (<<Սևանա լճի կենտրոնական և անմիջական ազդեցության գոտիներում ռեկրեացիոն, լանդշաֆտային, առողջարանային համակարգերի տեղաբաշխման և տարածքային կազմակերպման նախագիծ: Քաղաքաշինական կանոնադրություն. Քաղաքաշինական և լանդշաֆտային չափորոշիչներ>>, www.mud.am):

21.1. Շենքերին և շինություններին ներկայացվող ճարտարապետական պահանջներ

Համայնքի տարածքի բոլոր գոտիներում իրականացվող նոր կառուցապատման, վերակառուցման, վերանորոգման, բարեկարգման և կանաչապատման աշխատանքներին ներկայացվում են հետևյալ պահանջները.

Շինարարական նյութեր.

76

- նախընտրելի են բնական և էկոլոգիապես անվնաս շինանյութերը` տուֆ, բազալտ, տրավերտին, կրաքար, այլ բնական քարեր, փայտ, մետաղ, ապակի, բետոն, սվաղի վրայով արտաքին ֆասադային ներկ:

Գունային լուծումներ. - շրջակա միջավայրի բնական պալիտրային ներդաշնակ: Բնակելի, հասարակական և արտադրական շենքերի հիմնական տարրերը գերադասելի է լուծել մեղմ գույներով` օգտագործելով օխրայի, տերակոտաների, մոխրագույնի և դարչնագույնի բոլոր երանգները: Որոշ դեպքերում` կոնտրաստային շեշտադրումներ ստեղծելու նպատակով կիրառելի է նաև արհեստական վառ գույների օգտագործումը` ժամանակավոր կառույցների, բարեկարգման առանձին էլեմենտների /նստարաններ, աղբամաններ, գովազդային ստենդեր և այլն/ համար:

Ճակատներ.

- անհրաժեշտ է հաշվի առնել, որ դռները, պատուհանները և պատշգամբները` դեկորատիվ այլ տարրերի բացակայության պարագայում, շենքի ճակատը ձևավորող միակ էլեմենտներն են և դրանց արտաքին ձևը, համաչափությունը, շրջանակների և բազրիքների բաժանումները և գույնը ` ճակատը ձևավորելու կարևոր միջոցներ են:

- շենքերի ճակատների (փողոցային և բակային) արտաքին հարդարանքի հետ կապված բոլոր շինարարական և վերանորոգման աշխատանքները պետք է կատարվեն միայն սահմանված կարգով հաստատված ճարտարապետաշինարարական նախագծերով, ընդ որում` լուծումները պետք է տրվեն շենքի ամբողջական ճակատի համար և համապատասխանեն մնացած ճակատներին:

- ճակատների ձևավորման համար առաջարկվում է լայն կիրառում տալ ուղղաձիգ կանաչապատմանը:

Տանիքներ.

- գյուղական միջավայրին առանձնահատուկ հմայնք են հաղորդում կղմինդրով ծածկված լանջավոր տանիքները: Կարելի է կիրառել կղմինդրի բոլոր տեսակները` բնական, մետազե, շերտաքարե և այլ: Մետաղյա թիթեղով ծածկված տանիքին գեղարվեստական որակ

77

տալու համար ցանկալի է այն ներկել պատից մուք գույներով (կարմիր, դարչնագույն, մուք կանաչ և այլ): - լանջավոր տանիքների առավելագույն թեքությունը (i) պետք է ընդունել - 0.5, - լանջավոր տանիքների գագաթի բարձրությունը պետք է սահմանափակվի կառույցի խորության կեսի չափով: Նկուղներ և կիսանկուղներ.

- բնակելի տների նկուղային և կիսանկուղային հարկերը չպետք է ունենան փողոցի կողմից մեկուսացված մուտքեր: - բոլոր շենքերի կիսանկուղների պատուհանների գոգերը մայթից պետք է բարձր լինեն առնվազն 30 սմ: Շենքերի շքամուտքեր.

- Շենքերի շքամուտքերի աստիճանները չպետք է անցնեն փողոցի կարմիր գիծը3:

Արտաքին գովազդ.

3 ( Կարմիր գծեր /կամ` կառուցապատման կանոնակարգման գծեր/- ընդհանուր օգտագործման գծային օբյեկտների (ավտոմոբիլային ճանապարհներ, փողոցներ, էլեկտրահաղորդման և կապի գծեր, խողովակաշարեր, գազատարեր, մալուխային գծեր և այլն) տարածքները կառուցապատման տարածքներից սահմանազատող գծեր):

78

- շենքերին կցված գովազդային վահանակների մակերեսը չպետք է գերազանցի շենքի ճակատային պատի 10 %-ը: - փողոցներում տեղադրվող առանձին կանգնած գովազդային վահանակները պետք է տեղադրվեն մոտակա կարգավորվող խաչմերուկից առնվազն 50մ հեռավորության վրա: Ցուցանակներ և անվանատախտակներ.

- Փողոցների անվանատախտակները պետք է տեղադրվեն ստանդարտ չափերով՝ միասնական հատուկ նախագծի համաձայն, - շենքերի համարների չափերը պետք է ընդունվեն՝ ա) լուսավորությամբ, կլոր՝ տրամագիծը - 30 սմ բ) առանց լուսավորության՝ քառակուսի - 15 x 15 սմ:

Հիմնարկությունների անվանատախտակները և բնակիչների անվանատախտակները կցվում են միայն շքամուտքների դռներին: Փողոցային լուսավորություն.

- Մինչև 12 մ լայնություն ունեցող փողոցներում լուսավորւթյան սյուների կիրառումն արգելվում է: Այս կարգի փողոցներում լուսավորւթյունը պետք է կազմակերպվի պատի աշտանակներով (բրա):

Աղբահեռացման կոնտեյներներ.

- Համաքաղաքային նշանակության փողոցների, ինչպես նաև հասարակական առավելագույն ձգողության և կուտակման վայրերին հարակից տարածքներում աղբարկղները տեղադրել ոչ ավելի, քան 100 մ հեռավորության վրա, հատուկ փակվող տիպի, բանուկ մասերին չխանգարող տարածքներում,

- շրջանային նշանակության փողոցների վրա՝ 100 –200 մետրը մեկ,

- տեղական նշանակության փողոցների վրա հիմնական խաչմերուկների վրա, դրանց հեռավորությունը 200 մետրից պակաս լինելու դեպքում՝ 200 մետրը մեկ։

21.2. Գոտևորմանը չհամապատասխանող կառուցապատման կարգավորում

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող բոլոր տեսակի օրինական համարվող շենքերի և կառույցների ընդարձակում չի թույլատրվում:

79

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող և մինչև սույն նախագծի հաստատումը 2 տարուց ավելի լքված և չօգտագործվող օրինական համարվող կառույցների հետագա օգտագործման ձևը պետք է որոշվի համապատասխան գոտու համար սահմանված թույլատրելի օգտագործումների շրջանակներում:

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող շենքերը և շինությունները կարող են վերակառուցվել կամ վերանորոգվել, եթե արդյունքում նվազում է գոտևորմամբ սահմանված դրույթներին անհամապատասխանությունը:

- Եթե գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող կառույցի վերանորոգման արժեքը գերազանցում է նրա տեղափոխման արժեքի 50%-ը, ապա այդ կառույցը վերանորոգման ենթակա չէ և կապիտալ նորոգման կարիքի դեպքում պետք է տեղափոխվի կամ համապատասխանեցվի գոտու համար սահմանված թույլատրելի օգտագործումների ձևերին:

21.3. Հուշարձանների պահպանությանը, վերականգնմանը և վերակառուցմանն ուղղված միջոցառումներ

Տեղական ինքնակառավարման մարմիններին առաջարկվում է, համապատասխան մասնագետների ներգրավմամբ, իրականացնել մի շարք միջոցառումներ, որոնք կնպաստեն համայնքում առկա արժեքների պահպանմանը և դրանց ծառայեցմանը բնակիչների և զբոսաշրջիկների մշակութային կարիքներին: Կարևոր և առաջնահերթ են հետևյալ միջոցառումները.

o համայնքի տարածքում հաշվառված և պետական ցանկում ընդգրկված բոլոր հուշարձանների իդենտիֆիկացումը, լուսանկարումը, նկարագրությունը, կառույցների չափագրությունը, հուշարձանների վկայականների կազմումը, համայնքում հուշարձանների վերաբերյալ տվյալների բազայի ստեղծումը,

o հուշարձանների տեխնիկական վիճակի գնահատումը, վերականգնման կարիք ունեցող հուշարձանների ընդգրկումը համայնքի կամ պետության կողմից նախատեսվող նպատակային ծրագրերում,

o սույն նախագծով սահմանված պահպանական գոտիների նշահարումը տեղանքում և դրանցում առկա քաղաքաշինական իրավիճակի գնահատումը, նկարագրությունը, անհրաժեշտության դեպքում` կարգավորումը,

o հուշարձանների և դրանց պահպանական գոտիների, ինչպես նաև դեպի հուշարձաններ տանող ճանապարհների բարեկարգումը,

o համայնքային տուրիստական քարտեզի կազմումը, ցուցանակների և ուղեսլակների տեղադրումը, այլ տեղեկատվության ապահովումը:

80

21.4. Սանիտարապաշտպանիչ գոտիներում իրականացվելիք

միջոցառումներ

Գերեզմանների, կոմունալ և արտադրական օբյեկտների սանիտարապաշտպանիչ գոտիների, կարմիր գծերում գծային օբյեկտների տարածքները, որոնք փաստացի դրությամբ զբաղեցված են բնակելի և հասարակական կառույցներով, գլխավոր հատակագծով սահմանվում են որպես բուֆերային գոտիներ, որտեղ արգելվում են բոլոր տեսակի նոր բնակելի և հասարակական կառուցապատմանը և վերակառուցմանն ուղղված գործողություններ:

Այդ տարածքներում անհրաժեշտ է իրականացնել հնարավոր չափով կանաչապատման աշխատանքներ, գերեզմանոցների սանիտարական գոտիներով կամ դրանց հարակից տարածքներով անցնող ջրագծերի վիճակը պետք է դրվի խիստ վերահսկման տակ, անհրաժեշտության դեպքում խողովակները պետք է վերանորոգվեն, հնարավորության դեպքում տեղափոխվեն: Պետք է իրականացվի նաև այդ տարածքների սանիտարահիգիենիկ իրավիճակի վերահսկողություն, տարածքների բեռնաթափում (տես նաև` N8 Հավելված):

Գերեզմանոցների տարածքի ընդլայնումը դեպի բնակելի տարածքներ չի թույլատրվում: Սանիտարական գոտիներում անհրաժեշտ է ստեղծել առնվազն 20 մ լայնությամբ ծառապատ շերտեր:

81

ՄԱՍ IV. ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐ

Ցուցանիշը Չափի միավորը Փաստացի Հեռանկարային 1 2 3 4 1. Տարածքը

Համայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված հողերի ընդհանուր մակերեսը՝ ընդամենը

հա 3321.40 3321.4

բնակավայրերի հողեր, հա 243.78 264.79 որից` բնակելի կառուցապատման հա 194.30 240.09 հասարակական կառուցապատման հա 2.31 3.84 խառը կառուցապատման հա - ընդհանուր օգտագործման, հա 21.98 20.86 որից` ընդհանուր օգտագործման կանաչապատ տարածքներ հա փողոցներ, հրապարակներ, հա

այլ տարածքներ հա այլ հողեր հա 25.19 0.59

արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության հողեր, հա 15.51 14.5

որից՝ Արդյունաբերական/արտադրական օբյեկտների հա 7.99 4.22 գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների հա 5.97 8.73 պահեստարանների հա - - ընդերքի օգտագործման հա 1.55 1.55

էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի, կոմունալ ենթակառուցվածքների հողեր,

հա 4.70 4.93

որից՝ հա էներգետիկայի հա - - կապի հա - - տրանսպորտի հա 3.60 3.82 կոմունալ ենթակառուցվածքների հա 1.10 1.11 հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր, հա 258.07 305.11 որից՝ բնապահպանական հա 202.77 202.77

առողջարարական նպատակներով նախատեսված

հա - -

հանգստի համար նախատեսված հա - - պատմական և մշակութային հա 55.30 102.34 հատուկ նշանակության հողեր հա - - գյուղատնտեսական նշանակության հողեր, հա 2789.83 2722.56 որից՝ վարելահող հա 560.25 514.66 բազմամյա տնկարկներ հա - - խոտհարքներ հա 75.45 73.15 արոտավայրեր հա 1648.92 1638.81 այլ հողատեսքեր հա 505.21 495.94 անտառային հողեր հա - - ջրային հողեր հա 9.51 9.51 պահուստային հողեր հա - - 2. Տարածքն ըստ սեփականության ձևերի պետական սեփականություն հա 1668.85 համայնքի սեփականություն հա 924.45 ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հա 728.10

82

սեփականություն 3. Դեմոգրաֆիական տվյալներ բնակչության թիվը հազ. մարդ 3.050 4.250 բնակչության խտությունը /բնակավայրի մասով/ մարդ/հա 12.5 16.1 բնակչության տարիքային կազմը, այդ թվում՝

մինչև 17 տարեկան երեխաներ հազ. մարդ/ տոկոս

30.0% 32%

աշխատունակ հասակի բնակչություն հազ. մարդ/ տոկոս

56% 56%

թոշակառու բնակչություն և հաշմանդամներ հազ. մարդ/ տոկոս

14.0% 12%

4. Բնակելի ֆոնդը ընդհանուր բնակելի ֆոնդը /մենատներ/ հազ. քառ. մ 61. 750 95625 Մենատներ հատ 470 770 Բնակելի ֆոնդն՝ ըստ հարկայնության՝ 1-2-հարկանի տոկոսը 85 80 3-4-հարկանի տոկոսը 15 20

Բնակչության միջին ապահովվածությունը բնակելի ընդհանուր մակերեսով

քառ. մ/մարդ 20.25 22.5

5. Բնակչության մշակութային և կենցաղային սպասարկման համակարգը

մանկական նախադպրոցական կազմակերպություններ

տեղ 35

ընդամենը / 1000 մարդ 11.5

հանրակրթական դպրոցներ`

տեղ 650 700

ընդամենը / 1000 մարդ 213 165 հիվանդանոցներ մահճակալ - -

ընդամենը / 1000 մարդ պոլիկլինիկաներ

հերթում հաճախում նորմ նորմ

առևտրի քառ. մ առևտր. մակերես

400 1200

ընդամենը / 1000 մարդ 131.0 285.0 6. Տրանսպորտային սպասարկում

Մայրուղային ճանապարհների և փողոցների երկարությունը՝ ընդամենը

կմ 1.5 2.5

այդ թվում`

արագընթաց շարժման մայրուղային ճանապարհների կմ 0.6 0.6

Ուղեվորատար տրանսպորտ` ավտոբուս ուղեգիծ - 1 7. Ինժեներական սարքավորումներ և բարեկարգում Ընդհանուր ջրօգտագործում հազ. խոր. մ / օր 0.702 0.978 - տնտեսական-խմելու նպատակով հազ. խոր. մ / օր 0.56 0.782  - արտադրական կարիքների համար հազ. խոր. մ / օր 0.142 0,196  Ջրամատակարարման համակարգի

գլխամասային կառույցների հզորություն հազ. խոր. մ / օր 1.73 1.73

Ջրամատակարարման օգտագործման աղբյուրներ

հազ. խոր. մ / օր 1.73 1.73

Մաքուր ջրօգտագործում լ/օր 702000 978000  այդ թվում՝ տնտեսական-խմելու նպատակով լ/օր 561600 782000  Կեղտաջրերի ընդհանուր ելքը՝ ընդամենը հազ. խոր. մ /օր 0.632 0.88 այդ թվում՝ կենցաղային կոյուղի հազ. խոր. մ /օր 0.51 0.7 արտադրական կոյուղի հազ. խոր. մ /օր 0.122 0.18 Կոյուղու մաքրման կայանների հազ. խոր. մ /օր - 1,0

83

արտադրողականություն Էլեկտրամատակարարում Էլեկտրաէներգիայի գումարային օգտագործում կՎտ.ժամ/տարի 23393580 32591580 այդ թվում` արտադրական օբյեկտների կարիքների համար կՎտ.ժամ/տարի 4678720 6518316 կոմունալ-կենցաղային կարիքների համար կՎտ.ժամ/տարի 18714860 26073264 1 մարդու կողմից տարեկան էլեկտրաէներգիայի

օգտագործում կՎտ. ժամ 7665 7665

այդ թվում` կոմունալ-կենցաղային կարիքների համար կՎտ.ժամ 2136 2976 Էլեկտրաբեռնվածության ծածկման աղբյուրներ մլն կՎտ այդ թվում` Ջերմամատակարարում ---- --- Բնակավայրի վառելիքային հաշվեկշռում գազի

տեսակարար կշիռը տոկոս

Գազի օգտագործումը՝ ընդամենը մլն խոր. մ 14.31 20.24 այդ թվում` կոմունալ-կենցաղային կարիքների համար մլն խոր. մ 11.15 16.19 արտադրական կարիքների համար մլն խոր. մ 3.16 4.05 Մակերևութային ջրերի հեռացման ցանց կմ --- --- Փողոցային ցանցի ընդհանուր երկարություն կմ --- --- 8. Տարածքի ինժեներական նախապատրաստում Տարածքի պաշտպանությունը ջրածածկումից մակերեսը հա - - պաշտպանիչ կառույցների երկարությունը կմ - - Գետափերի ամրացում կմ - - Տարածքի սանիտարական մաքրում հա - 65

Կենցաղային աղբի կուտակման չափը (նորմ.` 200կգ/մարդ/տարի)

տ/տարի 716.75 998.75

9. Շրջակա միջավայրի պահպանություն

Աղտոտվածության աղբյուրներից, աղմուկի ներգործությունից պաշտպանող սանիտարապաշտպանիչ գոտիներ՝ ընդամենը

հա - 5.46

այդ թվում` կանաչապատում հա - 5.46

Մթնոլորտային օդի աղտոտվածության մակարդակը

% սահմանային թույլատրելի խտությունից ՍԹԽ

ՍԹԽ-ի սահմաններում

ՍԹԽ-ի սահմաններում

Գետերի և ստորերկրյա ջրերի ջրամբարների (արհեստական և բնական) աղտոտվածության մակարդակը

% սահմանային թույլատրելի խտությունից ՍԹԽ

ՍԹԽ-ից բարձր մոտ

10%

ՍԹԽ-ի սահմաններում

Հողի և ընդերքի աղտոտվածության մակարդակը

% սահմանային թույլատրելի խտությունից ՍԹԽ

ՍԹԽ-ի սահմաններո

ւմ

ՍԹԽ-ի սահմաններում

Աղմուկի ազդեցության մակարդակը Դեցիբել /ԴՑԲ/ 50-52 50-52

84

ԳԻՐՔ II

ԳՐԱՖԻԿԱԿԱՆ ՄԱՍ հ/հ Գծագրի անվանումը Մասշտաբ

1. Համայնքի դիրքը տարաբնակեցման համակարգում 1:20000

2. Տարածքի փաստացի օգտագործման հատակագիծ (հենակետային հատակագիծ)

1:5000

2.1. Տարածքը ըստ սեփականության սուբյեկտների 1:5000

3. Ռիսկերի և սահմանափակումների քարտեզ /տարածքի համալիր

գնահատական/ 1:5000

3.1. Վարդաձոր գյուղի տարածքի սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզ 1:5000

3.2. Վարդաձոր գյուղի տարածքի ինժեներաերկրաբանական շրջանացման քարտեզ 1:5000

3.3. Վարդաձոր գյուղի տարածքի գրունտների առավելագույն հորիզոնական արագացումների բաշխման քարտեզ 1:5000

4. Տարածքային զարգացման հատակագիծ (հիմնական գծագիր) 1:5000

4.1. Ինժեներատրանսպորտային համակարգի ուրվագիծ 1:5000

4.2. Հողերի օգտագործման սխեմա և հատակագծի իրականացման հերթականությունը

1:5000

5. Գոտևորման քարտեզ 1:2000

5.1. Հուշարձանների պահպանական գոտիներ 1:5000

ՉՀԱՍՏԱՏՎՈՂ ՀԱՎԵԼՎԱԾՆԵՐ ՀԱՎԵԼՎԱԾ N1.Պայմանագիր և լիցենզիա ՀԱՎԵԼՎԱԾ N2. Վարդաձորի գյուղական համայնքի պարզեցված գլխավոր հատակագծի մշակման նախագծային առաջադրանք ՀԱՎԵԼՎԱԾ N3. Վարդաձորի համայնքի տեղագրական և կադաստրային հանույթներ ՀԱՎԵԼՎԱԾ N4. «ԳԵՈՏԵՍՏ» ՍՊԸ , Վարդաձոր գյուղի միկրոսեյսմաշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական շրջանացում ՀԱՎԵԼՎԱԾ N5. «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագիծ», Վարդաձորի տարածքային հատված ՀԱՎԵԼՎԱԾ N6. Ջրամատակարարում ՀԱՎԵԼՎԱԾ N7. Ինժեներական ենթակառուցվածք ՀԱՎԵԼՎԱԾ N8. Սանիտարական գոտիների համար նախատեսված բույսերի ցանկ ՀԱՎԵԼՎԱԾ N9. Բնապահպանական փորձաքննություն ՀԱՎԵԼՎԱԾ N10. Քաղաքաշինական փորձաքննություն