ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ …kazmkpu.kz/wp-content/uploads/2018/04/ТУПр-5В010600...4.1 ХIХ ғасырдағы қазақ музыкасының

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ТИПТІК ОҚУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫ

5В010600 – Музыкалық білім

Алматы – 2016

2

3

1. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті

ӘЗІРЛЕГЕН ЖӘНЕ ҰСЫНҒАН.

2. Құрастырушы:

Қоңыратбай Т.Ә. – ф.ғ.д., өнертану профессоры

3. ПІКІР ЖАЗҒАНДАР:

Сабырова Ә. – Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық

консерваториясының доценті, өнертану ғылымдарының

кандидаты.

Оспанов Б. - Ахмет Яссауи атындағы Түркістан Халықаралық

қазақ-түрік университетінің доценті, өнертану ғылымдарының

кандидаты

4. Республикалық оқу-әдістемелік жоғары және жоғары оқу

орнынан кейінгі білім беру кеңесінің 2016 жылғы 30 маусымдағы

мәжілістің № 2 хаттамасының шешімімен БЕКІТІЛДІ ЖӘНЕ

ІСКЕ ҚОСЫЛДЫ.


орнынан кейінгі білім беру кеңесінің 2014 жылғы 22 қазандағы

мәжіліс хаттамасының шешімімен бекітілген базалық және кәсіби

пәндердің типтік оқу бағдарламалары ОРНЫНА ЕНГІЗІЛГЕН.

6. Типтік оқу бағдарламасы Республикалық оқу-әдістемелік

жоғары және жоғары оқу орынан кейінгі білім беру кеңесінің

2016 жылғы 30 маусымдағы мәжілістің № 2 хаттамасының

шешімі негізінде бекітілген типтік оқу жоспарына сәйкес

әзірленген.

4

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің

рұқсатынсыз осы типтік оқу бағдарламасын көбейтуге және

таратуға болмайды.

ТҮСІНІКТЕМЕ

Назарларыңызға ұсынылып отырған “5В010600 –

Музыкалық білім” мамандығы бойынша типтік бағдарлама ҚР

Білім және ғылым министрлігі бекіткен “Үлгілі оқу

бағдарламасы” негізінде құрастырылып, “Қазақ музыкасының

тарихы” курсына арналған.

“Қазақ музыкасының тарихы” - музыкалық білім беру

жүйесіндегі іргелі пәндердің бірі. Ұлттық музыка тарихын игеру

барысында студенттер фольклорлық-музыкалық мұра, оның

жанрлары мен көркемдік, стильдік ерекшеліктері, орта

ғасырлардағы музыкалық трактаттармен танысып, қазақ

музыкасының бұлақ-бастауларынан тарихи-мәдени ақпарат

алады. Хандық дәуір музыкасы тұсында музыкалық-эпикалық

дәстүрдің ерекшеліктерімен танысады. XIX және XX ғасырдың

бас кезіндегі қазақ музыкасының тарихын зерделеу арқылы

оның қалыптасу кезеңдерінен мағлұматтар алады. Қазақ

халқының аспаптық музыкасының даму жолдары, халықтық-

кәсіби аспаптық музыканың тууы, әншілік өнердің дамуы,

халықтық-кәсіби әншілік өнердің қалыптасу жолдарынан

хабардар болады. Осы тақырыптарды терең игеру арқылы

болашақ мамандар қазақ халқының ғасырлар бойы қалыптасқан

фольклорлық музыкасы, оның көркемдік-стильдік

ерекшеліктерінен тиісті білім жиынтығын алады. Осының бәрі

ұлттық мәдениетімізден хабары мол, білім беру саласында

бәсекеге төтеп бере алатын мамандар даярлауға жағдай

жасайды.

“Қазақ музыкасының тарихы” – ұлттық музыкалық

мәдениетімізді игеруге арналған пәндердің бел ортасында

тұрады. Болашақ мамандар осы курсты оқып игеру арқылы

ұлттық мәдени-музыкалық құндылықтарымыз туралы тиянақты

мағлұматтар алып, оның фольклорлық, тарихи белестерінен

хабардар болады. Сол білімі мен білігін келешекте өзінің

ұстаздық қызметінде пайдалануға мүмкіндік алады.

5

ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ

Бірінші бөлім

Тақырып 1. Кіріспе. Пәннің мақсаты мен міндеттері. Фольклор,

фольклортану, этнография ұғымдарының мәні.

Тақырып 2. Фольклор шығармаларының негізгі белгілері мен

сипаттары.

Тақырып 3. Фольклортану ғылымындағы ағымдар мен

мектептер.

Тақырып 4. Қазақ халқының музыкалық фольклорын

зерттеушілер.

Тақырып 5. Халық әндері, олардың көркемдік және стильдік

ерекшеліктері.

Тақырып 6. Тарихи, лирикалық әндер, айтыс өнері, оның

музыкалық-поэтикалық жүйесі.

Тақырып 7. Музыкалық-эпикалық дәстүр. Қазақ эпосының

поэтикалық, композициялық, коммуникативтік және тәрбиелік

сипаты.

Тақырып 8. Эпос айтушылары: “бақсы”, “ұзан”, “жырау”,

“жыршы”, “термеші” атауларының мән-мағынасы.

Тақырып 9. Фольклорлық аспаптар табиғаты: сыбызғы, қобыз,

домбыра, т.б. атаулардың этимологиясы мен семантикасы.

Тақырып 10. Музыкалық фольклор, оның этнографиялық

сипаты. Фольклор – көркем әрі тарихи-этникалық құбылыс.

Екінші бөлім

Тақырып 1. Көне түркі дәуірінің музыкалық мәдениеті.

Тақырып 2. Орта ғасырлардағы музыка мәдениетіі.

Тақырып 3. Хандық дәуір музыкасы.

Тақырып 4. Х1Х ғасырдағы халықтық кәсіби-музыкалық

дәстүр. Аспаптық музыка.

Тақырып 5. XIX ғасырдағы кәсіби-музыкалық дәстүр. Әншілік

өнер.

Тақырып 6. ХIХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бас кезіндегі

қазақ музыкасы.

6

Тақырып 7. ХХ ғасырда 30-жылдарындағы кәсіби музыканың

қалыптасуы.

Тақырып 8. 40 – 50-жылдардағы қазақ музыка өнері.

Тақырып 9. ХХ ғасырдың 60-70-жылдарындағы қазақ

музыкасы.

Тақырып 10. Егемендік кезеңдегі қазақ музыкасы.

7

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

“Қазақ музыкасының тарихы” (KMТ 2204) - музыка

мамандығы бойынша білім беретін барлық оқу орындарында

оқытылады. Курстың алғашқы бөлімінде қазақ халқының

музыкалық фольклоры, екінші бөлімінде XIX ғасырдың аяғы

мен XX ғасырдағы кәсіби музыка өнерінің туу, қалыптасу, даму,

өркендеу кезеңдері қарастырылады.

Пәннің мақсаты – болашақ мамандардың фольклор, музыка

тарихы туралы түсініктерін қалыптастыру, олардың негізгі

кезеңдерін ажырата білу. Қазақ музыкасының тарихы туралы

ұғым-түсінігі бар, білімі мен білігін келешектегі ұстаздық

қызметінде қолдана білетін, мәдени-тарихи құбылыстарға

қатысты әдебиеттерді игеріп, жастарды ұлттық құндылықтар

негізінде тәрбиелейтін мамандар даярлау мақсатын көздейді.

Пәнді оқыту міндеттері. Бұл курсты аяқтаған әрбір маман

мына талаптарды игеріп шығуы керек:

- фольклордың синкреттік сипатын танып, поэзия, музыка,

би және орындаушылық өнер нышандарын ажырата білу;

- музыкалық фольклордың танымдық мүмкіндіктерін

саралап, қажетті көлемін меңгеру;

- фольклортану ғылымының қалыптасу кезеңдері, теориялық

және тарихи-этнографиялық негіздерін игеру;

- фольклортану ғылымындағы ағымдар мен мектептер

ұстанған көзқарастардың мәнін ұғыну (мифологиялық мектеп,

миграция теориясы, тарихи мектеп, поэтикалық жүйе, тарихи-

поэтикалық таным, типологиялық, стадиялық және генетикалық

зерттеу тәсілдері).

- ұлттық музыкалық үн-әуеніміз туралы білігі болу;

- әлеуметтік және мәдени құбылыстардың сыр-сипатын

игеріп, жекеленген музыкалық трактаттар мен жазба

ескерткіштердің маңызын көрсете білу;

- ұлттық музыка өнеріміздің көркемдік ерекшеліктері мен

тарихи тегі туралы ғылыми-әдіснамалық білім алып, оны

тәжірибеде қолдана білу;

8

- халықтық-кәсіби әншілік және аспаптық музыка туралы

білігі болу;

- кәсіби музыка өнерінің даму белестерін игеру; курстың

мәні мен маңызын көрсету.

Білу керек:

- фольклорлық-этнографиялық туындылардың кең тараған

үлгілерін тыңдап ажырату;

- белгілі бір тарихи-этнографиялық тақырыптың мәнін ашу;

- музыкалық фольклор мен этнография саласындағы өзінің

білімі мен білігін көрсете алу;

- музыкалық фольклордың тарихи-танымдық белгілерін

сипаттай білу;

- музыкалық фольклортану ғылымындағы әдіснамалық

мәселелерден хабардар болу;

- қазақ музыкасының тарихына қатысты еңбектермен таныс

болу;

- орта ғасырлардағы музыкалық трактаттардың маңызын

сипаттау;

- әл-Фараби, Ибн-Сина, Абдрахман Жәми, Дәруіш Әли, т.б.

шығармаларындағы музыкалық-теориялық және тарихи

мәселелер;

- хандық дәуірдегі музыкалық-эпикалық дәстүр, оның

музыкалық-дидактикалық сипатын саралау;

- 19 ғасырдағы халықтық кәсіби-музыкалық әншілік және

күйшілік өнердің маңызын ұғыну;

- қазақ музыкасының туу, даму кезеңдері туралы түсінігі

болу;

- опера, оратория, кантата, симфония т.б. ірі формаларды

игерудің әдіс-тәсілдерін меңгеру;

- Қазақстан композиторлары мен музыка зерттеушілерінің

тарихи-теориялық ізденістерімен таныс болу;

Істей білу:

- қазақ музыкасының тарихын тану үшін жеке жазба

ескерткіштердің танымдық сипатын тани білу;

- тәжірибелік жұмыста қазақ музыкасының жетістіктерін

қолдана білу;

- курстың мәні мен маңызын аша білу;

- халық музыкасының жеке үлгілерін дауыс немесе

музыкалық аспаппен орындай білу;

9

- ән және аспаптық музыка үлгілерін тыңдау арқылы

ажырата білу.

Меңгеру:

- халықтық-музыкалық терминдерді;

- қазақ музыкасының қалыптасу кезеңдері туралы білімді;

- пәнге қатысты негізгі дереккөздерді.

Құзыреттіліктер: «Қазақ музыкасының тарихы» пәнінің

аясында игерілуге тиіс тақырыптарды мамандық саласында

еркін пайдалана білу.

Типтік бағдарламада тақырып бойынша семинар сұрақтары

мен әдебиет тізімі берілген. Пәнді жүргізуші маман ғылымның

соңғы жетістіктері негізінде жаңа тақырыптар қосып, мазмұнын

толықтырып отыруға құқылы.

“Қазақ музыкасының тарихы” – жалпы қазақ тарихының

құрамдас бір бөлігі. Оның әдіснамалық негіздері тарихи

таныммен сабақтас, өзіндік ерекшеліктері де бар.

Қазақ музыкасының тарихын зерттеу ісі ХХ ғасырдан бастау

алады. Бұл реттен А.Затаевич, А.Жұбанов, Б.Ерзакович,

Н.Кетегенова, С.Күзембаева, С.Елеманова, Ә.Мұхамбетова,

Б.Қарақұлов, т.б. еңбектеріндегі музыка тарихына қатысты

деректерді атауға болады. Олардың бәрі де осы типтік

бағдарламада қамтылды.

Одан бергі жердегі музыка зерттеушілерінің еңбектері

арқылы “Қазақ музыкасының тарихы” курсының мазмұнына

елеулі өзгешеліктер енгізілді. Онда қазақ музыкасының

тарихына елеулі орын берілген.

Типтік бағдарламада музыкатану ғылымының соңғы

жетістіктерін оқу процесіне енгізу мақсаты да көзделді.

10

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

БІРІНШІ ТАРАУ

Тақырып 1

КІРІСПЕ. ПӘННІҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ.

ФОЛЬКЛОР, ФОЛЬКЛОРТАНУ, ЭТНОГРАФИЯ

ҰҒЫМДАРЫНЫҢ МӘНІ

1.1 Музыкалық фольклор - қазақ халқының ғасырлар бойы

жасалған рухани-мәдени жетістігі. Ұрпақтан-ұрпаққа беріліп

отыратын фольклор туындылары, бір жағынан, салт-дәстүрмен

байланысты болса, екінші жағынан, салттан тыс фольклор

үлгілерімен де сабақтас. Осыған бұл шығармалардың синкреттік

сипатына да қосамыз.

1.2 Фольклор – сөз өнері, саз өнері, халық естілігі, синкреттік

құбылыс.

Тақырып 2

ФОЛЬКЛОР ШЫҒАРМАЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ БЕЛГІЛЕРІ МЕН

СИПАТТАРЫ

2.1 Музыкалық фольклордың көркемдігі. Фольклор

туындыларының басты белгілері: халықтығы, ұжымдылығы,

ауызекілігі, варианттылығы, поэтикасы және этникалық сипаты.

2.2 Фольклорлық жанрлар, жүйелі талдау әдістері. 7-8 және 11

буынды өлшемдер құрылысы, музыка мен поэзияның

байланысы. Ладтық-мақамдық, ырғақтық және әуен-саз


2.3 Фольклордың мусикалық және пластикалық түрлері.

Фольклор шығармаларының танымдық мүмкіндіктері:

поэтикасы, композициясы, тарихилығы және этникалық сипаты.

Салт және салттан тыс фольклор.

Тақырып 3

11

ФОЛЬКЛОРТАНУ ҒЫЛЫМЫНДАҒЫ АҒЫМДАР МЕН

МЕКТЕПТЕР

1.1 Мифологиялық мектептің өкілдері.

1.2Сюжеттердің көшіп жүру (миграция) теориясының танымдық

таяныштары.

1.3 Фольклортану ғылымындағы тарихи мектеп.

1.4 Типологиялық тәсіл, тарихи-типологиялық зерттеу әдісі.

1.5 Фольклордың поэтикасы. Салыстырмалы-типологиялық

зерттеу фольклор; синхронды және диахронные әдістері. ХХ

ғасырдың 60-жылдарындағы фольклордың (былинаның)

тарихилығы туралы ғылыми пікірсайыстар.

Тақырып 4

ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ МУЗЫКАЛЫҚ ФОЛЬКЛОРЫН

ЗЕРТТЕУШІЛЕР

4.1 Қазақ музыкасы туралы А.Левшин, Г.Потанин, Н.Савичев,

С.Рыбаков, А.Эйхгорн, т.б. деректері мен ой-пікірлері. Халық

ән-күйлерінің алғаш нотаға түсірілуі. Ш.Уәлиханов қазақ

фольклорының жанрлары хақында. ХХ ғасырдың бас кезіндегі

қазақ музыкасының жиналуы. А.В.Затаевичтің музыкалық-

этнографиÿлық қызметі.

4.2 А.В.Затаевичтің музыкалық-этнографиялық қызметі. “Қазақ

халқының 1000 әні” және “Қазақтың 500 ән-күйі”

жинақтарының маңызы.

4.3 Қазақ музыка фольклорының зерттелуі (Б.Ерзакович,

М.Ахметова, Б.Сарыбаев, т.б.).

Тақырып 5

ХАЛЫҚ ӘНДЕРІ, ОЛАРДЫҢ КӨРКЕМДІК ЖӘНЕ

СТИЛЬДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

5.1 Халық әндері – рухани қазына. Ән жанры, оның негізгі

сипаттары. Тұрмыс-салт әндері, олардың ел тыныс-тіршілігімен

байланысы. Созылмалы және речитативтік әндер.

Кең тынысты әндердің негізгі ерекшеліктері.

5.2 Речитативтік әндер, олардың негізгі белгілері. Жанрлық,

стилдік, тақырыптық ерекшеліктері, музыка мен поэзияның

тұтастығы.

Тақырып 6

12

ТАРИХИ, ЛИРИКАЛЫҚ ӘНДЕР, АЙТЫС ӨНЕРІ, ОНЫҢ

МУЗЫКАЛЫҚ-ПОЭТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

6.1 Тарихи және лирикалық әндер, олардың поэтикалық,

композициялық ерекшеліктері.

6.2 Айтыс – музыкалық-поэзиялық өнер, синкреттік сипаты.

Суырып айту – айтыс өнерінің өзегі. Айтыстың түрлері: түре,

сүре, қайым, қыз бен жігіт, т.б. Айтыс жанрының негізгі

белгілері, бүгінгі даму ерекшеліктері.

Тақырып 7

МУЗЫКАЛЫҚ-ЭПИКАЛЫҚ ДӘСТҮР. ҚАЗАҚ

ЭПОСЫНЫҢ ПОЭТИКАЛЫҚ, КОМПОЗИЦИЯЛЫҚ,

КОММУНИКАТИВТІК ЖӘНЕ ТӘРБИЕЛІК СИПАТЫ

7.1 Қазақ халқының музыкалық – эпикалық дәстүрінің

қалыптасуының тарихи негіздері. Музыкалық-поэтикалық

дәстүрдің негізгі жанрлары - жыр, толғау және терме. Желдірме

туралы түсінік. Философиялық мазмұны мен дидактикалық

бастауы. Музыкалық-эпикалық дәстүрдегі халықтық

шешендіктің көрінісі.

7.2 Эпос – көркем, тарихи және этникалық құбылыс. Эпостың

шығу тегі, оны зерттеу әдістемесі, музыкалық мақамы. Эпостану

мәселелеріне қатысты ғылыми ізденістер. Қазақ эпосының

музыкалық-поэтикалық, қарым-қатынастық және тәрбиелік

сипаты.

Тақырып 8

ЭПОС АЙТУШЫЛАРЫ: “БАҚСЫ”, “ҰЗАН”, “ЖЫРАУ”,

“ЖЫРШЫ”, “ТЕРМЕШІ” АТАУЛАРЫНЫҢ МӘН-

МАҒЫНАСЫ

8.1 Эпикалық дәстүр – мәдени-этнографиялық құбылыс.

Эпикалық дәстүр аясында туған айтушылық өнер, оның негізгі

белгілері.

8.2 “Бақсы”, “ұзан”, “жырау”, “жыршы” атауларының мән-

мағынасы, бір-бірінен даралығы және терминдер эволюциясы.

Қазақ фольклортану ғылымында айтушылық өнерге қатысты

терминдердің зерттелуі.

Тақырып 9

13

ФОЛЬКЛОРЛЫҚ АСПАПТАР ТАБИҒАТЫ.

“СЫБЫЗҒЫ”, “ҚОБЫЗ”, “ДОМБЫРА” АТАУЛАРЫНЫҢ

ЭТИМОЛОГИЯСЫ МЕН СЕНМАНТИКАСЫ

9.1 Фольклорлық аспап туралы ұғым. Оның негізгі белгілері.

Шығу тегі мен ел, халық тұрмысынан алатын орны.

Фольклорлық аспаптардың зерттелуі.

9.2 Көне замандардан мәлім сыбызғы, қобыз, домбыра, т.б.

фольклорлық музыкалық аспаптар табиғаты, олардың

сипаттамасы мен классификациясы (идиофон, хордофон,

аэрофон). Б.Сарыбаевтың халық аспаптарын зерттеудегі еңбегі.

Фольклорлық аспаптардың ел өмірінен алатын орны.

Тақырып 10

МУЗЫКАЛЫҚ ФОЛЬКЛОР, ОНЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ

СИПАТЫ. ФОЛЬКЛОР – КӨРКЕМ ӘРІ ТАРИХИ-

ЭТНИКАЛЫҚ ҚҰБЫЛЫС.

10.1 Музыкалық фольклор – халық өмірінің айнасы. Фольклор

шығармаларының көркемдігі, тарихилығы және этникалық

сипаты. Музыкалық фольклор – көпқабатты (полистадиялық)

құбылыс.

10.2 Фольклор шығармаларының ел мәдениетінен алатын орны.

Оның көркем үлгілерін жинап, жазып алудың маңызы.

Лаборатория жағдайында нота жазуына түсіру тәсілдері.

ЕКІНШІ ТАРАУ

Тақырып 1

КӨНЕ ТҮРКІ ДӘУІРІНІҢ МУЗЫКАЛЫҚ МӘДЕНИЕТІ

1.1 Түркі дәуірі туралы ұғым: көне (YI-IX), орта (IX-XIY), жаңа

(XIY-ХYI) кезеңдер. Көне түркі тайпаларының жазба мәдениеті,

олардың мәдени-музыкалық сипаты.

1.2 Түркі-моңғол тайпаларының шамандық музыкасы. Музыка

өнерінің синкреттік сипаты, наным-сенім жүйесімен

сабақтастығы. Түркі жазбаларының синкреттік табиғаты, поэзия

мен музыканың бірлігі.

Тақырып 2

ОРТА ҒАСЫРЛАРДАҒЫ МУЗЫКА ӨНЕРІ

14

2.1 Оғыз дәуірінің мәдениеті. Қорқыт, оның тарихи прототипі

мен тегі туралы. Қорқыт есімі мен “Қорқыт ата кітабының”

жалпытүркілік (оғыз, түрікмен, қазақ, әзербайжан) сипаты.

Қорқыт туралы аңыз-әпсаналар мен тарихи шежірелер.

2.2 “Тотынама”, “Кабуснама” секілді шығыс жазбаларындағы

музыкалық-эстетикалық ойлар мен дидактикалық сарын.

2.3 Орта ғасырлардағы музыкалық трактаттар (әл-Фараби, Ибн-

Сина, Жәми, Дәруіш Әли, т.б.). Оларда қарастырылған теория

мәселелерінің қазақ музыкасы үшін маңызы.

Тақырып 3

ХАНДЫҚ ДӘУІР МУЗЫКАСЫ

3.1 Хандық дәуір туралы ұғым (ХY-ХYIII). Қазақ халқының

құрылуы, тарихи жағдай. Жыраулық поэзия мен өнердің өріс

алуы. Асан қайғы, Доспамбет, Шалгез, Үмбетей, Бұхар, т.б.

көптеген жыраулар мұрасының әдеби-музыкалық сипаты.

3.2 Музыкалық-поэтикалық дәстүр, оның стильдік, көркемдік

ерекшеліктері. Жыраулық өнер өріс алған аймақтар.

3.3 Айтыс және импровизация өнері. ХY-ХYIII ғғ. қазақ

музыкасының жанрлық жүйесі. Жыр, толғау, терме, олардың

көркемдік ерекшеліктері.

Тақырып 4

Х1Х ҒАСЫР МЕН ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАС КЕЗІНДЕГІ

ХАЛЫҚТЫҚ КӘСІБИ-МУЗЫКАЛЫҚ ДӘСТҮР:

КҮЙШІЛІК ӨНЕР

4.1 ХIХ ғасырдағы қазақ музыкасының даму ерекшеліктері.

Аспаптық музыка, оның қалыптасу кезеңдері мен түрлі

аймақтардағы дамуы. Жыр-күйі – аралық жанр. Күйлердің

аймақтық, стильдік, көркемдік ерекшеліктері. Философиялық

мазмұндағы шертпе күйлер. Қазақ музыкасындағы төкпе күй

дәстүрі, оның кең тараған аймақтары. ұшқыр ойлы, жылдам да

жүрдек күйлер табиғаты.

4.2 Ықылас Дүкенұлы (1843-1916), Махамбет Өтемісұлы (1803-

1846), Құрманғазы Сағырбайұлы (1823-1896), Дәулеткерей

Шығайұлы (1821-1882), Тәттімбет Қазанғапұлы (1817-1863),

Дина Нұрпейісова (1861-1955), Сүгір Әлиұлы (1884-1961),

Сармалай, т.б. халық композиторларының күй мұрасы, стильдік

15

және көркемдік ерекшеліктері. Қазақ халқының аспаптық

музыкасына қосқан өзіндік үлестері.

Тақырып 5

Х1Х ҒАСЫР МЕН ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАС КЕЗІНДЕГІ

ХАЛЫҚТЫҚ КӘСІБИ-МУЗЫКАЛЫҚ ДӘСТҮР:

ӘНШІЛІК ӨНЕР

5.1 Халықтық кәсіби-әншілік өнердің тууы мен қалыптасуы.

Музыкалық-көркемдік тәсілдердің жетіліп, одан әрі дамуы.

Музыкалық-эпикалық дәстүр, такпақ сазды речитативтік мақам

табиғаты. Олардың тараған аймақтары мен көрнекті өкілдері.

5.2 Кең тынысты лирикалық әндер, олардың тараған

географиялық аймағы. Біржан сал (1834-1897), Ақан сері (1843-

1913), Жаяу Мұса (1835-1925), Мұхит Мералыұлы (1841-1918),

Абай Құнанбаев (1845-1904), Кенен Әзірбаев (1884-1976), т.б.

халық композиторларының ән мұрасы, шығармаларының

стильдік ерекшеліктері. Лирикалық әндердің кәсіби сипаты.

Тақырып 6

ХIХ ҒАСЫРДЫҢ АЯҒЫ МЕН ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАС

КЕЗІНДЕГІ ҚАЗАҚ МУЗЫКАСЫ

6.1 Шетел ориенталистерінің қазақ музыкасы туралы ой-

пікірлері мен этнографиялық еңбектері: И.Г.Георгий (1799-

1802), И.Г.Андреев (1861-1918), М.В.Готовицкий, Р.А.Пфеннинг

(1823-1898), А.Эйхгорн (1844-1909), Н.Савичев (1820-1885), т.б.

жазба деректері.

6.2 1916 жылғы ұлт азаттық көтеріліске байланысты туған

әндер. “Жас қазақ” марсельезасы, “Жалпы әлем”, “Жолдастар”,

“Қозғал”, т.б. Қазақ АССР-нің құрылуы (1920),

көркемөнерпаздар үйірмесінің жұмысы.

6.3 А.В.Затаевичтің музыкалық-этнографиялық қызметі: “Қазақ

халқының 1000 әні”, “Қазақтың 500 ән-күйі” жинақтарының

маңызы. Ә.Қашаубаевтың Парижге сапары (1925). Тұңғыш

қазақ театрының ашылуы (1926, Қызылорда), Алматы,

Қарағанды, Павлодар қалаларында алғашқы хор үйірмелерінің

ашылуы.

Тақырып 7

16

ХХ ҒАСЫРДЫҢ 30-ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ КӘСІБИ

МУЗЫКАНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ

7.1 БКП(б) ОК-нің “Әдеби көркемөнер ұйымдарын қайта құру

туралы” 1932 жылғы 23 сәуірдегі қаулысының мазмұны.

Қазақстанда кәсіби музыка өнерінің тууы. А.Жұбановтың

ұйымдастырушылық қызметі, ғылыми-шығармашылық және

композиторлық қызметі. 1934 жылғы бірінші Бүкілқазақстандық

халық өнерпаздарының слеті (1934). Қазақ музыка театры (1934)

мен филармониясының ашылуы (1935).

7.2 Опера өнері. “Қыз Жібек”, “Жалбыр” опералары, қазақ

мәдениетінің Москвадағы алғашқы онкүндігі (1936).

Е.Брусиловскийдің “Ер Тарғын” (1937), И.Надировтың “Терең

көл” (1939), В.Великановтың “Тұтқын қыз”, А.Зильбергтің

“Бекет” (1940) опералары.

7.3 Симфония. С.Василенконың “Советтік шығыс“(1932),

М.Ипполитов-Ивановтың “Түрк фрагменттері”,

М.Штейнбергтің “Түрксиб” симфониясы (1933), Д.Мацуциннің

қазақ тақырыбына жазған “Сюитасы”(1935), Б.Ерзаковичтің

“Увертюрасы”(1935), А.Зильбергтің “Гүлденген Қазақстан”

(1938) атты симфониясы.

Тақырып 8

40 - 50- ЖЫЛДАРДАҒЫ ҚАЗАҚ МУЗЫКА ӨНЕРІ

8.1 Опера жанры. “Гвардия алға” (Е.Брусиловский),

“Амангелді” (Е.Брусиловский, М.Төлебаев),

“Абай”(А.Жұбанов, Л.Хамиди), “Біржан-Сара” (М.Төлебаев)

операларының тууы. Алматы мемлекеттік консерваториясының

ашылуы (1944, қазан), Қазақстан композиторларының тұңғыш

сьезі.

8.2 Симфониялық музыка. Е.Брусиловский “Сарыарқа”(1943),

А.Жұбанов “Абай”(1941), В.Великанов “Қазақ

симфониясы”(1947), Қ.Қожамияровтың “Ризвангүл”(1950),

Қ.Мусин “Жайлауда” (1948) симфониялық поэмалары.

М.Төлебаев, Е.Брусиловскийлердің “Коммунизм оттары”,

“Советтік Қазақстан” кантаталары.

8.3 Еліміздегі музыка мәдениеті туралы партия қаулылары

(1948, 10 ақпан, БКП (б) ОК-нің В.Мураделидің «Великая

17

дружба», «От всего сердца», «Богдан Хмельницкий» опералары

туралы қаулысы; 1958, 28 мамыр күнгі СОКП ОК-нің

қателіктерді жөндеу туралы қаулысы). ҚП ОК “Қазақ халқының

әдеби-поэзиялық және музыка мұрасын зерттеудің, сын

тұрғысынан қарап пайдаланудың жайы мен оларды жақсарту

шаралары туралы” (1957) қаулысы.

8.4 Концерт жанры. Е.Брусиловский. Фортепиано мен оркестрге

арналған концерт (1947), Ғ.Жұбанова. Скрипка мен оркестрге

арналған концерт (1957). Ғ.Жұбанова. “Ақсақ құлан”(1956),

Е.Брусиловский “4 симфония” (1957), камералық-аспаптық,

вокалдық (ән, романс, хор) шығармалар.

Тақырып 9

ХХ ҒАСЫРДЫҢ 60 - 70-ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ

МУЗЫКАСЫ

9.1 Опера жанры. Қ.Қожамияров, Н.Тілендиев. “Алтын

таулар”(1960), Е.Рахмадиев. “Қамар сұлу”( 1963, 2 ред.. 1982),

“Алпамыс ” (1972), “Песнь о целине”, С.Мұхамеджанов.

“Айсұлу” (1964), Ғ.Жұбанова. “Еңлік Кебек” (1975), “Жиырма

сегіз” , Қ.Қожамияров. “Садыр палуан”( 1977).

9.2 Балет жанры. “Аққұс туралы аңыз”, “Хиросима”

(Ғ.Жұбанова), “Чин Темир” (Қ.Қожамияров), “Әлия”

(М.Сағатов) балеттері.

9.3 Симфониялық музыка. .Е.Брусиловский. 5-6 симфониялары

(1961, 1965), Қ.Қожамияров. 1-2 симфониялары( 1971, 1975),

Ғ.Жұбанова. “Жігер” (1971), Е.Рахмадиев. Симфониялық күй –

“Дайрабай”, “Құдаша-думан”, т.б.

9.4 Оратория, кантата. Ғ.Жұбанова. “Арайлап атқан таң ” (1960),

“Ленин хаты” (1977), “Татьяна әні” (1982), “М.Әуезов туралы

аңыз” ораториялары (1965), Е.Рахмадиев. “Конституция туралы

поэма” (1977), “Сәлем саған, Аястан” (1968) кантаталары,

С.Мұхамеджанов. “Ғасырлар үні” (1970) ораториясы.

Тақырып 10

ЕГЕМЕНДІК КЕЗЕҢДЕГІ ҚАЗАҚ МУЗЫКАСЫ

10.1 Опера жанры. С.Мұхамеджанов. “Ақан сері - Ақтоқты”,

Б.Жұманиязов. “Махамбет”, А.Жұбанов пен Ғ.Жұбанова.

18

“Құрманғазы”, Е.Рахмадиев. “Абылай хан” опералары. Ұлттық

сипаты мен драматургиялық ерекшеліктері.

10.2 Балет. С.Кибирова. “Три парасенка”, А.Серкебаев. “Мой

брат, Маугли”, С.Еркінбеков. “Мәңгі алау” балет, рок-

опералары. Қазақстан композиторларының орта буын өкілдері

мен жастар шығармашылығы (М.Маңғытаев, М.Сағатов,

Ж.Дастенов, Ж.Тұрсынбаев, т.б.).

10.3 Қазақ музыкатану ғылымының даму мен кемелденуі.

А.Жұбанов, Б.Ерзакович, И.Дубовский, М.Ахметова,

Н.Тифтикиди, П.Аравин, И.Дубовский, З.Қоспақов,

А.Темірбекова, Қ.Жүзбасов, Т.Бекхожина, Б.Қарақұлов,

Ә.Мұхамбетова, С.Елеманова, С.Күзембаева, т.б. еңбектері мен

зерттеулері.

10.4 А.Қ.Жұбанов ( 1906-1968) - қазақ музыкатану ғылымының

негізін қалаушы. Е.Брусиловский – көрнекті композитор (1905-

1981), М.Төлебаев (1913-1960) - қазақ музыкасының классигі.

ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАРДЫҢ

ТАҚЫРЫПТЫҚ ТІЗБЕСІ

1. Фольклор сөз өнері, саз (музыка) өнері. Фольклордың негізгі

белгілері: халықтығы, дәстүрлілігі, ауызекілігі, ұжымдылығы,

варианттылығы, поэтикасы, тарихилығы, этникалық сипаты.

2. Фольклордың поэтикасы - әдеби-көркемдік ерекшеліктері.

Композициясы – музыкалық-көркемдік жүйесі.

3. Фольклортану ғылымындағы мифологиялық бағыт, миграция

қисыны, тарихи мектеп, поэтикалық (тарихи-поэтикалық) және

этникалық таным.

4. Лирикалық және тарихи әндер табиғаты.

5. Фольклорлық музыкалық аспаптар: аэрофондар, идиофондар,

хордофондар. Олардың құрылымы мен орындау ерекшеліктері,

тарихи тегі.

6.Речитативтік мақам: жыр, толғау, терме, желдірме. Эпос және

оның танымдық табиғаты.

7.Қобыз дәстүрі, қобыз аспабының тегі туралы. Қорқыт және

қобыз. Қобыз күйлерінің зерттелуі.

8. Күйшілік дәстүр. Төкпе күй табиғаты, оның тараған аймағы

мен стильдік-көркемдік ерекшеліктері. Шертпе күй дәстүрі,

оның жанрлық-көркемдік ерекшеліктері.

19

9.Фольклорлық-музыкалық терминология (бақсы, жырау,

жыршы, термеші, сыбызғы. қобыз, домбыра), олардың мән-

мағынасы. Орындаушылық өнерге қатысты атаулар табиғаты.

10. Х1Х ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бас кезіндегі қазақ

музыкалық фольклорының зерттелуі. А.Затаевич, Б.Ерзакович,

П.Аравин, т.б. ізденістері.

11. Айтыс – суырып айту өнері. Оның түрлері мен музыкалық-

поэтикалық. ерекшеліктері.

12. Музыкалық аспаптардың этнографиялық сипаты.

Фольклорлық, халықтық, ұлт аспаптары туралы ұғым. Олардың

этнографиялық сипаты мен зерттелуі.

13. Фольклор - қоғам өмірінің айнасы (поэтикалық сипаты).

Фольклор – тарихи-этникалық дереккөз (этникалық сипаты).

14. Қазақ музыкасының тарихи негіздері, зерттелуі.

15. Көне түркі дәуірі туралы ұғым: уақыт пен кеңістік әлеміндегі

шегі. Шамандық, бақсылық дәстүр.

16. Орта ғасырлардағы музыка мәдениеті. Қорқыт сарындары

мен аңыз-әфсаналар. “Қорқыт ата кітабындағы” қобыз туралы

деректер.

17. Шығыс жазбаларындағы музыкалық-эстетикалық ой

көріністері

(«Тотынамэ», «Кабуснамэ»)..

18. Орта Азия ренессансы. әл-Фараби, Ибн-Сина, Жәми, Дәруіш

Әли, т.б. еңбектеріндегі музыкалық-теориялық ой.

19. Хандық дәуір музыкасы туралы ұғым. Музыкалық-эпикалық

дәстүр, жыраулық өнер табиғаты.

20. Айтыс – импровизациялық өнер, көркемдік-эстетикалық


21. Қазақ халқының күйшілік өнері. Жыр күйі туралы ұғым.

Төкпе және шертпе күй дәстүрлерінің тараған аймақтары,

көрнекті өкілдері және көркемдік ерекшеліктері.

22. Әншілік өнер. ХIХ ғасырдағы кәсіби-әншілік мектептер.

Речитативтік және лирикалық әндер табиғаты.

23. ХХ ғасырдың бас кезіндегі қазақ музыкасы. Шетел

ориенталистерінің еңбектеріндегі қазақ музыкасы, қазақ

музыкасының жиналуы.

24. БКП(б) Орталық комитетінің 1932 жылғы 23 сәуірдегі

қаулысының зардаптары мен мәні.

25. 30-жылдарғы симфониялық шығармалардың қазақтың кәсіби

музыка өнерінің дамуына тигізген ықпалы. Москвадағы қазақ

20

әдебиеті мен мәдениетінің алғашқы онкүндігі (1936).

К.Байсеитова – КСРО халық әртісі.

26. «Қыз Жібек» және «Жалбыр» операларының

драматургиялық ерекшеліктері.

27. 40-50-жылдарғы музыка өнерінің дамуы. Казахская музыка

в годы Великой отечественной войны (оперы «Гвардия, алға!»,

«Амангелді»).

28. «Абай» - қазақ операсының биік табысы. Драматургиясы.

29. 40-50 жылдардағы симфоническая музыка. Қ.Қожамьяров

«Ризвангуль», Қ.Мусин «Жайлауда».

30. «Біржан - Сара» - қазақ музыкасының классикалық үлгісі.

Операның драматургиясы.

31. БКП(б) Орталық Комитетінің 1948 жылғы 10 ақпандағы

және КПСС ОК-нің 1958 жылғы 28 мамырдағы қаулысы

(кемшіліктерді түзету туралы).

32. 50-жылдарғы симфониялық және концерттік музыка.

33. 60-70-жылдарғы қазақ операсы мен балеті.

34.Оратории және кантаталар («Арайлап атқан таң», «Ленин

хаты», «Конституция туралы поэма»). С.Мұхамеджанов

«Ғасырлар үні».

35. Қазақ өнері мен әдебиетінің Мосвкадағы 2-ші онкүндігі

(1958). М.Төлебаев – КСРО халық әртісі.

36. Құрмангазы атындағы ұлт аспаптар оркестрі.

37. «Отырар сазы» атындағы фольклорлық-этнографиялық

оркестрі.

38. 80-90-жылдардағы қазақ музыкасы. Жас композиторлар

шығармашылығы.

39. Қазақ музыкатану ғылымының қалыптасуы мен дамуы.

40. А.Жұбанов – қазақ музыкатану ғылымының негізін

қалаушы. Қазақстан Республикасының бүгінгі таңдағы

музыкатану ғылымының дамуы.

ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Негізгі әдебиет:

1. Қоңыратбай Т. Ә. Қазақ музыкасының тарихы. ҚР БҒМ ЖОО

арналған оқулық ретінде бекіткен. – Алматы, 2011. – 268 с.

21

2. Қоңыратбай Т.Ә. Әлем музыкасының тарихы. – Алматы,

2010. – 400 с.

3. История казахской музыки. – Т.1. - Алматы: «Ғылым», 2000.

– 424 с.

Қосымша әдебиет:

1. Ерзакович Б.Г. Песенная культура казахского народа.- Алма-

Ата, 1966.

2. Чекановска А. Музыкальная этнография. Методология и

методика.-Москва, 1983.

3. Ахметова М. Традиции казахской песенной культуры.- Алма-

Ата, 1984.

4. Байгаскина А.Е. О соотношении слова и напева в казахской

народной песне.- Алма-Ата, 1970.

5. Галицкая С.П. Теоретические вопросы монодии .- Ташкент,

1981.

6. Елеманова С. Казахская традиционное песенное искусство.-

Алматы, 2000.

7. Актуальные проблемы современной фольклористики. -

Москва,1980.

8. Гизатов Б. От кюя до симфонии. – Алматы, 1978.

9.Джансеитова С.С. Казахская музыкальная терминология.-

Алматы, 1992.

10. Затаевич А.В. 1000 песен казахского народа.-Москва, 1925.

11. Затаевич А.В. 500 казахских песен и кюев.- Алма-Ата, 1931.

12.Қазақтың музыкалық фольклоры.- Алматы, 1982.

13. Қазақ музыкасы. Антология, 1-т. Алматы, 2005. – С.516.


15 Қоспақов З., Ерзакович Б. Қазақ музыка фольклорының

тарихнамасы. – Алматы, 1986.

16. Методы исследования фольклора. - Ленинград, 1983.

17.Сарыбаев Б. Казахские народные музыкальные инструменты.

- Алматы, 1979.

18. Аравин П. Степные созвездия. – Алма-Ата, 1979.

19. Жұбанов А. Замана бұлбұлдары. - Алматы, 1975.

20. Жұбанов А. Ғасырлар пернесі. - Алматы, 1975.

22

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ

РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

ТИПОВАЯ УЧЕБНАЯ ПРОГРАММА

IKM 2204 ИСТОРИЯ КАЗАХСКОЙ МУЗЫКИ

5B010600 – Музыкальное образование

4 кредита

23


1. РАЗРАБОТАНА И ВНЕСЕНА Казахским государственным

женским педагогическим университетом.

2. СОСТАВИТЕЛЬ:

Коныратбай Т.А. - д.ф.н., профессор искусствоведения

3. РЕЦЕНЗЕНТЫ:

Сабырова Ә.С. – доцент Казахской национальной

консерватории им.Курмангазы, кандидат искусствоведения.

Оспанов Б.Ж. – доцент Туркестанского международного

казахо-турецкого университета им.Ахмета Яссави, кандидат

искусствоведения.

4. УТВЕРЖДЕНА И ВВЕДЕНА В ДЕЙСТВИЕ протокольным

решением заседания Республиканского учебно-методического

совета высшего и послевузовского образования № 2 от 30 июня

2016 года.

5. ВВЕДЕНА ВЗАМЕН типовой учебной программы цикла

базовых и профилирующих дисциплин, утвержденной и

введенной в действие протокольным решением заседания

Республиканского учебно-методического совета высшего и

послевузовского образования от 22 октября 2014 года.

6. Типовая учебная программа разработана в соответствии с

типовым учебным планом, утвержденным протокольным



2016 года.

Настоящая типовая программа не может быть тиражирована и

24

распространена без разрешения Министерства образования и

науки Республики Казахстан.

ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА

Типовая программа по специальности «5В010600 –

Музыкальное образование» составлена в строгом соответствии

с Типовым учебным планом и требованиями курса «История

казахской музыки».

«История казахской музыки» - один из фундаментальных

предметов в системе музыкального образования. В процессе

освоения национальной музыкальной культуры студенты

знакомятся с жанровыми, художественными и стилистическими

особенностями фольклорной музыки. В процессе освоения

музыкальных трактатов средневековья получают сведения о

генезисе казахской музыки, о музыкальной культуре периода

казахского ханства. Изучая музыку XIX и начала XX веков

получают соответствующие представления о народно-

профессиональной музыкальной культуре, включая песенную и

инструментальную музыку.

“История казахской музыки” составляет сердцевину

историко-познавательных предметов. Курс позволяют

студентам получить целостное представление об исторических

истоках и этапах формирования казахской фольклорной,

народно-профессиональной и собственно профессиональной

музыки.

ТЕМАТИЧЕСКИЙ ПЛАН

Раздел I

Тема 1. Введение. Цель и задачи предмета. Понятие о

фольклоре, фольклористике и этнографии.

Тема 2. Основные признаки фольклорных произведений.

Тема 3. Школы и направления в фольклористике.

Тема 4. Исследователи казахского музыкального фольклора.

Тема 5. Художественно-стилевые особенности народных песен.

Тема 6. Исторические, лирические песни. Айтыс как

музыкально-поэтическое состязание.

25

Тема 7. Музыкально-эпическая традиция. Поэтика, композиция,

историзм; коммуникативный и воспитательный характер

казахского эпоса.

Тема 8. Эпические сказители, значение терминов «баксы»,

«ұзан», «жырау», «жыршы», «термеші».

Тема 9. Природа фольклорных музыкальных инструментов;

этимология и семантика терминов «сыбызгы», «кобыз»,

«домбыра» и т.д.

Тема 10. Этнографический характер музыкального фольклора.

Фольклор как художественное и историко-этническое явление.

Раздел II

Тема 1. Сведения о музыке древнетюркского периода.

Тема 2. Музыкальная культура средневековья.

Тема 3. Музыка периода казахского ханства.

Тема 4. Народно-профессиональная музыкальная культура ХIХ

и начала ХХ века. Инструментальная музыка.

Тема 5. Народно-профессиональная музыкальная культура ХIХ

и начала ХХ века. Песенное творчество.

Тема 6. Казахская музыка конца ХIХ и начала ХХ века.

Тема 7. Формирование казахской профессиональной музыки в

30-е годы ХХ века.

Тема 8. Казахская музыкальная культура: 40-50-е годы.

Тема 9. Казахская музыка: 60 - 70-е годы.

Тема 10. Казахская музыка периода независимости.

26

СОДЕРЖАНИЕ

ВВЕДЕНИЕ

Курс “История казахской музыки” (IKM 2204) изучается во

всех музыкальных учебных заведениях республики. Первая

часть настоящего курса посвящена музыкальному фольклору и

проблемам фольклористики, а вторая - истории формирования,

становления и развития казахской музыки начиная с YI по ХХ

века.

Цель предмета - формирование у будущих специалистов

понятия о фольклоре и истории казахской музыки, различать их

основные этапы. В результате изучения «История казахской

музыки» студент должен овладеть комплексом знаний, умений

и навыков.

Курс «История казахской музыки» составлен в соответствии

с Типовым учебным планом, утвержденным Министерством

образования и науки РК и дает исчерпывающее представление

об исторических истоках фольклорной музыки; этапах

становления древнетюркской, народно-профессиональной и

профессиональной музыкальной культуры казахского народа.

Задачи дисциплины:

- уметь определять фольклорное произведение, различать

синкретический характер поэзии, музыки и танца;

- понимать познавательные возможности музыкального

фольклора, владеть определенным объемом фольклорно-

музыкальных произведений;

- иметь представление о фольклористике, владеть

теоретическими материалами;

- понимать сущность различных школ и направлений в

фольклористике (мифологическая школа, теория миграции,

историческая школа, поэтика фольклора, историческая поэтика);

типология, стадиальность и генетические методы в

фольклористике;

- иметь представление об особенностях национального

интонирования;

- понимать значение отдельных музыкальных трактатов и

27

письменных памятников;

- получить научно-методологические знания об исторических

истоках, художественных особенностях национальной музыки и

уметь использовать на практике;

- формировать понятие о народно-профессиональной песенной

и инструментальной музыке;

- иметь представление об этапах развития профессиональной

музыки, определять значение курса в целом.

Знать:

- наиболее популярные образцы фольклорно-этнографических

образцов;

- раскрывать суть историко-этнографической темы;

- образцы в области музыкального фольклора и этнографии;

- историко-познавательные признаки музыкального

фольклора;

- методологические проблемы музыкальной фольклористики;

- труды по истории казахской музыки;

- содержание письменных памятников древнетюркской эпохи,

уметь определять их культурное значение;

- музыкально-теоретические и исторические проблемы,

освещенные в трактатах аль-Фараби, Ибн-Сины, Абдрахмана

Жами, Дервиша Али и др.;

- особенности музыкальной культуры эпохи казахского

ханства и эпической традиции;

- этапы формирования народно-профессиональной песенной и

инструментальной музыки XIX века;

- время зарождения, становления и развития казахской

профессиональной музыкальной культуры;

- методы овладения крупными формами, как опера, оратория,

кантата, симфония и т.д.;

- историко-теоретические изыскания казахстанских

композиторов и музыковедов;

Уметь:

- определять познавательное значение отдельных

письменных памятников в деле изучения истории казахской

музыки;

- пользоваться достижениями казахской народной музыки

в своей практической работе;

- раскрыть сущность и значение курса;

28

- исполнять голосом, либо на инструменте отдельные образцы

казахской народной музыки;

- различать образцы песенной и инструментальной музыки

на слух;

Владеть:

- народно-музыкальной терминологией;

- знаниями об этапах формирования истории казахской

музыки;

- основными источниками по данному предмету.

Быть компетентным в использовании различных тем,

изучаемых в рамках курса истории казахской музыки.

Типовая программа содержит вопросы для семинарских

занятий и перечень литературы. Преподаватель курса имеет

право вводить дополнительные материалы и использовать

новые достижения в этой области науки и образования.

Предмет «История казахской музыки» способствует

формированию национального сознания и самосознания у

будущих специалистов.

Исследование истории казахской музыки началось с ХХ

века. В этой связи можно назвать труды А.Затаевича,

А.Жубанова, Б.Ерзаковича, Н.Кетегеновой, С.Кузембаевой,

С.Елемановой, А.Мухамбетовой, Б.Каракулова и др., в которых

затрагивались вопросы казахской музыки в различных аспектах.

Все эти труды учтены представленной типовой программой.

Благодаря научным изысканиям музыковедов содержание

курса «История казахской музыки» значительно дополнен

новыми материалами. Основное отличие типовой программы

заключается в том, что собран и систематизирован огромный

учебный материал, позволяющий изучить историю казахской

музыки глубоко и всесторонне.

29

ОСНОВНАЯ ЧАСТЬ

П Е Р В Ы Й Р А З Д Е Л

ТЕМА 1. ВВЕДЕНИЕ. ЦЕЛЬ И ЗАДАЧИ ПРЕДМЕТА.

ЗНАЧЕНИЕ ТЕРМИНОВ «ФОЛЬКЛОР»,

«ФОЛЬКЛОРИСТИКА», «ЭТНОГРАФИЯ».

1.1.Фольклор - народная мудрость, которая создается на

протяжении многих столетий. Синкретизм как основное

отличие и характерная черта. Понятие о фольклоре и

фольклористике.

1.2 Синкретичекий характер музыкального фольклора.

Фольклор как этнографическое явление: искусство слова,

музыки и танца.

ТЕМА 2. ОСНОВНЫЕ ПРИЗНАКИ ФОЛЬКЛОРНЫХ

ПРОИЗВЕДЕНИЙ

2.1 Музыкальный фольклор как художественное явление.

Основные признаки фольклорных произведений: народность,

коллективность, анонимность, изусность, вариантность и т.д.

2.2 Жанры в фольклоре, методы системного анализа. Структура

7-8 и 11-сложника, связь напева (музыки) и текста (поэзии).

Ладовые, метроритмические и мелодико-интонационные

особенности.

2.3 Мусические и пластические виды фольклора.

Познавательные возможности фольклора: поэтика, композиция,

историзм и этнический характер. Обрядовый и внеобрядовый

фольклор.

ТЕМА 3.ШКОЛЫ И НАПРАВЛЕНИЯ

В ФОЛЬКЛОРИСТИКЕ

1.1 Мифологическая школа в фольклористике.

30

1.2 Научные постулаты теория миграции.

1.3 Историческая школа в фольклористике.

1.4 Историческая поэтика и развитие поэтического

направления в фольклористике. Познавательные возможности

типологического метода исследования.

3.5 Поэтика фольклора. Сравнительно-сопоставительное

изучение фольклора; синхронные и диахронные методы.

Научные полемики 60-х годов ХХ века об историзме фольклора,

в частности, былин и эпических сказаний.

ТЕМА 4. ИССЛЕДОВАТЕЛИ КАЗАХСКОГО

МУЗЫКАЛЬНОГО ФОЛЬКЛОРА

4.1 Фольклорные и музыкально-этнографические сведения в

работах зарубежных и русских ориенталистов – А.Алекторова,

И.Андреева, А.Бимбоэса, И.Георги, Г.Гизлера, А.Голубева,

М.Готовицкого, И. Добровольского, А.Левшина, Г.Потанина, Р.

Пфеннига, Н.Савичева, С.Рыбакова, А.Эйхгорна и других о

казахской музыке.

4.2 Ч.Валиханов о жанрах казахского фольклора. Сбор образцов

казахского музыкального фольклора в начале ХХ века. Первые

нотировки народных песен и кюев. Музыкально-

этнографическая деятельность А.В.Затаевича. Значение

сборников "1000 песен казахского народа" (1925) и "500

казахских песен и кюев"(1931).

4.3 Исследователи казахского музыкального фольклора:

И.Дубовский, Б.Ерзакович, М.Ахметова, Б.Сарыбаев,

С.Кузембаева, А.Мухамбетова, С.Елеманова, Б.Каракулов и др.

Музыкальная фольклористика на современном этапе.

ТЕМА 5. ХУДОЖЕСТВЕННО-СТИЛЕВЫЕ ОСОБЕННОСТИ

НАРОДНЫХ ПЕСЕН

5.1 Народные песни – жемчужина художественного мышления

народа. Песенный жанр, его основные признаки. Связь бытовых

песен с жизнью казахского народа.

5.2 Две стадии казахской песенной культуры: речитативные

напевы и распевные лирические песни. Музыкальная речитация

как традиционно-художественное явление.

31

5.3 Речитативные напевы, их жанровые и стилевые признаки,

единство музыки и поэзии.

ТЕМА 6. ИСТОРИЧЕСКИЕ И ЛИРИЧЕСКИЕ ПЕСНИ.

ИСКУССТВО СОСТЯЗАНИЯ, МУЗЫКАЛЬНО-

ПОЭТИЧЕСКАЯ СИСТЕМА

6.1 Особенности распевных песен. Поэтическо-композиционные

особенности исторических и лирических песен.

6.2 Айтыс как музыкально-поэтическое состязание и

художественно-эстетическое явление. Фольклорное и

профессиональное начало в искусстве импровизации. Виды

поэтического состязания: туре, суре, кайым и т.д.

ТЕМА 7.МУЗЫКАЛЬНО-ЭПИЧЕСКАЯ ТРАДИЦИЯ.

ПОЭТИКА, КОМПОЗИЦИЯ И КОММУНИКАТИВНО-

ВОСПИТАТЕЛЬНОЕ ЗНАЧЕНИЕ КАЗАХСКОГО ЭПОСА

7.1 Исторические истоки формирования музыкально-эпической

традиции казахского народа. Основные жанры эпической

традиции - жыр, толгау и терме. Понятие о желдирме.

Философское содержание и дидактическое начало. Отражение

народной мудрости в музыкально-эпической традиции.

7.2 Эпос как художественное, историческое и этническое

явление. Музыка эпоса и методы его исследования.

Музыкально-поэтический, коммуникативный и воспитательный

характер казахского эпоса.

ТЕМА 8. ЭПИЧЕСКОЕ СКАЗИТЕЛЬСТВО. ЗНАЧЕНИЕ

ТЕРМИНОВ «БАКСЫ», «ШАМАН», «ЖЫРАУ», «ЖЫРШЫ»,

«ТЕРМЕШІ»

8.1 Музыкально-эпическая традиция древнетюркских племен

как культурно-

этнографическое явление. Носители музыкально-поэтической

культуры. Исследования Б.Лорда и Б.Путилова.

8.2 Особенности и эволюция терминов «бақсы», «шаман»,

«жырау», «жыршы»

и «термеші». Сказительство как искусство импровизации.

32

ТЕМА 9. ПРИРОДА ФОЛЬКЛОРНЫХ ИНСТРУМЕНТОВ.

ЭТИМОЛОГИЯ И СЕМАНТИКА ТЕРМИНОВ «СЫБЫЗГЫ»,

«КОБЫЗ», «ДОМБЫРА»

9.1 Этапы формирования музыкальных инструментов. Понятие

о фольклорном музыкальном инструменте. Основные признаки:

генезис и природа ударных, струнных и щипковых

инструментов. Музыкальное этно-инструментоведение.

9.2 Этимология и семантика терминов «сыбызғы», «қобыз»,

«домбыра». Классификация фольклорных музыкальных

инструментов: идиофоны, хордофоны, аэрофоны. Научные

изыскания Б.Сарыбаева по исследованию фольклорных

музыкальных инструментов. Роль и место фольклорных

инструментов в музыкальной культуре казахского народа.

ТЕМА 10. ЭТНОГРАФИЧЕСКИЙ ХАРАКТЕР

МУЗЫКАЛЬНОГО ФОЛЬКЛОРА. ФОЛЬКЛОР КАК

ХУДОЖЕСТВЕННОЕ И ИСТОРИКО-ЭТНИЧЕСКОЕ

ЯВЛЕНИЕ

10.1 Фольклор - зеркало народной жизни. Музыкальный

фольклор как полистадиальное явление. Художественные и

историко-этнографические особенности.

10.2 Роль и место фольклора в формировании народно-

профессиональной музыкальной культуры. Значение сбора и

записи художественных образцов фольклора, методы нотировки

в условиях учебной лаборатории.

В Т О Р О Й Р А З Д Е Л

ТЕМА 1. СВЕДЕНИЯ О МУЗЫКЕ ДРЕВНЕТЮРКСКОГО

ПЕРИОДА

1.1 Понятие о древнетюркской эпохе. Принципы исторической

периодизации: древнетюркский (VI-IX), среднетюркский (IX-

XIV), новотюркский (XIV-XVI) периоды. Музыкально-

культурное значение древнетюркских письменных памятников

(«Кюльтегин», «Тоныкок»).

33

1.2 Шаманизм и шаманская музыка тюрко-монгольских племен.

Синкретизм музыкальной культуры, связь с древними

верованиями, единство поэзии и музыки.

ТЕМА 2. МУЗЫКАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА СРЕДНЕВЕКОВЬЯ

2.1 Сведения о культуре огузской древности. Коркыт как

историческое лицо, его музыкальное наследие. Семантика слова

«Коркыт». Общетюркское (огузское, казахское, туркменское,

азербайджанское, анатолийское) значение «Книги моего деда

Коркыта». Познавательные особенности легенд и сказаний о

Коркыте и его кобызе.

2.2 Музыкально-эстетическая и дидактическая мысль в

письменных памятниках Востока – «Тоты-намэ» и «Кабус-

намэ».

2.3 Музыкальные трактаты средневековых ученых-

энциклопедистов – аль-Фараби, Ибн-Сины, А.Джами, ад-

Дихлави, аш-Ширази, Дервиша Али и др. Музыкально-

теоретические проблемы, поднятые в указанных трактатах.

ТЕМА 3. МУЗЫКА ПЕРИОДА КАЗАХСКОГО ХАНСТВА

3.1 Понятие о периоде казахского ханства (XV-XVIII). Время и

исторические условия формирования казахской народности.

Развитие поэзии жырау и сказительского искусства: Асан

Кайгы, Доспамбета, Шалгеза, Умбетей, Бухар и др.

3.2 Музыкально-поэтическая традиция. Художественно-

стилевые (ладо-интонационные, метроритмические)

особенности музыкально-поэтической культуры. Региональное

развитие эпической традиции.

3.3 Айтыс – искусство импровизации. Жанровая система

казахской музыки XV-XVIII веков. Художественные

особенности жанров жыр, толгау и терме (желдірме).

ТЕМА 4. НАРОДНО-ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ

МУЗЫКАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА XIX и НАЧАЛА ХХ ВЕКА.

ИНСТРУМЕНТАЛЬНОЕ ИСКУССТВО.

4.1 Инструментальная музыка. Развитие казахской народно-

инструментальной музыки в XIX веке. Этапы и регионы

34

развития инструментальной музыки. «Жыр-кюй» как

промежуточный жанр. Формирование кюев для кобыза,

сыбызгы и домбры. Стилевые и региональные особенности

кюев. Традиция шертпе кюй: художественно-географические

особенности, философское содержание. Традиция токпе кюй в

казахской инструментальной музыке. Регионы распространения

и жанрово-художественные особенности.

4.2 Творчество Ыхласа Дукенова (1843-1916), Махамбета

Утемисова (1803-1846), Курмангазы Сагырбаева (1823-1896),

Даулеткерея Шигаева (1821-1882), Татимбета Казангапулы

(1817-1863), Дины Нурпеисовой (1861-1955), Сугира Алиулы

(1884-1961) и многих других народных композиторов.

Художественно-композиционные, стилевые особенности их

произведений. Роль и место в инструментальной музыке

казахского народа.

ТЕМА 5. НАРОДНО-ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ

МУЗЫКАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА XIX И НАЧАЛА ХХ ВЕКА.

ПЕСЕННАЯ КУЛЬТУРА

5.1 Формирование народно-профессиональной песенной

культуры. Совершенствование и дальнейшее развитие

художественно-выразительных возможностей. Музыкально-

эпическая традиция и песни речитативного склада. Виднейшие

представители и регионы распространения.

5.2 Художественно-стилевые особенности распевных

лирических песен. Музыкальное наследие Биржан-сала (1834-

1897), Акан-серэ (1843-1913), Жаяу Мусы (1835-1925), М.

Мералыулы (1841-1918), А. Кунанбаева (1845-1904), К.

Азербаева (1884-1976) и др. Народно-профессиональное начало

в лирических песнях.

ТЕМА 6. КАЗАХСКАЯ МУЗЫКА XIX И НАЧАЛА XX ВЕКА

6.1 Этнографические изыскания зарубежных и русских

ориенталистов, мысли о казахской музыке.

6.2 Песни, возникшие в связи с событиями 1916 года («Жас

қазақ марсельезасы», «Жалпы әлем»,

«Жолдастар», «Қозғал» и т.д.). Казахстан в составе РСФСР

(КазАССР, 1920) и Туркестанской АССР (1918), музыкально-

35

фольклорные экспедиции, работа кружков художественной

самодеятельности, публикации о музыке.

6.3 Сбор казахской музыки в начале ХХ века. Поездка

А.Кашаубаева в Париж (1925). Открытие первого казахского

театра (1926), хоровые кружки в Алматы, Караганде и

Павлодаре.

ТЕМА 7. РАЗВИТИЕ КАЗАХСКОЙ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ

МУЗЫКИ В 30-е ГОДЫ ХХ ВЕКА

7.1 Постановление ЦК ВКП(б) от 23 апреля 1932 года «О

перестройке литературно-художественных организации».

Значение и последствия. Развитие профессиональной

музыкальной культуры в Казахстане. Организаторская,

композиторская и исследовательская деятельность

А.К.Жубанова. Первый Всеказахстанский слет народных

талантов (1934). Открытие казахского музыкального театра

(1934) и филармонии (1935).

7.2 Художественные собенности оперы «Қыз Жібек» и

«Жалбыр». Первая декада казахской литературы и искусства в

Москве (1936). К.Байсеитова – народная артистка СССР (1936).

Художественные особенности опер «Ер Таргын» (Е.

Брусиловский), «Терең көл» (И.Надиров), «Тұтқын қыз»

(В.Великанов), «Бекет» (А.Зильберг,1940).

7.3 Произведения, связанные с казахстанской тематикой:

С.Василенко – «Советский Восток» (1932), М.Ипполитов-

Иванов – «Тюркские фрагменты», М.Штейнберг – «Турксиб»

(1933), Д.Мацуцин – «Сюита» на казахские темы (1935),

Б.Ерзакович - «Увертюра» (1935), А.Зильберг – «Цветущий

Казахстан» (1938). Значение этих произведений для становления

казахской профессиональной музыкальной культуры.

ТЕМА 8. КАЗАХСКАЯ МУЗЫКАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА:

40 - 50-е ГОДЫ

8.1 Опера. «Гвардия алға» (Е.Брусиловский), «Амангельды»

(Е.Брусиловский, М.Тулебаев), «Абай» (А.Жубанов, Л.Хамиди),

«Биржан и Сара» (М.Тулебаев). Художественные, жанровые и

драматургические особенности. Открытие Казахской

36

национальной консерватории (1944, октябрь). Первый сьезд

казахстанских композиторов.

8.2 Симфоническая музыка. Е.Брусиловский «Сарыарқа» (1943),

А.Жубанов «Абай» (сюита, 1941), В.Великанов «Казахская

симфония» (1947), К.Кужамьяров «Ризвангуль» (1950), К.Мусин

«На жайлау» (1948), кантаты М.Тулебаев «Огни коммунизма» и

Е.Брусиловский «Советский Казахстан». Е.Брусиловский.

Четвертая симфония (1957).

8.3 Постановление ЦК ВКП(б) от 10 февраля 1948 года об опера

«Великая дружба», «От всего сердца» и «Богдан Хмельницкий»

В.Мурадели. Постановление ЦК КПСС от 28 мая 1958 года об

отмене прежнего постановления. Постановление ЦК КП

Казахстана «О мерах по улучшению, критическом

использовании и исследовании литературно-поэтического и

музыкального наследия казахского народа » (1957).

8.4 Концертный жанр. Е.Брусиловский. Концерт для фортепиано

с оркестром (1947), Г.Жубанова. Концерт для скрипки с

оркестром (1957), «Аксак Кулан» (1956),. Камерные,

инструментально-вокальные (хор, песни, романсы)

произведения.

ТЕМА 9. КАЗАХСКАЯ МУЗЫКА: 60-70-е ГОДЫ

9.1 Опера. К.Кужамьяров, Н.Тлендиев –«Золотые горы» (1960),

Е.Рахмадиев – «Қамар сұлу» (1963, 2-я ред.,1982), «Алпамыс»

(1972), «Песнь о целине», С.Мухамеджанов – «Айсұлу» (1964),

Г.Жубанова – «Енлик-Кебек» (1975), «Двадцать восемь»,

К.Кужамьяров – «Садыр Палван» (1977).

9.2 Балет. Г.Жубанова – «Легенда о белой птице», «Хиросимо»,

К.Кужамьяров «Чин Тимур», М.Сагатов «Алия» и др.

9.3 Симфония. Е.Брусиловский - 5 и 6 симфонии (1961,1965),

К.Кужамьяров – 1 и 2 симфонии (1971, 1975), Г.Жубанова –

«Жигер» (1971), Е.Рахмадиев – «Дайрабай», «Кудаша думан»

(симфонические кюи) и т.д.

9.4 Оратория, кантата. Г.Жубанова. Оратории «Заря над

степью» (1960), «Письмо Ленина» (1977), «Песня Татьяны»

(1982), «Легенда о М.Ауэзове» (1965). Е.Рахмадиев.

«Приветственная кантата» (1968), «Поэма о конституции»

(1977), С.Мухамеджанов. Оратория «Голос веков» (1970).

37

ТЕМА 10. КАЗАХСКАЯ МУЗЫКА ПЕРИОДА

НЕЗАВИСИМОСТИ

10.1 Опера. С.Мухамеджанов – «Акан серэ – Актокты»,

Б.Жуманиязов – «Махамбет», А.Жубанов, Г.Жубанова –

«Курмангазы», Е.Рахмадиев – «Абылай хан». Особенности

драматургии и национальная специфика.

10.2 Балет. С.Кибирова «Три парасенка», А.Серкебаев «Мой

брат, Маугли» (рок-опера), С.Еркинбеков «Вечный огонь».

Творчество казахстанских композиторов среднего и младшего

поколения (М.Мангитаев, М.Сагатов, Ж.Дастенов,

Ж.Турсынбаев и др.).

10.3 Развитие музыковедения в Казахстане. Творчество

И.Дубовского, Б.Ерзаковича, М.Ахметовой, Н.Тифтикиди,

П.Аравина, З.Коспакова, А.Темирбековой, К.Жузбасова,

Б.Каракулова, А.Мухамбетовой, С.Елемановой, С.Кузембаевой,

и др.

10.4 А.Жубанов (1906-1968) – основоположник

музыковедческой науки в Казахстане. Е.Брусиловский -

создатель композиторской школы в Казахстане (1905-1981),

М.Тулебаев – классик казахской музыки (1913-1960).

ПЕРЕЧЕНЬ ПРИМЕРНЫХ ТЕМ ПРАКТИЧЕСКИХ

(СЕМИНАРСКИХ) ЗАНЯТИЙ

1. Понятие об этнографии и фольклоре. Этнография как

жизненный уклад и традиция, а фольклор - искусство слова и

музыки. Основные признаки фольклора: народность,

традиционность, усность, коллективность, анонимность,

вариантность; поэтика, композиция, историзм и этнический

характер.

2. Поэтика (художественно-литературные особенности) и

композиция (музыкально-художественное строение) фольклора.

3. Школы, направления и методы исследования в

этнографии и фольклористике (мифологическое направление,

историческая школа, теория миграции, и т.д.).

4. Песенный фольклор: речитативные, лирические и

исторические песни.

5. Фольклорно-музыкальные инструменты - аэрофоны,

идиофоны и хордофоны; особенности звукоизвлечения,

38

художественно-исполнительские возможности.

6. Эпические жанры – жыр, толгау, терме и желдирме.

Музыка эпоса.

7. Кобызовая инструментальная традиция. О генезисе

музыкального инструмента кобыз. Сведения о кобызе в «Книге

моего деда Коркыта». Легенды, сказания и исторические

сведения о Коркыте. Исследование кобызовой музыки.

8. Ранние формы домброво-инструментальной музыки.

«Жыр-күй» как промежуточное звено в формировании

инструментального жанра. Художественно-стилевие и

региональные особенности фольклорно-инструментальной

музыки.

9. Этимология и семантика фольклорно-музыкальной

терминологии («бақсы», «ұзан», «жырау», «жыршы»,

«термеші», «өлеңші»).

10. Сбор, систематизация, публикация и исследование

материалов казахского музыкального фольклора в конце ХIХ –

начале ХХ веков. Музыкально-этнографическая деятельность

А.В.Затаевича, научные изыскания Б.Ерзаковича, П.В.Аравина,

М.Ахметовой, и др.

11. Айтыс как искусство импровизации. Виды айтыса,

особенности музыкально-поэтической системы.

12. Этнографический (полистадиальный) характер казахских

музыкальных инструментов. Понятие о фольклорных, народных

и национальных музыкальных инструментах.

13. Музыкальный фольклор – зеркало народной культуры и

истории. Фольклор как художественное явление и историко-

этнический источник.

14. Исторические истоки, степень изученности казахской

музыки.

15. Музыка древнетюкской эпохи: временя и пространство.

Шаманизм и традиция баксы. Музыкально-культурное значение

орхонских надписей.

16. Музыка средневековья. Музыкальное наследие Коркыта,

легенды и сказания о нем. Сведения о кобызе в «Книге моего

деда Коркыта».

17.Музыкально-эстетическая мысль в восточных письменных

памятниках («Тотынамэ», «Кабуснамэ»). «Коран», его

отношение к музыке.

18. Понятие о среднеазиатском Ренессансе. Музыкально-

39

теоретическая мысль в работах аль-Фараби, Ибн-Сины,

А.Джами, Дервиша Али и др.

19. Понятие о периоде казахского ханства. Особенности

музыкально-эпической традиции и сказительского искусства

XV-XVIII веков.

20. Айтыс как искусство импровизации, художественно-

эстетические особенности.

21. Инструментальная музыка казахского народа. Понятие о

«жыр-кюй». Традиции токпе и шертпе кюй, географические

особенности развития и распространения, художественные

возможности.

22. Песенная культура. Народно-профессиональные школы

в XIX веке. Речитативные и лирические песни, их стилевые и

художественные особенности.

23. Казахская музыка в трудах зарубежных

ориенталистов. Сбор казахской музыки в 20-е годы.

Постановление ЦК ВКП(б) от 23 апреля 1932 года: значение

и последствия.

24. Симфонии 30-х годов, их влияние на развитие казахской

профессиональной музыки.

25. Первая декада казахской литературы и искусства в

Москве (1936). К.Байсеитова – народная артиска СССР.

26. Оперы «Қыз Жібек» и «Жалбыр». Особенности

драматургии.

27. Казахская музыка в годы Великой отечественной войны

(оперы «Гвардия, алға!», «Амангельды»).

28. «Абай» как достижение казахской оперы. Драматургия


29. Симфоническая музыка 40-50-х годов. К.Кужамьяров

«Ризвангуль», К.Мусин «На джайляу».

30. «Биржан и Сара» - классический образец казахской

музыки. Драматургия оперы.

31. Постановления ЦК ВКП(б) от 10 февраля 1948 года и ЦК

КПСС от 28 мая 1958 года (об исправлении ошибок).

32. Симфоническая и концертная музыка 50-х годов.

33. Казахская опера и балет в 60-70-х годах.

34. Оратории и кантаты («Заря над степью», «Письмо

Ленина», «Поэма о конституции»). С.Мухамеджанов «Голос

веков».

40

35. Вторая декада казахской литературы и искусства в

Москве (1958). М.Тулебаев – народный артист СССР.

36. Оркестр национальных инструментов им. Курмангазы и

фольклорно-этнографический оркестр «Отырар сазы».

37. Развитие казахской музыки в 80-90-е годы. Творчество

композиторов нового поколения.

38.Становление и развитие казахской музыковедческой науки.

А.Жубанов – основоположник казахского музыкознания.

Современное музыковедение в Республике Казахстан.

СПИСОК РЕКОМЕНДУЕМОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Основная литература:

1.Қоңыратбай Т. Ә. Қазақ музыкасының тарихы. Рекомендовано

МОН РК в качестве учебникак для вузов. – Алматы, 2011.–268 с.

2. Қоңыратбай Т.Ә. Әлем музыкасының тарихы. – Алматы,

2010. – 400 с.

3. История казахской музыки. – Т.1. - Алматы: «Ғылым», 2000.

– 424 с.

Дополнительная литература:

1. Ерзакович Б.Г. Песенная культура казахского народа.- Алма-

Ата, 1966.

2. Чекановска А. Музыкальная этнография. Методология и

методика.-Москва, 1983.

3. Ахметова М. Традиции казахской песенной культуры.- Алма-

Ата, 1984.

4. Байгаскина А.Е. О соотношении слова и напева в казахской

народной песне.- Алма-Ата, 1970.

5. Галицкая С.П. Теоретические вопросы монодии.-Ташкент,

1981.

6. Елеманова С. Казахская традиционное песенное искусство.-

Алматы, 2000.

7. Актуальные проблемы современной фольклористики. -

Москва,1980.

8. Гитзатов Б. От кюя до симфонии. – Алматы, 1978.

9. Джансеитова С.С. Казахская музыкальная терминология.-

Алматы, 1992.

10. Затаевич А.В. 1000 песен казахского народа.-Москва, 1925.

11. Затаевич А.В. 500 казахских песен и кюев.- Алма-Ата, 1931.

12.Қазақтың музыкалық фольклоры.- Алматы, 1982.

41



15 Қоспақов З., Ерзакович Б. Қазақ музыка фольклорының

тарихнамасы. – Алматы, 1986.

16. Методы исследования фольклора. - Ленинград, 1983.

17.Сарыбаев Б. Казахские народные музыкальные инструменты.


18. Аравин П. Степные созвездия. – Алма-Ата, 1979.

19. Жубанов А. Соловьи столетий. - Алматы, 2002.

20. Жубанов А. Струны столетий.- Алматы, 2002.

42



ТИПТІК ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

МТ 1201 МУЗЫКА ТЕОРИЯСЫ


3 кредит

43




2. Құрастырушылар:

Т.Ә.Қоңыратбай – ф.ғ.д., өнертану профессоры

Д.М. Ахметжанова – магистр-оқытушы


Сабырова Ә.С. – Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық

консерваториясының доценті, өнертану ғылымдарының

кандидаты.

Оспанов Б.Ж. - Ахмет Яссауи атындағы Түркістан

Халықаралық қазақ-түрік университетінің доценті, өнертану

ғылымдарының кандидаты.


орнынан кейінгі білім беру кеңесінің 2016 жылғы 30

маусымдағы мәжілістің № 2 хаттамасының шешімімен

БЕКІТІЛДІ ЖӘНЕ ІСКЕ ҚОСЫЛДЫ.



мәжіліс хаттамасының шешімімен бекітілген базалық және

кәсіби пәндердің типтік оқу бағдарламалары ОРНЫНА

ЕНГІЗІЛГЕН.









44


Назарларыңызға ұсынылып отырған “5В010600 –

Музыкалық білім” мамандығы бойынша типтік бағдарлама

мемлекеттік стандартта белгіленген “Музыка теориясы”

курсына арналған.

Мамандық аясында “Музыка теориясы” пәнін оқытудың

маңызы зор. Себебі студенттердің басым көпшілігі оқуға

арнайы музыкалық дайындықсыз келеді. Музыка мамандығын

игеруден бұрын олар нота жазуы, олардың сан-алуан

ерекшеліктері, дыбыс, оның түрлері, интервал, аккорд,

классикалық және халық ладтары туралы ұғымдары болуы

шарт. Онсыз болашақ мамандар музыкалық аспапты да, өзге

пәндерді де игере алмайды.

Теориялық курс бір қатар күрделі тақырыптарды

қамтиды, олардың толық меңгерілуі ұзақ уақыт алуы мүмкін.

Бұл классикалық үлгідегі музыканың ладтық-үндестілік

жүйесіне байланысты. Сондықтан көрсетілетін музыкалық

нұсқалар классикалық әдебиеттен алынуы тиіс.

“Музыка теориясы”пәні 1 курс барысында өтіледі. Ол бір

ғана теориялық негізде оқытылатын пән емес. Оның

тәжірибелік салалары да баршылық. Студенттер әрбір

мысалды фортепиано аспабынан тауып, орындап, көрсете

білуге үйретіледі. “Музыка теориясы” пәнінен алынған білім

орындаушылық пәндерде өз жалғасын табады.

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ

1-бөлім. Дыбыс

2-бөлім. Нота жазуы

3-бөлім. Жарты тон және бүтiн тон

4-бөлім. Екi дауысты музыканы жазу

5-бөлім. Өлшем және ырғақ

6-бөлім. Интервал

7-бөлім. Лад

8-бөлім. Тональдiк

9-бөлім. Аккорд

10-бөлім. Нонаккорд

11-бөлім. Хроматизм және модуляция

12-бөлім. Модуляция

13-бөлім.Транспозиция

45

14-бөлім. Әуен.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

“Музыка теориясы” 5В010600 – Музыкалық білім

мамандығына арналған пән. Ол жоғары оқу орнының 1

курсында оқытылады. Оқып, жаза білу үшін сөз, сөздің

мағынасы мен тіл заңдылықтарын білудің қажеттілігі секілді

музыканы орындау үшін де музыка теориясын және нота

сауатын игеру қажет. Бұл пән нота жазуынан бастап музыкалық

дыбыс, оның негізгі қасиеттері, түрлі кілттер, октава, регистр,

тембр туралы мағлұматтар береді.

Пәннің мақсаты - студенттерге музыка теориясының

негізгі заңдылықтарымен жетік таныстырып, музыкалық

шығармаларды тез оқып сауатты орындауға жетелеу. Жалпы

музыка өнері жайында мағлұматтарды қамти отырып, музыка

теориясы пәні студентке мектеп оқытушыларын дайындауда

қамтылатын теориялық бiлiм негiздерiн игерту, музыка

сабағынан беретiн жан-жақты бiлiмi бар ұстаздар даярлау.

Музыка теориясы курсының мазмұны логикакалық

түрде тізбектелген комплексты тақырыптары қамту қажет.

Бұндай теория музыкасының курсы нақты теориялық

дисциплиналарында (гармония, полифония, музыкалық

шығармаларды талдау) жалғасын табады. Теориялық

материалды толық игеру үшін студенттермен музыкалық

классикалық және халық нұсқасындағы шығармаларға талдау

жасау ұсынылады.

Пәнді оқыту міндеттері:

- көркемдік талғамы биік, жоғары дәрежелi музыкалық

бiлiмi бар ұстаздар дайындау;

- тақырыптарды оқулықтар немесе лекциялар бойынша

меңгере білу;

- жазбаша жаттығуларды сауатты орындай білу: ноталық

белгілерді нақты, дұрыс, әдемі әрі жылдам жаза білу;

- ноталық белгілерді фортепианоаспабында орындай білу;

- музыкалық шығармаларды талдау жасап үйрету, белгілі

музыкалық анықтаушы қасиеттерді таба білу;

- орындалған үй жұмысын тексеру.

Білу керек :

46

- курстың басты теориялық негіздерін;

- ноталықсауаттылық;

- музыкалық метр және ритм;

- интервал, интервалдардың айналымдары;

- халық ладтары;

- классикалық ладтар және тональдік жүйе, квинталық

шеңбер;

- аккордтардың құрылымы.

Істей білу керек: 1. Берілген дыбыстан (жоғары және төмен) диатоникалық

және хроматикалық тон және жарты тондарды құру;

2. Берілген өлшемде түрлі ритмикалық ұзақтылықтарды

дұрыс топтастырып, такттерге бөлу;

3. Көрсетілген дыбыстардан немесе белгілі ладта

интервалдарды шешілімімен құру;

4. Берілген мажорлық және минорлық гаммалардың үш

түрін немесе хромматикалық гаммалар құру;

5. Берілген дыбыстан халық гаммаларды құру, осы

үндестілікте аккордтарды шешілімімен құру;

6. Ұсынылған әуенді үш түрлі әдістепрмен тасымалдау.

Әуендердің негізгі түрлері, белгілеулері, орындау

тәсілдері.

Меңгеру: 1. Интервалдарды құру әдістерін;

2. Үндестіліктерді анықтау;

3. Халық ладтарының құрылу ерекшеліктерін;

4. Негізгі әдебиеттерді.

Құзыретті болу керек: музыка теориясы курсының аясында

игерілуге тиіс тақырыптарды мамандық саласында еркін

пайдалана білу.

Осы пәнді оқу кезінде қолданылатын пәндердің тізімі

«Музыка теориясы» пәні арнайы музыкалық әдетте

дайындығы жоқ студенттерге үйретіледі. Колледж бітірген 3

жылдық курстар үшін оны гармония пәнімен алмастыруға

болады.

Аралас пәндердің тізімі, олардың осы пәнмен

байланысы

1. Гармония.

2.Полифония.

3. Музыкалық шығармаларды талдау.

47

Музыканы дұрыс жазып, орындау үшiн музыка теориясын

бiлу керек. Бiздi қоршап тұрған табиғатты, қоғам өмiрiн

бейнелейтiн музыка тiлiн есту қасиетiмiз арқылы қабылдап,

дұрыс жазып, оқып, түсiнуге болады. Музыка түрлi

заңдылықтардан құралуына байланысты бiрнеше пәндерден

(бөлшектерден) тұрады: Музыка теориясының негiздерi,

гармония, полифония, музыкалық аспаптар туралы ұғым және

олардың қолдану тәсiлдерi, музыка шығармаларын талдап

жiктеу, музыкалық акустика және музыкалық психология т.б.

Музыка теориясының негiзi – музыкалық бiлiмiнiң ғылыми

қалыптасқан қағидалары мен тәсiлдерiн жазып, оқуға

үйретедi. Демек, музыка теориясы – музыка ғылымының өзiне

тән түпкi тамыры болып есептелiнедi, өйткенi бұдан жоғарыда

аталған - гармония, полифония т.б. пәндер тармақталып,

дараланып шығады.

Музыка теориясы негiздерiн әрқашан музыкалық

түсiнiкпен байланыстыру керек. өйтпесе теория құрғақ қағида

болып қалады. Музыканы дұрыс түсiнiп, қабылдап, музыкалық

тәсiлдердi тiкелей (көрiп қолмен ұстағандай) болғанда ғана

iске асады. Сонда ғана студенттердiң бұл пәнге деген

құштарлығы, ынтасы артып, музыка теориясын оқып игеруде

ешқандай немқұрайдылық болмайды, музыка пәнiн терең

түсiнулерiне көмектеседi.

Музыка теориясының негiздерiнiң ұйымдарын, тәсiлдерiн

қазақ музыкасы бойынан тауып үйренуге болады.

Дыбыс, музыкалық дыбыстар және олардың қасиеттерi.

Жоғары және төменгi музыкалық дыбыстар. Дыбыс қатары.

48


1-бөлім. Дыбыс.

1.Музыкалық дыбыстар және олардың ұасиеттері.

2. Диапозон және регистры. Дыбыстық қатар.

3. Музыкалық дыбыстардың атаулары. Октавалар. Музыкалық

үндестілік.

2-бөлім. Нота жазуы. 1.Нота.

2. Ұзақтылықтар және олардың жазылуы.

3. Нотлық тұрақ. Кілттер.

3-бөлім. Жарты тон және бүтiн тон. 1.Көмекшi басқыштар және олардың аттары.

2. Альтерация белгiлерi.

3. Дыбыстар Энгармонизмi.

4. Диатоикалық және хроматикалық жарты,бүтiн тондар.

5. Ноталардың ұзақтық созылымын ұлғайтатын қосымша

белгiлер.Паузалар.

4-бөлім. Екi дауысты музыканы жазу. 1. Екі дауысты әуенді жазу. Акколада.

2. Ансамбль және хорға арналған музыканы жазу.

3. Ноталық жазуды қысқарту белгілері.

5-бөлім. Өлшем және ырғақ. 1. Размер. Такт. Тактолық сызу. Затакт.

2.Қарапайым метрлер мен өлшемдер.

3.Такт ішіндегі қарапайым өлшемдердегі ұзақтылықтарды

топтастыру.

4.Күрделі метрлер және өлшемдер. Тұрақсыз әлді үлестер.

Күрделі өлшемдердегі такт ішіндегі ұзақтылықтарды

топтастыру.

5. Аралас метрлер мен өлшемдер. Аралас өлшемдердегі такт

ішіндегі ұзақтылықтарды топтастыру.

6. Құбылмалы өлшемдер. Синкопа. Вокалдық музыкадағы

топтастыру. Темп.

6-бөлім. Интервал. 1.Интервалдардың анықтамасы, сандық және сапалық

қасиеттерi.

2.Жай интервалдар.

3.Диатоникалық интервалдар.

4.Ұлғайтылған және кiшiрейтiлген интервалдар.

49

5.Интервалдардың энгармонизмдiк теңдiктерi.

6.Интервалдардың айналымы.

7.Құрамды (күрделi) интервалдар.

8.Консонанстық, диссонанстық интервалдар.

9.Натуралды мажор және минордағы интервалдар.

10. Гармониялық мажор және минорға тән (характерные)

интервалдар.

11.Тұрақты және тұрақсыз интервалдар. Консонанс және

тұрақтылықтың, тұрақсыз консонанс және диссонанстың


12. Тұрақсыз интервалдардың шешілуі. Диссонансты

интервалдардың шешілуі.

7-бөлім. Лад.

1.Тоника, тұрақты дыбыстар жайлы жалпы мағлұмат.

2. Тұрақсыз сатылар жәнеолардың шешілімдері.

3. Лад. Мажорлықлад. Минорлық лад.

4. Халық ладтарды. Жалпы мағлұмат.

5. Жеті сатылық диатинокалық ладтардың ерекше түрлері.

6.Пентатоника.

7. Құбылмалы ладтар. Құбылмалы параллельді лад мажор

және минор.

8. Өзге ладтыр.

8-бөлім. Тональдiк. 1.Маждорлы тональдіктер (диезді, бемольді).

2.Кварто-квинталық шеңбер.

3.Мажорлы тональдіктердің энгармонизмі, можордың түрлері:

натуральді, гармониялық және әуендік.

4.Минорлы тональдіктер (диезді, бемольді)

5.Параллельді тональдіктер, квинта шеңбері, минорлы

тональдіктер

6. Минордың түрлері: натуральді, гармониялық, мелодиялық

7.Аттас тональдіктер. Мажор мен минордың ұқсастығы мен

айырмашылығы.

9-бөлім. Аккорд. 1.Үшдыбыстылықтар. Үшдыбыстылықтардың түрлерi.

2. Консонансты және диссонансты үшдыбыстылықтар.

3.Үшдыбыстылықтардың айналымдары.\

4. Мажор және минордағы басты үшдыбыстылықтар және

олардың қосылуы.

50

5. Мажор және минордағы қосалқы үшдыбыстылықтар,

натуралды және гармониялық мажор және минордағы

сатылардан үшдыбыстылықтар.

6. Доминанталық септаккорд және оның айналымдары.

7. Доминанталық септаккорд және оның айналымдарының

шешілімі.

8. Кіріспе септаккордтар және ІІ сатының септаккорды.

10-бөлім. Нонаккорд. 1.Кварталық септаккордтар туралы ұғым.

2.Аккордтан тыс дыбыстар.

3.Үндестіліктердік туыстығы, қосалқы аккордтар

(септаккордтар).

11-бөлім. Хроматизм және модуляция. 1.Хроматизм және оның мән-мағнасы.

2. Хроматизмнiң түрлерi.Алтерация.

3.Туысқан тональдiктер. Хроматикалық гамма және оның

жазылу ережесi.

12-бөлім. Модуляция-ауытқу-салыстыру. 1. Секвенция.

2. Анықтама.

3. Секвенцияның құрылымы.

4. Секвенцияның түрлерi.

5. Секвенцияның мән-мағнасы.

13-бөлім.Транспозиция. 1.Тронспозицияның түрлерi.

2. Әдiстерi.

14-бөлім. Әуен. 1.Музыкалық шығармадағы әуеннің орны.

2. Халық музыкасының әуендері.

3. Музыкалық қозғалыстың бағыты және оның диапазоны,

өткінші және көмекші дыбыстар.

4. Әуеннің бөлімдерге бөлінуі (музыкалық синтаксис),

құрылымы, цезура, период, сөйлем, каденция, фраза, мотив

(субмотив).

5. Динамикалық бояулар және олардың музыкалық дамумен

байланысы, белгіленуі.

6.Мысал негізінде әуеннің бөлімдерінің бірлігін талдау.

7. Мелизмдар: форшлаг, мордент, групетто, трель.

8. Кейбір орындаушылық ерекшеліктердің белгілері.

51

ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

Негізгі әдебиеттер:

1. Әбдiкәрiмұлы Ә. Музыка теориясының негiздерi. - Алматы,

2011.

2. Вахромеев В. Элементарная теория музыки. - Москва,1983.

Қосымша әдебиеттер:

1.Хвостенко В. Задачи и упражнения по элементарной теории

музыки. - Москва, 1973.

2.Фридкин Г. Музыка сауатының негiзi. - Алматы, 1996.

52




ТМ 1201 ТЕОРИЯ МУЗЫКИ


3 кредита


53

1. РАЗРАБОТАНА И ВНЕСЕНА Казахским

государственным женским педагогическим университетом.

2. СОСТАВИТЕЛИ:

Коныратбай Т.А. - д.ф.н., профессор искусствоведения

Ахметжанова Д.М. – магистр-преподаватель

3.РЕЦЕНЗЕНТЫ:

Сабырова Ә. – доцент Казахской национальной

консерватории им.Курмангазы, кандидат искусствоведения.

Оспанов Б. – доцент Туркестанского международного

казахо-турецкого университета им. Ахмета Яссави, кандидат

искусствоведения.

4. УТВЕРЖДЕНА И ВВЕДЕНА В ДЕЙСТВИЕ протокольным решением заседания Республиканского

учебно-методического совета высшего и послевузовского

образования № 2 от 30 июня 2016 года.










2016 года.




Типовая программа предназначена для курса «Теории

54

музыки» по специальности 5В010600 – Музыкальное

образование.

На данную специальность поступают студенты с

музыкальными способности, но без базового музыкального

образования. В связи с этим данному курсу отводится ведущее

место. Студенты 1 курса должны знать не только нотную

грамоту, но и иметь представление о музыкальном звуке,

метроритме, интервале, аккордовом созвучий, особенностях

народных ладов и классической тональной структуре. Иметь

представление об аккордах (трезвучие, септаккорд, нонаккорд),

мелосе. Лишь после глубокого освоения основ теории музыки

студенты могут приступать к овладению различными

музыкальными инструментами.

Теоретический курс содержит ряд сложных тем, изучение и

свободное освоение которых может длиться продолжительное

время. Это касается определения ладо-тональной системы

классических образцов музыки. Поэтому все музыкальные

образцы должны браться строго из классической литературы.

“Теория музыки” изучается на протяжении 1 курса. А на

практических занятиях по сольфеджио и исполнительским

дисциплинам они закрепляют полученные знания.

ТЕМАТИЧЕСКИЙ ПЛАН

Раздел 1. Звук.

Раздел 2. Нотное письмо.

Раздел 3. Полутон и целый тон.

Раздел 4. Запись двухголосной музыки.

Раздел 5. Ритм и метр

Раздел 6. Интервал.

Раздел 7. Лад

Раздел 8. Тональность.

Раздел 9. Аккорды.

Раздел 10. Нонаккорд.

Раздел 11. Хроматизм и модуляция.

Раздел 12. Сравнение модуляции и отклонения.

Раздел 13. Транспозиция.

Раздел 14. Мелодия.

55

СОДЕРЖАНИЕ

ВВЕДЕНИЕ

Курс “Теории музыки” предназначен для специальности

5В010600 – Музыкальное образование. Предмет изучается на

протяжении 1 курса. Для того, чтобы правильно читать, писать,

уметь играть или петь нужно знать теорию музыки, нотную

грамоту.

Цель курса - дать студентам полноценное знание об

основных закономерностях теории музыки, чтобы они могли

читать и исполнять музыкальное произведение. Поэтому курс

теории музыки охватывает круг нормативных сведений о

музыкальном искусстве и его выразительных средствах,

составляющих основу теоретического образования музыканта.

Содержание курса теории музыки должно быть

концентрировано в комплексные темы и расположено в строгой

логической последовательности (от простого к сложному).

Такой курс теории музыки позволит дать студентам

(учащимся) твердую основу музыкально-эстетического

воспитания и для последующего изучения других дисциплин

теоретического цикла - гармонии, полифонии, анализа

музыкальных произведений, и в конечном счете поможет

выработке у них навыков самостоятельного мышления в

области музыки. Этому должно способствовать включение

таких важных тем как ритм, интервал, лад, хроматизм, мелодия,

мелизмы и другие.

Для освоения теоретического материала предлагаю провести

со студентами анализа музыкальных произведений на основе

народной и классической музыки.

Задачами дисциплины являются:

- подготовка образованного специалиста с развитым

художественным вкусом, любящего и понимающего музыку;

- овладеть темой по учебникам или по конспектам;

- уметь выполнять письменные упражнения: все нотные знаки

уметь писать: точно, красиво и как можно быстрее;

- нотные знаки уметь играть на фортепиано;

- научить анализировать музыкальные произведения находить

определенные средства музыкальной выразительности;

- проверять выполнение домашних заданий.

Знать:

56

- основные теоретические положения курса;

- нотную грамоту;

- метр и ритм;

- интервал, его обращения;

- народные лады;

- классические лады и тональную систему, квинтовый круг;

- строение аккордов.

Уметь:

1. Построить от данных звуков (вверх и вниз) диатонические и

хроматические полутоны и целые тоны.

2. Разделять данные ритмические длительности на такты и

правильно сгруппировать в указанном размере.

3. От звука или в определенном ладу построить указанные

интервалы с разрешениями (вверх и вниз).

4. Написать гамму (вверх и вниз) в данных мажорных и

минорных тональностях (хроматическая гамма).

5. От данного звука построить народные лады.

6. Данную мелодию уметь транспонировать тремя способами.

7. Основные виды мелизмов, обозначения, способы исполнения

Владеть:

1.Навыками построения интервалов.

2.Определения тональностей.

3.Особенностями народных ладообразований.

4.Основной литературой.

Быть компетентным в использовании положений курса

теории музыки в рамках своей специальности.

Изучение «Теория музыки» базируется на знаниях студентов,

полученных в общеобразовательной школе.

Перечень смежных дисциплин, и их взаимосвязь с данной

дисциплиной

1. Гармония.

2. Полифония.

3. Анализ музыкальных произведений.

Материал для упражнений студентами в основном

выполняются в виде домашних заданий из-за нехватки времени,

предназначенной учебным планом для теории музыки.

Некоторые разделы теории музыки, изучение которых

опирается на слуховые навыки, нужно непосредственно

связывать с предметом сольфеджио. Эти два предмета очень

57

близки и тесно связаны: без теории музыки нельзя проходить

предмет сольфеджио.

После каждого теоретического знания следует практические

задание – группировка длительностей в тактах, в определенном

размере, построения или определения интервалов, аккордов и

т.д. Музыка создается теми средствами, которых мы изучаем по

теории музыки. Поэтому их надо знать как теоретически, так и

практическом плане (уметь строить, образовать на инструменте

или уметь интонировать голосом). Большое значение имеет

письменное построение всех средств музыкального языка.

Музыка образуется из музыкальных звуков, организированная в

ладовом и метроритмическом отношениях.

Музыка может складываться одноголосно или многолосно.

Два основного типа многоголосия: полифонический и

гомофонно-гармонический. Все это нужно познать при анализе

музыкального произведения - уметь находить в

художественном произведении, все средства музыкальной

выразительности (музыкального языка), которые изучали по

теории музыки.


Раздел 1. Звук.

1. Музыкальные звуки и их свойства.

2. Диапозон и регистры. Звукоряд.

3. Названия музыкальных звуков. Октавы. Музыкальный строй.

Раздел 2. Нотное письмо.

1. Нота.

2. Длительности и их обозначения.

3. Нотный стан. Ключи.

Раздел 3. Полутон и целый тон. 1. Производные ступени и их названия.

2. Знаки альтерации.

3. Энгармонизм звуков.

4. Диатонические и хроматические полутоны и целые тоны.

5.Дополнительные знаки к нотам, увеличивающие длительность

звуков. Паузы.

Раздел 4. Запись двухголосной музыки. 1. Запись двухголосия. Акколада.

2. Запись музыки для ансамблей и хора.

3. Знаки сокращения нотного письма.

58

Раздел 5. Ритм и метр 1. Размер. Такт. Тактовая черта. Затакт.

2. Простые метры и размеры.

3.Группировка длительностей в тактах простых размеров.

4. Сложные метры и размеры. Относительно сильные доли.

Группировка длительностей в тактах сложных размеров.

5. Смешанные метры и размеры. Группировка длительностей в

тактах смешанных размеров.

6. Переменные размеры. Синкопа. Группировка в вокальном

музыке. Темп.

Раздел 6. Интервал.

1. Количественная и качественная величина интервалов.

2. Простые интервалы.

3. Диатонические интервалы.

4. Увеличенные и уменьшенные интервалы (хроматические).

5. Энгармоническое равенство интервалов.

6. Обращение интервалов.

7. Составные интервалы.

8. Консонирующие и диссонирующие интервалы.

9. Интервалы натурального мажора и натурального минора.

10.Интервалы гармонического мажора и гармонического

минора, характерные интервалы.

11. Устойчивые и неустойчивые интервалы. Различие между

консонансом и диссонансом.

12. Разрешение неустойчивых интервалов по тяготению.

Разрешение диссонирующих интервалов.

Раздел 7. Лад 1.Общее понятие, устойчивые звуки, тоника.

2. Неустойчивые звуки и их разрешения.

3. Лад. Мажорный лад. Минорный лад.

4. Лады, народной музыки. Общий обзор.

5. Особые виды семиступенных диатонических ладов.

6. Пентатоника.

7. Переменные лады. Переменный параллельный лад и мажоро-

минор.

8. Другие лады.

Раздел 8. Тональность. 1. Мажорные тональности (диезные и бемольные).

2. Квинтовый круг.

59

3. Энгармонизм мажорных тональностей, виды мажора:

натуральный, гармонический.

4. Минорные тональности (диезные и бемольные).

5. Параллельные тональности, квинтовый круг минорных

тональностей.

6. Виды минора: натуральный, гармонический, мелодический.

7. Одноименные тональности, некоторые черты сходства и

различия мажора и минора.

Раздел 9. Аккорды. 1. Трезвучие. Виды трезвучий.

2. Консонирующие и диссонирующие трезвучия.

3. Обращение трезвучий.

4. Главные трезвучия в мажоре и миноре, соединение главных

трезвучий.

5. Побочные трезвучия в мажоре и миноре, трезвучия на

ступенях натурального и гармонического мажора и минора.

Септаккорд.

6.Доминантсептаккорд и его обращения.

7. Разрешение доминантсептаккорда и его обращений.

8. Вводные септаккорды, септаккорд II ступени.

Раздел 10. Нонаккорд. 1. Понятие о квартовых септаккордах.

2. Неаккордовые звуки.

3. Родство тональностей, побочные аккорды (септаккорды).

Раздел 11. Хроматизм и модуляция.

1. Хроматизм и его функциональное значение.

2. Виды хроматизма. Альтерация.

3. Родственные тональности. Хроматическая гамма и правила ее

провописания.

Раздел 12. Сравнение модуляции и отклонения.

1.Секвенция.

2.Справка.

3.Составные секвенции.

4.Виды секвенций.

5.Роль и значение секвенций.

Раздел 13. Транспозиция.

1.Виды транспозиций.

2.Методы.

Раздел 14. Мелодия.

1.Значение мелодии в музыкальном произведении.

60

2. Мелодии народной музыки (песни).

3. Направление мелодического движения и его диапозон,

проходящие и вспомогательные звуки.

4. Членение мелодии на части (музыкальный синтаксис),

построение, цезура, период, предложение, каденция, фраза,

мотив (субмотив).

5. Динамические оттенки и их связь с мелодическим развитием,

обозначение динамических оттенков.

6. Разбор взаимодействия отдельных элементов мелодии на

примерах.

7. Мелизмы: форшлаг, мордент, групетто, трель.

8. Знаки некоторых приемов исполнения.



1. Әбдікәрімов Ә. Музыка теориясының негіздері. – Алматы,

2011.

2. Вахромеев В.В. Элементарная теория музыки.- Москва, 1983.


1.Хвостенко В.В. Задачи и упражнения по элементарной теории

музыки. – Москва, 1973.

2.Фридкин Г. Основы музыкальной грамоты. – Алматы, 1996.

61




MРОА 3205 МУЗЫКА ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ

5B010600 – Музыкалық білім

3 кредит


62



2. ҚҰРАСТЫРҒАН:

Ш.Б. Құлманова – педагогика ғылымдарының докторы,

профессор.


Колесникова Г.А. - педагогика ғылымдардың кандидаты,

М.Қозыбаев атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік

университетінің доценті

Сұлтанова М.С. - педагогика ғылымдардың кандидаты,

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің

проф.,м.а.


орнынан кейінгі білім беру кеңесінің 2016 жылғы 30

маусымдағы мәжілістің № 2 хаттамасының шешімімен

БЕКІТІЛДІ ЖӘНЕ ІСКЕ ҚОСЫЛДЫ.



мәжіліс хаттамасының шешімімен бекітілген базалық және

кәсіби пәндердің типтік оқу бағдарламалары ОРНЫНА

ЕНГІЗІЛГЕН.









63


«Музыка пәнін оқыту әдістемесі» пәні студент

бакалаврларды музыка мұғалімі ретінде болашақ

педагогикалық қызметке дайындайтын түйінді пән болып

табылады. Пәннің басты мақсаты жалпы білім беретін

мектептегі музыка сабағы мен сыныптан тыс музыкалық іс

шараларда оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруға жас

мамандарды әдістемелік тұрғыдан сапалы дайындау.

Қазіргі заманда қоғамның дамуына қарай жастарға

музыкалық білім беру саласында қойылған міндеттерді жүзеге

асыруда аталмыш курс 5В010600- «Музыкалық білім»

мамандығының типтік оқу жоспарына негізделген білімді

ескереді.

Музыкалық білім беру әдістемесін толыққанды игеру

шарты болып табылады:

-тарихи теориялық цикл бойынша білімі (теория

музыкасының негіздері, гармония, сольфеджио, қазақ және

дүние жүзілік музыка тарихы және т.б.);

- орындаушылық пәндерді меңгеру ( негізгі музыкалық

аспап, хорды дирижерлау, синтезаторда ойнау технологиясы,

мектептегі әндер репертуарының практикумы, дауыс қою);

- психология мен педагогикадан білімі.

Типтік оқу жоспарына сәйкес, музыка пәнін оқыту

әдістемесі бойынша студенттердің білім сапасын қамтамасыз

ететін тағы бір қажетті шарт – курстық жұмыс. Студенттер,

пәнді меңгеру барысында курстық жұмысты өз бетімен

дайындап жұрт алдында қорғайды.

Бұл курс болашақта музыка мұғалімінің музыкалық

педагогикалық әрекетінің құзіреттілігін жоғары деңгейге

көтеріп, тұлғалық сапасын жетілдіруі мен өзіндік білім алуы

үшін әдістемелік тұрғыдан қажетті негіздерді қалыптастыруды

көздейді.

Курс оқытудың кредиттік жүйе талаптарына сәйкес ,

мазмұны жағынан өзара жақын дидактикалық материалдарды

біріктіретін модульдер негізінде құрылған. Мұндай бағдар

студенттерге теориялық материалдарды тиімді игеруге, алған

білімдерін өзіндік дайындығы мен өз бетінше практикада

әрекет жасауға мүмкіндік етеді.

64

Стандарт бойынша пән бесінші семестрде өтіледі, оның

игеруіне 3 кредит бөлінген. Үшінші курс студенттері,

педагогикалық практика алдын-да, қажетті теориялық және

әдістемелік білім мен дағдыларды меңгеру қажет.

Пәннің типтік оқу бағдарламасының мазмұны үш модулге

бөлінген:

- «Музыка пәнін оқыту әдістемесінің жалпы теориялық

негіздері» деген бірінші модулді меңгеруіне 1,5 кредит

берілген;

- «Музыка сабағындағы оқыту мен тәрбие процесі. Оқыту

әдістемесі» деген екінші модулге 1 кредит берілген;

- «Оқушылардың сыныптан тыс уақыттағы музыкалық іс

әрекетінің ұйымдастырылуы мен мазмұны» атты үшінші

модулге – 0,5 кредит берілген.

Пән оқып білу нәтижесінде студенттерде аспаптық,

қарымқатынас, жүйелік -жалпы құзыреттіліктер және, мысалы,

зертеушілік, орындаушылық пәндік құзыреттіліктердің

қалыптасуына ықпал етеді.

Оқу барысында жұмыстардың мынандай түрлерін пайдалуға

болады: зертханалық-практикалық, бақылау жұмыстар, реферат

және эссе жазу, дидактикалық кросворд пен ребустарды

құрастыру, коллоквиум, теқырып бойынша тест өткізу, музыка

сабағының және сабақтан тыс уақыттағы музыкалық

шаралардың жоспар-конспекттерді жасау, музыка сабағын

дәстүрлі және интербелсенді оқыту әдістерді пайдаланып ойын

түрінде өткізу, курстастардың алдында ойын түрінде сабақ беру,

курстық жұмыстарды қорғау және оқытушының еркінгіне қарай

басқа жұмыс түрлері.

Қорытынды бақылау формасы ретінде тест, жазбаша немесе

ауысша емтихан өткізуге болады.

Студенттердің білім деңгейін көтеру мақсатында, пәнді

меңгеру барысында дәстүрлі оқыту жүйесін, тиімді білім беру

мен компьютерлік технологияларды, концерттік және оқыту

бейне фильмдерді, электронды оқулықтар, оқыту және оқу-

әдістемелік құралдарды аудио-бейне таспаларды көрсететін

техникасын пайдалануға болады.

65


І. Модуль. Музыка пәнін оқыту әдістемесінің жалпы

теориялық негіздері 1.1.Тақырып. «Музыка пәнін оқыту әдістемесі» курсының

пәні, мақсаты және міндеттері 1.2.Тақырып. Мектепте музыка пәнін оқытудың теориялық

негіздері 1.3.Тақырып Балалар музыкалық тәрбиесінің әдістемесі:

отандық және шетел педагог-музыканттардың

озық тәжірибесі 1.4.Тақырып Оқушылардың музыкалық дамуы және жас

ерекшеліктері 1.5.Тақырып Замануи мектеп музыка мұғалімі 1.6.Тақырып. Қазақстан Республикасында қазіргі кезеңде

қолданыста бар музыка оқу

бағдарламаларының сипаттамасы ІІ. Модуль. Музыка сабағындағы оқыту мен тәрбие

процесі. Оқыту әдістемесі 2.1.Тақырып. Музыка сабағы мектеп пәні және өнер пәні

ретінде 2.2.Тақырып. Музыкалық әрекеттер түрлерінің байланысы –

музыка сабағының тұтастылығы 2.3.Тақырып. Бастауыш және негізгі мектеп музыканы

оқытудың әдістемелік ерекшелігі 2.4.Тақырып. Музыка сабағын жоспарлау және өткізудің

замануи талаптары. ІІІ. Модуль. Оқушылардың сыныптан тыс уақыттағы

музыкалық іс әрекетінің ұйымдастырылуы

мен мазмұны 3.1.Тақырып. Сыныптан тыс музыкалық жұмыстарды

ұйымдастыру және өткізу әдістемесі 3.2.Тақырып. Музыкатерапия балалардың физикалық және

психикалық денсаулық сақтау амалы

66

ПӘН МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

«Музыка пәнін оқыту әдістемесі» курсы болашақ музыка

мұғалімдерінің қалыптасуында, практикалық қызметке

дайындауда жетекші рөль атқарады. Курс мазмұны «Музыка»

пәнінен дәріс беру ерекшеліктерін, оқушылар арасында

сыныптан және мектептен тыс музыкалық жұмыс түрлерін

ұйымдастыру жөніндегі ғылыми-теориялық және дістемелік

білімдерін қамтиды.

Аталған пән тұтас педагогикалық ғылымдар жүйесіне енеді

және мемлекетіміздің өз білімі саласында жоғары біліктілікті,

құзретті музыка мұғалімдерін дайындау мақсатымен

айқындалады.

Мақсаты - студенттерді жалпы білім беретін мекемелерде

музыка мұғалімі ретінде болашақ музыкалық-педагогикалық

қызметке даярлау, оқушыларды оқыту мен тәрбиелеу

әдістемесін, әдісін, тәсілдерін игерту

Курстың болашақ музыка мұғалімдерін қалыптастырудағы

міндеттері: 1. Жалпы білім беретін мектептегі музыкалық

педагогикалық қызметке дайындығын қалыптастыру;

2. Музыка сабақтарын, сыныптан тыс оқу-тәрбие

жұмыстарын ұйымдастыру мен өткізудің теориялық және

әдістемелік білім, білік, дағдыларын жинақтау;

3. Конструктивтілік, музыкалық - орындаушылық,

коммуникативтілік, орындаушылық, зерттеушілік білімі мен

дағдыларының қалыптасуы;

4. Студенттерді өзінің болашақ музыка мұғалімі

мамандығына шығармашылық қатынасын тудыруға

ынталандыру

Жоғары оқу орнының пәні ретінде «Музыка пәнін оқыту

әдістемесі» пәнінің қалыптасуы мен даму тарихы бар. Пәннің

дамуына зор үлес қосқан кеңес дәуіріндегі ғалымдар:

О.А.Апраксина, Э.Б.Абдуллин, Ю.Б.Алиев, Б.В. Асафьев,

В.К.Белобородова, Л.А.Безбородова, Н.Л.Гродзенская,

М.А.Румер, Л.Г.Дмитриева, Е.В.Николаева, Д.Б.Кабалевский,

Л.А.Рапацкая, В.Н. Шацкая, Б.Л. Яворский және т.б.;

67

Қазақстанның жетекші ғалымдары мен педагогтары:

М.Х.Балтабаев, Р.Р.Жәрдемалиева, Ш.Б.Құлманова,

Б.М.Бекмұхамедов, Г.Ж.Қарамолдаева, Р.К.Қасенова,

Г.А.Колесникова, Р.Ш.Садыкова, Б.Р.Сүлейменова,

М.С.Сұлтанова, Н.К. Сұлтанова, М.А.Уразалиева және тағы

басқалар.

«Музыка пәнін оқыту әдістемесі» пәнін оқу нәтижесінде

студент келесі дәрежесін меңгеруге тиісті.

Білуі тиіс:

- бастауыш және орта сыныптардағы музыканы оқыту

әдістемесінің негізін;

- жалпы білім беретін мектептегі мұғалімнің кәсіби-

педагогикалық

қызметінің ерекшеліктері

- музыкаға араналған балама және қолданыстағы

бағдарламалар мазмұнын;

- мектепте сабақтан тыс музыкалық жұмыстарды

ұйымдастыру түрілерін.

Қолынан келуі тиіс:

- игерген теориялық және әдістемелік білімдерін практикада

қолдану;

- музыка сабақтары мен сыныптан тыс жұмыстардың, жеке

күнтізбелік жұмыс оқу жоспарын дайындауды жетілдіру;

- байқау музыка сабақтарды және сыныптан тыс шараларды

өткізу.

Қалыптасқан дағдылар:

- мектеп әндерге қарапайып сүйемілдеу жасау;

- мектеп әндерді, көркем бейнесіне қарай, мәнерлі

орындау.

- ән үйреті барысында оқушылар алдында вокалды-хор

дағдыларды пайдалана білу.

Құзіретті болу керек: алған білімін мектептегі музыкалық

білім беру саласында, оқу барысында, өмір тәжірибесінде кең

пайдалану

Курс пререквизиттері - педагогика, психология, тарихи-

теориялық және орындаушылық пәндер, мектепте музыкалық

білім беру тарихы.

Курс постреквизиттері – педагогикалық практика,

музыка мұғалімінің орындаушылық шеберлігі.

68


МУЗЫКА ПӘНІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ЖАЛПЫ

ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1. Тақырып. «Музыка пәнін оқыту әдістемесі»

курсының пәні, мақсаты және міндеттері

Музыка мұғалімінің кәсіби педагогикалық дайындау

жүйесіндегі «Музыка пәнін оқыту әдістемесі» курсы. Пән

мақсаты мен міндеті. «Музыка пәнін оқыту әдістемесі» мектепте

балаларға музыкалық тәрбие беретін ғылым ретінде және оның

басқа ғылыми пәндермен байланысы. Жоғары оқу орындарында

музыка мұғалімдерін дайындауға бағытталған пәндермен

«Музыка пәнін оқыту әдістемесі»» курсының міндеттілік бірлігі.

1.2. Тақырып. Оқушыларға музыкалық тәрбие мен

білім берудің теориялық негіздері

Музыка өнер түрі мен тәрбие құралы ретінде. Музыканың

көп- функционалдылығы (көп салалы қызметтілігі) Қазіргі

заманғы қоғам дамуындағы балаларға музыкалық тәрбие беру

мәселелері. Мектепте музыкалық білім берудің мақсаты мен

міндеті. Музыканың тәрбие мен білім беру мүмкіндіктері.

Мектепте музыка пәнін оқыту әдістемесі мен балаларға

музыкалық тәрбие беру мәселелері туралы ғылыми-теориялық

зерттеулер.

Қазақстан Республикасында мектептегі музыкалық тәрбие

мен білім беру жаппай жүйесі. Музыка сабағы оқушыларға

музыкалық тәрбие мен білім берудің негізі ретінде.

Балаларға музыкалық тәрбие мен білім берудегі негізгі

педагогикалық категориялар. Мектептегі музыкалық білім

берудің оқыту мен тәрбиелік ұстанымдары. Мектептегі

музыкалық білім берудің оқыту мен тәрбиелеу әдістері.

1.3. Тақырып. Балалар музыкалық тәрбиесінің

әдістемесі: отандық және шетел педагог-музыканттардың

озық тәжірибесі

Түрлі педагогикалық жүйесіндегі музыкалық тәрбиесі.

Жүйелер: Д.Кабалевский, Карл Орф, Мария Монтесорри, Золтан

Кодаи, Вальдорф жүйесі. Әдістер: Шиничи Судзуки,

Никитиндер,Павел Тюленев, Хелен Хайнер и және б.

69

1.4.Тақырып. Оқушылардың музыкалық дамуы және

жас ерекшеліктері

Оқушылардың музыкалық тәрбие берудің психология-

педагогикалық негіздері. Мектептің төменгі және орта буын

жасындағы балалардың жалпы және музыкалық дамуының

психофизиологиялық заңдылықтары. Музыкалық қабілет.

1.5 .Тақырып. Замануи мектептің музыка мұғалімі

Мектепте музыкалық-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру.

Музыка мұғалімінің атқаратын қызметтері. Музыка

мұғалімінің құзіреттілігі. Музыка мұғалімінің педагогикалық

қызметінің кәсіби бағыттылығы. Музыка мұғалімінің

жобалаушылық және зерттеушілік қызметі. Қазақстанда және

шел елдерде музыка мұғалімдердің және жаңашыл-

педагогтардың алдыңғы қатарлы тәжірибесі.

1.6. Тақырып. Қазақстан Республикасында қазіргі

кезеңде қолданыста бар музыка оқу бағдарламаларының

сипаттамасы Бастауыш мектептегі музыка сабағының типтік

бағдарламасы және оқу әдістемелік кешен. Музыка

бағдарламаларының мазмұндық сипаты (1-4 сыныптар) Жалпы

білім беретін орта мектептің типтік музыка бағдарламасы және

оқу әдістемелік кешені. Музыка бағдарламаларының мазмұндық

сипаты (5-6 сыныптар).

Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім беру Академияcы

мен «Назарбаев зияткерлік мектеп» білім беру орталығы

негізінде құрастылған музыка пәні бойынша оқу бағдарламасы.

МУЗЫКА САБАҒЫНДАҒЫ ОҚЫТУ МЕН ТӘРБИЕ

ПРОЦЕСІ. ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ

2.1. Тақырып. Музыка сабағы мектеп пәні және өнер

пәні ретінде

Оқу әдістемелік құжаттар: типтік бағдарлама, оқулық,

әдістемелік нұсқау, жылдық күнтізбелік жоспар, сабақ жоспары,

сабақ жоспарының конспектісі, сабаққа арналған дидактикалық

материалдар.

Музыка сабағындағы оқу-тәрбие процесі. Музыка сабағына

қойылатын дидактикалық, тәрбиелік және дамытушылық

талаптар. Оқыту түрі мен формасы. Музыка сабақтарының

типтері. Дәстүрлі емес музыка сабақтары. Музыка сабақтары

70

және оның құрылымдық компоненттері. Музыка сабағының

тұтастығы. Сабақтың музыкалық драматургиясы.

Музыка сабағын жоспарлау, дайындау, жүргізу

технологиясы. Мектеп репертуарын іріктеудегі ғылыми-

әдістемелік талаптар. Сабақ жоспарының конспектісін

дайындау. Музыка сабағын талдау. Оқушылардың білімін

есепке алу және бағалау (диагностика).

Музыка сабағында дидактикалық және тәрбиелік әдістер.

Музыка сабақтарындағы қазіргі заманғы білім берушілік және

компьютерлік технологиялар. Музыка сабағында интербелсенді

әдістерді пайдалану. Музыка кабинеті мен оны жабдықтауға

қойылатын стандарттық талаптар

2.2. Тақырып. Музыка сабағының тұтастылық негізі -

музыкалық іс әрекет түрлерінің байланысы

Музыканы тыңдау - музыка сабағындағы оқушылардың

музыкалық іс әрекеті ретінде. Музыканы тыңдау процесін

ұйымдастырудың әдісі мен тәсілі. Оқушылардың музыка

тыңдауын ұйымдастыру әдістемесі: оқушылардың музыка

тыңдауға дайындығы, тыңдалған музыкалық шығарманы

талдау, музыкалық шығарманы қайта тыңдау.

Музыка сабағындағы хормен ән салу оқушылардың

вокалдық-хор орындаушылық іс әрекетінің бірі ретінде. Негізгі

вокалдық-хор дағдылары. Вокалдық-хор іс әрекетінің түрлері,

әншілік процеске дайындық және әуендету, әнді үйрету, әнді

орындау, аспаптық шығармалардан үзінділерді вокализациялау.

Балалардың әншілік дамуындағы вокалдық-хор жаттығулар мен

қысқа қайырымдар. Музыка сабағында әнді үйрету әдістемесі.

Музыка сабағындағы музыкалық сауатты оқушылардың

музыкалық іс әрекетінің түрі ретінде. Музыка білімінің

негіздерін игерудің әдісі мен тәсілі.

Оқушылардың музыка сабағындағы шығармашылық іс

әрекеті: музыкалық ырғақтық қимылдар, ән сүйемелін

музыкалық аспаппен орындау, суырып салма (импровизация),

шығармашылық тапсырмалар. Балалардың шығармашылық іс

әрекетін ұйымдастырудың әдісі мен тәсілі.

2.3. Тақырып. Негізгі және бастауыш мектепте

музыканың оқытудың әдістемелік ерекшеліктері Бастауыш мектептің музыка сабағында типтік

бағдарламаның мазмұнын жүзеге асыру. 1-4 сыныптарында

музыканы оқытудың әдістемелік ерекшеліктері.

71

Жалпы білім беретін орта мектеп музыка сабағында типтік

бағдарламаның мазмұнын жүзеге асыру. 5-6 сыныптарында

музыканы оқытудың әдістемелік ерекшеліктері.

Музыка сабағындағы интеграция және пәнаралық байланыс.

Оқушылардың білім алу сапасын бағалаудың жаңа талаптары:

критериалдық, формативтік және суммативтік бағалау. Музыка

сабағында ақпараттық-коммуникативтік (АКТ) технологиялар.

2.4. Тақырып. Музыка сабағын жоспарлауына және

жүргізуіне қойылатын жаңа талаптар

«Назарбаев Зияткерлік мектеп» базасының негізінде «Білім

беру бағдарламалар Орталығы» құрастырған музыка пәнінің

ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспарларды зерттеу және талдау.

ОҚУШЫЛАРДЫҢ СЫНЫПТАН ТЫС УАҚЫТТАҒЫ

МУЗЫКАЛЫҚ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ

МЕН МАЗМҰНЫ

3.1.Тақырып. Сыныптан тыс музыкалық жұмыстарды

ұйымдасты-ру және өткізу әдістемесі

Сыныптан тыс музыкалық жұмыстардың жаппай түрі:

күнтізбелік мектеп жоспарлары, тақырыптық және кешенді

музыкалық материалдар. Оқушылардың тынығуын

ұйымдастырудың сауықтық формасы. Музыкалық фестиваль

мен конкурстар. Іс шараларды күнтізбелік тақырыптық

жоспарлау. Сыныптан тыс іс шараның конспект-жоспары.

Музыкалық жұмыстардың үйірмелік түрлері: хор үйірмесі,

жеке ән салу үйірмесі, мектеп оркестрі немесе халық аспаптар

оркестрі, балалар фольклорлық ансамбілі, вокалдық-аспаптық

топтар немесе ансамбльдер. Балалар музыкалық театры. Оқу-

әдістемелік құжат. Музыкалық жұмыстардың үйірмелік түрі:

хор үйірмесі, жеке ән салу үйірмесі, мектеп оркестрі немесе

халық аспаптар ансамбілі, балалар фольклорлық ансамбілі,

вокалдық аспатық топтар немесе ансамбльдер. Балалар

музыкалық театры. Оқу-әдістемелік құжаты.

Отбасында балалар музыкалық тәрбиесін ұйымдастыру

жолдары. Балалар тәрбиесіндегі музыкотерапия.

3.2. Тақырып. Қосымша музыкалық білім беру жүйесі

Музыка өнерін тереңдете оқытатын жалпы білім беретін

орта мектеп (гимназия). Балалар музыка студиясы. Балалар

72

музыка мектебі немесе өнер мектебі. Балалар филармониясы.

Балалар және жастар шығармашылығының Орталықтары.

Практикалық сабақтар тақырыптарының үлгі тізбесі

1. Музыканың тәрбиелік, білімділік және дамытушылық

мүмкүндіктер туралы кұрылмыдық моделін құрастыру

және өз түсінігін беру. 2. Білім алушылардың музыкалық тәрбиесінде

педагогикалық категориялардың байланысын көрсету

( музыка сабағының негізінде). 3. Бастауыш және орта мектеп балаларының жалпы және

музыкалық даму. Жас ерекшеліктерін кесте арқылы

құрастыру және өз түсінігін беру. 4. Оқыту және музыкалық тәрбие әдістерді кестеде бөліп

көрсету. Оқу кезеңдегі жетекші әдістердің әрекетін

модельдеу. 5. Музыка мұғалімінің құрылымдық моделін дайындау мен

презентация. Презентация тақырыбы «Музыка мұғалімі

қандай болуы тиіс?». 6. Музыка сабағынан авторлық бағдарлама дайындау, оның

мазмұнын негіздеу мен презентация. 7. Музыка сабағының құрылымы. Сабақ типтерін есепке ала

отырып музыка сабағының жоспар-конспектісін дайындау

мен мазмұнын негіздеу 8. «Менің музыка сабағым» тақырыбына іскерлік ойын

ұйымдастыру және жүргізу. 9. Қандай-да болмасын музыкалық шығарма негізінде

музыканы тыңдау әдістемесін дайындау және курстастары

арасында оның презентацияын өткізу. 10. Таңдаған әннің үйрету әдістемесін дайындау және

курстастарының арасында үйрету процесін ұйымдастыру. 11. Музыка сабақтардың типтерінін ерекшеліктерін ашу. 12. Музыка мұғалімі және оқу әдістемелік құжаттар. 13. Музыка сабағында білім беру және компьютерлік

технологияларды пайдаланудың мүмкіндіктері. Сабақ

құрылымы, дәлелдеу және презентация жасау. 14. Сыныптан тыс бір іс шараның жоспар-конспектісін

дайындау мен мазмұнын негіздеу. 15. Кез келген сыныптың бір тоқсанының үлгісінде

73

күнтізбелік жоспарын құрылымдау және презентациялау. 16. Музыка пәні бағдарламасының негізінде балалар

музыкалық аспаптарда ойнауды оқытудың әдістемесін

құру және курстастар алдында презентация жасау. 17. Музыка пәні бағдарламасының негізінде музыкалық

ритмикалық қимылдарды, пластикалық әуендетуді үйрету

әдістемесін құру және курстастар алдында презентация

жасау. 18. Суырыпсалманы жасауды үйрету әдістемесін құрастыру

және курстастар алдында презентация жасау. 19. Музыка мұғаліміне кәсіби дайындығына қойылатын

қазіргі заман талаптары 20. Музыка сабағында дәстүрлі және интербелсенді оқыту

әдістерді қолдануды модельдеу 21. Шетел балалар музыкалық тәрбие беру педагогикалық

жүйелерін талдау 22. Құзыретті музыка мұғалімін даярлау 23. «Назарбаев Зияткерлік мектеп» базасында даярланған

музыка бағдарламасының мазмұны мен әдістемелік

талаптаты 24. Музыка сабағының дәстүрлі және замануи түрлері мен

формалары 25. Музыка сабағында музыкалық іс-әрекеттер түрлері мен

жұмыс әдістемесі 26. Мектепте сабақтан тыс музыкалық жұмыстарының

формалары 27. Балалар музыкалық тәрбиесіндегі музыкатерапия

формалары.

Студенттердің өз бетімен дайындалу тақырыптарының үлгі

тізбесі

1. Оқұшылардың музыкалық білім және педагогикалың

негізгі категориялар. 2. Музыка өнерінің функциялық мүмкіндіктері. 3. Бастауыш мектеп оқушылардың музыкалық дамудың

ерекшелігі. 4. Орта және жоғары мектеп оқушылардың музыкалық

дамудың ерекшелігі. 5. Музыка мұғалімінің зерттеушілік және эксперменталді

74

әрекеттері. 6. Музыка мүғалімінің құзыреттілігі. Музыка мұғаліміне

қойылатын қазіргі заман талаптары. 7. Музыка мұғалім әрекетіндегі Мемлекеттік білім беру

стандарты және негізгі білім беру құжаттары. 8. Музыка сабағында оқушыралдың білімін бағалау және

үлгірімін бақылау. 9. Музыка сабағында оқушылардың музыкалық әрекеттер

түрлерінің негізгі сипаттамасы. 10. Музыкак сабағында оқыту және тәрбиелеу принциптерін

жүзеге асыру. 11. Музыка сабағында оқыту және тәрбиелеу әдістерін

қолдану. 12. Музыка сабағына қойылатын қазіргі заман талаптары. 13. Музыка сабағының құрылымы және типтері. 14. Оқұшылар дамуында ықпал ететін музыкалық

тәрбиесінің сабақтан және мектептен тыс түрлері

(формалары). 15. Мектепте үйірме түрлерін ұйымдастыру ерекшеліктері. 16. Дәстүрлі және интербелсенді оқыту әдістері 17. Жалпы орта мектеп замануи музыка мұғалімінің моделі 18. Музыка сабағын проектілеу және жүргізу 19. Жаңа талаптарға сай музыка пәнін даярлау технологиясы 20. Сабақтан тыс өтетін музыкалық шараларды құрастыру

талаптары

Курстық жұмыстардың үлгілік тақырыптары

1. Музыка мұғалімінің тәжірибелік-зерттеушілік қызметі. 2. Музыка мұғалімінің ұйымдастырушылық қызметі. 3. Бастауыш сынып оқушыларымен вокалдық-хор

жұмыстары. 4. Жалпы білім беретін орта мектептегі оқушылармен орта

және жоғарғы сыныптарымен вокалдық-хор жұмысы 5. Дұрыс интонациялай алмайтын оқушылармен жұмыс

жүргізу мазмұны 6. Мутациялық кезеңде оқушылармен вокалдық-хор

жұмыстарын жүргізу ерекшеліктері. 7. Бастауыш сынып оқушылары арасында музыканы

тыңдауды ұйымдастыру.

75

8. Бастауыш мектепте балалар музыка аспабында ойнауды

ұйымдастыру. 9. Бастауыш сынып оқушыларының музыка сабағындағы

шығармашылық әрекеті. 10. Музыка сабағындағы компьютерлік технологияларды

пайдалану. 11. Музыка сабағында білім беру технологияларды

пайдаланудың тиімділігі (нақтылы бір технология

негізінде) 12. Музыка сабағында интербелсенді әдістерді пайдаланудың

тиімділігі (нақтылы бәр-екі әдіс негізінде) 13. Бастауыш мектепте музыка сабағына арналған типтік

бағдарламаның мазмұндық сипаты. 14. Жалпы білім беретін орта мектептегі музыка сабағына

арналған типтік бағдарламаның мазмұндық сипаты. 15. Музыка сабағының жоспар конспектісін дайындаудың

әдістемелік технологиясы 16. Музыка сабағын өткізудегі жоспар конспектінің маңызы. 17. Балалар дауысы, оның ерекшеліктері, даму кезеңдері. 18. Музыка сабағындағы әс ірекет түрлері. 19. Музыка сабағында техникалық оқу құралдарын қолдану. 20. Мектепте күнтізбелік іс-шараларды ұйымдастыру және

өткізу. 21. Жеткіншектер арасында музыкалық сауықтық іс

шараларды ұйымдастыру және өткізу. 22. Мектепте музыкалық фестивальдер мен конкурстарды

ұйымдастыру және өткізу. 23. Жалпы білім беретін мектепте балалар музыкалық театрын

ұйымдастыру. 24. Музыкалық экскурсиялар - мектептегі оқушылар арасында

сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың маңызды

түрі ретінде. 25. Бастауыш сатыдағы музыка пәнінің басқа пәндермен

пәнаралаық байланысы. 26. Балалар тәрбиесінде музыкотерапияны пайдаланудың

тиімділігі (балалардың нақтылы бір жасы негізінде)

76


Заңнамалық құжаттар:

1. Білім туралы. Қазақстан Республикасының заңы.

24.10.2011. 2. Правила организации учебного процесса по кредитной

технологии обучения. № 152. От 20.04.2011. 3. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің

2008 жылғы 18 наурыздағы № 125 «Жоғары оқу

орындарында білім алушылардың үлгеріміне ағымдық

бақылау, аралық және қорытынды аттестаттау өткізудің

Үлгі ережесі» бұйрығына 2010 жылында өзгерістер

енгізілген (ҚР БжҒМ 2010 жылғы 13 сәуірдегі № 168

ережесі. 4. Типтік оқу жоспары. Бакалавриат. Мамандығы: 5В010600

-Музыкалық білім. 16. 08 2016. №343.

Негізгі әдебиеттер: 1. Абдуллин Э.Б. Теория музыкального образования.

М., 2004. 2. Абдуллин Э.Б. Николаева Е.В. Методика музыкального

образования. М.: Музыка, 2006. 3. Алиев Ю.Б. Настольная книга учителя-музыканта.

М., 2000. 4. Апраксина О.А.О праве учителя на эксперимент

//Музыкальное воспитание в школе.- М., 1978. 5. Апраксина О.А. Алиев. Ю.Б., и др. Методические

рекомендации к урокам музыки. М., 1971. 6. Апраксина О. А. Методика музыкального воспитания в

школе. М., 1983. 7. Арчажникова Л.Г. Профессия – учитель музыки. М., 1984. 8. Асафьев Б.В. Избранные статьи о музыкальном

просвещении и образовании.- Л., 1973. 9. Безбородова Л.А., Алиев Ю.Б. Методика преподавания

музыки в общеобразовательных учреждениях. – М., 2002. 10. Бекмухамедов Б.М. Научно-методические основы

творческого развития будущих учителей музыки в системе

высшего педагогического образования. Алматы, 2010. 11. Джердималиева Р.Р. Научно-педагогические основы

методической подготовки учителя музыки в системе

высшего образования.- Алматы: Гылым, 1997.

77

12. Джердималиева Р.Р. Организация самостоятельной работы

студентов оп методике музыкального воспитания: учебное

пособие.- Алма-Ата, 1991. 13. Дмитриева Л.Г., Черноиваненко Н.М. Методика

музыкального воспитания в школе.- М.:Просвещение,

1989 14. Дүйсембінова Р.К . Музыкалық білім беру педагогикасы,

Талдықорған, 2006 15. Касенова Р.К., Танкешова Ф.С. Музыкалық білім беру

әдістемесі: оқулық-Шымкент қаласы, 2008. 16. Кабалевский Д.Б. Как рассказывать детям о музыке?

М.,1977. 17. Колесникова Г.А Профессиональная компетенция учителя

музыки: теория и практика. Алматы:КазНУ, 2007. 18. Кульманова Ш. Б. Теория и практика воспитания младших

школьников средствами казахской народной музыки

(монография) А.,1999. 19. Момбек А.А. Инструментальная подготовка учителя

музыки: методология, теория и практика.Алматы, 2004. 20. Мукеева Н.Е., Досмұратова К.К. Бастауыш сыныпта

музыкалық білім беру негіздеріне интеграциялық қатынас

қатынас (оқу-әдістемелік құрал) Ақтөбе, 2003 21. Подласый И.П. Педагогика Новый курс: Учебник для студ.

пед. вузов: В 2 кн.- М., 2000. 22. Садыкова Р.Ш. Развитие креативной личности педагога-

музыканта: теория и практика Чимкент: Нурлы бейне,

2008. 23. Мендіаяқова Қ.М., Қарамолдаева Г. Мектепте музыка

тәрбиесін беру әдістемесі.- Алматы: Альфараби, 1997. 24. Осеннева М.С., Безбородова Л.А. Методика музыкального

воспитания младших школьников. М., 2001. 25. Сағынтаев П., Шәкірбаева А. «Бастауыш сыныптарда

музыкалық тәрбие беру әдістері» Алматы .,1996. 26. Сергеева Г.П. Практикум по методике музыкального

воспитания. М., 2000. 27. Спанов Ө. Оқушылардың халық аспаптар оркестрі

/Методикалық нұсқау/ Алматы, 1988. 28. Сүлейменова Б. Музыка сабағында оқушылардың

шығармашылығын дамытудың тиімді жолдары //

«Шығармашылық мамандықтардың кәсіби педагогтарын

78

дайындаудың тиімді бағыттары» атты халықаралық

ғылыми практикалық конференциясының материалдары.

Шымкент,.2009 29. Сұлтанова Н.К. Музыка сабағын жоспарлау және

модельдеу. Алматы, 2010 30. Халабузарь П.В., Попов В.С. Теория и методика

музыкального воспитания. М., 2000. 31. Хрестоматия по методике музыкального воспитания. Сост.

О.А.Апраксина.- М., 1987.


1. Алиев Ю.Б. Пение на уроках музыки. - М., 2005 2. Ершова А., Букатов В. Режиссура урока, общения и

поведения учителя.//Искусство в школе 1999.№№4,5. 3. Ивановская С. Как рождается урок музыки.// Искусство в

школе.1997, №3. 4. Музыкальное образование в Казахстане. Вып.П.

(Составители Р.Джердималиева, А.Момбек, З.Ахметова).

Алматы, 2006. 5. Музыкальное образование в Казахстане. Вып.Ш.

(Составители: Р.Джердималиева , А.Момбек, З.Ахметова).

Алматы, 2007. 6. Кабалевский Д.Б. Основные принципы и методы

программы по музыке для общеобразовательной школы

//Программы для общеобразовательных учреждений.

- М.: Музыка. 1994. 7. Копылова А.В. Технология урока искусства. М., 2004. 8. Лаптев И.Г.Детский оркестр в начальной школе: Книга для

учителя. М., 2001. 9. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

школы. /Кульманова Ш.Б. и др. 2 изд. - Алматы: Атамура.

2012. (на каз.языке) 10. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

школы. /Валиуллина Р., Маханова А.. и др. 2 изд. -

Алматы: Атамұра. 2012. 11. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

школы. /Гаук Л.Н, Яковлева И.Г. - Алматы: Алматы-

китап. 2008. 12. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

79

школы. /Уралазиева М.. - Алматы: Алматы-китап. 2008.

(на каз.языке) 13. Музыка. Учебник для 4 класса общеобразовательной

школы. /Кульманова Ш.Б., Сулейменова Б.Р..

2 изд. - Алматы: Атамура. 2011. (на каз.языке) 14. Музыка. Учебник для 4 класса общеобразовательной

школы. /Валиуллина Р., Маханова А.. 2 изд. - Алматы:

Атамура. 2011. 15. Николаева Е.В. Особенности оценки успеваемости

учащихся на уроках музыки.//Музыкальное воспитание в

школе. Вып.14.Сб.ст./Сост. О.А.Апраксина. М.,1979. 16. Программа по музыке для У классов каз общеобр.школы.

/Рук. Б.Гизатов, сост. Р.Джердималиева, Г.Карамолдаева.

Алма-Ата:Рауан, 1990. 17. Стулова Г.П. Теория и практика работы с детским хором.

Уч.пос. М.,2002. 18. Струве Г.А. Школьный хор. Книга для учителя. М.,1981. 19. Суслова Н.В. Игра по нотам. // Искусство в школе. 2001.

№ 2. 20. Райымбергенов А. и др. Программа «Мурагер». Алматы.,

1993. 21. «Музыка» типтік оқу бағдарламасы (бастауыш мектеп)

Алматы, 2010, 2013, 2015. 22. «Музыка» типтік оқу бағдарламасы (орта мектеп)

А., 2000, 2013, 2015. 23. Школяр Л.В. Музыка-дети-родители // Музыка в школе.

1983.№ 1. 24. Фурсова Г. Музыкальный театр в начальной школе.

// Искусство в школе.М.,1997. №4

Интернет ресурсы:

1. Алиев Ю.Б., Романов Б. Методика музыкального

воспитания детей от детского сада - к начальной школе.

НПО: Модекс, 1998 г. http://www.chtivo.ru/book/21581/

2. Сергеева Г.П. Практикум по методике музыкального

воспитания в начальной школе. М.:Академия, 2000. – 128. http://www.twirpx.com/file/967544/

3. Санина Н.А. Патриотическое воспитание на уроках

музыки в начальной школе.

80

http://festival.1september.ru/articles/314531/ 4. Ткачева А.В. Инновационные подходы в организации

музыкального образования в общеобразовательной школе. http://festival.1september.ru/articles/210489/

5. Рождествина Л.А. Применение игровой методики

обучения детей пению О.В. Кельцер на уроках сольного и хорового пения в

младших классах детской музыкальной школы.

http://vdohnovlennye.ru/?page_id=6672 6. Музыкотерапия. http://svetan.ru/musikoterapia.html 7 Методика преподавания музыки. Практические занятия по

методике преподавания музыки http://www.orenipk.ru/kp/distant_vk/docs/2_2_1/metod_muzik

a.html 8 Внеурочная деятельность как условие воспитание

музыкальной культуры школьников.

http://pedsovet.su/publ/164-1-0-1308 9 Современный урок музыки, его типы и структура.

http://5fan.ru/wievjob.php?id=62701 10 Виды музыкальной деятельности на уроках музыки в

школе. http://kalashnikova-irina.ru/met/metod/vidy-muzy-kal-

noj-deyatel-nosti-na-uro

81

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ

КАЗАХСТАН


МРМ 3205 МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ МУЗЫКИ


3 кредита


82

1. РАЗРАБОТАНА И ВНЕСЕНА Казахским государственным

женским педагогическим университетом

2.СОСТАВИТЕЛЬ:

Кульманова Ш.Б. – доктор педагогических наук, профессор

3. РЕЦЕНЗЕНТЫ:

Колесникова Г.А. – кандидат педагогических наук, доцент

Северо-Казахстанского государственного университета имени

М.Козыбаева

Султанова М.С. – кандидат педагогических наук, и.о.проф.

Казахского женского педагогического университета




2016 года.










2016 года.




83


Курс «Методика преподавания музыки» является базовым

в подготовке студентов-бакалавров к будущей педагогической

деятельности в качестве учителя музыки. Его назначение -

обеспечить качественную методическую подготовку молодых

специалистов для работы в общеобразовательной школе,

организации учебно-воспитательной работы на уроках музыки

и внеклассных музыкальных мероприятий.

С целью реализации поставленных задач в области

музыкального образования подрастающего поколения на

современном этапе развития общества, настоящий курс

учитывает знания, предусмотренные типовым учебным планом

специальности 5В010600-Музыкальное образование.

Обязательным условием для полноценного овладения

методикой преподавания музыки является:

- знание дисциплин историко-теоретического цикла (основы

теории музыки, гармония, сольфеджио, история казахской и

мировой музыки и др.);

- владение исполнительскими дисциплинами (основной

музыкальный инструмент, хоровое дирижирование, игра на

синтезаторе, практикум по школьному песенному репертуару,

постановка голоса);

- знание психологии и педагогики.

Соответственно типового плана, еще одним важным

условием обеспечения качества знаний по методике

преподавания музыки, является курсовая работа. Курсовая

работа выполняется студентами самостоятельно в процессе

изучения дисциплины и публично защищается.

Курс методики закладывает научно-методические основы,

которые необходимы учителю музыки в дальнейшем

самообразовании, самосовершенствовании личностных качеств

и поднятия уровня компетентности в музыкально-

педагогической деятельности.

В соответствии с требованиями кредитной системы

обучения курс выстроен на основе модулей, каждый из

которых объединяет близкий по содержанию дидактический

материал. Такой подход позволит студентам более эффективно

осваивать теоретический материал, выстроить программу

84

самоподготовки и продуктивной реализации полученных

знаний на практике.

Типовым учебным планом предусмотрено изучение

дисциплины в пятом семестре, на которую выделено 3 кредита.

Студенты третьего курса, до педагогической практики, должны

получить необходимые теоретические и методические знания и

умения.

Содержание типовой учебной программы дисциплины

структурировано на три модуля:

- первый модуль «Общетеоретические основы методики

преподавания музыки» предполагает 1,5 кредита;

- второй модуль «Процесс обучения и воспитания на

уроках музыки. Методика преподавания» - 1 кредит;

- третий модуль «Организацция и содержание

музыкальной деятельности школьников во внеурочное время»

- 0,5 кредита.

Данная дисциплина, в результате изучения, должна

способствовать формированию у студентов таких общих

компетенций, как инструмен-тальная, межличностная,

системная, а также предметных компетенций.

Видами работ на занятиях могут быть: выполнение

лабораторно-практических, контрольных работ, написание

рефератов, эссе, составление дидактических кросвордов и

ребусов, коллоквиумы, тестирование по темам, разработки

план-конспекта уроков музыки и внеклассных музыкальных

мероприятий, проведение в игровой форме, с использованием

традиционных и интерактивных методов обучения на уроках

музыки среди однокурсников, защита курсовых работ и другие

виды работ определяемые преподавателем.

Формами итогового контроля могут быть тестирование,

письменный или устный экзамены.

С целью повышения качества образовательного уровня

студентов, в процессе изучения дисциплины, можно

использовать традиционную систему обучения, эффективные

образовательные и компьютерные технологии, аудио-видео

технику для демонстрации концертных и обучающих

видеофильмов, электронных учебников, учебных и учебно-

методических пособий.

85

ТЕМАТИЧЕСКИЙ ПЛАН ДИСЦИПЛИНЫ

Модуль I. Общетеоретические основы методики

преподавания музыки Тема 1.1. Предмет, цель и задачи курса «Методика

преподавания музыки» Тема 1.2. Теоретические основы преподавания музыки в

школе Тема 1.3. Методика музыкального воспитания детей:

передовой педагогиический опыт отечественных

и зарубежных педагогов-музыкантов Тема 1.4. Возрастные особенности и музыкальное развитие

учащихся Тема 1.5. Учитель музыки современной школы Тема 1.6. Характеристика учебных программ по музыке,

действующих на современном этапе в

Республике Казахстан Модуль II.

Процесс обучения и воспитания на уроках

музыки. Методика преподавания

Тема 2.1. Урок музыки как школьный предмет и предмет

искусства Тема 2.2. Взаимосвязь видов музыкальной деятельности –

основа целостности урока музыки Тема 2.3. Методические особенности преподавания

музыки в начальной и основной школах Тема 2.4. Современные требования к планированию и

проведению урока музыки Модуль

III. Организация и содержание музыкальной

деятельности школьников во внеучебное время

Тема 3.1. Методика организации и проведения

внеклассной музыкаль-ной работы Тема 3.2. Музыкатерапия как средство сохранения

физического и психического здоровья детей

86

СОДЕРЖАНИЕ ДИСЦИПЛИНЫ

ВВЕДЕНИЕ

Курс «Методика преподавания музыки» выполняет

ведущую роль в образовании будущего учителя музыки, в

подготовке его к практической деятельности. Содержание его

включает научно-теоретические и методические знания,

раскрывающие особенности преподавания предмета «Музыка»,

организации внеклассных и внешкольных видов музыкальных

работ среди учащихся.

Данная дисциплина определяется целями нашего

государства в подготовке высококвалифицированных

компетентных в своей области знаний учителей музыки и

входит в целостную систему педагогических наук.

Цель - подготовка студентов к будущей музыкально-

педагогической деятельности в качестве учителя музыки в

образовательных учреждениях, владение методиками,

методами, приемами обучения и воспитания школьников.

Задачи курса способствуют:

1. формированию готовности к музыкально-педагогической

деятельности в общеобразовательной школе;

2. накоплению багажа теоретических и методических

знаний, умений и навыков организации и проведения уроков

музыки, внеклассной учебно-воспитательной работы;

3. формированию конструктивных, музыкально -

исполнительских, комму-никативных, организаторских,

исследовательских умений и навыков;

4. стимулированию творческого отношения студентов к

своей будущей профессии – учитель музыки.

«Методика преподавания музыки» имеет свою историю

становления и развития как вузовской дисциплины. Большой

вклад в ее развитие внесли:

- ученые советского периода: Апраксина О.А., Абдуллин

Э.Б., Алиев Ю.Б., Асафьев Б.В., Белобородова В.К., Безбородова

Л.А., Гродзенская Н.Л., Дмитриева Л.Г., Румер М.А., Николаева

Е.В., Кабалевский Д.Б., Рапацкая Л.А., Шацкая В.Н., Яворский

Б.Л. и другие;

87

- ведущие ученые и педагоги Казахстана: Балтабаев М.Х.,

Джердимали-ева Р.Р., Кульманова Ш.Б., Бекмухамедов Б.М.,

Карамолдаева Г.Ж., Касенова Р.К, Колесникова Г..А., Садыкова

Р.Ш., Сулейменова Б.Р., Султанова М.С. и многие другие.

В результате изучения дисциплины «Методика преподавания

музыки» студент должен овладеть следующим минимумом

знаний, умений и навыков.

Должен знать:

- основы методики преподавания музыки в начальных и

средних классах;

- особенности профессионально-педагогической

деятельности учителя в условиях общеобразовательной школы;

- содержание альтернативных программ и типовой

программы по музыке;

- организационные формы внеучебной музыкальной

работы в школе.

Должен уметь:

- использовать полученные теоретические и методические

знания на практике;

- разрабатывать индивидуальный календарный рабочий

учебный план работы, планировать и составлять план-

конспекты уроков музыки и внеклассной работы;

- проводить пробные уроки музыки и внеклассные

мероприятия.

Иметь навыки:

- подбирать простой аккомпанемент к школьным

песням;

- выразительно, соответственно художественного образа,

исполнять школьные песни.

- владеет и может использовать в процессе разучивания

песни с учащимися вокально-хоровые навыки.

Быть компетентным: использовать полученные знания в

области школьного музыкального образования, в процессе

обучения, в практике жизни.

Пререквизиты курса – педагогика, психология, историко-

теорети-ческие и исполнительские дисциплины, история

школьного музыкального образования.

Постреквизиты курса – педагогическая практика,

исполнительское мастерство учителя музыки.

88


ОБЩЕТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ МЕТОДИКИ

ПРЕПОДАВАНИЯ МУЗЫКИ

Тема 1.1. Предмет, цель и задачи курса «Методика

преподавания музыки»

Курс «Методика преподавания музыки» в системе

профессиональной педагогической подготовки учителя музыки.

Предмет, цель и задачи дисциплины. «Методика преподавания

музыки» в школе как наука о музыкальном воспитании детей и

ее связь с другими научными дисциплинами. Единство задач

курса «Методика преподавания музыки» и дисциплин,

участвующих в вузовской подготовке учителя музыки.

Тема 1.2. Теоретические основы преподавания музыки в

школе и средство воспитания Полифункциональность музыки. Проблемы музыкального

воспитания детей на современном этапе развития общества.

Цели и задачи школьного музыкального образования.

Воспитательные и образовательные возможности музыки.

Научно-теоретические исследования проблем музыкального

воспитания детей и методики преподавания музыки в школе.

Система общего школьного музыкального воспитания и

образования в РК. Урок музыки - основа музыкального

воспитания и образования школьников.

Основные педагогические категории в музыкальном

воспитании и образовании детей. Принципы обучения и

воспитания в школьном музыкальном образовании. Методы

обучения и воспитания в школьном музыкальном образовании.

Тема 1.3. Методика музыкального воспитания детей:

передовой педагогиический опыт отечественных и

зарубежных педагогов-музыкантов Музыкальное воспитание в разных педагогических

системах.Системы: Д.Кабалевского, К.Орфа, Марии

Монтесорри, Золтана Кодаи, Вальдорфская система. Методы:

Шиничи Судзуки, Никитиных, Павла Тюленева, Хелен Хайнер

и др.

Тема 1.4. Возрастные особенности и музыкальное

развитие учащихся

89

Психолого-педагогические основы музыкального

воспитания школьников. Психофизиологические

закономерности общего и музыкального развития детей

младшего и среднего школьного возраста. Музыкальные

способности.

Тема 1.5. Учитель музыки современной школы

Организация музыкально-воспитательной работы в школе.

Функциональные обязанности учителя музыки. Компетентность

учителя музыки. Профессиональная направленность

педагогической деятельности учителя музыки. Проектировочная

и исследовательская деятельность учителя музыки. Передовой

опыт учителей музыки и педагогов-новаторов Казахстана и

зарубежья.

Тема 1.6. Характеристика учебных программ по

музыке, действующих на современном этапе в Республике

Казахстан Типовая программа по музыке и учебно-методический

комплекс для начальной школы. Содержательная

характеристика программы по музыке (1-4 классы). Типовая

программа по музыке и учебно-методический комплекс для

основной школы. Содержательная характеристика программы

по музыке (5-6 классы).

Программа по музыке, разработанная на базе Национальной

Академии образования им. Ы.Алтынсарина и Центра

образовательных программ (ЦОП) при «Назарбаев

интеллектуальные школы».

ПРОЦЕСС ОБУЧЕНИЯ И ВОСПИТАНИЯ НА УРОКАХ

МУЗЫКИ. МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ

Тема 2.1. Урок музыки как школьный предмет и

предмет искусства Учебно-методическая документация: типовая программа,

учебник, методические пособия, годовой календарный план,

поурочный план- конспект урока, дидактические материалы к

уроку.

Учебно-воспитательный процесс на уроках музыки.

Дидактические, воспитательные и развивающие требования к

уроку музыки. Виды и формы обучения. Типы уроков музыки.

Нестандартные уроки музыки. Урок музыки и его структурные

90

компоненты. Целостность урока музыки. Музыкальная

драматургия урока.

Технология планирования, подготовки и проведения урока

музыки. Научно-методические требования к отбору школьного

репертуара. Проектирование (разработка) поурочного плана-

конспекта урока музыки. Анализ урока музыки. Диагностика

знаний и умений обучающихся.

Дидактические методы и методы воспитания на уроках

музыки. Современные образовательные и компьютерные

технологии на уроках музыки. Интерактивные методы

обучения на уроках музыки. Кабинет музыки и стандартные

требования к его оформлению.

Тема 2.2. Взаимосвязь видов музыкальной деятельности

– основа целостности урока музыки

Слушание музыки как вид музыкальной деятельности

учащихся на уроках музыки. Методы и приемы организации

процесса слушания музыки. Методика проведения слушания

музыки учащимися: подготовка учащихся к слушанию музыки,

показ музыкального произведения, анализ прослушанного

музыкального произведения, повторное слушание музыкального


Хоровое пение как вид исполнительской вокально-хоровой

деятель-ности учащихся на уроках музыки. Основные

вокально-хоровые навыки. Виды вокально-хоровой работы на

уроках музыки: настройка на певческий процесс и распевание,

разучивание песни, исполнение песни, вокализация фрагментов

инструментальных произведений. Вокально-хоровые

упражнения и распевки в певческом развитии детей. Методика

разучивания песни на уроке.

Музыкальная грамота как вид музыкальной деятельности

учащихся на уроках музыки. Методы и приемы организации

усвоения музыкальных знаний.

Творческая деятельность учащихся на уроках музыки:

музыкально-ритмические движения, сопровождение песен

игрой на музыкальных инструментах, импровизации,

творческие задания. Методы и приемы организации творческой

деятельности.

Тема 2.3. Методические особенности преподавания

музыки в начальной и основной школах

91

Реализация содержания типовой программы на уроках

музыки в начальной школе. Методические особенности

преподавания музыки в 1-4 классах.

Реализация содержания типовой программы в учебно-

воспитательном процессе урока музыки основной школы.

Методические особенности преподавания музыки в 5-6

классах.

Интеграция и межпредметные связи на уроках музыки.

Современные требования к оцениванию учебных достижений

учащихся: критериальное, формативное, суммативное

оценивание. Информационно-коммуникативные технологии

(ИКТ) на уроках музыки.

Тема 2.4. Современные требования к планированию и

проведению урока музыки

Изучение и анализ долгосрочного,среднесрочного и

краткосрочного планов урока музыки, разработанных на базе

«Центра образовательных программ» при «Назарбаев

Интеллектуальные школы»

ОРГАНИЗАЦИЯ И СОДЕРЖАНИЕ МУЗЫКАЛЬНОЙ

ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ШКОЛЬНИКОВ ВО ВНЕУЧЕБНОЕ

ВРЕМЯ

3.1. Методика организация и проведения внеклассной

музыкальной работы

Массовые формы внеклассной музыкальной работы:

календарные школьные праздники, тематические

музыкальные мероприятия. Досуговые музыкальные формы

отдыха школьников. Музыкальные фестивали и конкурсы.

Календарно-тематическое планирование мероприятий. План-

конспект внеклассного мероприятия.

Кружковые формы музыкальной работы: хоровой кружок,

кружок сольного пения, школьный оркестр или ансамбль

народных инструментов, детские фольклорные ансамбли,

вокально-инструментальные группы или ансамбли. Детский

музыкальный театр. Учебно-методическая документация.

Организация музыкального воспитания детей в семье.

Музыкотерапия в воспитании детей.

3.2. Система дополнительного музыкального

образования

92

Средняя общеобразовательная школа (гимназия) с

углубленным изучением музыкального искусства. Детская

музыкальная студия. Детская музыкальная школа или школа

искусств. Детская филармония. Центры детского и юношеского

творчества.

Перечень примерных тем практических занятий

1. Разработать структурную модель воспитательной,

образовательной и развивающей возможностей музыки

и обосновать. 2. Раскрыть взаимосвязь педагогических категорий в

музыкальном воспитании учащихся (на примере уроков

музыки). 3. Общее и музыкальное развитие детей младшего и среднего

школьного возраста. Составить таблицу по возрастам и

дать обоснование. 4. Разработать таблицы методов обучения и музыкального

воспитания. Смоделировать учебную ситуацию

действия ведущих методов. 5. Разработать структурную модель учителя музыки и

презентовать ее. Тема: «Каким я вижу учитель музыки» 6. Разработка авторской программы по музыке,

обоснование ее содержа- ния и презентация. 7. Структура урока музыки. Разработка плана-конспекта

урока музыки с учетом типов урока и обоснование ее

содержания. 8. Организация и проведение деловой игры на тему «Мой

урок музыки». 9. Разработка методики слушания музыки на примере

любого произведе-ния и проведение ее презентации

среди однокурсников. 10. Разработка методики разучивания выбранной песни и

организация процесса разучивания среди однокурсников. 11. Раскрыть особенности типов уроков музыки. 12. Учитель музыки и учебно-методическая документация. 13. Возможности использования образовательных и

компьютерных технологий на уроке музыки. Представить

разработку, презентовать и обосновать. 14. Конструирование и презентация календарного плана на

93

примере одной четверти любого класса. 15. Разработка плана-конспекта одного внеклассного

мероприятия и обоснование его содержания. 16. Разработка методики обучения игре на детских

музыкальных инструментах, на примере произведения из

программы по музыке и проведение ее презентации среди

однокурсников. 17. Разработка методики обучения музыкально-ритмическому

движению, пластическому интонированию, на примере

произведения из программы по музыке и проведение ее

презентации среди однокурсников. 18. Разработка методики обучения импровизации и

проведение ее презентации среди однокурсников. 19. Современные требования к профессиональной подготовке

учителя музыки 20. Моделирование применения традиционных и

интерактивных методов обучения на уроках музыки 21. Анализ педагогических систем музыкального воспитания

детей в зарубежных странах. 22. Подготовка компетентного учителя музыки 23. Содержание и методические подходы программы по

музыке, разработанной на базе НИШ 24. Традиционные и современные типы, виды и формы

уроков музыки 25. Виды музыкальной деятельности и методика работы на

уроках музыки 26. Формы внеучебной музыкальной работы к школе 27. Формы музыкотерапии вмузыкальном воспитании детей

Перечень примерных тем для самостоятельной

работы студентов

1. Музыкальное образование школьников и основные

категории педагогики. 2. Функциональные возможности музыкального искусства. 3. Особенности музыкального развития обучающихся

младшего школьного возраста. 4. Особенности музыкального развития обучающихся

среднего и старшего школьного возраста. 5. Исследовательская и экспериментальная деятельность

учителя музыки.

94

6. Компетентность учителя музыки. Современные

требования к учителю музыки. 7. Государственный образовательный стандарт по музыке и

основные образовательные документы в деятельности

учителя музыки. 8. Контроль успеваемости и оценка знаний школьников на

уроках музыки. 9. Характеристика видов музыкальной деятельности

школьников на уроке музыки. 10. Реализация принципов обучения и воспитания на уроках

музыки. 11. Методы обучения и воспитания на уроках музыки. 12. Современные требования к уроку музыки. 13. Типы и структура урока музыки. 14. Роль внеклассных и внешкольных форм музыкального

воспитания в развитии школьников. 15. Особенности организации кружковой формы работы в

школе. 16. Традиционные и интерактивные методы обучения 17. Модель современного учителя музыки

общеобразовательной школы. 18. Проектирование и показ урока музыки 19. Технология подготовки современного урока музыки 20. Разработка внеклассного музыкального мероприятия

Примерная тематика курсовых работ

1. Экспериментально-исследовательская деятельность

учителя музыки. 2. Организационная деятельность учителя музыки. 3. Вокально-хоровая работа с учащимися начальных классов. 4. Вокально-хоровая работа с учащимися основной школы. 5. Содержание и работа с плохо интонирующими детьми. 6. Особенности вокально-хоровой работы с учащимися в

мутационный период. 7. Организация слушания музыки среди учащихся

начальных классов. 8. Организация игры на детских музыкальных инструментах

начальной школе. 9. Творческая деятельность младших школьников на уроках

музыки.

95

10. Компьютерные технологии на уроках музыки. 11. Использование на уроках музыки образовательных

технологий (на примере одной технологии) 12. Использование на уроках музыки интерактивных методов

обучения (на примере одного-двух методов) 13. Характеристика содержания типовой программы по

музыке для начальной школы. 14. Характеристика содержания типовой программы по

музыке для основной школы. 15. Технология методической разработки плана-конспекта

урока музыки. 16. Значение плана-конспекта в проведении урока музыки. 17. Детский голос, его особенности, этапы развития. 18. Виды музыкальной деятельности на уроках музыки. 19. Использование технических средств обучения на уроках

музыки. 20. Организация и проведение в школе календарных

праздников. 21. Организация и проведение среди подростков досуговых

музыкальных мероприятий. 22. Организация и проведение в школе музыкальных

фестивалей и конкурсов. 23. Организация детского музыкального театра в

общеобразовательной школе. 24. Музыкальные экскурсии – как важная форма внеклассной

работы среди учащихся школы. 25. Межпредметная связь музыки с предметами начальной

ступени. 26. Эффективность использования музыкотерапии в

воспитании детей (указать конкретный возраст детей)


Законодательные документы:

1. Закон Республики Казахстан. Об образовании. 24.10.2011. 2. Правила организации учебного процесса по кредитной

технологии обучения. № 152. От 20.04.2011. 3. О внесении изменения в приказ Министра образования и

науки Республики Казахстан от 18 марта 2008 года № 125 «Об

утверждении

96

Типовых правил проведения текущего контроля

успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации

обучающихся». Приказ МОН РК от 13.04.2010 года №

168. 4. Типовой учебный план. Бакалавриат. Специальность:

5В010600 -Музыкальное образование. 16. 08 2016. Приказ

№343.

Основная литература: 1. Абдуллин Э.Б. Теория музыкального образования. М.,

2004. 2. Абдуллин Э.Б. Николаева Е.В. Методика музыкального

образования. М.: Музыка, 2006. 3. Алиев Ю.Б. Настольная книга учителя-музыканта. М.,

2000. 4. Апраксина О.А.О праве учителя на

эксперимент//Музыкальное воспитание в школе.- М., 1978. 5. Апраксина О.А. Алиев. Ю.Б., и др. Методические

рекомендации к урокам музыки. М., 1971. 6. Апраксина О. А. Методика музыкального воспитания в

школе. М., 1983. 7. Арчажникова Л.Г. Профессия – учитель музыки. М., 1984. 8. Асафьев Б.В. Избранные статьи о музыкальном

просвещении и образовании.- Л., 1973. 9. Безбородова Л.А., Алиев Ю.Б. Методика преподавания

музыки в общеобразовательных учреждениях. – М., 2002. 10. Бекмухамедов Б.М. Научно-методические основы

творческого развития будущих учителей музыки в системе

высшего педагогического образования. Алматы, 2010. 11. Джердималиева Р.Р. Научно-педагогические основы

методической подготовки учителя музыки в системе

высшего образования.- Алматы: Гылым, 1997. 12. Джердималиева Р.Р. Организация самостоятельной работы

студентов оп методике музыкального воспитания: учебное

пособие.- Алма-Ата, 1991. 13. Дмитриева Л.Г., Черноиваненко Н.М. Методика

музыкального воспитания в школе.- М.:Просвещение,1989 14. Дүйсембінова Р.К .Музыкалық білім беру педагогикасы,

Талдықорған. 2006 15. Касенова Р.К., Танкешова Ф.С. Музыкалық білім беру

97

әдістемесі: оқулық-Шымкент қаласы, 2008. 16. Кабалевский Д.Б. Как рассказывать детям о музыке?

М.,1977. 17. Колесникова Г.А Профессиональная компетенция учителя

музыки: теория и практика. Алматы:КазНУ, 2007. 18. Кульманова Ш. Б. Теория и практика воспитания младших

школьников средствами казахской народной музыки

(монография) А.: Ғылым,1999. 19. Момбек А.А. Инструментальная подготовка учителя

музыки: методология, теория и практика.Алматы, 2004. 20. Мукеева Н.Е., Досмұратова К.К. Бастауыш сыныпта

музыкалық білім беру негіздеріне интеграциялық қатынас

қатынас (оқу-әдістемелік құрал) Ақтөбе, 2003 21. Подласый И.П. Педагогика Новый курс: Учебник для студ.

пед. вузов: В 2 кн.- М., 2000. 22. Садыкова Р.Ш. Развитие креативной личности педагога-

музыканта: теория и практика Чимкент: Нурлы бейне

2008. 23. Мендіаяқова Қ.М., Қарамолдаева Г. Мектепте музыка

тәрбиесін беру әдістемесі.- Алматы: Альфараби. 1997. 24. Осеннева М.С., Безбородова Л.А. Методика музыкального

воспитания младших школьников. М., 2001. 25. Сағынтаев П., Шәкірбаева А. Бастауыш сыныптарда

музыкалық тәрбие беру әдістері. Алматы ., 1996. 26. Сергеева Г.П. Практикум по методике музыкального

воспитания. М., 2000. 27. Спанов Ө. Оқушылардың халық аспаптар оркестрі

/Методикалық нұсқау/ Алматы – 1988. 28. Сүлейменова Б. Музыка сабағында оқушылардың

шығармашылығын дамытудың тиімді жолдары //

«Шығармашылық мамандықтардың кәсіби педагогтарын

дайындаудың тиімді бағыттары» атты халықаралық

ғылыми практикалық конференциясының материалдары.

Шымкент,.2009 29. Сұлтанова Н.К. Музыка сабағын жоспарлау және

модельдеу. Алматы, 2010 30. Халабузарь П.В., Попов В.С. Теория и методика

музыкального воспитания. М., 2000. 31. Хрестоматия по методике музыкального воспитания. Сост.

О.А.Апраксина.- М., 1987.

98


1. Алиев Ю.Б. Пение на уроках музыки М., 2005 2. Ершова А., Букатов В. Режиссура урока, общения и

поведения учителя.//Искусство в школе. М., 1999. №№4,5. 3. Ивановская С. Как рождается урок музыки.// Искусство в

школе. М., 1997.№3. 4. Музыкальное образование в Казахстане. Вып.П.

(Составители Р.Джердималиева , А.Момбек, З.Ахметова).-

Алматы, 2006. 5. Музыкальное образование в Казахстане. Вып.Ш.

(Составители: Р.Джердималиева , А.Момбек,

З.Ахметова).- Алматы, 2007. 6. Кабалевский Д.Б. Основные принципы и методы

программы по музыке для общеобразовательной школы

//Программы для общеобразовательных учреждений. - М.:

Музыка. 1994. 7. Копылова А.В. Технология урока искусства. М., 2004. 8. Лаптев И.Г.Детский оркестр в начальной школе:Книга для

учителя. М., 2001. 9. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

школы. /Кульманова Ш.Б. и др. 2 изд. - Алматы: Атамура.

2008. (на каз.языке) 10. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

школы. /Валиуллина Р., Маханова А.. и др. 2 изд. -

Алматы: Атамура. 2008. 11. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

школы. /Гаук Л.Н, Яковлева И.Г.. - Алматы: Алматы-

китап. 2008. 12. Музыка. Учебник для 1 класса общеобразовательной

школы. /Уралазиева М.. - Алматы: Алматы-китап. 2008.

(на каз.языке) 13. Музыка. Учебник для 4 класса общеобразовательной

школы. /Кульманова Ш.Б., Сулейменова Б.Р.. 2 изд. -

Алматы: Атамура. 2010. (на каз.языке) 14. Музыка. Учебник для 4 класса общеобразовательной

школы. /Валиуллина Р., Маханова А.. 2 изд. - Алматы:

Атамура. 2010. 15. Николаева Е.В. Особенности оценки успеваемости

учащихся на уроках музыки. //Музыкальное воспитание в

99

школе. Вып.14.Сб.ст./Сост. О.А.Апраксина. М., 1979. 16. Программа по музыке для V классов каз общеобр.школы.

/Рук. Б.Гизатов, сост. Р.Джердималиева, Г.Карамолдаева.

Алма-Ата: Рауан, 1990. 17. Стулова Г.П. Теория и практика работы с детским хором.

Уч.пос. М., 2002. 18. Струве Г.А. Школьный хор. Книга для учителя. М., 1981. 19. Суслова Н.В. Игра по нотам. // Искусство в школе. 2001.

№ 2. 20. Райымбергенов А. и др. Программа «Мурагер». Алматы.,

1993. 21. Типовая программа «Музыка» (начальная школа)

. - Алматы, 2010, 2013, 2015. 22. Типовая программа «Музыка» (средняя школа) А., 2000,

2013, 2015. 23. Школяр Л.В. Музыка-дети-родители // Музыка в школе.

М., 1983.№ 1. 24. Фурсова Г. Музыкальный театр в начальной школе. //

Искусство в школе. - М., 1997. - №4.

Интернет ресурсы:

1. Алиев Ю.Б., Романов Б. Методика музыкального

воспитания детей от детского сада - к начальной школе.

НПО: Модекс, 1998 г. http://www.chtivo.ru/book/21581/

2. Сергеева Г.П. Практикум по методике музыкального

воспитания в начальной школе. М.:Академия, 2000. – 128. http://www.twirpx.com/file/967544/

3. Санина Н.А. Патриотическое воспитание на уроках

музыки в начальной школе.

http://festival.1september.ru/articles/314531/ 4. Ткачева А.В.Инновационные подходы в организации

музыкального образования в общеобразовательной школе. http://festival.1september.ru/articles/210489/

5. Рождествина Л.А. Применение игровой методики

обучения детей пению О.В. Кельцер на уроках сольного и хорового пения в

младших классах детской музыкальной школы.

http://vdohnovlennye.ru/?page_id=6672 6. Музыкотерапия. http://svetan.ru/musikoterapia.html

100

7. Методика преподавания музыки. Практические занятия по

методике преподавания музыки http://www.orenipk.ru/kp/distant_vk/docs/2_2_1/metod_muzik

a.html 8. Внеурочная деятельность как условие воспитание

музыкальной культуры школьников.

http://pedsovet.su/publ/164-1-0-1308 9. Современный урок музыки, его типы и структура.

http://5fan.ru/wievjob.php?id=62701 10. Виды музыкальной деятельности на уроках музыки в

школе. http://kalashnikova-irina.ru/met/metod/vidy-muzy-kal-

noj-deyatel-nosti-na-uro

101




MMOSh 4301 МУЗЫКА МҰҒАЛІМІНІҢ

ОРЫНДАУШЫЛЫҚ ШЕБЕРЛІГІ


Кредит саны: 5

(хорды дирижерлау – 3, негізгі музыкалық аспап – 2)


102



2. Құрастырғандар:

М.М. Бурунчин - профессор

Д.С. Ахметжанова - аға оқытушы


К.К. Мусина – мәдениет қайраткері, Құрманғазы атындағы

Қазақ ұлттық консерваториясының доценті.

Ысқақов Б.А. – Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық

консерваториясының профессоры.

















103


«Музыка мұғалімінің орындаушылық шеберлігі» екі

жетекші пәндерді біріктеретін кешенді пән болып табылады, ол

музыкалық аспап және хорды дирижерлау. Бұл пәндер

студенттен асқан шеберлікпен аспапта ойнауды және

дирижерлауды талап етеді.

Пән болашақ музыка мұғалімін кәсіби дайындау

жүйесінде негізгі бөлім болып танылады, хор

партитураларының, хордың дыбысталуының ауқымды

мүмкіндіктерін түрлі көркем тәсілдерін терең ұғыну мен толық

және жан – жақты оны қабылдауды қамтамассыз етеді.

Музыкалық аспапта ойнауды үйрету жалпы білім беретін

мектептердің оқушыларын музыкалық өнер қазыналарын

меңгеруде әңгіме, ән айту, дыбыстық жазбалардың көмегімен

ғана емес, музыкалық шығармаларды «жанды» орындау,

сонымен қатар ұжымдық жеке музыка шығару жолымен

оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін белгілі

бір аспапта ойнауды үйрете алатын құзыретті болашақ маманды

дайындауға мүмкіндік береді.

Курс пәнаралық байланысқа бағытталған. Оны оқыту

вокалдық –хор пәндерімен, музыкалық аспап, сонымен бірге

музыка теориясы мен гармония, музыкалық білім беру

әдістемесі мен теориясы, концертмейстерлік класс, негізгі және

қосымша аспап пәндері «Музыка мұғалімінің орындаушылық

шеберлігі» пәні бойынша студенттер оқыту нәтижесінде алуы

қажет, мамандардың практикалық іс - әрекетіне қажетті білім,

іскерлік және дағдылар тізімі:

Білуі қажет:

- қазіргі өркениет және мәдениет мәселелері және

тарихы;

- Қазақстан Республикасының кәсіби музыкалық

білімінің қалыптасу және даму тарихы;

- Музыкалық аспапта ойнау тарихы, теориясы,

тәжірибесі;

- Вокалдық – хордық, дирижерлық дағдыларын

меңгеру тарихы, теориясы, тәжірибесі;

- Классикалық және қазіргі оркестрлік және ән

мектептерінің дәстүрлері;

104

- Арнайы музыкалық – теориялық, тарихи, жалпы

ғылыми пәндердің кешені;

- Музыкалық ойлау және шығармашылық үдерістің

негізгі заңдылығы;

- Кәсіби іс -әрекет аясында адамгершілік – этикалық

өлшем құқығы;

Меңгеруі тиіс:

- орындаушылық өнердің қазіргі ғылыми

жәнепрактикалық міндеттерді қою және оны

шығармашылықпен шешу;

- музыкалық ұжымды ұйымдастыру және басқаруда

алған білімін қолдану.

Дағды болуы керек:

- бірге концерттік – орындаушылық іс -әрекет;

- Кәсіби шеберлік;

- Қазіргі практикалық мәселелер, ұйымдастыру –

басқару іс - әрекеттерін шешуде кәсіби қарым –

қатынас.

Құзыретті болу керек:

- кәсіби іс -әрекет аясында

- кәсіби қарым – қатынас, экономика, саясат және

мәдениет мәселелерін шешуде.

Пререквизиттер: хорды дирижерлау, дауыс қалыптастыру,

негізгі музыкалық аспап, гармония, сольфеджио.

Постреквизитер: дирижерлау, музыкалық аспапта ойнау,

емтихан.

105

ПӘН МАЗМҰНЫ

Кіріспе

Курс мақсаты – болашақ музыка мұғалімінің кәсіби

дайындығы, хорды басқаруда музыкалық аспапты ойнаудың

барлық әдістеріне үйрету, дирижерлау, музыкалық аспапта

ойнау үдерісінде дирижердың өзбетінше музыкалық

шығармалардың едеялық – көркемдік құндылығын, оның

фактуралық- стилистикалық ерекшеліктерін жеткізуде

іскерлігін қамтамасыз ететін дағдылар кешенін қалыптастыру.

«Музыка мұғалімінің орындаушылық шеберлігі»

пәнінің негізгі міндеттері:

- кәсіби дайындығын дамыту;

- шығармашылықпен ойлайтын, көркем

дүниетанымды, орындаушылық өнер, мәдениет және

білім берудің негізгі мәселелерін шешуде құзыретті

студентті қалыптастыру;

- ғылыми – педагогикалық және кәсіби дайындықты

дамыту;

- өзін - өзі жетілдіру және өзін - өзі дамыту

қабілеттерін дамыту:

- таңдалған педагогикалық іс - әрекетке теориялық

және практикалық дайындылығын тереңдету.

«Музыка мұғалімінің орындаушылық шеберлігі» пәні

орындаушылық, педагогикалық және қоғамдық – музыкалық іс

- әрекетке теориялық және практикалық тұрғыда дайын жоғары

кәсіби музыканттарды тәрбиелеуде маңызды мәнге ие. Хорды

дирижерлау, музыкалық аспап бойынша жеке сабақтарда

вокалды –хор жүйесіндегі өзара байланыстағы басқа пәндерде

студенттердің педагогикалық орындаушылық және зерттеу

бағыттылығы оның шығармашылық бейнесін, музыка

мұғалімінің орындаушылық шеберлігінің кейбір мәселелері

бойынша кәсіби ұстанымын қалыптастырады. «Музыка

мұғалімінің орындаушылық шеберлігі» курсын оқыту 4 курста

жеке сабақ түрінде жүргізіледі.

Емтихан талаптары:

106

Хор дирижерлау пәні бойынша: 2 шығарма мектеп әндер

репертуарынан, 2 түрлі көңіл күйдегі шығарма: біреуі аспап

сүйемелдеуімен, екіншісі - а сарреlla.

Музыкалық аспаптар пәні бойынша: музыкалық

аспапта күрделі формадығы шығарманы, пьессаларды

(қазақстандық немесе шетел авторының) және полифониялық

шығармаларды ойнау.

2 мектеп әні жатқа өз сүйемелдеуімен орындалады; әр

әнге кіріспе-әңгіме (ауызша) және 2 аннотация беріледі.

ХОРДЫ ДИРИЖЕРЛАУ

(Ұсынылатын репертуарлар тізімі)

Әйелдер, ерлер, аралас хорға арналған a’cappella

шығармалары:

Байқадамов Б., Сөзі. Шакенов Н. Су тасушы қыз. (2/4)

Маңғытаев М., Сөзі. Мауленов. Ақсақ құлан туралы аңыз. Хор

поэмасы. (переменный размер).

Маңғытаев М. Сөзі. Жиенбаев С. Қаратау әуендері. Хор

сюитасы.

Қалдаяқов Ш. Сөзі.Шаханов М. Арыс жағасында (3/4)

Байқадамов Б. Сөзі. Шакенов Н. Көкек (3/4)

Жұбанова Г. Сөзі. Сарсенов А. Дауыл (4/4)

Жұбанова Г. Сөзі. Сарсенбаев А. Жеңеше (2/4)

Жұбанов А. Сөзі. Жұбашев Е. Ақ шолпан (3/4)

Вик. Калинников. Сөзі. Бунин Кондор И. (2/4, 3/4)

Гречанинов А. Сөзі. Толстой Л.Над неприступной крутизной

(4/4)

Даринь Э. Сөзі. Райнис Я. лайықтаған В.Невский. Сломаные

сосны (6/8)

Коваль М. Сөзі. Тютчев Ф.Что ты клонишь над водами (3/4, 4/4)

Кюи Ц. Сөзі. Суриков И. Засветилась вдали (8/9)

В темном лесе. Рус.нар.песня, өңд., Пащенко А. (3/4, 2/4)

Заплетися плетень. өңд., Римский-Корсаков Н. (3/4, 5/4, 4/8)

Свиридов Г. Сөзі. Есенин С. Вечером синим (3/4)

Танеев С. Сөзі. Тютчева Ф. Альпы (3/4, 4/4)

Шостакович Д. Сөзі. Гмырев А. Казненным (2/4, 9/8, 3/8, 6/8)

Сагатов М. Күн (7/8; 6/8; 9/8)

Әйелдер, ерлер, аралас хорға арналған сүйемелдеуімен

шығармалар:

107

Дюсекеев К. Сөзі. Сариев Ш. Сәлем саған, туған ел (7/8; 8/8; 6/8)

Ботбаев Д. Идрисов К. Сәлем саған (3/ 4; 4/4)

Дунаевский И. Сөзі. Матусовский М. Хорошо! Их к/ф

«Испытание верности» (3/ 4; С)

Азербаев К. Қайран жастық, өңд., Ботбаев Д. (4/4)

Баянауыл, Казахская нар.песня. өңд.,. Мыңбаев Т. (переменный

размер).

Он алты қыз. Казахская нар.песня. өңд., Ботбаев Д. (2/4)

Ахау бикем. Казахская нар.песня. өңд., Пирогова В. (2/4, ү)

Байбілдаев Ө. Сөзі. Баймұхамедов Н. Жамбыл жырын

жырлайды. (переменный размер).

Меңдіғалиев Н. Сөзі. Идрисов К. Қазақ даласы. (переменный

размер).

Кужамьяров К. Сөзі. Бахтияров И. Вәде (переменный размер).

Тілендиев Н. Сөнбейді әже шырағың (переменный размер).

Бетховен Л. Восхваление природы человеком (4/4)

Бородин А. Мужайся княгиня, “Князь Игорь” операсынан хор

(4/4)

Глинка М. Лель таинственный. “Руслан и Людмила” операсынан

хор. (5/4)

Римский-Корсаков Н. С крепкий дуб тебе вырасти. “Скажи о

царе Салтане” операсынан хор (5/8, 5/4).

Рахманинов С. Огни погашены. “Алеко” операсынан хор (6/8).

Рубенштейн А. Ноченька. “Демон” операсынан хор (6/8)

Сорокин В. сөзі. Гурьянов В. Александр Матросов (4/4)

Туликов С. сөзі. Ошанин Л. Могучий Днепр. Баллада (4/5)

Уж я золота хороню. Рус. нар.песня. (2/4)

Чайковский П. На море утушка купалась. Хор девушек из оперы

“Опричник”.

Римский-Корсаков Н. Гой ты сад-Садко. “Садко” операсынан

хор.

Пахмутова А. сөзі Гребенников А.және Н.Добронравова Слава

впередсмотрящему. Перел. С.Парцхаладзе.

Макаров В. сөзі. В.Белинского. Дума над Волгой из сюиты

“Река богатырь”

Гендель Г. Туда, где блещет звездный хор. Из оратории

“Самсон”

Бородин А. Море.

Моцарт В. Dіes іrae. Хор из “Реквиема”

Свиридов Г. Курские песни. Кантата

108

Бетховен Л. Kyrіe eleіson. Хор из Мессы до мажор. (2/4).

Бородин А. Песня темного леса.

Василенко С. Хор народа из оперы “Сказание о невидимом

граде Китеже”. (переменный размер)

Галынин Г. По деревне ехал царь с войны. “Девушка и смерть”

операсынан хор. (переменный размер).

Гуно Ш. О.Скорбный день. “Ромео и Джульетта” операсынан

хор.

Дектярев С. сөзі Н.Горчаков. Заключительный хор из оперы

“Минин и Пожарский”

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ


1. Хрестоматия по дирижированию хором. Вып-2. Сост.

Красотина Е., Рюмина К., Левит Ю.- М., 1980.






Красотина Е., Рюмина К., Левит Ю. -М., 1979.

5. Школа хорового пения, Вып-1. Сост. Бандина А., Попов В.,

Тихеева Т.,

- М., 1973.

6. Полтавцев И. -М., Светозарова. Курс чтения хоровых

партитур.

часть-1, М., 1965 ж.

7. Полтавцев И., Светозарова М. Курс чтения хоровых партитур.

Часть ІІ, М., 1962.

Репертуар хорового класса. Вып.2. Сост. Е.Зверева, М., 1971.

8. Хоры и народные песни с нессиметричными размерами

(библиотека студента хормейстера) Вып.4. -М., 1968.

9. Кабалевский Д. Песня для детей и юношества - М., 1977.

10. Кодай З., Избранные произведения для детей. - М., 1971.

11. Жұбанов А. Ән сапары. -А., 1975.

12. Қоспақов К. Б.Ерзакович. Қазақ музыка фольклорының

тарихнамасы. Ғылым баспасы, 1986.

13. Аравин П., Ерзакович Б. Қазақстанның музыка мәдениеті.

Мектеп баспасы, 1957.

109

14. Ерзакович Б. Народная музыка Казахстана. Жазушы. - А.

1975.

15. Казбеков М. Жаңғырған салт дәстүрлер. - А., 1991.

16.Мусин К. Техника дирижирования, - А., 1967.

17. Жакеева Б. Хор үйірмесімен жұмыс. - А., Өнер, 1988.

18. Абуова К. Хор жүргізу. - А., 1993.

19. Андреева П. Методика преподвания хорового

дирижирования -М., 1969.

20. Живов В. Исполнительский анализ хорового дирижирования

- М., 1978.

21. Казачков С. Дирижерский аппарат и его подготовка - М.,

1967.

22. Канерштейн М. Вопросы дирижирования - М., 1972.

23. Малько Н. Основы техники дирижирования -Л., 1965.


Қазақ халқының музыкалық творчествосы. -А., 1989.

Төлебаев М. Әндер хорлар мектеп. -А., 1980.

Омарғазиева Б. Өнер тәрбиелейді. -А., Білім., 1988.

Нұғманова А. Қазақтың әншілік дәстүрі. -А., 1975.

Нұрымбетов Т., В.Мамизеров. Балаларға арналған хрестоматия.

-А., 1991.

Виноградов К. Работа над дикцией в хоре. -М., 1967.

Дебелая Ж., Сэт Э. К самостоятельности студентов в процессе

обучения хоровому дирижированию. Сб. Профессиональная

подготовка студентов музыкально-педагогического факультета.

Куйбышев., 1975.

Дирижерское испольнительство. Практика, история, эстетика. -

М., 1975.

Кагадеев А. Техника хорового дирижирования. - Минск, 1968.

Коловский О. Анализ хоровой партитуры. /Хоровое искусство, -

Л., 1967.

Хорға арналған шығармалардың репертуарлық жинағы:

Сағатов М. Туған ел. Жазушы. - А.,1973.

Педагогический репертуар по хоровому дирижированию. -

Алматы, Өнер, 1985.

Жаманбаев Б. К.Испанбетова. Қазақ операларынан хорлар. -

Алматы, Өнер 1984.

110

Нұрымбетов Т. Балалар хорына арналған хрестоматия. -

Алматы, Өнер. 1982.

Нұрымбетов Т. Балалар хорына арналған әндер. - А., Өнер. 1984.

Молодов А., Ахметова Г. Хорға арналған шығармалар. -

Алматы, Жалын. Вып-1. 1976.


Алматы, Жалын., вып-2. 1976.

Мұхамеджанов С. Ақан сері, - А., 1856.

Нұрымбетов Т., В.Мамизеров. Балалар хорына арналған

хрестоматия. - А., Өнер. 1991.

Байқадамов Б. Хорлар - М., 1963.

Хрестоматия хорового класса. Вып. 1. 1986.

Сагинова Д. Хорға арналған әндер. - А., Өнер, 1985.

Чумак М. 10 хоровых миниатюр - А., Өнер., 1982.

Бурунчин М., Испанбетова К., С.Мамбетова. Обработки

казахских народных пьес. - А., Өнер., 1985.

Әндер, хорлар, романстар. «Көркем әдебиет баспасы» - А., 1961.

Дүйсекеева К. Одағым бақыт ордасы. - А., Өнер, 1982.

Хрестоматия по дирижированию хором. Вып 1, сост. Красотина

Е., Рюмина К., Левит Ю. - М., 1979.

Хисамутдинова Н. Студенттердің біртектес әйелдер хорының

репертуарлары. Учебное пособие. - Алматы, 2000.

Сагирова Л., Хисамутдинова Н. Хрестоматия для хорового

класса. Вып.1. Учебное пособие. - Алматы, 2002.

Сагирова Л., Н.Хисамутдинова. Хрестоматия для хорового




Абдинуров А. Ұрпақ әуені. - Алматы, 2006.

Хисамутдинова Н. Репертуар студенческого женского хора.

Вып.2. Учебное пособие. - Алматы, 2007.

Какимова Л. Хрестоматия по дирижированию хором. Учебное

пособие. - Алматы, 2008.

Айтжанова Ж. Хрестоматия по дирижированию. Учебное

пособие. Ч.1. - Алматы, 2008.

Сагирова Л. Хрестоматия по дирижированию. Учебное пособие.

Ч.2. - Алматы, 2008.

Аитова Б.З. Хор дирижерлау пәніне арналған оқу құралы.

Вып.1. -Алматы, 2003.

111

Аитова Аитова Б.З. Хор дирижерлау пәніне арналған оқу

құралы. Вып.2. - Алматы, 2005.

Бурунчин М. Хорды дирижерлау класында мектеп әндері мен

жұмыс жасау әдістемесі. - Алматы, 2008.

МУЗЫКАЛЫҚ АСПАПТАР:

(Үлгілі репертуарлар тізімі)

1. ДОМБЫРА

Халық күйлері:

Айжан қыз

Арғынғазы

Жастар биі

Келіншек

Қаражорға

Қыз туралы аңыз

Күреңше

Нар идірген (жігіттің тартқаны)

Аққу

Арнау

Ел айырылған

Желдірме

Келеке күй

Кербез

Нар идірген (баланың тартқаны)

Сары өзен

Сымыр сазы

Телқоңыр

Тор жорға ат

Шидеме шегелеме

Шұбар ат.

Қоңыр

Айда Былпым.

Халық және қазақстан композиторларының күйлері:

Құрманғазы Алатау; Балқаймақ (ІІ-түрі); Кісен ашқан; Көбік

шашқан; Назым; Саранжап;

112

Дәулеткерей Ақбала қыз; Ващенко; Жұмабике; Қара қожа;

Қос алқа (2-түрі); Ысқырма.

Дина Жеңіс; Той бастар.

Сейтек Арман; Заман ай; Сексен ер.

Түркеш Қарабас.

Тәттімбет Қосбасар (1-түрі).

Сүгір Ақжелең ІІ түрі.

Қазанғап Домалатпай; Учитель.

Татенов М. Салтанат.

Ақбикеш Айнам қалды.

Жүсіп Қаз күйі.

Аққыз; Қосбасар (І-түрі); Мұңдықыз.

Момбеков Т. Мың жылқы; Салтанат

Сүгір Майда қоңыр.

Хамзин М. Қосбасар.

Үрмізов Ф. Қосбасар.

Бекенов У. Күй аңсаған.

Шәкәрімов Ж. Қыз арманы.

Көшмағанбетов Б. Сағыныш.

Шынқожаев Балдырған; Желдірме; Жеңіс.

Ержанов М. Би күй; Жеңген солдат.

Хожабеков А. Арман ағысы.

Жұбанов А. Би күйі.

Тастанов Х. Тыңға аттану.

Момбеков Т. Мың жылқы.

Жайымов А. Ой толқыны.

Өскембаев М. Жеңіс.

Әлімбеков С. Шертпе.

Шынқожаев Ә. Балдырған (І түрі); Бейбітшілік.

Шотабай Шыңырау.

Байсерке Жекпе-жек.

Аренжан Шалқыма.

Барқы Аққу.

Дина Әсем қоңыр.

Жабайұлы Ө. Өтеген шертпесі.

Құрманғазы Ақсақ киік; Балбырауын; Балқаймақ; Бозшолақ;

Қызыл қайың (2-түрі); Саранжап; Перовский марш; Ұзақ Ақжелең.

Қазанғап Балжан қатын; Бұраң бел Ақжелең (1-түрі);

Кіші қаратөс; Қиту- қиту, қайт-қайт; Майда қоңыр;

Сен кеткенде мен қайтем; Торы аттың кекіл қақпайы;

113

Үлкен қаратөс; Шыныаяқ; Майлықожа; Желдірме.

Өтемісұлы М. Исатайдың Ақтабаны-ай; Өкініш.

Раздық Салкүрең.

Тоқа Сарыжайлау.

Дәулеткерей Байжұма; Құдаша; Қыз Ақжелең (2 түрі);

Мұңды қыз; Салық өлген (1 түрі); Тартыс.

Сейтек Айдау.

Байсерке Қалипа-қалыш

Сүгір Қосбасар; Ыңғай төк.

Есжан Соқыр Есжан.

Қазақ және шетел композиторларының шығармалары

(пьесалар):

Әубәкіров М. Марш.

Затаевич А. Қазақ марш.

Тастанов Х. Романс.

Күмісбеков К. Балалар биі.

Брусиловский Е. Колхоздағы той; Жалпы әлем.

Меңдіғалиев Н. Жас буын.

Хамиди Л. Шабан әні.

Жұбанов А. Тәжік билері №1, 9

Жұбанов Ғ. Жыр жазамын жүрегіммен.

Жұманиязов Б. Шағын скерцо.


Хамиди Л. Юмореска.

Әубәкіров М. Сюита (күй, ән, би, марш).

Әзірбаев К. Қордай.

Кожамьяров Қ. Бүгін.

Белорус. нар.п.А у поля в ярба /өңд. А.Клумов.

Белорус. нар.п. Янка; Крыжачок.

Укр.нар.п. Журавель.

Руск.нар.п. Как за речкою, да за Дарьею /өңд. Н.Римский-

Корсаков; Не одна во поле дороженька; Пойду ль я, выйду ль я;

То не ветер ветку клонит.

Чешск. нар.п.Кукушечка.

Литв.нар.п./обр. А.Комаровский.

Венгер.нар.п. Мамин праздник.

Моцарт В. Менуэт; Песня пастушка.

Бах И.С. Менуэт; Гавот.

Бетховен Л. Контраданс.

114

Чайкин Н. Деревня сыртында.

Магиденко М. Плясовая.

Глинка М. Бозторғай.

Корелли А. Адажио.

Персели Г. Ария.

Бах И.С. Полонез.

Гендель Г. Менуэт.

Мусоргский М. Кешкі ән.

Гречанинов А. Колыбельная.

Ребиков В. Қыс.

Кюи Ц. Вечерняя заря; Вприсядку.

Гедике А. Би.

Блинов Ю. В поле поют.

Рахманинов С. Итальян полькасы.

Мусоргский М. Сорочин жәрменкесі; Гопак.

Шуберт Ф. Музыкалық кезең.

Шишаков Ю. Әуен.

Чайковский П. Аққу балапандарының биі; Старинная французкая песня;

Неаполитан әні.

Рубинштейн А. Мелодия.

Брамс И. Венгер биі №4.

Варламов А.Қ. Қызыл сарафан.

Делиб Л. Пиццикато.

Бах И.С. Рондо; Ария.

Палиашвили З. Лекури.

Моцарт Л. Волянка.

Шостакович Д. Шарманка.

Шапорин Ю. Колыбельная.

Потоловский И. Метель.

Лядов А. Зайчик

Поздняков А. На прогулке.

Шуман Р. Мелодия.

Островский А. Мектеп полькасыГедике А. Арабеска.

Рус.нар.п. Ах, не одна в поле дороженька /

обр.. А.Егоров; Не велят Маше /өңд. А.Глазунов; Как за речкой /өңд.

А.Лядов; У ворот, ворот /обр. П.Чайковский; Коробейники; Светит месяц

/обр..И.Андреев; Полноте, ребята /обр..Б.Трояновский.

Грузин.нар.п. Диханшылар әні; За реченьку ходить.

Польск.нар.п. Көктем келді /обр. А.Комаровский.

Чешск.нар.п. Кукушечка /обр.А.Комаровский.

115

Этюдтер:

Глейхман А. Этюд.

Жайымов А. Этюд.

Тастанов Х. Этюд.

Улкенбаева А. Этюд.

Ысқақов Б. Этюд.

Мерембаев Қ. Этюд.

Сахарбаева А. Этюд №5.

Нолинский Н. Этюд.

Абель Л. Этюд.

Грюнбальд А. Этюд.

Тамарин Этюд.


Люканюк С. Этюд.

Хамиди Л., Ғизатов Б. этюд №5, 6, 8

Самоилов А. этюд №3.

Тастанов Х. Этюд №3.

Кайзер Г. Этюд.



1. Тастанов Х. Домбырадан сабақ беру методы - Алматы:

Өнер, 1970ж.

2. Ысқақов Б., Жайымов А., С.Бүркітов. Домбыра үйрену

мектебі – Алматы: Өнер, 1993ж.

3. Мерембаев Қ. Домбыраға арналған педагогикалық

репертуар – Алматы: Өнер, 1987ж.


1. Альбом начинающего домриста. 6-басылым.

2. Бекенов У. Күй табиғаты. –Алматы: Өнер, 1981.

3. Бекенов У. Шертпе күй шеберлері. – Алматы: Жалын,

1977.

4. Ғизатов Б. Қазақша музыкалық терминологиялық сөздік.

–Алматы: Мектеп, 1981.

116

5. Домбыраға арналған педагогикалық репертуар. – Музыка

мектептерінің 1-5 кластары үшін Құрастырған Қ.Мерембаев

– Алматы: Өнер, 1980.

6. Домбыраға арналған пьесалар. Құрастырған Мұхитов Қ.


7. Домбыраға арналған пьесалар. Құрастырған Қарабалина

Б. – Алматы: Өнер, 1980

8. Домбыра мен қобызға арналған пьесалар. Құрастырған

Еркінбеков Ж. – Алматы: Өнер, 1962.

9. Домбыраға арналған хрестоматия. Құрастырған

Айтқалиев М. – Алматы: Өнер, 1980.

10. Домбыраға арналған хрестоматия. Музыка

училищесінің 1-2 курстарына арналған. Құрастырған

Мұхитов Қ., Досымжанов Қ.– Алматы: Өнер, 1984.

11. Ысқақов Б., Саржайлау – Алматы: Өнер, 1990.

12. Ержанов. Қуанамын /әндер, күйлер/- Алматы: Өнер,

1984.

13. Жұбанов А. Дәулеткерей. - Алматы: Жазушы, 1960.

14. Жұбанов А. Құрманғазы. - Алматы: Жалын, 1978.

15. Жұбанов А. Ғасырлар пернесі. - Алматы: Жалын, 1975.

16. Затаевич А. 1000 песен и кюев казахского народа. -

Оренбург, 1925.

17. Райымбергенов А. Қазанғап - Ақжелең. –Алматы, Өнер

1984.

18. Райымбергенов А. Күй қайнары. – Алматы, 1990.

19. Үсенов Е. Саржайлау. – Алматы, 1999.

20. Үсенов Е. Домбыраға арналған шығармалар. – Алматы,

2000.

21. Мерғалиев Т., С.Бүркітов. Халық күйлері – Алматы,

2000

22. Ахмедияров Қ., Табыну – Алматы, 2002ж

23. Т.Мерғалиев., Жайымов А. Қазақ күйлерінің тарихы. –

Алматы, 2002.

24. Ахмедияров Қ., Күй ұран – Алматы, 2003.

25. Мұқанова А.Б., Жанайдарова Д.С. Домбыраға

арналған шығармалар

– Алматы, 2005.

26. Ежелгі дәуірдегі музыка өнері //Қазақ өнерінің тарихы.

– І том – Алматы: Өнер, 2007.-199-214 бб.

117

27. Қазақтың әншілік мәдениеті //Қазақ өнерінің тарихы.

– І том – Алматы: Өнер, 2007.- 215-346 бб.

28. Орта ғасырлардағы музыка мәдениеті //Қазақ өнерінің

тарихы. – ІІ том – Алматы: Өнер, 2007.-284-376 бб.

29. ХІХ ғасырдағы өнер //Қазақ өнерінің тарихы. – ІІІ том,

1 кітап – Алматы: Өнер, 2008.-56-154 бб, 378-381 бб.

30. Нәжмидинов Ж., «Қазақтың домбырасы және оның

акустикалық ерекшеліктерің. Алматы: Дайк-Пресс, 2004.

31. Утегалиева С., К.Сахарбаева. Табыну. Алматы: Дайк-

Пресс, 2004.

32. Айтуарова А. «Нұр-аға қазіргі заман мәдениетінің сал

серісің. Алматы: Өнер, 2006.

33. Кузембаева С., С.Қоробай. Абайдың музыка мұрасы

«Қазақтың бас ақының. Алматы: Өнер, 2004

34. Абилтаев Ш., Т.Әсемқұлов., Ж.Жүзбаев. «Дәстүрлі

музыкалық аспаптар мектебің. Алматы: Өнер, 2003

35. Әлікбаев М.Б., Әль-Фараби мұрасындағы музыка

мәселесі.Алматы:Дайк-Пресс, 2005

36. Орынғали Қ., Дина күйші. Жинақ. Алматы: Өнер, 2005

2. ФОРТЕПИАНО

Полифониялық шығармалар:

Бах И.С. Двухголосные инвенции. Трехголосные инвенции.

ХТК Прелюдии и фуги, т. I и II. Французские сюиты.

Английские сюиты (отдельные части гамм). Партиты

(выборочно). Клавирные токкаты: ре минор, ми минор; ре

мажор, до минор.

Бах И.С. - Бузони Ф. Органные хоральные прелюдии.

Берд В. Аллеманда.

Бем Т. Аллеманда.

Букстехуде Д. Хоральная прелюдия ре минор. Жига.

Куранта. Сарабанда. Хорал.

Вебер К. Шесть маленьких фуг. Десять аллеманд, соч. 24.

Гедике А. Прелюдия и фуга до минор, соч. 86. Прелюдия и

фуга до мажор, соч. 87.

Гендель Г. Сюиты: ми минор, соль мажор, ре минор, фа

мажор. Пассакалия соль минор. Фугетта до мажор.

Глинка М. Фуга ля минор. Фуга ми минор.

118

Гольденвейзер А. Фугетты си-бемоль мажор, соль минор.

Кабалевский Д. Прелюдии и фуги, соч. 61.

Лядов А. Канон соль мажор. Канон до минор, соч. 34.

Сарабанда. Фуга ре минор, соч. 1. Фуга соль минор, соч. 3.

Майкапар С. Фугетты, соч. 8, соч. 37.

Мендельсон Ф. Прелюдии и фуги.

Мясковский Н. Фуга «В старинном стиле», соч. 43. Фуги: ре

мажор, соль минор, си минор, соч. 78.

Пахельбель И. Чакона. Сарабанда. Фуга.

Рахманинов С. Канон ми минор.

Регер М. Прелюдии и фуги. Фугетта.

Римский-Корсаков Н. Фуги: ре минор, ми мажор, до-диез

минор; Три фугетты на русские темы. Из коллективного

сочинения (в 4 руки): Маленькая фуга (Bach). Трезвон.

Рубинштейн А. Прелюдии и фуги в свободном стиле.

Сен-Санс К. Прелюдия и фуга фа минор.

Свиридов Г. Партита ми минор.

Скрябин А. Фуга фа минор.

Тельман Г. Фантазия си минор.

Франк Ц. Прелюдия. Фуга и вариации си минор.

Фрескобальди Д. Токката ля минор. Три фуги.

Хачатурян А. Фуга.

Чюрленис М. Канон ля-бемоль мажор, соч. 9, № 2. Фуга

Шопен Ф. Фуга.

Шостакович Д. Прелюдии и фуги (выборочно).

Күрделі формадағы шығармалар:

Александров А.Н. Сонаты: соль мажор, до минор.

Аренский А. Вариации си мажор, соч. 39. Концерт фа

минор. Фантазия на темы былин Рябинина.

Баланчивадзе А. Концерт № 3.

Бах И. С. Сонаты: ля минор, фа мажор, ля мажор.

Концерты: ре минор, фа минор.

Бах И.К. Сонаты.

Бах Ф.Э. Сонаты: фа минор, ля минор и др. Фантазии.

Вариации.

Беркович И. Вариации на тему Паганини.

Бортнянский Д. Сонаты: до мажор, фа мажор.

Бетховен Л. 32 сонаты (по выбору, исходя из возможностей

студента). Вариации (выборочно). Рондо: до мажор, соль

119

мажор, соч. 51. Рондо № 1 и № 2, соч. 52. Анданте. Концерт

№ 1 до мажор. Концерт № 2 си-бемоль мажор.

Брусиловский Д. Концерт.

Вебер К. Сонатина до мажор. Сонаты до мажор, ля-бемоль

мажор. Концертштюк.

Вивальди А. - Бах И.С. Концерт соль мажор.

Гайдн И. Сонаты. Концерты. Вариации фа мажор. Фантазия

фа мажор. Тема с вариациями. Ариэтта с вариациями.

Галынин Г. Фортепианный концерт.

Гендель Г. Ария с вариациями ми мажор. Вариации: ре

минор, ми мажор. Концерты: соль мажор, фа мажор, соль

минор.

Геништа Г. Соната фа минор.

Гершвин Дмс. Рапсодия в блюзовых тонах. Концерт.

Глазунов А. Концерт фа минор. Соната си-бемоль минор.

Глинка М. Вариации: на тему рус. нар. песни «Среди

долины ровной», на тему Моцарта ми-бемоль мажор и др.

Гречанинов А. Сонатина фа мажор, соч. 110.

Григ Э. Соната ми минор. Концерт ля минор.

Гурилев А. Вариации на романсы Варламова «На заре ты ее

не буди», «Ты не пой, соловей».

Керубини М. Соната си-бемоль мажор.

Клементи М. Сонаты (по выбору).

Кобылянский Ф. Соната до минор.

Лист Ф. Концерт № 1. Венгерская фантазия.

Лядов Л. Вариации на тему Глинки. Вариации на тему

Моцарта и др.

Мартини Д. Ария ми мажор с вариациями.

Мендельсон Ф. Концерты: № 1 соль минор, соч. 25; № 2 ре

минор, соч. 40. Блестящее каприччио си минор, соч. 22.

Серьезные вариации, соч.54.

Метнер И. Соната – воспоминание. Соната-элегия.

Сонатина соль минор в 2 частях. "Русский хоровод (для

двух фортепиано).

Моцарт В. Сонаты. Вариации. Концерты. Рондо. Фантазии.

Мясковский Н. Сонаты: до мажор, соч. 82; ля-бемоль

мажор, соч. 64; си мажор, соч. и др. Простые вариации.

Пейко Н. Соната-сказка.

Прокофьев С. Сонаты (по возможностям студента).

Пуленк Ф. Соната (для двух ф-но). Концерт до-диез минор.

120

Равель М. Сонатина фа-диез минор. Концерт соль мажор.

Раков Н. Сонатина № 1. Вариации си минор.

Рахманинов С. Концерт № 1 фа-диез минор.

Римский-Корсаков Н. Концерты.

Рубинштейн А. Концерты.

Сен-Санс К. Концерт соль минор.

Сибелиус Я. Соната ми мажор, соч. 67, № 2.

СкарлаттиД. Сонаты (по выбору).

Скрябин А. Сонаты: № 1, № 2.

Стравинский И. Сонатина (для двух фортепиано).

Тактакишвили О. Концерт.

Хачатурян А. Концерт. Соната.

Чайковский П. Вариации на собственную тему фа мажор.

Концерт № 3 ми-бемоль мажор.

Шопен Ф. Польская фантазия, соч. 13. Блестящие вариации,

соч. 12. Вариации си-бемоль мажор. Вариации ми мажор,

соч. 2. Концерты; № 1 ми минор, № 2 фа минор. Рондо.

Шостакович Д. Концерты № 1 и № 2. Концертино.

Шуберт Ф. Сонаты: ля минор, ми минор, ля мажор.

Шуман Р. Детская соната соль мажор, соч. 118.

Концертштюк. Концерт ля минор. Сонаты: фа-диез минор и

соль минор. Вариации на тему «Аbegg».

Щедрин Р. Соната ля минор. Концерт № 1.

Клавир музыка пьесалары (английские

верджиналисты, французские клавесинисты – ХVI-

ХVIII в.в.):

Берд У. Гольярда. Флейта и барабан

Булл Дж. Королевская охота. Жига «Доктор Булл

собственной персоной». Прелюдия. Фантазия.

Дакен К. Ласточка. Мелодичная. Кукушка.

Данорие Ж. В звучании тимпана. Вихрь. Дудочка.

Каприччио «Крик птиц». Мелодия. Менуэт. Прелюдия.

Флейты. Лира Орфея и др.

Дамсепкур Э. Страдающая.

Куперен Ф. Бабочки. Влюбленный соловей. Гавот.

Душистая вода. Женский портрет. Кукушка. Маски.

Мелодия си минор. Муза-победительница и др.

Перселл Г. Новый граунд.

121

Рамо Ж. Венецианка. Гавот. Менуэт. Жига в форме рондо.

Перекличка птиц. Ригодон. Тамбурин и др.

Бах Ф.Э. Престо до минор. Аллегро фа минор. Сольфеджио.

Бетховен Л. Багатели (соч. 33,119,126). К Элизе. Семь

вальсов. Семь народных танцев. Две прелюдии. Полонез.

Три марша. Шесть контрдансов и др.

Гайдн И. Каприччио. Серенада. Скерцо. Два танца.

Венгерское рондо.

Моцарт В. Семь легких танцев. Четыре немецких танца.

Шесть лендлеров. Марш для Констанцы. Фиалка. Шесть

немецких танцев и др.

Орыс композиторларының фортепианоға арналған

шығармалары (ХІХ-ХХғғ.)

Бортнянский Д. Ляргетто фа мажор.

Гурилев Л. Двадцать четыре прелюдии.

Жилен А. Вальсы. Экосезы. Полонезы. Марши.

Варламов А. Вальс ля минор.

Алябьев А. Полонез ми-бемоль минор. Французский

кадриль.

Титов Н. Роман в вальсах (цикл из 12 миниатюр).

Есаулов А. Меланхолический вальс.

Козловский О. Полонезы. Марши.

Фильд Дж. Ноктюрны. Рондо. Вальс. Камаринская.

Музыкадағы романтикалық бағыттағы шығармалар:

Вебер К. Два немецких танца. Три экосеза. Пять вальсов.

Прощение. Фантазия, соч. 3, № 2. Оригинальный вальс.

Немецкие танцы. Блестящее рондо. Большой полонез.

Блестящая полька. Вечное движение, соч. 72. Приглашение

к танцу.

Мендельсон Ф. Песни без слов. Рондо каприччиозо. Три

каприса. Листок из альбома. Вечное движение, соч. 113.

Скерцо си минор. Каприччио фа-диез минор. Прелюдия си

минор.

Шуберт Ф. Восемь экспромтов. Шесть музыкальных

моментов. Вальсы и лендлеры.

Шуберт Ф. - Лист Ф. Песни: Серенада. Ты мой покой.

Мельник и ручей. Форель. Маргарита за прялкой. Приют.

Двойник и др.

122

Шуберт Ф. - Ландовская В. Вальсы.

Шуман Р. Новелетты. Пестрые листки. Детские сцены, соч.

15. Арабески, соч. 18. Листки из альбома, соч. 124. Венский

карнавал, соч. 26. Бабочки, соч. 2. Фантастические отрывки,

соч. 12. Лесные сцены. Романс фа-диез мажор.

Шуман Р. - Лист Ф. Посвящение. Весенняя ночь.

Шопен Ф. Этюды. Прелюдии. Мазурки. Ноктюрны.

Полонезы. Вальсы. Экспромты. Листок из альбома. Рондо в

стиле мазурки. Баркарола. Колыбельная. Три экосеза.

Лист Ф. Венгерские рапсодии (по выбору). Ноктюрн ля-

бемоль мажор. Забытые вальсы № 1 и № 2. Из цикла «Годы

странствий»: Женевские колокола. Долина Обермана.

Мыслитель. Обручение. Сонеты Петрарки. Капелла

Вильгельма-Телля. Тарантелла. Концертные этюды: ре-

бемоль мажор. Шум леса. Хоровод гномов. Траурное

шествие. Лорелея. Утешения.

Григ Э. Лирические пьесы, соч. 43. Поэтические картинки,

соч. 3. Листки из альбома, соч. 28. Ноктюрн. Скерцо.

Шествие гномов, соч. 54. Норвежские танцы, соч. 35.

Импровизация, соч. 29 и др.

Дворжак А. Воспоминание, соч. 85. Юмореска, соч. 111.

Сметана Б. Полька фа-диез минор. Полька ля минор. Поэма.

Чешские танцы.

Сен-Санс К. Багатель. Песня без слов. Первая мазурка.

Гавот. Третья мазурка. Перезвон. Токката. Беспечный

вальс. Томный вальс. Веселый вальс.

Брамс И. Баллады: ре-минор, си-минор. Вальсы.

Интермеццо: ля минор, си-бемоль мажор, ми-бемоль

мажор, ля мажор, си минор, ми минор. Венгерские танцы.

Рапсодии: си минор, соль минор.

Шетел композиторларының фортепианоға арналған

шығармалары (XIX-XX ғ):

Дебюсси К. Прелюдии. Детский уголок. Арабески.

Бергамасская сюита (Прелюдия, Лунный свет, Паспы).

Сюита «Для фортепиано» ля минор. Образы (первая

тетрадь). Этюд для пяти пальцев. Памяти Гайдна. Шесть

античных эпиграфов. Очень медленный вальс.

123

Гранадос С. Испанские танцы. Сюита «Гойески». Три

испанских танца. Семь пьес на испанские народные

мелодии.

Мак-Доуэлл Э. Четыре маленькие поэмы: Орел. Ручей.

Лунный свет. Зима. Из цикла «Идиллии Новой Англии»:

Индейская идиллия. Лесная хижина. Осенняя радость.

Пляска ведьм. Юмореска. Вечное движение и др.

Равель М. Сюита «Могила Куперена». Павана. Прелюдия.

Моя матушка гусыня (в 4 руки). Благородные и

сентиментальные вальсы.

Альбенис И. Шесть испанских танцев. Испанские напевы:

Прелюдия. Кордова. Сегидилья. Наварра, соч. 232.

Де Фалья М. Танец огня. Четыре испанские пьесы.

Орыс композиторларының фортепианоға арналған

шығармалары(ХІХ-ХХғғ.):

Глинка М. Ноктюрн ми-бемоль мажор. Ноктюрн «Разлука».

Мазурки: ля минор; до мажор. Вальс-фантазия.

Глинка М. - Балакирев М. Жаворонок.

Геништа И. Вальсы. Экосезы.

Даргомыжский А. Славянская тарантелла. Казачок.

Табакерочный вальс. Скерцо «Пылкость и хладнокровие».

Рубинштейн А. Вальс-каприс ми-бемоль мажор. Русская и

трепак. Мелодии: фа мажор и ми мажор. Романс ми-бемоль

мажор.

Балакирев М. Скерцо си минор. Мазурка №5 ре мажор.

Меланхолический вальс. Колыбельная песнь. Душка.

Грезы. Пряха. Каприччио. Новелетта.

Мусоргский М. Страстный экспромт. Швея (скерцино). В

деревне. Раздумье.

Римский-Корсаков Н. Вальс. Интермеццо. Скерцо.

Ноктюрн (из цикла «Шесть вариаций на тему Bach»).

Экспромт, соч. II. Новелетта; Скерцино. Этюд. Вальс, соч.

15 и др.

Бородин А. Маленькая сюита: В монастыре. Интермеццо.

Первая мазурка. Вторая мазурка. Грезы. Серенада.

Ноктюрн. Тарантелла. Полька.

Кюи Ц. 25 прелюдий, соч. 64-25. Три вальса, соч. 31.

Ноктюрн, соч. 22. Эскиз № 1, соч. 83. Печальное

воспоминание № 5.

124

Чайковский П. Времена года. Романсы: фа минор и фа

мажор. Ноктюрн до минор. Песенка без слов. Размышление.

Душка. Ната-вальс. Юмореска и др.

Орыс музыкасы (XIX ғ. аяғы мен XX ғ. басы):

Глазунов А. Концертный вальс. Ноктюрн. Поэма-

импровизация. Экспромт ре-бемоль мажор. Гавот ре мажор.

Баркарола фа-диез мажор. Мазурка ре-бемоль мажор.

Ляпунов С. Колыбельная фа-диез минор. Колыбельная, соч.

33. Горенки. Серый волк. Осенняя песня. Весенняя песня.

Лядов К. Бирюльки. Прелюдии. Багатели. Вальсы. Мазурки.

Баркарола. Про старину. Эскиз. Деревенская мазурка.

Аренский А. Пестрые картинки. Интермеццо соль минор.

Эскизы. Экспромт (Пионы). Ноктюрн ре-бемоль мажор.

Утешение ре мажор. Незабудка. Баркарола и др.

Рахманинов С. Мелодия. Элегия. Серенада. Прелюдии (по

выбору). Баркарола №1. Романс фа минор. Юмореска.

Вальс. Полишинель. Этюды-картины (по выбору).

Музыкальные моменты. Незабудка. Сирень.

Скрябин А. Прелюдии. Этюды (по выбору). Мазурки.

Ноктюрны. Экспромты. Экспромт в форме мазурки. Вальс.

Прелюдия и ноктюрн для левой руки.

Метнер Н. Восемь музыкальных картин. Сказки. Канцона-

серенада.

Шетел композиторларының фортепианоға арналған XX

ғасыр шығармалары:

Барток Б., Аллегро Барбаро. Багатели. Ноктюрн. Три

венгерских танца.

Вила Лобос Э. Пьесы из сюит «Куклы». «Зверюшки».

Барбер С. Экскурсы. Ноктюрн памяти Фильда.

Гершвин Дж. Прелюдии.

Мийо Д. Бразильские танцы.

Пуленк Ф. Сельские сцены. Импровизации.

Гуарньери X. Сюита.

Мессиан О. Десять прелюдий. Фантазия-бурлеска.

Онегтер А. Романтическая тетрадь. Дань почтения Равелю.

Сибелиус Я. Романская тетрадь. Прелюдия. Памяти

Шопена. Грустный вальс. Пан и Эхо.

Хинастера А. Цикл «Двенадцать американских прелюдий».

125

Шенберг Г. Пьесы.

Кеңес дәуірінің фортепианолық музыкасы:

Александров А. Прелюдии (соч. 1, 2, 10, 75).

Амиров Ф. Прелюдии.

Бабаджанян А. Хорал. Элегия. Прелюдия-экспромт.

Каприччио.

Баланчивадзе А. Ноктюрн фа-диез минор.

Благой Д. Прелюдии.

Гаврилин В. Портреты (Капризная. Мальчик гуляет.

Мальчик зевает. Беззаботный). Ноктюрн (памяти Ф.Листа).

Вальс (памяти Батюшкова).

Глиэр Э. Эскизы.

Голых Б. Прелюдии.

Кабалевский Д. Прелюдии. Рондо.

Караев К. Прелюдии. Задумчивость.

Мясковский Н. Причуды. Воспоминания. Пожелтевшие

страницы.

Прокофьев С. Детская музыка. Наваждение. Марш.

Юмористическое скерцо. Сарказмы. Мимолетности. Сказки

старой бабушки. Гавот из Классической симфонии. Менуэт.

Гавот, соч. 32. Марш и скерцо из оперы «Любовь к трем

апельсинам». Пьесы из сюит «Ромео и Джульетта».

«Золушка». Маски.

Свиридов Г. Сюита.

Тактакишвили О. Музыкальный момент. Поэма. Утешение.

Токката.

Шамо И. Картины русских живописцев. Прелюдии.

Шнитке А. Прелюдии.

Щедрин Р. Я играю на балалайке. В подражание Альбенису.

Юмореска. Русский хоровод. Пьесы из цикла «Альбом для

юношества». Пьесы из балета «Конек-Горбунок».

Шостакович Д. Фантастические танцы. Прелюдии. Танцы

кукол.

Якушенко И. Джазовый альбом.

126

Қазақстан композиторларының фортепианоға

арналған шығармалары:

Брусиловский Д. 10 маленьких пьес. Кюи «Жигер» и

«Серпер». 15 фортепианных пьес. Экспромт. 25

хореографических танцев.

Ерзакович Б. Маленький музыкант.

Жубанов А. Таджикские танцы. Караван.

Жубанова Г. 3 прелюдии. Напев. Легенда. Кюй.

Зингер Е., Аронов А. Сборник фортепианных пьес. 1, 2 т.т.

Затаевич А. Пьесы для фортепиано на казахские народные

темы. Детский альбом. Фортепианные пьесы.

Кужамьяров К. Пять фортепианных пьес.

Кумысбеков К. Вальс. Ноктюрн.

Кажгалиев Т. 2 прелюдии.

Исакова А. Сборник пьес «Школьные годы». Маленький

фаготик. Мячик. 2 прелюдии и др.

Мацуцин Д. 12 фортепианных пьес.

Зингер Е. Пьесы для фортепиано.

Мендыгалиев Н. 12 фортепианных пьес: 2 прелюдии.

Легенда о домбре.

Хамиди Л. «Фортепианные пьесы для детей».

Несипханов О. Фортепианные эскизы.

Досаева А., Ибраева В., Исакова А. Фортепианные пьесы

(обработки каз. нар. Песен).



1. Алексеев А.Д. История фортепианного искусства. ч. I -

М., 1962. ч. II - М., 1967, ч. III - М., 1982.

2. Алексеев А.Д. Русская фортепианная музыка. От истоков

до вершин. - М., 1963.

3. Алексеев А.Д. Французская фортепианная музыка конца

XIX – начала XX века. - М., 1961.

4. Бадура-Скода Ева, Пауль. Интерпретация Моцарта. - М.,

1972.

5. Браудо И. Об изучении клавирных сочинений Баха в

музыкальной школе. –М., 2001.

6. Вертковская Л. Некоторые аспекты фортепианно-

127

педагогической практики. – А., 2005.

7. Гат И. Техника фортепианной игры. - М., 1957.

8. Гофман И. Фортепианная игра. –М., 2002.

9. Жолымбетова Г.Г. О преемственности в музыкальном

образовании.

-Алматы, 1986.

10. Коган Г.М. Работа пианиста. - М., 1964.

11. Мильштейн Я.И. Советы Шопена пианистам. - М., 1967.

12. Мильштейн Я. Хорошо темперированный клавир

И.С.Баха. – М., 2002.

13. Нейгауз Г.Г. Об искусстве фортепианной игры. - М.,

1987.

14. Об исполнении фортепианной музыки Баха, Бетховена,

Дебюсси, Рахманинова, Прокофьева, Шостаковича: Сб.

статей /Под ред. Л.А.Баренбойма. - М., Л., 1965.

15. Понизовкин О.В. Рахманинов - пианист, интерпретатор

собственных произведений. - М., 1965.

16. Рожковская А.Н., Быстрова Е.Г., Ахметова А.К.

Методические разработки по изучению 15 фортепианных

пьес Брусиловского Е. Алматы, 1993.

17. Сұлтанғалиева Э.С. Халық дәстүрінің құдіреті. – А.,

2009.

18. Фишман Н.Л. Бетховен о фортепианном

исполнительстве и педагогике. Вып. 1. - М., 1963.

19. Швейцер А. И.С.Бах. – М., 2002.

20. Швейцер А. Иоганн Себастьян Бах. - М., 1964. - Гл. ХIV,

ХV, ХVI.

21. Шопен Ф. Статьи и исследования советских

музыковедов. М., 1960.

22. Шмидт-Шкловская А. О воспитании пианистических

навыков. – Л., 2002.

Қосымша әдебиеттер: 1. Әбілтаев Ш., Әсемқұлов Т., Жүзбаев Ж. Дәстүрлі

музыкалық аспаптар мектебі.

-Алматы: Өнер, 2003.

2. Әлікбаев М.Б. Әль-Фараби мұрасындағы музыка

мәселесі. - Алматы: Дайк-Пресс, 2005.

3. Брагина О. На уроках А. Артаболевской (Методические

128

материалы в помощь педагогу-пианисту музыкальных

школ).- М., 1974.

4. Ежелгі дәуірдегі музыка өнері //Қазақ өнерінің тарихы. І

том. - Алматы: Өнер, 2007.-199-214 бб.

5. Кузембаева С., Қорабай С. Абайдың музыка мұрасы

Қазақтың бас ақыны.

-Алматы: Өнер, 2004.

5. Қазақтың әншілік мәдениеті //Қазақ өнерінің тарихы. І

том. - Алматы: Өнер, 2007.- 215-346 бб.

6. Қазақ өнерінің тарихы. 3 томдық. - Алматы. Өнер, 2007,

2008.

7. Мартинсен К. Индивидуальная фортепианная техника. -

М., 1966.


тарихы. ІІ том. - Алматы: Өнер, 2007.-284-376 бб.

10. ХІХ ғасырдағы өнер //Қазақ өнерінің тарихы. ІІІ том, 1

кітап. - Алматы: Өнер, 2008.-56-154 бб, 378-381 бб.

3. БАЯН


1..Бах И.С. Органная прелюдия и фуга ля минор.

2. Коняев С. Концертная пьеса.

3. Чайкин Н. Концерт 1ч.

4. Золотарев В. Партита.

5. Тулебаев М. Танец из оперы Биржан и Сара.

6. Моцарт В. Концерт. Концерт №5.

7. Вивальди А. Времена года.

8. Чайковский П. Русский танец из балета «Лебединое озеро».

9. Брусиловский Е. Боз айғыр. Финал.

Күй. Қазақстан және шетел композиторларының күйлері:

1. Бах И.С. Прелюдия соль минор.

2. Гайдн И. Рондо.

3. Хачатурян А. Танец розовых девушек из балета «Гаянэ».

4. Жұбанов А. Тәжік биі (1-10)

5. Хамиди Л. «Қосалқа».

6. Брусиловский Е. Бозайғыр (финал).

129

7. Тәттімбет Былқылдақ.

8. Ыкылас. Ерден күй

9. Кұрманғазы. Балбырауын

10.Құрманғазы. Адай

11.Пиццигоно. Свет и тень

12. Стрелонистов. Кадриль.

13. Мацуцин. Балхадиша.



1. Липс Ф. Искусство игры на Баяне. – М., 1986.

2. Глинка М. Избранное произведения. – М., 1980.

3. Мирек. Самоучитель игры на аккордеоне. – М.,1979.

4. К.Ошлаков. Школа игры на баяне. 3 часть. - А., 1974.

5. П.Говорушко. Начальный курс игры на готово выборном

баяне. – М., 1982.

6. Д.Тұякбаев. Альбом баяниста. 1986.

7. Баян и баянисты. Общая редакция Егоров Б.М. Сборник

статей. – М., 1978.

8. Легкие упражнения и этюды для баяна 2 часть, Сост.:

Денисов П., Проконенко. - Киев, 1967.

9. Онегин А. Школа игры на баяне. – М.,1969.

10. Баян. Выпуск 3., Сост.: С.Павин. – М., 1970.

11. Полифонические пьесы для баяна. Сост.: Агофонов

А., Алехин. - М. 1970.

12. Говорушко П. Методика обучения игры на баяне.

– М., 1975.

13. Говорушко П. Пьесы и этюды для баяна. 1975.

14. Баян. Сост. Алексеев А., Корецкий Н. Киев, 1977.

15. И.Паницкий. Бибилиотека баяниста. – М.,1982.

16. Сеитханов С. Баянға арналған пьесалар. – А.,1980.

17. Гайсин А.М.,Туякбаев Д.Х. Прогрессивная школа

игры на Баяне. А.,1990.

18. Туякбаев Д.Х., З.Смакова. Пособие по аранжировке и

приложение кюев для баяна. - А., 1999.

19. М.И.Имханицкий. Специфика исполнения народной

музыки на баяне.

2010. – Казан, 2010.

130


1. Басурманов А. Самоучитель игры на баяне. - Москва,

1991.

2. Лушников А. Школа игры на аккордеоне. - Москва,

1991.

3. Мустафин Б. Баянға арналған оқулық. - Алматы, 2000.

4. Мұстафин Б., Мустафин Т., Алыбаев Т., Смакова З.

Сырнай үйрену

мектебі. - Алматы, 2004.

5. Бәрібаев С. Баянға арналған пьесалар. - Алматы, 2009.

6. Алексеев А. Репертуар баянитса. 1985.

7. Хрестоматия баяниста. Сост. Нестерова В., Чинякова А.

- М., 1982.

4. ҚОБЫЗ


Равель О. Цыганка

Данкля Ш. Концертное соло

Гнутов В. Жаворонок

Зельц Ф. Концерт соль мажор.

Акколай Ж. Концерт №1.

Моцарт В. Концерт. Концерт №5.

Вивальди А. Времена года.

Чайковский П. Русский танец из балета «Лебединое озеро».

Брусиловский Е. Боз айғыр. Финал.

Күй. Қазақстан және шетел композиторларының шығармалары:

Мострас К. Восточный танец.

Гайдн И. Рондо.

Хачатурян А. Танец розовых девушек из балета «Гаянэ».

Жубанова Г. Таутүрген таңы.

Тлендиев Н. Грезы.

Жубанов А. Романс.

Аубакиров М. Күй-поэма.

Брусиловский Е. Бозайғыр (финал).

Шилдебаев К. Пьеса.

Тәттімбет Сылқылдақ.

131

Ықылас Аққу.

Арынғазы Арынғазы.

Толебаев М. Толғау.

Толебаев М. Поэма.

Курмангазы Саранжап.



1. Балгаева Ф. Қобызға арналған пьесалар. – А., 1978.

2. Бах И.С. Концерты. – Будапешт, 1954.

3. Бетховен Л.В. Сонаты. – Бонн, 1976.

4. Брамс И. Венгерские танцы. – М., 1974.

5. Вивальди А. Времена года. –М., 1983.

6. Жубанов А. Қобызға, скрипкаға арналған 5 пьеса. – А.,

1967.

7. Кабалевский Д. Избранные произведения для скрипки. –

М., 1980.

8. Каленбаева М. Халық күйлері. –А., 2003.

9. Камерные произведения композиторов Казахстана, 1956.

10. Косбасаров Б. Қобыз өнері. – А., 2004.

11. Моцарт В.А. Концерт №5. –М., 1966.

12. Намазова К.Б. Қобызға арналған пьесалар. – А., 2000.

13. Тезекбаев К. Қобызға арналған пьесалар. – А., 1980.

14. Усенов Е. Қобыз бен фортепианоға арналған пьесалар.

– А., 2005.

15. Бисембаева З. Қобыз аспабын үйретуге арналған оқу-

әдістемелік құрал. - А., 2006.

16. Акколай Ж. Концерт №1.



19. Чайковский П. Русский танец из балета «Лебединое

озеро».


21. Зельц Концерт соль мажор

22. Крей Б. Цыганка. –М., 1987.

23. Данкля Ш. Концертное соло.-М., 1903.


25. Мострасс К. Восточный танец.

132


27. Хачатурян А. Танец розовых девушек из балета

«Гаянэ».

28. Жұбанова Г. Таутүрген таңы.

29. Тілендиев Н. Грезы.

30. Жұбанов А. Романс.

31. Әубәкіров М. Күй-поэма.


33. Шілдебаев К. Пьеса.

34. Тәттімбет Сылқылдақ.

35. Ықылас Аққу.

36. Арынғазының күйі Арынғазы.

37. Төлебаев М. Толғау.

38. Төлебаев М. Поэма.

39. Құрманғазы Саранжап.


1. Кожамкулова Б. Пьесы для скрипки и кобыза. – А., 1983.

2. Бейсембаева З. Қобызға арналған пьесалар, 1985.

3. Чайковский П.И. Классические произведения для

скрипки. – М., 1981.

4. Кожахмет Х. «Сағыныш» Қобыз бен фортепианоға

арналған пьесалар. – А., 2007.

5. Досымжанов К. «Серпін» Қобыз бен фортепианоға

арналған пьесалар. – Сем-ск, 2006.

6. Аубакиров М. Қобыз бен фортепианоға арналған

пьесалар. – А., 1979.

7. Боккерини Л. Пьесы танцевального характера. – М.,

1978.

8. Данкля Ш. Сборник пьес для скрипки. – М., 1984.

9. Жайымов А. Қобызға арналған шығармалар. – А., 1985.

10. Күмісбеков К. Қобыз бен фортепианоға арналған


133




IMUM 4301 ИСПОЛНИТЕЛЬСКОЕ МАСТЕРСТВО

УЧИТЕЛЯ МУЗЫКИ

5В010600 -Музыкальное образование

5 кредита

(дирижирование хором– 3, основной музыкальный

инструмент - 2)

Алматы - 2016

134

1.РАЗРАБОТАНА И ВНЕСЕНА Казахским

государственным женским педагогическим университетом.

2.СОСТАВИТЕЛИ:

Бурунчин М.М. – профессор

Ахметжанова Д.С. – ст.преподаватель


Мусина К.К. – доцент Казахской национальной

консерватории им. Курмангазы

Ыскаков Б.А. – профессор Казахской национальной

консерватории им. Курмангазы




2016 года.










2016 года.




135


«Исполнительское мастерство учителя музыки» является

комплексной дисциплиной, объеденяющей две ведущие

дисциплины – основной музыкальный инструмент и

дирижирование хором. Дисциплина требует от студента

исполнения на высоком профессиональном уровне

произведений на музыкальном инструменте и в процессе

дирижирования хором.

Дисциплина является главным звеном в системе

профессиональной подготовки будущих учителей музыки,

направленное на обеспечение достаточно полного,

всестороннего восприятия и глубокого осознания

разнообразных выразительных средств хоровой партитуры,

богатейших возможностей хоровой звучности. Игра на

музыкальном инструменте позволяет воспитать специалиста

широкого профиля, умеющего приобщить к сокровищам

музыкального искусства учащихся общеобразовательных школ

не только с помощью рассказа, пения и звукозаписи, но и

“живым” художественным исполнением музыкальных

произведений, В последующем, перспективные студенты могут,

путем индиви-дуального и коллективного музицирования,

обучая детей игре на каком-либо инструменте, или пению в

хоре, развивать их музыкальные способности,

Курс ориентирован на междисциплинарную и

межпредметную связь. Так, его изучение проводится в

совокупности с вокально-хоровыми дисциплинами,

музыкальный инструмент, а также предметы теории музыки и

гармонии, методика и теория музыкального образования,

концертмейстерский класс, основной и дополнительный

инструмент.

Перечень минимума знаний, умений и навыков,

необходимых для последующей практической деятельности

специалистов, которые должны получить студенты в результате

обучения по дисциплине «Испольнительское мастерство

учителя музыки»:

Знать:

136

- историю и проблемы современной цивилизации и

культуры;

-историю становления и развития профессионального

музыкального образования Республики Казахстан;

-историю, теорию, практику игры на музыкальном

инструменте;

- историю, теорию, практику владения вокално –

хоровыми, дирижерскими навыками;

-традиции классических и современных оркестровых и

певческих школ;

- комплекс специальных музыкально – теоретических,

исторических, общенаучных дисциплин;

-основные закономерности музыкального мышления и

творческого процесса;

-правовые нравственно – этические нормы в сфере

профессиональной деятельности;

Уметь:

- ставить и творчески решать современные научные и

практические задачи исполнительского искусства;

- использовать полученные знания в организации и

руководстве музыкальными коллективами;

Иметь навыки:

- совместной концертно – исполнительской

деятельности;

-профессионального мастерства;

-профессионального общения, решения современных

практических проблем, организационно – управленческой

деятельности;

Быть компетентным:

- в сфере профессиональной музыкально-

педагогической деятельности;

- в вопросах профессионального общения, экономики,

политики, экологии и культуры.

Пререквизиты: Дирижирование, постановка голоса, основной

инструмент, гармония, сольфеджио

Постреквизиты: текущий экзамен, игра на музыкальном

инструменте, хоровое дирижирование

137


ВВЕДЕНИЕ

Цель курса - профессиональная подготовка будущего

учителя музыки, обучение его методам и приемам игры на

музыкальном инструменте и управления хором, формирование

комплекса навыков, обеспечивающих умение самостоятельно,

в процессе дирижирования, и игры на музыкальном

инструменте передавать идейно-художественную ценность

музыкального произведения, его фактурно-стилистические

особенности и специфику.

Основные задачи предмета «Исполнительское

мастерство учителя музыки»:

- способствовать профессиональной музыкально-

педагогической подготовке;

- развивать научно-педагогическое и профессиональное

мышление;

- формировать у студента творческий стиль мышления,

художественное мировоззрение, компетентность в основных

вопросах исполнительского искусства, культуры и образования;

-способствовать развитию способностей к

самосовершенствованию и саморазвитию;

- углублять теоретическую и практическую подготовку в

избранной специальности.

Дисциплина «Исполнительское мастерство учителя

музыки» играет важную роль в воспитании

высокопрофессиональных специалистов, теоретически и

практически подготовленных к хоровой, исполнительской,

педагогической и общественно-музыкальной деятельности. На

индивидуальных занятиях по хоровому дирижированию,

музыкальному инструменту, в непосредственной связи с

другими дисциплинами вокально-хорового и инструментально-

исполнительского циклов (хоровой класс, вокальный класс,

оркестровый класс, инсрументоведение, аранжировка),

педагогическая, исполнительская и исследовательская

направленность подготовки студента формирует его творческий

облик, профессиональную позицию по проблемам школьного

музыкального образования и исполнительского мастерства

учителя музыки.

138

Изучение курса «Исполнительское мастерство учителя

музыки» осуществляется в форме индивидуальных занятий на 4

курсе.

Экзаменационные требования:

По хоровому дирижированию: 2 произведения из

школьного песенного репертуара, 2 разнохарактерных

хоровых произведения, одно с сопровождением инструмента,

второе произведение - а сарреlla;

По музыкальному инструменту: игра на музыкальном

инструменте: произведение крупной формы, полифоническое

произведение и пьесы казахстанских или зарубежных авторов;

Две школьные песни исполняются под собственный

аккомпанемент наизусть, к песням обязательна вступительная

беседа, к каждой песне предоставляется аннотация.

ХОРОВОЕ ДИРИЖИРОВАНИЕ

(Рекомендуемый репертуар произведений)

Женские, мужские, смешанные хоры a’cappella:

Байқадамов Б. сл. Шакенов Н. Су тасушы қыз. (2/4)

Маңғытаев М. сл. Мауленов, Ақсақ құлан туралы аңыз. Хор

поэмасы. (переменный размер).

Маңғытаев М. сл. С.Жиенбаев, Қаратау әуендері. Хор сюитасы.

Қалдаяқов Ш. сл. Шаханов М. Арыс жағасында (3/4)

Байқадамов Б. сл. Шакенов Н. Көкек (3/4)

Жұбанова Г. сл. Сарсенов А. Дауыл (4/4)

Жұбанова Г. сл. Сарсенбаев А. Жеңеше (2/4)

Жұбанов А. сл. Жұбашев Е. Ақ шолпан (3/4)

Вик. Калинников, сл. Бунин И. Кондор (2/4, 3/4)

Гречанинов А, сл. Толстой Л. Над неприступной крутизной (4/4)

Даринь Э. сл. Райнис Я. лайықтаған В.Невский. Сломаные

сосны (6/8)

Коваль М. сл. Тютчев Ф. Что ты клонишь над водами (3/4, 4/4)

Кюи Ц. сл. Суриков И. Засветилась вдали (8/9)

В темном лесе. Рус.нар.песня, өңд., А.Пащенко (3/4, 2/4)

Заплетися плетень. обр. Н.Римский-Корсаков (3/4, 5/4, 4/8)

Свиридов Г. сл. Есенин С. Вечером синим (3/4)

Танеев С. сл. Тютчева Ф. Альпы (3/4, 4/4)

Шостакович Д. сл. Гмырев А. Казненным (2/4, 9/8, 3/8, 6/8)

139

Сагатов М. Күн (7/8; 6/8; 9/8)

Женские, мужские, смешанные хоры с сопровождением:

Дюсекеев К. сл. Сариев Ш. Сәлем саған, туған ел (7/8; 8/8; 6/8)

Ботбаев Д. Идрисов К. Сәлем саған (3/ 4; 4/4)

Дунаевский И. сл. Матусовский М. Хорошо! Их к/ф «Испытание

верности» (3/ 4; С)

Азербаев К. Қайран жастық, обр. Ботбаев Д. (4/4)

Баянауыл, Казахская нар.песня. обр. Мыңбаев Т. (переменный

размер).

Он алты қыз. Казахская нар.песня. обр. Д.Ботбаев (2/4)

Ахау бикем. Казахская нар.песня. обр. В.Пирогова (2/4, ү)

Байбілдаев Ө. сл. Баймұхамедов Н. Жамбыл жырын жырлайды.

(переменный размер).

Меңдіғалиев Н. сл. Идрисов К. Қазақ даласы. (переменный

размер).

Кужамьяров К. сл. Бахтияров И. Вәде (переменный размер).

Тілендиев Н. Сөнбейді әже шырағың (переменный размер).

Бетховен Л. Восхваление природы человеком (4/4)

Бородин А. Мужайся княгиня, “Князь Игорь” операсынан хор

(4/4)

Глинка М. Лель таинственный. “Руслан и Людмила” операсынан

хор. (5/4)

Римский-Корсаков Н. С крепкий дуб тебе вырасти. “Скажи о

царе Салтане” операсынан хор (5/8, 5/4).

Рахманинов С. Огни погашены. “Алеко” операсынан хор (6/8).

Рубенштейн А. Ноченька. “Демон” операсынан хор (6/8)

Сорокин В.сл. В.Гурьянов. Александр Матросов (4/4)

Туликов С. сл. Ошанин Л. Могучий Днепр. Баллада (4/5)

Уж я золота хороню. Рус. нар.песня. (2/4)

Чайковский П. На море утушка купалась. Хор девушек из оперы

“Опричник”.

Римский-Корсаков Н. Гой ты сад-Садко. “Садко” операсынан

хор.

Пахмутова А. сөзі А.Гребенников және Н.Добронравова Слава

впередсмотрящему. Перел. Парцхаладзе С.

Макаров В. сл. Белинского В. Дума над Волгой из сюиты “Река

богатырь”

Гендель Г. Туда, где блещет звездный хор. Из оратории

“Самсон”

140

Бородин А. Море.

Моцарт В. Dіes іrae. Хор из “Реквиема”

Свиридов Г. Курские песни. Кантата

Бетховен Л. Kyrіe eleіson. Хор из Мессы до мажор. (2/4).

Бородин А. Песня темного леса.

Василенко С. Хор народа из оперы “Сказание о невидимом

граде Китеже”. (переменный размер)

Галынин Г. По деревне ехал царь с войны. “Девушка и смерть”

операсынан хор. (переменный размер).

Гуно Ш. О.Скорбный день. “Ромео и Джульетта” операсынан

хор.

Дектярев С. сөзі Горчаков Н. Заключительный хор из оперы

“Минин и Пожарский”

СПИСОК РЕКОМЕНДУЕМОЙ ЛИТЕРАТУРЫ ПО

ДИРИЖИРОВАНИЮ



Красотина Е., Рюмина К., Левит Ю. - М., 1980.






Красотина Е., Рюмина К., Левит Ю. - М., 1979.

5. Школа хорового пения, вып-1 сост. Бандина А., Попов В.,

Тихеева Т., - М, 1973.

6. Полтавцев, И.М. Светозарова. Курс чтения хоровых

партитур. Часть-1, - М., 1965.

7. Полтавцев И. Светозарова М. Курс чтения хоровых партитур.

Часть ІІ, - М., 1962.

8. Репертуар хорового класса. Вып.2. Сост. Е.Зверева, - М., 1971.

9. Хоры и народные песни с нессиметричными размерами

(библиотека студента хормейстера) Вып.4. - М., 1968.

10. Кабалевский Д. Песня для детей и юношества - М., 1977.

11. Кодай З. Избранные произведения для детей. - М., 1971.

12. Жұбанов А. Ән сапары. -А., 1975.

13. Қоспақов К., Ерзакович Б. Қазақ музыка фольклорының

тарихнамасы. Ғылым баспасы, - М.,1986.

141

14. Аравин П., Ерзакович Б. Қазақстанның музыка мәдениеті.

Мектеп баспасы,- М.,1957.

15. Ерзакович Б. Народная музыка Казахстана. Жазушы. - А.,

1975.

16. Казбеков М. Жаңғырған салт дәстүрлер. - А., 1991.

17. Мусин К. Техника дирижирования, - А., 1967.

18. Жакеева Б. Хор үйірмесімен жұмыс. - А., Өнер, 1988.

19.Абуова К. Хор жүргізу. - А., 1993.

20. Андреева П. Методика преподвания хорового

дирижирования - М. 1969.

21.Живов В. Исполнительский анализ хорового дирижирования

- М., 1978.

22. Казачков С. Дирижерский аппарат и его подготовка -М.,

1967.

23. Канерштейн М. Вопросы дирижирования - М., 1972.

24. Малько Н. Основы техники дирижирования - М-Л., 1965.


1. Қазақ халқының музыкалық творчествосы. - А., 1989.

2. Тілебаев М. Әндер хорлар мектеп. - А., 1980.

3. Омарғазиева Б. Өнер тәрбиелейді. - А., Білім., 1988.

4. Нұғманова А. Қазақтың әншілік дәстүрі. - А., 1975.

5. Нұрымбетов Т. В.Мамизеров, Балаларға арналған

хрестоматия. - А., 1991.

6. Виноградов К. Работа над дикцией в хоре. - М., 1967.

7. Дебелая Ж. Сэт Э. К самостоятельности студентов в процессе

обучения

хоровому дирижированию. Сб. Профессиональная подготовка

студентов

музыкально-педагогического факультета. Куйбышев., - М.,

1975.

8. Дирижерское испольнительство. Практика, история, эстетика.

- М., 1975.

9. Кагадеев А. Техника хорового дирижирования. - Минск. - М.,

1968.

10.Коловский О. Анализ хоровой партитуры. /Хоровое

искусство, - Л., 1967.

142

Сборники хоровых произведений

Сағатов М. Туған ел. - А., Жазушы, 1973.

Педагогический репертуар по хоровому дирижированию. -

Алматы, Өнер, 1983.

Жаманбаев Б., Испанбетова К. Қазақ операларынан хорлар. -

Алматы, Өнер 1984.

Нұрымбетов Т. Балалар хорына арналған хрестоматия. -

Алматы, Өнер. 1982.

Нұрымбетов Т. Балалар хорына арналған әндер. - А., Өнер.

1984.


Алматы, Жалын. Вып-1. 1976.

А.Молодов., Ахметова Г. хорға арналған шығармалар. - Алматы,

Жалын., Вып-2. 1976.

Мұхамеджанов С. Ақан сері, - А., 1856.

А.Нұрымбетов. В.Мамизеров. Балалар хорына арналған

хрестоматия. - А., Өнер. 1991.

Байқадамов Б. Хорлар - А., 1963.

Хрестоматия хорового класса. Вып 1. - М., 1986.

Сагинова Д. Хорға арналған әндер - А., Өнер, 1985.

Чумак М. 10 хоровых миниатюр - А., Өнер, 1982.

Бурунчин М. К.Испанбетова. С.Мамбетова.

Обработки казахских народных пьес. - А., 1985.

Әндер, хорлар, романстар. - А., 1961.

Дүйсекеева К. Одағым - бақыт ордасы. - А., Өнер, 1982.

Хрестоматия по дирижированию хором. Вып 1. Сост.

Е.Красотина., К.Рюмина., Левит Ю. - М., 1979.

Хисамутдинова Н. Студенттердің біртектес әйелдер хорының

репертуарлары. Учебное пособие. - Алматы, 2000.




класса. Вып.2. Учебное пособие. Алматы, 2003.



Абдинуров А. Ұрпақ әуені. - Алматы, 2006.

Хисамутдинова Н. Репертуар студенческого женского хора.

Вып.2. Учебное пособие. - Алматы, 2007.

143

Какимова Л. Хрестоматия по дирижированию хором. Учебное

пособие. -Алматы, 2008.

Айтжанова Ж. Хрестоматия по дирижированию. Учебное

пособие. Ч.1.


Сагирова Л. Хрестоматия по дирижированию. Учебное пособие.

Ч.2.

-Алматы, 2008.


Вып.1. - Алматы, 2003.


Вып.2. - Алматы, 2005.

Бурунчин М. Хорды дирижерлау класында мектеп әндерімен

жұмыс жасау әдістемесі. - Алматы, 2008.

МУЗЫКАЛЬНЫЕ ИНСТРУМЕНТЫ:

(примерный репертуар произведений)

1. ДОМБЫРА

Народные кюи:

Айжан қыз

Арғынғазы

Жастар биі

Келіншек

Қаражорға

Қыз туралы аңыз

Күреңше

Нар идірген (жігіттің тартқаны)

Аққу

Арнау

Ел айырылған

Желдірме

Келеке күй

Кербез

Нар идірген (баланың тартқаны)

Сары өзен

Сымыр сазы

Телқоңыр

144

Тор жорға ат

Шидеме шегелеме

Шұбар ат.

Қоңыр

Айда Былпым.

Произведение казахских народных и казахстанских

композиторов

Кюи:

Құрманғазы Алатау; Балқаймақ (ІІ-түрі); Кісен ашқан; Көбік

шашқан; Назым; Саранжап;

Дәулеткерей Ақбала қыз; Ващенко; Жұмабике; Қара қожа;

Қос алқа (2-түрі); Ысқырма.

Дина Жеңіс; Той бастар.

Сейтек Арман; Заман ай; Сексен ер.

Түркеш Қарабас.

Тәттімбет Қосбасар (1-түрі).

Сүгір Ақжелең ІІ түрі.

Қазанғап Домалатпай; Учитель.

М.Татенов Салтанат.

Ақбикеш Айнам қалды.

Жүсіп Қаз күйі.

Аққыз; Қосбасар (І-түрі); Мұңдықыз.

Момбеков Т. Мың жылқы; Салтанат

Сүгір Майда қоңыр.

Хамзин М. Қосбасар.

Үрмізов Ф. Қосбасар.

Бекенов У. Күй аңсаған.

Шәкәрімов Ж. Қыз арманы.

Көшмағанбетов Б. Сағыныш.

Шынқожаев Балдырған; Желдірме; Жеңіс.

Ержанов М. Би күй; Жеңген солдат.

Хожабеков А. Арман ағысы.

Жұбанов А. Би күйі.

Тастанов Х. Тыңға аттану.

Момбеков Т. Мың жылқы.

Жайымов А. Ой толқыны.

Өскембаев М. Жеңіс.

Әлімбеков С. Шертпе.

Шынқожаев Ә. Балдырған (І түрі); Бейбітшілік.

145

Шотабай Шыңырау.

Байсерке Жекпе-жек.

Аренжан Шалқыма.

Барқы Аққу.

Дина Әсем қоңыр.

Жабайұлы Ө. Өтеген шертпесі.

Құрманғазы Ақсақ киік; Балбырауын; Балқаймақ; Бозшолақ;

Қызыл қайың (2-түрі); Саранжап; Перовский марш;

Ұзақ Ақжелең.

Қазанғап Балжан қатын; Бұраң бел Ақжелең (1-түрі);

Кіші қаратөс; Қиту-қиту, қайт-қайт; Майда қоңыр;

Сен кеткенде мен қайтем; Торы аттың кекіл

қақпайы; Үлкен қаратөс; Шыныаяқ; Майлықожа; Желдірме.

Өтемісұлы М. Исатайдың Ақтабаны-ай; Өкініш.

Раздық Салкүрең.

Тоқа Сарыжайлау.

Дәулеткерей Байжұма; Құдаша; Қыз Ақжелең (2 түрі);

Мұңды қыз; Салық өлген (1 түрі); Тартыс.

Сейтек Айдау.

Байсерке Қалипа-қалыш

Сүгір Қосбасар; Ыңғай төк.

Есжан Соқыр. Есжан.

Произведения казахских и зарубежных композиторов

Пьесы:

Әубәкіров М. Марш.

Затаевич А. Қазақ марш.

Тастанов Х. Романс.


Брусиловский Е. Колхоздағы той; Жалпы әлем.

Меңдіғалиев Н. Жас буын.

Хамиди Л. Шабан әні.

Жұбанов А. Тәжік билері №1, 9

Жұбанов Ғ. Жыр жазамын жүрегіммен.

Жұманиязов Б. Шағын скерцо.


Хамиди Л. Юмореска.

Әубәкіров М. Сюита (күй, ән, би, марш).

Әзірбаев К. Қордай.

Кожамьяров Қ. Бүгін.

146

Белорус. нар.п.А у поля в ярба /өңд. А.Клумов.

Белорус. нар.п. Янка; Крыжачок.

Укр.нар.п. Журавель.

Руск.нар.п. Как за речкою, да за Дарьею /өңд. Н.Римский-

Корсаков; Не

одна во поле дороженька; Пойду ль я, выйду ль я; То не ветер

ветку клонит.

Чешск. нар.п.Кукушечка.

Литв.нар.п./обр. А.Комаровский.

Венгер.нар.п. Мамин праздник.

Моцарт В. Менуэт; Песня пастушка.

Бах И.С. Менуэт; Гавот.

Бетховен Л. Контраданс.

Чайкин Н. Деревня сыртында.

Магиденко М. Плясовая.

Глинка М. Бозторғай.

Корелли А. Адажио.

Персели Г. Ария.

Бах И.С. Полонез.

Гендель Г. Менуэт.

Мусоргский М. Кешкі ән.

Гречанинов А. Колыбельная.

Ребиков В. Қыс.

Кюи Ц. Вечерняя заря; Вприсядку.

Гедике А. Би.

Блинов Ю. В поле поют.

Рахманинов С. Итальян полькасы.

Мусоргский М. Сорочин жәрменкесі; Гопак.

Шуберт Ф. Музыкалық кезең.

Шишаков Ю. Әуен.

Чайковский П. Аққу балапандарының биі;

Старинная французкая песня;

Неаполитан әні.

Рубинштейн А. Мелодия.

Брамс И. Венгер биі №4.

Варламов А.Қ. Қызыл сарафан.

Делиб Л. Пиццикато.

Бах И.С. Рондо; Ария.

Палиашвили З. Лекури.

Моцарт Л. Волянка.

147

Шостакович Д. Шарманка.

Шапорин Ю. Колыбельная.

Потоловский И. Метель.

Лядов А. Зайчик

Поздняков А. На прогулке.

Шуман Р. Мелодия.

Островский А. Мектеп полькасыГедике А. Арабеска.

Рус.нар.п. Ах, не одна в поле дороженька / обр.. А.Егоров; Не

велят Маше /өңд.

А.Глазунов; Как за речкой /өңд. А.Лядов; У ворот, ворот /обр.

П.Чайковский;

Коробейники; Светит месяц /обр..И.Андреев; Полноте, ребята

/обр..Б.Трояновский.

Грузин.нар.п. Диханшылар әні; За реченьку ходить.

Польск.нар.п. Көктем келді /обр. А.Комаровский.

Чешск.нар.п. Кукушечка /обр.А.Комаровский.

Этюды:

Глейхман А. Этюд.

Жайымов А. Этюд.

Тастанов Х. Этюд.

Улкенбаева А. Этюд.

Ысқақов Б. Этюд.


Сахарбаева А. Этюд №5.

Нолинский Н. Этюд.

Абель Л. Этюд.

Грюнбальд А. Этюд.

Тамарин Этюд.


Люканюк С. Этюд.

Хамиди Л., Ғизатов Б. этюд №5, 6, 8

Самоилов А. этюд №3.

Тастанов Х. Этюд №3.

Кайзер Г. Этюд.

СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

148


1. Тастанов Х. Домбырадан сабақ беру методы - Алматы:

Өнер, 1970.

2. Ысқақов Б., Жайымов А., Бүркітов С. Домбыра үйрену

мектебі - Алматы: Өнер, 1993.

3. Мерембаев Қ. Домбыраға арналған педагогикалық

репертуар - Алматы: Өнер, 1987.


1. Альбом начинающего домриста. 6- басылым. – А., 1993.

2. Бекенов У. Күй табиғаты. –Алматы, 1981.

3. Бекенов У. Шертпе күй шеберлері. – Алматы, 1977.

4. Ғизатов Б. Қазақша музыкалық терминологиялық сөздік. –

Алматы, 1981.

5. Домбыраға арналған педагогикалық репертуар. – Музыка

мектептерінің 1-5 кластары үшін Құрастырған Қ.Мерембаев –

Алматы, 1980.

6. Домбыраға арналған пьесалар. Құрастырған Қ.Мұхитов –

Алматы, 1981.

7. Домбыраға арналған пьесалар. Құрастырған Б.Қарабалина. –

Алматы, 1980.

8. Домбыра мен қобызға арналған пьесалар. Құрастырған

Ж.Еркінбеков. – Алматы, 1962.

9. Домбыраға арналған хрестоматия. Құрастырған Айтқалиев

М. – Алматы, 1980.

10. Домбыраға арналған хрестоматия. Музыка училищесінің 1-

2 курстарына арналған. Құрастырған Мұхитов Қ., Досымжанов

Қ.– Алматы: Өнер, 1984.

11. Ысқақов Б. Саржайлау – Алматы: Өнер, 1990.

12. Ержанов. Қуанамын /әндер, күйлер/- Алматы: Өнер, 1984.

13. Жұбанов А. Дәулеткерей. - Алматы: Жазушы, 1960.

14. Жұбанов А. Құрманғазы. - Алматы: Жалын, 1978.

15. Жұбанов А. Ғасырлар пернесі. - Алматы: Жалын, 1975.

16. Затаевич А. 1000 песен и кюев казахского народа. -

Оренбург, 1925.

17. Райымбергенов А. Қазанғап - Ақжелең. –Алматы, Өнер 1984.

18. Райымбергенов А. Күй қайнары. – Алматы, 1990.

19. Үсенов Е. Саржайлау. – Алматы, 1999.

20. Үсенов Е. Домбыраға арналған шығармалар. – Алматы, 2000.

21. Мерғалиев Т., Бүркітов С., Халық күйлері – Алматы, 2000

149

22. Ахмедияров Қ. Табыну – Алматы, 2002ж

23. Мерғалиев Т., Жайымов А., Қазақ күйлерінің тарихы. –

Алматы, 2002.

24. Ахмедияров Қ., Күй ұран – Алматы, 2003.

25. Мұқанова А.Б., Жанайдарова Д.С., Домбыраға арналған

шығармалар – Алматы, 2005.

26. Ежелгі дәуірдегі музыка өнері //Қазақ өнерінің тарихы. – І

том – Алматы: Өнер, 2007.

27. Қазақтың әншілік мәдениеті //Қазақ өнерінің тарихы. – І том



тарихы. – ІІ том - Алматы: Өнер, 2007.

29. ХІХ ғасырдағы өнер //Қазақ өнерінің тарихы. – ІІІ том, 1

кітап – Алматы: Өнер, 2008.

30. Ж.Нәжмидинов. «Қазақтың домбырасы және оның

акустикалық ерекшеліктерің. - Алматы: Дайк-Пресс, 2004.

31. Утегалиева С., Сахарбаева К. Табыну. - Алматы: Дайк-

Пресс, 2004.

32. Кузембаева С., Қорабай С. Абайдың музыка мұрасы /

Қазақтың бас ақыны. Алматы: Өнер, 2004.

33. Абилтаев Ш., Әсемқұлов Т., Жүзбаев Ж. Дәстүрлі

музыкалық аспаптар мектебі. - Алматы: Өнер, 2003

34. Әлікбаев М.Б.Әль-Фараби мұрасындағы музыка мәселесі. -

Алматы:Дайк Пресс, 2005.

35. Орынғали Қ. Дина күйші. Жинақ. - Алматы: Өнер, 2005.

2. ФОРТЕПИАНО

Полифонические произведения:

Бах И.С. Двухголосные инвенции. Трехголосные инвенции.

ХТК. Прелюдии и фуги, т. I и II. Французские сюиты.

Английские сюиты (отдельные части гамм). Партиты

(выборочно). Клавирные токкаты: ре минор, ми минор; ре

мажор, до минор.

Бах И.С. - Бузони Ф. Органные хоральные прелюдии.

Берд В. Аллеманда.

Бем Т. Аллеманда.

150

Букстехуде Д. Хоральная прелюдия ре минор. Жига. Куранта.

Сарабанда. Хорал.

Вебер К. Шесть маленьких фуг. Десять аллеманд, соч. 24.

Гедике А. Прелюдия и фуга до минор, соч. 86. Прелюдия и фуга

до мажор, соч. 87.

Гендель Г. Сюиты: ми минор, соль мажор, ре минор, фа мажор.

Пассакалия соль минор. Фугетта до мажор.

Глинка М. Фуга ля минор. Фуга ми минор.

Гольденвейзер А. Фугетты си-бемоль мажор, соль минор.

Кабалевский Д. Прелюдии и фуги, соч. 61.

Лядов А. Канон соль мажор. Канон до минор, соч. 34.

Сарабанда. Фуга ре минор, соч. 1. Фуга соль минор, соч. 3.

Майкапар С. Фугетты, соч. 8, соч. 37.

Мендельсон Ф. Прелюдии и фуги.

Мясковский Н. Фуга «В старинном стиле», соч. 43. Фуги: ре

мажор, соль минор, си минор, соч. 78.

Пахельбель И. Чакона. Сарабанда. Фуга.

Рахманинов С. Канон ми минор.

Регер М. Прелюдии и фуги. Фугетта.

Римский-Корсаков Н. Фуги: ре минор, ми мажор, до-диез

минор; Три фугетты на русские темы. Из коллективного

сочинения (в 4 руки): Маленькая фуга (Bach). Трезвон.

Рубинштейн А. Прелюдии и фуги в свободном стиле.

Сен-Санс К. Прелюдия и фуга фа минор.

Свиридов Г. Партита ми минор.

Скрябин А. Фуга фа минор.

Тельман Г. Фантазия си минор.

Франк Ц. Прелюдия. Фуга и вариации си минор.

Фрескобальди Д. Токката ля минор. Три фуги.

Хачатурян А. Фуга.

Чюрленис М. Канон ля-бемоль мажор, соч. 9, № 2. Фуга

Шопен Ф. Фуга.

Шостакович Д. Прелюдии и фуги (выборочно).

Сочинения крупной формы:

Александров А.Н. Сонаты: соль мажор, до минор.

Аренский А. Вариации си мажор, соч. 39. Концерт фа минор.

Фантазия на темы былин Рябинина.

Баланчивадзе А. Концерт № 3.

151

Бах И. С. Сонаты: ля минор, фа мажор, ля мажор. Концерты: ре

минор, фа минор.

Бах И.К. Сонаты.

Бах Ф.Э. Сонаты: фа минор, ля минор и др. Фантазии. Вариации.

Беркович И. Вариации на тему Паганини.

Бортнянский Д. Сонаты: до мажор, фа мажор.

Бетховен Л. 32 сонаты (по выбору, исходя из возможностей

студента). Вариации (выборочно). Рондо: до мажор, соль мажор,

соч. 51. Рондо № 1 и № 2, соч. 52. Анданте. Концерт № 1 до

мажор. Концерт № 2 си-бемоль мажор.

Брусиловский Д. Концерт.

Вебер К. Сонатина до мажор. Сонаты до мажор, ля-бемоль

мажор. Концертштюк.

Вивальди А. - Бах И.С. Концерт соль мажор.

Гайдн И. Сонаты. Концерты. Вариации фа мажор. Фантазия фа

мажор. Тема с вариациями. Ариэтта с вариациями.

Галынин Г. Фортепианный концерт.

Гендель Г. Ария с вариациями ми мажор. Вариации: ре минор,

ми мажор. Концерты: соль мажор, фа мажор, соль минор.

Геништа Г. Соната фа минор.

Гершвин Дмс. Рапсодия в блюзовых тонах. Концерт.

Глазунов А. Концерт фа минор. Соната си-бемоль минор.

Глинка М. Вариации: на тему рус. нар. песни «Среди долины

ровной», на тему Моцарта ми-бемоль мажор и др.

Гречанинов А. Сонатина фа мажор, соч. 110.

Григ Э. Соната ми минор. Концерт ля минор.

Гурилев А. Вариации на романсы Варламова «На заре ты ее не

буди», «Ты не пой, соловей».

Керубини М. Соната си-бемоль мажор.

Клементи М. Сонаты (по выбору).

Кобылянский Ф. Соната до минор.

Лист Ф. Концерт № 1. Венгерская фантазия.

Лядов Л. Вариации на тему Глинки. Вариации на тему Моцарта

и др.

Мартини Д. Ария ми мажор с вариациями.

Мендельсон Ф. Концерты: № 1 соль минор, соч. 25; № 2 ре

минор, соч. 40. Блестящее каприччио си минор, соч. 22.

Серьезные вариации, соч.54.

Метнер И. Соната – воспоминание. Соната-элегия. Сонатина

соль минор в 2 частях. "Русский хоровод (для двух фортепиано).

152

Моцарт В. Сонаты. Вариации. Концерты. Рондо. Фантазии.

Мясковский Н. Сонаты: до мажор, соч. 82; ля-бемоль мажор,

соч. 64; си мажор, соч. и др. Простые вариации.

Пейко Н. Соната-сказка.

Прокофьев С. Сонаты (по возможностям студента).

Пуленк Ф. Соната (для двух ф-но). Концерт до-диез минор.

Равель М. Сонатина фа-диез минор. Концерт соль мажор.

Раков Н. Сонатина № 1. Вариации си минор.

Рахманинов С. Концерт № 1 фа-диез минор.

Римский-Корсаков Н. Концерты.

Рубинштейн А. Концерты.

Сен-Санс К. Концерт соль минор.

Сибелиус Я. Соната ми мажор, соч. 67, № 2.

СкарлаттиД. Сонаты (по выбору).

Скрябин А. Сонаты: № 1, № 2.

Стравинский И. Сонатина (для двух фортепиано).

Тактакишвили О. Концерт.

Хачатурян А. Концерт. Соната.

Чайковский П. Вариации на собственную тему фа мажор.

Концерт № 3 ми-бемоль мажор.

Шопен Ф. Польская фантазия, соч. 13. Блестящие вариации, соч.

12. Вариации си-бемоль мажор. Вариации ми мажор, соч. 2.

Концерты; № 1 ми минор, № 2 фа минор. Рондо.

Шостакович Д. Концерты № 1 и № 2. Концертино.

Шуберт Ф. Сонаты: ля минор, ми минор, ля мажор.

Шуман Р. Детская соната соль мажор, соч. 118. Концертштюк.

Концерт ля минор. Сонаты: фа-диез минор и соль минор.

Вариации на тему «Аbegg».

Щедрин Р. Соната ля минор. Концерт № 1.

Пьесы. Клавирная музыка.(английские верджиналисты,

французские клавесинисты – ХVI-ХVIII в.в.):

Берд У. Гольярда. Флейта и барабан

Булл Дж. Королевская охота. Жига «Доктор Булл собственной

персоной». Прелюдия. Фантазия.

Дакен К. Ласточка. Мелодичная. Кукушка.

Данорие Ж. В звучании тимпана. Вихрь. Дудочка. Каприччио

«Крик птиц». Мелодия. Менуэт. Прелюдия. Флейты. Лира

Орфея и др.

Дамсепкур Э. Страдающая.

153

Куперен Ф. Бабочки. Влюбленный соловей. Гавот. Душистая

вода. Женский портрет. Кукушка. Маски. Мелодия си минор.

Муза-победительница и др.

Перселл Г. Новый граунд.

Рамо Ж. Венецианка. Гавот. Менуэт. Жига в форме рондо.

Перекличка птиц. Ригодон. Тамбурин и др.

Предклассическая эпоха и венский классицизм:

Бах Ф.Э. Престо до минор. Аллегро фа минор. Сольфеджио.

Бетховен Л. Багатели (соч. 33,119,126). К Элизе. Семь вальсов.

Семь народных танцев. Две прелюдии. Полонез. Три марша.

Шесть контрдансов и др.

Гайдн И. Каприччио. Серенада. Скерцо. Два танца. Венгерское

рондо.

Моцарт В. Семь легких танцев. Четыре немецких танца. Шесть

лендлеров. Марш для Констанцы. Фиалка. Шесть немецких

танцев и др.

Русская клавирная музыка ХVIII начала XIX века:

Бортнянский Д. Ляргетто фа мажор.

Гурилев Л. Двадцать четыре прелюдии.

Жилен А. Вальсы. Экосезы. Полонезы. Марши.

Варламов А. Вальс ля минор.

Алябьев А. Полонез ми-бемоль минор. Французский кадриль.

Титов Н. Роман в вальсах (цикл из 12 миниатюр).

Есаулов А. Меланхолический вальс.

Козловский О. Полонезы. Марши.

Фильд Дж. Ноктюрны. Рондо. Вальс. Камаринская.

Западноевропейская музыка романтического направления:

Вебер К. Два немецких танца. Три экосеза. Пять вальсов.

Прощение. Фантазия, соч. 3, № 2. Оригинальный вальс.

Немецкие танцы. Блестящее рондо. Большой полонез.

Блестящая полька. Вечное движение, соч. 72. Приглашение к

танцу.

Мендельсон Ф. Песни без слов. Рондо каприччиозо. Три

каприса. Листок из альбома. Вечное движение, соч. 113. Скерцо

си минор. Каприччио фа-диез минор. Прелюдия си минор.

Шуберт Ф. Восемь экспромтов. Шесть музыкальных моментов.

Вальсы и лендлеры.

154

Шуберт Ф. - Лист Ф. Песни: Серенада. Ты мой покой. Мельник

и ручей. Форель. Маргарита за прялкой. Приют. Двойник и др.

Шуберт Ф. - Ландовская В. Вальсы.

Шуман Р. Новелетты. Пестрые листки. Детские сцены, соч. 15.

Арабески, соч. 18. Листки из альбома, соч. 124. Венский

карнавал, соч. 26. Бабочки, соч. 2. Фантастические отрывки, соч.

12. Лесные сцены. Романс фа-диез мажор.

Шуман Р. - Лист Ф. Посвящение. Весенняя ночь.

Шопен Ф. Этюды. Прелюдии. Мазурки. Ноктюрны. Полонезы.

Вальсы. Экспромты. Листок из альбома. Рондо в стиле мазурки.

Баркарола. Колыбельная. Три экосеза.

Лист Ф. Венгерские рапсодии (по выбору). Ноктюрн ля-бемоль

мажор. Забытые вальсы № 1 и № 2. Из цикла «Годы

странствий»: Женевские колокола. Долина Обермана.

Мыслитель. Обручение. Сонеты Петрарки. Капелла Вильгельма-

Телля. Тарантелла. Концертные этюды: ре-бемоль мажор. Шум

леса. Хоровод гномов. Траурное шествие. Лорелея. Утешения.

Григ Э. Лирические пьесы, соч. 43. Поэтические картинки, соч.

3. Листки из альбома, соч. 28. Ноктюрн. Скерцо. Шествие

гномов, соч. 54. Норвежские танцы, соч. 35. Импровизация, соч.

29 и др.

Дворжак А. Воспоминание, соч. 85. Юмореска, соч. 111.

Сметана Б. Полька фа-диез минор. Полька ля минор. Поэма.

Чешские танцы.

Сен-Санс К. Багатель. Песня без слов. Первая мазурка. Гавот.

Третья мазурка. Перезвон. Токката. Беспечный вальс. Томный

вальс. Веселый вальс.

Брамс И. Баллады: ре-минор, си-минор. Вальсы. Интермеццо:

ля минор, си-бемоль мажор, ми-бемоль мажор, ля мажор, си

минор, ми минор. Венгерские танцы. Рапсодии: си минор, соль

минор.

Зарубежная фортепианная музыка конца XIX начала XX

века:

Дебюсси К. Прелюдии. Детский уголок. Арабески. Бергамасская

сюита (Прелюдия, Лунный свет, Паспы). Сюита «Для

фортепиано» ля минор. Образы (первая тетрадь). Этюд для пяти

пальцев. Памяти Гайдна. Шесть античных эпиграфов. Очень

медленный вальс.

155

Гранадос С. Испанские танцы. Сюита «Гойески». Три испанских

танца. Семь пьес на испанские народные мелодии.

Мак-Доуэлл Э. Четыре маленькие поэмы: Орел. Ручей. Лунный

свет. Зима. Из цикла «Идиллии Новой Англии»: Индейская

идиллия. Лесная хижина. Осенняя радость. Пляска ведьм.

Юмореска. Вечное движение и др.

Равель М. Сюита «Могила Куперена». Павана. Прелюдия. Моя

матушка гусыня (в 4 руки). Благородные и сентиментальные

вальсы.

Альбенис И. Шесть испанских танцев. Испанские напевы:

Прелюдия. Кордова. Сегидилья. Наварра, соч. 232.

Де Фалья М. Танец огня. Четыре испанские пьесы.

Русская фортепианная музыка XIX века:

Глинка М. Ноктюрн ми-бемоль мажор. Ноктюрн «Разлука».

Мазурки: ля минор; до мажор. Вальс-фантазия.

Глинка М. - Балакирев М. Жаворонок.

Геништа И. Вальсы. Экосезы.

Даргомыжский А. Славянская тарантелла. Казачок.

Табакерочный вальс. Скерцо «Пылкость и хладнокровие».

Рубинштейн А. Вальс-каприс ми-бемоль мажор. Русская и

трепак. Мелодии: фа мажор и ми мажор. Романс ми-бемоль

мажор.

Балакирев М. Скерцо си минор. Мазурка №5 ре мажор.

Меланхолический вальс. Колыбельная песнь. Душка. Грезы.

Пряха. Каприччио. Новелетта.

Мусоргский М. Страстный экспромт. Швея (скерцино). В

деревне. Раздумье.

Римский-Корсаков Н. Вальс. Интермеццо. Скерцо. Ноктюрн (из

цикла «Шесть вариаций на тему Bach»). Экспромт, соч. II.

Новелетта; Скерцино. Этюд. Вальс, соч. 15 и др.

Бородин А. Маленькая сюита: В монастыре. Интермеццо.

Первая мазурка. Вторая мазурка. Грезы. Серенада. Ноктюрн.

Тарантелла. Полька.

Кюи Ц. 25 прелюдий, соч. 64-25. Три вальса, соч. 31. Ноктюрн,

соч. 22. Эскиз № 1, соч. 83. Печальное воспоминание № 5.

Чайковский П. Времена года. Романсы: фа минор и фа мажор.

Ноктюрн до минор. Песенка без слов. Размышление. Душка.

Ната-вальс. Юмореска и др.

156

Русская музыка конца XIX - начала XX века:

Глазунов А. Концертный вальс. Ноктюрн. Поэма-импровизация.

Экспромт ре-бемоль мажор. Гавот ре мажор. Баркарола фа-диез

мажор. Мазурка ре-бемоль мажор.

Ляпунов С. Колыбельная фа-диез минор. Колыбельная, соч. 33.

Горенки. Серый волк. Осенняя песня. Весенняя песня.

Лядов К. Бирюльки. Прелюдии. Багатели. Вальсы. Мазурки.

Баркарола. Про старину. Эскиз. Деревенская мазурка.

Аренский А. Пестрые картинки. Интермеццо соль минор.

Эскизы. Экспромт (Пионы). Ноктюрн ре-бемоль мажор.

Утешение ре мажор. Незабудка. Баркарола и др.

Рахманинов С. Мелодия. Элегия. Серенада. Прелюдии (по

выбору). Баркарола №1. Романс фа минор. Юмореска. Вальс.

Полишинель. Этюды-картины (по выбору). Музыкальные

моменты. Незабудка. Сирень.

Скрябин А. Прелюдии. Этюды (по выбору). Мазурки.

Ноктюрны. Экспромты. Экспромт в форме мазурки. Вальс.

Прелюдия и ноктюрн для левой руки.

Метнер Н. Восемь музыкальных картин. Сказки. Канцона-

серенада.

Зарубежная фортепианная музыка XX века:

Барток Б. Аллегро Барбаро. Багатели. Ноктюрн. Три венгерских

танца.

Вила Лобос Э. Пьесы из сюит «Куклы». «Зверюшки».

Барбер С. Экскурсы. Ноктюрн памяти Фильда.

Гершвин Дж. Прелюдии.

Мийо Д. Бразильские танцы.

Пуленк Ф. Сельские сцены. Импровизации.

Гуарньери X. Сюита.

Мессиан О. Десять прелюдий. Фантазия-бурлеска.

Онегтер А. Романтическая тетрадь. Дань почтения Равелю.

Сибелиус Я. Романская тетрадь. Прелюдия. Памяти Шопена.

Грустный вальс. Пан и Эхо.

Хинастера А. Цикл «Двенадцать американских прелюдий».

Шенберг Г. Пьесы.

Советская фортепианная музыка:

Александров А. Прелюдии (соч. 1, 2, 10, 75).

Амиров Ф. Прелюдии.

Бабаджанян А. Хорал. Элегия. Прелюдия-экспромт. Каприччио.

157

Баланчивадзе А. Ноктюрн фа-диез минор.

Благой Д. Прелюдии.

Гаврилин В. Портреты (Капризная. Мальчик гуляет. Мальчик

зевает. Беззаботный). Ноктюрн (памяти Ф.Листа). Вальс (памяти

Батюшкова).

Глиэр Э. Эскизы.

Голых Б. Прелюдии.

Кабалевский Д. Прелюдии. Рондо.

Караев К. Прелюдии. Задумчивость.

Мясковский Н. Причуды. Воспоминания. Пожелтевшие

страницы.

Прокофьев С. Детская музыка. Наваждение. Марш.

Юмористическое скерцо. Сарказмы. Мимолетности. Сказки

старой бабушки. Гавот из Классической симфонии. Менуэт.

Гавот, соч. 32. Марш и скерцо из оперы «Любовь к трем

апельсинам». Пьесы из сюит «Ромео и Джульетта». «Золушка».

Маски.

Свиридов Г. Сюита.

Тактакишвили О. Музыкальный момент. Поэма. Утешение.

Токката.

Шамо И. Картины русских живописцев. Прелюдии.

Шнитке А. Прелюдии.

Щедрин Р. Я играю на балалайке. В подражание Альбенису.

Юмореска. Русский хоровод. Пьесы из цикла «Альбом для

юношества». Пьесы из балета «Конек-Горбунок».

Шостакович Д. Фантастические танцы. Прелюдии. Танцы кукол.

Якушенко И. Джазовый альбом.

Фортепианные пьесы композиторов Казахстана:

Брусиловский Д. 10 маленьких пьес. Кюи «Жигер» и «Серпер».

15 фортепианных пьес. Экспромт. 25 хореографических танцев.

Ерзакович Б. Маленький музыкант.

Жубанов А. Таджикские танцы. Караван.

Жубанова Г. 3 прелюдии. Напев. Легенда. Кюй.

Зингер Е. Аронов А. Сборник фортепианных пьес. 1, 2 т.т.

Затаевич А. Пьесы для фортепиано на казахские народные темы.

Детский альбом. Фортепианные пьесы.

Кужамьяров К. Пять фортепианных пьес.

Кумысбеков К. Вальс. Ноктюрн.

Кажгалиев Т. Две прелюдии.

158

Исакова А. Сборник пьес «Школьные годы». Маленький

фаготик. Мячик. 2 прелюдии и др.

Мацуцин Д. 12 фортепианных пьес.

Зингер Е. Пьесы для фортепиано.

Мендыгалиев Н. 12 фортепианных пьес: 2 прелюдии. Легенда о

домбре.

Хамиди Л. «Фортепианные пьесы для детей».

Несипханов О. Фортепианные эскизы.

Досаева А. Ибраева В. Исакова А. Фортепианные пьесы

(обработки каз. нар. Песен).


Основная литература: 1. Алексеев А.Д. История фортепианного искусства. ч. I - М.,

1962. ч. II - М., 1967, ч. III - М., 1982.

2. Алексеев А.Д. Русская фортепианная музыка. От истоков до

вершин. - М., 1963.

3. Алексеев А.Д. Французская фортепианная музыка конца XIX

– начала XX века. - М., 1961.

4. Бадура-Скода Ева, Пауль. Интерпретация Моцарта. - М., 1972.

5. Браудо И. Об изучении клавирных сочинений Баха в

музыкальной школе. –М., 2001.

6. Вертковская Л. Некоторые аспекты фортепианно-

педагогической практики. – А., 2005.

7. Гат И. Техника фортепианной игры. - М., 1957.

8. Гофман И. Фортепианная игра. –М., 2002.

9. Жолымбетова Г.Г. О преемственности в музыкальном

образовании.


10. Коган Г.М. Работа пианиста. - М., 1964.

11. Мильштейн Я.И. Советы Шопена пианистам. - М., 1967.

12. Мильштейн Я. Хорошо темперированный клавир И.С.Баха. –

М., 2002.

13. Нейгауз Г.Г. Об искусстве фортепианной игры. - М., 1987.

14. Об исполнении фортепианной музыки Баха, Бетховена,

Дебюсси, Рахманинова, Прокофьева, Шостаковича: Сб. статей

/Под ред. Л.А.Баренбойма. - М., Л., 1965.

15. Понизовкин О.В., Рахманинов - пианист, интерпретатор

собственных произведений. - М., 1965.

159

16. Рожковская А.Н., Быстрова Е.Г., Ахметова А.К.

Методические разработки по изучению 15 фортепианных пьес

Брусиловского Е. - Алматы, 1993.

17. Сұлтанғалиева Э.С. Халық дәстүрінің құдіреті. – А., 2009.

18. Фишман Н.Л. Бетховен о фортепианном исполнительстве и

педагогике. Вып. 1. - М., 1963.

19. Швейцер А., Бах И.С. – М., 2002.

20. Швейцер А., И.С.Бах. - М., 1964. - Гл. ХIV, ХV, ХVI.

21. Шопен Ф. Статьи и исследования советских музыковедов.

М., 1960.

22. Шмидт-Шкловская А. О воспитании пианистических

навыков. – Л., 2002.


1. Әбілтаев Ш., Әсемқұлов Т., Жүзбаев Ж. Дәстүрлі

музыкалық аспаптар мектебі.

2. -Алматы: Өнер, 2003.

3. Әлікбаев М.Б. Әль-Фараби мұрасындағы музыка мәселесі. -

Алматы: Дайк-Пресс, 2005.

4. Брагина О. На уроках А. Артаболевской (Методические

материалы в помощь педагогу-пианисту музыкальных школ).-

М., 1974.

5. Ежелгі дәуірдегі музыка өнері //Қазақ өнерінің тарихы. І

том. - Алматы: Өнер, 2007.

6. Кузембаева С. Қорабай С. Абайдың музыка мұрасы /

Қазақтың бас ақыны.

- Алматы: Өнер, 2004.

7. Қазақтың әншілік мәдениеті //Қазақ өнерінің тарихы. І том.

- Алматы: Өнер, 2007.- 215-346 бб.

8. Қазақ өнерінің тарихы. 3 томдық. - Алматы. Өнер, 2007,

2008.

9. Мартинсен К. Индивидуальная фортепианная техника. -М.,

1966.


тарихы. ІІ том.


11. ХІХ ғасырдағы өнер //Қазақ өнерінің тарихы. ІІІ том, 1 кітап.


160

3. БАЯН

Произведения крупной формы:

1. И.С.Бах. Органная прелюдия и фуга ля минор.

2. Коняев С. Концертная пьеса.

3. Чайкин Н. Концерт, 1ч.

4. Золотарев В. Партита.

5. Тулебаев М. Танец из оперы «Биржан и Сара».

6. Моцарт В. Концерт №5.




Кюи. Произведения композиторов Казахстана и зарубежья:

1. Бах И.С. Прелюдия соль минор.



4. Жұбанов А. Тәжік биі (1-10)

5. Хамиди Л. «Қосалқа».


7. Тәттімбет Былқылдақ.

8. Ыкылас. Ерден күй

9. Кұрманғазы. Балбырауын

10. Құрманғазы. Адай

11. Пиццигоно. Свет и тень

12. Стрелонистов. Кадриль.

13. Мацуцин. Балхадиша.

СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ


1. Липс Ф. Искусство игры на Баяне. –М.,1986.

2. Глинка М., Избранное произведения. –М.,1980.

3. Мирек. Самоучитель игры на аккордеоне. –М.,1979.

4. Ошлаков К., Школа игры на баяне. 3 часть. - А., 1974.

5. Говорушко П., Начальный курс игры на готово выборном

баяне. –М.,1982.

6. Тұякбаев Д., Альбом баяниста. –Алматы 1986.

161

7. Общая редакция Б.М.Егоров. Баян и баянисты. Сборник статей.

8. Легкие упражнения и этюды для баяна 2 часть, Сост.:

Денисов П., Проконенко. Киев, 1967.

9. Онегин А., Школа игры на баяне. –М, 1969.

10. Баян. Выпуск 3. Сост.: С.Павин, - М., 1970.

11. Полифонические пьесы для баяна. Сост.: А.Агофонов,

М.Алехин. -М.,1970.

12. Говорушко П. Методика обучения игры на баяне. -М., 1975.

13. Говорушко П. Пьесы и этюды для баяна. -М., 1975.

14. Баян. Сост. А.Алексеев., Н.Корецкий. Киев, -М., 1977.

15. Паницкий И. Бибилиотека баяниста. -М., 1982.

16. Сеитханов С. Баянға арналған пьесалар. -М., 1980.

17. Гайсин А.М., Туякбаев Д.Х. Прогрессивная школа игры на

Баяне. -М., 1990.

18. Туякбаев Д.Х., Смакова З. Пособие по аранжировке и

приложение кюев для Баяна. А., -М., 1999.

19. Имханицкий М.И. Специфика исполнения народной музыки

на баяне. -М., 2010.


1. Басурманов А. Самоучитель игры на баяне. - Москва, 1991.

2. Лушников А. Школа игры на аккордеоне. - Москва, 1991.

3. Мустафин Б. Баянға арналған оқулық. - Алматы, 2000.

4. Мұстафин Б., Мустафин Т., Алыбаев Т.,Смакова З.

Сырнай үйрену мектебі. - Алматы, -М., 2004.

5. Алексеев А. Репертуар баянитса. -М., 1985.

6. Хрестоматия баяниста. Сост. В.Нестерова., А.Чинякова. М., 1982.

4. КОБЫЗ

Произведения сложной формы:

Равель М. Цыганка .

Данкля Ш. Концертное соло.

Гнутов В. Жаворонок.

Зельц Ф. Концерт соль мажор.

Акколай Ж. Концерт №1.

Моцарт В. Концерт. Концерт №5.

Вивальди А. Времена года.

Чайковский П. Русский танец из балета «Лебединое озеро».

Брусиловский Е. Боз айғыр. Финал.

162

Кюи. Произведения композиторов Казахстана и зарубежья:

Мострас К. Восточный танец.

Гайдн И. Рондо.

Хачатурян А. Танец розовых девушек из балета «Гаянэ».

Жубанова Г. Таутүрген таңы.

Тлендиев Н. Грезы.

Жубанов А. Романс.

Аубакиров М. Күй-поэма.

Брусиловский Е. Бозайғыр (финал).

Шилдебаев К. Пьеса.

Тәттімбет Сылқылдақ.

Ықылас Аққу.

Арынғазы Арынғазы.

Толебаев М. Толғау.

Толебаев М. Поэма.

Курмангазы Саранжап.



2. Балгаева Ф. Қобызға арналған пьесалар. – А., 1978.

3. Бах И.С. Концерты. – Будапешт, 1954.

4. Бетховен Л.В. Сонаты. – Бонн, 1976.

5. Брамс И. Венгерские танцы. – М., 1974.

6. Вивальди А. Времена года. –М., 1983.

7. Жубанов А. Қобызға, скрипкаға арналған 5 пьеса. – А.,

1967.

8. Кабалевский Д. Избранные произведения для скрипки. – М.,

1980.

9. Каленбаева М. Халық күйлері. –А., 2003.

10. Камерные произведения композиторов Казахстана, 1956.

11. Косбасаров Б. Қобыз өнері. – А., 2004.


13. Намазова К.Б. Қобызға арналған пьесалар. – А., 2000.

14. Тезекбаев К. Қобызға арналған пьесалар. – А., 1980.

15. Усенов Е. Қобыз бен фортепианоға арналған пьесалар. – А.,

2005.

16. Бисембаева З. Қобыз аспабын үйретуге арналған оқу-

әдістемелік құрал.-А.,

2006.

16. Акколай Ж. Концерт №1.

163





21. Зельц Концерт соль мажор

22. Крей Б. Цыганка. –М., 1987.

23. Данкля Ш. Концертное соло.-М., 1903.


25. Мострасс К. Восточный танец.

26. Гайдн И. Рондо - М.,


28. Жұбанова Г. Таутүрген таңы.

29. Тілендиев Н. Грезы.

30. Жұбанов А. Романс.

31. Әубәкіров М. Күй-поэма.


33. Шілдебаев К. Пьеса.

34. Тәттімбет Сылқылдақ.

35. Ықылас Аққу.

36. Арынғазының күйі Арынғазы.

37. Төлебаев М. Толғау.

38. Төлебаев М. Поэма.

39. Құрманғазы Саранжап.


1. Кожамкулова Б. Пьесы для скрипки и кобыза. – А., 1983.

2. Бейсембаева З. Қобызға арналған пьесалар, 1985.

3. Чайковский П.И. Классические произведения для скрипки. –

М., 1981.

4. Кожахмет Х. «Сағыныш» Қобыз бен фортепианоға арналған


5. Досымжанов К. «Серпін» Қобыз бен фортепианоға арналған

пьесалар. – Сем-ск, 2006.

6. Аубакиров М. Қобыз бен фортепианоға арналған пьесалар. –

А., 1979.

7. Боккерини Л. Пьесы танцевального характера. – М., 1978.

8. Данкля Ш. Сборник пьес для скрипки. – М., 1984.

9. Жайымов А. Қобызға арналған шығармалар. – А., 1985.

10.Күмісбеков К. Қобыз бен фортепианоға арналған пьесалар.

– А., 1979.

164




КК(О)Т 3206 КӘСІБИ ҚАЗАҚ (ОРЫС) ТІЛІ

5B010600 – Музыкалық білім

2 кредит

Алматы - 2016

165



2. ҚҰРАСТЫРҒАН:

Қоңыратбай Т.Ә. - филология ғылымдардың докторы,

профессор


Сәкенов С. – филология ғылымдардың кандидаты, Қазақ

мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің профессоры

м.а.

Сұлтанова М.С. - педагогика ғылымдардың кандидаты, Қазақ

мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің профессоры

м.а.











2016 жылғы 30 маусымдағы мәжілістің № 2

хаттамасының шешімі негізінде бекітілген типтік оқу жоспарына

сәйкес әзірленген.




166


«Кәсіби қазақ (орыс) тілі» - музыкалық білім беру

жүйесіндегі маңызды пәндердің бірі. Республикамызда үш тілді

жүйенің енгізілуіне байланысты болашақ музыка мұғалімдерін

кәсіби тұрғыдан даярлау ісі негізгі музыкалық-теориялық,

музыкалық-тарихи, музыкалық-орындаушылық және

музыкалық білім беру педагогикасының басты ұғым-

түсініктерін орыс тілінде білуді қамтиды.

«Кәсіби қазақ (орыс) тілі» музыкалық білім беру жүйесіне

қазақ/орыс тіліндегі категориялық түсінікті игеруге мүмкіндік

береді. Қазақ тілді студенттер үшін музыкалық мәдениет

негіздерін орыс тілінде игерудің ерекше маңызы бар.

Кәсіби қазақ (орыс) тілін игеру барысында студенттер

орыс тіліндегі мәтіндерді игеруге, музыкалық материалдардың

кәсіби мазмұнын жеке-дара баяндауға байланысты дайындық

бағдарын алады.

Бағдарламада музыкалық білім мен орыс тілінің өзара

байланысына ерекше мән берілген.

«Кәсіби қазақ (орыс) тілі» пәнін оқытудың мақсаты – орыс

тіліндегі арнайы әдебиеттер арқылы студенттер бойында

өткендегі және қазіргі педагогикалық тәжірибеге негізделген

музыкалық білімге қатысты теориялық және тәжірибелік

біліктіліктерді қалыптастыру.

Курстың міндеттері:

- қабілетті қалыптастыру баяндау мазмұны білім пәндерін

қазақ/орыс тілінде даярлауды қамтамасыз ететін жас

мамандарды қалыптастыру;

- студенттерге жалпы музыкалық-педагогикалық ғылымның

дамуы барысында қолданысқа түскен кәсіби орыс тілінің

музыкалық-педагогикалық пәндермен байланысын көрсету;

- қалыптастыру дағдыларын меңгеріп, мәтіндерде кәсіби

музыкалық-педагогикалық қызметпен, емін-еркін оқып, аудару,

әңгімелесуу, дербес білдіруге, өз ойын ауызша және жазбаша

түрде қазақ/орыс тілінде;курстар мазмұнымен таныстыру болып

табылады.

Курсты игеру нәтижесінде студенттер:

- кәсіби қазақ (орыс) тілінің 5В010600 – Музыкалық білім

мамандығымен байланысын қамтамасыз ету;

167

- музыкалық білім берудің қазақ (орыс) тіліндегі ең

негізгі әрі маңызды терминдері мен ұғымдарын игеруге;

- музыкалық білім саласындағы болашақ мамандардың

қазақ (орыс) тіліндегі білімдерін еркін баяндай білуге;

- музыкалық білім мәселелері төңірегіндегі мәтіндерді

игеріп, еркін оқып, аударып, айтып беріп, өз пікірлері мен

ойларын қазақ/орыс тілінде айтуға және жазуға дағдылану;

-кәсіби қазақ (орыс) тіліне байланысты минимумды игеруге

қажетті жағдай (кәсіби мамандар, аудиотехника, компьютерлік

технология) жасалу керек.

Қазақ (орыс) тіліндегі мәтіндер бағдарын, кәсіби мазмұнын

монолог түрінде баяндауда және тәжірибеде қазақ (орыс)

тіліндегі терминдерді қолдануда құзіретті болу.


1-бөлім. «Кәсіби қазақ (орыс) тілі» курсына

кіріспе

Тақырып 1.1 Курстың өзектілігі, мақсаты мен мазмұны

Тақырып 1.2 Қазақ/орыс тілдеріндегі базалық-

категориялық аппарат

2-бөлім.

«Кәсіби қазақ (орыс) тілі» курсын оқыту Тақырып 2.1 Қазақ/орыс тілдерінің фонетикалық,

лексикалық-граматикалық және

синтаксистік құрылымын салыстыра талдау

Тақырып 2.2 Арнайы кәсіби-бағытталған материалдарды

кәсіби жағдайларда қолдану мүмкіндіктері

Тақырып 2.3 Музыкалық білім мамандығы бойынша

маман даярлаудың мазмұны

Тақырып 2.4 Болашақ маманың кәсіби тілдік

компетенциясын қалыптастыру жолдары

ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ

I. «КӘСІБИ ҚАЗАҚ (ОРЫС) ТІЛІ» ПӘНІНЕ КІРІСПЕ

Тақырып 1.1 Курстың өзектілігі, мақсаты мен мазмұны

168

«Кәсіби қазақ (орыс) тілі» пәнін Типтік оқу жоспарына

енгізудің маңыздылығы. Қазақ тіліндегі әдебиеттердің қазіргі

жай-күйі.

Тақырып 1.2 Қазақ/орыс тілдеріндегі базалық-

категориялық аппарат. Оның музыкалық білім беру жүйесінде

қалыптасу ерекшеліктері. Қазақ/орыс тіліндегі кәсіби терминдер

табиғаты, оларды музыкалық білім беру жүйесінде қолдану

жолдары.

ІІ. «КӘСІБИ ҚАЗАҚ (ОРЫС) ТІЛІ» КУРСЫН ОҚЫТУ

Тақырып 2.1 Қазақ/орыс тілдерінің фонетическалық,

лексикалық-

граматикалық және синтаксистік құрылымын салыстыра талдау.

Тақырып 2.2 Арнайы кәсіби-бағытталған материалдарды

кәсіби жағдайларда қолдану мүмкіндіктері.

Оқытылып отырған тілдің ерекшелігіне орай музыкалық

білім мамандығы аясында пәндік-тілдік материалодарды игеру.

Қазақ/орыс тілдерінде кәсіби қазақ тілімен жұмыс жасау

технологиясы: еркін оқу, аударма жасау, өз ой-пікірлерін

ауызекі және жазбаша түрде еркін жеткізе білу.

«Кәсіби қазақ (орыс) тілі» пәнінің музыкалық білім

мамандығы аясында оқытылатын пәндермен байланысы.

Тақырып 2.3 Музыкалық білім мамандығы

бойынша маман даярлаудың мазмұны

Оқыту үдерісі: мақсаты, міндеттері, қызметі. Музыкалық

өнер - өмір шындығының айнасы ретінде. Музыка өнері мен

музыкатану ұғымдарының негізгі категориялары: мазмұн мен

форма, музыкалық образ бен музыкалық тіл, түрлі көркемдік

құралдары. Музыка өнерінің интонациялық табиғатын, жанрлық

негіздерін, көркемдік-құрылымдық жүйесін түсіну (опера,

балет, симфония).

Қазіргі кезеңдегі музыкалық білім мамандығының негізгі

даму тенденциялары мен өзекті мәселелері.

Тақырып 2.4 Болашақ маманың кәсіби тілдік

компетенциясын қалыптастыру

жолдары

169

Қазақ/орыс тіліндегі оқу, әдістемелік, ғылыми мәтіндерді

еркін қабылдау. Мамандық бойынша қазақ/орыс тіліндегі

кәсіби мәтіндерді оқу, баяндау. Берілген ақпаратты орыс

тілінде баяндау үшін өңдеу. Қазақ/орыс тіліндегі мәтіндерді

аудару дағдыларын қалыптастыру. Өз ізденісінің нәтижесін

шағын мақала түрінде қазақ/орыс тілінде ұсына білу.

Практикалық дәрістердің (семинар) тақырыптары

1. Музыка мұғалімін педагогикалық және музыкалық-

орындаушылық даярлауда қазақ/орыс тілінің рөлі 2 Кәсіби қазақ/орыс тілі - болашақ музыка мұғалімін

даярлауда пәндік феномен ретінде

3. Педагогиканың категориялық-түсініктік аппараты. 4. Кәсіби қазақ/орыс тілі пәндерінде практикалық

дағдыларды меңгеру үдерісіндегі «Музыкалық білім»

мамандығының пәндерінің базалық категориялық-

түсініктік аппараты 5. Мектептегі музыкалық білім аясында қолданылатын

қазақ/орыс тіліндегі кәсіби терминологиялар. 6. Нақты кәсіби жағдаяттарда арнайы кәсіби-бағытталған

мағлұматтарды қолдану. 7. Қазақ/орыс тілдерінің фонетикалық, лексикалық-

грамматикалық және синтаксистік құрылымын

салыстырмалы талдау. 8. Қазақ/орыс тілдерінде сөйлемдерді құрастырудың

құрылымы мен заңдылықтары: аударма жасауда мәтінді

трансформациялау 9. Монологтық сөз: сөйлеу, ой білдіру, қазақ/орыс тілінде

баяндау. 10. Педагогика және мамандықтың музыкалық-педагогикалық

пәндері бойынша негізгі ұғымдар мен дефинициялар 11. Педагогика курсының мақсаты мен мазмұны 12 «Музыкалық білім» мамандығы пәндерінің қазақ/орыс

тіліндегі мазмұны мен сипаттамасы 13 «Кәсіби қазақ/орыс тілі» пәнінің музыкалық білім

мамандығының пәндерімен өзара сабақтастығы. 14 Қазақ/орыс тіліндегі шағын мақаланы талдау – студент

ізденісінің көрінісі. 15. Мамандық бойынша интернет-материалдармен жұмыс

жасау ерекшеліктері.

170

СОӨЖ бойынша үлгілі тақырыптар тізімі

1. «Кәсіби қазақ (орыс) тілі» пәнінің болашақ музыка

мұғалімдерінің даярлаудағы рөлі.

2. Қазақ (орыс) тілдеріндегі кәсіби терминдердің маңызы.

3. Қазақ-орыс тілдеріндегі терминдердің салыстырмалы

грамматикасы.

4. Сөздікпен жұмыс әдістемесі (кітап, электрондық).

5. Қазақ (орыс) тілдеріндегі кәсіби мәтінмен жұмыс жасау

әдістемесі.

6. Мамандық бойынша түсінік аппарат.

СӨЖ-дің үлгілі тақырыптар тізімі

1. Жеке тақырыптар бойынша картотека жасау. Мысалы,

«Музыка мұғалімін даярлаудағы қазақ/орыс тілінің маңызы»

деген тақырыпта.

2. Картотекалармен жұмыс, қазақ/орыс тілінде рәсімдеу білу.

3. Тест тапсырмаларын, кроссворд жасау, қазақ/орыс тілінде

мамандық бойынша эссе, топиктер жазу.

4. Қазақ/орыс тілдерінде концерттік бағдарлама, балаларға

арналған әндер тізімін талаптарға сай орындау.

5. «Музыка теориясы», «Қазақ музыкасының тарихы»

пәндеріне орыс тілінде аннотация жасау.

6. Музыкалық білім беру саласы бойынша қазақ/орыс тілінде

шағын баяндаума жасау.



1. Абдуллин Э.Б. Николаева Е.В. Методика музыкального

образования. М.: «Музыка», 2006.

2. Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. –

М.: Сов.энциклопедия,1969.

3. Бектурова А.Ш., Бектуров Ш.К. Казахский язык для

всех. - Алматы: Атамұра, 2004.

171

4. Новые слова и словари новых слов. Сборник статей. -

Наука, 1978.

5. Рахметова С. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. Оқу құралы. -

Алматы, 2001.


1. Государственный общеобязательной стандарт

образования РК. Высшее образование. Бакалавриат.

Специальность:5В010600 - Музыкальное образование. -

Астана, 2011. 2. Типовые учебные программы по дисциплинам:

«Педагогика», «Методика преподавания музыки»,

«Исполнительское мастерство учителя музыки», по

специальности. - Алматы: Казгосженпу, 2011. 3. Әлікбаев М. Әл-Фараби мұрасындағы музыка мәселесі.

– Алматы: Дайк - Пресс, 2005

4. Вопросы фортепианной педагогики. - М.: Музыка, 1967. 5. Ежелгі дәуірдегі музыка өнері //Қазақ өнерінің тарихы. –

І том. – Алматы: Өнер, 2007.-199-214 бб. 6. ХІХ ғасырдағы өнер //Қазақ өнерінің тарихы. – ІІІ том,

1 кітап. – Алматы: Өнер, 2008.-56-154 бб, 378-381 бб.

7. Стулова Н.Г.Теория и практика вокальной работы в

школе. - М., 1983.

Интернет ресурстары:

http://ru.wikipedia.org 1.. http://www.33333.ru/teriya/glossariy/

glossariy.php?st=342

www.didascal.ru

2.. www.scauts.ru 3.. http://www.good.cnt.ru/family/conun-chr.htm 4.. www.un.org 5.. http://www.pedagogic. mgou.ru 6.. http:www.rus-ref.kz Анықтамалар мен энциклопедиялар:

1. Казахско-русский. Русско-казахский словарь для

учащихся и студентов. Издательство «Аруна» - Алматы,

http://www.un.org/

http://sbio.info/

172

2002. 2. Қазақша - орысша сөздіқ / под ред. Мусабаева Ғ.Ғ.

(1-2 том). – Алматы. 1978-1981гг. 3. Қазақ Энциклопедиясы. Алматы, 1998. 1-8 томдар. 4. Қазақстан. Национальная энциклопедия в 5 томах.

Гл.ред. Б.Аяган. – Алматы: Главная редакция Қазақ

энциклопедиясы, 2006. 5. Лингвистическая энциклопедия. Словарь. Гаджиева

Н.З.Тюркские языки / М., 1990. С..527-529. 6. Михеева Л. Музыкальный словарь в рассказах.

– М.: Советский композитор, 1986. 7. Музыкальный энциклопедический словарь. Ред.

Г.В.Келдыш «Советская энциклопедия», 1991. 8. Орта ғасырлардағы музыка мәдениеті //Қазақ өнерінің

тарихы. – ІІ том. – Алматы: Өнер, 2007.-284-376 бб. 9. Романовский Н.В. Хоровой словарь: - М.:Музыка,

2005 10. Словарь иностранных музыкальных терминов. Сост.:

Т.Крунтяева, 11.Н.Молокова, А.Ступель. – Л.: Музыка,

1985. 12. Словарь иностранных слов. – М., 2001. 13. The British Encyclopaedia, or Dictionary of Arts and

Sciences was published in 1809 in six octavo volumes and

around 150 plates. 1800s books.

http://en.wikipedia.org/wiki/Octavo

http://en.wikipedia.org/wiki/Category:1800s_books

173




PК(R)Ya 3206 ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ

КАЗАХСКИЙ (РУССКИЙ) ЯЗЫК

5В010600 – Музыкальное образование

2 кредита


174

1. РАЗРАБОТАНА И ВНЕСЕНА Казахским

государственным женским педагогическим университетом

2.СОСТАВИТЕЛЬ:

Коныратбай Т.А. – доктор филологических наук, профессор.


Сакенов С. – кандидат филологических наук, и.о. профессора

Казахского государственного женского педагогического

университета.

Султанова М.С. - кандидат педагогических наук,

и.о.профессора Казахского женского педагогического

университета.




2016 года.










2016 года.




175


«Профессиональный казахский (русский) язык» является

одним из важнейших курсов в системе подготовки студентов-

бакалавров к профессиональной деятельности в качестве

учителя музыки. Данная дисциплина входит в обязательный

компонент базовых дисциплин ТУПа по специальности

5В010600 - Музыкальное образование. В связи с введением в

республике трехязычного обучения, профессиональная

подготовка будущих учителей музыки включает в себя

овладение основами музыкально-исторических, музыкально-

теоретических, исполнительских дисциплин, важнейших

понятий педагогики музыкального образования на русском

языке.

«Профессиональный казахский (русский) язык» позволяет

овладеть категориально-понятийным аппаратом принятых в

системе высшего музыкально-педагогического образования на

русском языке, необходимым в дальнейшем развитии и

подготовке учителей музыки, для их работы с литературой на

русском языке. Овладение казахоязычными студентами

основами музыкально-педагогического наследия на русском

языке приобретает особую значимость. В центре музыкально-

педагогической науки находятся проблемы профессиональной

подготовки учителей музыки новой формации с позиций

различных концепций и методологических подходов.

В процессе изучения профессионального русского

языка студенты получают необходимую подготовку для

ориентации в текстах на русском языке, монологического

высказывания профессионального содержания музыкально-

педагогического материала на русском языке и т.д.

В программе особое внимание уделяется взаимодействию

педагогики музыкального образования с русским языком.

Дисциплина «Профессиональный казахский (русский) язык»

отражает развитие музыкально-педагогического образования в

контексте с лингвистическим развитием его терминологии и

фразеологии на русском языке.

Цель курса - развитие у студентов умений, наряду с

родным казахским языком, эффективно пользоваться русским

176

языком в межкультурном и межнациональном общении, в

изучении научно-педагогической и музыка-льной литературы по

специальности, в работе с интернет-материалом, владение

профессиональной терминологией как на казахском, так и на

русском языках.

Задачи курса: - способствовать овладению студентами базовым

категориально-понятийным аппаратом в его профессиональном

казахском (русском) языковом выражении;

- формирование умений излагать содержание знаний

дисциплин на казахском/русском языке, обеспечивающих

подготовку молодых специалистов в области музыкального

образования;

- формирование умений свободно ориентироваться в

текстах, связан-ных с профессиональной музыкально-

педагогической деятельностью, уме-ний свободно читать,

переводить, рассказывать, самостоятельно выражать свои мысли

в устной и письменной формах на казахском/русском языке;

В результате изучения данного курса студент должен

знать:

- связать профессиональный казахский язык со

специальностью 5В010600 – Музыкальное образование;

- освоить самые основные и значимые термины на казахскоя

/русском языках, связанные с музыкальным образованием;

- излагать свои знания в области казахского (русского)

языка;

- уметь в устной и письменной форме передать свои знания

в области музыкального образования;

- условия для овладения минимумом знаний

(профессиональные специалисты, аудиотехника, компьютерная

технология) по казахскому (русскому) языку.

Быть компетентным: в ориентации в текстах на

казахском (русском) языке, монологическом высказывании

профессионального содержания и использовании на практике

профессиональной терминологии на казахском (русском) языке.

ТЕМАТИЧЕСКИЙ ПЛАН ДИСЦИПЛИНЫ

Раздел I Введение в курс «Профессиональный

казахский/русский язык

177

Тема 1.1 Актуальность, задачи, содержание курса

Тема 1.2 Базовый категориально-понятийный аппарата в его

профессиональном казахском/русском языковом

выражении

Раздел 2 Изучение дисциплины «Профессиональный

казахский /русский язык»

Тема 2.1 Сравнительный анализ фонетического, лексико-

граматического и синтаксического строя казахского

(русского) языка

Тема 2.2 Специальный профессионально-ориентированный

материал и его использование в заданных

профессиональных ситуациях

Тема 2.3 Содержание педагогической и музыкально-

педагогической подготовки учителя музыки

Тема 2.4 Формирование профессиональной языковой

компетенции будущего учителя музыки


РАЗДЕЛ I. ВВЕДЕНИЕ В КУРС «ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ

КАЗАХСКИЙ (РУССКИЙ) ЯЗЫК

Тема 1.1 Актуальность, задачи, содержание курса

Актуальность включения дисциплины «Профессиональный

казахский /русский язык» в цикл обязательного компонента

базовых дисциплин ГОСО РК группы специальности

«Образование». Современное состояние специальной

литературы на казахском и русском языке. Предмет, цели,

задачи курса. Разделы курса.

Тема 1.2 Базовый категориально-понятийный аппарат в его

профессиональном казахском (русском) языковом

выражении

Особенности и условия формирования категориально -

понятийного аппарата педагогики и музыкально-

педагогических дисциплин. Профессиональная терминология

на казахском (русском) языке. Основные термины и понятия

педагогики, музыкально-исполнительских дисциплин, их

применение в теории и практике.

178

РАЗДЕЛ II. ИЗУЧЕНИЕ ДИСЦИПЛИНЫ

«ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ КАЗАХСКИЙ (РУССКИЙ)

ЯЗЫК»

Тема 2.1 Сравнительный анализ фонетического,

лексико-грамматического и синтаксического строя

казахского и русского языка

Тема 2.2 Специальный профессионально-

ориентированный материал и его использование в заданных

профессиональных ситуациях

Основы формирования овладения предметно-языковым

материалом по педагогике и музыкально-педагогическим

дисциплинам в соответствии с особенностями изучаемого

языка. Технология работы с профессиональным текстом на

казахском/русском языке: свободное чтение, перевод,

самостоятельное выражение своих суждений и мыслей в

письменной и устной форме на казахском/русском языке. Связь

профессионального казахского/русского языка с дисциплинами

специальности 5В010600-Музыкальное образование.

Тема 2.3 Содержание музыкальной подготовки

учителя музыки

Процесс обучения: цели, задачи, функции. Сущность и

специфика музыкального искусства как способа

художественного отражения действительности. Основные

категории музыкального искусства и музыковедческих понятий

(содержание и форма, музыкальный образ и музыкальный язык,

средства музыкальной выразительности). Понимание

интонационной природы музыкального искусства, его жанровой

основы, художественно-структурных особенностей различных

музыкальных жанров (опера, балет, симфония и др.). Основные

тенденции и проблемы музыкального образования на

современном этапе. Инструментально-исполнительская и хоро-

дирижерская подготовка.

Тема 2.4 Формирование профессиональной языковой

компетенции будущего учителя музыки

Ориентация в учебных, методических, научных текстах на

казахском/русском языке. Чтение, пересказ профессиональных

179

текстов на казахском/русском языке по специальности.

Обработка информации для адекватного воспроизведения на

русском языке. Формирование практических навыков перевода

казахских/русских текстов по специальности. Представление

результатов своих научных поисково-прикладных исследований

в виде небольшой научно-популярной статьи на

казахском/русском языке.

Примерные темы практических (семинарских) занятий

1. Роль профессионального казахского/русского языка в

педагогической и музыкально-исполнительской

подготовке учителя музыки. 2. Профессиональный казахский/русский язык как

дисциплинарный феномен, обслуживающий подготовку

будущих учителей музыки. 3. Категориально-понятийный аппарат педагогики. 4. Базовый категориально-понятийный аппарат по

дисциплинам специальности «Музыкальное образование»,

изучаемый в процессе овладения практическими

умениями на дисциплине «Профессиональный казахский

(русский) язык». 5. Профессиональная терминология, используемая в сфере

школьного музыкального образования на казахском

(русском) языке. 6. Использование специального профессионально-

ориентированного материала в определенных

профессиональных ситуациях. 7. Сравнительный анализ фонетического, лексико-

граматического и синтаксического строя казахского и

русского языка. 8. Структура и закономерности построения предложения на

казахском и русском языке: трансформация текста при

переводе. 9. Монологическая речь: высказывание, выступление,

рассказ на казахском (русском) языке. 10. Специальные понятия и дефиниции по педагогике и

музыкально-педагогическим дициплинам специальности. 11. Задачи и содержание курса педагогики. 12. Содержание и характеристика дисциплин специальности

180

«Музыкаль-ное образование» на казахском (русском)

языке. 13. Связь профессионального казахского (русского) языка с

дисциплинами специальности «Музыкальное

образование». 14. Изучение и анализ небольшой статьи по специальности на

казахском (русском) языке, как результат поисковой

работы студента. 15. Особенности работы с интернет-материалом по

специальности.

Примерный перечень тем СРСП

1. Роль дисциплины «Профессиональный казахский/русский

язык» в подготовке будущих учителей музыки к

профессиональной деятельности. 2. Особенности профессиональной терминологии по

специальности на казахском/русском языке. 3. Сопоставительная грамматика терминов на казахском и

русском языках. 4. Методика работы со словарем (книжным, электронным). 5. Методика работы с профессиональным текстом на

казахском/русском языке. 6. Категориально-понятийный аппарат по специальности.

Примерный перечень тем СРС

1. Составление картотеки по индивидуально выбранным

темам. Например, по теме «Роль казахского и русского

языка в формировании учителя музыки». 2. Работа с карточками, оформление на казахском/русском

языке в соответствии с требованиями. 3. Разработка тестовых заданий, составление кроссвордов,

написание топиков и эссе на казахском/русском языке по

специальным дисциплинам. 4. Составление концертной программы, репертуара песен для

детей в соответствии с требованиями, на казахском/русском

языках. 5. Составление аннотация на русском языке к учебникам

«Музыка теориясының негіздері», « Қазақ музыкасының

181

тарихы». 6. Небольшое выступление на казахском/ русском языке ( по

выбору студента) по проблемам музыкального образования.



1. Абдуллин Э.Б. Николаева Е.В. Методика

музыкального образования. М.: Музыка, 2006.

2. Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. –

М.: Сов.энциклопедия,1969.

3. Бектурова А.Ш., Бектуров Ш.К. Казахский язык для

всех. - Алматы: Атамұра, 2004.

4. Новые слова и словари новых слов. Сборник статей. -

Наука, 1978.

5. Рахметова С. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. Оқу құралы. -

Алматы, 2001.


1. Государственный общеобязательной стандарт

образования РК. Высшее образование. Бакалавриат.

Специальность: 5В010600-Музыкальное образование». -

Астана, 2011. 2. Типовые учебные программы по дисциплинам:

«Педагогика», «Методика преподавания музыки»,

«Исполнительское мастерство учителя музыки», по

специальности.-Алматы: Казгосженпу,2011. (рукописи). 3. Әлікбаев М. Әль-Фараби мұрасындағы музыка мәселесі.

–Алматы: Дайк-Пресс, 2005 4. Вопросы фортепианной педагогики. - М.: Музыка, 1967. 5. Ежелгі дәуірдегі музыка өнері //Қазақ өнерінің тарихы. –

І том. – Алматы: Өнер, 2007.-199-214 бб. 6. ХІХ ғасырдағы өнер //Қазақ өнерінің тарихы. – ІІІ том,

1 кітап. – Алматы: Өнер, 2008.-56-154 бб, 378-381 бб.

7. Стулова Н.Г.Теория и практика вокальной работы в

школе. М., 1983.

Интернет-ресурсы:

182

http://ru.wikipedia.org

1. http://www.33333.ru/teriya/glossariy/ glossariy.php?st=342

www.didascal.ru

2. wwww.scauts.ru 3. http://www.good.cnt.ru/family/conun-chr.htm 4. www.un.org 5. http://www.pedagogic. mgou.ru 6. http:www.rus-ref.kz Справочники и энциклопедии: 1.Казахско-русский. Русско-казахский словарь для учащихся

и студентов. Издательство «Аруна» - Алматы, 2002. 2.Қазақша - орысша сөздіқ / под ред. Мусабаева Ғ.Ғ. (1-2

том). – Алматы. 1978-1981гг. 3.Қазақ Энциклопедиясы. Алматы, 1998. 1-8 томдар. 4.Казахстан. Национальная энциклопедия в 5 томах. –

Алматы: Главная редакция «Қазақ энциклопедиясы», 2006. 5.Лингвистическая энциклопедия. Словарь. Гаджиева

Н.З.Тюркские языки / М., 1990. С..527-529. 6.Михеева Л. Музыкальный словарь в рассказах. – М.:

Советский композитор, 1986. 7.Музыкальный энциклопедический словарь. Ред.

Г.В.Келдыш «Советская энциклопедия», 1991. 8.Орта ғасырлардағы музыка мәдениеті //Қазақ өнерінің

тарихы. – ІІ том. – Алматы: Өнер, 2007.-284-376 бб. 9.Романовский Н.В. Хоровой словарь: - М.:Музыка, 2005 10.Словарь иностранных музыкальных терминов. Сост.:

Т.Крунтяева, 11.Н.Молокова, А.Ступель. – Л.: Музыка, 12.Словарь иностранных слов. – М., 2001. 13.The British Encyclopaedia, or Dictionary of Arts and

Sciences was published in 1809 in six octavo volumes and

around 150 plates. 1800s books.

http://ru.wikipedia.org/

http://www.un.org/

http://sbio.info/



183







KBShT 3207 КӘСІБИ БАҒЫТТАЛҒАН ШЕТЕЛ ТІЛІ

POIYa 3207 Профессионально-ориентированный

иностранный язык

5В010600 -Музыкалық білім

5В010600 -Музыкальное образование

2 кредит

2 кредита

Almaty – 2016

184

1. DEVELOPED AND ENACTED by the Kazakh State Women’s

Teacher Training University

2. AUTHOR:

D.M. Akhmetzhanova – Master of Arts, teacher of the Kazakh State

Women's Teacher Training University

3. REVIEWERS: Sultangalieva E.S. – Ph.D., Professor of the Kazakh State Women's


Sultanova M.S. – Associate Professor of the Kazakh State Women’s


4. APPROVED AND ENACTED by the order of the Ministry of

Education and Science of the Republic of Kazakhstan # 2, June 30,

2016.

5. INTRODUCED INSTEAD of the standard educational program

of the cycle of basic and main disciplines approved and enacted by

the Protocol decision of the meeting of the Republican educational-

methodical Council of higher and postgraduate education, October,

22, 2014.

6. The standard educational program was developed in accordance

with the standard curriculum approved by the Protocol decision of

the meeting of the Republican educational-methodical Council of

higher and postgraduate education # 2 dated June 30, 2016.

The present standard educational program may not be replicated and

distributed without the permission of the Ministry of education and

science of the Republic of Kazakhstan.

185

THE EXPLANATORY NOTE

The professionally-oriented foreign language is one of the

major courses in university system of music-pedagogical education.

In connection with the three- education in the country, training of

students - future teachers of music includes mastering the basics of

music history, music theory, performing disciplines, the most

important concepts of pedagogy of music education in foreign

language.

The professionally-oriented foreign language allows

familiarizing with the musical categorical-conceptual device in a

foreign language, necessary in the further development and

preparation of music teachers, for their work with the foreign

literature. Mastering by bases of a music-pedagogical heritage in a

foreign language gets great value. In the center of a music-

pedagogical science there are problems of a preparation of music

teachers of new formation from positions of various concepts and

methodological approaches.

In training the course of Professionally-oriented foreign

language students receive necessary preparation for orientation in

texts in foreign language, the monologue statement of the

professional maintenance of a music-pedagogical material in foreign

language etc.

In the program the special attention is given to interaction of music-

pedagogical education with a foreign language. The subject of

«professionally-oriented foreign language» reflects development of a

music-pedagogical science with reference to the certain period, this

or that school or to the separate historian in a context with linguistic

development of terminology and music phraseology on foreign

language.

The purpose of teaching of a course «Professionally-oriented

foreign language» - formation at students of a complex of scientific

knowledge of theory and practice of music education based on the

achievement of educational experience past and present through the

specialized literature in foreign language.

The primary goals of the course are:

- To give to students basis of the music-pedagogical categorical-

conceptual device in foreign language;

186

- To show to students connection is professionally-oriented foreign

language with the music-pedagogical disciplines, determined as a

result of development of a music-pedagogical science as a whole;

- To acquaint students with the maintenance of music-theoretical,

music-historical, and music performing courses in foreign language.

As a result of studying of the given course students should:

- To seize the basic both major terms and concepts of music-

pedagogical science in foreign language;

- To be able to allocate key problems of development of a music-

pedagogical science during the specified period in the foreign special

literature;

- On the basis of mastering by a course «Professionally-oriented

foreign language» the student should be able to state the judgments

on music-pedagogical problems in foreign language.

Course studying «Professionally-oriented foreign language» is

preceded by such disciplines as "Major musical instrument",

«History of the World music», «History of Kazakh music», «History

of school musical education», «Method of teaching music», « Choral

conducting » which form basic complex of the music-pedagogical

knowledge allowing them to acquire specificity of functioning and

development of music-pedagogical education in professionally-

oriented foreign language.

Thematic plan of discipline

Part I Music-theoretical preparation of music teacher

Theme 1.1 The main categories of music and

musicological concepts Theme 1.2 The musical language, means of musical

expression and morphogenesis (melody, harmony,

etc.) Theme 1.3 The concept of musical form. Features of the

development and construction of musical form in

the solution of educational problems Part II Musical and historical preparation of music

teacher Theme 2.1 Socio-historical conditioning of Musical Arts

187

Theme 2.2 Folk music, its importance in the development of

national school of composition Theme 2.3 The musical heritage of famous foreign, Russian,

and Kazakh composers, relationship with the

national cultural traditions Part III Psycho-pedagogical and methodical

preparation of music teacher Theme 3.1 Pedagogy and professional preparation of music

teacher Theme 3.2 Psychology about features in general and musical

development of school age children of Theme 3.3 Main trends and problems of musical education at

the present stage Theme 3.4 Method of teaching music in school

Theme 3.5 Extra-curricular forms of musical works

Part IV Instrumental training of music teacher

Theme 4.1 Musical repertoire as a necessary condition of

artistic and emotional music lessons at school Theme 4.2 Types of performing activity

Theme 4.3 Self-development of the performing of musical

compositions Part V Vocal and choral training of music teacher

Theme 5.1 Principles of work with the choir and vocal

ensemble. Basic methods and techniques of vocal

and choral works with children choirs. Theme 5.2 The development of vocal skills.

188

THE DISCIPLINE CONTEXT

PART 1. MUSIC-THEORETICAL PREPARATION OF MUSIC

TEACHER

Theme 1.1 The main categories of music and musicological concepts

Essence and specificity of music as means of artistic reflection of

reality. Knowledge of the main categories of music and

musicological concepts (content and form, a musical image

and musical language, means of musical expression). Understanding

the nature of the musical art of intonation, its foundation of the

genre, artistic and structural features of different musical

genres (opera, ballet, symphony, etc.)

Theme 1.2. The musical language, means of musical expression

and morphogenesis (melody, harmony, etc.)

The concepts of musical language and means of musical

expression and morphogenesis - melody, harmony, etc.

Theme 1.3. The concept of musical form. Features of the

development and construction of musical form in the solution

of educational problems

The notion of intonation and semantic analysis of the work. Features

of the development and construction of musical form. Learning

to extract the necessary elements for the solution of

educational problems.

PART II. MUSICAL AND HISTORICAL PREPARATION OF

MUSIC TEACHER

Theme 2.1 Socio-historical conditioning of Musical Arts

Understanding the social and historical implications of musical arts,

the social significance of music and its role in shaping personality

traits. Knowledge of the processes of development of musical

art, music and condition of historical events, public schools

composing the historical development, basic understanding of the

evolution of musical genres and forms.

Theme 2.2 Folk music, its importance in the development of

national school of composition

189

Folk music, its importance in the development of national school of

composition.

Knowledge of the best examples of foreign, Russian, Kazakh

musical literature.

Theme 2.3 The musical heritage of famous foreign, Russian, and

Kazakh composers, relationship with the national cultural traditions

Creative portraits of famous composers. Learning to identify features

of their style in relation to people's cultural traditions.

PART 3. PSYCHO-PEDAGOGICAL AND METHODICAL

PREPARATION OF MUSIC TEACHER

Theme 3.1 Pedagogy and professional preparation of music teacher

The history of pedagogy in shaping the pedagogical thinking of the

future music teachers. Education, school and pedagogical ideas in the

history of foreign and Kazakh education.

Pedagogy - the science of educating people. The subject

of pedagogy and its main categories. Characterization factors for the

development, formation, education of the individual and their

relationship. Age and individual characteristics of children, their

integration into the educational process. The essence of a

holistic educational process. The educational system in the

school. The learning process: goals, objectives, functions. Laws,

principles, forms, methods of teaching. Modern educational

technology. The technology design of the pedagogical process.

Governance and management in schools.

Ethno-pedagogical preparation of future music teachers

of. Ethno-pedagogical subject: goals and objectives of the subject.

Ethno-pedagogical knowledge to improve the educational process.

Kazakh ethnic pedagogy: foundations, functions, principles, laws,

content.

Theme 3.2. Psychology about features in general and musical

development of children of school age.

Psychology as a science. Psychological analysis of man as

subject knowledge, work and communicate. Psychological analysis

of activity. Personality in work and communication. Psychology of

cognitive processes. Mental states and personality traits.

The problems of school age. Patterns of mental and musical

development of children. Musical ability and talent. The process of

190

communication in the music business.

Self-knowledge as a condition of self-realization. The problem of

age and patterns of mental development. Positive thinking and inner

harmony. Professional growth and self-development as a basis

for the success of the individual. Reflection as a mechanism of self-

educator. Stages of self-educator.

Theme 3.3. Main trends and problems of musical education at the

present stage

Methodical training as a synthesis of special psychological,

educational and training music teachers. History and theory of

school music education. Major trends and problems of musical

education at the present stage. The development of musical

perception and musical abilities of students, building their musical

interests and tastes. General characteristics of music teachers in

secondary schools.

Theme 3.4. Method teaching of music in school

Psychological and pedagogical patterns and practical use of methods

and techniques of musical training, education and development.

Music lesson as the foundation of musical education and

the education of schoolchildren. Specificity and structure of

modern music lesson. Types, forms and types of music

lessons. Kinds of musical activity in music lessons. Principles

and methods of musical training on music lessons in elementary and

secondary classrooms. Studying the experience of

leading teachers, analysis and synthesis of their own achievements.

Theme 3.5. Extra-curricular forms of musical works

Extracurricular activities. Characteristic mass and circle forms of

musical works. General forms of organization of musical

entertainment of students.

PART IV. INSTRUMENTAL TRAINING OF MUSIC TEACHER

Theme 4.1 Musical repertoire as a necessary condition of artistic and

emotional music lessons at school

Diverse musical repertoire, creating conditions for a skilled

and artistic emotions for music lessons. The need and ability to self-

191

study and mastery of music, knowledge of techniques to learn

a phase.

Theme 4.2 Types of performing activity

Diversifying ownership of a tool associated with the need to use in

the classroom of performing activity various kinds.

Theme 4.3 Self-development of the performing of musical

compositions

Ability to correctly perceive and accurately read musical text,

penetrate deeply into the concept works. The ability

to differentially-performing holistic analysis of the work. Need

and readiness for a public execution.

PART V. VOCAL AND CHORAL TRAINING OF MUSIC

TEACHER

Theme 5.1 Principles of work with the choir and vocal

ensemble. Basic methods and techniques of vocal

and choral works with children's choirs.

Conducting Technique. The study and development

of conductor's movements aimed at the artistic and

performing tasks of choral works. Conducting properties of the

gesture: duration, amplitude, speed stroke, force, direction

and shape.

Mastering the techniques of transmission of metrical schemes. Basic

requirements for the competence of a conductor, choirmaster. The

main stages of work on a choral piece. Knowledge of the

physiology of a child's voice. Working with children's choir.

Theme 5.2 The development of vocal skills

Characteristics of the vocal apparatus. The main function of vocal

tract sound images: breath, sound. Vocal apparatus: the respiratory

system, articulatory apparatus, a set of resonators,

and registers. Singing breath, attacks of sound. Classification

of singing voices on the basic types.

192

Student independent work with instructor

№№ points The name of themes and the context of tasks for

SIWI Theme 1 Key terms and concepts of pedagogy of music

education.

Theme 2 Terms and concepts of musical-theoretical disciplines

Theme 3 Concepts and phraseology on the history of foreign

music Theme 4 Categorical and conceptual apparatus of music

theory and ear training Theme 5 Specific concepts and definitions of the main musical

instrument

Theme 6 Concepts and phraseology in choral conducting

Theme 7 Definition of harmony, analysis of musical forms

Theme 8 Terms and concepts on how to learn to play a musical

instrument

Theme 9 The concepts and phraseology of the method of

teaching music

Theme 10 Universal terms and conceptions teaching music

Theme 11 Specific concepts and definitions of vocal and voice

production

Theme 12 Concepts and phraseology of an accompanist class

Theme 13 Definition of "Professiograme of music teacher"

Theme 14 Key terms and concepts on the instrumental

music culture of Kazakh people

Theme 15 Terms and concepts in Kazakh folk songs

Student independent work

№№

points The name of themes

Theme 1 Reading and translation of texts on the history of world

music Theme 2 Reading and translation of texts on music theory

193

Theme 3 Reading and translation of texts on the analysis

of musical forms Theme 4 Reading and translation of texts on the history

of Russian music Theme 5 Reading and translation of texts on the history

of Kazakh music Theme 6 Reading and translation of texts about the works of

outstanding artists (pianists, conductors, etc.) Theme 7 Preparing and writing an essay on "Famous Romantic

composers" Theme 8 Reading and translation of texts on the theme

"Composers of the Viennese classical school" Theme 9 Reading and translation of texts on "Folk Music as a

basis for professional creative composers of

Kazakhstan" Theme 10 Reading and translation of texts on "Classification

of genres of Kazakh folk music" Theme 11 Reading and translation of texts by the method

of learning to play the instrument Theme 12 Preparing and writing an essay on "Famous people

of musical culture of Kazakhstan Theme 13 Reading and translation of texts on methods of

teaching music Theme 14 Reading and translation of texts on the theme

"Education and training of music teachers" and "The

Psychology of features in general and musical

development of children of school age" Theme 15 Reading and translation of texts on the theme

"Modern music lesson."

THE LIST OF THE RECOMMENDED SOURCES

Main sources:

1. Абдуллин Э.Б. Теория музыкального образования. М.,2004.

2. Абдуллин Э.Б. Николаева Е.В. Методика музыкального

образования. М.: Музыка, 2006.

3. Музыкальное образование в Казахстане (хрестоматия) Сост.:

Р.Джердималиева, А.Момбек, А.Ахметова. Вып.1, 2.

– А, 2004.

194

4. Алексеев А.Д. История фортепианного искусства. ч.1, 2, 3.

– М., 1962, 1967, 1982.

5. Абилтаев Ш., Әсемқұлов Т., Жүзбаев Ж. Дәстүрлі музыкалық

аспаптар мектебі. – Алматы: Өнер, 2003.

6. Инструментальная музыка казахского народа. /Сост.:

А.Мухамбетова– А., 1985.

7. Мазель Л. Строение музыкальных произведений.

– М.: Музыка, 1979.

8. Музыкальная литература зарубежных стран. Вып. І. Сост.

В.Галацкая. – М.: Музыка, 1985

9. Музыкальные вечера в школе. – М.: Рольф, 2001.

10. Мусин и. О воспитании дирижера. М.,1995.

11.Соколов В.Г. Работа с хором. М.,1964.

12.Цыпин Г.М. Музыкально-исполнительское искусство. С-Пб.,

2001.

13.Цуккерман В. Анализ музыкальных произведений.

– М.: Музыка, 1987.

Additional sources:

1. «Государственный общеобязательной стандарт образования

Республики Казахстан» по специальности: 5В010600-

Музыкальное образование».-Астана, 2011

2.Типовые учебные программы по дисциплинам: «Педагогика»,

«Психология и развитие человека», «Методика преподавания

музыки», «Исполнительское мастерство учителя музыки», а

также элективных типовых учебных программы по

специальности.-Алматы:Казгосженпу, 2011 (рукописи).

3. Абилтаев Ш., Әсемқұлов Т., Жүзбаев Ж. Дәстүрлі музыкалық

аспаптар мектебі. – Алматы: Өнер, 2003.

4. Әлікбаев М. Әль-Фараби мұрасындағы музыка мәселесі. –

Алматы: Дайк-Пресс, 2005.

5. Вопросы фортепианной педагогики. - М.: Музыка, 1967.

6. ХІХ ғасырдағы өнер //Қазақ өнерінің тарихы. – ІІІ том, 1

кітап. – Алматы: Өнер, 2008.-56-154 бб, 378-381 бб.

7. Ежелгі дәуірдегі музыка өнері //Қазақ өнерінің тарихы.

– І том. – Алматы: Өнер, 2007.-199-214 бб.

8. Кадцын Л. Музыкальное искусство и творчество слушателя. –

М.: Высшая школа, 1990.

9. Нейгауз Г.Г. Об искусстве фортепианной игры. – М., 1982.

195

10. Стулова Н.Г.Теория и практика вокальной работы в школе.

М., 1983.

Internet resources:

1. http://ru.wikipedia.org

2. http://www.33333.ru/teriya/glossariy/ glossariy.php?st=342

3. www.didascal.ru

4. www.scauts.ru

5. http://www.good.cnt.ru/family/conun-chr.htm

6. www.un.org

7. http://www.pedagogic. mgou.ru

8. http:www.rus-ref.kz

Dictionaries and encyclopedias:

1. Лингвистическая энциклопедия. Словарь. Гаджиева

Н.З.Тюркские языки / М., 1990. С..527-529.

2. Словарь иностранных слов. – М., 200.

3. Қазақ Энциклопедиясы. Алматы, 1998. 1-8 томдар.

4. The British Encyclopaedia, or Dictionary of Arts and Sciences

was published in 1809 in six octavo volumes and around 150

plates. 1800s books.

5. Woolf D. R. A Global Encyclopedia of Historical Writing

(Garland Reference Library of the Humanities) (2 vol 1998)

excerpt and text search

6. Қазақстан. Национальная энциклопедия в 5 томах. Гл.ред.

Б.Аяган. – Алматы: Главная редакция Қазақ энциклопедиясы,

2006.

7. Михеева Л. Музыкальный словарь в рассказах. – М.:

Советский композитор, 1986.

8. Музыкальный энциклопедический словарь. Ред. Г.В.Келдыш

«Советская энциклопедия», 1991.


тарихы. – ІІ том. – Алматы: Өнер, 2007.-284-376 бб.

10. Романовский Н.В. Хоровой словарь: - М.:Музыка, 2005.

11. Словарь иностранных музыкальных терминов. Сост.:

Т.Крунтяева, Н.Молокова, А.Ступель. – Л.: Музыка, 1985.

http://www.un.org/

http://sbio.info/



http://www.amazon.com/Encyclopedia-Historical-Writing-Reference-Humanities/dp/0815315147/

196

МАЗМҰНЫ - СОДЕРЖАНИЕ

1. Қазақ музыкасының тарихы......................................................2

2. История казахской музыки .....................................................22

3. Музыка теориясы......................................................................42

4. Теория музыки..........................................................................52

5. Музыка пәнін оқыту әдістемесі..............................................61

6. Методика преподавания музыки............................................81

7. Музыка мұғалімінің орындаушылық шеберлігі..................101

8. Исполнительское мастерство учителя музыки...................133

9. Кәсіби қазақ (орыс) тілі.........................................................164

10.Профессиональный казахский (русский) язык..................173

11.Кәсіби бағытталған шетел тілі............................................183

Documents

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ …kazmkpu.kz/wp-content/uploads/2018/04/ТУПр-5В010600...4.1 ХIХ ғасырдағы қазақ музыкасының