1

 

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛЬ

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, СУДАЛГАА, ХӨГЖЛИЙН АЖИЛ

ДҮРЭМ, ЖУРМЫН ЭМХЭТГЭЛ

УЛААНБААТАР ХОТ 2016 ОН

2

 

ГАРЧИГ

Монгол Улсын Их хурлын тогтоол

Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн чиглэлээр баримтлах бодлого 5

Засгийн газрын тогтоол

Шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх тэргүүлэх чиглэл, цөм технологийн жагсаалт (2015-2021 он)

15

Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл хэрэгжүүлэх журам 16

Улсын төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын үр дүнд бий болсон оюуны өмчийг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх журам

23

Эрдэм шинжилгээний байгууллагын дэргэд гарааны компани байгуулах журам 

27

Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шагнал олгох журам  30

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын даргын захирамж

Шилдэг залуу эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаачдад Монгол улсын ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагнал олгох журам

41

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын Сайдын тушаал

Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, сэдэвт ажлыг үнэлж, сонгон шалгаруулах аргачлал

45

Докторын дараах судалгаанд сайдын нэрэмжит инновацийн тэтгэлэг олгох журам

49

Залуу судлаачдын эрдэм шинжилгээний бага хурал зохион байгуулах, грант олгох журам

51

“Хүрэл тогоот” эрдэм шинжилгээний бага хурлын биологи-хөдөө аж ахуйн салбарын бүтээлийн эмхэтгэлд өгүүлэл бичих заавар

53

Мал эмнэлэг, биотехнологийн чиглэлийн докторант болон докторын (Ph.D) эрдэм шинжилгээний шилдэг бүтээл шалгаруулах журам

57

Магистрант, докторантад судалгааны тэтгэлэг олгох журам 61

Эрдэм шинжилгээний ажилтныг аттестатчилах журам 63

Эрдэм шинжилгээний ажилтны зэрэг дэвийн тодорхойлолт, нийтлэг шаардлага, шалгуур үзүүлэлт

67

Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээл шалгаруулах журам 71

Магистрын зэрэг хамгаалуулах зөвлөлийн дүрэм 74

Докторын зэрэг хамгаалуулах зөвлөлийн дүрэм 77

3

 

Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн Захирлын тушаал

ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллаганы дүрэм 83

Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн бүрэлдэхүүний сургууль, төрөлжсөн эрдмийн зөвлөлийн дүрэм

86

Эрдмийн зөвлөлийн их танхимын ажиллах журам 89

ХААИС-ийн судалгааны төсөл сонгон шалгаруулах, санхүүжүүлэх журам 90

Профессорын багийн ажиллах журам 95

ХААИС-ийн хүндэт профессор, доктор цол олгох журам 99

Оны шилдэг технологи шалгаруулах журам 101

Залуу судлаачдад докторын дараах судалгааны ажлын грант олгох журам

103

Хөдөө аж ахуйн салбарын залуу судлаачдад инновацийн грант олгох журам

105

Магистрант, докторантын эрдэм шинжилгээний шилдэг бүтээлд тэтгэлэг олгох журам

107

Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлын журам 109

Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн журам 111

Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн хяналтын зөвлөлийн ажиллах журам

114

General instruction of writing the scientific papers to the “Mongolian Journal of Agricultural Sciences”

116

4

 

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ТОГТООЛ

5

 

Монгол Улсын Их Хурлын 2015 оны 104 дүгээр тогтоолын хавсралт

ТӨРӨӨС ХҮНС, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1.Хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл нь Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлыг хангах чухал үүрэгтэй эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн суурь салбарын нэг мөн. 1.2.Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын хөгжил нь үйлдвэрлэлийн бүтээмжийг нэмэгдүүлэн өрсөлдөх чадварыг сайжруулахад чиглэгдэнэ. 1.3.Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарыг оновчтой зохицуулалтаар төрөөс дэмжихдээ дараах зарчмыг баримтална:

1.3.1.хүн амыг шим тэжээллэг, аюулгүй хүнсээр жигд хүртээмжтэй хангасан байх; 1.3.2.хүний нөөцийг тасралтгүй чадавхжуулсан байх; 1.3.3.үйлдвэрлэл нь судалгаа ба хөгжилд тулгуурласан байх; 1.3.4.хөрөнгө оруулалтыг хөхиүлэн дэмжиж, хамгаалсан байх; 1.3.5.үйлдвэрлэлийг үнэ цэнийн сүлжээгээр хөгжүүлж, өрсөлдөх чадварыг

нэмэгдүүлсэн байх; 1.3.6.эрсдлийг бууруулахад чиглэгдсэн байх.

1.4.Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэхэд дараах чиглэлийг баримтална: 1.4.1.уламжлалт өв соёлыг хадгалсан, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицсон

бэлчээрийн мал аж ахуйг зонхилон эрхэлж, хүн ам олноор суурьшсан хот, суурин газрын орчмын болон тариалангийн бүс нутагт ашиг шимийн чиглэлээр төрөлжсөн эрчимжсэн аж ахуйг хөгжүүлэх;

1.4.2.уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицсон дэвшилтэт технологид суурилсан тариалангийн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж, тогтвортой хөгжүүлэх;

1.4.3.мал аж ахуй, газар тариалангийн гаралтай түүхий эд, байгалийн баялгийг уламжлалт болон дэвшилтэт технологиор боловсруулж, хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангасан шим тэжээллэг, баталгаатай хүнсээр хүн амыг тогтвортой хангах;

1.4.4.хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, мэдлэгт суурилсан тогтвортой хөгжлийн чиг баримжаатай хөгжүүлэх, инновацийг нэвтрүүлэх, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх;

1.4.5.салбарын хүний нөөцийг бэлтгэх, чадавхжуулах, үйлдвэрлэл эрхлэх менежментийг сайжруулах, тэдгээрийн тогтвор суурьшилтай ажиллаж, амьдрах ая тухтай нөхцөлийг бүрдүүлэх. Хоёр. Мал аж ахуйн үйлдвэрлэл, түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэн нийлүүлэлт 2.1.Мал аж ахуйн үйлдвэрлэл, түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэн нийлүүлэлтийн хүрээнд дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

2.1.1.мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн бүтээмж, үр ашгийг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийн эргэлтийг сайжруулах, үхэр, хонины аж ахуйг махны чиглэлээр эрчимтэй хөгжүүлж, махны экспортын нөөцийг нэмэгдүүлэх;

2.1.2.мал аж ахуйн салбарын хөгжил дэх төрийн зохицуулалт, дэмжлэгийн чиглэл, мал аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн үүрэг, хариуцлагын оновчтой тогтолцоог бий болгох;

2.1.3.малын генетик нөөцийн бүртгэл, төлөв байдлын үнэлгээ, ашиглалт, хамгаалалтын тогтолцоог боловсронгуй болгох, мал аж ахуй эрхлэх уламжлалт хэв маяг, мэдлэгийг хадгалах, баяжуулах;

6

 

2.1.4.малын тоо, төрөл, сүргийн бүтцийн зохист харьцааг баримтлах, мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох, эрсдэл даах чадавхыг бэхжүүлэх;

2.1.5.мал, амьтны үржил селекцийн ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн явуулж, бүс нутгийн онцлогт тохирсон шинэ үүлдэр, омгийг бий болгон, генийн санг хамгаалах болон малын нөхөн үржүүлгийг сайжруулахад био технологийн ололтыг ашиглах, малын үржүүлэг, технологийн орон нутгийн нэгжүүдийг чадавхжуулах;

2.1.6.мал, амьтны гоц халдварт болон халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, өвчнийг хяналтад авах, эрүүлжүүлэх стратегийг бүсчлэн хэрэгжүүлэх, халдварт өвчний тохиолдлыг эрт илрүүлэх, шуурхай хариу арга хэмжээ авах чадавхыг сайжруулах, халдварт өвчингүй тайван байдлыг тодорхой бүс нутгаар баталгаажуулах;

2.1.7.олон улсын жишиг, шаардлагад нийцсэн мал эмнэлгийн албаны үйл ажиллагааны шуурхай, нэгдмэл байдлыг хангасан тогтолцоог сумын түвшин хүртэлх бүх шатанд бүрдүүлэх, орон нутгийн мал эмнэлгийг чадавхжуулж, мал бүхий иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагын хариуцлагыг өндөржүүлэх;

2.1.8.мал эмнэлгийн үйлчилгээнд зах зээлийн эрэлт, шаардлагад нийцсэн дэвшилтэт хэлбэрийг нэвтрүүлэх;

2.1.9.эрчимжсэн аж ахуй эрхлэгчдэд эзэмшүүлснээс бусад бэлчээрийг төрийн эрх бүхий байгууллагын хяналт, зохицуулалттайгаар ашиглуулах, эрчимжсэн мал аж ахуйд тэжээл тариалах зориулалтаар тариалангийн газрыг ашиглуулах;

2.1.10.бэлчээр болон байгалийн бусад нөөцийн зохистой ашиглалт, бэлчээрийн газар зохион байгуулалт, төлөвлөлт, удирдлагын тогтолцоог сайжруулах, отрын бүс нутаг, нөөц бэлчээрийг нэмэгдүүлэх;

2.1.11.бэлчээрийн даац, төлөв байдлын үнэлгээнд тулгуурлан малын тоо, төрөл, сүргийн бүтцийг тохируулах эдийн засгийн хөшүүрэг бий болгох, бэлчээрийг оновчтой ашиглах, хамгаалах, нөхөн сэргээх;

2.1.12.бэлчээрийн ургамалд хөнөөл учруулж байгаа мэрэгч амьтан, шавжтай тэмцэх арга хэмжээг байгаль орчинд халгүй, дэвшилтэт арга технологи ашиглан өргөжүүлэх;

2.1.13. бэлчээрийн усан хангамжийг сайжруулах, цас борооны ус тогтоох, усан сан, нуур, хөв, цөөрөм байгуулах, сэргээгдэх эрчим хүч ашиглах малчид, иргэдийн үүсгэл санаачилгыг дэмжих;

2.1.14.малын тэжээл, био бордоо, сэргээгдэх эрчим хүч үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, тэдгээрт дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх, нутагшуулах;

2.1.15. мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн нөөцөд түшиглэсэн боловсруулах үйлдвэр, цехийг бүсчилж хөгжүүлэх;

2.1.16. малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэн нийлүүлэлтэд төрөөс үзүүлэх дэмжлэгийг түүний чанар, аюулгүй байдалтай уялдуулах;

2.1.17.мал, амьтан, тэдгээрийн гаралтай түүхий эдийн бага ашиглалттай байгаа нөөцийн (дотор мах, дайвар бүтээгдэхүүн, хонь, ямаа, ингэний сүү гэх мэт) боловсруулалтыг нэмэгдүүлэх.

Гурав. Тариалангийн үйлдвэрлэл, түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэн

нийлүүлэлт 3.1.Тариалангийн үйлдвэрлэл, түүхий эд, бүтээгдэхүүний бэлтгэн нийлүүлэлтийн хүрээнд дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

3.1.1.тариалангийн газрыг эдийн засгийн эргэлтэд бүрэн оруулж, үр ашигтай ашиглах, бүртгэл, хяналтыг сайжруулах, тариалангийн үйлдвэрлэлийг эрчимжсэн мал аж ахуйтай хослон хөгжүүлж, тэдгээрийг эрхлэх бүс нутгийг тогтоох;

7

 

3.1.2.төвийн бүсэд тариалангийн газрын боломжит орон зайн ашиглалтыг сайжруулах, баруун, зүүн бүсэд атаршсан газрыг эргэлтэд оруулах;

3.1.3.хөрс боловсруулах тэг элдэншүүлгийн технологийг үйлдвэрлэлд үе шаттайгаар бүрэн нэвтрүүлэх болон тариалангийн газрын хөрсийг салхи, усны элэгдэл, эвдрэлээс хамгаалах нөхцөлийг бүрдүүлэх;

3.1.4.таримлын сэлгээний ээлжийн тоог нэмэгдүүлж, цулгуй уриншийн хэмжээг бууруулах, эрчимжсэн мал аж ахуй, хүнсний үйлдвэрлэлийн түүхий эдийн хангамж, гадаад зах зээлийн хэрэгцээнд тулгуурлан таримлын зохистой сэлгээг мөрдөж, сэлгээнд тариалсан ашигт таримлыг зах зээлд нийлүүлэхийг дэмжих;

3.1.5.эдийн засгийн үр ашигтай, хөрсний үржил шимд ээлтэй таримал, сортыг нутагшуулах, бүс нутгийн хөрс, цаг уурын онцлогт тохирсон ирээдүйтэй, баталгаажсан таримлын үрийн хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлийн үрээр хангах, үр, сортын тариалан, үрийн аж ахуйн тогтолцоог сэргээн хөгжүүлэх;

3.1.6.хөрсний бүтэц, үржил шимд сөрөг нөлөөгүй дэвшилтэт технологид суурилсан машин, тракторыг сонгож парк бүрдүүлэх, газар тариалан, мал аж ахуйн үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, техникийн засвар үйлчилгээний тогтвортой сүлжээ байгуулах, зарим машин, багаж, эд ангийг дотооддоо үйлдвэрлэх, угсрах үйл ажиллагааг дэмжих;

3.1.7.усны хайгуул, судалгаанд тулгуурлан гадаргын болон бороо, цасны усыг хуримтлуулах, услалтын системийн ашиглалтыг сайжруулах, усалгаатай тариалангийн талбайн хэмжээг нэмэгдүүлэх;

3.1.8.төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэний тариалалтад ус, эрчим хүчний зарцуулалт багатай, байгаль орчинд халгүй дуслын болон хөрсөн доороос нэвчүүлэх усалгааны дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх;

3.1.9.ургамлын өвчин, хортон шавж, хог ургамал, мэрэгч амьтны тархалт, хор хөнөөлийн судалгаанд тулгуурлан химийн гаралтай бордоо, ургамал хамгааллын бэлдмэлийн цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, түүнд тавих хяналтыг төлөвшүүлэх;

3.1.10.жимс, жимсгэний тариалалт, нэр төрлийг нэмэгдүүлэх; 3.1.11.үр тариа, буурцагт болон бусад таримлын төрөл, сортыг нэмэгдүүлэх,

буудай, төмс, хүнсний ногоо, тосны ургамлын үйлдвэрлэлээр дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангах, улмаар экспортын чиг баримжаатайгаар хөгжүүлэх;

3.1.12.эрчимжсэн мал аж ахуйг бүх төрлийн тэжээлээр хангах, уургийн өндөр агууламжтай таримлыг нутагшуулах, сортын үрийн нөөц бүрдүүлэх;

3.1.13.өвөл, зуны хүлэмжийн болон зоорийн аж ахуйг хөгжүүлэн хүнсний ногооны тариалалтыг нэмэгдүүлж, хот, суурингийн хүн амыг жилийн турш шинэ ургацын ногоогоор тогтвортой хангах.

Дөрөв. Хүнсний аюулгүй байдал, боловсруулах үйлдвэрлэл

4.1.Хүнсний аюулгүй байдал, боловсруулах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх хүрээнд дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

4.1.1.Монгол Улсын хүнсний хангамжийн шалгуур үзүүлэлтийг тогтоох, төлөв байдлыг үнэлэх, хүрэх түвшинг тодорхойлох;

4.1.2.эрүүл, аюулгүй, тэжээллэг хүнсээр хүн амыг жигд хүртээмжтэй хангах, хүнсний боловсруулах үйлдвэрлэлийн түүхий эдийн бэлтгэн нийлүүлэлтийн улирлын хамаарлыг бууруулах, импорт орлох хүнсний үйлдвэрлэлийг дэмжих;

4.1.3.стратегийн хүнсний улирлын нөөцийг эрэлт, нийлүүлэлт, хэрэглээний онцлогтой уялдуулан хувийн хэвшлийн оролцоотойгоор бүрдүүлэх;

4.1.4.үйлдвэрлэлийн аргаар боловсруулсан мах, сүүн бүтээгдэхүүнийг нэмэгдүүлэх;

4.1.5.мал, амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах, анхан шатны болон хагас боловсруулалт хийх нөхцөлийг бүрдүүлэх, хадгалалт, тээвэрлэлт, боловсруулалт, борлуулалтын сүлжээг хөгжүүлэх;

8

 

4.1.6.хүнсний сүлжээний бүх үе шатанд бүртгэл, чанарын удирдлага, хяналт, баталгаажуулалтын тогтолцоог төлөвшүүлж хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах ажлыг эрчимжүүлэх;

4.1.7.хүнсний сүлжээний бүх үе шатанд хадгалалт, тээвэрлэлтийн стандарт, шаардлага хангасан ложистик сүлжээг хөгжүүлэх;

4.1.8.мал, амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний тээвэрлэлт, шилжилт, хөдөлгөөнийг хянах бүртгэл, мэдээллийн тогтолцоог бүрдүүлэх, мал эмнэлгийн болон ургамлын хорио цээрийн хяналтын үйл ажиллагааг сайжруулах;

4.1.9.малын эм, бордоо, ургамал хамгааллын бэлдмэл, мал, амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүн дэх үлдэгдэл бодис, тэжээлийн нэмэлт бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдлыг тодорхойлох чадавх, хяналтыг сайжруулах;

4.1.10.хүний эрүүл мэндэд хор хөнөөлгүй, эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн, байгаль орчинд ээлтэй, зориулалтын хүнсний сав, баглаа боодол, хаяг шошгыг хүнсний сүлжээний бүх үе шатанд хэрэглэх, дэвшилтэт технологийг нутагшуулах, үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхийг дэмжих;

4.1.11.хүнсээр дамжуулан хүний эрүүл мэндэд хохирол учруулж байгаа зөрчилд хүлээлгэх хариуцлагыг өндөржүүлэх, зөрчилтэй эвлэрсэн ойлголт, хандлагыг өөрчлөх, тавигдах шаардлагыг өндөрсгөх, нутгийн захиргааны байгууллагын оролцоог нэмэгдүүлэх, салбар хоорондын хамтын ажиллагааны үр дүнтэй арга хэлбэрийг хэвшүүлэх;

4.1.12.хүнсний аюулгүй байдал алдагдах, нийтийг хамарсан хордлого, халдварын тохиолдол, онцгой нөхцөл байдал, хямрал үүсэхээс урьдчилан сэргийлэх, үүссэн үед хариу арга хэмжээ авах, бэлэн байдлыг хангах, салбар дундын зохицуулалтыг идэвхжүүлэх, хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, импортыг хязгаарлах, хэрэглээнд нөлөөлөх, дэлхий нийтээр хэрэглээнээс хасаж байгаа өргөн хэрэглээний хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, импорт, худалдааг хориглох;

4.1.13.шим тэжээллэг болон органик хүнсний нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, судалгааны дүнд суурилан зохицуулах үйлчилгээтэй хүнсийг үйлдвэрлэлд турших, нэвтрүүлэх;

4.1.14.нийтийн хоол үйлдвэрлэлийн хоолны шим тэжээл, чанар, түүнд тавих хяналтыг сайжруулах, нийтийн хоолны үйлдвэрлэлд зэрэглэл тогтоох;

4.1.15.нийтээр нь үйлчлэх (сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг, цэргийн анги, хорих газар болон тэдгээртэй адилтгах бусад) хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний чанар, шим тэжээлийн агууламжийг дээшлүүлэх, нэгдсэн жор, технологийг боловсруулах, мөрдүүлэх, тоног төхөөрөмжийн шинэчлэлт хийх, дотоод хяналтыг сайжруулах;

4.1.16.нийтээр нь үйлчлэх хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд түүхий эд бэлтгэн нийлүүлэлт, хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүний үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжсэн хүнсний хангамжийн ложистикийг бий болгох, зохион байгуулалтын дэмжлэг үзүүлэх;

4.1.17.мал аж ахуй, газар тариалан, хүнсний үйлдвэрлэл, экспорт, импорт, хүн амын хүнсний хэрэглээний нэгдсэн мэдээллийн сан, сүлжээ бий болгох, хүнсний аюулгүй байдлын статистикийн үзүүлэлттэй холбох;

4.1.18.хүн амын хоол, хүнсний талаарх мэдлэг, боловсролыг дээшлүүлэх, хоол, хүнсээ сонгох, хэрэглэх, хадгалах хандлагыг өөрчлөх, хяналт тавих дадал төлөвшүүлэх, өрхийн хүнсний хэрэгцээгээ хангах, сайжруулах оролцоог нэмэгдүүлэх.

Тав. Судалгаа ба хөгжил

5.1.Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын судалгаа ба хөгжлийн талаар дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

9

 

5.1.1.салбарын судалгаа ба хөгжлийн тогтолцоог шинэчлэн бүрдүүлэх, шинжлэх ухаан, технологийн үр дүн, инновацийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд оролцогч талуудын уялдааг сайжруулах;

5.1.2.нээлттэй лабораторид суурилсан био, нано технологийг хөгжүүлж оюуны багтаамж өндөртэй, экспортын чиг баримжаатай бүтээгдэхүүний нэр төрөл, тоо хэмжээг нэмэгдүүлэх;

5.1.3.шинжлэх ухаанд суурилсан ногоон үйлдвэрлэл, бизнес, хөдөө аж ахуйн аялал жуулчлалыг дэмжин хөгжүүлэх;

5.1.4.шинжлэх ухааны ололтыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлсэн технологийн инкубатор, загвар аж ахуй байгуулахад дэмжлэг үзүүлэх;

5.1.5.салбарын их, дээд сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллагын судалгааны материаллаг орчныг бэхжүүлэхэд олон улсын байгууллага, хандивлагч орны зээл тусламжийн хөрөнгийг нэмэгдүүлэх;

5.1.6.олон улсын жишигт хүрсэн түвшний судалгааны нарийвчилсан арга, технологийг эзэмшсэн хүний нөөцийг нэмэгдүүлэх, салбарын чиглэлийн үйл ажиллагаа эрхлэхийг дэмжих.

Зургаа. Хөрөнгө оруулалт, худалдаа 6.1.Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, үр ашигтай зарцуулах, худалдааг хөнгөвчлөх хүрээнд дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

6.1.1.улсын төсвөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарт зарцуулах хөрөнгийг улсын төсвийн 3-4 хувьд хүргэх;

6.1.2.орон нутгийн төсвөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарт зарцуулах хөрөнгийг хоёр дахин нэмэгдүүлэх;

6.1.3.үнэ цэнийн сүлжээний санхүүжилтийн цогц бүтцийг бий болгож, шаардлагатай шатанд хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх;

6.1.4.хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг кластераар хөгжүүлэх, үнэ цэнийн сүлжээг тэргүүлэгч аж ахуйн нэгжээр дамжуулан хөгжүүлэх;

6.1.5.эрсдлийг бууруулах, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг тогтворжуулахад даатгал, давхар даатгалын тогтолцоог цогц байдлаар нэвтрүүлэх;

6.1.6.дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх, нутагшуулах, салбарын судалгаа ба хөгжлийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих;

6.1.7.хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарт санхүүгийн түрээсийн үйлчилгээг нэвтрүүлэх, төлөвшүүлэх;

6.1.8.хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын хөрөнгө оруулалтыг бүс нутаг, ач холбогдол, чанар, бусад хүчин зүйлд суурилан эрэмбэлэн дэмжих;

6.1.9.уул уурхайн татварын орлого, нөөц ашигласны болон тусгай зөвшөөрлийн төлбөрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын судалгаа хөгжлийн сан бүрдүүлж, зарцуулах;

6.1.10.дотоодын боловсруулах үйлдвэрлэлийг түүхий эдээр хангах үйл ажиллагааг дэмжих. 6.2.Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын дотоодын үйлдвэрлэлийг хамгаалах, гадаад худалдааг хөнгөвчлөх:

6.2.1.дотоодын үйлдвэрлэлийг төрийн дэмжлэг, тарифын болон тарифын бус зохицуулалтаар хамгаалах;

6.2.2.хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүний гадаад зах зээлийг тэлэх, экспортыг нэмэгдүүлэх, хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, хөрөнгө оруулалтыг татах;

6.2.3.бүс нутгийн болон олон улсын байгууллагад гишүүнээр элсэх; 6.2.4.хөдөө аж ахуйн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний экспортыг нэг цонхны

бодлогоор явуулах;

10

 

6.2.5.хөдөө аж ахуйн чөлөөт бүсийг байгуулан гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалтыг татах, алслагдсан бүс нутагт экспортын баримжаатай үйлдвэрлэлийг дэмжих;

6.2.6.мал, амьтан, таримал ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний стандартыг шинэчлэх, нутагшуулах, тэдгээрийг хөдөө аж ахуйн биржээр арилжаалах тогтолцоонд шилжүүлэх;

6.2.7.хөдөө аж ахуйн гаралтай газар зүйн заалттай, органик, брэнд бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, дэмжих;

6.2.8.гадаад оронтой байгуулсан мал эмнэлэг, ургамлын хорио цээрийн хэлэлцээрийн нөхцөлийг сайжруулах, шинэчлэх, шинээр байгуулах.

Долоо. Хүний нөөц

7.1.Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын хүний нөөцийг чадавхжуулах хүрээнд дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

7.1.1.ажиллагсдын ахуй амьдралаа сайжруулах, эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалд хамрагдах, үйлдвэрлэлээ өргөтгөх, хорших санаачилгыг дэмжих, таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх;

7.1.2.малчин, мал зүйч, зохиомол хээлтүүлгийн техникч, малын эмчийн хөдөлмөрийг хүнд, хортой нөхцөлд хамааруулах, гэрээт ажилчид, малчдын нийгмийн хамгааллын баталгааг ажил олгогчоор хангуулах;

7.1.3.малчин, мал бүхий этгээдийн өмч хөрөнгийг сайн дурын болон албан журмын даатгалд даатгуулах хүрээг нэмэгдүүлж болзошгүй эрсдлээс хамгаалах;

7.1.4.малчид, тариаланчдын ая тухтай амьдрах, тогтвортой ажиллах нөхцөлийг сайжруулах, малчин эмэгтэйчүүд, залуу малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, малчид, тариаланчдын залгамж халааг бэлтгэх;

7.1.5.агрономич, механикжуулагч, инженер техникийн ажилтныг тариалангийн аж ахуйн эрэлт, хэрэгцээнд тулгуурлан бэлтгэх, сургалтын орчныг сайжруулах, сургалтын агуулгыг олон улсын жишигт нийцүүлэх, үйлдвэрлэлийн дадлагыг сургалттай хослуулахад чиглүүлэх;

7.1.6.салбарын мэргэжилтэн, инженер техникийн болон бусад мэргэжилтэй ажилтны төгсөлтийн дараах болон мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг явуулах зайн сургалтын тогтолцоог хөгжүүлэх, мэргэжлийн ур чадварыг тодорхойлох, мэргэшлийн зэрэг олгох;

7.1.7.малчид, тариаланчдад үйлдвэрлэл, технологи, бизнес, байгаль, цаг уурын өөрчлөлтийн талаар зохистой мэдлэг олгох сургалтыг тусгай хөтөлбөрийн дагуу мэдээллийн болон бусад хэрэгслийг ашиглан тасралтгүй явуулах;

7.1.8.нүүдлийн соёл, иргэншил, уламжлалд суурилсан аялал, жуулчлалыг малчдын ахуй амьдралд түшиглэн хөгжүүлэх.

Найм. Хүрэх үр дүн

Д/д Шалгуур үзүүлэлт 2014 суурь

он 2020 он 2025 он

1 Хөдөө аж ахуйн салбарын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 5 жилийн дундаж өсөлт (хувиар)

12 15 20

2 Нийт төсөвт хөдөө аж ахуйн салбарын эзлэх хувь

2 3 4

3 Нийт сүрэгт үхрийн эзлэх хувь 6.7 8 10

4 Үйлдвэрийн аргаар бэлтгэсэн мах /мянган тонн/

16.8 100 200

11

 

5 Нийт сүү үйлдвэрлэлд үйлдвэрийн аргаар боловсруулсан сүүний эзлэх хувь

9 30 50

6 Эргэлтийн талбай /мянган га/ 769 960 1050

7 Буудайн га-гийн ургац /центнер/ 16.9 17.3 20

8 Хүнсний ногооны хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангах түвшин (хувиар)

54 70 100

9 Тэжээл үйлдвэрлэлд бүрэн найрлагат тэжээлийн эзлэх хувь

0.7 5 10

~~~oooOooo~~~

12

 

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ТОГТООЛ

13

 

Засгийн газрын 2015 оны 368 дугаар тогтоолын хавсралт

ШИНЖЛЭХ УХААН, ТЕХНОЛОГИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ, ЦӨМ ТЕХНОЛОГИЙН ЖАГСААЛТ (2015-2021 ОН)

I. Тэргүүлэх чиглэл: 1. Хүний хөгжил, хүрээлэн буй орчин 2. Хөдөө аж ахуйн эрчимжүүлэлт 3. Аж үйлдвэрийн дэвшилтэт технологи 4. Өндөр технологи II. Тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд хэрэгжүүлэх цөм технологийн жагсаалт “Хүний хөгжил, хүрээлэн буй орчин” тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд: 1. Хүний хөгжил, төлөвшил, боловсролын шинэчлэл; 2. Өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, өвчний оношилгоо, эмчилгээний технологи; 3. Биологийн төрөл, зүйлийг хамгаалах, байгаль орчны бохирдол, газрын доройтлыг бууруулах, нөхөн сэргээх технологи; 4. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөө, цөлжилтийг сааруулах, дасан зохицох технологи; 5. Усны нөөцийн хамгаалалт, ашиглалтын технологи; 6. Хүрээлэн буй орчны менежмент, байгалийн болон техногенийн гаралтай гамшгийн эрсдэлийг бууруулах технологи. “Хөдөө аж ахуйн эрчимжүүлэлт” тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд: 1. Мал, амьтныг эрүүлжүүлэх, ашиг шимийг нэмэгдүүлэх технологи; 2. Хүнс, тэжээлийн таримал ургамлын шилмэл сорт гаргах, тариалах, үйлдвэрлэх технологи; 3. Хөдөө аж ахуйн гаралтай түүхий эд боловсруулах, экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх технологи. “Аж үйлдвэрийн дэвшилтэт технологи” тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд: 1. Эрчим хүчний үйлдвэрлэл, хэрэглээний үр ашиг, хэмнэлтийн технологи; 2. Сэргээгдэх эх үүсвэртэй эрчим хүчний технологи; 3. Эрдэс баялгийн хайгуул, олборлолт, боловсруулалтын технологи; 4. Нүүрс, газрын тос, өнгөт болон хар төмөрлөг боловсруулах технологи; 5. Зам, барилгын материал үйлдвэрлэлийн технологи; 6. Нэгдсэн тээврийн системийн дэвшилтэт технологи. “Өндөр технологи” тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд: 1. Биотехнологи; 2. Шинэ материал, нанотехнологи; 3. Мэдээлэл, харилцаа холбооны технологи, электроник.

14

 

Засгийн газрын 2014 оны 301 дүгээр тогтоолын хавсралт

ШИНЖЛЭХ УХААН, ТЕХНОЛОГИЙН ТӨСӨЛ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журмын зорилго нь шинжлэх ухаан, технологийн төсөл хэрэгжүүлэх үндсэн зарчмыг тогтоох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулахад оршино. 1.2. Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл (цаашид энэ журамд “төсөл” гэх) гэж Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.8-д заасныг ойлгоно. 1.3. Төсөл нь дараах төрөлтэй байна:

1.3.1. суурь судалгааны төсөл; 1.3.2. хөтөлбөрийн зорилтот төсөл; 1.3.3. захиалгат төсөл; 1.3.4. цөм технологийн төсөл; 1.3.5. инновацийн төсөл; 1.3.6. гадаадтай хамтарсан төсөл.

1.4. Энэ журамд хэрэглэсэн дараах нэр томъёог дор дурдсан утгаар ойлгоно: 1.4.1. “суурь судалгааны төсөл” гэж хүн, нийгэм, хүрээлэн байгаа орчны хөгжлийн

үндсэн зүй тогтлын талаар шинэ мэдлэг, мэдээллийг бий болгоход чиглэсэн төслийг; 1.4.2. “хөтөлбөрийн зорилтот төсөл” гэж нийгмийн болон салбарын хөгжлийн урт,

дунд хугацааны стратеги, төлөвлөгөө, хөтөлбөр, бодлогын баримт бичгийн хүрээнд хэрэгжиж байгаа төслийг;

1.4.3. “захиалгат төсөл” гэж Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан арга хэмжээ болон төрийн захиргааны төв болон нутгийн захиргааны байгууллага, агентлаг, аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагааны тулгамдсан асуудлыг судалж шийдвэрлэхэд чиглэсэн төслийг;

1.4.4. “цөм технологийн төсөл” гэж Засгийн газраас баталсан шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэл, цөм технологийн жагсаалтад хамаарах технологийн судалгаа боловсруулалтын ажлыг хэрэгжүүлэх төслийг;

1.4.5. “инновацийн төсөл гэж судалгаа боловсруулалтын ажлын үр дүнг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд туршин нэвтрүүлэхэд чиглэсэн төслийг;

1.4.6. “гадаадтай хамтарсан төсөл” гэж Монгол Улсын Засгийн газар, шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагаас гадаад улс, олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах гэрээ (хэлэлцээр)-ний хүрээнд хэрэгжүүлэх 2 болон олон талт төслийг;

1.4.7. “итгэмжлэн хадгалагч” гэж шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний шийдвэрээр батлагдсан, эрдэм шинжилгээний ажлын тайланг архивлан хадгалах, түүний мэдээллийн нууцыг хамгаалах, төслийн үр дүн, шинэ мэдлэгийг түгээн дэлгэрүүлэх үүрэг бүхий байгууллагыг. 1.5. Төсөл хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа нь дараах үе шаттай байна:

1.5.1. захиалах, дэвшүүлэх, нээлттэй зарлах; 1.5.2. боловсруулах, мэдүүлэх; 1.5.3. сонгон шалгаруулах; 1.5.4. гэрээ байгуулж баталгаажуулах; 1.5.5. санхүүжүүлэх; 1.5.6. хэрэгжилтийн явц, гүйцэтгэлд хяналт тавих; 1.5.7. үр дүнг мэдээлэх, тайлагнах, баталгаажуулах; 1.5.8. үр дүнг хүлээлгэн өгөх, санхүүгийн тооцоо хийх.

1.6. Төсөл хэрэгжүүлэхэд дор дурдсан үндсэн зарчмыг баримтална:

15

 

1.6.1. үр ашигтай байх; 1.6.2. тэгш өрсөлдөх боломжтой байх; 1.6.3. ил тод байх; 1.6.4. шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэлд хамаарах төслийг эхний

ээлжинд сонгон хэрэгжүүлэх. 1.7. Төслийн захиалагч нь төрийн захиргааны төв болон нутгийн захиргааны байгууллага, агентлаг, аж ахуйн нэгж, иргэн байна. Төрийн захиргааны төв байгууллага, агентлаг болон нутгийн захиргааны байгууллага нь аж ахуйн нэгжтэй хамтран төсөл захиалж болно. 1.8. Гадаадтай хамтарсан төслийг гадаад улс, олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах гэрээ (хэлэлцээр)-нд заасны дагуу хэрэгжүүлнэ. 1.9. Суурь судалгааны төсөл, инновацийн төслийг эрдэм шинжилгээний байгууллага, судлаачдын баг, судлаач дэвшүүлнэ. Инновацийн төслийг төрийн захиргааны байгууллага дэвшүүлж болно. 1.10. Төслийн гүйцэтгэгч нь дор дурдсан этгээд байна:

1.10.1. эрдэм шинжилгээний байгууллага; 1.10.2. аж ахуйн нэгж, байгууллага; 1.10.3. судлаачдын баг; 1.10.4. Монгол Улсын болон гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн.

1.11. Төслийн удирдагч нь докторын зэрэгтэй байна. Удирдагчийг шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний шийдвэрээр өөрчилж болно. Удирдагчид олгох нэмэгдэл цалин, урамшлын хэмжээг төсөл хэрэгжүүлэх гэрээнд заасан байна. 1.12. Төслийн хэрэгжилтийн явцад бий болсон оюуны өмчийг өмчлөх, эзэмших асуудлыг Инновацийн тухай хуулийн 27.1-д заасны дагуу шийдвэрлэх бөгөөд төсөл хэрэгжүүлэх, санхүүжүүлэх гэрээ /цаашид “гэрээ” гэх/-нд тусган хэрэгжүүлэх арга хэмжээг Шинжлэх ухаан, технологийн сан /цаашид “сан” гэх/ зохион байгуулна. 1.13. Төсөл хэрэгжүүлэх хугацаа 3 хүртэл жил байна.

Хоёр. Төсөл захиалах, дэвшүүлэх, зарлах 2.1. Захиалагч ирэх оноос шинээр хэрэгжүүлэх захиалгат төслөөр шийдвэрлүүлэх асуудлаа тодорхойлж, саналаа (цаашид “захиалагчийн санал” гэх) тухайн оны 3 дугаар сарын 1-ний дотор шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ. 2.2. Захиалагчийн санал нь дор дурдсан бүрдэлтэй байна:

2.2.1. шийдвэрлүүлэх асуудлын сэдэв; 2.2.2. шаардлага, үндэслэл, судалгаа; 2.2.3. үр дүнг хүлээн авах хугацаа; 2.2.4. захиалагчаас гаргах хөрөн¬гийн хэмжээ; 2.2.5. үр дүнгийн даалгавар, шалгуур үзүүлэлт; 2.2.6. нэвтрүүлэх, ашиглах, борлуулахад захиалагчийн хүлээх үүрэг, хариуцлага; 2.2.7. үр дүнг нэвтрүүлж ашигласнаас олох эдийн засгийн үр ашиг, нийгмийн ач

холбогдлын талаарх төсөөлөл. 2.3. Шинжлэх ухаан, технологийн салбар зөвлөл (цаашид “салбар зөвлөл” гэх) нь захиалагчийн саналыг захиалагчийн төлөөллийг санал өгөх эрхтэйгээр оролцуулан тухайн оны 3 дугаар сард багтаан хэлэлцэж, төслийн сэдвийг сонгоно. Салбар зөвлөлийг үндсэн 11, шинжлэх ухааны салбар тус бүрээс 6 гишүүнтэйгээр бүрдүүлж, шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний шийдвэрээр 2 жилийн хугацаатайгаар байгуулна. 2.4. Салбар зөвлөлөөр дэмжигдсэн захиалагчийн санал, төслийн сэдвийг Шинжлэх ухаан, технологийн үндэсний зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлнэ.

16

 

2.5. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь захиалгат төслийн гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах болзлыг тухайн оны 5 дугаар сард багтаан хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд зарлана. 2.6. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь ирэх оноос эхлэн хэрэгжүүлэх хөтөлбөрийн зорилтот, цөм технологийн, инновацийн төслийн болзлыг тухайн жилийн эхний улиралд багтаан зарлана. 2.7. Энэ журмын 1.9-д заасан хуулийн этгээд, иргэн нь суурь судалгааны төслийг жил бүрийн 3 дугаар сарын 1-ний дотор дэвшүүлнэ.

Гурав. Төсөл боловсруулах, мэдүүлэх, бүртгэх 3.1. Төслийн удирдагч нь төслийн баримт бичгийг зарласан болзол, шаардлагын дагуу боловсруулж, шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад тогтоосон хугацаанд цахим хэлбэрээр мэдүүлнэ. 3.2. Төслийн баримт бичиг нь дор дурдсан бүрдэлтэй байна:

3.2.1. төслийн нэр; 3.2.2. хугацаа (эхлэх, дуусах он, сар); 3.2.3. захиалагч (дэвшүүлэгч); 3.2.4. гүйцэтгэгч байгууллага; 3.2.5. санхүүжүүлэх этгээд; 3.2.6. нийт зардал; 3.2.7. удирдагчийн овог, нэр, регистрийн дугаар, албан тушаал, мэргэжил,

боловсролын болон эрдмийн зэрэг, цол; 3.2.8. оролцогчдын овог, нэр, регистрийн дугаар, албан тушаал, мэргэжил,

боловсролын болон эрдмийн зэрэг цол, төсөлд тэдний оролцох хэлбэр (үндсэн болон туслан гүйцэтгэгч, гэрээгээр ажиллах гэх мэт);

3.2.9. гүйцэтгэх үндэслэл, шаардлага; 3.2.10. урьдчилсан судалгаа хийгдэж судлагдсан байдал; 3.2.11. эцсийн үр дүнгийн талаарх төсөөлөл, шинэлэг, дэвшилттэй тал; 3.2.12. эдийн засаг, нийгмийн болон шинжлэх ухааны ач холбогдол; 3.2.13. зорилт, төслийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө; 3.2.14. үр дүнг шилжүүлэх, борлуулах, ашиглах боломж, төслийн өртгийг нөхөх

урьдчилсан тооцоо, хугацаа (бусдад худалдах, лицензийн гэрээгээр ашиглуулах, төслийг санаачлагч өөртөө үлдээх гэх мэт);

3.2.15. өртөг зардлыг тооцсон товчоо, түүний задаргаа, захиалагчаас гаргах хөрөнгийн хэмжээ, холбогдох бусад материал;

3.2.16. лаборатори, туршилтын бааз; 3.2.17. үр дүнг хүлээлгэн өгөх, хянан магадлагаа хийлгэх, нэвтрүүлэхэд

шаардагдах хөрөнгийн урьдчилсан тооцоо; 3.2.18. гүйцэтгэгч байгууллагаас төсөл хэрэгжүүлэхийг дэмжсэн албан бичиг.

Дөрөв. Төсөл сонгон шалгаруулах 4.1. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагаас тавигдсан болзол, нөхцөл, шаардлагыг бүрэн хангасан төслийг сонгон шалгаруулалтад хамруулна. 4.2. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь суурь судалгааны төслийн саналыг онолын болон хэрэглээний чиглэлийн гэж ангилан, сонгон шалгаруулалтыг тус тусад нь явуулж болно. 4.3. Сонгон шалгаруулалтад оролцох төслүүдийн агуулга, үр дүнгийн даалгаврын давхардал, гүйцэтгэгч, удирдагчийн өмнө нь хэрэгжүүлсэн төслийн гүйцэтгэлийн байдалд сан хяналт тавина. Өмнө хэрэгжүүлсэн төслийн үр дүнг гэрээнд заагдсан

17

 

хугацаанд хүлээлгэн өгөөгүй гүйцэтгэгч, төслийн удирдагчийг дараагийн сонгон шалгаруулалтад оролцуулахгүй. 4.4. Гүйцэтгэгчээс ирүүлсэн төслийн саналд үнэлгээ өгч, дүгнэлт гаргах мэргэжлийн шинжээчдийг ажиллуулах ба шинжээчийг сонгон шалгаруулах ажлыг шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага зохион байгуулна. Шинжээч нь төслийн саналд үнэлгээ өгч, дүгнэлт гаргахдаа шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний баталсан аргачлалыг мөрдөнө. 4.5. Цахим хэлбэрээр ирүүлсэн төслийн санал тус бүрт 3-аас доошгүй шинжээч бичгээр үнэлгээ өгнө. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь үнэлгээний дүнг нэгтгэж, дүнгийн талаар төслийн санал ирүүлэгсдэд мэдэгдэнэ. Шинжээчдийн олонхийн саналаар дэмжигдсэн төслийг дараагийн шатны сонгон шалгаруултад оролцуулна. 4.6. Шинжээчийн дүгнэлтээр тэнцсэн гүйцэтгэгч төслийн эх баримт бичгийг 2 хувь хэвлэн баталгаажуулж, шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад 5 хоногийн дотор хүргүүлнэ. 4.7. Удирдагч төслийн дэлгэрэнгүй мэдээллийг салбар зөвлөлийн хуралд биечлэн танилцуулна. Удирдагч хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар танилцуулах боломжгүй тохиолдолд түүний багийн гишүүн танилцуулж болно. 4.8. Салбар зөвлөл нь төсөлд өгсөн шинжээчийн үнэлгээ, төслийн талаарх мэдээлэлтэй танилцах замаар төслийг сонгон шалгаруулна. 4.9. Салбар зөвлөлөөс шалгаруулсан төслүүдийн үр дүнгийн даалгавар, төсөвт өртгийг хянан магадлаж, санхүүжүүлэх саналыг сан захиалагчтай хамтран боловсруулна. 4.10. Салбар зөвлөл нь төсөл сонгон шалгаруулсан талаарх дүгнэлтээ шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд танилцуулна. Шинээр хэрэгжүүлэх төслийн жагсаалтыг шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална. 4.11. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага төслүүдийн сонгон шалгаруулалтыг тухайн оны эхний хагас жилд багтаан энэ журамд заасны дагуу явуулна. Төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах санхүүжилтийн төсвийн саналыг улсын төсөвт тусгана. 4.12. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага төслийн сонгон шалгаруулалт дууссанаас хойш 7 хоногт багтаан шалгаруулалтын дүнгийн талаар төслийн удирдагчдад цахим хэлбэрээр мэдэгдэнэ. 4.13. Нууцын зэрэглэлтэй төслийн хувьд шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагын нууцын асуудал эрхэлсэн албан тушаалтан шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд танилцуулж шийдвэр гаргуулна. Энэ төслийн үр дүнг захиалагч хариуцна.

Тав. Гэрээ байгуулах

5.1. Монгол Улсын Эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх Үндсэн чиглэл, тухайн оны Төсвийн тухай хууль хүчин төгөлдөр болсноос хойш 15 хоногт багтаан төслийн төсөвт өртгийг захиалагч болон сангийн оролцоотойгоор шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага тодотгоно. 5.2. Төслийн захиалагч, санхүүжүүлэгч, гүйцэтгэгч (цаашид “талууд” гэх) нь шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний баталсан үлгэрчилсэн загварын дагуу гэрээг энэхүү журмын 5.1-д заасны дагуу төсвийг тодотгон хянаснаас хойш 30 хоногт багтаан байгуулна. 5.3. Төсөл хэрэгжүүлэхэд оруулсан хөрөнгө оруулалтын үр дүнд бий болсон үндсэн хөрөнгийг төсөл дууссаны дараа хэрхэн эзэмших талаар гэрээнд тусгана.

18

 

5.4. Төслийн гүйцэтгэгч төсөл хэрэгжүүлэх гэрээг 4 хувь үйлдэж холбогдох байгууллагад хүргүүлнэ. 5.5. Шинжлэх ухаан, технологийн арга хэмжээнд зарцуулах төсөв хүрэлцэхгүй тохиолдолд шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь захиалагчтай хамтран төслийн хэрэгжилтэд зохицуулалт хийх талаар санал боловсруулж, Шинжлэх ухаан, технологийн үндэсний зөвлөлөөр хэлэлцүүлэн шийдвэрлүүлж болно.

Зургаа. Төслийг санхүүжүүлэх 6.1. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь сангийн хөрөнгөөс төслүүдийг санхүүжүүлэх хөрөнгийн хувь хэмжээг Шинжлэх ухаан, технологийн үндэсний зөвлөлийн зөвлөмжийг үндэслэн тогтооно. 6.2. Аж ахуйн нэгжтэй хамтарсан захиалгат болон гадаадтай хамтарсан төслийн санхүүжилтийн төрийн захиргааны төв байгууллагад ногдох хөрөнгийн хувь хэмжээг Сангаас санхүүжүүлнэ. 6.3. Төслийн зардал нь дараах бүрдэлтэй байна:

6.3.1. судлаачдын цалин хөлс; 6.3.2. судалгаа шинжилгээ, сорилт туршилтад шаардагдах материал, эм, урвалж

бодис, туршилтын амьтан, нэг удаагийн хэрэглэгдэхүүн худалдан авах зардал; 6.3.3. эрдэм шинжилгээний хурал, семинар, үзэсгэлэнгийн зардал; 6.3.4 гадаад, дотоод томилолт, гадаадын эрдэмтдийн болон хээрийн судалгааны

зардал; 6.3.5. багаж, тоног төхөөрөмж, компьютер, сэлбэг хэрэгсэл, программ хангамж

худалдан авах, суурилуулах, засвар үйлчилгээ хийлгэх зардал; 6.3.6. эрдэм шинжилгээ, патентын мэдээллийн санд хандах болон архив, номын

сангийн үйлчилгээний төлбөр; 6.3.7. мэргэжлийн үнэлгээнд үндэслэн нийтэлдэг олон улсын эрдэм

шинжилгээний сэтгүүлд өгүүлэл нийтлүүлэх төлбөр; 6.3.8. Монгол Улсад патент, ашигтай загвар мэдүүлэхтэй холбоотой зардал; 6.3.9. судалгааны үр дүнг түгээн дэлгэрүүлэх зардал; 6.3.10. төслийн явц, үр дүнд хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх зардал; 6.3.11. дээж шинжлүүлэх, социологийн судалгаа хийх, мэдээлэл худалдан авах,

хэвлэлийн эх бэлтгэл, хэвлэлт, орчуулга зэрэг бусдаар гүйцэтгүүлэх ажлын төлбөр; 6.3.12. түрээсийн зардал.

6.4. Төслийн төрөл, шинж чанар, түүний үр дүнг ашиглах хүрээ, худалдан борлуулах боломж зэргийг харгалзан төслийг дор дурдсан хэлбэрээр санхүүжүүлнэ:

6.4.1. буцалтгүй хэлбэрээр санхүүжүүлэх; 6.4.2. эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгээр санхүүжүүлэх; 6.4.3. төслийн зардлын тодорхой хувийг санхүүжүүлэх.

6.5. Төслийг санхүүжүүлэх хэлбэрийг шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн тогтооно. Санхүүжилтийн хэмжээ, хугацаа, хэлбэрийг гэрээнд тусгана. 6.6. Төсөл хэрэгжүүлэх явцад түүний санхүүжилтэд өөрчлөлт оруулах шаардлага гарсан тохиолдолд захиалагч, санхүүжүүлэгч хамтран санал боловсруулж, шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад тавьж шийдвэрлүүлнэ. 6.7. Үргэлжлэн хэрэгжиж байгаа төслийн төлөвлөгөөт оны зардлыг тодорхойлохдоо төрийн захиргааны байгууллагаас анх баталсан нийт төсөвт өртгийн тухайн оны хуваарийг үндэслэл болгоно. 6.8. Төслийн төсөвт өртөг, зардлыг тодорхойлох, түүний зарцуулалтад санхүүгийн хяналт тавих асуудлыг шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний баталсан журмаар зохицуулна.

19

 

Долоо. Хэрэгжилт, гүйцэтгэлд тавих хяналт

7.1. Төслийн арга зүйн түвшин, хэрэгжилтийн явц, хугацаа, үр дүн, үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлсэн байдал, санхүүгийн үйл ажиллагаанд эрх бүхий байгууллага хяналт тавина. Хяналтын зардал нь төслийн нийт зардлын нэг хувиас хэтрэхгүй байна. 7.2. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага төслийн хэрэгжилтийн явц, үр дүнд хяналт тавих үүрэг бүхий орон тооны бус шинжээчийн багийг ажиллуулж болно. Шинжээчийн баг нь дүгнэлтээ салбар зөвлөлд оруулж хэлэлцүүлнэ. 7.3. Төслийн гүйцэтгэлийн явц захиалагч, санхүүжүүлэгчээс үл хамаарах шалтгаанаар удаашрах, үр дүн нь гэрээнд заасан шаардлагыг хангаагүй тохиолдолд захиалагч, санхүүжүүлэгч нь хугацаанаас өмнө гэрээг цуцлах, санхүүжүүлсэн хөрөнгийг гүйцэтгэгчээр нөхөн төлүүлэх талаар шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад санал тавьж шийдвэрлүүлнэ. 7.4. Төсөл зарлах, төслийг сонгон шалгаруулах, хэрэгжилтийн явцад хяналт-шинжилгээ хийх, үр дүнтэй нь танилцах, шинжээч ажиллуулахтай холбогдон гарах зардлыг сан хариуцна. Найм. Төслийн үр дүнг хянан магадлах, баталгаажуулах, мэдээлэх, тайлагнах

8.1. Төслийн үр дүн нь дор дурдсан хэлбэртэй байна:

8.1.1. онолын судалгааны тайлан, онолын үндэслэл, үзэл баримтлал, загвар, нэг сэдэвт бүтээл, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл;

8.1.2. шинэ болон шинэчилсэн бүтээгдэхүүн, бүтээгдэхүүний загвар; 8.1.3. шинэ болон шинэчилсэн технологи, технологийн заавар; 8.1.4. техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, түүний эд анги, туршилтын загвар,

ажлын зураг; 8.1.5. үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулах техник-эдийн засгийн урьдчилсан судалгаа,

үндэслэл, зураг, тооцоо; 8.1.6. судалгаа, туршилт, боловсруулалтын ажил болон үйлдвэрлэл,

үйлчилгээний зориулалтаар ашиглах бусад төрлийн заавар, журам, аргачлал, эмчилгээ, оношилгооны шинэ дэвшилтэт арга, зөвлөмж, математик загвар, бодлогын алгоритм, программ хангамж, стандарт, норм, схем;

8.1.7. туршилтын үйлдвэр, цех, үйлчилгээний нэгж. 8.2. Төслийн үр дүнг дор дурдсан баримт бичгүүдээр баталгаажуулна:

8.2.1. мэргэжлийн хянан магадлагаанд үндэслэн нийтэлдэг гадаад, дотоодын мэргэжлийн сэтгүүлд хэвлүүлсэн өгүүлэл, нэг сэдэвт бүтээл;

8.2.2. үндэсний болон олон улсын патент, патентын мэдүүлэг; 8.2.3. бүтээгдэхүүний загвар, ашигтай загварын гэрчилгээ; 8.2.4. үндэсний болон олон улсын стандарт, норм, норматив; 8.2.5. техник, технологийн баримт бичгийн иж бүрдэл; 8.2.6. захиалагчийн дүгнэлт.

8.3. Захиалагч төслийн үр дүнг гүйцэтгэгчээс хүлээн авснаас хойш 30 хоногт багтаан шинжээчээр хянан магадлагаа хийлгэж, дээрх үр дүнгээр баталгаажуулаагүй төслийн удирдагчийн цаашид төсөл хэрэгжүүлэх эрхийг хязгаарлах эсэх талаар дүгнэлт гаргуулна. 8.4. Төслийн гүйцэтгэлийг дор дурдсан 2 хэлбэрээр тайлагнана:

8.4.1. захиалсан үр дүн, санхүүжилтийн талаар зохих журмын дагуу бичсэн төслийн тайланг захиалагч, санхүүжүүлэгчид тогтоосон хугацаанд нь хүлээлгэн өгөх;

8.4.2. төслийн хүрээнд бий болсон шинжлэх ухааны шинэ мэдлэг (энэ журмын 8.2-т тусгагдсан баримтаар баталгаажсан)-ийн талаар улсын стандартын дагуу

20

 

бичсэн эрдэм шинжилгээний ажлын тайланг итгэмжлэн хадгалагчид төсөл дууссанаас хойш 3 сарын дотор цахим болон хэвлэмэл хэлбэрээр хүлээлгэн өгөх.

Ес. Төслийн үр дүнг хүлээлгэж өгөх, санхүүгийн өр авлагыг барагдуулах

9.1. Гүйцэтгэгч нь төсөл дууссанаас хойш 3 сарын дотор түүний үр дүнг захиалагчид актаар хүлээлгэж өгнө. Төслийн үр дүнг хүлээлгэн өгөхдөө шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний баталсан “Шинжлэх ухаан, технологийн төслийн үр дүнг үнэлж, хүлээн авсан акт”-ын үлгэрчилсэн загварын дагуу 4 хувь үйлдэж захиалагч, гүйцэтгэгч, санхүүжүүлэгч болон шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад тус бүр нэг хувийг хадгалуулна. 9.2. Төслийн захиалагч нь шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 17.5-д заасан хугацаанд захиалгат төслийн үр дүнг нэвтрүүлэх, ашиглах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэн, энэ талаар хийсэн ажлын мэдээ, тайланг Үндэсний зөвлөлд тайлагнана. 9.3. Захиалгат төслийн захиалагч, гүйцэтгэгч нь хүлээн авсан үр дүнгээ үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд ашиглаагүй эсхүл ашиглах бололцоогүй үр дүн захиалсан бол төсөлд зарцуулсан хөрөнгийг санд буцаан төлнө. Буцааж төлөөгүй тохиолдолд төсөл захиалах эрхийг 1 жилийн хугацаагаар хасаж болно. 9.4. Гэрээнд заасан шаардлагыг хангаагүй гэсэн үндэслэлээр захиалагч төслийн эцсийн үр дүнг хүлээн авахаас татгалзсан тохиолдолд уг ажлыг дахин гүйцэтгүүлэх буюу санхүүжүүлсэн хөрөнгийг гүйцэтгэгчээр нөхөн төлүүлэх арга хэмжээг авна. Энэ тохиолдолд тухайн гүйцэтгэгчийн төслийн сонгон шалгаруулалтад оролцох эрхийг 3 жилийн хугацаагаар түдгэлзүүлнэ. 9.5. Төслийн гүйцэтгэгч энэхүү журмын 8.4, 9.1 дэх заалтад заасныг зөрчсөн тохиолдолд уг ажлын удирдагчийн төсөл удирдах эрхийг 3 хүртэл жилийн хугацаагаар түдгэлзүүлнэ. 9.6. Төсөл хэрэгжүүлэхтэй холбогдон үүссэн маргааныг шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага хүлээн авч шийдвэрлэнэ. Хэрэв гомдол гаргагч энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрсөн тохиолдолд асуудлаа шүүхэд тавина.

~~~oooOooo~~~

21

 

Засгийн газрын 2015 оны 267 дугаар тогтоолын хавсралт

УЛСЫН ТӨСВИЙН САНХҮҮЖИЛТЭЭР ГҮЙЦЭТГЭСЭН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, ТУРШИЛТ, ЗОХИОН БҮТЭЭХ АЖЛЫН ҮР ДҮНД БИЙ

БОЛСОН ОЮУНЫ ӨМЧИЙГ ӨМЧЛҮҮЛЭХ, ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг зүйл

1.1. Энэхүү журмаар улсын төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын явцад бий болсон оюуны өмчийг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэхтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулна. 1.2. Улсын төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын явцад бий болсон оюуны өмчийг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх үйл ажиллагаанд инновацийн тухай хууль тогтоомж болон энэхүү журмыг мөрдөнө. 1.3. Улсын төсвийн санхүүжилтээс бусад хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын явцад бий болсон оюуны өмчийг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэхтэй холбогдох харилцаанд энэ журам үйлчлэхгүй.

Хоёр. Нэр томьёоны тодорхойлолт 2.1. Энэ журамд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:

2.1.1. “улсын төсвийн санхүүжилт” гэж эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлыг гүйцэтгэхэд зарцуулсан улсын төсөв болон улсын төсөвт байгууллагын авсан зээл, тусламж, хандивын хөрөнгийг;

2.1.2. “шинжлэх ухаан, технологийн төсөл” (цаашид “төсөл” гэх) гэж Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 3.1.8-д заасныг;

2.1.3. “шинжлэх ухаан, технологийн төсөл хэрэгжүүлэх, санхүүжүүлэх гэрээ” (цаашид “төслийн гэрээ” гэх) гэж эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажил хэрэгжүүлэхээр төслийн гүйцэтгэгчээс захиалагч, санхүүжүүлэгч байгууллагатай байгуулсан баримт бичгийг;

2.1.4. “захиалагч” гэж улсын төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэх эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлыг захиалсан төсвийн байгууллага, төрийн өмчит хуулийн этгээдийг;

2.1.5. “гүйцэтгэгч” гэж эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлыг хэрэгжүүлэхээр захиалагчтай төслийн гэрээ байгуулсан судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажилтан, иргэн, хуулийн этгээдийг;

2.1.6. “оюуны өмч” гэж Патентийн тухай хууль, Зохиогчийн эрх болон түүнд хамаарах эрхийн тухай хууль, Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуульд заасан оюуны бүтээл болон хүн, мал, амьтны эмчилгээ, оношилгооны арга, селекцийн дэвшилтэт үр дүн, программ хангамж, интеграл микросхемийн зураглал, ноу-хау, зураг, тайлан зэргийг;

2.1.7. “роялти” гэж Инновацийн тухай хуулийн 3.1.10-т заасныг; 2.1.8. “лиценз” гэж Патентийн тухай хуулийн 3.1.13-т заасныг; 2.1.9. “албадан лиценз” гэж Патентийн тухай хуулийн 3.1.15-д заасныг.

Гурав. Оюуны өмчийн удирдлага, зохион байгуулалт 3.1. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага нь төсөл хэрэгжүүлсний үр дүнд бий болсон оюуны өмчийн талаар мэдээллийн сан бүрдүүлж, оюуны өмчийг өмчлөх, эзэмших, ашиглах байдалд хяналт тавина.

22

 

3.2. Салбар шинжлэх ухааны чиглэлээр хэрэгжсэн төслийн явцад бий болсон оюуны өмчийг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх, ашиглуулах шийдвэрийг тухайн асуудлыг эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын Шинжлэх ухаан, технологийн зөвлөл гаргана. 3.3. Эрдэм шинжилгээний байгууллага нь оюуны өмчийн талаар баримтлах бодлоготой байна. Оюуны өмчийг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх, ашиглуулах асуудлыг энэхүү бодлогын хүрээнд Эрдмийн зөвлөл нь шийдвэрлэнэ. 3.4. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага нь тухайн жилд улсын төсвийн санхүүжилтээр шинээр гүйцэтгэх төслийн хүрээнд бий болох оюуны өмчийг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх холбогдох зохицуулалтыг энэхүү журмын 4.1-д заасан гэрээнд тусгуулах асуудлыг хариуцан зохион байгуулна.

Дөрөв. Оюуны өмчийг баталгаажуулах, бүртгэх 4.1. Улсын төсвийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлэх төслийг гүйцэтгэгч нь захиалагчтай байгуулсан гэрээний үндсэн дээр гүйцэтгэнэ. 4.2. Гэрээнд төслийг хэрэгжүүлэх хугацаа, нөхцөл, зардал, хүрэх үр дүн, оюуны өмч, түүнийг эзэмших, ашиглах, баталгаажуулах нөхцөл, оюуны өмчийг ашиглахыг хориглох нөхцөл, журам, лицензийн нөхцөлөөр ашиглуулах болон талуудын хооронд тохирсон бусад асуудлыг тусгана. 4.3. Гүйцэтгэгч нь төслийн үр дүнг захиалагчид хүлээлгэн өгснөөс хойш 6 сарын дотор оюуны өмчид эрхийн хамгаалалт хийлгэх мэдүүлгийг зохих журмын дагуу оюуны өмчийн байгууллагад гаргана. 4.4. Энэ журмын 4.3-т заасан хугацаанд мэдүүлэг гаргах шаардлагагүй гэж эрдэм шинжилгээний байгууллагын Эрдмийн зөвлөл шийдвэрлэсэн тохиолдолд энэ тухай саналаа мөн журмын 4.3-т заасан хугацаа дуусахаас 3-аас доошгүй сарын өмнө тухайн салбарын төрийн захиргааны төв байгууллагын Шинжлэх ухаан, технологийн зөвлөлд хүргүүлнэ. 4.5. Шинжлэх ухаан, технологийн зөвлөл нь энэхүү журмын 4.4-т заасан саналыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор уг саналыг судалж, тухайн оюуны өмчийг цаашид хэрхэн ашиглах тухай шийдвэр гарган Эрдмийн зөвлөлд хүргүүлнэ. 4.6. Захиалагч нь оюуны өмчийг байгууллагын нягтлан бодох бүртгэлийн холбогдох дансанд олон улсын ангилал, стандартын дагуу нэр, төрлөөр нь бүртгэж элэгдэл, хорогдлыг тооцно.

Тав. Оюуны өмчийг эзэмших, өмчлөх нөхцөл 5.1. Улсын төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын үр дүнд бий болсон шинэ бүтээл, бүтээгдэхүүний загвар, ашигтай загвар, барааны тэмдэг, газар зүйн заалт, зохиогчийн эрх болон түүнд хамаарах бүтээлийг гүйцэтгэгчид эзэмшүүлж, өмчлүүлж болно. 5.2. Энэ журмын 5.1-д зааснаас бусад үр дүн буюу оюуны өмчтэй холбогдох тайлан, зураг, программ хангамж, интеграл микросхемийн зураглал, ноу-хау зэргийг төслийн захиалагч эзэмшиж, ашиглана. 5.3. Иргэн, аж ахуйн нэгжийн улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэсэн төслийн хүрээнд бий болсон оюуны өмчийг эзэмшүүлж, өмчлүүлэхэд энэхүү журмын 5.1-д заасныг баримталж болох бөгөөд эзэмшиж, ашиглахад энэ журмыг мөрдөнө. 5.4. Энэ журмын 5.3-т заасны дагуу төслийг гүйцэтгэсэн иргэн, аж ахуй нэгж оюуны өмчийг эзэмшиж, өмчлөхөөс татгалзсан тохиолдолд захиалагч эзэмших эрхтэй. 5.5. Улсын төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээний ажлын үр дүнг эзэмшигч нь өндөр технологи, үндэсний инновацийг хөгжүүлэх асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр оюуны өмчийг ашиглан гадаад улсад үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулсан бол уг төрийн захиргааны төв байгууллагаас оюуны өмчийг эзэмшигчийн хууль бусаар олсон орлогыг хурааж,

23

 

улсын орлого болгох, оюуны өмч эзэмших эрхийг түдгэлзүүлэн дараагийн эзэмшигчид шилжүүлэх талаарх саналаа оюуны өмчийн байгууллагад хүргүүлж шийдвэрлүүлнэ.

Зургаа. Оюуны өмчийг ашиглах нөхцөл 6.1. Оюуны өмчийг эзэмшигч нь оюуны өмчийг холбогдох патент, гэрчилгээ олгогдсоноос хойш 3 жилийн дотор дараах хэлбэрээр ашиглаж болно:

6.1.1. оюуны өмчийг зориулалтын дагуу ашигласны үр дүнд бий болсон үр шимийг олж авах, худалдах, түүнийг эзэмших эрхээ шилжүүлэх;

6.1.2. оюуны өмчийг лицензийн гэрээгээр бусдад ашиглуулах; 6.1.3. үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх, эсхүл түүнд тулгуурлан гарааны

компани байгуулах; 6.1.4. оюуны бүтээлийн өртөг тооцсон үнэлгээг Патентийн тухай хуулийн 21.2-т

заасны дагуу хэрэглэх. 6.2. Энэ журмын 6.1-д заасны дагуу оюуны өмчийг эзэмшигч нь эрдэм шинжилгээний байгууллага бөгөөд зохиогч, судлаач болон эрдэм шинжилгээний байгууллагаас бусад хуулийн этгээд лицензээр эзэмшсэн тохиолдолд түүнд гэрээний үндсэн дээр роялти төлнө. 6.3. Гүйцэтгэгчийн эзэмшиж байгаа оюуны өмчийг захиалагч нь ашиглах тохиолдолд гэрээний үндсэн дээр зохих төлбөр төлнө. 6.4. Төрийн өмчийн оюуны өмчийг иргэн, аж ахуйн нэгжид эзэмшүүлж, ашиглуулах тохиолдолд тухайн иргэн, аж ахуйн нэгж роялти төлнө. Роялтийн хувь, хэмжээ нь тухайн оюуны өмчийг ашигласнаас олох орлогын 2-оос дээшгүй хувь байх бөгөөд орлогыг Шинжлэх ухаан, технологийн санд төвлөрүүлнэ. 6.5. Энэ журмын 6.2, 6.3, 6.9-т заасан төлбөр, роялтийн хэмжээг талууд гэрээгээр тохиролцоно. 6.6. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага нь энэхүү журмын 6.1-д заасан үүргээ биелүүлээгүй оюуны өмч эзэмшигчийн оюуны өмчийг албадан лицензээр ашиглуулах тухай хүсэлтээ Патентийн тухай хуулийн 20.1.2-т заасны дагуу оюуны өмчийн байгууллагад гаргаж шийдвэрлүүлнэ. 6.7. Улсын төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээний ажлын үр дүнд бий болсон оюуны өмчийг ашиглан гадаад улсад үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулах тохиолдолд өндөр технологи, үндэсний инновацийг хөгжүүлэх асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас зөвшөөрөл авах бөгөөд зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагаа эрхлэхийг хориглоно. 6.8. Оюуны өмчийг ашиглан гадаад улсад үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулахдаа тухайн улсад уг оюуны өмчийн эрхийг баталгаажуулж, хамгаалах арга хэмжээ авсан байна. 6.9. Онцгой нөхцөл байдал үүсэх үед болон үндэсний эрх ашгийг хангах зорилгоор Засгийн газар оюуны өмчийг Инновацийн тухай хуулийн 27.9-т заасны дагуу ашиглах эрхтэй байна.

Долоо. Оюуны өмчийн ашиглалтаас олсон орлогыг захиран зарцуулах

7.1. Эрх бүхий этгээд нь энэхүү журмын дагуу оюуны өмчийг ашигласнаас олсон төлбөр, роялтийн орлогыг Инновацийн тухай хуулийн 27.10-т заасны дагуу зарцуулна. 7.2. Энэ журмын 6.4-т заасан орлогыг шинжлэх ухаан, технологийн санд төвлөрүүлэн мөн журмын 7.1-д заасны дагуу зарцуулна. 7.3. Оюуны өмчийг Инновацийн тухай хуулийн 27.5-д заасны дагуу ашиглуулах тохиолдолд лиценз эзэмшигчээс авах роялтийн хэмжээг гэрээгээр тохиролцох бөгөөд

24

 

судлаач, нэгж, эрдэм шинжилгээний байгууллагад оногдох хувь, хэмжээг Патентийн тухай хуулийн 16.9-т заасныг үндэслэн тогтооно. 7.4. Оюуны өмчийг төрийн өмчит үйлдвэрийн газар нэвтрүүлсэн тохиолдолд олох роялти орлого нь Патентийн тухай хуулийн 16.10-т заасны дагуу зохицуулагдах бөгөөд судлаач, нэгж, эрдэм шинжилгээний байгууллагад оногдох хувь, хэмжээг Патентийн тухай хуулийн 16.9-т заасны дагуу тогтооно.

Найм. Бусад

8.1. Энэ журмын хэрэгжилтэд шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хяналт тавина. 8.2. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага нь жил бүр эрдэм шинжилгээний байгууллагуудын оюуны өмчийн эзэмших, ашиглах байдалд үзлэг хийнэ. 8.3. Оюуны өмчийг эзэмшигч нь жил бүр өөрийн эзэмшлийн оюуны өмчийн бүртгэл, ашиглалтын талаар шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад мэдээлнэ. 8.4. Оюуны өмчтэй холбогдон үүссэн маргааныг холбогдох хууль тогтоомж болон төслийн гэрээнд заасны дагуу шийдвэрлэнэ. Хэрэв гомдол гаргагч энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гомдлоо шүүхэд гаргана.

~~~oooOooo~~~

25

 

Засгийн газрын 2014 оны 374 дүгээр тогтоолын хавсралт

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БАЙГУУЛЛАГЫН ДЭРГЭД ГАРААНЫ КОМПАНИ БАЙГУУЛАХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журмын зорилго нь эрдэм шинжилгээний байгууллагын дэргэд гарааны компани байгуулах, бүртгүүлэх үндсэн зарчмыг тогтоох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулахад оршино. 1.2. Энэ журмын 1.1-д заасан эрдэм шинжилгээний байгууллага гэдэгт Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 11.2.1, 11.2.2, 11.2.3 дахь заалтад заасан байгууллагуудыг хамааруулна. 1.3. Гарааны компанийн шинжлэх ухаан, технологийн туршин нэвтрүүлэх үйл ажиллагааг Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулиар, инновацийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлтэй холбогдсон харилцааг Инновацийн тухай хууль, компани байгуулах, өөрчлөх, татан буулгах, удирдлага зохион байгуулалт, хяналтын бүтэц, хувьцаа эзэмшигчдийн эрх, үүрэгтэй холбоотой харилцааг Компанийн тухай хууль болон бусад холбогдох хуулиар зохицуулна. 1.4. Энэхүү журамд хэрэглэсэн дараах нэр томъёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:

1.4.1. “инновацийн төсөл” гэж Инновацийн тухай хуулийн 3.1.6-д заасныг; 1.4.2. “гарааны компани” гэж Инновацийн тухай хуулийн 3.1.8-д заасныг; 1.4.3. “инновацийн төсөл санаачлагч” (цаашид “төсөл санаачлагч” гэх) гэж оюуны

өмчийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах зорилгоор инновацийн төсөл санаачлан боловсруулж хэрэгжүүлэхээр хүсэлт гаргасан иргэнийг. 1.5. Инновацийн төсөл хэрэгжүүлэх хугацаа 3 хүртэл жил байна. 1.6. Инновацийн төслийн үр дүнд бий болох бүтээгдэхүүний технологийн туршилт боловсруулалтын ажлын онцлог, үр дүнгийн баталгаажилтаас хамаарч төсөл хэрэгжүүлэх хугацааг нэг удаа 2 хүртэлх жилээр сунгаж болно. Эрдэм шинжилгээний байгууллага инновацийн төсөл хэрэгжүүлэх хугацаа дуусахаас 1 сарын өмнө инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хугацааг сунгуулах тухай хүсэлтээ гаргана.

Хоёр. Инновацийн төслийг бүртгүүлэх 2.1. Төсөл санаачлагч нь гарааны компани байгуулах зорилгоор боловсруулсан инновацийн төсөл бүртгүүлэх хүсэлтийг оюуны өмчийн эрх эзэмшигч эрдэм шинжилгээний байгууллагын Эрдмийн зөвлөлд гаргана. 2.2. Төсөл санаачлагчийн нэр дээр өмчлөлтэй байгаа оюуны өмчийг тухайн эрдэм шинжилгээний байгууллага дээр хэрэгжсэн төслийн үр дүнд боловсруулсан бол төсөл санаачлагчийн хүсэлтийг харгалзан гарааны компани байгуулан инновацийн төсөл хэрэгжүүлж болно. 2.3. Инновацийн төсөл нь Инновацийн тухай хуулийн 14.1-д заасан дараах шаардлагыг хангасан байна:

2.3.1. инновацийг бий болгох нэгдсэн зорилго бүхий саналыг агуулсан байх; 2.3.2. хэрэгжүүлэх гэж байгаа төслийн давтагдаагүй байдал болон оюуны өмчийн

эрхийн баталгаажилтыг нотолсон байх; 2.3.3. инновацийн төслийн техник, эдийн засгийн үндэслэл болон үр ашгийн

тооцоог хийсэн байх; 2.3.4. инновацийн төсөл хэрэгжүүлэх хүний нөөц бүрдүүлсэн байх.

26

 

2.4. Инновацийн төсөл хэрэгжсэнээр бий болох бүтээгдэхүүн нь Инновацийн тухай хуулийн 15.1-д заасан шаардлагыг хангасан байна. 2.5. Инновацийн төсөл санаачлагч дор дурдсан бичиг баримтыг бүрдүүлэн энэ журмын 2.1-д заасан байгууллагын Эрдмийн зөвлөлд хүргүүлнэ:

2.5.1. гарааны компани байгуулах үндэслэл бүхий хүсэлт; 2.5.2. энэ журмын 2.3-т заасан шаардлага хангасан инновацийн төсөл.

2.6. Эрдмийн зөвлөл гарааны компани байгуулах инновацийн төслийг сонгохдоо Инновацийн тухай хуулийн 14.1-ийг удирдлага болгоно. 2.7. Эрдэм шинжилгээний байгууллага нь сонгосон инновацийн төслийг бүртгүүлэхдээ дор дурдсан баримт бичгийг бүрдүүлэн инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ:

2.7.1. инновацийн төслийг хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэсэн тухай Эрдмийн зөвлөлийн тодорхойлолт;

2.7.2. төсөл санаачлагчаас ирүүлсэн инновацийн төсөл. 2.8. Инновацийн тухай хуулийн 15.2-т заасны дагуу инновацийн бүтээгдэхүүн энэ хуульд заасан шаардлагад нийцэж байгаа эсэх талаарх дүгнэлтийг инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага шинжээчдийн дүгнэлтэд үндэслэн гаргана. 2.9. Инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага инновацийн төсөл нь Инновацийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлд тавигдах шаардлагыг хангасан тохиолдолд хүсэлт гаргасан өдрөөс хойш 14 хоногт багтаан бүртгэж, нэгдсэн мэдээллийн санд оруулна. 2.10. Инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага төслийг бүртгэсэн талаар эрдэм шинжилгээний байгууллагад албан бичгээр хариу мэдэгдэнэ.

Гурав. Гарааны компани байгуулах

3.1. Энэ журмын 2.9-т заасны дагуу бүртгэгдсэн инновацийн төслийн санаачлагч инновацийн төсөл хэрэгжүүлэх зорилго бүхий хуулийн этгээдийг Компанийн тухай хуульд заасны дагуу байгуулна. 3.2. Эрдэм шинжилгээний байгууллага нь шинээр байгуулагдсан гарааны компанийн талаарх мэдээллийг инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ. 3.3. Инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь шинээр улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн гарааны компанийн талаар татвар, гааль, хөдөлмөр, иргэний бүртгэл, иргэний харьяалал, шилжилт хөдөлгөөн, гадаадын хөрөнгө оруулалт болон газрын харилцааны асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагад албан бичгээр мэдэгдэнэ. 3.4. Энэ журмын дагуу байгуулагдсан компани нь Инновацийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжид заагдсан хөнгөлөлт, дэмжлэгийг эдэлнэ. 3.5. Гарааны компани нь энэ журмын 2.1-д заасан эрдэм шинжилгээний байгууллагатай лицензийн гэрээг байгуулах бөгөөд лицензийн гэрээг Оюуны өмчийн газарт бүртгүүлнэ. Лицензийн гэрээтэй холбогдон үүсэх харилцааг Патентийн тухай хуулийн дагуу шийдвэрлэнэ. 3.6. Гарааны компанийг үүсгэн байгуулагч нь хуулийн этгээд үүсгэн байгуулах гэрээ байгуулна. Энэхүү гэрээнд хамтарч ажиллах зарчим, хүлээх үүрэг, дүрмийн сан бүрдүүлэх, оюуны өмчийг эзэмших, ашиглах, технологийн нууцлалыг хадгалах зэрэг асуудлыг тохиролцон тусгасан байна. 3.7. Гарааны компанийн үүсгэн байгуулагч нь компанийн үйл ажиллагаанд ашиглах оюуны өмчийг эрх бүхий мэргэжлийн байгууллагаар үнэлүүлж, эрдэм шинжилгээний байгууллагын үндсэн хөрөнгийн эргэлтийн бус хөрөнгөд бүртгүүлсэн байна. 3.8. Эрдэм шинжилгээний байгууллага нь гарааны компанийн дүрмийн санг бүрдүүлэхэд Инновацийн тухай хуулийн 27.3-т заасны дагуу оролцож болно.

27

 

3.9. Гарааны компани Төлөөлөн удирдах зөвлөл (цаашид “Удирдах зөвлөл” гэх)-тэй байна. Компанийн үүсгэн байгуулагч нь дүрмийн санд оруулсан хөрөнгийн хувь хэмжээгээр Удирдах зөвлөлд төлөөллөө оруулна. Эрдэм шинжилгээний байгууллагыг төлөөлөх гишүүнийг Эрдмийн зөвлөл томилно. 3.10. Төсөл санаачлагч нь гарааны компанид удирдах албан тушаал эрхэлж болох бөгөөд энэ тухай эрдэм шинжилгээний байгууллагын дотоод журамд тусгасан байвал зохино. 3.11. Эрдэм шинжилгээний байгууллага нь гарааны компанид бойжуулах технологийг туршин зүгшрүүлэхэд эрдэм шинжилгээ, лаборатори, туршилт-судалгааны чиглэлээр шаардлагатай дэмжлэг, туслалцааг үзүүлнэ. Эрдэм шинжилгээний байгууллага нь гарааны компанид байр, интернет сүлжээ зэрэг дэд бүтцийг хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр ашиглуулж болно.

Дөрөв. Гарааны компанийн үйл ажиллагааг дуусгавар болгох

4.1. Эрдэм шинжилгээний байгууллагын дэргэд байгуулсан гарааны компанийн үйл ажиллагаа, инновацийн төслийн хэрэгжилтийн явц, үр дүнг Эрдмийн зөвлөл хагас жил тутам хэлэлцэнэ. 4.2. Байгуулагдсанаас хойш 1 жилийн хугацаанд инновацийн туршилтын үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлээгүй буюу эрхлэх боломжгүй болохыг Эрдмийн зөвлөл тогтоосон тохиолдолд эрдэм шинжилгээний байгууллага компанийн үүсгэн байгуулагчидтай зөвшилцсөний үндсэн дээр гарааны компанийн хэрэгжүүлж байгаа төслийг зогсоох хүсэлтийг инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад гаргаж болно. 4.3. Инновацийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь энэ журмын 4.2-т заасан хүсэлтийг судлан зохих шийдвэр гарган 14 хоногт багтаан эрдэм шинжилгээний байгууллагад хариу мэдэгдэнэ. 4.4. Инновацийн төсөл хэрэгжүүлэх хугацаа дууссан тохиолдолд гарааны компанийн үйл ажиллагааг үргэлжлүүлэх эсэх асуудлыг компанийн үүсгэн байгуулагч эсхүл хувьцаа эзэмшигч шийдвэрлэнэ. 4.5. Гарааны компанийн үйл ажиллагааны явцад бий болсон эд хөрөнгөд Инновацийн тухай хуулийн 17.1.3-т заасны дагуу түргэвчилсэн элэгдэл хорогдол тооцно.

Тав. Бусад

5.1. Гарааны компанийн үйл ажиллагааны мэдээллийн нууцлалыг хадгалах, хамгаалах, ашиглахтай холбогдсон харилцааг Төрийн нууцын тухай, Байгууллагын нууцын тухай, Хувь хүний нууцын тухай хуульд заасны дагуу зохицуулна. 5.2. Мэдээллийн нууцыг хадгалах, хууль бус эзэмшлээс сэргийлэхтэй холбоотой хариуцлага, эрх, үүргийн талаар гарааны компанийг үүсгэн байгуулагч талууд гэрээгээр нарийвчлан тогтооно.

~~~oooOooo~~~

28

 

Засгийн газрын 2007 оны 147 дугаар тогтоолын хавсралт

ШИНЖЛЭХ УХААН, ТЕХНОЛОГИЙН САЛБАРЫН ШАГНАЛ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 22.1-д заасан “Байгаль, нийгмийн ухааны шагнал” болон “Технологийн дэвшлийн шагнал”, “Шинжлэх ухаан, технологийн олон улсын хамтын ажиллагааны шагнал” горилох бүтээлийг нэр дэвшүүлэх, холбогдох бичиг баримтыг бүрдүүлэх, материал хүлээн авах, шалгаруулах, шагнал гардуулахтай холбогдсон харилцааг энэхүү журмаар зохицуулна. 1.2. “Байгаль, нийгмийн ухааны шагнал”-ыг жил бүр 2 хүртэл бүтээлд, “Технологийн дэвшлийн шагнал”-ыг 2 жил тутам 1 бүтээлд, “Шинжлэх ухаан, технологийн олон улсын хамтын ажиллагааны шагнал”-ыг 2 жил тутам 1 бүтээлд Засгийн газрын шийдвэрээр олгоно.

Хоёр. Шагналд нэр дэвшүүлэх бүтээлд тавигдах шаардлага

2.1. “Байгаль, нийгмийн ухааны шагнал”-ыг байгаль, нийгмийн шинэ үзэгдэл, зүй тогтлыг тодорхойлж, шинжлэх ухааны нээлт хийсэн иргэн, судлаачдын хамтлагт олгох бөгөөд уг бүтээл нь дор дурдсан шаардлага хангасан байна:

2.1.1. зарчмын шинэ технологи, техник, багаж, тоног төхөөрөмж, материал, бодисыг бий болгох, ашиглах боломж бүрдүүлсэн, эсхүл урьд нь нээгдэж тайлбарлагдаагүй байгаль, нийгмийн шинэ үзэгдэл, зүй тогтлыг тодорхойлсон байх;

2.1.2. техник, технологийн хөгжилд шинэ чиглэл нээсэн буюу Патентийн тухай хуулийн 3.1.1, 4.3-д заасан шинэ бүтээлийн түвшин агуулсан байх;

2.1.3. шинжлэх ухааны холбогдох салбарын гадаад, дотоодын эрдэмтэд хүлээн зөвшөөрсөн байх;

2.1.4. үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх, ашиглах замаар эдийн засаг, нийгэмд бодитой үр ашиг өгөх.

2.2. “Технологийн дэвшлийн шагнал”-ыг өндөр үр ашиг, ач холбогдол бүхий шинэ технологи, бүтээгдэхүүн, материал зохион бүтээж, үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэн ашигласан иргэн, байгууллагад олгоно. Уг бүтээл нь дор дурдсан шаардлага хангасан байна:

2.2.1. олон улсын техник, технологийн хөгжлийн тэргүүний түвшинг хангасан байх;

2.2.2. экологийн хувьд цэвэр, эдийн засгийн үр ашиг, нийгэмд үзүүлэх нөлөөлөл нь амьдрал дээр нотлогдсон байх. 2.3. "Шинжлэх ухаан, технологийн олон улсын хамтын ажиллагааны шагнал"-ыг Монгол Улсын шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан гадаадын иргэн, байгууллагад олгох бөгөөд энэ шагналд дэвшүүлэхэд дор дурдсан шаардлага тавина:

2.3.1. Монгол Улсын иргэн, байгууллагад дэлхийн шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүний болон өндөр технологийн ололтыг эзэмшүүлэх, шинжлэх ухааны нарийн мэргэшлийн боловсон хүчин бэлтгэхэд онцгой хувь нэмэр оруулсан;

2.3.2. Монгол Улсын шинжлэх ухаан, технологийн гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөтгөн хөгжүүлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулсан;

2.3.3. Монгол Улсын эрдэм шинжилгээний байгууллагын сорилт туршилтын баазыг бэхжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан.

29

 

2.4. Энэ журмын 2.2, 2.3-д заасан шагналд нэр дэвшүүлэх бүтээлийн үр дүн нь уг бүтээлийг шагналд дэвшүүлэхээс нэг жилээс доошгүй хугацааны өмнө үйлдвэрлэлд (практикт) нэвтэрч бодитой үр дүн өгсөн байна.

Гурав. Шагналд нэр дэвшүүлэх 3.1. Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шагналд нэр дэвшүүлэх тухай зарыг тухайн жилийн 1 дүгээр сард багтаан шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэл, вэб сайтаар дамжуулан нийтэд зарлана. 3.2. Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шагналд дор дурдсан байгууллага нэр дэвшүүлэх эрх эдэлнэ:

3.2.1. Төрийн захиргааны төв байгууллага; 3.2.2. аймаг, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар; 3.2.3. Шинжлэх ухааны академи; 3.2.4. шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 12.2-т зааснаар улсын

бүртгэлд бүртгүүлсэн эрдэм шинжилгээний байгууллагын эрдмийн зөвлөл; 3.2.5. өмчийн хэлбэрээс үл хамааран 50-аас дээш ажиллагчтай үйлдвэр, аж

ахуйн нэгж, байгууллагын хамт олны хурал; 3.2.6. Монгол Улсаас гадаад оронд суугаа Элчин сайдын яам.

3.3. Хэд хэдэн байгууллага хамтарч шагналд нэр дэвшүүлж болно. Энэ тохиолдолд эдгээр байгууллагын аль нэг нь толгойлогч байгууллагын үүрэг гүйцэтгэнэ. Бусад нь хамтран дэвшүүлэгч байна. 3.4.Төрийн шагнал болон түүнтэй дүйцэх шагнал авсан, эсхүл нэр дэвшүүлсэн бүтээлийг шинжлэх ухаан, технологийн шагналд давхардуулан нэр дэвшүүлэхгүй. 3.5. Шинжлэх ухаан, технологийн шагналд нэр дэвшүүлсэн, энэ журмын 4.7-д зааснаас бусад бүтээл, зохиогчдын талаархи мэдээлэл нийтэд нээлттэй байна. Бүтээлийг шагналд нэр дэвшүүлэхээр хэлэлцэхэд үр дүнг нь нэвтрүүлэн ашиглагч байгууллагуудын төлөөллийг заавал оролцуулсан байна. 3.6. Хамтын бүтээлийг нэр дэвшүүлэхэд зохиогчийн хамтлаг нь 5 хүнээс хэтрэхгүй байна. Зохиогчийн хамтлаг 5 хүнээс илүү байгаа тохиолдолд уг бүтээлийг бий болгоход гишүүн тус бүрийн оруулсан бодит хувь нэмэр, оролцоог байгууллагын эрдмийн зөвлөлийн хурал, эсхүл хамт олны хурлын нууц санал хураалтаар шийдвэрлэж шагналд дэвшүүлэх зохиогчийг сонгоно. Эрдмийн зөвлөл (хамт олны)-ийн хурлыг түүний бүрэлдэхүүний дөрөвний гурваас доошгүй нь оролцож, олонхийн санал авсан дарааллаар хамтлагийн гишүүнийг нэр дэвшүүлнэ. 3.7. Шагналд нэр дэвшүүлж байгаа бүтээлийг бий болгоход захиргааны буюу зохион байгуулалтын ажил эрхэлж байсан хүнийг зохиогчийн хамтлагийн бүрэлдэхүүнд оруулахгүй. 3.8. Хамтын бүтээлийн зохиогчдын бүрэлдэхүүн, оролцоог нэр дэвшигч бүхэн хүлээн зөвшөөрч гарын үсэг зурсан байна. 3.9. Хөтөлбөр, төсөл, төлөвлөгөө, гэрээний үндсэн дээр Монгол Улсын холбогдох байгууллагатай хамтран гүйцэтгэсэн бүтээл нь шагналд нэр дэвшиж байгаа бол уг бүтээлийн зохиогчийн хамтлагийн бүрэлдэхүүнд гадаадын иргэнийг оруулж болно. 3.10. "Технологийн дэвшлийн шагнал", "Шинжлэх ухаан, технологийн олон улсын хамтын ажиллагааны шагнал"-д байгууллагыг нэр дэвшүүлэх бол тухайн бай-гууллагын хамт олны хурлаас гаргасан шийдвэрийг холбогдох төрийн захиргааны төв байгууллага нь шинжлэх ухаан, технологийн зөвлөлийн хурлаараа хэлэлцэн дэвшүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. 3.11. Шагналд нэр дэвшүүлж байгаа бүтээлийн талаархи материалыгг тухайн жилийн 6 дугаар сарын 30-ны дотор Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яаманд хүргүүлж бүртгүүлсэн байна.

30

 

Дөрөв. Шагналд нэр дэвшүүлэх материалыг бүрдүүлэх 4.1. Дор дурдсан материалыг 2 хувь бүрдүүлж, энэ журмын 4.5-д заасан дарааллаар байрлуулан тус бүрийг хавтаслан энэхүү журмын 3.11-д заасан хугацаанд Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яаманд хүлээлгэн өгч бүртгүүлсэн тохиолдолд бүтээлийг "Байгаль, нийгмийн ухааны шагнал", "Технологийн дэвшлийн шагнал"-д нэр дэвшүүлсэнд тооцоно.

4.1.1. шагналд нэр дэвшүүлэх тухай албан бичиг (журмын 1 дүгээр хавсралт); 4.1.2. хэвлэн нийтлүүлэх зөвшөөрлийн бичиг. Энэхүү зөвшөөрлийн бичгийг уг

бүтээлийг шагналд дэвшүүлж байгаа байгууллагын албан бичгийн хэвлэмэл хуудсан дээр үйлдэж, тухайн байгууллагын дарга (захирал)-ын гарын үсэг зурж, тамга (тэмдэг) дарж, огноо, дугаар тавьсан байна. Зөвшөөрлийн бичигт нэр дэвшүүлж байгаа бүтээлийн нэр, агуулга, зохиогчдын овог, нэр, тэдгээрийн албан тушаал, уг бүтээлийг хэвлэлд нийтлэх тухай тусгана;

4.1.3. шагналд нэр дэвшүүлсэн байгууллагын эрдмийн зөвлөл (хамт олон)-ийн хурлын тэмдэглэл (журмын 2 дугаар хавсралт);

4.1.4. тухайн бүтээлд зохиогчдын оруулсан бодит хувь нэмрийн тухай тодорхойлолт. Үүнийг зохиогчдын хамтлагийн гишүүн нэг бүрээр гаргаж, зохиогчийн овог, нэр, одоогийн болон тухайн ажлыг гүйцэтгэх үед эрхэлж байсан ажил, албан тушаал, эрдмийн зэрэг, цол, бүтээлд оруулсан хувь нэмрийг тусгана. Нэг зохиогчтой бүтээлийг дэвшүүлсэн бол зохиогчийн хувь нэмрийн тодорхойлолт шаардлагагүй;

4.1.5. зохиогчдын тухай танилцуулга. Нэр дэвшүүлж байгаа ажлын зохиогчдийн тухай танилцуулгыг хамтлагийн гишүүн тус бүрээр, тэдгээрийн ажиллаж байгаа байгууллагын хэвлэмэл хуудсан дээр үйлдэж, нэр дэвшигчийн гарын үсгийг зуруулж, байгууллагын удирдах албан тушаалтан батламжилсан байна. Энэхүү танилцуулгад дор дурдсан мэдээллийг заавал тусгана:

4.1.5.1. овог, нэр (иргэний үнэмлэхтэй тохирч байх шаардлагатай), төрсөн он, сар, өдөр;

4.1.5.2. иргэний үнэмлэх, түүнтэй адилтгах баримт бичиг; 4.1.5.3. ажиллаж байгаа байгууллагын нэр (байгууллагын нэрийг товчлол-

гүйг); 4.1.5.4. эрхэлж байгаа ажил, албан тушаал; 4.1.5.5.эрдмийн зэрэг, цол; 4.1.5.6. алдар цол, шагнал (хэдийд ямар шагнал авсан); 4.1.5.7. тухайн байгууллагын шуудангийн хаяг, утасны дугаар; 4.1.5.8. гэрийн хаяг, утасны дугаар; 4.1.5.9. Зохиогчийн 4х6 хэмжээний 2 хувь зураг (сүүлийн 6 сарын дотор

авахуулсан). Тайлбар: Шагналд дэвшигч тэтгэвэрт гарсан бол уг ажлыг гүйцэтгэх

үедээ ажиллаж байсан буюу толгойлогч байгууллагын албан бичгийн хэвлэмэл хуудсыг ашиглана Нэр дэвшүүлснээс хойш зохиогчийн танилцуулгад өөрчлөлт (ажил, албан тушаал, хаяг, утас) орсон бол энэ тухай Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яаманд мэдэгдэнэ.

4.1.6. бүтээлийн 2 хувь үйлдсэн дэлгэрэнгүй тайлбар-танилцуулга. Танилцуулгад ажлын үндсэн агуулга, үр дүн, эдийн засгийн үр ашиг, нийгэмд үзүүлэх нөлөөлөл, үр дүнг хэрэглэсэн байдал, цаашид ашиглагдах хэтийн төлөв, шинжлэх ухаан, технологийн болон техник-эдийн засгийн үзүүлэлтүүдийг бүрэн тусгана. Уг ажлыг улсын захиалгатай төсөл, хөтөлбөр, сэдэвт ажлын хүрээнд хэрэгжүүлсэн бол энэ тухай дурдана. Бүтээлийн дэлгэрэнгүй тайлбар-танилцуулгад шинэ технологи, техник, багаж төхөөрөмж, материал, бодисын үндсэн үзүүлэлт, ашиглалтын нөхцөлийг нээн харуулахаас гадна эх орны болон гадаадын ижил төрлийн бүтээлүүдтэй харьцуулсан дүгнэлт гаргаж, бүтээлийн үнэт чанарыг тусгасан байна. Шаардлагатай зураг, загвар, бүдүүвч зэрэг материалыг хавсаргаж, энэ ажлын

31

 

хүрээнд нийтлүүлсэн бүтээлийн жагсаалт, авсан патент, зохиогчийн эрхийн гэрчилгээ, байгууллага, эрдэмтдээс өгсөн дүгнэлт, санал, шүүмжийг оруулна. Тайлбар-танилцуулгыг "Arial"-ы 12-ын стандартаар 1.5 интервалаар А4-ын цаасан дээр бичсэн байна.

4.1.7. Шагналд нэр дэвшүүлсэн бүтээлийн товчоон. Товчоон нь А4 цаасан дээр бичсэн 10 хуудаснаас хэтрэхгүй байна. Товчооныг 5 хувь үйлдэж, тус бүрийг эмхтгэл хэлбэрээр бэлтгэнэ. Товчоонд ажлын товч агуулга, шинжлэх ухаан, практикийн үндсэн ололт, үр дүнг ашигласан хүрээ, эдийн засгийн үр ашиг, шинэлэг байдлын үнэлгээ, ижил төрлийн бүтээлтэй харьцуулсан дүн зэргийг тусгана. Товчооны эцсийн хуудсанд бүх зохиогчдын овог, нэрийг нэг баганад дэлгэрэнгүй бичиж гарын үсэг зуруулсан байна.

4.1.8. Хураангуй. Хураангуй нь 1 хуудас байна. Түүний нэг талд шагналд дэвшүүлж байгаа бүтээлийн нэр, байгууллагын нэр, зохиогчдын овог, нэр, ажлын газар, эрхэлж байгаа ажил, албан тушаал, эрдмийн зэрэг, цолыг бичих бөгөөд удирдагчийг эхэнд нь бичиж тэмдэглэгээ хийнэ. Цаасны нөгөө талд бүтээлийн товч агуулга, түүний шинжлэх ухаан, технологийн үндсэн санаа, үр дүн, ач холбогдол, эдийн засаг, нийгмийн өгөөжийн талаар бичнэ.

4.1.9. нэмэлт материал. Нэмэлт материалыг нэр дэвшигч үзэмжээрээ бэлтгэх бөгөөд түүнд техникийн зураг, бүдүүвч, зохиогчийн эрхийн гэрчилгээний хуулбар, гэрэл зураг, сонин, сэтгүүлийн хайчилбар зэрэг байж болно. Энэхүү нэмэлт материалыг тусад нь хавсаргана. 4.2. "Технологийн дэвшлийн шагнал"-д байгууллагыг нэр дэвшүүлэх тохиолдолд энэ журмын 4.1.4- 4.1.5-д зааснаас бусад материал, баримт бичгийг энэхүү журмын шаардлагад нийцүүлэн бүрдүүлнэ. 4.3. "Шинжлэх ухаан, технологийн олон улсын хамтын ажиллагааны шагнал"-д гадаадын иргэн, байгууллагыг дэвшүүлэхдээ дор дурдсан материал бүрдүүлнэ:

4.3.1. шагналд нэр дэвшүүлэх тухай албан бичиг. Уг албан бичигт шагналд дэвшүүлэх болсон үндэслэлийг товч тодорхойлж, холбогдох баримт материалаар нотолсон байн;

4.3.2. шагналд нэр дэвшүүлж байгаа байгууллагын хамт олны хурлын тэмдэглэл; 4.3.3. шагналд нэрийг нь дэвшүүлж байгаа гадаадын иргэн, байгууллагын тухай

танилцуулга. Танилцуулгад аль улсын ямар байгууллага (иргэн) болох, үйл ажиллагааны чиглэл, манай улсын холбогдох байгууллагатай хамтран ажилласан туршлага, байгууллага (иргэн)-ын шуудангийн болон интернэтийн хаяг, вэб сайтыг тусгасан байна;

4.3.4. шагналд нэр дэвшиж байгаа байгууллага (иргэн)-аас манай улсын шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэхэд оруулсан хувь нэмрийг энэ журмын 2.3-т заасан шаардлагын дагуу гаргасан дэлгэрэнгүй танилцуулга. Танилцуулгад тухайн байгууллага, иргэнээс манай улсын шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх талаар хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, үйл ажиллагааны цар хүрээ, эдийн засаг, нийгэм, шинжлэх ухаан, технологийн бодит үр дүн, өгөөжийг баримт материалаар нотлон харуулсан байхаас гадна уг үйл ажиллагааны үр дүнг хүртэгч монголын талын байгууллагуудын санал, үнэлгээ, дүгнэлтийг тусгасан байна. 4.4. Бүрдүүлсэн материалд байгаа бүтээлийн нэр, байгууллагын нэр, зохиогчдын овог, нэр, ажлын газар, эрхэлж байгаа ажил, албан тушаал зөрүүгүй байна. 4.5. Шагналд нэр дэвшүүлсэн материалыг энэ журмын 4.1.1-4.1.9-д заасан дарааллаар байрлуулна. 4.6. Бүрдүүлсэн материал нь монгол хэл дээр байх бөгөөд товчилсон үг хэрэглэхгүй, гадаад хэл дээр хэвлэгдсэн материалыг хавсаргах бол орчуулан нотариатаар баталгаажуулсан байна. 4.7. Нууцын зэрэглэлтэй бүтээлийг нэр дэвшүүлж байгаа бол бүрдүүлсэн материалд нууцын тэмдэг дарсан байна.

32

 

Тав. Бүтээлийг хүлээн авах, шалгаруулах 5.1. Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шагналд нэр дэвшүүлж, энэ журамд заасан шаардлагын дагуу бүрдүүлсэн материал, баримт бичгийг зохиогч болон түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яаманд энэ журмын 3.11-д заасан хугацаанд хүлээлгэн өгч бүртгүүлнэ. 5.2. Бүрдүүлэлт дутуу материалыг хүлээн авахгүй. Үнэлгээнд оруулсан материал, баримт бичгийг зохиогчдод буцаан олгохгүй, зохих журмын дагуу архивт шилжүүлнэ. 5.3. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яамнаас шинжээчийн дүгнэлт гаргуулахаар шийдвэрлэсэн бүтээлийн жагсаалтыг шагнал олгох өдрөөс 3 сараас доошгүй хугацааны өмнө зохиогчийн нэрийн хамт хэвлэлд нийтэлж, олон нийт, мэргэжлийн байгууллага, хүмүүсийн саналыг авна. Санал өгөх этгээд нь овог, нэр, эрхэлж байгаа ажил, албан тушаал, байгууллага, гэрийн хаяг, утасны дугаарыг гаргацтай бичиж ирүүлнэ. Нэр, хаяг тодорхойгүй буюу журамд заасан шаардлага хангаагүй саналыг хүлээн авахгүй. 5.4. Дэвшүүлсэн бүтээлд шинжээчийн дүгнэлт гаргаж шалгаруулах, шагнал олгох санал бэлтгэх ажлыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам дор дурдсан журмаар зохион байгуулна:

5.4.1. шагналд дэвшүүлсэн материалыг хүлээн авч энэ журмын шаардлагыг хангаж байгаа, эсэхийг шалгах;

5.4.2. шаардлага хангасан бүтээлд шинжээчийн дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий холбогдох эрдэмтэн, мэргэжилтний бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсгийг сайдын тушаалаар томилно;

5.4.3. энэхүү журмын 5.4.2-т заасан шинжээчийн дүгнэлтийг төрийн захиргааны төв байгууллагын төлөөлөл бүхий комиссын хурлаар хэлэлцүүлэн шагнал олгохоор дэвшүүлэх бүтээлийг сонгоно. Сонгосон бүтээлийн талаархи материалыг тухайн жилийн 10 дугаар сард багтаан Засгийн газарт оруулж шийдвэрлүүлнэ. Шалгаруулах комиссын бүрэлдэхүүнийг нэр дэвшсэн бүтээлийн хамаарах салбарыг харгалзан шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн тухай бүр томилно. 5.5. Энэ журмын 2-т заасан шаардлага хангасан бүтээл гараагүй тохиолдолд журмын 1.2-т заасан шагналуудыг олгохгүй.

Зургаа. Шалгарсан бүтээлийг баталгаажуулах, шагнал олгох

6.1. Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шагналыг Монгол Улсын шинжлэх ухааны ажилтны өдрөөр олгоно. 6.2. Шагналыг Монгол Улсын Ерөнхий сайд ёслол хүндэтгэлтэйгээр гардуулна. 6.3. Шагналын үнэмлэхэд Монгол Улсын Ерөнхий сайд гарын үсэг зурна. 6.4. Шагналыг дагалдах мөнгийг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага зохиогчийн багийн гишүүдэд тэнцүү хуваарилж олгоно. Нас барсан хүний шагналыг хууль ёсны өв залгамжлагчид нь зохих хууль тогтоомжид нийцүүлэн олгоно. 6.5. "Шинжлэх ухаан, технологийн олон улсын хамтын ажиллагааны шагнал"-ыг гардан авах нэг хүний тухайн орноос Улаанбаатарт ирэх, буцах онгоцны билет, Улаанбаатарт 3 хоног байх зочид буудал, хоолны зардлыг Монголын тал хариуцана. 6.6. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь шагнал хүртэгчдийн мэдээллийн санг бүрдүүлнэ.

~~~oooOooo~~~

33

 

Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шагнал олгох журмын 1 дүгээр хавсралт

Шинжлэх ухаан, технологийн шагналд нэр дэвшүүлэх албан бичгийн үлгэрчилсэн загвар

1. Шинжлэх ухаан, технологийн шагналд нэр дэвшүүлэх албан бичгийг уг шагналд нэр дэвшүүлж байгаа байгууллагын албан бичгийн хэвлэмэл хуудсан дээр дор дурдсан загвараар 2 хувь үйлдэнэ: «-------------------------------------------- байгууллагын эрдмийн зөвлөл (хамт олон) (байгууллагын бүтэн нэр) шинжлэх ухаан, технологийн салбарын 200.. оны шагналд "--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------" (ажлын нэр, түүний агуулгыг маш товч, оновчтой тусгана) ажлыг дэвшүүлж байна. Энэ ажлын зохиогчдын хамтлагийн гишүүд нь: 1. ------------------------------------------------------------------------------ (Зохиогчийн овог, нэр, эрдмийн зэрэг, цол, ажилладаг байгууллага, албан тушаал) 2. ------------------------------------------------------------------------------ 3. ----------------------------------------------------------------------------- (гэх мэт) нар болно. 2. Нэр дэвшүүлэх албан бичигт зохиогчдын нэрсийг цагаан толгойн үсгийн дарааллаар бичих бөгөөд удирдагчийг нэрсийн жагсаалтын эхэн дээр "бүтээлийн удирдагч" гэсэн тодотголтойгоор бичнэ. 3. Шагналд нэр дэвшүүлж байгаа бүтээлийн зохиогч өндөр насны тэтгэвэрт гарсан бол түүний сүүлд ажиллаж байсан байгууллага, эрхэлж байсан албан тушаалыг бичнэ. 4. Нэр дэвшүүлэх албан бичигт дор дурдсан зүйлийг тусгасан байна:

Бүтээлийн товч агуулга; Шагналд дэвшүүлэх болсон үндэслэл; Бүтээлийн ерөнхий үнэлгээ; Бүтээлийг боловсруулж (туурвиж) эхэлсэн болон дууссан хугацаа, үр дүнг нь

практикт хэрэгжүүлсэн үе; 5. Шагналд нэр дэвшүүлэх албан бичгийг уг бүтээлийг дэвшүүлэгч байгууллагын албан бичгийн хэвлэмэл хуудсан дээр үйлдэж, тухайн байгууллагын дарга (захирал) гарын үсэг зурж, баталгаажуулна.

34

 

Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шагнал олгох журмын 2 дугаар хавсралт

Шинжлэх ухаан, технологийн шагналд нэр дэвшүүлсэн байгууллагын эрдмийн зөвлөл (хамт олон)-ийн хурлын

тэмдэглэлийн үлгэрчилсэн заавар

Шинжлэх ухаан, технологийн шагналд нэр дэвшүүлсэн байгууллагын эрдмийн зөвлөл (хамт олон)-ийн хурлын тэмдэглэлийг дараахь загвараар 2 хувь үйлдэнэ:

«-------------------------------------------- байгууллагын эрдмийн (байгууллагын бүтэн нэр) зөвлөл (хамт олон)-ийн хурлын тэмдэглэлээс

20.. оны ... дүгээр сарын ...-ны өдөр № .......................... хот Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн .................... хүн. Хуралд оролцсон ............................ хүн. Шинжлэх ухаан, технологийн 200.. оны шагналд нэр дэвшүүлэх "------------------------------------------" бүтээл болон түүний зохиогчдын бүрэлдэхүүний тухай сонсов. (ажлын нэр) Хэлэлцэж байгаа асуудлаар ---------------------------------- нар үг хэлж, санал гаргав (Хүмүүсийн хэлсэн үг, гаргасан саналыг бичнэ). Бүтээлийг шагналд нэр дэвшүүлэх болон түүний зохиогчийн бүрэлдэхүүнийг тогтоох талаар нууц санал хураалт явуулав. Нууц санал хураалтад --- хүн оролцов. Нууц санал хураалтын дүнг үндэслэн: 1. "-------------------------------------------------" бүтээлийг шинжлэх ухаан, технологийн ( бүтээлийн нэр) салбарын 200.. оны шагналд нэр дэвшүүлэв. Нууц санал хураалтын дүнгээр уг бүтээлийг шагналд нэр дэвшүүлэх саналыг дэмжсэн ___, дэмжээгүй ____, хүчингүй хуудас ____, санал хураалтын хувь ____. 2. Шинжлэх ухаан, технологийн 200.. оны шагналд нэр дэвшүүлж байгаа энэхүү бүтээлийн зохиогчийн багийн бүрэлдэхүүнийг дор дурдсанаар тогтов: № Овог, нэр,

эрдмийн зэрэг, цол,

Ажлын газар, албан тушаал

Санал хураалтын дүн Дэмжсэн Дэмжээгүй Хүчингүй

хуудас 1 2 3 4 5 Эрдмийн зөвлөл (хамт олон)-ийн дарга ------------------------------------ Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга ------------------------------------» Тайлбар: Энэхүү тэмдэглэлд тухайн байгууллагын тамга дарж баталгаажуулсан байна. Хэрэв зохиогчийн багийн бүрэлдэхүүнд өөр байгууллагын хүн орж байгаа бол түүний ажилладаг үндсэн байгууллага нь түүнийг дээрх маягаар дэвшүүлж баримт бичгийг бүрдүүлнэ.

~~~oooOooo~~~

35

 

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН ТАМГЫН ГАЗРЫН ДАРГЫН

ЗАХИРАМЖ

36

 

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын 2001 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн

54 дүгээр захирамжийн 1 дүгээр хавсралт

ШИЛДЭГ ЗАЛУУ ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖИЛТАН, СУДЛААЧДАД МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН НЭРЭМЖИТ ШАГНАЛ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1. Судалгаа шинжилгээний бүтээл туурвилаараа дэлхийн болон эх орныхоо шинжлэх ухааны хөгжилд тодорхой хувь нэмэр оруулсан, авъяаслаг залуу судлаачдыг хөхүүлэн дэмжих, шинжлэх ухаанд залуу үеийг татан оролцуулах зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагналыг жил тутам шинжлэх ухааны салбарын нэг ажилтанд олгож байна. 2. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагналаар судалгааны ажлын үр дүн, бүтээл туурвил нь онол-арга зүйн түвшин, хэрэглээний өгөөжөөрөө онцгойрон тэргүүлсэн 35 хүртэлх насны Монгол Улсын иргэнийг шагнана. 3. Нэрэмжит шагнал нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн гарын үсэг бүхий өргөмжлөл, 500.000-1000.000 төгрөгийн дагалдах мөнгөн шагнал буюу түүнтэй дүйцэх хэмжээний үнэ бүхий зүйл байх бөгөөд жил бүр Бүгд Найрамдах Улс тунхагласны баярын өдрийг тохиолдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Төрийн ордонд гардуулна.

Хоёр. Нэр дэвшүүлэх, шалгаруулах

1. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагналд шалгаруулахаар эрдэм шинжилгээний байгууллага /эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, төв, их, дээд сургууль/ нэр дэвшүүлж, нэр дэвшигчийн бичиг баримтыг Шинжлэх ухааны академийн Тэргүүлэгчдийн газар жил бүрийн 11 дүгээр сарын 10-ны дотор хүлээн авна. 2. Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагналд нэр дэвшигч нь дэлхийн болон Монголын шинжлэх ухаанд дорвитой хувь нэмэр оруулсан, онолын гүнзгий мэдлэгтэй, хамт олондоо нэр хүндтэй ажилтан байна. 3. Нэр дэвшигчийн бичиг баримт нь үнэн зөв бөгөөд баталгаажсан /эрдмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцсэн, дотоод, гадаадын нэр хүнд бүхий эрдэм шинжилгээний бичиг, сэтгүүл зэрэгт хэвлэгдсэн, ишлэл авсан, шинэ бүтээлийн патент, зохиогчийн эрх хамгаалсан, хүсэлт, тодорхойлолт зэрэг нь санаачилга гаргагчийн гарын үсэг, тамга тэмдэгтэй байх/ байна. 4. Нэр дэвшигчийн судалгааны ажлын үр дүн, гаргасан нээлт, шинэ санаа дүгнэлт, үзэл баримтлал, шинжлэх ухаанд оруулсан хувь нэмэр нь товч тодорхой хийгээд тооцоо, баримтаар нотлогдсон байна. 5. Шинжлэх ухааны академийн Тэргүүлэгчдийн газар 3 хүртэл нэр дэвшигчийг шалгаруулж Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт уламжилж, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэг нэг бүтээлийг сонгон шалгаруулж Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид танилцуулна. 6. Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагнал хүртсэн бүтээлийн тодорхойлолт, холбогдох бусад баримт бичгийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын архивт хадгална.

Гурав. Бүрдүүлэх бичиг баримт Дараах бичиг баримтыг бүрдүүлнэ. Үүнд:

1. ШУА-ийн тэргүүлэгчдийн хурлын протокол, тогтоол 2. Хүрээлэн, төв, их сургуулийн эрдмийн зөвлөлийн хурлын протокол, тогтоол 3. Нэр дэвшигчийн эрдэм шинжилгээний бүтээлийн жагсаалт /баталгаажсан/

37

 

4. Шагналд нэрийг нь дэвшүүлж байгаа судалгааны ажлын товч танилцуулга, гарсан үр дүн /1-2 нүүр/

5. Дэвшүүлж буй бүтээлд ШУА-аас томилсон хо�р эрдэмтний шүүмж 6. Голлох бүтээлээс гадаад, дотоодод ишлэл авсан тухай баримт 7. Бүтээл нь үйлдвэрлэлд нэвтэрсэн бол тухайн үйлдвэр, аж ахуйн газрын

тодорхойлолт 8. Нэр дэвшигчийн анкет /1-р маягтаар/ 9. Ажил байдлын тодорхойлолт

Шинжлэх ухааны академийн Тэргүүлэгчид эдгээр бичиг баримтыг бүрдүүлж, жил

бүрийн 11 дүгээр сарын 15-ны дотор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт ирүүлнэ.

~~~oooOooo~~~

38

 

БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ, ШИНЖЛЭХ УХААН, СПОРТЫН САЙДЫН ТУШААЛ

39

 

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2010 оны 06 дугаар сарын 29-ны өдрийн

316 дугаар тушаалын хавсралт

ШИНЖЛЭХ УХААН, ТЕХНОЛОГИЙН ТӨСӨЛ, СЭДЭВТ АЖЛЫГ ҮНЭЛЖ, СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ АРГАЧЛАЛ

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын шинжлэх ухаан, технологийн

өргөтгөсөн салбар зөвлөл /цаашид “салбар зөвлөл” гэх/ нь төслийн захиалга, сэдэвт ажлын санал болон эдгээрийн гүйцэтгэгчийг эцэслэн сонгох, гүйцэтгэгчээс ирүүлсэн төслийн саналыг шинжээчийн баг үнэлж, дүгнэлт гаргахад энэхүү аргачлалыг баримтална.

Нэг. Төслийн захиалга, сэдэвт ажлын санал сонгох 1.1.Төслийн захиалга, сэдэвт ажлын саналыг шинжлэх ухааны дараах салбаруудаар ангилна. Үүнд:

1.1.1 Анагаах ухаан; 1.1.2 Байгалийн ухаан; 1.1.3 Биологи, хөдөө аж ахуй; 1.1.4 Нийгэм; 1.1.5 Техник технологи.

1.2.Салбар зөвлөл нь төслийн захиалга, сэдэвт ажлын саналын сонголтыг “Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, сэдэвт ажил хэрэгжүүлэх журам” /цаашид “журам” гэх/-ын 20 дугаарт заасан шалгуур үзүүлэлтүүдийг үндэслэн хэлэлцэж, ил санал хураах зарчмаар явуулна. Төслийн саналыг салбар зөвлөлийн дэмжсэн гишүүдийн тоогоор байр эзлүүлэн, тухайн жилийн төсөвтэй уялдуулан сонгоно. Санал хураалтын дүнд ердийн олонхийн санал авч чадаагүй төслийн захиалга, сэдэвт ажлын саналыг сонгохгүй. 1.3.Сонгогдсон төслийн захиалга, сэдэвт ажлын саналуудыг салбар зөвлөлийн дарга баталгаажуулан, тухайн хурлын шийдвэрийн хамт Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.

Хоёр. Гүйцэтгэгчээс ирүүлсэн төслийн саналд үнэлгээ өгөх 2.1. Шинжээчийн баг төслийн саналд үнэлгээ өгч, дүгнэлт гаргахдаа журмын 33 дугаар зүйлд заасан шалгуур үзүүлэлтийг үндэслэл болгоно. 2.2.Шинжээч тус бүр төслийн захиалгын саналд ирүүлсэн гүйцэтгэгчийн саналд шалгуур үзүүлэлт тус бүрээр 0-5 хүртэл онооны (Од) үнэлгээ өгнө. Үнэлгээг дараах зарчмыг баримтлан өгнө.

5 оноо – шалгуур үзүүлэлтийг бүрэн хангасан бол (100%) 4 оноо – шалгуур үзүүлэлтийг дундаас дээгүүр хэсэгчлэн хангасан бол (70%) 3 оноо – шалгуур үзүүлэлтийг хэсэгчлэн хангасан бол (50%) 2 оноо – шалгуур үзүүлэлтийг дундаас доогуур хэсэгчлэн хангасан бол (30%) 1 оноо – шалгуур үзүүлэлтийг маш доогуур хангасан бол (10%) 0 оноо – шалгуур үзүүлэлтийг огт хангаагүй бол (0%)

2.3. Шинжээч аргачлалын 1 дүгээр хавсралт ёсоор төслийн саналд шалгуур үзүүлэлт бүрээр оноо тавин дүгнэж, гарын үсэгээр баталгаажуулна. Гүйцэтгэгчээс ирүүлсэн төслийн саналд нэмэлт саналыг бичгээр өгч болно. 2.4. Шинжээчдийн төслийн саналд өгсөн үнэлгээг аргачлалын 2 дугаар хавсралт ёсоор нэгтгэн дүгнэж, нийт онооны арифметик дундажийг гарган байр эзлүүлнэ. Үнэлгээний дундаж оноо тэнцсэн тохиолдолд стандарт хазайлтыг харгалзана.

40

 

2.5. Нэгдсэн үнэлгээний хуудасанд шинжээчид гарын үсэг зурж баталгаажуулан, Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.

Гурав. Төслийн гүйцэтгэгчийг шалгаруулах 3.1. Салбар зөвлөл нь төслийн захиалга тус бүрд шинжээчийн багийн дүгнэлтээр тэргүүлсэн 3 хүртэл гүйцэтгэгчийн саналыг хэлэлцэн, ил санал хураах зарчмаар төслийн гүйцэтгэгчийг эцэслэн шалгаруулна. Шаардлагатай тохиолдолд салбар, мэргэжлийн судлаачдыг тухайн захиалгын саналыг хамтран гүйцэтгүүлэхээр шийдвэрлэж болно. 3.2. Шалгарсан төслийн гүйцэтгэгч, сэдэвт ажлын жагсаалтыг Салбар зөвлөлийн дарга баталгаажуулан, хурлын тэмдэглэлийн хамт Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргүүлнэ.

41

 

Аргачлалын 1 дүгээр хавсралт Төслийн саналд үнэлгээ өгөх хуудас

Шинжээчийн нэр: ______________________ Огноо: ________

д/д Шалгуур үзүүлэлтүүд

Ач холбогдлын коэффицент(kд)

Төслийн захиалгын дугаар Санал 1 Санал 2 Санал 3 Санал 4 Санал 5 Санал 6 Оноо /Од /

Од* kд Оноо /Од /

Од* kдОноо /Од /

Од* kдОноо /Од /

Од* kдОноо /Од /

Од* kдОноо /Од /

Од* kд

1 Шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэл, цөм технологийн жагсаалтад хамрагдсан байдал

1

2 Салбар, мэргэжлийн судлаачид хамтран оролцсон байдал

1

3 Үр дүнгийн эрэлт хэрэгцээ, шаардлага, шинэлэг, дэвшилтэй тал

1

4 Нийгэм, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, технологийн ач холбогдол

1

5 Хэрэгжүүлэх судлаачдын чадавхи, төсөл хэрэгжүүлж байсан туршлага

0,9

6 Үр дүнгийн талаархи таамаглал шаардлагад нийцэж байгаа эсэх

0,9

7 Үр дүнг өмчлөх, ашиглахтай холбогдон үүсэж болзошгүй харилцааг зохицуулах арга зам

0,9

8 Төслийн үр дүнг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд ашиглах, зах зээлд борлуулах боломж, хүрээ, шаардагдах зардлын хэмжээг тодорхойлсон байдал

0,9

9 Хөрөнгийн хэмжээ бодитой эсэх 0,8 10 Захиалагчийн зүгээс үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэг 0,8 11 Лаборатори, туршилт-сорилтын баазын хангамж, түвшин 0,8

Нийт оноо - Н1 Н2 Н3 Н4 Н5

Гарын үсэг: _______________________

42

Аргачлалын 2 дугаар хавсралт

Төслийн саналд өгсөн үнэлгээг нэгтгэх хуудас

Төслийн захиалгын дугаар:_________ Огноо: ________

№ Шинжээчдийн нэр

Төслийн саналын дугаар / Үнэлгээ Гарын үсэг Санал

1 Санал 2

Санал 3

Санал 4

Санал 5

Санал 6

1 2 Дундаж оноо Стандарт

хазайлт

Эзэлсэн байр Тэнцсэн

Шинжээчийн багийн ахлагч: _______________________

~~~oooOooo~~~

43

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2011 оны 06 дугаар сарын 14-ны өдрийн

222 тоот тушаалын хавсралт

ДОКТОРЫН ДАРААХ СУДАЛГААНД САЙДЫН

НЭРЭМЖИТ ИННОВАЦИЙН ТЭТГЭЛЭГ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл 1.1. Шинжлэх ухаан, технологийн тэргүүлэх чиглэлээр эрдмийн зэрэг хамгаалсан залуу докторт Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн сайдын нэрэмжит инновацийн тэтгэлэг/ цаашид " тэтгэлэг " гэх/ олгох үндсэн зарчмыг тогтоох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг энэхүү журмаар зохицуулна. 1.2 Тэтгэлгийг эрдэм шинжилгээ, судалгаа, туршилт зохион бүтээх ажлаараа инновацид чиглэсэн төсөл /цаашид төсөл гэх/ бичиж шалгарсан 45 хүртэл насны 10 хүртэлх докторт олгоно. 1.3. Төслөөс гарах үр дүнтэй уялдуулан тэтгэлгийн хэмжээ 10 сая хүртлэх төгрөг байна. 1.4. Тэтгэлгийг судалгааныхаа ажлын үр дүнг инноваци болгоход зориулан ашиглана.

Хоёр. Төсөл сонгон шалгаруулах 2.1.Тэтгэлэг горилогч дэвшүүлж буй төслөө 2 хувь үйлдэн эрдэм шинжилгээний байгууллагын эрдмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлсэн шийдвэрийн хамт тухайн оны 03 дугаар сарын 01-ний дотор Шинжлэх ухааны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад ирүүлнэ. 2.2.Төсөл нь дараах бүтэцтэй байна:

Төслийн нэр; Төслийн гүйцэтгэгчийн овог, нэр, албан тушаал, мэргэжил,

боловсролын болон эрдмийн зэрэг, цол; Төслийн хугацаа (эхлэх, дуусах он, сар); Төсөл гүйцэтгэх үндэслэл, шаардлага; Төслийн эцсийн үр дүн;

Төслийн үр дүнгийн шинэлэг буюу дэвшилттэй тал; Төслийн эдийн засаг, шинжлэх ухаан, нийгмийн ач холбогдол; Төслийн үр дүнг шилжүүлэх, борлуулах, ашиглах боломж, төслийн

өртгийг нөхөх урьдчилсан тооцоо, хугацаа (бусдад худалдах, лицензийн гэрээгээр ашиглуулах, төслийг санаачлагч өөртөө үлдээх гэх мэт);

Төслийн өртөг зардлын товчоолсон тооцоо, түүний задаргаа, холбогдох бусад материал;

2.3.Төслийн сонгон шалгаруулалтыг Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний тушаалаар баталсан ажлын хэсэг гүйцэтгэнэ. Ажлын хэсэг мэргэжлийн эрдэмтдийн төлөөллийг оролцуулсан 10 хүртлэх хүний бүрэлдэхүүнтэй байна.

44

2.4.Тэтгэлгээр хэрэгжүүлэх төслийг дараах шалгуур үзүүлэлтийг баримтлан шалгаруулна:

2.4.1.Төсөл гүйцэтгэгчийн онол, арга зүйн чадвар эзэмшсэн байдал, 2.4.2. Төслийн үр дүнг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх, ашиглах, үр дүнг хэрэглээ болгох боломж, 2.4.3. Төслөөр бий болох үр дүнгийн зах зээлд өрсөлдөх чадвар, 2.4.4. Төслийн үр дүнг ашигласнаар гарах эдийн засгийн үр ашгийг тодорхойлсон байдал.

2.5.Ажлын хэсгийн дүгнэлтийг үндэслэн тэтгэлэг олгох шийдвэрийг Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн гаргана.

Гурав. Төслийг санхүүжүүлэх, гэрээлэх

3.1. Төслийн санхүүжилтийг Шинжлэх ухаан, технологийн сан (цаашид Сан гэх)-хариуцна. Санхүүжилтийн эх үүсвэр нь улсын төсвийн болон Сангийн өөрийн үйл ажиллагааны орлогоос бүрдэнэ. 3.2. Төсөл хэрэгжих хугацаа 2 жил байх бөгөөд эхний жилийн ажлын 3.3. Төслийн гүйцэтгэгч тэтгэлгийн төсөл хэрэгжүүлэх, санхүүжүүлэх гэрээг Сантай байгуулна. Гэрээнд санхүүжүүлэгч, гүйцэтгэгчийн хүлээх үүрэг, хариуцлагыг тусгана. 3.4. Төслийн үр дүнд бий болсон оюуны өмчийн эзэмшилтийн асуудлыг "Патентийн тухай" болон "Зохиогчийн эрх болон түүнд хамаарах эрхийн тухай" хуулиар зохицуулна. 3.5. Гүйцэтгэгчийн хариуцлагыг өндөржүүлэх, төслийн үр дүнгийн түвшинг дээшлүүлэх, тогтоосон хугацаанд ажлыг дуусгах зорилгоор төслийн батлагдсан нийт төсөвт өртгийн 10 хувьтай тэнцэх хөрөнгийг төсөл хэрэгжүүлэх сүүлийн жилийн зардлаас Сан үлдээж, төслийн үр дүнг тайлагнасан тухай дүгнэлтийг үндэслэн гүйцэтгэгчид олгоно.

Дөрөв. Төслийн гүйцэтгэлд хяналт тавих, үр дүнг тайлагнах

4.1.Төслийн хүрээнд гүйцэтгэж буй эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын гүйцэтгэл, санхүүжилтэд Сан хяналт тавьж ажиллана. 4.2.Гүйцэтгэгч төсөл хэрэгжүүлэхээр байгуулсан гэрээний биелэлтийн талаарх тайлангаа гэрээнд заасны дагуу бичиж тогтоосон хугацаанд нь хүлээлгэн өгнө.

~~~oooOooo~~~

45

Боловсрол,соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2010 оны 07 дугаар сарын 01-ны

өдрийн 324 дүгээр тушаалын хавсралт

ЗАЛУУ СУДЛААЧДЫН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БАГА ХУРАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ, ГРАНТ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журам нь залуу эрдэмтэн, судлаачдын эрдэм шинжилгээний бага хурал (цаашид “бага хурал” гэх)-ыг зохион байгуулах, бага хурлаас шалгарсан шилдэг залуу судлаачдад шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн сайдын нэрэмжит судалгааны грант (цаашид “грант” гэх) олгох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулна. 1.2. Залуу судлаачдын эрдэм шинжилгээний ажлын үр дүнг шүүн хэлэлцэж, өндөр ач холбогдол бүхий шилдэг илтгэлийг шалгаруулах зорилгоор бага хурлыг жил бүр энэ журмын 2.2-т заасан салбаруудаар зохион байгуулна. 1.3. Бага хуралд Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 11.2-т заасан эрдэм шинжилгээний байгууллагад ажиллаж буй 35 хүртэлх насны залуу эрдэмтэн, судлаач, багш нар оролцоно. 1.4. Эрдэмтдийн залгамж халаа, тэргүүний залуу судлаачдыг бэлтгэх зорилгоор бага хурлаас шилдэг бүтээлээрээ шалгарсан 10 хүртэлх залуу судлаачдад Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын нэрэмжит грант олгоно.

Хоёр. Бага хурал зохион байгуулах

2.1. Бага хурлыг зохион байгуулах, шилдэг судлаачдыг шалгаруулах ажлыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яамны шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан нэгж, Шинжлэх ухаан, технологийн сан, Шинжлэх ухааны академи, Залуу эрдэмтдийн холбоо хамтран гүйцэтгэнэ. 2.2. Бага хуралд оролцогч нь дор дурдсан шинжлэх ухааны салбараар илтгэл тавьж хэлэлцүүлнэ:

2.2.1. Байгалийн ухаан; 2.2.2. Техник технологи; 2.2.3. Анагаах ухаан; 2.2.4. Биологи-Хөдөө аж ахуй; 2.2.5. Нийгмийн ухаан

2.3. Бага хурлын бэлтгэл ажлыг зохион байгуулагч талуудын төлөөлөл оролцсон Ажлын хэсэг хариуцна. 2.4. Ажлын хэсэг нь доор дурдсан үүрэг хүлээнэ:

2.4.1. Бага хурлын товыг тогтоох; 2.4.2. Бага хуралд ирүүлэх илтгэлд тавигдах шаардлага, хэлэлцүүлэх

илтгэлүүдийг урдчилан тодорхойлох; 2.4.3. Шинжлэх ухааны салбар тус бүрээр тавигдах илтгэлийг сонгон

шалгаруулж, бага хурлаар хэлэлцүүлэхэд бэлтгэх; 2.4.4. Судлаачдаас ирүүлсэн илтгэлийг нэгтгэн бүртгэж, Ажлын хэсгээр

хэлэлцүүлэн, шаардлага хангасан бүтээлүүдээр эмхтгэл хэвлүүлэх;

46

2.4.5. Бага хурлыг зохион байгуулахад шаардагдах зардлын тооцоо гаргаж Шинжлэх ухааны асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад хүргэх;

2.4.6. Бага хурлын үеэр дотоод, гадаадын нэрт эрдэмтдийг урьж лекц уншуулах, уулзалт ярилцлага зохион байгуулах арга хэмжээ авах; 2.5. Бага хуралд оролцогч нь хурлын тов зарлагдсанаас хойш 45 хоногийн дотор доорхи материалыг бүрдүүлэн илтгэлийн хамт Залуу эрдэмтдийн холбоонд ирүүлнэ.

2.5.1. Бага хуралд оролцуулах тухай харъяалагдах эрдэм шинжилгээний байгууллагын эрдмийн зөвлөлийн хурлын протокол;

2.5.2. Судалгааны ажлын үр дүнгийн тодорхойлолт; 2.5.3. Бүтээлийн жагсаалт; 2.5.4. Грантаар хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөө, зардлын нарийвчилсан

тооцоо. 2.6. Орон нутгийн эрдэм шинжилгээний байгууллагаас ирүүлсэн илтгэлийг журмын 2.5-д заасан шаардлагыг хангасан гэж үзвэл комисс хэлэлцэн материалыг нь үндэслэн дүгнэлт гаргаж болно.

Гурав: Шилдэг судлаачдыг шалгаруулах 3.1.Залуу судлаачдыг сонгон шалгаруулах комиссыг 2.1-д заасан байгууллагуудын төлөөлөлтэйгээр байгуулж Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд батална. 3.2.Сонгон шалгаруулах комиссын дүгнэлтийг үндэслэн залуу судлаачдад грант олгох асуудлыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын тушаалаар шийдвэрлэнэ. 3.3.Грант” нь Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 3.1.6 – д хамрагдах бөгөөд грантыг эрдмийн зэрэг хамгаалах бүтээлээ боловсруулах, судалгааны ажлынхаа онол, туршилт, үйлдвэрлэлийн үр дүнг бататгах зэрэгт зориулан ашиглана. 3.4.Шилдэг судлаачийг шалгаруулахдаа дараах үзүүлэлтийг харгалзана:

3.4.1.судалгааны ажлын онолын болон практик ач холбогдол; 3.4.2. судалгааны ажлын шинэлэг, дэвшилттэй тал, үр дүнг хэрэглээ

болгох боломж; 3.4.3.Грант горилогчийн эрдэм шинжилгээний ажлын арга зүй, түүнийг

эзэмшсэн дадлага туршлага, чадвар; 3.4.4.Грант горилогч хамтын бүтээлд оролцсон бол оролцооны хувь,

бие даан гүйцэтгэсэн байдал

Дөрөв. Грантыг санхүүжүүлэх, хэрэгжүүлэх, тайлагнах

4.1. Грант олгох, хурал зохион байгуулах үйл ажиллагаанд шаардагдах зардлыг Шинжлэх ухаан, технологийн сангаас санхүүжүүлнэ. 4.2. Нэг судлаачид олгох грантын хэмжээ 2 сая төгрөг байна. 4.3. Грантыг нэг удаа бүтнээр олгоно. 4.4. Судлаач нь грант авсан судалгааны ажлаа хэрэгжүүлсэн тухай ажлын талаарх тайлангаа Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яамны шинжлэх ухаан, технологийн асуудал хариуцсан нэгжид ирүүлнэ.

47

“ХҮРЭЛ ТОГООТ” ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БАГА ХУРЛЫН БИОЛОГИ-ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН САЛБАРЫН БҮТЭЭЛИЙН ЭМХЭТГЭЛД ӨГҮҮЛЭЛ

БИЧИХ ЗААВАР

Монголын залуу эрдэмтдийн холбооноос жил бүр зохион байгуулдаг “ХҮРЭЛТОГООТ” эрдэм шинжилгээний бага хурлын Биологи-Хөдөө аж ахуйн салбарын бүтээлийн эмхэтгэлд өгүүлэл бичихэд энэхүү зааврыг мөрдлөгө болгоно. Бүтээлийн эмхэтгэл нь олон улсын ном, сэтгүүл зүйн ангиллын ISSN 1560-8794 дугаартай байна. Өгүүллийг зөвхөн Microsoft Word 2003 программ буюу түүнээс хойших хувилбар дээр *.DOC буюу *.DOCX өргөтгөлтэй форматыг ашиглан Times New Roman үсгийн фонтоор 10, 11pt үсгийн өндрийг сонгон бичнэ. Мөрүүд нь баруун, зүүн талдаа (2 багананд) зэрэгцэн бичигдэнэ. 1. Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл (ЭШӨ) нь дараах хэсгүүдтэй байна. Өгүүллийн нэр: Өгүүллийн нэрийг 11 хэмжээтэй, (Bold), мөр голлоно. ЭШӨ-ийн нэрийг Allcaps-аар бичихгүй. ЭШӨ-ийн нэр нь тодорхой мэдээлэл өгөгдөхөөр байх ёстой. ЭШӨ нэр дотор товчилсон үг тавихгүй. Гэхдээ :ДНХ, РНХ зэрэг олон улсад

товчлол хэлбэрээр хэрэглэдэг үгүүдийг товчилж оруулж болно. Зохиогчийн нэр хаяг: Зохиогчдын нэрийн баруун дээд өнцөгт тоогоор дугаарлан тэмдэглэж, нэрсийн дор албан газрын нэр бичсэн байна. 1-р зохиогчийн цахим хаяг, утасны дугаарыг бичсэн байх. Зохиогчийн листэнд орсон хүнийг талархалд оруулахгүй. Судалгааны ажлыг төлөвлөж гүйцэтгэсэн, өгүүллийг бичсэн, өгүүллийг

бүтнээр болон хэсэгчлэн хянасан, сүүлчийн хувилбарыг зөвшөөрсөн хүнийг зохиогчоор оруулна.

Зохиогчийн дарааллыг тухайн бүтээл дэхь оролцоог харгалзан хийнэ. Нэг байгууллага байгаа тохиолдолд цифр болон тэмдэглэгээ тавихгүй. Байгууллагын нэрийг товчлол хэлбэрээр бичихгүй. Хураангуй: Зорилго, таамаглал, арга, аргачлал, үр дүн, дүгнэлт гэсэн бүтэцтэй байх. Хураангуйд ном зүй оруулахгүй. Хураангуйг 15 мөр, 200-250 үгэнд багтаан бичнэ. Түлхүүр үг: Өгүүллийн утга санааг гаргахуйц, ганц тоогоор илэрхийлэгдсэн нэр үг байна. Тухай өгүүллийн утгыг илэрхийлж чадахуйц 5-8 ширхэг нэр үг, ганц тоон

дээр бичигдэнэ. Өгүүллийн нэрэнд орсон үг түлхүүр үгэнд орохгүй. Оршил: Судалгааны ажлын үндэслэл, шинэлэг тал, зорилго зэргийг бичнэ. Тулгамдаж буй асуудал юу вэ? Яагаад энэ асуулт нь тийм сонирхолтой байна вэ? Энэ асуудлын хүрээнд шийдвэрлэгдээгүй зүйл нь юу вэ? Өөрийн судалгааны асуулт эсвэл таамаглалыг тусган 3 параграфад багтаана. Судалгааны материал, арга зүй: Сонгосон судалгааны хэрэглэгдэхүүн, хэрэглэсэн арга зүй, товч тайлбар, судалгаанд ашигласан багаж, эм урвалжийн нэр, статистик боловсруулалт ямар аргаар хийгдсэн зэрэг багтана. Судалгааны үр дүн: Өөрийн судалгааны дүнг тодорхой бичих үр дүнгийн тайлбарыг давхардуулахгүй байх. Үр дүндээ өөрийн дэвшүүлсэн таамаглалаа бататгаж чадсан эсэхээ бичнэ.

48

Үр дүнгээ зураг, хүснэгт юугаар илэрхийлэхээ сонгоно. Зураг болон хүснэгтийнхээ гол хэсгийг л тайлбарлаж бичнэ. Зураг болон хүснэгтийг хар цагаанаар илэрхийлнэ. 1- р зураг, 1-р хүснэгт, 1-p график гэх мэтчилэн дугаарлана. Судалгаанд 25-аас доош объект байгаа тохиолдолд хувиар илэрхийлэхгүй. Голдуу, ихэнхдээ гэсэн үг хэрэглэхгүй, ерөнхий зүйл бичихгүй. Хэлэлцүүлэг: Судалгааны үр дүнг бусад судлаачдынхтай харьцуулсан байх. Судалгааныхаа хамгийн гол үр дүнг бусад судлаачдынхтай харьцуулж бичнэ. Тоон үзүүлэлтийг тоон үзүүлэлттэй харьцуулахдаа арга зүйн зөрүү, гадаад, дотоод орчны ялгаа, ашигласан эм урвалж зэргийг сайтар нягталж, хэлэлцүүлэгт тусгах нь зүйтэй. Яагаад ийм үр дүн гарав гэдгийгээ маш сайн тайлбарла. Судалгааны ажлын сул болон давуу талаа тусгах хэрэгтэй. Дүгнэлт:, Өөрийн судалгааны ажлын санал дүгнэлтийг үндэслэлтэйгээр товойлгон гаргасан байх. Summary (in English): Өгүүллийн нэр, зохиогчийн нэр, албан байгууллагын нэр, өгүүллийн товч утгыг англи хэл дээр 200-250 үгэнд багтаан бичсэн байх. Иш татсан бүтээлийн жагсаалт: Иш татсан бүтээлийн жагсаалтыг Харвардын систем буюу цагаан толгойн дэс дарааллаар хийнэ (Зохиогчийн нэрийн эхний үсэг болон он дарааллын систем) Зохиогчийн нэр, овгийн эхний үсэг, он, дугаар, хуудас зэргийг тодорхой бичсэн байх, мөн (“google, pubmed.com” гэх мэт ерөнхий веб хуудасны нэрийг бичихгүй Link-ийг тодорхой бичих) Иш татсан бүтээлийн жагсаалтыг автомат дугаараар дугаарлах ба дөрвөлжин хаалтанд тоог бичиж [1], ишилнэ. Зүүлт тайлбарын тоо нь тус тусдаа мөрийн дээд тэмдгээр илэрхийлэгдэнэ. Нэмэлт тайлбар (footnote)-ыг тухайн дурдсан баганынхаа доод талд байрлуулна, жагсаалтад оруулахгүй. Бүтээлийн бүх зохиогчдын нэрийг бичнэ, хэрэв гурваас олон зохиогчид байгаа бол “ба бусад” гэсэн товчлолыг ашиглана. Өмнө хэвлэгдэж байгаагүй эсвэл хэвлэлд ороод хэвлэгдэж амжаагүй байгаа бүтээлүүдийг “хэвлэгдээгүй” “хэвлэлтэнд” гэж тодотгоно. Сонин сэтгүүлд орчуулагдан хэвлэгдэж байсан бүтээлүүдэд эхлээд Англи ишлэлийг өгөөд дараа нь эх хэлээр нь ишлэлийг өгнө. 2. ЭШӨ нь 297x210мм (A4) хэмжээтэй 5 - 8 хуудсанд багтсан байна. 3. Өгүүллийг зөвхөн MSWord 2003–аас хойших хувилбараар *.doc буюу *.docx

өргөтгөлтэй форматыг ашиглан Times New Roman фонтоор бичнэ. 4. Өгүүллийг А4 хэмжээний цаасан дээр хуудасны дээд, доод талаас 3 см;

баруун, зүүн талаас 2.5 см зайг үлдээж бичнэ. Өгүүллийг бичихдээ header, fooder, footnote командыг ашиглахгүй. Мөн хуудасны дугаарыг тавихгүй.

5. Зүйл нь шинэ мөрнөөс, мөрний эхнээс эхлэх ба мөрүүд хоорондоо 1sp зайтай байна.

6. Бүх математик бичлэгүүд MS Equition, MathType, LaTex программаар бичигдэх бөгөөд 11pt өндөртэй байна. Томъёо нь дээд, доод талаасаа 11pt зайтай байх ба мөр голлон бичигдэнэ. Томъёоны дугаарыг тухайн мөрний төгсгөлд бага хаалтанд бичнэ.

7. Фото зураг, зураг, хүснэгт зөвхөн хар, цагаан өнгөтэй байна. Scanner ашиглаж оруулсан бүдүүвч зураг болон фото зураг 300 dpi нягтралшилтай, зургийн *.TIF, *.JPG, *.BMP, *.GIF өргөтгөлтэйгээр буулгагдаж, текст дотор

49

мөр голлон байрласан байна. Зураг дээрх үсэг, тооны өндөр нь ерөнхий текстийн үсэгний өндөртэй тэнцүү байх буюу 85%-иас бага байж болохгүй.

8. Нийтээр хэрэглэж заншаагүй товчилсон үгийг өгүүлэлд хэрэглэхгүй байвал зохино.

9. Өгүүллийн эцэст тухайн өгүүллийг бичсэн хүний товч намтрыг 5-6 мөр, 80 үгэнд багтааж Times New Roman фонт дээр 10pt үсгийн өндөртэйгээр бичнэ. Энд зохиогчийн овог нэр, төгссөн сургууль, удирдагч, судалгааны ажлын чиглэл, судалгааны лабораторийн тухай бичнэ.

10. ЭШӨ-ийн хураангуй болон өгүүллийг бичсэн хүний товч намтрыг англи хэл дээр орчуулан бичиж шинэ цаасан дээр хэвлэсэн байна. Энэ нь интернэтэд тавигдах учраас дүрмийн болон утгын алдаагүй бичигдсэн байх ёстой.

11. Зааврын дагуу бичигдсэн файлыг Ms Word болон PDF хэлбэрээр хадгалан зарлагдсан электрон шуудангийн хаягаар холбогдох ажилтанд илгээх буюу өөрийн биеэр хүргэнэ.

12. Тухайн ЭШӨ-ийг хэвлүүлэх талаар холбогдох салбарын 1-2 профессорын саналыг авч хамт ирүүлнэ.

13. Сэтгүүлийн зөвлөл нь шаардлага хангаагүй өгүүллийг буцаах, зохих хэмжээнд хүртэл товчлох эрхийг эдлэнэ. ЭШӨ-д дээрх бүх шаардлагыг хангаж өгсөн хугацааг сэтгүүлд ирүүлсэн хугацаа гэж тооцно.

Зааварт хэрэглэгдсэн зарим үг, хэллэг, ухагдахууны талаарх тайлбар MS Word2007 – бичиг баримт боловсруулах программ зүйл – нэгэн утга санааг илэрхийлж байгаа нэг буюу хэд хэдэн өгүүлбрийн

цогц эсвэл нэг еnter командаас нөгөө enter команд хүртэлх хэсэг (Paragraph)

зэрэгцүүлэх – баримт бичгийг мөрүүдэд байрлуулах горим баруун талд-(align right), зүүн талд-(align left), баруун болон зүүн талд-(justify) мөр голлох – тухайн мөрөнд голлуулан бичих горим (center) Times New Roman– өгүүллийг бичих үсгийн фонтын нэр pt – үсгийн өндрийг илэрхийлэх нэгж header – дээд хэсгийн мэдээлэл, fooder - доод хэсгийн мэдээлэл footnote – баримт бичгийн хуудасны доод хэсэгт хийгдэх зүүлт, тайлбар sp – мөр хоорондын зайг илэрхийлэх нэгж (1sp, 1.5 line, double, at least,

exactly) dpi – зургийн чанарыг илэрхийлэх нэгж (нэг инч зайд агуулагдах цэгийн

тоо) *.tif, *.jpg, *.bmp, *.gif – зургийн файлын өргөтгөл

Жишээ Өгүүллийн нэр (Times New Roman, 11pt, Bold, мөр голлон)

(10pt өндөртэй хоосон мөр) Зохиогчдын нэрс (Times New Roman, 11pt, мөр голлон)

(10pt өндөртэй хоосон мөр) Улсын нэр, Байгууллагын нэр (Times New Roman, 10pt, Italic, мөр голлон)

(10pt өндөртэй хоосон мөр) Зохиогчтой харьцах e-mail хаяг, утасны дугаар (Times New Roman, 10pt,

Italic, мөр голлон) (10t өндөртэй хоосон мөр

50

Хураангуй (Times New Roman, 10pt, Bold, Зүүн талд зэрэгцэх)

(10 pt өндөртэй хоосон мөр) Өгүүлэл бүрийн өмнө хураангуй бичигдэнэ. Хураангуйг Times New Roman фонтоор 10pt үсгийн өндөртэй Italic хэлбэрээр бичнэ. Зүйл нь шинэ мөрнөөс, мөрний эхнээс эхлэх ба мөрүүд хоорондоо 1sp зайтай байна. Мөрүүд нь баруун, зүүн талдаа зэрэгцэн бичигдэнэ.

(10pt өндөртэй хоосон мөр) Түлхүүр үг (Times New Roman, 10pt, Bold, Зүүн талд зэрэгцэх): Түлхүүр үг нь Times New Roman фонтоор 10pt үсгийн өндөртэй Regular хэлбэрээр бичигдэнэ.

(10pt өндөртэй хоосон мөр) Оршил, судалгааны материал арга зүй, судалгааны үр дүн, хэлэлцүүлэг, дүгнэлт (Times New Roman, 11pt, Bold, зүүн талдаа зэрэгцэх)

(11pt өндөртэй хоосон мөр) Бүлгийн гарчиг, дэд бүлгийн гарчиг (Times New Roman, 11pt, Эхний үсэг томоор, Bold, зүүн талдаа зэрэгцэх)

(11pt өндөртэй хоосон мөр) Хүснэгт дугаарлах Хүснэгт өгүүлэлд орсон дарааллаар дугаарлагдана. Хүснэгтийн гарчиг Times New Roman фонтоор Italic хэлбэрээр 11pt үсгийн өндөртэй мөр голлон бичигдэнэ. Хүрээ шугам 0.5 pt өргөнтэй дан шулуун байна.

(11pt өндөртэй хоосон мөр) 1-р хүснэгт. Хүснэгтийн гарчиг

(Times New Roman, 11pt, мөр голлох)

1 2

(11pt өндөртэй хоосон мөр)

Математик бичлэг нь MS Equition, MathType, LaTex программаар бичигдэх бөгөөд 11pt өндөртэй байна. Томъёо нь дээд, доод талаасаа 11pt зайтай байх ба мөр голлон бичигдэнэ.

(11pt өндөртэй хоосон мөр)

cos sin2 22 2

x y x yxya

s s s ss a t a

+ -= + -

(1)

(11pt өндөртэй хоосон мөр) Зураг, график:

1-р зураг. Гангийн сунгалтын

диаграмм (Times new Roman, 11pt, мөр голлох)

(11pt өндөртэй хоосон мөр) Иш татсан бүтээлийн жагсаалт (Times New Roman, 11pt, Bold, зүүн талдаа зэрэгцэх)

(11pt өндөртэй хоосон мөр) Өгүүллийн төгсгөлд ишлэл татсан ном, зохиолыг автоматаар дугаарлан Times New Roman фонтоор 10pt үсгийн өндөртэйгээр дараах хэлбэрээр бичнэ. 1. Алтанцэцэг Ч., Буяндэлгэр Д. “Монголчуудын өвлийн улиралд голлон өмсдөг хувцасны нэр төрлийн судалгаа”. //ШУТИС-ийн эрдэм шинжилгээний бичиг. УБ.: 1997. N3(29)41…43x. 2. Төмөрбаатар Н., Балжинням Ш., Гөлгөө А. “Материалын эсэргүүцэл”. Улсын хэвлэл. УБ: 2. – 295х

51

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны Сайдын 2009 оны 84 тоот тушаалаар дэмжив.

“Д.Нармандахсан”- гийн Удирдах Зөвлөлийн 2008 оны 12-р сарын 25-ны өдрийн хурлаар батлав.

(Засвар оруулж, шинэчилсэн 2015.12. 14) МАЛ ЭМНЭЛЭГ, БИОТЕХНОЛОГИЙН ЧИГЛЭЛИЙН ДОКТОРАНТ БОЛОН

ДОКТОРЫН (Ph. D) ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛ ШАЛГАРУУЛАХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

Энэхүү шилдэг бүтээл шалгаруулах журмын мөн чанар нь ХААИС –ийн

Мал эмнэлэг, биотехнологийн сургуулийн багш, Мал эмнэлгийн шинжлэх ухааны (Sc.D) доктор, сурган хүмүүжүүлэгч агсан Дэмбэрэлийн Нармандахын гэгээн дурсгалыг мөнхжүүлэх, түүний богинохон бөгөөд бүтээлч амьдралын зорилго болон хэвшсэн шинжлэх ухаанд суралцах, бүтээн туурвих, залуу үеийг сурган хүмүүжүүлэх чин хүсэл, эрмэлзлэлийг нь шилдэг судлаач залуучуудаар дамжуулан гүйцэлдүүлэх, тэдэнд дэмжлэг үзүүлж, урам өгөх замаар мал эмнэлэг, биотехнологийн шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэл, инновацийн үйл явцад хувь нэмэр оруулахад оршино.

Шалгаруулалтанд зориулж Мал эмнэлэг болон биотехнологийн чиглэлээр онол практикийн өндөр ач холбогдол бүхий эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил явуулж, тодорхой үр дүнд хүрсэн докторантын буюу доктор хамгаалсны дараа үргэлжилж, үйлдвэрлэл, бизнест үр дүнгээ өгсөн эрдмийн бүтээлийг хүлээн авна.

Хоёр. Бүтээлд тавих шаардлага

2.1.Эрдэм шинжилгээний бүтээлийг энэхүү журмын хавсралтанд дурьдсан шаардлагын (хавсралт1) дагуу эрдэм шинжилгээний өгүүлэл хэлбэрт оруулсан 6 хүртэл хуудас байна 2.2. Бүтээлд уг ажлыг гүйцэтгэсэн манай улсын Мал эмнэлгийн болон Биотехнологийн чиглэлийн эрдэм шинжилгээ-сургалт-үйлдвэрлэлийн байгууллагаас тодорхойлолт гаргах бөгөөд үндсэн зохиогчийн иргэний үнэмлэхийн хуулбарыг хавсаргаж, тэгш тоотой жил бүрийн 1-р сарын сүүлийн 7 хоногийн баасан гаригийн 18.00 цагаас өмнө Сангийн удирдах зөвлөлд цахим болон хэвлэсэн хэлбэрээр ирүүлсэн байна. 2.3. Тодорхойлолтонд уг ажлын шинжлэх ухаан, практикийн ач холбогдол, шинэлэг, дэвшилттэй тал, судалгаа-туршилтын тоон үзүүлэлтүүд бодитой эсэх, үйлдвэрлэл, инновацид оруулж буй хувь нэмрийн талаар тусган оруулсан байна. 2.4. Шалгаруулалтанд докторантын ажлаас гадна, доктор (Ph.D) хамгаалснаас хойш үргэлжлүүлж, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлсэн эрдмийн бүтээл байж болно. 2.5. Шалгаруулалтанд ирүүлэх бүтээл ньтуршилт сорилтоор баталгаажсан байна. 2.6. Гурав хүртэл зохиогчтой эрдэм шинжилгээний бүтээл-өгүүлэл ирүүлэх боломжтой бөгөөд тэдгээрээс зөвхөн шаардлагад нийцсэн нэг зохиогч нь шалгарах боломжтой. Судалгааны объект нь дотоодын эх материал байх

52

бөгөөд аль болох дотоодын эрдэм шинжилгээ-үйлдвэрлэлийн чадвахийг ашиглаж үр дүнд хүрсэн байвал зохино. 2.7. Бүтээл-өгүүллийн гарчгийн баруун дээд өнцөгт Д.Нармандах сангийн эрдмийн бүтээлийн шалгаруулалтанд зориулав гэж бичнэ. 2.8. Шалгаруулалтанд ирүүлсэн бүтээл (өгүүлэл)- ийг зохиогчдод эргүүлж олгохгүй. 2.9. Бүтээлийн үндсэн зохиогч буюу шалгаруулалтанд нэр дэвшигч нь тухайн (шалгаруулах жилийн) жилийн 1 дүгээр сарын 01 гэхэд 46 нас хүрээгүй байвал зохино.

Гурав. Шалгаруулалт

3.1. Тэгш тоотой жил бүрийн 2-р сарын сүүлийн хагаст багтаан зохион байгуулах сангийн нэрэмжит эрдэм шинжилгээний бага хурлаар тэргүүлэх ач холбогдол бүхий болзол хангасан эхний 10 хүртэл өгүүлэлийн зохиогчдоор илтгэл тавиулж, тэдгээрийн дотроос нарийн мэргэжлийн нэр хүндтэй эрдэмтэд оролцсон комиссын гишүүдийн нууц санал хураалтаар байр эзлүүлэн шалгаруулна. Гадаад, дотоодын бусад газруудаас шагнал, урамшуулал авсан бүтээлд (энэ тухай байгууллагын тодорхойлолтод дурьдсан байвал зохино) давхардуулж шагнал олгохгүй

Дөрөв. Шагнал

4.1.Шалгарсан бүтээлд дор дурьдсан шагнал олгоно.Үүнд: Тэргүүн байр нэг - Сангийн нэрэмжит өргөмжлөл, 1.0 саятөгрөг Дэд байр нэг - Сангийн нэрэмжит өргөмжлөл, 700.0 мян. төгрөг Гутгаар байр нэг- Сангийн нэрэмжит өргөмжлөл, 500.0 мян.

төгрөг 4.2.Шалгаруулалтанд ирүүлсэн эрдмийн бүтээл-өгүүлэлийг эмхэтгэн хэвлүүлж, нийтийн хүртээл болгоно.

53

Хавсралт 1

“Д.НАРМАНДАХ САН”-ГИЙН НЭРЭМЖИТ ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛИЙН ШАЛГАРУУЛАЛТАНД ЗОРИУЛЖ ИРҮҮЛЭХ

ӨГҮҮЛЭЛ БИЧИХ ЗААВАР 1.Өгүүлэл нь монгол хэлээр бичигдсэн, англи товчлолтой байх бөгөөд гарчгийн зүүн дээд талд Д.Нармандах сангийн нэрэмжит эрдэм шинжилгээний шилдэг бүтээлийн шалгаруулалтанд зориулав гэж бичнэ. 2.Өгүүлэлийн эхийг А4 хэмжээтэй бичгийн цаасан дээр, дээр доороос нь 2.0 см, зүүнээс нь 3.0 см, баруунаас 2.0 см тус тус зайтай Microsoft Word программын Arial font-оор үсгийн 11 хэмжээтэйгээр, мөр хоорондын зай Single, нийт 6 нүүрээс илүүгүй байна.

Үндсэн текстийг 2 баганд бичих ба өгүүллийн нэр, зохиогчдын нэр болон хүснэгт, зураг, бүдүүвч зэргийг нэг баганд мөр голлуулж байрлуулна.

Хүснэгтэд дугаар өгч (хүснэгт 1..,) баруун дээд хэсэгт байрлуулна. Харин хүснэгтийн нэрийг зэрэгцүүлж байрлуулна. Хүснэгтийн дугаарын дээр болон хүснэгтийн доор 12 pt зай үлдээнэ.

Зураг, бүдүүвчийн дугаарыг доор нь (1-р зураг..,) байрлуулж, нэр өгч бичсэн байна. Зураг, бүдүүвчийн дээр болон зургийн нэр, тайлбарын доор тус тус 12pt хэмжээтэй мөр үлдээнэ.

Математик бичлэгүүдийг equition программаар бичнэ.Томьёотой тохиолдолд дээр, доороо тус тус 12 pt зайтай, мөр голлон байрлах ба ардаа мөрний төгсгөлд (1, 2.., гм) дугаар заах цифртэй байна.

Бүх дэд гарчигууд мөрний зүүн талд зэрэгцэх ба Bold үсгээр бичигдэнэ. 2.1.Өгүүлэл дараах бүтэцтэй байна. Хуудасны дээр12 pt хэмжээтэй 10 хоосон мөр үлдээх

2.1.1.Өгүүллийн нэр /12 хэмжээтэй, том үсгээр, Bold ТОМ ҮСГЭЭР, мөр голлоно/, 14 pt хэмжээтэй хоосон мөр үлдээх

2.1.2.Зохиогчийн нэр, хаяг, /1-р зохиогч уг судалгааны ажлын үндсэн хэсгийг хийсэн байх, сүүлчийн зохиогч уг ажлыг удирдсан байх. Зохиогчдын нэрийн баруун дээд өнцөгт 1,2 гэх мэтээр тэмдэглэн нэрсийн доор зохиогчийн албан газрын нэр, шуудангийн хаяг, 1-р зохиогчийн утас,факсны дугаар, цахим хаяг бичсэн байна, мөр голлон байрлана./ зохиогчийн нэрс, албан газрын нэр, цахим хаяг хооронд 14pt хэмжээтэй хоосон мөр үлдэнэ 12pt өндөртэй 3 хоосон мөр үлдээнэ

2.1.3.Хураангуй /зорилго, таамаглал, арга, аргачлал, үр дүн, дүгнэлт гэсэн бүтэцтэйгээр 200-250 хүртэл үгэнд багтааж Italic хэлбэрээр бичнэ, зүүн талд зэрэгцэж байрлана./ 12pt өндөртэй 2 хоосон мөр авна.

2.1.4.Түлхүүр үг /Өгүүллийн санааг гаргахуйц ганц тоогоор илэрхийлэгдсэн 5 хүртэл нэр үг байна. Өгүүллийн нэрэнд орсон үг байж болохгүй, / зүүн талд зэрэгцэж байрлана 12pt өндөртэй 2 хоосон мөр авна

2.1.5.Оршил /судалгааны ажлын үндэслэл, шинэлэг тал, зорилго, / зүүн талд зэрэгцэж байрлана

12pt өндөртэй хоосон мөр авна

54

2.1.6.Судалгааны хэрэглэгдэхүүн, арга зүй /Сонгосон судалгааны объект, хэрэглэгдэхүүн, ажлын хэмжээ, хэрэглэсэн арга зүйн нэр, товч тайлбар, судалгаанд ашигласан багаж, эм урвалжийн нэр, статистик боловсруулалт ямар аргаар хийсэн, туршилт судалгааг явуулсан байгууллага, газрын нэр зэрэг мэдээлэл г.м / зүүн талд зэрэгцэж байрлана 12pt өндөртэй хоосон мөр авна

2.1.7.Судалгааны үр дүн /Судалгаанаас гарсан буюу хүлээн авсан үр дүнг тодорхой бичих. Үр дүнгийн тайлбарыг хүснэгт болон зургаар илэрхийлэхдээ давхардуулж болохгүй. Судалгааны үр дүн, тоон үзүүлэлтүүд зураг, хүснэгт фото зурагаар баримтжуулсан байх / зүүн талд зэрэгцэж байрлана/.

12pt өндөртэй хоосон мөр авна 2.1.8.Шүүн хэлэлцэхүй /Өөрийн судалгааны үр дүнг бусад судлаачдынхтай

харьцуулан үнэлж дүгнэх замаар дэвшүүлж буй санал, дүгнэлтийг үндэслэлтэйгээр тодорхойлон гаргахын хамт үр дүнг цаашид ашиглаж болох чиглэлүүдийн талаар санал болгосон байх/ зүүн талд зэрэгцэж байрлана

12pt өндөртэй хоосон мөр авна 2.1.9 Дүгнэлт /Үр дүнд турлгуурласан товч тодорхой байх/ зүүн талд

зэрэгцэж байрлана 12pt өндөртэй хоосон мөр авна

2.1.10.Талархал /Уг судалгааг явуулахад тусалсан хамт олон, хүмүүст/ зүүн талд зэрэгцэж байрлана

12pt өндөртэй хоосон мөр авна 2.1.11.Ашигласан хэвлэл /Зохиогчийн нэр, овгийн эхний үсгүүд, он,

ашигласан материал, ном, сэтгүүлийн нэр, боть, дугаар, хуудас, web site-ийн хаягийг бүрэн бичнэ/ зүүн талд зэрэгцэж байрлана

12pt өндөртэй хоосон мөр 2.1.12.Англи товчлол /Өгүүллийн нэр, зохиогчийн нэр, албан газар,

өгүүллийн товч утгыг англи хэлээр 200-250 үгэнд багтааж бичсэн байх/ 3. Ишлэлийг [1] гэж тэмдэглэнэ. Ишлэл авсан ном, зохиолыг иш татсан дарааллаар нь дугаарлаж, тодорхой бичнэ. 4. Өгүүлэлд нэр томьёог товчилж бичихгүй. Харин амьтан, шимэгчид, нянгийн төрөл зүйлийг бичихдээ налуу Italic хэлбэрээр эхний удаад бүтэн нэрээр, дараа нь товчлон бичиж болно. Жишээ нь Oropsylla silantiewi гээд цаашид энэ нэр дахин давтагдах тохиолдолд О. silantiewi гэж бичнэ. Латин нэрийг налуу /italic/үсгээр бичнэ. 5.Өгүүлэлд хэрэглэсэн хэмжигдэхүүнийг олон улсын CИ системээр тэмдэглэнэ. 6. Өгүүлэлд оруулсан фото зураг, тахирмаг, бүдүүвч зэргийг хар, цагаан болон өнгөтөөр тод ялгарах контрасттайгаар, тайлбарын хамт ирүүлнэ. Фото зураг, TIF, JPEG, GIF өргөтгөлтэй File-аар хүлээн авна. Зургийг Text box-оор засварлахыг хориглоно.

~~~oooOooo~~~

55

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2016 оны 02 дугаар сарын 26-ны өдрийн А/65 дугаар тушаалын хавсралт

МАГИСТРАНТ, ДОКТОРАНТАД СУДАЛГААНЫ ТЭТГЭЛЭГ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Шинжлэх ухаан технологийн тэргүүлэх чиглэлээр их, дээд

сургуулиудад магистрант, докторантад сурч буй залуу судлаачдад тэтгэлэг /цаашид “тэтгэлэг” гэх/ олгох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг энэхүү журмаар зохицуулна.

1.2. Их, дээд сургуулиудын интерпренёр үйл ажиллагааг дэмжих, эрдэмтэн судлаачдын залуу халааг бэлтгэх тэдний эрдэм шинжилгээ, туршилт, судалгааны ажлын үр өгөөжийг нь дээшлүүлэхэд энэхүү журмын зорилго оршино.

1.3. Тэтгэлэгт их, дээд сургуульд суралцан, эрдэм шинжилгээ, туршилтын ажил идэвхтэй гүйцэтгэж байгаа магистрант болон докторантууд оролцоно.

1.4. Өөрийн судалгааны чиглэлээр төсөл бичиж, сонгон шалгаруулалтад тэнцсэн 10 хүртэлх магистрантын судалгааны ажилд тус бүр 5 /тав/ сая хүртэл, 5 хүртэлх докторантын судалгааны ажилд тус бүр 10 /арав/ сая хүртэл төгрөгийн тэтгэлэг олгоно.

1.5. Судалгааны тэтгэлэгийн хэрэгжүүлэх хугацаа нь магистрантурт 2 жил, докторантурт 3 жилээс хэтрэхгүй байна.

1.6. Тэтгэлэгийг судалгааныхаа ажилд зайлшгүй шаардлагатай байгаа дараах үйл ажиллагаанд зарцуулна.

1.6.1. судалгаа шинжилгээ, сорилт туршилтад шаардагдах материал, бараа, бүтээгдэхүүн, хэрэглэгдэхүүн зэргийг худалдан авах;

1.6.2. багаж тоног төхөөрөмж, компьютер, сэлбэг хэрэгсэл, програм хангамж худалдан авах, суурилуулах, засвар үйлчилгээ хийлгэх;

1.6.3. эрдэм шинжилгээ, патентын мэдээллийн санд хандах болон архив, номын сангийн үйлчилгээний төлбөр;

1.6.4. судалгааны үр дүнг түгээн дэлгэрүүлэх, сурталчлах; 1.6.5. олон улсын болон дотоодын хурлын төлбөр /тухайн судалгааны

ажилтай холбоотой/; 1.6.6. дээж шинжлүүлэх, социологийн судалгаа хийх, мэдээлэл

худалдан авах, хэвлэлийн эх бэлтгэл, хэвлэлт, орчуулга зэрэг бусдаар гүйцэтгүүлэх ажлын төлбөр.

Хоёр. Тэтгэлэгт нэр дэвшүүлэх

2.1. Тэтгэлэгт горилогч нь суралцаж буй их, дээд сургууль, түүний бүтцийн

сургууль болон харъяа эрдэм шинжилгээ, сургалтын байгууллагын Эрдмийн зөвлөлөөр төслөө хэлэлцүүлэн дэмжигдсэн байна.

2.2. Нэр дэвшүүлэх төслийн талаар дараах материалыг бүрдүүлж, жил бүрийн 4 дүгээр сарын 1-ний дотор Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад ирүүлнэ:

56

2.2.1. бүтээл нь нэр дэвшиж буй судлаачийн сургуулийн тодорхойлолт, ажил эрхэлдэг бол ажил байдлын тодорхойлолт;

2.1.2. судлаачийн сурлагын голч дүн, докторант бол бүтээлийн жагсаалт;

2.2.3. судалгааны ажлын төлөвлөгөө; 2.2.4. тэтгэлгээр гүйцэтгэх судалгааны ажлын төсөл; 2.2.5. бүтээлийг нэр дэвшүүлсэн байгууллагын Эрдмийн зөвлөлийн

хурлын шийдвэр.

Гурав. Сонгон шалгаруулах

3.1. Сонгон шалгаруулалтыг Шинжлэх ухааны асуудал хариуцсан нэгж зохион байгуулна.

3.2. Нэр дэвшүүлсэн төслүүдэд шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний тушаалаар байгуулсан ажлын хэсэг дүгнэлт гаргана.

3.3. Дүгнэлт гаргахдаа дараах шалгуур үзүүлэлтийг баримтлана: 3.3.1. судалгааны ажлыг гүйцэтгэх хугацаа, арга зүйн түвшин; 3.3.2. судалгааны ажлын онол, практикийн ач холбогдол; 3.3.3. судалгааны ажлын шинэлэг болон дэвшилттэй тал.

3.4. Сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн дүгнэлтийг үндэслэн тэтгэлэг олгох асуудлыг Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний тушаалаар шийдвэрлэнэ.

Дөрөв. Тэтгэлэгийг санхүүжүүлэх, хэрэгжүүлэх, тайлагнах

4.1. Санхүүжилтийг төсөл хэрэгжих хугацаатай уялдуулан Шинжлэх ухаан,

технологийн сангаас олгоно. 4.2. Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв

байгууллага, Шинжлэх ухаан, технологийн сан, гүйцэтгэгч нар тэтгэлгийг хэрэгжүүлэх гэрээг байгуулна.

4.3. Судалгааны ажлын хэрэгжилт, явц, санхжүүгийн зарцуулалтад Шинжлэх ухаан, технологийн сан хяналт тавьж ажиллана.

4.4. Судлаач тэтгэлгийн төслийн хэрэгжүүлэх хугацаанд гүйцэтгэсэн туршилт, судалгаа, инновацийн ажлын явц, судалгааны зардлын зарцуулалтын тайланг гарган заасан хугацаанд холбогдох байгууллагуудад хүлээлгэн өгнө.

4.5. Судлаач нь тэтгэлэгт төслийн эцсийн үр дүнгийн тайланг боловсруулж, судалгааны ажил хэрэгжиж дууссанаас хойш 30 хоногийн дотор Итгэмжлэн хадгалагчид өгч хадгалуулна.

~~~oooOooo~~~

57

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2007 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн

211 дүгээр тушаалын хавсралт

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖИЛТНЫГ АТТЕСТАТЧИЛАХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Эрдэм шинжилгээний ажилтныг аттестатчилах үйл ажиллагааг зохион байгуулах, түүний дүнг гаргахад энэхүү журмыг баримтална. 1.2. Эрдэм шинжилгээний ажлын арга барил эзэмшсэн байдал, ур чадварын өсөлт, ажлын нь үр дүнг үнэлж, түүнээс хамааруулан зэрэг дэв олгох, түүнийг ахиулах, бууруулах үндэслэлийг бодитой тогтоох зорилгоор эрдэм шинжилгээний ажилтныг аттестатчилна. 1.3. Эрдэм шинжилгээний ажилтны аттестатчилал (цаашид "аттестатчилал" гэнэ)-ыг эрдэм шинжилгээний байгууллага тус бүрээр 4 жил тутам зохион байгуулна. 1.4. Нас, ажилласан жил, боловсролын болон эрдмийн зэрэг, цолыг үл харгалзан 2-оос доошгүй жил ажилласан эрдэм шинжилгээний ажилтныг аттестатчилалд хамруулна. Эрдэм шинжилгээний ажил хийсэн хугацаа нь 2 жил хүрээгүй ч тодорхой бүтээл гаргасан ажилтан өөрөө хүсвэл аттестатчилалд орж болно. 1.5. Шинжлэх ухааны бүтээлээрээ тухайн аттестатчиллын хугацаанд төрийн шагнал, "Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 22.1.1, 22.1.2-т заасан шагнал хүртсэн ажилтан, жирэмсэн болон 2-оос доош насны хүүхэдтэй эмэгтэй эрдэм шинжилгээний ажилтныг ээлжит аттестатчиллаас чөлөөлнө. Харин өөрөө хүссэн тохиолдолд тэднийг аттестатчилалд оруулж болно. 1.6. Атестатчиллын дүнгийн хуудсыг тухайн ажилтны хувийн хэрэгт хадгална.

Хоёр. Аттестатчиллыг зохион байгуулах, явуулах

2.1. Аттестатчиллыг шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний баталсан хуваарийн дагуу зохион байгуулна. 2.2. Энэ журмын 2.1-д заасан аттестатчиллын хуваарьт дор дурдсан тохиолдолд өөрчлөлт оруулж болно:

2.2.1. эрдэм шинжилгээний байгууллагыг өөрчлөн шинэ хуулийн этгээд болгон зохион байгуулсан;

2.2.2. шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас холбогдох шийдвэр гаргахыг шаардсан бусад хүчин зүйл бий болсон.

2.2.3. аттестатчиллын хугацааг шилжүүлэх зайлшгүй шаардлага гарсан тухай эрдэм шинжилгээний байгууллагын удирдлагаас үндэслэл бүхий хүсэлтийг албан ёсоор тавьж, шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас хүндэтгэн үзэх шалтгаантай гэж үзсэн тохиолдолд; 2.3. Аттестатчиллын хугацааг өөрчилсөн бол тухайн эрдэм шинжилгээний байгууллага энэ тухай аттестатчилал эхлэхээс 1 сарын өмнө ажилтан нартаа мэдээлнэ.

58

2.4. Аттестатчилал явуулах Комиссын бүрэлдэхүүн (цаашид "Комисс" гэнэ), аттестатчилал явуулах ажлын удирдамжийг аттестатчилал эхлэхээс 1 сараас доошгүй хугацааны өмнө шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн эрдэм шинжилгээний байгууллага тус бүрээр баталж, мэдээлнэ. 2.5. Комисс энэ журмын 2.1-д заасан хуваарийг баримтлан аттестатчиллыг явуулна. 2.6. Комиссын бүрэлдэхүүнд дор дурдсан байгууллагын төлөөллийг оруулна:

2.6.1. шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын;

2.6.2. эрдэм шинжилгээний байгууллагыг харьяалах дээд байгууллагын; 2.6.3. Шинжлэх ухааны академийн холбогдох бага чуулганы; 2.6.4. бусад эрдэм шинжилгээний байгууллагын; 2.6.5. тухайн эрдэм шинжилгээний байгууллагын; 2.6.6. төрийн бус өмчийн эрдэм шинжилгээний байгууллагын тухайд түүний

үүсгэн байгуулагчийн. 2.7. Гадаад улс, олон улсын байгууллагатай хамтарсан эрдэм шинжилгээний байгууллагын ажилтныг аттестатчилах асуудлыг тухайн эрдэм шинжилгээний байгууллагыг байгуулсан тухай олон улсын гэрээнд заасан журмын дагуу шийдвэрлэнэ. 2.8. Комисс үйл ажиллагаандаа "Шинжлэх ухаан, технологийн тухай" хууль болон эрдэм шинжилгээний ажилтны үйл ажиллагааг зохицуулсан бусад эрхийн актыг удирдлага болгоно. 2.9. Эрдэм шинжилгээний байгууллага аттестатчилал эхлэхээс 15-аас доошгүй хоногийн өмнө аттестатчилалд хамрагдах ажилтан нарынхаа судалгааг гаргаж, дор дурдсан материалыг хүн тус бүрээр бүрдүүлсэн байна:

2.9.1. ажил байдлын тодорхойлолт. Энэ тодорхойлолтод судалгаа, шинжилгээний ажлын арга зүй эзэмших, ур чадвараа дээшлүүлэх талаар гаргасан ахиц, гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээний ажлын үр дүн, түүний чанар, түвшин, хэвлүүлж нийтлүүлсэн бүтээлийн тоо, тэдгээрээс эрдмийн хамт олноос өндөр үнэлгээ авсан бүтээл, судлаачийн ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлдэг байдал, мэдээллийн технологийг хэрэглээний түвшинд ашиглах чадвар зэргийг тоо, баримттайгаар тусгана;

2.9.2. сүүлийн 4 жилд гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын тайлан, бий болгосон шинэ үр дүн, түүнийг нэвтрүүлж ашиглаж байгаа тухай танилцуулга. Энэ танилцуулгад тухайн бүтээлийн эдийн засаг, нийгмийн өгөөжийн талаар уг бүтээлийг ашиглагч байгууллагын тодорхойлолтыг хавсаргана;

2.9.3. эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлж баталгаажуулсан судалгааны ажлын арга зүй болон сүүлийн 4 жилд шинээр эзэмшсэн арга зүй;

2.9.4. судлаачийн ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлж байгаа байдал 2.9.5. дотоод, гадаадын эрдэм шинжилгээний бичиг, сэтгүүлд хэвлүүлж

нийтлүүлсэн болон эрдэм шинжилгээний хуралд илтгэсэн бүтээлийн жагсаалт; 2.9.6. шинэ бүтээлийн патент, ашигтай загварын гэрчилгээ авсан

бүтээлийн гэрчилгээ, жагсаалт; 2.9.7. эрдэм шинжилгээний бүтээлээс нь дотоод, гадаадын судлаачдын

авсан ишлэлийн судалгаа; 2.9.8. гадаад хэлний мэдлэгийн түвшинг харуулсан албан баримт (байгаа

тохиолдолд).

59

2.10. Эрдэм шинжилгээний ажилтны аттестатчиллыг түүний үйл ажиллагаанд дор дурдсан үзүүлэлтээр үнэлэлт өгөх замаар гүйцэтгэнэ: 2.10.1. судалгаа, шинжилгээний ажлын арга барил эзэмшсэн байдал; 2.10.2. бүтээлийн нь чанар, түвшин, шинжлэх ухааны шинэлэг тал; 2.10.3. бүтээл нь нэвтэрч ашиглагдсан байдал, эдийн засаг, нийгмийн үр ашиг, өгөөж; 2.10.4 мэдээллийн технологийг ашиглах чадвар. Энэ үзүүлэлтээр эрдэм шинжилгээний ажилтныг үнэлэх тестийг боловсруулахдаа түүний эрхэлж байгаа судалгааны ажлын чиглэлийг харгалзан үзнэ; 2.10.5. гадаад хэлний мэдлэгийн түвшин; 2.10.6. мэргэжлийн чиглэлээр өөрийн шавь бэлтгэж байгаа байдал. 2.11. Энэ журмын 2.10-д заасан үзүүлэлтээр эрдэм шинжилгээний ажилтныг аттестатчилах даалгавар боловсруулахдаа Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2007 оны 201 дугаар тушаалаар баталсан "Эрдэм шинжилгээний ажилтанд зэрэг дэв олгох шалгуур үзүүлэлт"-ийг баримтална. 2.12. Аттестатчиллаар эрдэм шинжилгээний ажилтныг үнэлэхдээ илтгэл тавиулах, харилцан ярилцах, бүтээлд нь үнэлгээ өгөх, орчуулга хийлгэх, компьютер дээр материал бэлтгүүлэх, тест бөглүүлэх зэрэг хэлбэрийг ашиглаж болох бөгөөд аль үзүүлэлтийг ямар аргаар үнэлэхийг Комиссын гишүүд шийдвэрлэж, аттестатчилал явуулахдаа мөрдөнө.

Гурав. Аттестатчиллыг дүгнэх

3.1. Комиссын гишүүн бүр аттестатчилалд орж байгаа эрдэм шинжилгээний ажилтан нэг бүрийн үйл ажиллагаанд энэ журмын 2.9-д заасан үзүүлэлтээр 1-10 хүртэл оноогоор үнэлгээ өгөх бөгөөд тухайн эрдэм шинжилгээний ажилтны аттестатчиллын ерөнхий үнэлгээг гаргахдаа комиссын гишүүдийн үнэлгээний дунджийг үндэслэн дараахь томъёог хэрэглэнэ:

С = 1.2(A + Е + S) + 2.7(T + U) + 0.5(M + G)

Энд: С – аттестатчиллын ерөнхий дүн A - судалгаа, шинжилгээний ажлын арга барил эзэмшсэн байдалд комиссын гишүүдийн өгсөн үнэлгээний арифметик дундаж. T - бүтээлийн шинжлэх ухааны шинэлэг тал, чанар, түвшинд комиссын гишүүдийн өгсөн үнэлгээний арифметик дундаж. U - бүтээлийн нэвтэрч ашиглагдсан цар хүрээ, эдийн засаг, нийгмийн үр ашиг, өгөөж болон шинэ мэдлэг бий болгосон байдалд комиссын гишүүдийн өгсөн үнэлгээний арифметик дундаж. Е – судлаачийн ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлж байгаа байдалд комиссын гишүүдийн өгсөн үнэлгээний арифметик дундаж. M - мэдээллийн технологийг ашиглах чадварыг комиссын гишүүдээс үнэлсэн үнэлгээний арифметик дундаж. G - гадаад хэлний мэдлэгийн түвшнийг комиссын гишүүдээс үнэлсэн үнэлгээний арифметик дундаж S - мэргэжлийн чиглэлээр шавь бэлтгэж байгаа байдалд комиссын гишүүдийн өгсөн үнэлгээний арифметик дундаж. Тайлбар: Гадаад хэлний болон компьютерийн мэдлэгийн түвшинг мэргэжлийн хүмүүсээр тогтоолгосон тохиодолд ерөнхий дүнг гаргах тооцоонд тухайн үнэлгээг ашиглана. Хэлний мэдлэгийн TOFEL, ILTS, DHS

60

зэргээр шалгалт өгч хангалттай үзүүлэлт бүхий сертификат авсан бол шалгалтгүйгээр 10 оноо өгнө). Хэлний мэдлэгийг шалгахдаа тухайн ажилтны эрхэлж байгаа судалгааны ажлын чиглэлийг харгалзан үзнэ. Тухайлбал, байгалийн ухааны чиглэлээр ажилладаг эрдэм шинжилгээний ажилтны англи, орос хэлний, гадаад орон судлаачдын тухайн улсын хэлний мэдлэгийн түвшинг тогтооно. Ерөнхий дүн:

С ≥ 90 Маш сайн

70 ≤ С < 90 Сайн

60 ≤ С < 70 Дунд

50 ≤ С < 60 Дундаас доогуур

С < 50 Хангалтгүй

3.2. Комисс аттестатчиллыг явуулж дууссаны дараа ажлын 10 хоногт багтаан аттестатчиллын дүн, тайланг нэгтгэн гаргаж, тухайн эрдэм шинжилгээний байгууллагын хамт олонд танилцуулан шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болон уг эрдэм шинжилгээний байгууллагын захиргаанд тус бүр нэг хувийг ирүүлнэ. Тайланд ажилтан бүрийн аттестатчиллын дүн, тэдгээрийн ажлын ололт болон дутагдалтай талыг тэмдэглэж, шаардлагатай зөвлөмж өгсөн байна (журмын хавсралтын дагуу). 3.3. Аттестатчиллын дүн нь эрдэм шинжилгээний ажилтны зэрэг дэвийг тогтоох (ахиулах, бууруулах), ажлаас чөлөөлөх үндэслэл болох бөгөөд ингэхдээ Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2007 оны 201 дүгээр тушаалаар баталсан "Эрдэм шинжилгээний ажилтанд зэрэг дэв олгох шалгуур үзүүлэлт"-ийг давхар харгалзан үзнэ. 3.4. Аттестатчиллаар дундаас доогуур үнэлгээ авсан эрдэм шинжилгээний ажилтныг тодорхой хугацаатай үүрэг даалгавар өгч ажиллуулан түүний биелэлтийг тухайн эрдэм шинжилгээний байгууллагын эрдмийн зөвлөл хэлэлцэн дүгнэж, цаашид эрдэм шинжилгээний ажилд үлдээх, эсэхийг шийдвэрлэнэ. 3.5. Аттестатчилалд хангалтгүй дүн үзүүлсэн нь эрдэм шинжилгээний ажилтныг ажлаас чөлөөлөх үндэслэл болох бөгөөд тушаалын заалтад тодорхой тусгана. 3.6. Аттестатчиллын дүнг үндэслэн эрдэм шинжилгээний ажилтны зэрэг дэв, ажлын байрыг өөрчлөх асуудлыг аттестатчиллын дүн гарснаас хойш 2 сарын хугацаанд багтаан тухайн эрдэм шинжилгээний байгууллагын захирал (дарга)-ын тушаалаар шийдвэрлэнэ. 3.7. Комиссын гаргасан аттестатчиллын дүнг захиргааны ямар нэг байгууллага авч хэлэлцэн өөрчлөх эрхгүй.

~~~oooOooo~~~

61

Боловсрол, шинжлэх ухааны сайдын 2012 оны A/88 дугаар тушаалын хавсралт

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖИЛТНЫ ЗЭРЭГ ДЭВИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ,

НИЙТЛЭГ ШААРДЛАГА, ШАЛГУУР ҮЗҮҮЛЭЛТ 1.Эрдэм шинжилгээний ажилтны зэрэг дэвийн тодорхойлолт Эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх, ахлах, дэд ажилтан гэж тухайн зэрэг дэвийн нийтлэг шаардлага болон шалгуур үзүүлэлтийг хангасан эрдэм шинжилгээний ажилтныг хэлнэ. 2.Эрдэм шинжилгээний ажилтны зэрэг дэвийн нийтлэг шаардлага а) Эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан дор дурьдсан нийтлэг шаардлагыг хангасан байна: 1. Доктор /Ph.D/-ын зэрэгтэй, докторын зэрэг хамгаалснаас хойш 8-аас доошгүй жил судалгааны чиглэлээрээ дагнан ажилласан; 2. Судалгааны шинэ чиглэл санаачлах, хэрэгжүүлэх чадавхитай (олон улсын болон үндэсний судалгааны тэтгэлэг, төсөл хэрэгжүүлэхээр шалгарч гэрээт, захиалгат ажлыг гүйцэтгэн эрдэм шинжилгээний байгууллагадаа санхүүгийн эх үүсвэрийг бий болгосон), Эрдэм шинжилгээний байгууллагын материаллаг баазыг бэхжүүлэхэд тодорхой хувь нэмэр оруулсан, лаборатори, кабинет байгуулсан, шинэ тоног төхөөрөмж авсан г.м); 3. Өөрийн судалгааны мэргэшсэн чиглэлээр 3-аас доошгүй судлаачийг бэлтгэсэн байх; 4. Эрдэм шинжилгээний ажилтны ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлдэг, бусдыг үлгэрлэн манлайлдаг, багаар ажиллах чадвартай; 5. Патент, зохиогчийн эрхийн гэрчилгээ авсан эсвэл нэг сэдэвт бүтээл нийтлүүлсэн. б) Эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтан дор дурьдсан нийтлэг шаардлагыг хангасан байна: 1. Доктор/Ph.D/-ын зэрэгтэй, докторын зэрэг хамгаалснаас хойш 6-аас доошгүй жил судалгааны чиглэлээрээ дагнан ажилласан; 2. Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, сэдэвт ажил, эрдэм шинжилгээний бага хурал, семинар удирдах арга барил эзэмшсэн, багаар ажиллах чадвартай; 3. Эрдэм шинжилгээний ажилтныг шинэ мэдээллээр хангах, дадлагажуулах, тэднийг эрдэм шинжилгээний ажлын арга барилд сургах чиглэлээр ажилласан; 4. Гадаад хэлийг мэргэжлийн түвшинд эзэмшсэн (Эрдэм шинжилгээний ажилтан гадаад оронд бакалаврын ба түүнээс дээш түвшний сургалт буюу Монгол Улсын гадаад хэлний магадлан итгэмжлэгдсэн дээд сургуулийг амжилттай төгссөн бол гадаад хэлний үзүүлэлтийг хангасанд тооцно. Эрдэм шинжилгээний ажилтан аттестатчилаар шалгуулах гадаад хэлийг өөрөө сонгоно). 5. Мэргэжлийн багаж, тоног төхөөрөмж, хэрэглээний программуудыг эзэмшсэн; 6. Өөрийн судалгааны мэргэшсэн чиглэлээр 2-оос доошгүй судлаачийг бэлтгэсэн байх; 7. Эрдэм шинжилгээний ажилтны ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлдэг, бусдыг үлгэрлэн манлайлдаг. в) Эрдэм шинжилгээний дэд ажилтан дор дурьдсан нийтлэг шаардлагыг хангасан байна:

62

1. Магистраас доошгүй зэрэгтэй; 2. Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, суурь судалгааны сэдэвт ажлыг гүйцэтгэх арга зүй эзэмшсэн, багаар ажиллах чадвартай; 3. Мэргэжлийн багаж, тоног төхөөрөмж, хэрэглээний программуудыг эзэмшсэн; 4. Гадаад хэлийг мэргэжлийн түвшинд эзэмшсэн (Эрдэм шинжилгээний ажилтан гадаад оронд бакалаврын ба түүнээс дээш түвшний сургалт буюу Монгол Улсын гадаад хэлний магадлан итгэмжлэгдсэн дээд сургуулийг амжилттай төгссөн бол гадаад хэлний үзүүлэлтийг хангасанд тооцно. Эрдэм шинжилгээний ажилтан аттестатчилаар шалгуулах гадаад хэлийг өөрөө сонгоно.); 5. Эрдэм шинжилгээний ажилтны ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлдэг; 6. Судалгааны чиглэлээрээ сүүлийн 4 жил ажилласан. г) Эрдэм шинжилгээний дадлагажигч ажилтаны зэрэг дэвийн орон тоонд ажиллах хүн дор дурдсан нийтлэг шаардлагыг хангасан байна: 1. Бакалавраас доошгүй боловсролын зэрэгтэй; 2. Өөрийн судалгааны ажлын чиглэлээр арга зүй эзэмшсэн, багаар ажиллах чадвартай; 3. Мэргэжлийн багаж, тоног төхөөрөмж, хэрэглээний программыг эзэмшсэн; 4. Эрдэм шинжилгээний ажилтны ёс зүйн хэм хэмжээг сахин биелүүлдэг; 5. Гадаад хэлний зохих мэдлэг эзэмшсэн.

63

3. Эрдэм шинжилгээний ажилтны зэрэг дэвийн шалгуур үзүүлэлт

Эрдэм шинжилгээний

ажилтны зэрэг дэв

Шалгуур үзүүлэлт

Эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан

Сүүлийн 4 жилд: Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл 8-аас доошгүйг нийтлүүлсэн байх, Үүнээс: Мэргэжлийн үнэлгээнд

үндэслэн сонгон шалгаруулж хэвлэдэг олон улсын эрдэм шинжилгээний сэтгүүлд-1, олон улсын хурлын эмхтгэл болон гадаадын сэтгүүлд 3-аас доошгүй өгүүлэл нийтлүүлсэн;

Эрдэм шинжилгээний бүтээлээс нь дотоод, гадаадын судлаачдын авсан ишлэлийн тоо 10-аас доошгүй байх;

Нэг сэдэвт бүтээл, ном, сурах бичиг 3-аас доошгүйг хэвлэн нийтлүүлэхэд зохиогч, хамтран зохиогчоор ажилласан буюу оюуны өмчийн хамгаалалт хийсэн хоёроос доошгүй бүтээлийн үр дүн нь инновацийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ болсон;

Доктор, магистрийн 3-аас доошгүй дипломын ажлын удирдагч, шүүмжлэгч, зөвлөхөөр ажилласан; Олон улс, бүс нутаг, үндэстний болон салбарын хэмжээнд тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх зорилгоор

3-аас доошгүй захиалгат, гэрээт, төсөлт ажлыг удирдсан, гүйцэтгэсэн.

Эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтан

Сүүлийн 4 жилд: Эрдэм шинжилгээний өгүүлэл 6-аас доошгүйг нийтлүүлсэн байх, Үүнээс: Мэргэжлийн үнэлгээнд

үндэслэн сонгон шалгаруулж хэвлэдэг олон улсын эрдэм шинжилгээний сэтгүүлд 1, олон улсын хурлын эмхтгэл болон гадаадын сэтгүүлд 2-оос доошгүй өгүүлэл нийтлүүлсэн;

Нэг сэдэвт бүтээл, ном, сурах бичиг 2-оос доошгүй хэвлэн нийтлүүлэхэд зохиогч, хамтран зохиогчоор ажиллаж, хэвлэн нийтлүүлсэн буюу оюуны өмчийн хамгаалалт бүхий нэг бүтээлийн үр дүнгээрээ инноваци хэрэглээ, үйлчилгээ болсон;

Эрдэм шинжилгээний бүтээлээс нь дотоод, гадаадын судлаачдын авсан ишлэлийн тоо 8-аас доошгүй байх;

Доктор, магистрийн 2-оос доошгүй дипломын ажлыг удирдсан, шүүмжилсэн буюу зөвлөсөн; Олон улс, бүс нутаг, үндэсний болон салбарын хэмжээний 2-оос доошгүй захиалгат, гэрээт, төсөлт,

сэдэвт ажлыг гүйцэтгэсэн; Тухайн судалгааны чиглэлээрээ 2-оос доошгүй судлаачийг бэлтгэсэн байх.

64

~~~oooOooo~~~

Эрдэм шинжилгээний дэд ажилтан

Эрдэм шинжилгээний ажлын 2-оос доошгүй арга зүйг эзэмшиж, эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлэн батлуулж, үр дүнг тайлагнасан;

Эрдэм шинжилгээний 4-өөс доошгүй өгүүлэлийн зохиогч, хамтран зохиогчоор ажиллаж, хэвлэн нийтлүүлсэн;

Эрдэм шинжилгээний хуралд 6-аас доошгүй илтгэл тавьсан; Шинэ хэрэглээ, үйлчилгээ бий болгох чиглэлээр эрдэм шинжилгээний 2-оос доошгүй ажил гүйцэтгэсэн,

оролцсон (зохион бүтээх, технологи нутагшуулах, лаборатори байгуулах г.м); Олон улс, бүс нутаг, үндэсний болон салбарын хэмжээний захиалгат, гэрээт, төсөлт, сэдэвт ажлыг

гүйцэтгэсэн.

65

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2010 оны 11 сарын 01 -ны өдрийн 479 дугаар тушаалын хавсралт

ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ОНЫ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛ ШАЛГАРУУЛАХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журмын зорилго нь Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлийг шалгаруулах, шагнах үндсэн зарчмыг тогтоох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулахад оршино. 1.2. Шинжлэх ухааны шилдэг бүтээлд дараах бүтээлийг хамруулна. Үүнд:

• Нийгмийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн, онолын өндөр түвшинд хийгдсэн судалгааны ажлын үр дүнг боловсруулан туурвисан монограф /сурах бичиг, эмхэтгэл хамаарахгүй/.

• Судалгааны үр дүнд бий болсон технологи, биет бүтээгдэхүүн. 1.3. Шинжлэх ухааны ажилтны өдрийг тохиолдуулан шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлийг шалгаруулж шагнал олгоно.

Хоёр. Шинжлэх ухааны шилдэг бүтээлд дэвшүүлэх

2.1. Эрдэм шинжлгээний байгууллага, аж ахуйн нэгж, хувь хүмүүс шинжлэх ухааны бүтээлээ оны шилдэг бүтээлд дэвшүүлж болно. 2.2. Шилдэг бүтээлд өмнөх оны 10 дугаар сараас тухайн оны 10 дугаар сар хүртэл хугацаанд гарсан бүтээлийг дэвшүүлнэ. 2.3. Аливаа бүтээлийг уг шагналд тухайн хэлбэрээр нь зөвхөн нэг удаа дэвшүүлж болно. 2.4. Дэвшүүлэх бүтээлийг дараах баримт бичгийн хамт шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад жил бүрийн 10 дугаар сарын 1-ний дотор байгууллагын албан бичгийн хамт ирүүлнэ. Үүнд:

• Бүтээл, түүний товч танилцуулга • Бүтээлийн онол, практикийн ач холбогдлыг хэлэлцэн шинжлэх ухааны

шилдэг бүтээлд дэвшүүлэхээр шийдвэрлэсэн тухай эрдэм шинжилгээний байгууллагын эрдмийн зөвлөлийн хурлын тогтоол

• Бүтээлийн онолын түвшин, шинжлэх ухааны ач холбогдлын талаар гадаад, дотоодын 2-оос доошгүй эрдэмтний үнэлэлт, дүгнэлт, тодорхойлолт /тодорхойлогч ямар нэг хэлбэрээр хамтран зохиогч байж болохгүй/

• Бүтээлийг үйлдвэрлэл, хэрэглээнд нэвтрүүлсэн аж ахуйн нэгж, байгууллагын үнэлэлт, дүгнэлт буюу нэвтрүүлж ашиглах талаар хийсэн гэрээ хэлцэл

• Шинэ бүтээлийн патент, ашигтай загварын гэрчилгээ, стандарт, норм, нормативын баримт бичгийн хуулбар

• Зохиогчийн анкет, ажил байдлын тодорхойлолт, бүтээлийн жагсаалт 2.4. Шилдэг бүтээлд шалгарсан бүтээлийн материалыг буцааж олгохгүй.

66

Гурав. Шилдэг бүтээлийг шалгаруулах 3.1. Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлд дэвшүүлсэн бүтээлүүдэд үнэлгээ өгч, дүгнэлт гаргах шинжээчийн хэсгийг Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнийн шийдвэрээр байгуулна. 3.2. Шинжээчийн хэсгийн бүрэлдэхүүнд эрдэмтэд, холбогдох байгууллагын мэргэжилтнүүдийг оруулна. 3.3. Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлд бүтээлээ дэвшүүлсэн эрдэмтэн, судлаачийг шинжээчийн хэсгийн гишүүнээр томилохгүй. 3.4. Шилдэг бүтээл шалгаруулах шинжээчийн хэсэг хуралдааны хэлбэрээр ажиллана. Нийт гишүүдийн 80 хувь нь ирсэн тохиолдолд хуралдааныг хүчинтэйд тооцно. 3.5. Бүтээлүүдийг шинжлэх ухааны салбараар ангилж, тухайн салбарыг төлөөлсөн шинжээчид хуралдаанд бүтээл бүрийг танилцуулна. 3.6. Шилдэг бүтээлийг дараах үзүүлэлтээр шалгаруулна: • Онолын түвшин • Шинжлэх ухаан, практикийн ач холбогдол • Бүтээлийг дотоод, гадаадын мэргэжлийн сэтгүүлд хэвлүүлсэн, суртал-чилсан байдал 3.7. Шинжээч нь бүтээл тус бүрд дээрх үзүүлэлтээр 1-10 онооны үнэлгээ өгнө. /Хавсралт 1/ 3.8. Шинжээчдийн өгсөн оноог нэгтгэн дүгнэж, онооны нийлбэрээр хамгийн өндөр үнэлгээ авсан бүтээлээс эхлэн шагналд дэвших бүтээлийг байр эзлүүлнэ. /Хавсралт 2/ 3.9. Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлийн нэгдүгээр байрын шагналыг нэг, хоёрдугаар байрын шагналыг хоёр, гуравдугаар байрын шагналыг гурав, тусгай шагналыг дөрөв хүртэл бүтээлд олгож болно. 3.10. Шинжээчдийн нэгдсэн үнэлгээний дагуу бүтээлийн эзэлсэн байрны дарааллыг баримтлан Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлийг хуралдаанд оролцсон шинжээчдийн ердийн олонхийн саналаар шалгаруулна.

Дөрөв. Шилдэг бүтээлийг шагнах 4.1. Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлийн шалгаруулалтын дүнг Шинжлэх ухаан, технологийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний тушаалаар баталгаажуулна. 4.2. Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлд өргөмжлөл олгоно. 4.3. Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлийн нэгдүгээр байрыг дөрвөн сая, хоёрдугаар байрыг тус бүр гурван сая, гуравдугаар байрыг тус бүр хоёр сая, тусгай байрыг тус бүр нэг сая төгрөгийн мөнгөн шагнал дагалдана. 4.4. Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлийг шалгаруулах шинжээчийн хэсгийн үйл ажиллагааны зардал, өргөмжлөл, мөнгөн шагналыг Шинжлэх ухаан, технологийн сангаас санхүүжүүлнэ. Шагналын сангийн хэмжээ жилд 20 /хорин/ сая төгрөг байна.

67

Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээл шалгаруулах журмын нэгдүгээр хавсралт

Шинжлэх ухааны оны шилдэг бүтээлд дэвшсэн бүтээлд өгөх үнэлгээ

№

Бүтээлийн нэр

Дүгнэх үзүүлэлт

Нийт онооОнолын түвшин

Шинжлэх ухаан, практикиыйн ач

холбогдол

Мэргэжлийн сэтгүүлд

хэвлүүлсэн байдал

1

2

3

...

Шинжээчийн гарын үсэг ......................................... /дугаар/

............ он ..... сар ...... өдөр

~~~oooOooo~~~

68

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2007 оны 187 дугаар тушаалын гуравдугаар хавсралт

МАГИСТРЫН ЗЭРЭГ ХАМГААЛУУЛАХ 3ӨВЛӨЛИЙН ДҮРЭМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Монгол Улсын дээд боловсролын сургалтын байгууллагын магистрын зэрэг хамгаалуулах зөвлөлүүдтэй холбоотой нийтлэг харилцааг зохицуулахад энэ дүрмийн зорилго оршино.

Хоёр. Магистрын зэрэг хамгаалуулах зөвлөл байгуулах

2.1. Магистрын сургалт эрхлэх тусгай зөвшөөрөл бүхий дээд боловсролын сургалтын байгууллагын захирал буюу түүний эрх олгосон этгээдйн албан ёсны шийдвэрээр Магистрын зэрэг хамгаалуулах зөвлөл (цаашид "Зөвлөл" гэнэ)-ийг сургалтын чиглэл буюу шаардлагатай бол магистрант бүрээр байгуулна. 2.2.Зөвлөлийн бүрэлдэхүүн нь магистрантын сургалтын чиглэл, тухайн магистрант (Цаашид “горилогч” гэнэ)-ын магистрын ажлын сэдвийн чиглэлээр мэргэшсэн буюу ойролцоо чиглэлээр судалгаа шинжилгээний ажил эрхэлдэг, докторын зэрэгтэй хүмүүс байна. 2.3.Зөвлөл нь дарга, орлогч дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүд гэсэн нийт 3-аас доошгүй хүний бүрэлдэхүүнтэй байна. Зөвлөлийн бүрэлдэхүүний талаарх саналыг холбогдох мэргэжлийн тэнхим гаргана. 2.4.Зөвлөлийн дарга, зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга нар сургуулийн орон тооны ажилтан байна. 2.6.Зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд нэр дэвшүүлж буй тэнхимийн саналд нэр дэвшүүлж буй үндэслэл, нэр дэвшигчдийн докторын зэрэг хамгаалсан болон эрхлэж буй судалгааны чиглэл, сүүлийн 5 жилд зөвлөлийн чиглэлээр хэвлүүлсэн гол 1-3 бүтээлийг тусгана. 2.7.Зөвлөлд өөрчлөлт оруулах хүсэлтийг энэхүү дүрмийн 2.3-д заасан нэр дэвшүүлэгч этгээд зохих үндэслэлийг гарган эрх бүхий этгээдэд тухай бүр тавьна. 2.8.Зөвлөлийн бүрэлдэхүүний гуравны нэгээс багагүй нь мэргэжлийн өөр тэнхим, сургуулийн төлөөлөл байна. 2.9.Зөвлөлийн дарга Зөвлөлөөс үйл ажиллагаа явуулах нөхцлийг хангах, зөвлөлийн хуралдааны хугацааг товлох, бусад бүрэлдэхүүний ажил үүргийг хуваарилж, гүйцэтгэлийн хяналт тавих, Зөвлөлийн эрх мэдлийн асуудлаар Зөвлөлийг төлөөлөн холбогдох байгууллагатай харилцана.

Гурав. Зөвлөлийн үйл ажиллагаа

3.1.Зөвлөл үйл ажиллагааныхаа ил тод байдлыг хангана. Зөвлөл нь ээлжит хуралдааны тухай зарыг сургуулийнхаа хамт олонд урьдчилан мэдээлдэг байна. 3.2.Зөвлөл бүхий л үйл ажиллагаагаараа горилогч магистрын ажлаа хамгаалахад шаардлагатай мэдээлэл, магистрын ажил хамгаалахтай холбоотой асуудлаар зөвлөгөө авах боломжоор хангана.

69

3.4.Зөвлөл магистрын ажлыг бүх талаас нь бүрэн гүйцэд, бодитой шүүн хэлэлцэх, горилогчийн бүрдүүлсэн материалд дүгнэлт өгөхөд шаардлагатай материалыг холбогдох байгууллагаас лавлах, гаргуулан авах эрхтэй. 3.5.Зөвлөл горилогчийн магистрын ажлын талаар гаргасан дүгнэлтээ хуралдаан болсноос хойш 5 хоногийн дотор магистрын сургалт хариуцсан нэгж болон холбогдох тэнхимд албан ёсоор мэдэгдэнэ. 3.6.Зөвлөл нь үйл ажиллагааныхаа товч тайлан, хуралдаануудтай холбоотой бичиг баримтыг түшиглэсэн сургуулийн магистрын сургалт эрхэлсэн нэгжид хүлээлгэн өгнө. 3.7.Зөвлөл энэхүү дүрмийн 4.2.-т заасан материалыг хүлээн авсан тухай тэмдэглэл хөтөлнө.

Дөрөв. Магистрын ажлыг Зөвлөл дээр шүүн хэлэлцэх

4.1.Магистрын ажлын хамгаалалтыг зөвлөлийн нээлттэй хуралдаанаар зохион байгуулна. 4.2.Горилогч доорх материалыг зөвлөлд ирүүлнэ:

4.2.1.Хамгаалалтад орохыг хүссэн горилогчийн өргөдөл; 4.2.2.Горилогчийн бакалаврын зэргийг гэрчлэх дипломын нотариатаар

гэрчилсэн хуулбар; 4.2.3.Горилогч магистрын гадаад хэлний болон бусад шалгалт өгч тэнцсэн

тухай нотолгоо; 4.2.4.Сургалтын төлөвлөгөөний дагуу судалсан хичээлүүд, дүн, зохих багц

цаг цуглуулсныг нотолсон холбогдох тэнхмийн эрхлэгчийн тодорхойлолт 4.2.5.Зөвлөлийн гишүүдийн тоогоор хэвлэсэн магистрын ажил; 4.2.6.Горилогчийн магистрын ажил хамгаалалтад бэлэн болсныг нотолсон

удирдагчийн дүгнэлт 4.3.Зөвлөлийн дарга материалыг хүлээж аваад бүрэлдэхүүнээс 1 гишүүнийг томилон энэхүү дүрмийн 4.2-д дурдсан материалын бүрдэл, тэдгээрийн үнэн зөв байдлыг шалгуулж, дүгнэлт гаргуулна. 4.4.Хамгаалалтын хуралдааныг өргөдөл хүлээн авснаас хойш нэг сарын дотор зохион байгуулна. Зөвлөлийн дарга горилогчийн ирүүлсэн магистрын ажлыг хамгаалалт болох өдрөөс 14-өөс доошгүй хоногийн өмнө нийт бүрэлдэхүүнд хүргэнэ. 4.5.Зөвлөлийн хуралдаанаар магистрын ажил магистрын ажилд тавих шаардлага хангасан бүтээл болж чадсан эсэх талаар дүгнэлт гаргана.

Тав. Зөвлөлийн хуралдаан

5.1. Зөвлөлийн хуралдааныг гишүүдийн 75 ба түүнээс дээш хувийн ирцтэйгээр хийнэ. 5.2. Зөвлөлийн хуралдааныг зөвлөлийн дарга, түүнийг эзгүйд зөвлөлийн орлогч дарга удирдана. 5.3. Зөвлөлийн нарийн бичгийн даргын эзгүйд зөвлөлийн даргын шийдвэрээр аль нэг гишүүнийг түр хугацаагаар нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгүүлэхээр томилно. 5.4. Зөвлөлийн дарга, орлогч дарга хоёул эзгүйд зөвлөлийн хуралдаан хийхгүй. 5.5. Зөвлөлийн хуралдааныг доор дурдсан дарааллаар зохион байгуулна. Үүнд:

5.5.1.Хуралдааныг зөвлөлийн дарга нээж, хэлэлцэх асуудлыг танилцуулах;

70

5.5.2.Горилогчийн талаар зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга танилцуулах; 5.5.3.Горилогч магистрын ажлынхаа үндсэн үр дүнг товч илтгэх; 5.5.4.Шүүмжлэгчдийн санал, дүгнэлтийг сонсох; 5.5.5.Зөвлөлийн гишүүд болон хуралдаанд оролцогчид горилогчид асуулт

тавьж, хариулт авах, мэтгэлцэх; 5.5.6.Зөвлөлийн гишүүд магистрын ажлын талаар дүгнэлтээ хэлэх; 5.5.6.Тооллогын комиссыг сонгон батлах; 5.5.7.Гишүүдэд саналын хуудас тарааж санал хураах; 5.5.8.Тооллогын комисс нууц санал хураалтын дүнг танилцах; 5.5.9.Тооллогын комиссын саналыг үндэслэн горилогчийн магистрын

ажлын тадаарх дүнгэлтийг баталсан шийдвэр гаргах; 5.5.10.Зөвлөлийн дарга хуралдааныг хааж үг хэлэх

5.6.Зөвлөлийн хуралдааны шийдвэрийг нууц санал хураалтын дүнг үндэслэн гаргана. Горилогчийн ажил зөвлөлийн хуралдаанд оролцогчдын 75-аас доошгүй хувийн эерэг санал авсан тохиолдолд уг ажлыг хамгаалсанд тооцно. 5.7.Зөвлөлийн хуралдаанд оролцолгүйгээр урьдчилж санал өгөх, хуралдаанд суусан боловч хуралдаан дуусахаас өмнө гарсан гишүүн урьдчилж санал өгөхийг тус тус хориглоно. 5.8.Зөвлөлийн гишүүдийн санал өгөх хуудас хавсралт 1–д заасан хэлбэртэй байна.

~~~oooOooo~~~

71

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2010 оны 492 дугаар тушаалын хавсралт

ДОКТОРЫН ЗЭРЭГ ХАМГААЛУУЛАХ 3ӨВЛӨЛИЙН ДҮРЭМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Монгол Улсын докторын зэргийн сургалтын Докторын зэрэг хамгаалуулах зөвлөл (цаашид "Зөвлөл" гэнэ)-ийн үйл ажиллагааг зохицуулахад энэ дүрмийн зорилго оршино.

Хоёр.Зөвлөл байгуулах, зөвлөлийн бүрэлдэхүүн 2.1. Зөвлөлийг докторын сургалт эрхлэх тухайн шинжлэх ухааны мэргэжлийн чиглэлээр сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил эрхэлж буй их сургууль (цаашид "түшиглэсэн сургууль" гэнэ)-ийг түшиглэн байгуулна. 2.2. Зөвлөлийн түшиглэсэн сургуулийг боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага тогтооно. Зөвлөл нь их, дээд сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллага дундын шинжтэй байх бөгөөд докторын сургалтын тодорхой чиглэлээр эсвэл хэд хэдэн чиглэлийг нэгтгэсэн улсын хэмжээнд нэг Зөвлөл байна. 2.3. Зөвлөл нь дарга, орлогч дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүд гэсэн нийт 6-аас доошгүй хүний бүрэлдэхүүнтэй байна. 2.4. Зөвлөлийг тухайн шинжлэх ухааны чиглэлээр докторын зэрэгтэй, тэргүүлэх эрдэмтдээс бүрдүүлнэ. Нэг байгууллагын төлөөлөл Зөвлөлийн бүрэлдэхүүний гуравны нэгээс илүүгүй байна. 2.5. Зөвлөлийг Боловсролын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн гурван жилийн хугацаагаар байгуулна. 2.6. Зөвлөл нь горилогчийн суралцаж буй чиглэл, хамгаалах докторын ажил /диссертац/-ын сэдвийн онцлогийг харгалзан тухайн докторын ажлыг шүүн хэлэлцэж, санал өгөх гишүүний эрхтэй 6 хүртэл эрдэмтдийг томилж, докторын ажлыг өргөтгөсөн бүрэлдэхүүнтэйгээр хэлэлцэнэ. 2.7. Түшиглэсэн сургуулийн докторын сургалт эрхэлсэн нэгж нь холбогдох сургууль, мэргэжлийн тэнхим, хуулийн этгээдтэй хамтран тухайн салбарын сургалтын чиглэлээр судалгаа, шинжилгээний ажил эрхэлдэг докторын зэрэгтэй багш, эрдэмтдийн талаарх мэдээллийн сан байгуулж, баяжуулах ажлыг хариуцна. Мэдээллийн санг зөвхөн Зөвлөлийн гишүүн томилох, шинэчлэх, зөвлөлийг өргөтгөхөд ашиглана. 2.8. Зөвлөлийн дарга Зөвлөлөөс үйл ажиллагаа явуулах нөхцлийг ханган гишүүдийн ажил үүргийг хуваарилж, гүйцэтгэлийн хяналт тавьна. Зөвлөлийн эрх мэдлийн асуудлаар Зөвлөлийг төлөөлөн холбогдох байгууллагатай харилцана. 2.9. Зөвлөл албан бичгийн хэвлэмэл хуудастай байх бөгөөд түшиглэсэн сургуулийн докторын сургалт эрхэлсэн нэгжийн тэмдэгийг хэрэглэнэ.

Гурав. Зөвлөлийн үйл ажиллагаа 3.1. Зөвлөл нь горилогчийн бичсэн докторын ажлыг мэргэжлийн түвшинд хэлэлцэж, дүгнэлт гаргах үндсэн үүрэгтэй.

72

3.2. Зөвлөл үйл ажиллагаандаа ил тод байдлыг хангаж ажиллана. Зөвлөл докторын ажлын сэдэв, горилогчийн тухай зарыг өдөр тутмын хэвлэлд нийтлүүлж, түшиглэсэн сургууль, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яамны вэб хуудсанд байршуулна. Зарыг холбогдох сургуульд албан ёсоор мэдэгдэнэ. 3.3. Зөвлөл горилогч докторын ажлаа хамгаалахад шаардлагатай мэдээлэл, хамгаалалтай холбоотой асуудлаар зөвлөгөө авах боломжоор хангана. 3.4. Горилогчийн хүсэлт, Зөвлөлийн бүрэлдэхүүний дийлэнх олонхийн зөвшөөрснөөр докторын ажлыг англи хэл дээр бичүүлж, хамгаалалтыг гадаад хэл дээр явуулж болно. 3.5. Зөвлөл докторын ажлыг бүрэн гүйцэд, бодитой шүүн хэлэлцэхэд шаардлагатай материалыг холбогдох байгууллагаас лавлах, гаргуулан авах эрхтэй. 3.6. Зөвлөл горилогчийн докторын ажлын талаар гаргасан дүгнэлтээ хуралдаан болсноос хойш 5 хоногийн дотор горилогчийн суралцаж буй сургуульд албан ёсоор мэдэгдэнэ. 3.7. Зөвлөл нь хуралдаантай холбоотой бичиг баримт, холбогдох материалыг түшиглэсэн сургуулийн докторын сургалт эрхэлсэн нэгжид тухай бүр хүлээлгэн өгнө. Энэхүү бичиг баримт, материалыг түшиглэсэн сургууль зохих журмын дагуу архивт хадгална. 3.8. Зөвлөл энэхүү дүрмийн 4.2-т заасан материалыг хүлээн авсан тухай тэмдэглэл хөтөлнө.

Дөрөв. Зөвлөлөөр докторын ажлыг шүүн хэлэлцэх 4.1.Докторын ажлын хамгаалалтыг Зөвлөлийн хуралдаанаар зохион байгуулна. 4.2.Горилогч доорх материалыг Зөвлөлд ирүүлнэ:

4.2.1.горилогчийн материалыг Зөвлөлд хүргүүлэх тухай сургуулийн захирлын гарын үсэг бүхий албан бичиг;

4.2.2.докторын ажлыг хамгаалалтад оруулахыг хүсч горилогчоос захирлын нэр дээр гаргасан өргөдөл;

4.2.3.горилогч докторантаар элссэн болон шилжилт, хөдөлгөөнийг гэрчлэх баримт бичиг;

4.2.4.горилогчийн сэдэв баталсан болон удирдагч томилсон шийдвэр; 4.2.5.горилогчийн магистрын зэргийг гэрчлэх дипломын нотариатаар

гэрчилсэн хуулбар; 4.2.6.горилогч докторын нэгдсэн шалгалт, гадаад хэлний шалгалт өгч

тэнцсэн тухай нотолгоо; 4.2.7.сургалтын төлөвлөгөөний дагуу судалсан хичээлүүд, дүн, зохих багц

цаг цуглуулсныг нотолсон холбогдох сургуулийн захирлын тодорхойлолт; 4.2.8.зөвлөлийн гишүүдийн тоогоор хэвлэсэн докторын ажил; 4.2.9.суралцаж буй сургуулийн сургалтын журмын дагуу хамгаалалтад

оруулахыг зөвшөөрсөн дүгнэлт; 4.2.10.горилогчийн докторын ажил хамгаалалтад бэлэн болсныг

тодорхойлсон удирдагчийн дүгнэлт; 4.2.11.докторын ажил бичих явцдаа түүний үр дүнгийн талаар зохих

мэргэжлийн сэтгүүлд хэвлүүлсэн горилогчийн бүтээлүүд /биет байдлаар хавсаргана/;

73

4.2.12.Нийтэд танилцуулах зорилгоор түшиглэсэн болон суралцаж буй сургуулийнхаа номын санд докторын ажил, хураангуйг тавьсан тухай тодорхойлолт. 4.3.Зөвлөлийн дарга материалыг хүлээн авч доорх арга хэмжээ авна:

4.3.1.Зөвлөлийн орлогч дарга, эсхүл нарийн бичгийн даргаар 4.2-д дурдсан материалын бүрдэл, тэдгээрийн үнэн зөв байдлыг шалгуулж, дүгнэлт гаргуулна.

4.3.2.Энэхүү журмын 2.6-д заасан өргөтгөсөн бүрэлдэхүүнийг материал хүлээн авснаас хойш ажлын 5 хоногт багтаан шийдвэрлүүлнэ. 4.4.Зөвлөл доорх үндэслэлээр материалыг буцааж болно.

4.4.1.докторын ажлын сэдэв Зөвлөлийн хариуцах чиглэлд хамаарахгүй; 4.4.2.энэхүү дүрмийн 4.2-т заасан материалын бүрдэл дутуу буюу

шаардлага хангаагүй. 4.5.Докторын ажил хамгаалуулах хуралдааныг өргөдөл хүлээн авснаас хойш 45 хоногийн дотор зохион байгуулна. Зөвлөлийн дарга горилогчтой тохиролцон хуралдаан болох газар, өдөр, цагийг товлож, хуралдаан болохоос 14-өөс доошгүй хоногийн өмнө түшиглэсэн сургууль, горилогчийн суралцаж буй сургуульд мэдэгдэнэ. Зөвлөлийн дарга горилогчийн ирүүлсэн докторын ажлыг хамгаалалт болох өдрөөс 14-өөс доошгүй хоногийн өмнө гишүүдэд хүргүүлэх арга хэмжээ авна. 4.6.Горилогчийн докторын ажил Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2007 оны 187 дугаар тушаалаар баталсан "Магистр, докторын сургалт эрхлэхэд баримтлах нийтлэг журам"-ын 16.7 дахь хэсэгт заасан шаардлага хангасан байх ёстой.

Тав. Зөвлөлийн хуралдаан 5.1.Зөвлөлийн хуралдааныг гишүүдийн 75 ба түүнээс дээш хувийн ирцтэйгээр хийнэ. 5.2.Зөвлөлийн хуралдааныг зөвлөлийн дарга, түүнийг эзгүйд зөвлөлийн орлогч дарга удирдана. 5.3.Зөвлөлийн нарийн бичгийн даргын эзгүйд Зөвлөлийн даргын шийдвэрээр аль нэг гишүүнийг түр хугацаагаар нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгүүлэхээр батална. 5.4. Зөвлөлийн дарга, орлогч дарга хоёул эзгүй тохиолдолд Зөвлөлийн хуралдаан хийхгүй. 5.5.Зөвлөлийн хуралдааны шийдвэрийг нууц санал хураалтын дүнг үндэслэн гаргана. Горилогчийн докторын ажил зөвлөлийн хуралдаанд оролцогчдын 75-аас доошгүй хувийн эерэг санал авсан тохиолдолд уг докторын ажлыг хамгаалсанд тооцно. 5.6.Зөвлөлийн хуралдаанд оролцолгүйгээр санал өгөх, хуралдаанд ирсэн боловч урьдчилж санал өгөхийг тус тус хориглоно. 5.7.Хуралдаанаас протокол, тогтоол гарна. Зургаа. Зөвлөлийн хуралдааны зохион байгуулалт 6.1. Зөвлөлийн хуралдааныг дор дурдсан дарааллаар зохион байгуулна. Үүнд:

6.1.1.хуралдааныг Зөвлөлийн дарга нээж, хэлэлцэх асуудлыг танилцуулах; 6.1.2.горилогчийн талаар зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга танилцуулах; 6.1.3.горилогч докторын ажлынхаа үндсэн үр дүнг товч илтгэх;

74

6.1.4.Зөвлөлийн гишүүд горилогчид асуулт тавьж, хариулт авах, мэтгэлцэх; 6.1.5.Зөвлөлийн гишүүд докторын ажлын талаар дүгнэлтээ хэлэх; 6.1.6.Тооллогын комиссыг сонгон батлах; 6.1.7.гишүүдэд саналын хуудас тарааж санал хураах; 6.1.8.Тооллогын комисс нууц санал хураалтын дүнг танилцуулах; 6.1.9.Тооллогын комиссын саналыг үндэслэн горилогчийн докторын ажлын

талаарх дүгнэлтийг баталсан шийдвэр гаргах; 6.1.10.Зөвлөлийн дарга хуралдааныг хааж үг хэлэх.

6.2.Зөвлөлийн гишүүдийн санал өгөх хуудасны загвар энэхүү дүрмийн хавсралт хэлбэртэй байна. 6.3.Зөвлөлийн хуралдааны тэмдэглэлд хуралдаан болсон он, сар, өдөр, газар, байр, хурал эхэлсэн, дууссан цаг, минут, хуралдаанд оролцсон бүрэлдэхүүний нэр, ирээгүй хүмүүсийн шалтгаан, ирцийн хувь, шүүн хэлэлцсэн диссертацын сэдэв, хуралдааны асуулт, хариулт, шийдвэрийн талаар дэлгэрэнгүй, тодорхой тусгана. Тэмдэглэлийг зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга хөтөлж, тэмдэглэлд хуралдаан даргалагч, нарийн бичгийн дарга гарын үсэг зурж баталгаажуулна.

~~~oooOooo~~~

75

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН ЗАХИРЛЫН ТУШААЛ

76

ХААИС-ийн Захирлын 2015 оны А/436 тоот тушаалын нэгдүгээр хавсралт

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН ЭРДМИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН ДҮРЭМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү дүрмийн зорилго нь ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн (цаашид Эрдмийн зөвлөл гэнэ) зохион байгуулалт, үйл ажиллагааг зохицуулахад оршино.

1.2. Эрдмийн зөвлөл нь үйл ажиллагаандаа Монгол Улсын холбогдох хууль тогтоомж, Засгийн газрын шийдвэр, ХААИС, ХАА-н ШУА болон ХАА-н ШУЗөвлөлийн дүрмийг удирдлага болгоно.

1.3. Эрдмийн зөвлөл нь их сургуулийн сургалт, эрдэм шинжилгээ, судалгаа ба боловсруулалт, инноваци, их сургуулийн дэргэдэх гарааны компани үйл ажиллагааг боловсронгуй болгох, хөгжүүлэх бодлого, зорилт, чиглэлийг тодорхойлох, түүний үр дүнг хэлэлцэж санал, дүгнэлт, зөвлөмж гаргах зэргээр Их сургуулийг мэргэжлийн удирдлагаар хангах хамтын удирдлагын эрдмийн дээд байгууллага болно.

1.4. Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагааны үндсэн хэлбэр нь бүх гишүүдийн хуралдаан байна.

Хоёр. Эрдмийн зөвлөлийн зохион байгуулалт, бүрэлдэхүүн

2.1. Эрдмийн зөвлөл нь их сургуулийн захирал, дэд захирлууд,

бүрэлдэхүүн сургууль, харъяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, төвийн захирал, салбарын болон хувийн хэвшлийн нэр хүндтэй тэргүүлэх эрдэмтдийн төлөөллөөс бүрдэнэ.

2.2. Эрдмийн зөвлөлийн нийт гишүүдийн тоо 31 хүртэл байна. 2.3. Эрдмийн зөвлөлийн дарга нь ХААИС-ийн захирал, орлогч дарга нь Эрдэм

шинжилгээ эрхэлсэн дэд захирал бөгөөд ХАА-н ШУЗ-ийн дарга, нарийн бичгийн дарга нь ХАА-н ШУЗөвлөлийн ажлын албаны дарга байна.

2.4. Эрдмийн зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг 2 жил тутамд шинэчлэх ба тухайн салбарын гишүүний орон тоо гарсан тохиолдолд нэр дэвшүүлэх байдлаар нөхөн сонголт явуулж, шинэ гишүүнийг захирлын тушаалаар батална.

2.5. Хүндэтгэлийн хуралдааны үеэр эрдмийн зөвлөлийн гишүүд тусгай өмсгөлтэй байна.

2.6. Эрдмийн зөвлөлийн дүрэм ба бүрэлдэхүүнийг их сургуулийн захирлын тушаалаар батална.

Гурав. Эрдмийн зөвлөлийн эрх, үүрэг

3.1. Эрдмийн зөвлөл дор дурьдсан эрхтэй байна. Үүнд:

3.1.1. Бүрэлдэхүүн сургууль, харъяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн эрдэмтдийн нэрийг дотоод, гадаадын байгууллагад гишүүнээр тодорхойлж дэвшүүлэх; 3.1.2. Профессор, дэд профессор цол олгох асуудлыг холбогдох журмын дагуу хэлэлцэж, шийдвэрлэх;

77

3.1.3. Монгол Улсын дээд боловсролын салбар болон ХААИС-ийг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан гадаад, дотоодын эрдэмтэд, багш, судлаачид болон хувь хүмүүст Хүндэт доктор, хүндэт профессор цол олгох асуудлыг холбогдох журмын дагуу хэлэлцэж, шийдвэрлэх;

3.1.4. Профессор, багш, судлаачид, эрдэм шинжилгээний ажилтан нарыг төрийн болон олон нийтийн байгууллагын шагнал, урамшуулалд нэр дэвшүүлэх;

3.1.5. Эрдмийн зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж, чөлөөлөгдсөн гишүүдэд хүндэтгэл үзүүлж, тухай бүр өргөмжлөл олгож, хадгалуулах; 3.2. Эрдмийн зөвлөл доорхи үүргийг гүйцэтгэнэ.Үүнд:

3.2.1. ХААИС-иас баримтлах сургалт, эрдэм шинжилгээ, инновацийн бодлого, их сургуулийн хөгжлийн хэтийн чиглэл, стратеги төлөвлөгөө, бодлогын баримт бичиг, хөгжлийн хөтөлбөрийг хэлэлцэн санал дүгнэлт гаргах;

3.2.2. Их сургуулийн сургалт, эрдэм шинжилгээ, инноваци, үйлдвэрлэлийн үндсэн бүтэц зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны чиглэл, чиг үүрэг стратеги зорилт зэргийг хэлэлцэж, шийдвэрлэх;

3.2.3. Харъяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгүүдийн үндсэн үйл ажиллагааны чиг үүрэг, бүтэц, алсын хараа, стратегийн зорилт, хөгжлийн хөтөлбөр зэргийг хэлэлцэж, шийдвэрлэх;

3.2.4. Их сургуулийн профессорын багуудыг шинээр байгуулах, үйл ажиллагааг дүгнэх, урамшуулах зөвлөмж гаргах, багш, судлаачдын оролцоотой гүйцэтгэх судалгааны болон засгийн газрын захиалгат төслийн саналыг хэлэлцэх, холбогдох газарт дэвшүүлж, шийдвэрлүүлэх, санал хүргүүлэх;

3.2.5. Их сургуулийн үйл ажиллагааны тайланг хэлэлцэн үнэлэлт, дүгнэлт гаргах, цаашдын зорилго, чиглэлийг тодорхойлох, санал зөвлөмж гаргах;

3.2.6. Улс орны нийгэм, эдийн засаг, боловсрол, шинжлэх ухаан, технологийн хөгжил, бодлого судалгааны чиглэл зэрэг төр засгийн дээд байгууллагад өргөн барих, олон талт асуудлын талаар боловсруулсан хөтөлбөр, санал, дүгнэлт, зөвлөмж, хуулийн төсөл зэргийг хэлэлцэж санал дүгнэлт гаргах;

3.2.7. Их сургуулийн эдийн засаг, хөгжлийн байдалд дүгнэлт өгч, цаашдын чиглэл, хандлага, хэрэгжүүлэх арга зам, урт хугацааны хөгжлийн бодлого, чиг баримжааг тодорхойлох;

3.2.8. Хөдөө аж ахуйн салбарын эрдмийн зэрэг цолтой хүний нөөцийг бэлтгэх, чадавхижуулах бодлого, чиглэл боловсруулах;

3.2.9. Салбарын шинжлэх ухаан-үйлдвэрлэлийн холбоог хөгжүүлэх, шинжлэх ухааны парк, судалгааны кластерийг бүрдүүлэх, технологийн инкубатор байгуулах зэрэг асуудлыг тухай бүр хэлэлцэж шийдвэрлэх;

Дөрөв. Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагаа

4.1. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдааныг жилд 3-аас доошгүй удаа зохион байгуулна. Эрдмийн зөвлөлийн дарга хуралдааныг зарлан хийлгэх бөгөөд түүний эзгүйд орлогч дарга удирдан явуулж болно. 4.2. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдааны бэлтгэлийг хангах, шийдвэрийг хэрэгжүүлэх ажлыг Эрдмийн зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга хариуцах ба шаардлагатай үед хянан магадлах, асуудал боловсруулах ажлын хэсгийг зохион байгуулан ажиллуулж болно.

78

4.3. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдааныг 75-аас дээш хувийн ирцтэй тохиолдолд хүчинтэйд тооцно. Хуралдааныг шаардлагатай үед багш, эрдэмтдийг оролцуулан өргөтгөсөн байдлаар хийж болно. 4.4. Эрдмийн зөвлөл хэлэлцсэн асуудлаараа тогтоол, тэмдэглэл гаргах бөгөөд Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн Эрдмийн зөвлөл гэсэн албан маягт, ХААИС-ийн тамга хэрэглэнэ. 4.5. Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагаа, хуралдааныг зохион байгуулахтай холбогдох зардлыг эрдэм шинжилгээний төсөвт тусгаж, их сургуулийн захирлын шийдвэрээр олгоно.

Тав. Эрдмийн зөвлөлийн гишүүний эрх, үүрэг

5.1 Эрдмийн зөвлөлийн гишүүн дараах бүрэн эрхийг эдэлнэ. Үүнд: 5.1.1. Эрдмийн зөвлөлд хэлэлцсэн асуудалтай холбоотой санал бодлоо

чөлөөтэй илэрхийлэх; 5.1.2. Эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцэж буй асуудлыг шийдвэрлэхэд таслах

эрхтэй оролцох; 5.1.3. Их сургуулийн үндсэн үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлыг

Эрдмийн зөвлөлд хэлэлцүүлэхээр санал оруулах; 5.1.4. Эрдмийн зөвлөлийн гишүүн байхаас өөрийн хүсэлтээр татгалзах;

5.2. Эрдмийн зөвлөлийн гишүүн дараах үүргийг хүлээнэ. Үүнд: 5.2.1. Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагаанд биеэр оролцох, хуралд

оролцох боломжгүй бол санал дүгнэлтээ нарийн бичгийн даргад бичгээр өгөх; 5.2.2. Өгсөн аливаа үүрэг даалгаврыг хариуцлагатай, чанартай биелүүлэх; 5.2.3. Эрдмийн зөвлөлийн гишүүд нь хэлэлцэх асуудалтай урьдчилан

танилцаж санал дүгнэлтээ бэлтгэсэн байх; 5.2.4. Өөрийн ажилладаг нэгж сургууль, хүрээлэн дээр Эрдмийн зөвлөлийн

шийдвэрийг сурталчлах, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах талаар санаачлага гаргах, биечлэн оролцох;

5.2.5. Эрдмийн зөвлөлийн гишүүн нь хуралдаан хэлэлцэж буй асуудалд зарчимч, ажил хэрэгч, бүтээлч байр сууринаас хандах;

Зургаа. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаанаар асуудал

Хэлэлцүүлэхэд тавигдах шаардлага

6.1. Хуралд асуудал оруулж, хэлэлцүүлж, шийдвэрлүүлэх байгууллага, нэгж, профессор, багш, судлаачид, эрдэм шинжилгээний ажилтан нар асуудлыг өөрийн харьяа нэгжийн Эрдмийн зөвлөлөөр урьдчилан хэлэлцүүлж, дүгнэлт, санал, шийдвэрийг албан ёсоор гаргуулсан байна. 6.2. Асуудал хэлэлцүүлэгч нь уг асуудлын талаар танилцуулга, шаардагдах бичиг баримтуудыг бүрдүүлж Эрдмийн зөвлөлийн нарийн бичгийн даргад хурал болохоос 5-аас доошгүй хоногийн өмнө ирүүлсэн байна. 6.3. Хэлэлцэх асуудлыг нарийн бичгийн дарга хянан үзэж Эрдмийн зөвлөлийн дарга, орлогч нартай зөвшилцөж, Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаанд хэлэлцэх шаардлагатай эсэхийг шийдвэрлэнэ. 6.4. Шаардлагатай гэж үзвэл хэлэлцэх асуудалтай холбогдуулан асуудал хэлэлцүүлэгчээс нэмэлт материалыг шаардаж тухай бүр гаргуулж болно. 6.5. Эрдмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэх асуудал, хурлын дэг, материалыг хурал болохоос 3-аас доошгүй хоногийн өмнө гишүүдэд тарааж танилцуулна.

79

6.6. Шаардлага хангаагүй, бүрдүүлэлт дутуу материалыг ажлын албаны шийдвэрээр хэлэлцэхгүйгээр хариуцагчид нь шууд буцаана.

~~~oooOooo~~~

80

ХААИС-ийн захирлын 2014 оны А/413 тоот тушаалын нэгдүгээр хавсралт

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮНИЙ СУРГУУЛЬ, ТӨРӨЛЖСӨН ЭРДМИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН ДҮРЭМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү дүрмийн зорилго нь ХААИС-ийн бүрэлдэхүүний сургууль болон

шинжлэх ухааны тодорхой салбарын төрөлжсөн Эрдмийн зөвлөлийн (цаашид эрдмийн зөвлөл гэх) үйл ажиллагааг зохицуулахад оршино.

1.2. Эрдмийн зөвлөл нь үйл ажиллагаандаа Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй шинжлэх ухаан, технологи, инноваци, судалгаа, хөгжил, дээд боловсролын болон бусад хууль, эрх зүйн баримт бичиг, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны академи, ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөл болон Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны зөвлөлийн дүрэм, холбогдох дүрэм, журмыг удирдлага болгон ажиллана.

1.3. Эрдмийн зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг тухайн сургууль болон салбарын эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн саналыг үндэслэн ХААИС-ийн захирлын тушаалаар баталгаажуулна.

1.4. Эрдмийн зөвлөлийг тухайн сургууль, салбарын эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд ажиллаж буй эрдмийн ажлын дадлага туршлагатай, нэр хүндтэй, салбарын шинжлэх ухаан, технологийн хөгжилд бодитой хувь нэмэр оруулсан эрдмийн зэрэг, цолтой профессор, багш, судлаачид, эрдэм шинжилгээний ажилтан түүнчлэн тухайн шинжлэх ухааны салбарын нэр хүндтэй, толгойлох эрдэмтдээс бүрдүүлэх ба эрдмийн зөвлөлийн гишүүдийн тоо 21-ээс хэтрэхгүй байна.

Хоёр. Эрдмийн зөвлөлийн эрх, үүрэг

2.1. Эрдмийн зөвлөл нь дор дурдсан эрх эдэлнэ. Үүнд: 2.1.1. Салбар шинжлэх ухааны эрдэмтэд, профессор, багш, судлаачдыг

дотоод, гадаадын шинжлэх ухааны болон академик байгууллагын гишүүнчлэлд нэр дэвшүүлэх;

2.1.2. Холбогдох журмын дагуу салбарын эрдэмтэд, судлаачдыг профессор, дэд профессор, хүндэт профессор болон доктор цолонд тодорхойлж, нэр дэвшүүлэх;

2.1.3. Профессор, багш, судлаачдын туурвисан эрдэм шинжилгээний бүтээл, туурвил, нэг сэдэвт бүтээл, сурах бичигт үнэлэмж өгөх, төрийн болон бусад шагнал, урамшуулалд тодорхойлох, нэр дэвшүүлэх;

2.1.4. Тухайн салбарын шинжлэх ухаан, технологийн болон хөгжлийн бодлогын баримт бичгийн төслийг хэлэлцэж, дүгнэлт гарган холбогдох байгууллагад уламжлах;

2.1.5. Тухайн салбар шинжлэх ухааны бүтээлд хянан магадлагаа хийх, дүгнэлт гаргах;

2.1.6. Докторын судалгааны ажлын арга зүйг хэлэлцэж батлах, боловсролын зэрэг горилох бүтээлийг хэлэлцэж шийдвэр гаргах;

2.1.7. Эрдмийн зөвлөл нь салбарын эрдэм шинжилгээ-сургалт-үйлдвэрлэл-бизнесийн орчилд эрдэмтэн судлаач, профессор багш, оюутан,

81

суралцагсадын хамтын ажиллагааны үр нөлөө, бүтээлийн чанарыг дээшлүүлэх эрх зүйн боломжийг бүрдүүлэхтэй холбогдсон бодлогын асуудлаар шийдвэр гаргах;

2.1.8. Эрдмийн зөвлөл нь шинжлэх ухаан, технологийн үйл ажиллагааны үр дүнг сургалт, үйлдвэрлэлийн хэрэглээнд нэвтрүүлэх чиглэлээр профессорын багийн болон бусад үр ашигтай хэлбэрийн нэгдмэл үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх ойрын болон хэтийн чиглэл, бодлогыг боловсруулах, хэлэлцэж шийдвэр гаргах, хэрэгжилтийг сургууль, хүрээлэнгийн удирдлагаас шаардах, тайланг сонсож үнэлэлт дүгнэлт өгөх;

2.2. Эрдмийн зөвлөл дараах үүрэгтэй байна. 2.2.1. Тухайн бүрэлдэхүүний сургууль болон харьяа эрдэм шинжилгээний

хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээ, сургалт, үйлдвэрлэл бизнесийн үйл ажиллагааны бодлого, баримтлах чиглэлийг тодорхойлох асуудлыг боловсруулах, хэлэлцэж шийдвэр гаргах;

2.2.2. Бүрэлдэхүүний сургуулийн болон харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээ, сургалт, үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг зохицуулах дүрэм, журам боловсруулж хэлэлцүүлэх, бүтэц, зохион байгуулалтын талаар санал, дүгнэлт гаргах;

2.2.3. Бүрэлдэхүүний сургууль болон харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн профессор, багш, судлаачдын оролцоотой хэрэгжүүлэх дотоод, гадаадын шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, судалгаа хөгжлийн ажил, бизнесийн байгууллагатай хамтран хэрэгжүүлэх гэрээт ажлын санал дэвшүүлэх асуудлыг хэлэлцэж шийдвэрлэх;

2.2.4. Бүрэлдэхүүний сургуулийн болон эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн хэмжээнд хэрэгжүүлэх дотоод, гадаадын төсөл, судалгааны ажлын арга зүй, тайланг цаг тухайд хэлэлцэж, дүгнэлт, шийдвэр гаргах, холбогдох зохицуулалт хийх, туршилт судалгааны ажлын үр өгөөжийг дээшлүүлэх, үр дүнг үйлдвэрлэлд шилжүүлэх, эрдэм шинжилгээ-сургалт-үйлдвэрлэлийн-бизнесийн уялдааг хангах;

2.2.5. Салбарын чиглэлээр бэлтгэх мэргэжилтний эрэлт, хэрэгцээ, борлуулалтын судалгаанд тулгуурлан, мэргэжлийн сургалтын хөтөлбөр, төлөвлөгөө бусад холбогдох баримт бичгийг тогтмол сайжруулж, хэлэлцэж, шийдвэр гаргах;

2.2.6. Магистр, докторын туршилт, судалгааны ажлын онол, арга зүйн төвшин, чанарыг сайжруулах, сургалтыг өргөжүүлэх талаар анхаарал тавьж ажиллах;

2.2.7. Салбарын эрдэм шинжилгээ, туршилтын материаллаг баазыг бэхжүүлэх, чадварлаг судлаачид, профессор багш нарын залуу халааг бэлтгэх талаар бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлж ажиллах.

Гурав. Эрдмийн зөвлөлийн үйл ажиллагаа

3.1. Эрдмийн зөвлөлийн дээр дурдсан эрх, үүргээ хэрэгжүүлэх үндсэн хэлбэр

нь бүх гишүүдийн хуралдаан бөгөөд хуралдаанаар асуудлыг нээлттэй хэлэлцэж, холбогдох шийдвэрийг гаргах ба нэг удаагийн хуралдаанаар 5-аас илүүгүй асуудлыг хэлэлцэнэ. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдааныг зөвлөлийн дарга зарлан зохион байгуулах ба түүний эзгүйд хуралдааныг орлогч дарга удирдан явуулна.

82

3.2. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдааны бэлтгэлийг хангах, гаргасан шийдвэрийг хэрэгжүүлэх ажлыг Эрдмийн зөвлөлийн эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга эсвэл эрдэм шинжилгээ эрхэлсэн орлогч захирал хариуцан ажиллах ба шаардлагатай тохиолдолд асуудлыг хянан магадлах ажлын хэсэг томилж ажиллуулж болно.

3.3. Эрдмийн зөвлөлийн өдөр тутмын үйл ажиллагаанд зөвлөлийн дарга хяналт тавьж ажиллах ба өдөр тутмын үйл ажиллагааг эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга эсвэл эрдэм шинжилгээ эрхэлсэн орлогч захирал хэрэгжүүлж ажиллана.

3.4. Эрдмийн зөвлөлийн бүх гишүүдийн хуралдааныг 75-аас доошгүй хувийн ирцтэй тохиолдолд хүчинтэйд тооцно. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдааныг хэлэлцэж буй асуудлын агуулгаас хамаарч өргөтгөсөн байдлаар зохион байгуулж болох ба энэ тохиолдолд зөвхөн Эрдмийн зөвлөлийн гишүүд таслах эрхтэй оролцоно.

3.5. Эрдмийн зөвлөл хэлэлцсэн асуудлаар тогтоол, тэмдэглэл гаргах бөгөөд дарга, эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга нарын гарын үсгээр хуулийн этгээдийн тамга, тэмдгээр баталгаажина. Эрдмийн зөвлөл хэвлэмэл, албан маягт ашиглах ба хурлын тэмдэглэлд хэлэлцсэн нь: тэмдэглэсэн нь: болон шийдвэрлэсэн нь: заалтууд орох бөгөөд хурлын явц, асуулт, хариулт, санал, шүүмжлэлийн тэмдэглэлийг хавсаргана.

3.6. Эрдмийн зөвлөлийн өдөр тутмын үйл ажиллагаа, бүх гишүүдийн хуралдааныг зохион байгуулахтай холбогдсон зардлыг тухайн байгууллагын эрдэм шинжилгээний ажлын зардлын нэгдсэн төсөвт тусгуулж баталгаажуулна.

Дөрөв. Эрдмийн зөвлөлд асуудал хэлэлцүүлэх зарчим

4.1. Эрдмийн зөвлөлийн бүх гишүүдийн хуралдаанд оруулж, хэлэлцүүлэх

асуудлыг урьдчилан сайтар боловсруулж, холбогдох тэнхим нэгж, профессорын баг, эрдэм шинжилгээний ажилтан, профессор багш нараас санал авсан байна.

4.2. Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаанд хэлэлцүүлэх материалыг холбогдох журмын дагуу бүрдүүлэх асуудлыг эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга эсвэл эрдэм шинжилгээ эрхэлсэн орлогч захирал хариуцах ба шаардлагатай тохиолдолд асуудал оруулж буй хүмүүсээс нэмэлт материал, тодруулга шаардаж гаргуулах эрхтэй байна.

4.3. Эрдмийн зөвлөлийн хуралд хэлэлцүүлэхээр ирүүлсэн материалыг эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга эсвэл эрдэм шинжилгээ эрхэлсэн орлогч захирал хянан магадлаж, эрдмийн зөвлөлийн дарга, орлогч дарга нарт урьдчилан танилцуулж, хэлэлцэх асуудалд оруулах эсэх талаар шийдвэр гаргана.

4.4. Эрдмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэхээр урьдчилан төлөвлөсөн асуудлын танилцуулга, хуралдааны дэг, холбогдох материалыг хуралдаан болохоос 3-аас доошгүй хоногийн өмнө гишүүдэд тарааж урьдчилан танилцуулсан байна

4.5. Эрдмийн зөвлөлийн гишүүд хэлэлцэх асуудал, холбогдох материалтай урьдчилан танилцаж, санал, дүгнэлтээ бэлтгэсэн байна. Тодорхой хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хурлыг 3 удаа тасалсан гишүүнийг зөвлөлийн бүрэлдэхүүнээс хасах бөгөөд түүний орны хүнийг нөхөн сонгуулах асуудлыг эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

83

Эрдэм шинжилгээ эрхэлсэн дэд захирал 2015 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдөр батлав.

ЭРДМИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН ИХ ТАНХИМЫН АЖИЛЛАХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн их танхим нь (цаашид танхим гэх) ХАА-н

шинжлэх ухааны академийн чуулган, Эрдмийн их зөвлөл, ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаан, олон улсын эрдэм шинжилгээний бага хурал, симпозиум, семинар, бусад улсын чанартай арга хэмжээг зохион байгуулах зориулалттай болно.

Хоёр. Танхимыг ашиглах

2.1. Танхимын дотоод тохижилт, үзүүлэн, ширээ, сандал, чанга яригч болон түүний тоног төхөөрөмжүүд, дэлгэц, проектор, сүлжээний төхөөрөмж зэргийн бүрэн бүтэн байдал, найдвартай ажиллагаа, цэвэрлэгээг Эдийн засаг, хөгжлийн алба хариуцана.

2.2. Танхимд явуулах үйл ажиллагааны хуваарь, зохион байгуулалтыг ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөл (ШУЗ) хариуцах ба 1.1-д заасан үйл ажиллагааг зохион байгуулах нэгж, салбарын төлөөлөгч уг арга хэмжээ явагдахаас 7-оос доошгүй хоногийн өмнө ШУЗ-ийн Ажлын албаны даргад өөрийн албан бичгээр хандан зөвшөөрөл авч, хуваарьт бичүүлсэн байна.

2.3. ШУЗ-ийн мэргэжилтэн нь танхимыг тухайн арга хэмжээ болохоос 1-2 цагийн өмнө арга хэмжээг хариуцан зохион байгуулж буй ажилтанд хүлээлгэж өгөх бөгөөд тоног төхөөрөмжийг ажиллуулж, зааварчилгаа өгөх ба тухайн арга хэмжээг зохион байгуулагч тал эд хөрөнгө тоног төхөөрөмжийг бүрэн байдлыг хариуцна..

2.4. Албан арга хэмжээ дуусмагц танхимыг цэвэрлэж ШУЗ-ийн мэргэжилтэнд хүлээлгэж өгнө.

2.5. Танхимын эд хогшлыг гэмтээсэн тохиолдолд тухайн арга хэмжээг хариуцан зохион байгуулсан нэгж, ажилтан акт тогтоож хохирлыг барагдуулна.

2.6. Арга хэмжээний үеэр танхимд эд хогшлыг гэмтээж бохирдуулахгүйгээр ус, кофе, чихэр, жигнэмэг зэргийг хэрэглэж болно.

2.7. Арга хэмжээний дараа элдэв хүлээн авалт хийх, зөвшөөрөгдсөнөөс бусад төрлийн хүнсний зүйл хэрэглэхийг хориглоно.

2.8. Танхимд докторын (Ph.D) болон түүнээс дээших эрдмийн зэрэг горилох бүтээлийн урьдчилсан болон жинхэнэ хамгаалалт зохион байгуулахыг зөвшөөрнө.

~~~oooOooo~~~

84

ХААИС-ийн Захирлын 2015 оны А/435 тоот тушаалын хавсралт

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН СУДАЛГААНЫ ТӨСӨЛ СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ, САНХҮҮЖҮҮЛЭХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журмын зорилго нь тус их сургуулийн санхүүжилтээр профессор

багш нарын оролцоотой хэрэгжүүлэх судалгааны төсөл сонгох шалгаруулах, санхүүжүүлэх, хэрэгжүүлэх, хэрэгжилтийн явцад үнэлгээ хийх болон үр дүнг хүлээн авах харилцааг зохицуулахад оршино.

1.2. Төслийн санаачлагч нь ХААИС-ийн захиргаа, эсвэл профессор багш, судлаач байж болно.

1.3. Судалгаа шинжилгээний бүтээлээр их сургуулийн хөгжилд тодорхой хувь нэмэр оруулж, богино хугацаанд, өндөр үр ашиг, өгөөж, үр дүнд хүрэх боломжтой төсөл, ажил үйлчилгээг тэргүүн ээлжинд шалгаруулж, санхүүжүүлэх зарчим баримтална.

1.4. Нэг төслийн санхүүжилт 100 сая (зуун сая) хүртэлх төгрөг байна. 1.5. Төсөл хэрэгжүүлэх хугацаа 3 жил хүртэл байна. 1.6. Төсөл зарлах, төслийг сонгон шалгаруулах, хэрэгжилтийн явцад хяналт-

шинжилгээ хийх, үр дүнтэй танилцах, шинжээч ажиллуулахтай холбогдон гарах зардлыг их сургуулийн эрдэм шинжилгээний төсөвт тусгаж, их сургуулийн захирлын шийдвэрээр олгоно.

Хоёр. Төсөл зарлах, мэдүүлэх, хүлээн авах

2.1. Энэхүү журамд заасан шаардлагыг бүрэн хангасан төслийн саналыг жил

бүрийн 4 дүгээр сарын 1-ний өдрийн дотор ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын алба хүлээн авна.

2.2. Төслийн баримт бичиг дор дурдсан бүрдэлтэй байна. Үүнд: 2.2.1. мэдүүлгийн маягт 2.2.2. төслийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө; 2.2.3. өртөг зардлыг тооцсон товчоо, түүний задаргаа, холбогдох бусад материал; 2.2.4. төсөл ирүүлсэн нэгжээс төсөл хэрэгжүүлэхийг дэмжсэн албан бичиг;

2.3. Төслийн гүйцэтгэгч нь дор дурдсан этгээд байна. Үүнд: 2.3.1. бүрэлдэхүүний сургуулийн профессорын баг; 2.3.2. бүрэлдэхүүний сургуулийн багш нар болон харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн судлаачид хамтарсан баг; 2.3.3. гадаадын тэргүүлэх их сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд, дотоодын бусад эрдэм шинжилгээний болон мэргэжлийн байгууллагуудын эрдэмтэд, судлаачидтай хамтарсан баг;

2.4. Төсөл хэрэгжүүлэх баг нь төслийн удирдагч ба төслийн багийн гишүүдээс тогтоно.

2.4. Төслийн удирдагч ХААИС-ийн үндсэн багш байх ба багийг арга зүйн нэгдсэн удирдлагаар хангах, хэрэгжилтийг зохион байгуулах, төсөлд

85

зориулсан хөрөнгийг зориулалтын дагуу зарцуулах, үр дүнг захиалагчийн өмнө хариуцах үүрэг хүлээнэ.

2.6. Төслийн баг 3-аас доошгүй хүний бүрэлдэхүүнтэй байх ба ХААИС-ийн докторант, магистрант оюутнуудыг аль болох өргөн хамруулсан байна.

2.7. Төсөлд оролцогчид ХААИС-ийн зөвхөн нэг төсөлд удирдагч эсвэл гүйцэтгэгчээр ажиллана.

Гурав. Төсөл сонгон шалгаруулах

3.1. Төслийн саналд үнэлгээ өгч, дүгнэлт гаргах шинжээчдийн багийг тухайн

шинжлэх ухааны салбарын тэргүүлэх зэргийн 5 хүртэлх профессор, судлаачдаар бүрдүүлж, ажиллуулах ба шинжээчдийг сонгох ажлыг ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын алба зохион байгуулна.

3.2. Шинжээчдийн баг сонгон шалгаруулалтад оролцож буй төслийн агуулга, төслөөс гарах үр дүн, төслийн удирдагч болон гүйцэтгэгч нарын өмнө нь хэрэгжүүлсэн төслийн гүйцэтгэл чанар, үр дүн зэргийг харгалзан “Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, сэдэвт ажлыг үнэлж, сонгон шалгаруулах аргачлал” 1-ын дагуу үнэлгээ өгч, дүгнэлт гаргана.

3.3. Төслийн санал тус бүрт холбогдох журмын дагуу бичгээр өгсөн шинжээч нарын үнэлгээний дүнг нэгтгэж, дэмжигдсэн төслийн саналыг Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, эцэслэн шийдвэрлэнэ.

3.4. Сонгон шалгаруултад тэнцсэн төслийн удирагч төслийн эх баримт бичгийг ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын албанд 5 хоногийн дотор ирүүлнэ.

3.5. Өмнө хэрэгжүүлсэн алива төслийн үр дүнг гэрээнд заагдсан хугацаанд хүлээлгэн өгөөгүй төслийн удирдагчийг дараагийн сонгон шалгаруулалтад оролцуулахгүй.

Дөрөв. Төсөл хэрэгжүүлэх гэрээ байгуулах, төслийг санхүүжүүлэх

4.1. ХААИС-ийн санхүүжилтээр хэрэгжих төслүүдэд шаардагдах

санхүүжилтийн төсвийн саналыг Захирлын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэн тодотгож, жил бүрийн хичээлийн шинэ жилийн төсөвт тусгана.

4.2. Судалгааны ажил гүйцэтгэхэд олгох санхүүжилтыг сонгон шалгаруулалтад шалгарсан багт тусгай гэрээний үндсэн дээр олгоно. Төсөл хэрэгжүүлэх гэрээг 3 хувь үйлдэж, ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын алба, Эдийн засаг, хөгжлийн албанд тус тус хүргүүлнэ.

4.3. Төслийн зардал нь дараах бүрдэлтэй байна. Үүнд: 4.3.1. судалгаа шинжилгээ, сорилт туршилтад шаардагдах материал, эм,

урвалж бодис, туршилтын амьтан, сэлбэг хэрэгсэл, программ хангамж зэрэг нэг удаагийн хэрэглэгдэхүүн худалдан авах зардал;

4.3.2. эрдэм шинжилгээний хурал, семинар, үзэсгэлэн зохион байгуулах зардал;

4.3.3. гадаад, дотоод томилолт, хээрийн судалгааны ажлын зардал; 4.3.4. олон улсын ишлэлийн систем бүхий эрдэм шинжилгээний сэтгүүлд

өгүүлэл нийтлүүлэх төлбөр;

                                                            1“Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, сэдэвт ажлыг үнэлж, сонгон шалгаруулах аргачлал”, /БСШУ-ны сайдын 2010 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдрийн 316 тоот тушаалын хавсралт/

86

4.3.5. Монгол Улсад патент, ашигтай загвар мэдүүлэхтэй холбоотой зардал;

4.3.6. дээж шинжлүүлэх, мэдээлэл худалдан авах, хэвлэлийн эх бэлтгэл, хэвлэлт, орчуулга зэрэг бусдаар гүйцэтгүүлэх ажлын төлбөр;

4.3.7. судлаачдын ажлын урамшуулал, цалин хөлс зэрэг багтана. 4.4. Төслийн гүйцэтгэгч нарт олгох урамшуулал, цалин хөлсний хэмжээ

төслийн нийт зардлын 20 хувиас хэтрэхгүй байна. 4.5. Судалгааны ажлын агуулга, чанар, нийгэм, эдийн засгийн ач холбогдол,

түүний үр дүнг ашиглах хүрээ, худалдан борлуулах боломж зэргийг харгалзан төслийг уян хатан байдлаар дор дурдсан хэлбэрээр санхүүжүүлнэ. Үүнд:

4.5.1. буцалтгүй хэлбэрээр санхүүжүүлэх; 4.5.2. эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгээр санхүүжүүлэх; 4.5.3. төслийн зардлын тодорхой хувийг санхүүжүүлэх зэрэг хэлбэртэй

байж болно. 4.6. Төслийг санхүүжүүлэх хэлбэрийг шинжээчдийн саналыг харгалзан

Эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлэн тогтоно. Санхүүжилтийн хэмжээ, хугацаа, хэлбэрийг гэрээнд тусгана.

4.7. Төслийн дүнд бий болсон үндсэн хөрөнгийг төсөл дууссаны дараа хэрхэн эзэмших талаар гэрээнд тусгайлан заагаагүй бол тухайн ажлыг санхүүжүүлсэн хуулийн этгээд эзэмшинэ.

4.8. Төслийн явцад үнэлгээ, шинжилгээ хийх, гүйцэтгэлд хяналт тавих ажилд тухайн төслийн нийт зардлын 3 хувийг төлөвлөж зарцуулах асуудлыг ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөл хариуцна.

Тав. Хэрэгжилт, гүйцэтгэлд хяналт тавих,

үр дүнг тайлагнах, хүлээлгэн өгөх 5.1. Төслийн хэрэгжилтийн явц, үр дүн, санхүүгийн үйл ажиллагаанд хяналт

тавих үүрэг бүхий шинжээчдийг тухай бүр томилон ажиллуулж, дүгнэлт гаргах ба Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлнэ.

5.2. Төслийн гүйцэтгэлийн явц санхүүжүүлэгчээс үл хамаарах шалтгаанаар удаашрах, үр дүн нь гэрээнд заасан шаардлагыг хангаагүй тохиолдолд санхүүжүүлэгч нь хугацаанаас өмнө гэрээг цуцлах, санхүүжүүлсэн хөрөнгийг гүйцэтгэгчээр нөхөн төлүүлэх саналыг шинжээчдийн баг ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлд тавьж шийдвэрлүүлэх эрхтэй.

5.3. Гэрээнд заасан шаардлагыг хангаагүй гэсэн үндэслэлээр санхүүжүүлэгч төслийн эцсийн үр дүнг хүлээн авахаас татгалзсан тохиолдолд уг ажлыг дахин гүйцэтгүүлэх буюу санхүүжүүлсэн хөрөнгийг гүйцэтгэгчээр нөхөн төлүүлэх арга хэмжээг авна. Энэ тохиолдолд тухайн гүйцэтгэгчийн төслийн сонгон шалгаруулалтад оролцох эрхийг 2 жилийн хугацаагаар түдгэлзүүлнэ.

5.4. Төсөл дууссанаас хойш 15 хоногийн дотор төслийн удирдагч төслийн тайланг боловсруулан тогтоосон хугацаанд ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөл, Эдийн засаг, хөгжлийн алба тус бүр нэг хувийг хүлээлгэн өгнө.

5.5. Төслийн үр дүнгийн тайланг заасан хугацаанд гүйцэтгэгчээс хүлээн авах, хүлээн авсанаас хойш 14 хоногийн дотор багтаан шинжээчдээр хянан магадлагаа хийлгэх ажлыг ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын алба хариуцан зохион байгуулна.

5.6. Төслийн гүйцэтгэлийг дор дурдсан 2 хэлбэрээр хамтад нь тайлагнана:

87

5.6.1. судалгааны тайлан, нэг сэдэвт бүтээл; 5.6.2. судалгааны дүнд бий болсон шинжлэх ухааны шинэ мэдлэг /бүтээгдэхүүн, лаборатори, мэргэжлийн хянан магадлагаанд үндэслэн нийтэлдэг мэргэжлийн сэтгүүлд хэвлүүлсэн өгүүлэл, патентын мэдүүлэг, шинэ болон шинэчилсэн бүтээгдэхүүний загвар, ашигтай загварын гэрчилгээ, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулах техник-эдийн засгийн урьдчилсан судалгаа, үндэслэл, зураг, тооцоо, стандарт бусад төрлийн заавар, журам, аргачлал, оношилгооны шинэ дэвшилтэт арга, зөвлөмж г.м./.

5.7. Төсөл хэрэгжүүлэхтэй холбогдон үүссэн маргааныг ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын алба хүлээн авч, Эрдэмийн зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж шийдвэрлүүлнэ. Хэрэв гомдол гаргагч энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрсөн тохиолдолд шүүхээр шийдвэрлүүлэх эрхтэй.

Зургаа. Төслийн дүнд бий болсон оюуны өмчийг шийдвэрлэх

6.1. ХААИС-ийн төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн эрдэм шинжилгээ,

туршилт, зохион бүтээх ажлын явцад бий болсон оюуны өмчийг судалгааны төсөл санхүүжүүлэх гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол тухайн ажлыг санхүүжүүлсэн хуулийн этгээд эзэмшинэ.

6.2. Төслийг хэрэгжүүлэгч нь Инноваци, бизнес, хөгжлийн төвтэй хамтран ажиллаж, “Эрдэм шинжилгээний байгууллагын дэргэд гарааны компани байгуулах журам”-н2 дагуу гарааны компанийг үүсгэн байгуулж болно.

6.3. Төсөл хэрэгжүүлэгч нь өөрийн эзэмшлийн оюуны өмчийг эрх бүхий байгууллагаар үнэлүүлэн гарааны компанийн дүрмийн санд хувь нийлүүлэн оруулж болно.

6.4. ХААИС-ийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн судалгаа, шинжилгээний ажлын үр дүнд бий болсон оюуны өмчийг ашиглан дотоодод болон гадаадын оронд үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулах тохиолдолд ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлж, шийдвэрлүүлнэ.

6.5. Төсвийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн судалгаа, шинжилгээний ажлын үр дүнд бий болсон оюуны өмчийг эзэмшигч нь санхүүжүүлэгч байгууллага байх тохиолдолд Инновацийн хуулийн 27.10-д заасан үүргийг хүлээнэ.

                                                            2Эрдэм шинжилгээний байгууллагын дэргэд гарааны компани байгуулах журам, /Засгийн газрын 2014 оны

374 дүгээр тогтоолын хавсралт/

88

ТӨСӨЛ МЭДҮҮЛЭХ МАЯГТ Төслийн нэр/ Хугацаа (эхлэх,

дуусах он, сар);

Нийт зардал

Удирдагчийн овог, нэр, албан тушаал, мэргэжил,

боловсролын болон эрдмийн зэрэг, цол;

Оролцогчдын овог, нэр, албан

тушаал, мэргэжил,

боловсролын болон эрдмийн

зэрэг цол

Төсөл хэрэгжүүлэх үндэслэл, шаардлага

Шинэлэг, дэвшилтэт

тал

Нийгэм, эдийн засаг

болон шинжлэх ухааны ач холбогдол

Эцсийн үр дүнгийн талаарх төсөөлөл, хүрэх үр

Боловсруулсан: ................................................................

~~~oooOooo~~~

89

Захирлын 2016 оны А/87 тоот тушаалын хавсралт

ПРОФЕССОРЫН БАГИЙН АЖИЛЛАХ ЖУРАМ

Нэг. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

1.1. ХААИС-ийн профессор, багш, оюутнуудын бүтээлч сэтгэлгээг хөгжүүлэх, нийгэмд үйлчлэх хүрээг өргөтгөх замаар их сургуулийн эрдэм шинжилгээ, судалгааны чадавхийг бэхжүүлэх зорилгоор профессорын баг байгуулах, багийн үйл ажиллагаатай холбоотой харилцааг зохицуулахад энэхүү журмын зорилго оршино. 1.2. Шинжлэх ухааны тодорхой чиглэлээр судалгаа гүйцэтгэж, эрдэм шинжилгээ-сургалт-бизнесийн нэгдлийг хангаж ажиллах чадвартай, бүтээлч профессор, багш, судлаач, суралцагсадаас бүрдсэн их сургуулийн бүтцийн үндсэн нэгжийг профессорын баг /цаашид баг гэх/ гэнэ. 1.3. Профессорын баг байгуулах, татан буулгах асуудлыг бүрэлдэхүүн сургуулийн Эрдмийн зөвлөлийн саналд үндэслэн ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэрлэж, ХААИС-ийн Захирлын тушаалаар баталгаажуулна.

Хоёр. БАГИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮНДСЭН ЧИГЛЭЛ, БАГТ ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

2.1. ХААИС-ийн профессорын баг дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

2.1.1. Бакалаврын болон ахисан төвшний суралцагсдад туршилт, судалгааны ажлын арга зүй эзэмшүүлэх, тэдгээрийн оюуны авьяас, чадварыг нээн хөгжүүлэх, судлаачдын залуу халааг бэлтгэх;

2.1.2. Эрдэм шинжилгээ, судалгааны төсөл, хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлэх;

2.1.3. Судалгааны ажлын үр дүнгийн нийгэм, эдийн засгийн үр нөлөөг дээшлүүлэх, зах зээлийн хэрэгцээ, шаардлагад тулгуурлан шинэ дэвшилтэт технологи, инновацийн бүтээгдэхүүн бий болгож, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх;

2.1.4. Судалгааны материаллаг баазыг бэхжүүлж, салбарын инновацийн дэд бүтцийг бий болгох;

2.1.5. Багийн судалгааны үйл ажиллагааны хүрээнд эрдэм шинжилгээний бага хурал, семинар, сургалт зохион байгуулах зэрэг болно. 2.2. Профессорын багт дараах шаардлага тавигдана. Үүнд:

2.2.1. Судалгааны төсөл хэрэгжүүлж, туршилт, судалгааны ажлын санхүүжилтын эх үүсвэр бүрдүүлж ажилладаг байх;

2.2.2. Бакалаврын болон ахисан төвшний сургалт, судалгааны ажил идэвхитэй гүйцэтгэдэг байх;

2.2.3. Багийн судалгааны орчинг бэхжүүлж, бүрдүүлсэн байх; 2.2.4. Судалгааны үр дүнгээр шинэ мэдлэг бий болгох, мэдлэгийг

нийтийн хүртээл болгох, инновацийн идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулдаг байх; 2.3. Энэхүү журмын 2.2 дахь хэсэгт заасан шаардлагуудын аль нэгийг хангаагүй тохиолдолд профессорын баг байгуулах чадамжгүй гэж үзэх буюу багийг татан буулгах эсвэл өөрчлөн зохион байгуулагдах үндэслэл болно.

90

Гурав. БАГИЙН БҮТЭЦ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ, БҮРЭЛДЭХҮҮН

3.1. Профессорын багийн гүйцэтгэх судалгааны ажлын агуулга, нийгэм, эдийн засгийн ач холбогдол, үр дүнг ашиглах хүрээ, үр өгөөж зэргийг харгалзан багийн ахлагчийн ажлын хөтөлбөрийг үндэслэн профессорын багийг тэнхимийн харьяанд байгуулна. 3.2. Сургалт, судалгааны тухайн чиглэлээр зөвхөн нэг профессорын баг ажиллах ба бүрэлдэхүүн сургуулийн профессор, багш нар салбар дундын шинжтэй хамтарсан судалгааны профессорын баг байгуулан ажиллаж болно. 3.3. Тэнхим нь хэд хэдэн чиглэлээр хөтөлбөр хэрэгжүүлж буй тохиолдолд профессорын багийн үйл ажиллагаа ба сургалтын хөтөлбөрийн нэгдсэн зохицуулалтыг тэнхмийн эрхлэгч хариуцна. 3.4. Профессорын баг нь орон тооны ба орон тооны бус гишүүдээс бүрдэнэ. Орон тооны гишүүнд багийн ахлагч, профессор, дэд профессор, туслах ажилтан, орон тооны бус гишүүнд зочин болон зөвлөх профессор, гэрээт эрдэм шинжилгээний ажилтан болон багш, докторант, магистрант болон бакалаврын оюутнууд багтах ба багийн гишүүдэд дараах шаардлага тавигдана. Үүнд:

3.4.1. Багийн ахлагч (1) - ХААИС-ийн үндсэн багш, ажилтан байх ба боловсролын (PhD) доктор болон түүнээс дээш эрдмийн зэрэгтэй, профессор болон дэд профессор цолтой буюу гадаадын их сургуульд докторын дараах судалгааны ажил амжилттай гүйцэтгэж нэгэн сэдэвт бүтээл туурвисан, сургалт, эрдэм шинжилгээ, инновацийн идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулж буй салбарын тэргүүлэх судлаач;

3.4.2. Профессор (2-оос доошгүй) - албан тушаалын дэд профессороос доошгүй зэрэглэлд дээр ажиллаж буй багш, харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх болон ахлах ажилтан;

3.4.3. Дэд профессор (2-оос доошгүй) - ахлах багш, эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтанаас доошгүй зэрэглэлд ажиллаж буй ажилтан, докторын дараах судлаач;

3.4.4. Ахисан төвшний суралцагсад (5-аас доошгүй) - Магистр, докторын хөтөлбөрөөр суралцаж буй ахисан төвшний суралцагсад байна. 3.5. Багийн ахлагчийг нээлттэй сонгон шалгаруулалтаар шалгаруулах ба нэр дэвшигчийн үйл ажиллагааны хөтөлбөр, төлөвлөгөөг бүрэлдэхүүн сургуулийн эрдмийн зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэж, ХААИС-ийн Захирлын тушаалаар баталгаажуулна. 3.6. Багийн ахлагч дараах ур чадварын шалгуурыг хангасан байна. Үүнд: 3.6.1. Эрдэм шинжилгээний олон улсын мэдээллийн санд бүртгэлтэй сэтгүүлд 2-оос доошгүй өгүүлэл хэвлүүлсэн, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл нь 20-иос дээш удаа ишлэл хийгдсэн байх;

3.6.2. Судалгааны нэгээс доошгүй төсөл удирдан хэрэгжүүлж, үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж ажилласан, гадаадын эрдэмтэдтэй хамтарсан судалгааны нэгээс доошгүй төсөл гүйцэтгэсэн туршлагатай;

3.6.3. Ахисан түвшинд мэргэжлийн хичээл заадаг, магистрант, докторант оюутны судалгааны ажлын удирдагчаар ажиллаж, тэдгээрийн судалгааны ажилд тэтгэлэг хэлбэрээр дэмжлэг үзүүлдэг;

3.6.4. Багийн гишүүдийг удирдан зохион байгуулах, багаар ажиллах, бусдыг манлайлах, гадаад, дотоод бүтээлч хамтын ажиллагааг хангаж ажиллах чадвартай;

91

Дөрөв. БАГИЙН АХЛАГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ

4.1. Багийн ахлагч дараах эрх эдэлнэ. Үүнд: 4.1.1. Судалгааны ажлын чиглэлтэй уялдуулан багийн гишүүдийг

сонгон ажиллуулах, ажлаас чөлөөлөх, ажлын үр дүнгээр шагнаж урамшуулах, хариуцлага тооцох;

4.1.2. Эрдэм шинжилгээ, туршилт, судалгаа, хөгжлийн болон инновацийн ажлын төвшинг шинэ шатанд гаргах, нийгэмд үзүүлэх үр нөлөө, өгөөжийг дээшлүүлэх зэрэг асуудлаар санал боловсруулж ХААИС-ийн Захиргааны болон Эрдмийн зөвлөлд хэлэлцүүлж, шийдвэрлүүлэх;

4.1.3. Магистр, докторын хөтөлбөр, салбар хоорондын ахисан төвшний хөтөлбөр шинээр хэрэгжүүлэх санал боловсруулж, холбогдох хөтөлбөрийн хороогоор хэлэлцүүлэн шийдвэрлүүлэх;

4.1.4. Багийн санхүүг хариуцан, багийн эрдэм шинжилгээ, туршилт, судалгаа, хөгжлийн болон сургалтын үйл ажиллагаанд захиран зарцуулах;

4.1.5. Төсөл, гэрээт ажлын сонгон шалгаруултад оролцох, бусад байгууллагуудтай түншлэлийн гэрээ байгуулж, хамтран ажиллах талаар шийдвэр гарган удирдлагын зүгээс дэмжлэг авах; 4.2. Багийн ахлагч дараах үндсэн үүргийг хүлээнэ. Үүнд:

4.2.1. Сургалт, судалгааны орчныг бэхжүүлэх, судалгааны ажлын онол, арга зүйн төвшин, ахисан төвшний сургалтын чанарыг дээшлүүлэх, судлаачдын залуу халааг бэлтгэхэд багаа удирдан чиглүүлэх;

4.2.2. Багийн гишүүн бүртэй үр дүнгийн гэрээ байгуулж, тэдгээрийн туршилт, судалгааны ажлын онол, арга зүйн төвшин, гүйцэтгэлийн явц, үр дүнд тогтмол хяналт тавих, үнэлгээ өгөх, удирдлагын оновчтой арга, менежментээр ажиллах;

4.2.3. Судалгааны семинарыг төлөвлөгөөний дагуу зохион байгуулж, эрдэм шинжилгээний ажлыг онол арга зүйн өндөр төвшинд гүйцэтгэж, үр дүнг олон улсын болон дотоодод шинжлэх ухааны өндөр төвшинд хянагдаж нийтлэгддэг мэргэжлийн сэтгүүлд тогтмол хэвлүүлдэг байх;

4.2.4. Бүрэлдэхүүн сургуулийн захиралтай үр дүнгийн гэрээ байгуулж, жил бүр ажлын гүйцэтгэлээ бүрэлдэхүүн сургуулийн Эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлж дүгнүүлэх;

4.2.5. Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын санхүүгийн эх үүсвэрийг бүрдүүлэхэд санаачлагатай ажиллах;

4.2.6. Их сургуулийн вебсайт-д профессорын багийн үйл ажиллагаа, түүний явц, үр дүнгийн талаар улирал тутам мэдээлэл гаргаж байх;

Тав. САНХҮҮ, ЗАРДАЛ

5.1. Профессорын багийн эрдэм шинжилгээ, сургалт, нийгмийн үйлчилгээний цагийн ачааллын нормыг ХААИС-ийн профессор багшийн цагийн ачаалал, гүйцэтгэл тооцох журмаар зохицуулна. 5.2. Бүрэлдэхүүн сургууль бүр профессорын багийн үйл ажиллагаанд зориулж өөрийн эрдэм шинжилгээний зардлын төсвөөс 10 хувьтай тэнцэх зардлыг жил бүр тусгаж байна. 5.3. Багийн ахлагч энэхүү журмын 5.2.-т заасан төсөвт тусгагдсан санхүүжилтийн хүрээнд өөрийн үйл ажиллагаанд хамаарах асуудлыг

92

шийдвэрлэх төсөв гарган бүрэлдэхүүн сургуулийн захирлаар батлуулж ажиллана. 5.4. Тухайн профессорын багийн хөтөлбөрөөр ахисан төвшинд суралцагсадын сургалтын төлбөрийн 25-иас доошгүй хувийг тухайн багт шилжүүлнэ. 5.5. Багийн ахлагч санхүүжилтийн зарцуулалтыг жил бүр үнэн зөв гаргаж холбогдох байгууллагуудад тайлагнана. 5.6. Профессорын баг бүрэлдэхүүн сургуулийн санхүүгийн дэд дансыг ашиглана.

~~~oooOooo~~~

93

ХААИС-ийн Ректорын 2010 оны 62 тоот тушаалын хавсралт

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН ХҮНДЭТ ДОКТОР, ПРОФЕССОР ЦОЛ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Ерөнхий зүйл

1.1. Энэхүү журмыг Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн хүндэт доктор, хүндэт профессор цол олгоход баримтална. 1.2. Монгол Улсын төр, нийгэм, шинжлэх ухаан, технологийн хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан, монголын болон гадаадын нэр хүндтэй хувь иргэд, эрдэмтдэд хүндэт доктор цол олгоно. 1.3. Монгол Улсын дээд боловсрол болон тус их сургуулийг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан, нэр хүндтэй монголын болон гадаадын эрдэмтэд, бизнес эрхлэгч нарт хүндэт профессор цол олгоно. 1.4. Эрдмийн зэрэг, цол хүртээгүй боловч тус их сургуульд олон жил үр бүтээлтэй ажилласан багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан нарт хүндэт профессор цол олгож болно.

Хоёр. Хүндэт цол олгох болзол

2.1. Хүндэт доктор цол олгох болзол ХААИС-ийн хүндэт доктор цол олгуулахаар нэр дэвшсэн хүмүүс дараах

шалгуур үзүүлэлтийг хангасан байна. Үүнд: 2.1.1. Монгол Улсын шинжлэх ухаан, технологийн хөгжил, бизнесийн

салбарт инновацийн үнэтэй хувь нэмэр оруулсан; 2.1.2. салбарын шинжлэх ухаан, технологийн дэвшил, ХААИС-ийн

материаллаг баазын бэхжилтэд дорвитой (70.0 мянган ам.доллар, түүнээс дээш) хувь нэмэр оруулсан;

2.1.3. эрдмийн зэрэг, цолгүй эрдэм шинжилгээний ажилтны судалгааны үр дүн, бүтээл нь үйлдвэрлэл, бизнес, хэрэглээ болон хэрэгжиж, их сургууль юмуу хүрээлэнд 50.0 сая, түүнээс дээш төгрөгийн орлого оруулсан;

2.1.4. ХААИС, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны академийг гадаадад таниулах, сурталчилах, хамтын ажиллагааг өргөжүүүлэх чиглэлээр олон жил үр бүтээлтэй ажиллаж бодитой хувь нэмэр оруулсан. 2.2. Хүндэт профессор цол олгох болзол

ХААИС-ийн хүндэт профессор цол олгуулахаар нэр дэвшсэн хүмүүс дараах болзлыг хангасан байна. Үүнд:

2.2.1. хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, хэтийн чиглэлийг тогтоох, хэрэгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан;

2.2.2. төрийн бодлого, шийдвэрийн үндэслэл, хөтөлбөр зэргийг боловсруулах болон дээд боловсролыг хөгжүүлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулсан;

2.2.3. тухайн шинжлэх ухааны салбарт эрдэмтэд, судлаачид бэлтгэхэд 15 буюу, түүнээс дээш жил идэвхитэй ажиллаж, жинтэй хувь нэмэр оруулсан;

2.2.4. эрдмийн зэрэг цолгүй багш тус их сургуульд 30 буюу түүнээс дээш жил ажиллаж, 30 хэвлэлийн хуудаснаас дээш хэмжээтэй үндсэн сурах бичиг туурвисан;

94

2.2.5. тус их сургуулийн хөгжилд оюуны болон материаллаг (50 мянган ам доллар, түүнээс дээш) хувь нэмэр оруулсан.

Гурав. ХААИС-ийн хүндэт цолд нэр дэвшүүлэх

3.1. Монгол Улсад айлчлахаар төлөвлөж буй гадаадын төрийн өндөр албан

тушаалтанд хүндэт цол олгуулахаар төрийн захиргааны удирдах дээд байгууллагаас санал гаргах.

3.2. Олон улс, дотоодын мэргэжилтэн, эрдэмтдийн дунд мэргэжлийн ур чадвар, туурвисан бүтээлээрээ хүлээн зөвшөөрөгдсөн гадаад, дотоодын эрдэмтэн, профессоруудад Хүндэт цол олгуулахаар ХААИС-ийн удирдлагын зүгээс санал гаргах.

3.3. Бүрэлдэхүүний сургууль, харьяа хүрээлэнгүүдийн сургалт, эрдэм шинжилгээ, үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг хөгжүүлэх, материаллаг бааз болон оюуны чадавхийг бэхжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан эрдэмтэн, мэргэжилтэн, удирдах албан тушаалтанд хүндэт цол олгуулахаар бүрэлдэхүүний сургууль, харъяа хүрээлэнгээс санал гаргах (эрдмийн зөвлөлийн гишүүдийн нууц санал хураалтаар 75 хувиас багагүй дэмжлэг авсан байх).

Дөрөв. Нэр дэвшигчдээс бүрдүүлэх материал

Хүндэт цол олгуулахаар нэр дэвшсэн хүмүүс дараах материалыг

бүрдүүлнэ. Үүнд: 4.1. тухайн нэр дэвшигчийн товч намтар; 4.2. нэр дэвшигч эрдэмтдийн бүтээлийн жагсаалт; 4.3. цол олгох үндэслэл, тодорхойлолт; 4.4. нэр дэвшүүлж байгаа бүрэлдэхүүний сургууль, харъяа хүрээлэнгийн

эрдмийн зөвлөлийн хурлын тэмдэглэл; 4.5. уг журмын 2.1.2, 2.1.3 болон 2.2.5 дугаар зүйлд заасан үндэслэлээр цол

олгуулахаар нэр дэвшүүлсэн хүмүүсийн хөрөнгө оруулалтыг батлах санхүүгийн баримт, бусад гэрээ, хэлцэлийн баталгаажуулсан хуулбар.

Тав. Хүндэт доктор, профессор цол олгох

5.1. Хүндэт цол олгуулахаар нэр дэвшүүлж буй хүмүүсийн холбогдох

материалыг ХААИС-ийн Эрдмийн Зөвлөлд, хурал болохоос нэг сарын өмнө ирүүлнэ. Энэхүү заалт уг журмын 3.1-д заасан хүмүүст хамаарахгүй болно.

5.2. Хүндэт цол олгох асуудлыг эрдмийн зөвлөлийн гишүүдийн ил санал хураалтаар, хуралдаанд оролцогчдын 75 хувиас доошгүй хувийн эерэг саналаар шийдвэрлэнэ.

5.3. Эрдмийн Зөвлөлийн нэг удаагийн хуралдаанаар хүндэт доктор болон хүндэт профессор цолонд нэр дэвшсэн тус бүр 2-оос илүүгүй хүмүүсийн материалыг хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

5.4. ХААИС-ийн Хүндэт цол хүртсэн хүмүүст диплом олгож, гадаадын иргэдэд тусгай өмсгөл гардуулна.

95

Зургаа. ХААИС-ийн Хүндэт цол хүртэгсдийн эдлэх эрх 6.1. ХААИС, Хөдөө аж ахуйн академийг гадаад, дотоодод сурталчилах,

итгэмжлэх эрх олгосон тохиолдолд төлөөлөх. 6.2. Хүндэт цолыг өөрийн нийтлэл, танилцуулгад ашиглах. 6.3. ХААИС-ийг гадаад, дотоодын болон олон улсын сонирхогч байгууллагатай

өөрөө санаачлага гарган холбох. 6.4. Монгол Улсын төр, засгийн шагналд нэрээ дэвшүүлэхийг хүсэх.

~~~oooOooo~~~

96

ХААИС-ийн Ректор, ХАА-н ШУАкадемийн Ерөнхийлөгчийн 2011 оны хамтарсан 09 тоот тушаалын хавсралт

ОНЫ ШИЛДЭГ ТЕХНОЛОГИ ШАЛГАРУУЛАХ ЖУРАМ

Нэг. Ерөнхий зүйл

1.1. Эрдэм шинжилгээ, туршилт, судалгаа, инновацийн ажлын онол, арга зүй, техник, технологийн шийдлийн төвшинг дээшлүүлэх, тэдгээрийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хөгжүүлэхэд оруулах үр нөлөө, өгөөжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн бүрэлдэхүүний сургууль, харъяа хүрээлэн, байгууллагуудын багш, судлаачдаас эрдэм шинжилгээний ажлын үр дүнд бий болсон эрх зүйн баталгаажуулалт бүхий үйлдвэрлэл, хэрэглээнд нэвтэрч буй салбарын шилдэг технологийг шалгаруулж, урамшуулан дэмжихэд энэхүү журмыг мөрдөнө.

Хоёр. Шалгаруулах бүтээлд тавигдах шаардлага

2.1. Шалгаруулалтад нэр дэвшүүлэх бүтээл нь дор дурдсан шаардлагыг бүрэн хангасан байна. Үүнд:

2.1.1. Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний технологийг шинэчлэх замаар үйлдвэрлэлийн үр ашгийг нэмэгдүүлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулсан;

2.1.2. Хөдөлмөр хөнгөвчлөх, үйлдвэрлэл, боловсруулалтын төвшинг дээшлүүлэхэд чиглэгдсэн;

2.1.3. Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөг бууруулах, хүрээлэн буй орчинд халгүй технологи нэвтрүүлэхэд тодорхой хувь нэмэр оруулсан;

2.1.4. Орон нутгийн болон бизнесийн байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, тэдний нөөцийг зохистой ашиглах боломжийг хангасан;

2.1.5. Эрдэм шинжилгээний ажлын үр дүнд бий болж, мэргэжлийн эрдмийн зөвлөлөөр дэмжигдэн холбогдох шатны байгууллагуудаас эрх зүйн баталгаажуулалт хийгдэж, патентийн эрх авсан байх;

2.1.6. Эх орны байгалийн нөөц, түүхий эд, материалыг үр ашигтай ашиглах, өртөг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн.

2.1.7. Үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх болон зэхэц бий болох ажиллагааг сүүлийн 3 жилийн дотор гүйцэтгэсэн байх шаардлагатай бөгөөд энэ тухай холбогдох байгууллагаас албан ёсны баталгаажуулалт гаргуулсан байвал зохино.

Гурав. Бүтээлд материал бүрдүүлж, нэр дэвшүүлэх

3.1. Шилдэг технологид дэвшүүлж буй бүтээлд дараах материалыг бүрдүүлнэ. Үүнд:

3.1.1. Бүтээлийн тодорхойлолт, байгууллагын албан бичиг; 3.1.2. Эрдмийн зөвлөлийн хурлын тогтоол, тэмдэглэлийн хамт (үндсэн

зохиогчийн эрдмийн байгууллагын); 3.1.3. Хамтран ажилласан байгууллагын тодорхойлолт; 3.1.4. Зохиогчийн эрхийн гэрчилгээ, бусад техникийн баримт бичгийн

хуулбар зэрэг орно.

97

3.2. Бүтээлийн тодорхойлолтыг зохиогчид өөрсдөө гаргах ба энэ журмын 2 дугаар зүйлд заасан шаардлагуудыг хангасан байдлыг тодорхой тусгахын дээр бүтээлийн эдийн засаг, нийгмийн өгөөж, шинжлэх ухааны ач холбогдлыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлсэний бодит үр ашиг, эсвэл бодитой хүлээгдэж буй үр дүнгийн үзүүлэлтээр гаргана. 3.3. Шалгаруулалтад нэр дэвшүүлсэн бүтээлд энэхүү журмын 3.1-д заасан материалыг бүрдүүлж, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны академийн Ажлын албанд жил бүрийн 10 дугаар сарын 15-ны дотор ирүүлнэ. 3.4. Бүтээлийн зохиогч нь хувь хүн /хамтран зохиогчид/ байж болно. Нэг зохиогчтой бүтээлийн зохиогч нь ХААИС-ийн бүрэлдэхүүний ба харъяа байгууллагын ажилтан байх ба хамтран зохиогчдын 75 хувь нь хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны салбарт ажиллагсад байна. 3.5. Тодорхойлолтод зохиогч, хамтран зохиогчид гарын үсгээ зурж баталгаажуулсан байх шаардлагатай. 3.6. Тодорхойлолтыг хүлээн авснаас хойш засвар өөрчлөлт хийх, нэмэлт материал шинээр оруулахыг хориглоно.

Дөрөв. Шилдэг технологи шалгаруулах үйл ажиллагаа

4.1. Оны шилдэг технологи /цаашид технологи гэх/ шалгаруулах ажлыг Хөдөө аж ахуйн Шинжлэх ухааны академийн Ажлын албанаас томилогдсон “Оны шилдэг технологи шалгаруулах комисс” /цаашид комисс гэх/-оос эрхлэн явуулна. 4.2. Бүтээлд тавигдах шаардлагыг үндэслэн комиссын ажиллах журмыг комиссын хурлаар жич хэлэлцэж тогтооно. 4.3. Шалгаруулалтад тодорхойлж ирүүлсэн материалтай комиссын гишүүд нэг бүрчлэн танилцах үүрэгтэй. 4.4. Шалгаруулалтыг санал хураах замаар явуулж, хуралд оролцсон гишүүдийн дийлэнх олонхи буюу 75 хувиас дээш санал авсан 7 хүртэл бүтээлийг шалгаруулж байр эзлүүлнэ. 4.5. Комиссын гаргасан шийдвэрийг Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны академийн Ажлын албаны хурлаар хэлэлцүүлж шийдвэрлүүлнэ. Энэхүү шийдвэр нь эцсийн байна. 4.6. Бүтээлийн шалгаруулалтыг жил бүрийн 10 дугаар сарын 30-ны дотор жилд нэг удаа зохион байгуулна. 4.7. Шалгаруулалтад ирсэн материалыг хүлээн авах, нууцлалыг хадгалах асуудлыг Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны академийн эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга хариуцна. 4.9. Эрх хамгаалсан патент, технологийн багц шийдэл нь эдийн засаг, нийгмийн үр ашиг, өгөөжийн хувьд үндэсний ижил төрлийн бүтээлээс ялгаатай байхын дээр ноу-хау-гийн төвшинг хангасан байдлыг түлхүү үнэлнэ. 4.10. Инноваци, технологи дамжуулах үйлчилгээний үндсэн шаардлага, экспортын ба импортын бүтээгдэхүүнийг, орлох, сайжруулахад чиглэгдсэн байдлыг бүтээлд тавигдах нэмэлт шаардлага болгон авч үзнэ.

Тав. Оны шилдэг бүтээлд олгох шагнал

5.1. Энэхүү журмыг баримтлан жил бүр 3 хүртэл бүтээлийг шалгаруулан I, II, III болон тусгай шагналт байр эзлүүлэх ба шаардлага хангаагүй гэж үзвэл байр эзлүүлэхгүй байж болно.

98

5.2. Байр эзэлсэн бүтээлд Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны академийн гэрчилгээ олгох ба дор дурдсан мөнгөн шагнал дагалдана. Үүнд:

Нэгдүгээр байр нэг 1.0 сая төгрөг Хоёрдугаар байр нэг 800.0 мянган төгрөг Гуравдугаар байр хоёр 500.0 мянган төгрөг (тус бүр 2) Тусгай шагнал гурав 300.0 мянган төгрөг (тус бүр 3)

Жич: Өмнө нь төр засгийн ба үндэсний хэмжээний шагнал, шалгаруулалт, уралдаанд шагналт байр эзэлсэн бүтээлийг давхардуулан хүлээн авахгүй.

~~oooOooo~~~

99

Захирлын 2016 оны A/45 тоот тушаалын 2 дугаар хавсралт

ДОКТОРЫН ДАРААХ СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН ТЭТГЭЛЭГ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журам нь хөдөө аж ахуйн чиглэлээр эрдэм шинжилгээний ажил

гүйцэтгэдэг, боловсролын докторын (Ph.D) зэрэгтэй залуу судлаачдад ХААИС-ийн Захирлын нэрэмжит Докторын дараах судалгааны тэтгэлэг (цаашид “тэтгэлэг” гэх) олгох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулна.

1.2. Энэхүү журмын зорилго нь хөдөө аж ахуйн салбарын залуу судлаачдын туршилт, судалгаа, инновацийн ажлын чанар, үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх, эрдэмтэд, судлаачдын залуу халааг бэлтгэхэд оршино.

1.3. Докторын дараах судалгааны ажлын тэтгэлэг олгох шалгаруулалтыг жилд нэг удаа зохион байгуулах ба нэг удаагийн шалгаруулалтаар 3 хүртэл судалгааны ажилд тус бүр 10 (арван) сая хүртэлх төгрөгийн тэтгэлэг олгоно.

1.4. Докторын дараах судалгааны ажлын тэтгэлэгт хөдөө аж ахуйн чиглэлээр эрдэм шинжилгээ, туршилтын ажил идэвхтэй гүйцэтгэж буй 40 хүртэлх насны бүрэлдэхүүний сургуулийн багш болон харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтнууд нээлттэй оролцох боломжтой.

1.5. Судалгааны тэтгэлгийг хэрэгжүүлэх хугацаа 2 жилээс хэтрэхгүй байна.

Хоёр. Судалгааны ажлын тэтгэлэгт нэр дэвшүүлэх

2.1. Судалгааны тэтгэлэгт бүтээл нэр дэвшүүлэх эрхийг бүрэлдэхүүний сургууль, харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн Эрдмийн зөвлөл эдэлнэ.

2.2. Нэр дэвшүүлэх бүтээлийн талаар дараахь материалыг бүрдүүлж, жил бүрийн 10 дугаар сарын 1-ний дотор ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын албанд ирүүлнэ. Үүнд: 2.2.1. Бүтээл нь дэвшиж буй судлаачийн ажил байдлын тодорхойлолт; 2.2.2. Судлаачийн бүтээлийн жагсаалт; 2.2.3. Бүтээлийг нэр дэвшүүлсэн байгууллагын Эрдмийн зөвлөлийн хурлын тогтоол, тэмдэглэл; 2.2.4. Тэтгэлэг горилж буй судалгааны ажлын төсөл зэрэг болно.

2.3. Докторын дараахь судалгааны тэтгэлэг горилж буй төсөл дараах бүтэцтэй байна. Үүнд: • Төслийн нэр; • Төслийн гүйцэтгэгчийн овог нэр, албан тушаал, мэргэжил, боловсролын зэрэг; • Төслийн эхлэх ба дуусах хугацаа; • Төсөл гүйцэтгэх үндэслэл ба шаардлага; • Төслийн үр дүнгийн шинэлэг, дэвшилтэт тал; • Төслийн эдийн засаг, нийгмийн ач холбогдол;

100

• Төслийн эцсийн үр дүн; • Төслийн өртөг зардлын товчоолсон тооцоо;

Гурав. Тэтгэлэг олгох судалгааны ажлын шалгаруулалт

3.1. Судалгааны ажлын тэтгэлэг олгох бүтээл шалгаруулалтыг ХАА-н Шинжлэх

ухааны зөвлөлийн ажлын алба зохион байгуулах ба бүтээл шалгаруулалтын ажлын хэсгийг ХААИС-ийн Захирлын тушаалаар томилж, ажиллуулна.

3.2. Тэтгэлэг олгох судалгааны ажлыг дараахь үзүүлэлтүүдийг харгалзан шалгаруулна. Үүнд: 3.2.1. Судалгааны ажлыг гүйцэтгэх арга зүйн төвшин; 3.2.2. Судалгааны ажлын онол, практикийн ач холбогдол, нийгмийн болон эдийн засгийн үр, өгөөж; 3.2.3. Судалгааны ажлын шинэлэг, дэвшилтэт; 3.2.4. Судлаачийн судалгаа ажил гүйцэтгэх дадлага, туршлага, ур чадвар зэрэг болно.

3.3. Сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн дүгнэлтийг үндэслэн залуу судлаачдад тэтгэлэг олгох асуудлыг ХААИС-ийн Захирлын тушаалаар шийдвэрлэж, Шинжлэх ухааны ажилтны өдрийг тэмдэглэх нэгдсэн арга хэмжээний хүрээнд олгоно.

Дөрөв. Судалгааны ажлыг санхүүжүүлэх, хэрэгжүүлэх, тайлагнах

4.1. Судалгааны тэтгэлэгт шалгарсан судлаач нь ХААИС-ийн Эрдэм шинжилгээ

эрхэлсэн дэд захирал ба Эдийн засаг, хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал нартай гэрээ байгуулж, ХААИС-ийн Захирлын баталгаажуулсанаар түүнийг хэрэгжүүлэх эрх нээгдэнэ.

4.2. Судлаачийн судалгааны ажлын үр дүнг дээшлүүлэх, тогтоосон хугацаанд ажлыг дуусгах зорилгоор батлагдсан тэтгэлгийн 70 хувийг судалгааны ажил эхлүүлэхэд, үлдсэн 30 хувийг үр дүнг тайлагнасны дараагаар дүгнэлтийг үндэслэн ажлын 5 хоногт багтаан олгоно.

4.3. Докторын дараах судалгаа гүйцэтгэж буй судлаач нь судалгааныхаа үр дүнгээр олон улсын хянан магадлагаа хийгддэг импакт фактор 1-ээс дээш бүхий үзүүүлэлтэй мэргэжлийн сэтгүүлд тус их сургуулийн нэр дээр нэгдүгээр зохиогч эсвэл холбоо барих зохиогчийн нэрээр эрдэм шинжилгээний өгүүлэл зайлшгүй хэвлүүлсэн байна.

4.4. Тухайн гүйцэтгэж буй судлагааны ажлын сэдвийн хүрээнд олон улсын эрдэм шинжилгээний бага хуралд оролцож, аман илтгэл хэлэлцүүлсэн байна.

4.5. Төслийн дүнд бий болсон оюуны өмчийн эзэмшилтийн асуудлыг “Патентын тухай”, “Зохиогчийн эрх болон түүнд хамаарах эрхийн тухай” хуулиар зохицуулна.

4.6. Тэтгэлэг авсан судлаач өөрийн гүйцэтгэсэн туршилт, судалгаа, инновацийн ажлын явц болон судалгааны зардлын зарцуулалтын тайланг боловсруулж, ХААИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн гишүүдийн оролцсон өөрийн байгууллагын Эрдмийн зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлнэ.

4.7. Судлаач нь хэлэлцүүлсэн тайланг Эрдмийн зөвлөлийн хуралдааны тэмдэглэлийн хамт 15 хоногийн дотор ХАА-н Шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын алба, Санхүүгийн албанд хүлээлгэн өгсөн байна.

101

4.8. Судлаач гэрээнд тусгагдсан судалгааны ажлын үр дүнг бүрэн биелүүлээгүй тохиолдолд тэтгэлгээр авсан хөрөнгийг гэрээнд заасны дагуу ХААИС-ийн санхүүд буцаан төлнө.

~~~oooOooo~~~

102

Захирлын 2016 оны А/45 тоот тушаалын 3 дугаар хавсралт

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН САЛБАРЫН ЗАЛУУ СУДЛААЧДАД ИННОВАЦИЙН ГРАНТ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1 Энэхүү журмаар хөдөө аж ахуйн салбарын эрдэм шинжилгээ, судалгаа, туршилт, зохион бүтээх ажлыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, инновацийн үйл ажиллагааг дэмжих, инновацид чиглэсэн судалгааны ажлыг нэмэгдүүлэхэд зорилгоор залуу судлаачдад Инновацийн грант (цаашид “грант” гэх) олгох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулна. 1.2 Грантын хэмжээ 5 сая төгрөг байх ба жил бүр нэг удаа нэг судлаачид бүтнээр нь олгоно. 1.3 Инновацийн грантад хөдөө аж ахуйн чиглэлээр эрдэм шинжилгээ, судалгаа, туршилт, үйлдвэрлэл, инновацийн үйл ажиллагаа идэвхтэй гүйцэтгэж буй 40 хүртэлх насны залуу судлаачид нэр дэвших эрхтэй.

Хоёр. Грантад нэр дэвшүүлэх

2.1 Инновацийн грантад тус их сургуулийн бүрэлдэхүүний сургуулийн багш болон харьяа эрдэм шинжилгээнйи эрдэм шинжилгээний ажилтнууд бүтээлээ нэр дэвшүүлж болно. 2.2. Нэр дэвшигч дараах материалуудыг бүрдүүлж, жил бүрийн 10 дугаар сарын 01-ний дотор Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны зөвлөлийн ажлын албанд ирүүлнэ. Үүнд: 2.2.1. Ажил байдлын тодорхойлолт; 2.2.2. Бүтээлийн жагсаалт; 2.2.3. Бүтээлийг нэр дэвшүүлж буй байгууллагын Эрдмийн зөвлөлийн

хурлын тэмдэглэл; 2.2.4 Грант горилж буй судалгааны ажлын төсөл зэрэг болно. 2.3. Судалгааны төсөл нь дараах бүтэцтэй байна. Үүнд:

• Төслийн нэр; • Төслийн гүйцэтгэгчийн овог нэр, албан тушаал, мэргэжил, боловсролын

зэрэг; • Төслийн эхлэх ба дуусах хугацаа; • Төсөл гүйцэтгэх үндэслэл ба шаардлага; • Төслийн эцсийн үр дүн; • Төслийн үр дүнгийн шинэлэг, дэвшилтэт тал; • Төслийн эдийн засаг, нийгмийн ач холбогдол, үр ашиг; • Төслийн үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, борлуулах, ашиглах боломж

г.м. 2.4. Судалгааны төсөл нь инновацийн бүтээгдэхүүн гарган авахад чиглэсэн

ажил байх ба төслийг хэрэгжүүлэх хугацаа 2 жилээс хэтрэхгүй байна.

103

Гурав. Грант олгох судалгааны ажлын шалгаруулалт 3.1. Инновацийн грант олгох бүтээлийн шалгаруулалтыг Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны зөвлөл, Инноваци, бизнес хөгжлийн төв хамтран зохион байгуулах ба бүтээл шалгаруулах ажлын хэсгийг ХААИС-ийн Захирлын тушаалаар батална. 3.2. Дараах үзүүлэлтүүдийг харгалзан Грант олгох бүтээлийг шалгаруулна. Үүнд: 3.2.1. Судалгааны ажлыг гүйцэтгэх онол, арга зүйн түвшин, чадвар; 3.2.2. Судалгааны ажлын практикийн ач холбогдол, нийгэм, эдийн

засгийн үр өгөөж; 3.2.3. Судалгааны ажлын шинэлэг, дэвшилтэт болон инновацийн шинж; 3.2.4. Судлаачийн судалгаа ажил гүйцэтгэх ур чадвар, дадлага,

туршлага; 3.2.5. Судалганы үр дүнг үйлдвэрлэл, үйлчилгэээнд нэвтрүүлэх, ашиглах,

хэрэглээ болгох боломж; 3.3. Бүтээл шалгаруулах ажлын хэсгийн дүгнэлтийг үндэслэн Инновацийн грантыг ХААИС-ийн Захирлын тушаалаар Инноваци, бизнес, хөгжлийн төвөөс олгоно.

Дөрөв. Грантыг санхүүжүүлэх, хэрэгжүүлэх, тайлагнах

4.1. Төслийн санхүүжилтыг Инноваци, бизнес, хөгжлийн төв хариуцах ба эх үүсвэр нь төвийн үйл ажиллганааы орлогоос бүрдэнэ 4.2. Инновацийн грант олгогдохоор шийдвэр гарсан судлаач Инноваци, бизнес хөгжлийн төвийн захирал ба ХААИС-ийн Эдийн засаг, хөгжлийн асуудал хариуцсан дэд захиралтай хамтарсан гэрээ байгуулж, ХААИС-ийн Захирлын баталгаажуулснаар түүнийг хэрэгжүүлэх эрх нээгдэнэ. 4.4. Судлаач гүйцэтгэсэн туршилт, судалгаа, инновацийн ажлын явц, судалгааны зардлын зарцуулалтын тайланг жил бүр гарган холбогдох байгууллагын эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлж дүгнэлтийг гэрээ байгуулсан талуудад хүргүүлнэ.

~~~oooOooo~~~

104

ХААИС-ийн захирлын 2016 оны А/45 тоот тушаалын 1 дүгээр хавсралт

МАГИСТРАНТ, ДОКТОРАНТЫН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛД ТЭТГЭЛЭГ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. ХААИС-ийн магистрант, докторантын сургалт, судалгааны ажлын үр өгөөжийг дээшлүүлэх, судалгааны ажилд дэмжлэг үзүүлж, урам өгөх замаар ХАА-н шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэл, инновацийг эрчимтэй хөгжүүлэхэд уг журмын зорилго оршино. 1.2. Энэхүү журам нь магистрант, докторантын эрдэм шинжилгээний бага хурал (цаашид “бага хурал” гэх)-ыг зохион байгуулах, бага хурлаас шалгарсан магистрант, докторантын шилдэг бүтээлд Судалгааны тэтгэлэг (цаашид “тэтгэлэг” гэх) олгох, түүнтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулна. 1.3. Магистрант, докторантын эрдэм шинжилгээний ажлын үр дүнг шүүн хэлэлцэж, шилдэг илтгэлийг шалгаруулах зорилгоор бага хурлыг жил бүр энэ журмын 2.2-т заасан салбаруудаар зохион байгуулна. 1.4. Бага хуралд зөвхөн ХААИС-ийн Магистр, докторын сургуульд суралцаж буй магистрант, докторант оюутан оролцоно. 1.5. Эрдэм шинжилгээний бүтээлийг энэхүү журмын хавсралтад дурьдсан шаардлагын (хавсралт 1) дагуу эрдэм шинжилгээний өгүүлэл хэлбэрт оруулсан 6 хүртэл хуудас байна (Өгүүлэл бичих зааврыг чанд баримтлах).

Хоёр. Ажлын зохион байгуулалт

2.1. ХААИС-ийн магистрант, докторантын шилдэг бүтээл шалгаруулах эрдэм шинжилгээний бага хурлыг жил бүрийн 11 дүгээр сарын эхний хагаст зохион байгуулж салбар бүрээс магистрант, докторантын тус бүр шилдэг 2 илтгэлийг шалгаруулна. 2.2. Бага хурлыг зохион байгуулах, магистрант докторантын шилдэг бүтээлийг шалгаруулах ажлыг ХААИС-ийн Шинжлэх ухааны зөвлөл, Магистр, докторын сургууль, бүрэлдэхүүн сургууль, харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэн хамтран гүйцэтгэнэ. 2.3. Бага хуралд оролцогч магистрант, докторант нь дор дурдсан шинжлэх ухааны салбар чиглэлүүдээр бүтээлээ ирүүлж, илтгэл тавьж хэлэлцүүлнэ. Үүнд:

2.3.1. Мал эмнэлэг, мал аж ахуйн үйлдвэрлэл; 2.3.2. Агроэкологи, байгаль шинжлэл ба газрын харилцаа; 2.3.3. Инженер технологи, мэдээлэл зүй ба эдийн засаг;

2.4. Дээрх шинжлэх ухааны салбар бүрийн төлөөлөл оролцсон хурал зохион байгуулах ажлын хэсгийг ХААИС-ийн захирлын тушаалаар батална. 2.5. Ажлын хэсэг дор дурдсан үүрэг хүлээнэ:

2.5.1. Жил бүрийн 10 дугаар сарын 15-ны дотор салбар бүрээр ирүүлсэн магистрант, докторантуудын бүтээлд хянан магадлагаа хийж, судалгааны ажилд тавигдах шаардлага хангасан бүтээлийг сонгон эрдэм шинжилгээний бага хурлаар хэлэлцүүлэхэд бэлтгэх;

105

2.5.2. Шинжлэх ухааны салбар бүрээр магистрант, докторантын шалгарсан бүтээлүүдийн эмхтгэлийг нэгтгэн хэвлүүлж, олны хүртээл болгох;

2.6. Шилдэг илтгэлийг дараах шалгуур үзүүлэлтүүдийг харгалзан шалгаруулна. Үүнд: а) сэдвийн онолын болон практик ач холбогдол, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээ, улс орны нийгэм эдийн засгийн тулгуур асуудлыг хөндсөн байдал; б) судалгааны ажлын шинэлэг, дэвшилттэй тал, үр дүнг хэрэглээ болгох боломж; в) судалгааны ажлын төлөвлөлт, онол, арга зүйн түвшин, түүнийг эзэмшсэн байдал, дадлага туршлага, чадвар; г) дэвшүүлсэн зорилтыг шийдвэрлэсэн байдал, шийдлийг онол арга зүйн талаас болон практик туршилтаар нотолж, бусад судлаачдын хийсэн дүгнэлтүүдтэй харьцуулсан байдал; д) судалгааны үр дүнг үйлдвэрлэл, бизнесийн хэрэглээнд оруулах боломж, ажлын үр дүнгийн практик ач холбогдол зэрэг орно.

Гурав. Шилдэг бүтээлийн шалгаруулалт

3.1. Магистрант, докторантын шилдэг бүтээлийг сонгон шалгаруулах 3 салбар комиссыг 2.2-д заасан байгууллагуудын төлөөлөлтэйгээр ХААИС-ийн захирлын тушаалаар байгуулна. 3.2. Магистрант, докторантын шилдэг бүтээл шалгаруулах бага хурлын салбар хуралдаануудаас шалгарсан бүтээлд түүнийг сонгон шалгаруулсан комиссын дүгнэлтийг үндэслэн судалгааны тэтгэлэг олгоно. 3.3. Магистрант, докторантын шилдэг бүтээлийн тэтгэлгийг эрдмийн зэрэг хамгаалах бүтээл боловсруулах, судалгааны ажлын онол, туршилт, үйлдвэрлэлийн үр дүнг бататгах зэрэг зөвхөн судалгааны ажилд зориулан ашиглана. 3.4. Шалгарсан магистрант, докторантын шилдэг бүтээлийг Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухаан сэтгүүлд хэвлүүлэх ба гадаад, дотоодын бусад эрдэм шинжилгээний бүтээлд хэвлүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ. 3.5. Шалгарсан магистрант, докторантыг ХААИС-ийн гадаад оюутан солилцооны хөтөлбөр, төсөл, судалгаа, экспедицийн ажилд нэн тэргүүнд оролцуулах бодлого баримтална.

Дөрөв. Санхүүжилт

4.1. Салбар бүрээс магистрант, докторантын эрдэм шинжилгээний шилдэг 2 илтгэлийг шалгаруулж судалгааны тэтгэлэг олгож урамшуулна. Магистрантын шилдэг илтгэлд олгох судалгааны тэтгэлэг: 1 000 000 төгрөг Докторантын шилдэг илтгэлд олгох судалгааны тэтгэлэг: 2 000 000 төгрөг 4.2. Магистрант, докторантын судалгааны ажил болон шилдэг бүтээлийн тэтгэлгийн санхүүжилтэнд зориулж магистрант, докторантын сургалтын тухайн жилийн нийт төлбөрийн 0.05 хүртэл хувийг ХААИС-ийн санхүүгийн жилийн төсөвт тусгаж зарцуулна. 4.3. Тэтгэлэг авсан магистрант, докторант нь судалгааны ажлын товч тайланг Магистр, докторын сургууль, ХАА-н Шинжлэх ухаан зөвлөлд тус тус ирүүлнэ.

106

ХААИС-ийн Захирлын 2013 оны 107 тоот тушаалын хоёрдугаар хавсралт

БАКАЛАВРЫН ОЮУТНЫ ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫН ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. ХААИС-ийн бакалаврын шатлалын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлыг зохион байгуулах, санхүүжүүлэх, шилдэг бүтээл, илтгэл шалгаруулах, урамшуулах зэрэг асуудлыг шийдвэрлэхэд энэхүү журмыг баримтална. 1.2. Бакалаврын оюутны суралцах хугацаандаа тодорхой салбарын чиглэлээр сорилт, туршилт, судалгааны ажил гүйцэтгэх, арга зүй эзэмших, шинжлэх ухаан, технологийн сүүлийн үеийн ололт, шинэ мэдээллийг амьдрал, практикт өргөн хэрэглэх дадал олгох, мэрэгжилтний мэргэжлийн ур чадварыг дээшлүүлэхэд уг журмын зорилго оршино.

Хоёр. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлыг зохион байгуулах, төлөвлөх, гүйцэтгэлийн хяналт

2.1. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлын төлөвлөлт, зохицуулалтыг тэнхим, бүрэлдэхүүний сургууль, харьяа хүрээлэнгүүдээр дамжуулан гүйцэтгэнэ. 2.2. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлыг шинжлэх ухаан технологийн төсөл, сэдэв, мэргэжлийн тэнхим, хүрээлэнгүүдийн лаборатори, сургалт, туршилтын нэгж зэргийг түшиглэн гүйцэтгэхээр төлөвлөж ажиллана. 2.3. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлыг удирдагч багш нар болон төслийн удирдагч, мэргэжлийн тэнхим, хүрээлэнгүүдийн лаборатори, сургалт туршилтын нэгжийн эрхлэгч, дарга нар биечлэн удирдаж, зохицуулалт хийнэ. 2.4. Бүрэлдэхүүний сургуулийн хэмжээнд гүйцэтгэх бакалавр оюутны эрдэм шинжилгээний ажлын сэдвийг мэргэжлийн тэнхим бүрээр жил бүрийн 10 сарын эхний хагаст багтаан гаргаж оюутнаар сонголт хийлгэнэ. Оюутны сонгосон сэдвээр судалгаа явуулах арга зүйг тухайн салбарын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, эрдэмтэдийн төлөөлөл оролцсон тэнхимийн өргөтгөсөн хурлаар хэлэлцэж батална. 2.5. Бакалавр оюутны эрдэм шинжилгээний ажлын нэгдсэн бүртгэл, хяналт, зохицуулалтыг бүрэлдэхүүний сургуулийн эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга нар хариуцан ажиллана. 2.6. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлыг дараах хэлбэрээр зохион байгуулж болно. Үүнд: a. Сургууль, хүрээлэнгээс гүйцэтгэж байгаа шинжлэх ухаан, технологийн

төсөл, суурь судалгааны ажил, гэрээт ажилд оролцох, b. Зохион бүтээх, технологи боловсруулах эрдэм шинжилгээний дугуйланд

тусгай батлагдсан хөтөлбөрийн дагуу хичээллэх, c. Мэргэжлийн тэнхим, салбараас баталсан арга зүйн дагуу лабораторийн

болон хээрийн туршилт гүйцэтгэх, d. Судалгааны ажлын үр дүнгээр ХААИС, бусад мэргэжлийн болон олон

нийтийн байгууллагаас зарласан эрдэм шинжилгээний бага хуралд оролцож, илтгэл тавьж хэлэлцүүлэх,

e. Төгсөлтийн ажлын хүрээнд туршилт, судалгааны ажил гүйцэтгэж хамгаалах,

107

f. Мэргэжлийн тэнхим, нэгжээс баталсан тусгай сэдвээр шинжлэх ухааны мэдээлэл хайх, цуглуулах, боловсруулах, дүгнэлт хийх зэргээр гүйцэтгэх ажил орно.

2.7. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлын гүйцэтгэлийн чанар, үр дүнг бүрэлдэхүүний болон их сургуулийн эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцэж, зохих шийдвэр гаргаж ажиллана.

Гурав. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний

ажлыг дүгнэх, шалгаруулах Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний шилдэг илтгэл шалгаруулах ажлыг жил бүр эрдэм шинжилгээний бага хурлын хэлбэрээр 3 үе шаттай зохион байгуулна. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний анхан шатны бага хурлыг мэргэжлийн тэнхмүүд дээр явагдах бөгөөд сургууль, хүрээлэнгүүд мэргэжлийн чиглэл бүрээр жил бүрийн 3 сарын сүүлийн хагаст багтаан 2 дахь шатны бага хурлыг зохион байгуулж, шалгарсан 2 илтгэлийг Их сургуулийн хэмжээний төгсгөлийн шатны шалгаруулалтын нэгдсэн комисст ирүүлэх ба эрдэм шинжилгээний нэгдсэн хуралдааныг жил бүрийн 4 сарын эхний хагаст зохион байгуулна. Нэгдсэн комиссын бүрэлдэхүүнд Шинжлэх ухааны зөвлөл, гадаад хамтын ажиллагааны алба, сургалтын бодлого зохицуулалтын алба, бүрэлдэхүүний сургууль, харьяа эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн төлөөллийг оролцуулна. Илтгэлийг шалгаруулахдаа дараах үзүүлэлтүүдийг харгалзан үзнэ. Үүнд: а) Сэдвийн ач холбогдол, б) Туршилт, судалгааны арга зүй эзэмшсэн байдал, в) Тухайн салбарын онолын болон практикийн мэдлэг, г) Судалгааны ажилд орчин үеийн программ хэрэгсэл ашигласан байдал. г) Илтгэх ур чадвар зэрэг орно. Их сургуулийн хэмжээний бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний бага хуралд тавигдсан илтгэлээс шилдэг 3 илтгэлийг шалгаруулж 1, 2, 3-р байр эзлүүлж дараах байдлаар урамшуулна. 1-р байр, нэг – өргөмжлөл, 600 000 төгрөг, 2-р байр, нэг – өргөмжлөл, 500 000 төгрөг, 3-р байр, хоёр - өргөмжлөл, 300 000 төгрөгөөр тус тус шагнаж урамшуулна. ХААИС-ийн бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний нэгдсэн бага хуралд шалгарч оролцсон оюутныг гадаад, дотоодын төрөл бүрийн тэтгэлэгт хамруулахад бүрэлдэхүүний болон их сургуулийн зүгээс нэн тэргүүн ээлжинд тодорхойлж дэмжлэг үзүүлнэ.

Дөрөв. Бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлын санхүүжилт

Бүрэлдэхүүний сургуулийн бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажлын санхүүжилтэнд зориулж тухайн сургуулийн оюутны жилийн нийт сургалтын төлбөрийн 0,02 хүртэл хувийг ХААИС-ийн санхүүгийн жилийн төсөвт тусгаж зарцуулна. Бүрэлдэхүүний сургууль, салбар хүрээлэнгийн тухайн жилд бакалаврын оюутны эрдэм шинжилгээний ажилд зарцуулсан хөрөнгийн хэмжээ болон дараа жилийн зардлын төсвийг эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга нар гаргаж

108

захиралуудаар баталгаажуулан Шинжлэх ухааны зөвлөлд жил бүрийн 6 сарын 10-ний дотор ирүүлнэ. Батлагдсан арга зүйн дагуу гүйцэтгэх оюутны эрдэм шинжилгээний ажлыг явуулахад шаардагдах материал, эм урвалж авах, багаж, тоног төхөөрөмж түрээслэх зэрэгт 4.1-д заасан санхүүжилтийн эх үүсвэрийг зарцуулах ба 2.1-2.5-д заасны дагуу зохицуулагдана.

~~~oooOooo~~~

109

ХААИС-ийн захирлын 2016 оны А/142 тоот тушаалын нэгдүгээр хавсралт

ТУРШИЛТАНД АМЬТАН ХЭРЭГЛЭХ ЁС ЗҮЙН ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журмыг эрдэм шинжилгээ, судалгаа, сургалтанд туршилтын амьтан хэрэглэх, энэрэнгүй харьцах зарчмуудыг мөрдөх, шинээр зохион бүтээсэн эм, биобэлдмэлийн туршилтыг амьтанд хийх ёс зүйн дүгнэлт гаргахад мөрдөнө.

1.2. Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн журмыг мөрдүүлэхэд Мал эмнэлгийн хүрээлэнгийн туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн хяналтын зөвлөл хяналт тавина.

Хоёр. Нэр томъёоны тодорхойлолт

"Амьтан" гэдэгт Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байнга буюу түр

нутагшсан хөхтөн, шувуу, мөлхөгч, хоёр нутагтан, загас, хавч хэлбэртэн, шавьж, зөөлөн биетэн, эгэл биетэн хамаарна;

“Амьтныг өсгөн үржүүлэх” гэж амьтныг зохих журмын дагуу эзэмшилдээ авч, батлагдсан технологи, норм, нормативын дагуу тэжээврээр үржүүлэх замаар үр төлийг бойжуулан өсгөхийг;

”Амьтны жам ёсны эрх” гэж амьтад идэш тэжээлээ олох, амьдрах таатай орчин, тархац нутгаа сонгох, үржилд орж, үр төлөө үлдээх, бүл сүрэгтээ дасан ижилсэх, айдас цочрол, хомроголон устгагдахаас ангид байхыг;

“Амьтан ашиглах хэлбэр” гэж эрдэм шинжилгээний ажил, соёл урлаг, гоо зүйн зориулалтаар ашиглах, амьдралынх нь турш бүтээгдэхүүнийг авах зорилгоор ашиглах;

“Судалгаанд хэрэглэдэг амьтад” гэж туршилт, шинжилгээнд хэрэглэж буй болон хэрэглэхээр төлөвлөж буй мал, амьтдыг хэлнэ (таван хошуу мал, гэрийн тэжээвэр жижиг амьтан, гахай, шувуу, хоёр нутагтан, усны амьтад, шувууны үр хөврөл, лабораторийн туулай, усан гахай, харх, цагаан хулгана гэх мэт амьтдыг хамааруулж ойлгоно);

“Амьтан дээр туршилт явуулах” гэдэг нь тодорхой зорилгоор шинжлэх ухааны судалгаа, өвчний оношлогоо, эм, бэлдмэлийн судалгаа, эм, химийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх болон бусад үүнтэй дүйцэх зорилгоор амьтныг ашиглахыг хэлнэ;

“Биологийн тусгаарлалт” - харшил үүсгэгч гэх мэт аливаа биологийн материал тохиолдлоор алдагдахаас хамгаалан бий болгосон тогтолцоо, арга хэмжээ юм;

“Биологийн хориглолт” - Мал амьтанд халдвар үүсгэж, улмаар эрүүл мэнд, судалгааны ажлын үр дүнд сөрөг нөлөө үзүүлэхэд хүргэхүйц тохиолдлын бичил махбодиуд санамсаргүй нэвтрэн орохоос хамгаалах явдал юм;

“Био аюулгүй байдал” - Энэ нь халдварлуулсан мал, амьтад, хүнд эмнэлзүйн шинжтэй өвчлөл үүсгэхүйцээр тохиолдлын чанартай бичил биетнүүдийн үүсгэх, эсвэл мал амьтдыг биологи, анагаах ухааны чиглэлийн туршилт судалгаанд ашиглах боломжгүй болгох, микробиологийн халдварыг

110

бууруулах, арилгахад зориулагдсан эрсдлийн үнэлгээ, эрсдлийн удирдлагын тасралтгүй үйл явц юм;

“Төслийн санал (арга зүй)” - Энэ нь судалгаа, туршилт, ажлын хөтөлбөр, ажлын зорилгуудыг багтааж, мал, амьтад ашиглах талаар тодорхойлж, ёс зүйн асуудлыг багтаасан туршилт, судалгааны бичмэл хэлбэр, ажлын хөтөлбөр юм.

“Лабораторийн амьтантай харьцах” гэдэг нь түүнийг тээвэрлэх, тэжээх, үржүүлэх, туршилтанд сонгох, хөдөлгөөнгүй барих (бэхлэх), эм бэлдмэл өгөх, тарих, цус, шээс, эдийн дээж авах, мэс засал хийх, мэдээгүйжүүлэх, эмгэг анатомын задлалт хийх, унтуулах, эд эрхтэн шилжүүлэн суулгах, зүрхнээс цус авах, вакцин тарих, хорны туршилт (токсикологи), цус алдуулах, цус харвуулах, туршилтын дараа амьтдыг буцаах, эсвэл нойрсуулах, устгах гэх мэт үйл ажиллагааг хамааруулна;

“Өвдөлт” нь эд дэх бодитой эсвэл боломжит гэмтэлтэй холбоотойгоор мэдрэхүй, зан үйлийн таагүй нөлөөлөл үүсч байна гэсэн үг юм. Энэ нь хамгаалах үйлдэл болох, мэдэрч зугатах, туйлдахад хүргэх, өвөрмөц араншингийн шинжийг нь ч өөрчилж болно.

Гурав. Лабораторийн мал, амьтанд эрдэм шинжилгээний туршилт хийх

3.1. Гарал үүсэл нь тодорхой, зөвхөн зориулалтын вивар, үржүүлгийн газарт

өсгөн бойжуулсан амьтдыг эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажилд хэрэглэнэ;

3.2. Мал эмнэлгийн хүрээлэнгийн Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн хяналтын зөвлөл нь судалгаа хийх зорилго тодорхой, аргазүй нь батлагдсан туршилтанд амьтан хэрэглэх албан ёсны дүгнэлт үйлднэ.

3.3. Дараах шаардлагуудыг хангасан нөхцөлд амьтад дээр туршилт явуулна. Үүнд. 3.3.1. Эрүүл ахуй, ариун цэврийн шаардлагыг хангасан вивартай байна; 3.3.2. Туршилт явуулах зориулалтын өрөөтэй байх; 3.3.3. Малын их эмчтэй байна;

3.4. Амьтдыг туршилт, судалгаанд хэрэглэхдээ 3R-ын зарчмыг баримтална.Үүнд:

3.4.1. Орлуулах (Replacement) - хэрэв тухайн туршилт нь амьтад ашиглахаас бусад аргаар судалгаа, шинжилгээ явуулах боломжгүй бол туршлагын амьтдыг сонгох;

3.4.2. Цөөлөх буюу багасгах (Reduction)- аль болох цөөн тооны амьтныг туршилтанд хэрэглэх;

3.4.3. Боловсронгуй болгох (Refinement) - туршилтын амьтныг аль болохоор өвтгөж зовоохгүй байхаар туршилтын арга зүйг боловсруулах.

3.5. Том амьтныг виварьт авчрахдаа хүч хэрэглэх, зодохыг хориглоно. Ааштай, догшин амьтдыг малын их эмчийн удирдлагаар зориулалтын хошуувч хийх, зөв бэхлэн виварьт хүргэнэ.

3.6. Жижиг амьтдыг гараар хүчтэй барьж, бэхлэхэд гэмтэл үүсгэхээс сэргийлнэ.

3.7. Туршилтын амьтдыг хүйтэн, дулаалгагүй орчинд удаан байлгахыг хориглоно.

111

3.8. Амьтдад зовиуртай байхаар бол зөвхөн хэсэг газрын мэдээгүйжүүлэлт хийх буюу унтуулсны дараа аливаа нэг туршилт, судалгааны ажил (биобэлдмэл турших, хянахаас бусад тохиолдолд)-ыг явуулна. Булчин сулруулах үйлдэлтэй бэлдмэлүүд туршиж буй тохиолдолд амьтдыг бүрэн мэдээгүйжүүлнэ.

3.9. Айж түгшсэн туршилтын амьтад бүрэн тайвширтал эсвэл бүрэн мэдээ алдтал тэдгээрийг хүлээж байгаад туршилт, судалгаа явуулна;

3.10. Амьтад бүрэн мэдээ алдсаны дараа түр хугацаагаар тэдгээрийг зориулалтын бэхлэгчид бэхэлж (хайрцагт хийх, хүзүүвч зүүх гэх мэт) болно.

3.11. Амьтдыг уях уяаг зөөлөн материалаар хийсэн байх ба цусны эргэлтийг нь саатуулахгүйгээр, мөч нь ердийн (эвтэйхэн) байрлалтай байхаар тэдгээрийг уяж, бэхлэнэ.

3.12. Мэдээ алдсан амьтдыг туршилтын явцад байнга хянаж байна. Булчин сулруулах эм хэрэглэсэн тохиолдолд амьтдын уяаг тайлж тэдгээрийн хөдөлгөөнийг хянана (мэдээ алдалтыг хянах үүднээс тэдгээрийн дуу авиаг сонсох зорилгоор амьтдын ам боосон уяаг тайлна).

3.13. Үхэдхийн унах (шок) зэрэг өвдөлтийг мэдрүүлэх туршилтуудыг явуулахдаа амьтдыг унтуулна. Өвчин намдаах, мэдээ алдуулах эм хэрхэн нөлөөлж буйг судалж байгаа бол богино хугацаанд “өвдөлтийн босго” (мөчөө угзрах, байрлалаа солих, харайх зэрэг хариу урвал үзүүлэх)-ыг зарим тохиолдолд хүлээн зөвшөөрөх боловч амьтад дуу авиа гаргах, бусад хөдөлгөөн хийхээр бол энэ туршилтыг хориглоно. Өвдөлт үүсгэн амьтдыг дарамт (стресс)-нд оруулах, удаан хугацааны турш тарчлаан зовоохыг хориглоно.

3.14. Туршилтын амьтанд тэмдэг тавих (чих тайрах, цоолох, сарвуу тайрах гэх мэт), нүднээс цус авах, нүдний салст бүрхүүл дээр туршилт явуулах зайлшгүй шаардлага гарвал зөвхөн хэсэг газрын мэдээ алдуулалт хийсний дараа гүйцэтгэнэ;

3.15. Туршилт хийсэн амьтадтай энэрэнгүй харьцан, зориулалтын байранд байлгаж, маллана.

3.16. Гэмтэл үүсгэсэн, сүүлийг тайрсан амьтдыг тус тусад нь байлгаж, маллана.

3.17. Амьтанд зөвхөн нэг удаа өвдөлт үүсгэдэг туршилт, судалгаа (биобэлдмэл турших, хянахаас бусад тохиолдолд) явуулна. Тухайн амьтанд өвдөлт үүсгэх туршилт дахин хийх тухай асуудлыг Ёс зүйн хяналтын зөвлөлөөр хэлэлцэн, шийдвэр гаргана.

3.18. Амьтанд хийх туршилт болон бусад үйл (гэмтээх, шарх үүсгэх, амьтдыг хөдөлгөөнгүй болгох гэх мэт)-ийг зөвхөн малын их эмч мэргэжилтэй багш, судлаач, эрдэм шинжилгээний ба сургалтын туслах ажилтан гүйцэтгэнэ.

3.20. Туршилт, судалгааны дараа бэртсэн (тахир дутуу болсон), амьдрах чадвар муутай болсон амьтдыг малын их эмч энэрэнгүй аргаар нядалж (эвтаназ), шаардлагын дагуу устгана;

3.21. Амьтныг бусад амьтдын өмнө (нүдэн дээр) нядлахыг хориглоно; 3.22. Хурц туршилт явуулсан тохиолдолд амьтдын мэдээгүйжүүлэлт бүрэн

гарах буюу өвдөлт үүсэхээс өмнө тэдгээрийг нядална (эвтаназ);

112

Дөрөв. Генийн өөрчлөлттэй амьтад

4.1. Генийн өөрчлөлттэй (удамшилзүйн хувьд сайжруулсан, инженерчлэгдсэн буюу хувилмал амьтад) лабораторийн амьтдыг тусад нь бүртгэн, үржүүлж, тэдгээр нь цэвэр омгоо хадгалж буй эсэх, бүрэн омог эсэх, мөн эмгэг фенотипийг нь байнга хянаж байх.

Тав. Ховордсон төрөл, зүйлийн амьтад

5.1. Ямар ч төрөл, зүйлийн амьтдыг ашиглан тодорхой үр дүнд хүрэхгүй бол

шинжлэх ухааны баттай үндэслэл бүхий онцгой нөхцөл байдалд л ховордсон төрөл, зүйлийн амьтдыг ашиглана.

Зургаа. Зэрлэг амьтдыг туршилтанд ашиглах

6.1. Зэрлэг амьтдыг барих арга, хэрэгсэл нь энэрэнгүй, тэдгээрийн эрүүл мэнд,

тавлаг байдал, аюулгүй байдалд тохирсон байна; 6.2. Амьтдын амьдрах орчинд гажуудал үүсгэж, улмаар зорилтот ба зорилтот

бус төрөл, зүйлүүдийн алинд ч сөргөөр нөлөөлөх хээрийн судалгааны боломжтой байдлуудыг үнэлж, доод хэмжээнд нь хүртэл багасгасан байх;

6.3. Өгөөш тавих, амьтдыг барих, тээвэрлэх, нойрсуулах, мэдээ алдуулах, тэмдэглэх, дээж авах зэрэг стресс үүсгэх, цаашилбал тэдгээрийг үхэлд хүргэх аюулт үр дагавруудын боломжит эх сурвалжуудийг үнэлж, туйлдалтыг арилгах, багасгах менежментийн төлөвлөгөө гаргасан байна.

~~~oooOooo~~~

113

ХААИС-ийн захирлын 2016 оны А/142 тоот тушаалын хоёрдугаар хавсралт

ТУРШИЛТАНД АМЬТАН ХЭРЭГЛЭХ ЁС ЗҮЙН ХЯНАЛТЫН ЗӨВЛӨЛИЙН АЖИЛЛАХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Мал Эмнэлгийн Хүрээлэнгийн (цаашид Хүрээлэн гэх) Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн хяналтын зөвлөл (цаашид Хяналтын зөвлөл) нь туршилтанд амьтан ашиглах ёс зүйн талаарх олон улсын баримт бичиг, удирдамж, Монгол улсын хууль, тогтоол, дүрэм, журмыг хэрэгжүүлэх, эрдэм шинжилгээ, судалгааны зорилгоор амьтанд туршилт хийх асуудлыг хэлэлцэж, шийдвэрлэх үйп ажиллагаа явуулна. 1.2. Хяналтын зөвлөл нь орон тооны бус дарга, нарийн бичгийн дарга, санал өгөх эрхтэй, нийт 5 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байна. 1.3. Хяналтын зөвлөлийн бүрэлдхүүн, ажлын хөлс, үйл ажиллагаатай холбоотой бичиг хэргийн болон холбогдох бусад зардлын төсвийг Хүрээлэнгийн захирлын тушаалаар жил бүр батална. 1.4. Хяналтын зөвлөлийн дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүд нь олон улсын болон үндэсний хэмжээнд амьтныг судалгаанд хэрэглэх ёс зүйн чиглэлээр гарсан баримт бичгүүд, хууль, дүрэм, журмыг мөрдлөг болгоно.

Хоёр. Хяналтын зөвлөлийн үйл ажиллагаа

2.1. Хяналтын зөвлөлийн үйл ажиллагааны үндсэн хэлбэр нь гишүүдийн хурал байна. Хурлыг сард 1 удаа зохион байгуулна. Шаардлагатай тохиолдолд нэмэлт хурлыг зарлан хуралдуулж болно. 2.2. ХААИС болон бусад их, дээд сургууль, хүрээлэнд хэрэгжиж байгаа шинжлэх ухаан, технологийн болон бусад төсөл, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил (докторын, магистрын, бакалаврын)-д амьтан хэрэглэх ёс зүйн дүгнэлт гаргана. Дүгнэлтийг Ёс зүйн хяналтын зөвлөлийн маягт дээр хэвлэнэ. 2.4. Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн чиглэпээр магистрант, докторант, багш, малын их эмч, судлаач нарт сургалт явуулж, зөвлөгөө өгч болно. 2.6. Хамтын ажиллагаатай гадаадын их сургууль, судалгааны байгууллага, олон улсын байгууллагын хамтарсан судалгааны төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэхэд тухайн сургууль, байгууллагаас зөвшөөрөлгүй тохиолдолд туршилтанд амьтан хэрэглэх дүгнэлт олгоно. 2.7. Хяналтын зөвлөлд бүрдүүлж өгсөн материал, зөвлөлийн дүгнэлтийн эх хувийг архивт хадгалуулна. 2.8. Хяналтын зөвлөл нь судалгааны ажлын эрсдлээс хамааран туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн хяналтыг шуурхай хийнэ.

Гурав. Хяналтын зөвлөлийн үүрэг

3.1. ХААИС-ийн харьяа сургууль, хүрээлэнгүүдэд хэрэгжиж буй багш, судлаачдын эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажилд туршилтын амьтан хэрэглэх ёс зүйн холбогдолтой алдаа, дутагдал гарахаас сэргийлнэ.

114

3.2. Туршилтын амьтны тавлаг болон аюулгүй байдлыг хангасан орчинд энэрэнгүй зарчим баримтлан, амьтныг тарчлаан зовоохгүйгээр судалгаа хийх, егүүтгэх зарчмыг мөрдүүлнэ. 3.3. Амьтанд туршилт хийх арга, аргачлалын шинжлэх ухаанч байдал, ёс зүйн асуудлыг хэлэлцэж дүгнэлт гаргана.

Дөрөв. Хяналтын зөвлөлийн эрх

4.1. Хяналтын зөвлөлийн гишүүдийн саналыг илээр хурааж, энгийн олонх нь дэмжвэл тухайн судалгаанд амьтан хэрэглэхийг зөвшөөрсөн тусгай дугаар бүхий дүгнэлт олгоно. 4.2. Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн шаардлага хангаагүй судалгааны ажпын тухайн арга зүйн хэсгийг түдгэлзүүлэх, зогсоох эрхтэй. 4.3. Шаардлагатай тохиолдолд судлаачаас нэмэлт мэдээлэл авна. 4.4. Бүрдүүлсэн материал шаардлага хангаагүй, мэдүүлэх хугацааг баримтлаагүй тохиолдолд асуудлыг дараагийн хурлаар хэлэлцүүлэхээр хойшлуулна.

Тав. Хяналтын зөвлөлд материал хүлээн авах, шийдвэрлэх

5.1. Материалыг хурал болох өдрөөс 7-10 хоногийн өмнө зөвлөлийн нарийн бичгийн даргад хүлээлгэн өгнө. 5.2. Дүгнэлт гаргасан гишүүн дүгнэлтээ хяналтын зөвлөлд танилцуулан хэлэлцүүлэх; 5.3. Дүгнэлтийг судлаачид хүлээлгэн өгөх; 5.4. Бүрдүүлсэн материал Хяналтын зөвлөлийн нийт гишүүдийн тоогоор, нэг хувь нь архивт хадгалах зорилгоор шаардлага хангасан хавтастай байна.

Зургаа. Хяналтын зөвлөлд материал ирүүлэх

6.1. Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн асуудлыг шийдвэрлэхэд дараах материалыг бүрдүүлнэ. Үүнд: 6.1.1. Туршилтанд амьтан хэрэглэх ёс зүйн дүгнэлт гаргуулахыг хүссэн өргөдөл; 6.1.2. Туршилтын ажлын товч танилцуулга; 6.1.3. Туршилтын ажлын арга зүй, удирдамж; 6.1.4. Судалгааны арга зүйг хэлэлцсэн хурлын протокол (хүрээлэн, сургууль, байгууллагын эрдмийн зөвлөлийн болон лаборатори, тэнхмийн хамт олны хурлын протокол), батлагдсан удирдамж;

~~~oooOooo~~~

115

GENERAL INSTRUCTION OF WRITING THE SCIENTIFIC PAPERS TO THE “MONGOLIAN JOURNAL OF AGRICULTURAL SCIENCES”

Mongolian Journal of Agricultural Science (MJAS) is a scientific journal

which aims to encourage integration of knowledge among those disciplines that underpin agriculture and life sciences, published by the Mongolian University of Life Sciences and Mongolian Academy of Agricultural Sciences.

It is a double-blind peer-reviewed, open-access journal, which welcomes concise papers presenting original research data or methodology in all areas of agricultural science from authors throughout the world.

MJAS is striving to provide the best platform for researchers and scholars worldwide to exchange their latest findings. Authors are encouraged to submit complete, unpublished, original works that are not under review in any other journals.

The journal is published triаnnually in English and publishes full-length paper, short communications and reviews. The journal is published in both print and online versions.

The scopes of the journal include, but are not limited to, the following fields: Animal science, animal husbandry Veterinary medicine Agricultural economics Agricultural engineering and technology Agronomy, plant science and breeding, horticulture, plant fertilization, plant protection, soil science, and forestry Irrigation and water management Aquaculture Environmental protection, ecology, and biological resources Land use Biological engineering, including genetic engineering, biotechnology, and microbiology Food science Natural sciences connected with sustainable agriculture

Papers’ content focuses on scientifically described or ensured experimental outcome observed on internationally accepted methodological approaches to understanding and managing actual interactions within or among agricultural systems. Experiments on animals must conform to the legislation in the country where the experiments were carried out.

All manuscripts are initially screened on their topic suitability and linguistic quality. Authors are fully responsible for the form and content of their papers. Failure to comply with the formal and scientific criteria should result in eventual resubmission or rejection of the manuscript.

This system of refereeing, where anonymity is preserved both for the authors and the referees, has been adopted by the Journal; authors’ names, addresses and email from the title of the submitted manuscript, and the acknowledgement section is removed for the refereeing.

116

Formatting the manuscript: Manuscript of a scientific paper is prepared in Microsoft Word’s docx or .doc

format and should be formatted for standard A4 paper. Experimental details and results should be reported in the past tense. The Discussion should draw together the results, briefly relate the author's results to other work on the subject, summarize any implications and applications and give the author's conclusions. All abbreviations used should be fully explained at first mention. Papers should be written in the third person. Too many headings and subheadings should be avoided.

Text: The main text consists of following sections: Introduction, Materials and

Methods, Results, and Discussion. Margins: top/bottom 2 cm, left 3 cm, and right 2 cm; Font: 11-point Arial; Line Spacing: Single-spaced text throughout; Paper should have 4-6 pages, including tables and figures; Two-column format for the main text and Single-column centered format for the title, authors’ name, abstract, table, figure, and diagram; All subtitles should be in left alignment and bold style

Table & figure: Tables are sequentially numbered as the: Table 1, Table 2, etc., and each table is provided with a title, shown above right the table that describes the point of the table. Tables should be centered in the page with 12pt space before and after the paragraph; Figures (photos, charts, diagrams etc.) are referred to the text by the sequential figure number, as following: Figure 1, Figure 2, etc., and a title, shown below the figure. Figures are centered in the page with 12pt space before and after the paragraph; Figures may not reproduce the same data as Tables and must be cited in the text. The symbols preferred are ●○■□ and, but + and Ч should be avoided. Color figures are discouraged, however, if you request color figures in the printed version, you will be contacted by Editor’s office.

Math formulae and units: Mathematical writing should be described in equitation program and center-aligned. Leave 12pt space before and after the paragraph; Scientific measurements are descried according the SI system, e.g. kg/ha, mg/l, g/kg, mg/kg, mg/l, μm/g, ml/l, etc.; m or mm must be used. Do not repeat units in lists, e.g. 3, 10, 17 and 30 °C; 20 or 30 % more. Use % after numbers, not per cent, e.g. 7 %. Numerical results should be displayed as means with their relevant standard errors and degrees of freedom. Normally a mean should be rounded to one-tenth of its standard error and the standard error given to one place of decimals more than the mean.

Style and Editorial Conventions Dates are written as 12 April 1999; from 12 April to 22 May; from 1997 to

1999 or between 1997 and 1999. Months are abbreviated to three letters, no stops, when necessary in Figs

or Tables, e.g., May, Jun, Sep.

117

Avoid numerals at the beginning of a sentence; spell out or change word order, if necessary. Cardinal and ordinal numerals: spell out up to ten, but note e.g. 3rd–5th leaf stage, 6 million tonnes. Numerals before units, including time, e.g. 3 ha, 5 kg, 30 s (seconds), 20 min, 4 h, 8 days, 6 weeks, 3 months, 2 years.

Do not use commas in thousands, e.g. 2600, 23 000. Give ranges in full, e.g. 475–489. A zero must always precede a decimal point, e.g. 0.58. Manuscript structure: Title:

The title should be informative, concise and should not contain abbreviations. The first line of the title is located 10 lines with 12pt space from the top of the page.12 font size, capital letters, bold, centered

Authors’ and institutions’ name: A single blank line with 14pt space is left. The first author is a person who performed the main part of the study, last author is supervisor, and affiliations should be preceded by superscript numbers corresponding to the author list, as 1, 2. Institutions’ name, corresponding address, email address of the first author are centered. A single 14sp space is left between authors’ name, institutions’ name, and email address.

Abstract: The abstract should be written with blank 3 lines 12pt space below the email address. This a paragraph condensation within 200-250 words of the entire work describing the purpose of the study, hypothesis, approaches (methods), results, and a brief statement of a concluding sentence (discussion) in italic and left-alignment. It should not repeat the wording of the title.

Keywords: 2 blank lines with 12sp space are left. A list of up to 5 descriptive single words, which is not included in the title, is to be provided directly below the abstract in italic with left-alignment. Key words should express the precise content of the manuscript, as they are used for indexing purposes.

Introduction: 2 blank lines with 12sp space are left. The function of an introduction is to present background of the work and the field of research, importance of the subject, and focus of the paper (statement of the purpose, scope). Align the text left.

Methods and material section: A single blank line with 12sp space is left. The function of this section is to describe all experimental procedures, used materials and reagents, mathematical equations and statistical tests. Experimental procedures and results are narrated in the past tense, whereas conclusions are given in the present tense aligned left.

Results: A single blank line with 12sp space is left. The function of this section is to summarize general trends in the data without comment, bias, or interpretation. Data may be presented in figures and tables, but

118

this may not substitute for a verbal summary of the findings and not be repeated. The text should be understandable and aligned left.

Discussion: A single blank line with 12sp space is left. The function of this section is to analyze the data or evaluate the meaning of the results in terms of the original question, pointing out the significance and relate or compare them to other studies. Set the text left aligned.

Conclusions: A single line with 12sp space is left. It should be concise and clear based on results, left aligned.

Acknowledgements: A single blank line with 12sp space is left. Left aligned gratitude for those, who have supported running this study.

References or Literature cited: A single blank line with 12sp space is left. Reference list entries should be listed alphabetically by the last names of the first author of each work aligned left. References in the text should be written only by the number corresponding to the bibliographic list, marked by square brackets [1]. Personal communications and unpublished works should only be mentioned in the text. Journal names and book titles should be italicized. Reference list sample

Journal article: Harris, M., Karper, E., Stacks, G., Hoffman, D., DeNiro, R., Cruz, P., et al. (2001). Writing labs and the Hollywood connection. Journal of Film Writing, 44(3), 213–245. Inoue M (1990) Prevention of spider mite dispersal with creased vinyl. Jpn J Appl Entomol Zool 34, 49–53 (in Japanese with English summary)

Article by DOI: Slifka, M. K., & Whitton, J. L. (2000) Clinical implications of dysregulated cytokine production. Journal of Molecular Medicine, doi:10.1007/s001090000086

Book: Calfee, R. C., & Valencia, R. R. (1991). APA guide to preparing manuscripts for journal publication. Washington, DC: American Psychological Association.

Book chapter: O’Neil, J. M., & Egan, J. (1992). Men’s and women’s gender role journeys: Metaphor for healing, transition, and transformation. In B. R. Wainrib (Ed.), Gender issues across the life cycle (pp. 107–123). New York: Springer.

Online document: Dell, M. L., Greenberg, W., Lomax, J., Peteet, J., Torres, M., & Cowell, V. (2006). Religious/spiritual commitments and psychiatric practice. Resource document. American Psychiatric Association. http://www.psych.org/edu/other_res/lib_archives/archives/200604.pdf. Accessed 25 June 2007.

Dissertation: Trent JW (1975) Experimental acute renal failure. Dissertation, University of California

119

Name of animals, plants, and microorganisms is written fully, and then subsequently can be the abbreviated, for instant, it is written fully as the Oropsylla silantiewi, and then can be abbreviated as the O.silantiewi. Latin names should be in italic. Photos, charts, diagrams should be submitted in black and white high contrast with its explanation. Acceptable formats for images are TIF, JPEG, or GIF files.

Types of submission The Mongolian Journal of Agricultural Sciences welcomes all scientific

contributions to the journal in an effort to accommodate the vast array of needs and interests. All manuscripts are subject to review by the Editor, Associate Editors, and Invited Referees. Acceptance is based on the originality, significance, and validity of the material presented.

The journal accepts the range of manuscript types: Original paper, Communication, and Review article.

Original paper (up to 8,500 words) or Regular paper should report the results of original research, which is the most common type of journal manuscript. The material should not have been published previously elsewhere. It includes full Introduction, Materials and Methods, Results, and Discussion sections within 4-6 pages.

Communication (up to 500 words) is a concise, but complete description of an investigation and should be completely documented by reference and detail of the experimental procedures employed in one page, as a regular paper.

Review (up to 8,500 words) article provide a comprehensive summary of research on a particular discipline. Review paper is written after invitation from the editors of a journal in up to 8 pages and commonly cites approximately 50 primary research articles.

Manuscript Submission Submission of a manuscript implies that the work described has not been

published before; that it is not under consideration for publication anywhere else; that its publication has been approved by all coauthors, if any, as well as by the responsible authorities – tacitly or explicitly – at the institute where the work has been carried out. The publisher will not be held legally responsible should there be any claims for compensation.

Permissions Authors wishing to include figures, tables, or text passages that have

already been published elsewhere are required to obtain permission from the copyright owner(s) for both the print and online format and to include evidence that such permission has been granted when submitting their papers. Any material received without such evidence will be assumed to originate from the authors.

Changes of authorship or in the order of authors are not accepted after acceptance of a manuscript. Justification for changes in authorship must be compelling and may be considered only after receipt of written approval from all authors and a convincing, detailed explanation about the role/deletion of the new/deleted author. Therefore authors are strongly advised to ensure the correct author group, corresponding author, and order of authors at submission.

120

Language Use American English spelling throughout and follow Merriam Webster's

Collegiate Dictionary and the CAB Thesaurus for scientific terms. Authors are requested that their manuscripts checked by an English language native speaker before submission; this will ensure that submissions are judged at peer review exclusively on academic merit. Manuscripts that do not conform to the requirements mentioned below may be returned to the author(s) for modification.

AFTER ACCEPTANCE Copyright Transfer Upon acceptance of an article authors will be asked to transfer copyright of

the article to the society (or the Publisher exclusive publication and dissemination rights). This will ensure the widest possible protection and dissemination of information under copyright laws.

Color Illustrations Online publication of color illustrations is free of charge. For color in the

print version, authors will be expected to make a contribution towards the extra costs.

Online First The article will be published online after receipt of the corrected proofs. This

is the official first publication citable with the DOI. After release of the printed version, the paper can also be cited by issue and page numbers.