ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας

Τμήμα Λογιστικής

Θέμα πτυχιακής εργασίας:

«Η ΡΟΔΟΣ ΩΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΑΠΌ ΤΟ

2000 ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. ΑΜΕΣΑ

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΕΞΕΛΙΞΗΣ»

Υποβληθείσα στην Καθήγητρια Αναγνώστου Δήμητρα

από την

Σπουδάστρια ΣΠΥΡΙΔΟΥ ΣΤΕΛΛΙΝΑ

Καβάλα 2011

1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ____________________________________________ 5

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ

ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΡΟΔΟ.________________________________ 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ_____________________________________ 7

1.0. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ________________________ 7

1.1. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΔΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ_________________ 10

1.2. Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ_______________________19

1.3. ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

____________________________________________________27

1.4. Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΚΑΙ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Τ Ο Υ ___________________ 31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ___________________________________38

ΡΟΔΟΣ_______________________________________________38

2.1.ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ___________________ 38

Κ λ α σ ικ ή Π ε ρ ίο δ ο ς __________________________________________________________39

Β υ ζ α ν τ ιν ή Π ε ρ ίο δ ο ς ______________________________________________________ 40

Ιπ π ο τ ικ ή Π ε ρ ίο δ ο ς ________________________________________________________ 40

Ο θ ω μ α ν ικ ή Π ε ρ ίο δ ο ς _____________________________________________________ 42

Ιτ α λ ικ ή Π ε ρ ίο δ ο ς __________________________________________________________43

Σ ύ γ χ ρ ο ν η Π ε ρ ίο δ ο ς _______________________________________________________ 43

2.2 Γενικά Στοιχεία για την Περιοχή____________________ 44

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ_____________________________________ 46

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΩΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ 46

2

3.1. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ____________ 46

Μεγαλύτερα γεγονότα - εκδηλώσεις_______________________ 46

Τα Ανθεστήρια________________________________________ 47

3.2. Η ΜΕΣΣΑΙΩΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ_________________ 48

3.3. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ___________ 53

3.4. Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΙΧΗ_____________ 55

3.5. ΤΟ ΜΟΥΣΕΊΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΤΈΧΝΗΣ______________57

Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης______________________________ 58

Νέα Πινακοθήκη______________________________________ 58

3.6. Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ_______________________ 58

3.7. ΡΟΔΙΑΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ_________________________ 60

Η Ροδίτικη Κουζίνα____________________________________ 60

Τα Ροδίτικα κρασιά____________________________________ 61

Διασκέδαση__________________________________________ 61

Αγορές______________________________________________61

3.8. ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ_____________ 62

3.9. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ___________________63

3.10. Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΡΟΔΙΑΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ______________65

3.11. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΡΟΔΙΑΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ__ 68

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ___________________________________71

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ_______________________________ 71

4.1. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ______________ 71

4.2. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ__________72

4.3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ________________ 72

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ____________________________________73

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 73

3

5.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ_______________________________________ 73

5.2. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ__________________________73

5.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ_________ 74

5.4 ΚΟΙΝΩΝΙΑ_______________________________________ 77

5.5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ_____________________________________81

5.6 ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ_________________________ 85

5.7. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ___________________________ 87

5.8 ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΟ_______________90

5.9 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΟ________ 93

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ______________________________________ 95

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ______________________________________ 95

6.1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ_____________________________________95

6.2. ΚΟΙΝΩΝΙΑ______________________________________ 96

6.3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ____________________________________ 97

6.4. ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ__________________ 98

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ___________________________________99

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ___________________________________________ 99

7.1. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ________________________ 99

7.2. ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ__________________________100

7.3. ΑΕΙΦΟΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ________________________ 102

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ______________________________________ 104

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 106

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ

ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΡΟΔΟ.

Η Ρόδος ως το μεγαλύτερο νησί και ως πρωτεύουσα της Δωδεκανήσου διαθέτει

πληθώρα υποδομών, εγκαταστάσεων και υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση,

ικανοποίηση των αναγκών των τουριστών. Το νησί έχει σημαντική παράδοση

στον τουρισμό και διαθέτει ένα σημαντικό αριθμό φυσικών, τουριστικών πόρων

και προϊόντων. Επιπλέον διαθέτει μια συγκροτημένη εικόνα ως περιοχή εφόσον

αποτελεί έναν από τους παραδοσιακούς προορισμούς του τουρισμού διακοπών

διεθνώς. Οι κυριότερες μορφές τουρισμού που προσφέρονται στο νησί είναι:

• Ο Τουρισμός Διακοπών Καλοκαιριού

• Ο Επαγγελματικός Τουρισμός

• Ο Τουρισμός Καζίνο

• Ο Πολιτιστικός Τουρισμός

• Ο Εκπαιδευτικός Τουρισμός

• Ο Συνεδριακός Τουρισμός

• Ο Θαλάσσιος Τουρισμός

Ειδικότερα τα στοιχεία που συνθέτουν το «τουριστικό προϊόν» του νησιού είναι οι

φυσικοί πόροι όπου διακρίνονται στο κλίμα, παραλίες, φυσικό περιβάλλον,

γεωλογικοί πόροι, αγροτικά τοπία και το θαλάσσιο περιβάλλον.

Το κλίμα που επικρατεί στο νησί και γενικότερα στο Νότιο Αιγαίο θεωρείται

παραδοσιακά ένας ισχυρός παράγοντας που οδήγησε στη μέχρι σήμερα

ανάπτυξη του τουρισμού.

Οι παραλίες αποτελούν σε συνδυασμό με το κλίμα, τους βασικότερους πόρους

πάνω στους οποίους έχει στηριχθεί το κυρίαρχο μέχρι σήμερα «τουριστικό

προϊόν» του νησιού. Μάλιστα αρκετές παραλίες έχουν χαρακτηρισθεί με το

διακριτικό σήμα της «Γαλάζιας Σημαίας» όπως οι παραλίες (Λάρδου, Άντονι

Κουίν, Κιοτάρι, Τραγανού και άλλες.)

5

Το πλούσιο φυσικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από την επικράτηση

οικοσυστημάτων όπου υπάρχει πυκνή και υψηλή βλάστηση στο μεγαλύτερο

ποσοστό έκτασης του νησιού. Συγκεκριμένα (φυσικό δάσος κυπαρισσιού στον

Έμπωνα, Πευκώνα του Προφήτη Ηλία, το Ροδίνι, ο Λόφος της Φιλέρημου) όπου

έχουν χαρακτηρισθεί ως «Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους».

Ακόμη άλλοι παράγοντες που συνθέτουν το «τουριστικό προϊόν» της Ρόδου είναι

οι πολιτιστικοί πόροι όπως τα μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας, οι

αρχαιολογικού χώροι και νεώτερα μνημεία, τα διάφορα μουσεία, οι παραδοσιακοί

οικισμοί, η παραδοσιακή μουσική, οι παραδοσιακοί χοροί και τέλος τα ήθη και

έθιμα του τόπου.

Οι λόγοι που μας έκαναν να ασχοληθούμε με τον τουρισμό στην Ρόδο είναι να

καταγράψουμε την υφιστάμενη κατάσταση του τουρισμού που επικρατεί στο

νησί,να την αναλύσουμε και να αναδείξουμε τις προοπτικές ανάπτυξης.

Ειδικότερα σκοπός μας είναι να παρουσιάσουμε τον σπουδαίο ρόλο που παίζει ο

τουρισμός ως βιομηχανικός παράγοντας σε διάφορους τομείς στο νησί.

Ένας επιπρόσθετος σκοπός μας είναι να διαπιστώσουμε τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει το «τουριστικό προϊόν» και να καταγράψουμε τους τρόπους λύσεις

που προτείνουν οι διάφοροι φορείς και αν όλα αυτά γίνονται στα πλαίσια της

αειφόρου ανάπτυξης.

Και τέλος να παραθέσουμε τα δικά μας συμπεράσματα και τις προτάσεις για

βελτίωση.

6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

1.0.Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

«Ο τουρισμός, είναι φαινόμενο με τεράστιες επιπτώσεις τόσο στον κοινωνικό όσο

και τον οικονομικό τομέα, οφείλει κατ' αρχή την ονομασία του στις λέξεις tour

και tourisme που τόσο στην αγγλική όσο και στη γαλλική γλώσσα σημαίνουν

«γυρο - περιήγηση» . Το περιεχόμενό της είναι διπλό.

Αφορά, από τη μια πλευρά, τη μετακίνηση των ανθρώπων, ατομική ή ομαδι­

κή, από τον τόπο τους, κατά κύριο λόγο για αναψυχή, ανάπαυση ή πνευματική

καλλιέργεια.

Από την άλλη πλευρά όμως, αναφέρεται και στην όλη οργανωμένη προ­

σπάθεια μιας χώρας να προσελκύσει, να υποδεχθεί αλλά και να συγκρατήσει

τα άτομα αυτά που μετακινούνται από τον τόπο κατοικίας τους για τον παρα­

πάνω σκοπό.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Τουρισμού και τον ΟΟΣΑ ο τουρισμός

περιλαμβάνει όλα τα ταξίδια άνω των 24 ωρών για λόγους ψυχαγωγίας,

δουλειάς, σπουδών, υγείας.

Η Διεθνής Ακαδημία Τουρισμού πάλι, θεωρεί τον τουρισμό ως το σύνολο

των ανθρωπίνων μετακινήσεων και δραστηριοτήτων που προκύπτουν από αυ­

τές και προκαλούνται από την εξωτερίκευση και την πραγματοποίηση του πό­

θου απόδρασης που αδρανεί σε κάθε άτομο σε διάφορους βαθμούς και σε

διαφορετική έκταση.

Τέλος, το Ευρωκοινοβούλιο υιοθέτησε τον παρακάτω ορισμό: «Τουρισμός

είναι το σύνολο των σχέσεων και των φαινομένων που συνδέονται με τα ταξί­

δια και τη διαμονή των προσώπων, για τα οποία ο τόπος αυτός δεν είναι οΛ

τόπος ούτε της κατοικίας τους αλλά ούτε και της μόνιμης εργασίας τους»

Ο τουρισμός, Είναι μια τεράστια βιομηχανία, συνισταμένες της οποίας είναι:

Ευθυμιατου Αντωνία (1987) « Στοιχεία Τουριστικής Νομοθεσίας» Εκδ. Σακκουλα, Αθήνα, σελ. 9

7

Οι καταλυματικές μονάδες π.χ. ξενοδοχεία, μοτέλ, ενοικιαζόμενα δωμάτια,

διαμερίσματα, ξενώνες κλπ.

Οι επισιτιστικές μονάδες, οι οποίες καλύπτουν τις ανάγκες διατροφής των

ταξιδιωτών, όπως είναι τα εστιατόρια, οι ταβέρνες, τα μπαρ, τα εστιατόρια

γρήγορης εξυπηρέτησης (fast food) κλπ.

Οι επιχειρήσεις μεταφοράς, οι οποίες καλύπτουν τις ανάγκες μετακίνησης

των ταξιδιωτών, όπως είναι οι αεροπορικές και οι ναυτιλιακές εταιρείες, οι

εταιρείες μεταφοράς επί χερσαίου εδάφους (τρένα, λεωφορεία) ακόμη και οι

επιχειρήσεις ενοικίασης αυτοκινήτων.

Τα τουριστικά / ταξιδιωτικά γραφεία. Σε αντίθεση με τους άλλους

κλάδους της τουριστικής βιομηχανίας, οι οικονομικές μονάδες που

περιλαμβάνονται στο τμήμα αυτό είναι εγκατεστημένες στο σημείο που ξεκινά ο

ταξιδιώτης (τόπος προέλευσης) και όχι στον τόπο του προορισμού του. Ο

ταξιδιωτικός πράκτορας δίνει απαντήσεις στις ερωτήσεις που ενδεχομένως να

έχει ο ταξιδιώτης και ενεργεί για λογαριασμό του όσον αφορά στο σχεδιασμό του

ταξιδιού και στις απαραίτητες εκ των προτέρων ενέργειες που πρέπει να γίνουν

(π.χ. κράτηση εισιτηρίου και καταλύματος, έκδοση εισιτηρίων και διαβατηρίων,

άδειες παραμονής, εξασφάλιση ενοικιαζόμενου αυτοκινήτου, λοιπές μετακινήσεις

κλπ.).

Οι μονάδες - εγκαταστάσεις αναψυχής. Ο συγκεκριμένος τομέας

αποτελείται από ένα συνδυασμό επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων, π.χ. πάρκα

και ειδικά διαμορφωμένοι φυσικοί χώροι για αναψυχή (υδροπάρκα, γήπεδα

γκολφ), χιονοδρομικά κέντρα, εκδρομές με ειδικά διαμορφωμένα πλοιάρια,

πολιτιστικές εκδηλώσεις κλπ.

Διάφορες άλλες επιχειρήσεις, οι οποίες ικανοποιούν δευτερεύουσες

ανάγκες των ταξιδιωτών, όπως π.χ. καταστήματα που πωλούν διάφορα είδη

εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα ως αναμνηστικά (souvenirs), καταστήματα

φωτογραφικών ειδών και εμφάνισης φιλμ κλπ.

Πέραν των προϊόντων και των υπηρεσιών των παραπάνω τομέων, οι

τουρίστες καταναλώνουν ή κάνουν χρήση αγαθών και υπηρεσιών που κατά

κύριο λόγο παρέχονται στους κατοίκους των περιοχών που επισκέπτονται όπως

8

π.χ. ταχυδρομεία, πρακτορεία τύπου, κομμωτήρια, κινηματοθέατρα, καταστήματα

πώλησης τροφίμων κλπ.

Οι δύο βασικοί πόλοι του τουριστικού κυκλώματος είναι οι τουρίστες και τα

καταλύματα προς τα οποία πρόκειται να μετακινηθούν. Τα καταλύματα και οι

συμπληρωματικές υπηρεσίες διαμορφώνουν το τουριστικό προϊόν που

προσφέρει ο προορισμός.

Οι «μεμονωμένοι» τουρίστες (όσοι ταξιδεύουν εκτός γκρουπ), επιλέγουν οι

ίδιοι το κατάλυμα στο οποίο πρόκειται να διαμείνουν, οι δε συμπληρωματικές

υπηρεσίες επιλέγονται συνήθως κατά τη διάρκεια της παραμονής στον τόπο του

προορισμού. Αντίθετα, οι τουρίστες που μετακινούνται ομαδικώς, καταφεύγουν

στις υπηρεσίες κάποιου ταξιδιωτικού γραφείου. Ο τουριστικός πράκτορας

διαμορφώνει ένα προϊόν γνωστό ως τουριστικό πακέτο, το οποίο περιλαμβάνει

τις υπηρεσίες μεταφοράς, διαμονής και ημιδιατροφής ή πλήρους διατροφής, ενώ

συχνά συμπληρώνεται και με υπηρεσίες ψυχαγωγίας και ξενάγησης.

Στη σημερινή εποχή της πλήρους πληροφόρησης, ο τουρίστας δεν είναι

πλέον υποχρεωμένος να καταφύγει στις υπηρεσίες κάποιου ταξιδιωτικού

γραφείου. Μέσω του διαδικτύου (Internet) μπορεί να επιλέξει το ξενοδοχείο της

αρεσκείας του, το μέσο μεταφοράς που επιθυμεί, καθώς και πλήθος άλλων

συμπληρωματικών υπηρεσιών με αποτέλεσμα ο κάθε πελάτης να διαμορφώνει

το δικό του τουριστικό πακέτο. Από την άλλη πλευρά, όλο και περισσότερες

τουριστικές επιχειρήσεις διατηρούν τις δικές τους ιστοσελίδες (sites) και κατά

συνέπεια το τουριστικό προϊόν μορφοποιείται και προβάλλεται στον

κυβερνοχώρο. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι ενισχύεται ο ρόλος του

καταλύματος στην τουριστική βιομηχανία, ενώ ο υποψήφιος τουρίστας αποκτά τη

δυνατότητα να επικοινωνεί απ' ευθείας με τους παραγωγούς τουριστικών. 2υπηρεσιών. 2

2Ηγουμενακης Ν.Γ., Κραβαριτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον τουρισμό»,

Interbooks, Αθήνα

9

1.1.ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΔΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Από πλευράς διακινούμενων προσώπων:σε Εξωτερικό και Εσωτερικό

τουρισμό

α) Εσωτερικός τουρισμός: περιλαμβάνει όλες τις μετακινήσεις που

πραγματοποιούνται από ημεδαπούς τουρίστες μέσα στην χώρα ή και από

αλλοδαπούς ,που είναι όμως μόνιμοι κάτοικοι της χώρας.

β) Εξωτερικός τουρισμός: περιλαμβάνει τις μετακινήσεις των ξένων τουριστών

μέσα σε μια χώρα ,καθώς και των ημεδαπών που όμως μένουν μόνιμα στο

εξωτερικό. Ο εξωτερικός τουρισμός ενδιαφέρει τις χώρες από την πλευρά της

εισροής ξένου συναλλάγματος.

Από πλευράς εξυπηρετούμενων και εξυπηρετούντων προσώπων

α) Ενεργητικός τουρισμός:περιλαμβάνει την διακίνηση ατόμων ή ομάδων κάτω

από την ιδιότητα του τουρίστα.

β) Παθητικός τουρισμός: περιλαμβάνει την οργάνωση και την εκμετάλλευση της

διακίνησης των τουριστών από επαγγελματίες ή από υπηρεσίες. Επίσης μπορεί

να διακριθεί σε τουρισμό υποδοχής και διακίνησης και προβολής υπηρεσιών. Οι

υπηρεσίες υποδοχής και διακίνησης αναφέρονται στην ύπαρξη ξενοδοχείων,

συγκοινωνιών, οργανωμένων εκδρομών κλπ, ενώ οι υπηρεσίες προβολής

αναφέρονται στις ενέργειες για την προώθηση τουριστών.

Από πλευράς εποχής, όταν υπάρχει τουριστική κίνηση υπάρχει και η διάκριση

του εποχικού τουρισμού. Ο εποχικός τουρισμός μπορεί να αναφέρεται σε θερινό

τουρισμό και χειμερινό τουρισμό.

10

Η τουριστική κίνηση όμως μπορεί να είναι συνεχής σε όλη την διάρκεια του

χρόνου. Σκοπός όλων είναι η τουριστική κίνηση να είναι συνεχής όλο τον χρόνο

καθώς έτσι αποφέρει περισσότερα χρήματα.

Από πλευράς ατομικής η ομαδικής μετακίνησης

α) Ατομικός τουρισμός: είναι ο τουρισμός που αναφέρεται σε ένα ή περισσότερα

άτομα και πραγματοποιείται έπειτα από δική τους πρωτοβουλία και διοργάνωση.

β) Συλλογικός τουρισμός: είναι η οργανωμένη συλλογική μετακίνηση ατόμων που

οργανώνεται και εκτελείται από τουριστικά γραφεία, επιχειρήσεις μεταφορών και

οποιαδήποτε άλλη κρατική ή ιδιωτική οργάνωση.

Από πλευράς κοινωνικής μέριμνας

Η διάκριση γίνεται σε κοινωνικού τουρισμού, δηλαδή τουρισμού που

οργανώνεται για τις οικονομικά ασθενέστερες κοινωνικές τάξεις. Στην διάκριση

αυτή περιλαμβάνονται και όλες οι εργασίες που αναφέρονται στο είδος αυτό της

τουριστικής κίνησης.

Στον κοινωνικό τουρισμό λαμβάνονται κάποια μέτρα για τους εργαζομένους και

την αξιοποίηση των διακοπών τους. Αυτά τα μέτρα αρχίζουν από την απλή

παροχή ταξιδιωτικών διευκολύνσεων για τις σχετικές μετακινήσεις, προχωρούν

στη χορήγηση διάφορων εκπτώσεων, την οργάνωση εργατικών

κατασκηνώσεων, την χορήγηση αδειών με πλήρεις αποδοχές.

Από πλευράς επιδιωκόμενου σκοπού

Σε αυτήν την κατηγορία ανάλογα με τον σκοπό ο τουρισμός παίρνει και την

ανάλογη μορφή. Ενδεικτικά οι μορφές είναι :

11

□ □Εκπαιδευτικός τουρισμός, είναι ένα είδος συλλογικού τουρισμού που

πραγματοποιείται από ή υπέρ σπουδαστών για την εκτέλεση των

εκπαιδευτικών προγραμμάτων των σχολών που φοιτούν.

□ □Τεγνικός τουρισμός, είναι ένα είδος τουρισμού όπου συνδυάζεται η

απόλαυση των φυσικών καλλονών και των καλλιτεχνικών

δημιουργημάτων με την γνωριμία των επιτευγμάτων της τεχνικής και της

επιστήμης.

□ □Αθλητικός τουρισμός, είναι ένα είδος τουρισμού που το κύριο

περιεχόμενο της ατομικής ή συλλογικής μετακίνησης είναι η συμμετοχή ή

παρακολούθηση αθλητικών αγώνων.

□ □Θρησκευτικός τουρισμός, αναφέρεται σε ατομική ή συλλογική

μετακίνηση με σκοπό το προσκύνημα ιερών τόπων ή την συμμετοχή σε

θρησκευτικές εκδηλώσεις.

□ □Μορφωτικός τουρισμός, αποσκοπεί στην διερεύνηση των μορφωτικών

οριζόντων των μετακινούμενων. Κατά ένα λόγο ταυτίζεται με τον

εκπαιδευτικό τουρισμό καθώς έχουν τον ίδιο σκοπό, διαφέρουν όμως από

πλευράς ιδιότητας των μετακινούμενων προσώπων.

□ □Αργαιολονικός τουρισμός, σκοπός του είναι η επίσκεψη, θεώρηση και

η μελέτη αρχαιολογικών χώρων.

□ □Ψυγανωνικός τουρισμός, το είδος αυτό αποσκοπεί στην ψυχαγωγίαο

του μετακινούμενου προσώπου με διάφορες διασκεδάσεις3.

Ο μαζικός τουρισμός έχει διαπιστωθεί ότι προκαλεί πολλές επιπτώσεις στο

περιβάλλον και την κοινωνία διαφόρων χωρών και για τον λόγο αυτό πολλές

χώρες έχουν στραφεί προς την υιοθέτηση του βιώσιμου τουρισμού προκειμένου

να μπορέσουν να πετύχουν αειφορία και διατηρησιμότητα.

Η λύση του βιώσιμου τουρισμού είναι η μόνη δίοδος για την επίλυση των

προβλημάτων που έχουν προκληθεί από τον τουρισμό.

Βαρβαρεσος, Σ., 1997, ‘τουρισμός οικονομικές προσεγγίσεις’ , Προμποπος3

12

Ο μαζικός τουρισμός έχει κορεστεί σημαντικά και για να μην περιοριστεί ο

τουρισμός επιδιώχθηκε η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού οι οποίες

έχουν την ικανότητα να αξιοποιούν αν ανάλογα το τουριστικό προϊόν που έχει να

προβάλει η κάθε περιοχή.

Οι εναλλακτικές αυτές μορφές τουρισμού, σε αντίθεση με τον παραδοσιακό

μαζικό τουρισμό έχει σαν σκοπό τον σεβασμό προς το περιβάλλον και την

πολιτιστική κληρονομιά μιας χώρας καθώς επίσης και την δημιουργία νέων

τρόπων προσέλευσης τουριστών.

Βέβαια για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται η ανάπτυξη υποδομών που θα

αναδεικνύουν τον εναλλακτικό τουρισμό, η βελτίωση της ποιότητας των

τουριστικών υπηρεσιών και η προστασία του περιβάλλοντος μέσω της

πληροφόρησης των τουριστών.

Οι πιο σημαντικές εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι οι εξής4:

1. Τουρισμός αναψυχής

Αυτή η μορφή τουρισμού λόγω της μεγάλης ζήτησης που έχει καλύπτει το

μεγαλύτερο μέρος της τουριστικής αγοράς και σχετίζεται άμεσα με την ανάγκη

του ανθρώπου για διασκέδαση και αναψυχή.

Στον τουρισμό αναψυχής ο τουρίστας επιλέγει να μετακινηθεί σε περιοχές στο

εσωτερικό μιας χώρας είτε στο εξωτερικό. Για να αναπτυχθεί ο τουρισμός

αναψυχής είναι αναγκαίο να υπάρξουν και οι κατάλληλες υποδομές οι οποίες θα

περιλαμβάνουν την κατασκευή τουριστικών καταλυμάτων, την ύπαρξη

συγκοινωνιών και την ανάπτυξη μέσων ψυχαγωγίας.

2. Μορφωτικός τουρισμός

Ο μορφωτικός τουρισμός επιδιώκει την συμμετοχή των τουριστών σε πολιτιστικές

εκδηλώσεις, όπως είναι οι επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, τα μουσεία, οι

4 Ηγουμενάκης Ν.Γ., Κραβαρίτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον τουρισμό»,

ΙπϊθΓόοοΚε, Αθήνα

13

πινακοθήκες, η παρακολούθηση συναυλιών και θεατρικών παραστάσεων. Ο

μορφωτικός τουρισμός στην Ελλάδα είναι ακόμα περιορισμένος και για να

μπορέσει να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο προϋποθέτει την ύπαρξη θεάτρων,

την δημιουργία παραστάσεων και ανάπτυξη εκθέσεων ζωγραφικής.

3. Εκθεσιακός Τουρισμός

Ο εκθεσιακός τουρισμός αναφέρεται στον συνδυασμό των διαφόρων εκθέσεων

με τον τουρισμό. Οι τουρίστες - επισκέπτες μπορούν να συνδυάζουν την

αναψυχή με την επαγγελματική ενημέρωση και να παρευρίσκονται σε διάφορες

εκθέσεις που πραγματοποιούνται.

4. Τουρισμός υγείας

Ο τουρισμός υγείας επιδιώκει την διατήρηση ή την αποκατάσταση της υγείας των

τουριστών. Οι βασικοί χρήστες αυτής της κατηγορίας τουρισμού είναι τα της

τρίτης ηλικίας τα οποία συχνά επιλέγουν να ταξιδεύουν σε περιοχές που έχει

ιαματικά λουτρά. Επίσης αναφέρεται και σε άτομα με υψηλά εισοδήματα λόγω

του ότι η χρήση αυτών των υπηρεσιών κοστίζει αρκετά.

Αυτή η μορφή τουρισμού απαιτεί την ύπαρξη καταλυμάτων, ειδικών

εγκαταστάσεων λουτροθεραπείας και ιατρικές- φυσιοθεραπευτικές υπηρεσίες.

Πρωταρχικός στόχος αυτής της μορφής τουρισμού είναι η ποιότητα.

Στην Ελλάδα ο τουρισμός υγείας έχει έντονη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια λόγω

της ύπαρξης των λουτροπόλεων της Αιδηψού, των Καμένων Βούρλων και του

Λουτρακίου που διαθέτουν σύγχρονες εγκαταστάσεις και ποιοτικές υπηρεσίες.

5. Τουρισμός Άθλησης

Ο τουρισμός άθλησης έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την άθληση και τα

αθλήματα τα οποία έχουν την μεγαλύτερη ζήτηση είναι το τένις, η ποδηλασία, η

ιππασία, η πεζοπορία κ.α. Σε αυτήν την κατηγορία το κύριο κίνητρο του τουρίστα£Γ

είναι η άθληση5.

5Ηγουμενακης Ν.Γ., Κραβαριτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον τουρισμό»,

ΙπίΘΓ^οοΚε, Αθήνα

14

Ο αθλητικός τουρισμός απαιτεί την ύπαρξη αθλητικών εγκαταστάσεων καθώς

επίσης και κατάλληλο ειδικευμένο προσωπικό που θα μπορεί να ανταποκριθεί

στις ανάγκες των τουριστών.

6. Τουρισμός πόλης

Αυτή η μορφή του τουρισμού έχει σαν βασικό συστατικό το ταξίδι σε μια πόλη και

την περιήγηση της για λόγους πολιτιστικούς, επαγγελματικούς, διασκέδασης ή

για την πραγματοποίηση αγορών.

Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και η Πάτρα αποτελούν για την χώρα μας

χαρακτηριστικά παραδείγματα τουρισμού πόλης, και ειδικότερα η Αθήνα η οποία

μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες αναβαθμίστηκε ακόμα περισσότερο τουριστικά

7. Συνεδριακός τουρισμός

Ο συνεδριακός τουρισμός σχετίζεται με την συμμετοχή των ατόμων σε διάφορα

συνέδρια, σεμινάρια και συσκέψεις. Το βασικό κίνητρο για την συμμετοχή σε

αυτά είναι η επιστημονική και επαγγελματική ενημέρωση και η ανταλλαγή

απόψεων.

Ο συνεδριακός τουρισμός έχει αναπτυχθεί αρκετά σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις

και ο ανταγωνισμός πλέον είναι πολύ ισχυρός. Στην Ελλάδα έχουν ήδη

κατασκευαστεί μεγάλα συνεδριακά κέντρα σε ξενοδοχεία τα οποία βρίσκονται είτε

στην πόλη είτε σε νησιωτικές περιοχές.

8. Τουρισμός περιπέτειας

Ο τουρισμός περιπέτειας σχετίζεται με το στοιχείο της περιπέτειας. Αυτή η μορφή

τουρισμού αναπτύσσεται ταχεία τα τελευταία χρόνια για να καλύψει την ανάγκη

του σύγχρονου ανθρώπου της πόλης να ξεφύγει από το άγχος της

καθημερινότητας που δημιουργεί ο καταναλωτικός τρόπος ζωής.

Με τον τουρισμό περιπέτειας αναπτύσσονται δραστηριότητες όπως η διαβίωση

στη φύση, η ορειβασία, το σαφάρι η κωπηλασία σε ορμητικούς ποταμούς, το

kayak, η ποδηλασία κ.α6.

6 Ηγουμενάκης Ν.Γ., Κραβαρίτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον τουρισμό»,

15

9. Οικογενειακός τουρισμός

Ο οικογενειακός τουρισμός αναφέρεται σε οικογενειακές διακοπές και ειδικότερα

στην προσφορά τουριστικών πακέτων σε οικογένειες των οποίων τα οικονομικά

τους δεν είναι σε πολύ καλή κατάσταση.

Με τις προσφορές στα οικονομικά πακέτα δίνεται η δυνατότητα στους τουρίστες

να ταξιδέψουν οικογενειακώς με προσιτές τιμές για τον οικογενειακό

προϋπολογισμό.

10. Τουρισμός τρίτης ηλικίας

Τα άτομα της τρίτης ηλικίας ταξιδεύουν σε μεγάλο βαθμό και επιλέγουν διάφορες

περιοχές ανάλογα με το εισόδημα τους, τον ελεύθερο χρόνο τους και την

επιθυμία τους για ταξίδια.

Τα άτομα της τρίτης ηλικίας αποτελούν σημαντική ομάδα - στόχο για τα

ταξιδιωτικά πρακτορεία αφού επιλέγουν να ταξιδέψουν όλο τον χρόνο

βοηθώντας με αυτόν τον τρόπο στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

11. Τουρισμός χειμερινών σπορ

Εκτός από το καλοκαίρι, πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι επιλέγουν να ταξιδεύουν και

τον χειμώνα προκειμένου να χαρούν την φύση.

Ο χειμερινός τουρισμός σχετίζεται με όλες τις τουριστικές δραστηριότητες που

γίνονται κατά την διάρκεια του χειμώνα, κυρίως σε ορεινές περιοχές και υπό

ορισμένες κλιματικές συνθήκες όπως για παράδειγμα χιονοδρομία, ορειβασία,

πατινάζ κ.α..

Η μορφή αυτή του τουρισμού έχει σαν στόχο να ενισχύσει ορισμένους μήνες οι

οποίοι είναι αδρανείς όπως για παράδειγμα τον χειμώνα και να επιμηκύνει έτσι

την τουριστική περίοδο από 3 μήνες σε 12.

12. Τουρισμός παραχείμασης

Ο τουρισμός παραχείμασης σχετίζεται με τις τουριστικές δραστηριότητες ατόμων,

που προέρχονται από μέρη με χαμηλές θερμοκρασίες τους χειμερινούς μήνες, σε

Ι^ΘΓ^οοΚε, Αθήνα

16

περιοχές με ήπιες κλιματολογικές συνθήκες. Στην Ελλάδα τέτοιες περιοχές είναι η

Κρήτη, η Ρόδος, η Νότια Πελοπόννησος.

13. Ορεινός τουρισμός

Ο ορεινός τουρισμός όπως είναι κατανοητό αναπτύσσεται σε ορεινές περιοχές

και κυρίως τον χειμώνα αλλά πολλοί είναι και αυτοί που επιλέγουν τους

καλοκαιρινούς μήνες το βουνό και όχι την θάλασσα.

Αν και ομοιάζει με τον χειμερινό τουρισμό δεν ταυτίζεται με αυτόν καθότι στον

ορεινό τουρισμό μπορούν να αναπτυχθούν δραστηριότητες περιήγησης με ειδικά

οχήματα, πεζοπορίες, ορειβασίες, επισκέψεις σε σπήλαια.

14. Αγροτικός τουρισμός

Ο αγροτικός τουρισμός είναι ο τουρισμός της υπαίθριας αναψυχής ο οποίος

αναπτύσσεται στον αγροτικό χώρο και εντάσσεται στο πλαίσιο του αγροτικού

περιβάλλοντος και της αγροτικής ζωής.

Τα αγροτικά καταλύματα που υπάρχουν προσφέρουν ευκαιρίες στους τουρίστες

να γνωρίσουν την αγροτική ζωή7.

15. Θαλάσσιος τουρισμός

Ο θαλάσσιος τουρισμός που είναι και το αντικείμενο αυτής της μελέτης

αναφέρεται σε κάθε τουριστική δραστηριότητα που λαμβάνει μέρος στη θάλασσα

και τις ακτές της.

Οι πιο κερδοφόρες δραστηριότητες του θαλάσσιου τουρισμού είναι αυτές της

ναύλωσης σκαφών αναψυχής και οι κρουαζιέρες.

7 Ηγουμενάκης Ν.Γ., Κραβαρίτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον τουρισμό»,

ΙπΙθΓόοοΚε, Αθήνα

17

Ωστόσο για να αναπτυχθεί αποτελεσματικά ο θαλάσσιος τουρισμός απαιτείται η

ύπαρξη σύγχρονων και σωστά εξοπλισμένων μαρίνων για τον ελλιμενισμό, τον

ανεφοδιασμό και την γενική εξυπηρέτηση των σκαφών αναψυχής, των επιβατών

και των πληρωμάτων τους.

16. Θρησκευτικός Τουρισμός

Ο θρησκευτικός τουρισμός πραγματοποιείται για λόγους λατρείας και συνήθως

αυτή η μορφή τουρισμού είναι μικρής διάρκειας και δεν απαιτεί ειδική υποδομή

καθότι η χώρα μας διαθέτει μεγάλη ποικιλία μοναστηριών και εκκλησιών τις

οποίες μπορεί να επισκεφτεί ο τουρίστας .

17. Τουρισμός κινήτρων

Ο τουρισμός κινήτρων αναπτύχθηκε λόγω των μεγάλων επιχειρήσεων οι οποίες

προσέφεραν κίνητρα στους εργαζόμενους για να τους προτρέψουν να αυξήσουν

την παραγωγικότητα την και αποδοτικότητά τους.

Ουσιαστικά προσφέρει τουριστικά πακέτα για κάποιον προορισμό συνήθως το

εξωτερικό, που φτιάχνουν οι τουριστικοί πράκτορες για τις επιχειρήσεις.

18. Οικολογικός τουρισμός

Ο Οικολογικός τουρισμός είναι ο τουρισμός που αναπτύσσεται σε περιοχές με

ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά προκειμένου να υπάρξει προστασία και

δημιουργία παραδοσιακών οικισμών, των βιοτόπων και των εθνικών δρυμών και

η ανάπτυξη δραστηριοτήτων όπως η πεζοπορία, οι αναρριχήσεις, οι υποβρύχιες

παρατηρήσεις κλπ. Επίσης μέσω του οικολογικού τουρισμού επιδιώκεται η

πληροφόρηση των τουριστών για την σημασία του περιβάλλοντος και για ταο

κάλλη του8.

19. Λαϊκός τουρισμός

Στον λαϊκό τουρισμό ανήκουν οι χρήστες του προέρχονται από χαμηλές

εισοδηματικές τάξεις και ταξιδεύουν οικογενειακά. Ο τουρισμός αυτός απαιτεί την

δημιουργία κάμπινγκ και φτηνών καταλυμάτων που θα είναι προσβάσιμα από

όλους .

8 Ηγουμενάκης Ν.Γ., Κραβαρίτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον τουρισμό»,

ΙπΙθΓόοοΚε, Αθήνα

18

20. Κοσμοπολίτικος Τουρισμός

Αυτός ο τουρισμός απευθύνεται σε υψηλά εισοδηματικές τάξεις οι οποίες έχουν

την δυνατότητα να ξοδέψουν χρήματα σε ποιοτικές υπηρεσίες και τουριστικά

προϊόντα.

21. Κοινωνικός τουρισμός

Ο κοινωνικός τουρισμός δίνει την δυνατότητα σε χαμηλές οικονομικές τάξεις να

ταξιδέψουν και η υπηρεσία αυτή παρέχεται από το κράτος, από τον Ε.Ο.Τ., την

Εργατική Εστία, και την Γ.Γ. Νέας Γενιάς κλπ.

22. Τουρισμός ατόμων περιορισμένης κινητικότητας

Σε αυτή την κατηγορία του τουρισμού μπορούν τα άτομα με ειδικές ανάγκες να

πάνε διακοπές για αναψυχή. Βέβαια τα καταλύματα που θα επιλέξουν θα πρέπει

να είναι κατάλληλα διαμορφωμένα για τις ανάγκες. Στην Ελλάδα δεν είναι

ανεπτυγμένη αυτή η μορφή τουρισμού λόγω έλλειψης υποδομών, και μελλοντικά

θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη μνεία για αυτό το θέμα.

23. Θεματικός τουρισμός

Παραδείγματα θεματικού τουρισμού είναι η Disney Land και η Eurodisney όπως

επίσης και οι διάφορες Water Land9.

1.2. Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η εξήγηση του φαινομένου της υπέρμετρης αλλοδαπής τουριστικής

ανάπτυξης σε σχέση με τις ανάλογες υποδομές, τη βιομηχανική και αγροτική

παραγωγή και τον εγχώριο Τουρισμό μας ενδιαφέρει γιατί χαρακτήρισε την

ελληνική οικονομία στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Και στην Ελλάδα

9 Ηγουμενάκης Ν.Γ., Κραβαρίτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον τουρισμό»,

Interbooks, Αθήνα

19

θεωρητικοποιήθηκαν οι δυνατότητες που προσέφερε κυρίως η νησιωτική χώρα

για επενδύσεις αλλοδαπού Τουρισμού που εξασφάλιζαν επιπρόσθετο κέρδος10.

Αγγλοαμερικάνοι που στελέχωσαν διάφορα αμερικανικά και Νατοϊκά

επιτελεία στην Ελλάδα και στη συνέχεια η Γερμανία (χώρα υποδοχής Ελλήνων

μεταναστών) και άλλα ευρωπαϊκά κράτη ανακάλυψαν τις ελληνικές τουριστικές

χάρες. Οι μεγάλες -και για την εποχή τους σύγχρονες- ξενοδοχειακές μονάδες

διαμορφώθηκαν αφ' ενός με την άμεση παραγωγική κρατική παρέμβαση, μέσω

του ΕΟΤ και τη δημιουργία των «Ξενία», αφ’ ετέρου με ξένες επενδύσεις. Όμως,

η εκτεταμένη τουριστική, κυρίως ξενοδοχειακή, οικονομική δραστηριότητα

στηρίχτηκε στην οικογενειακή επιχείρηση, μέσα από την αξιοποίηση της

ιδιοκτησίας και της χρήσης γης, σαν συμπληρωματική δραστηριότητα της

γεωργικής, την οποία στην πορεία υποκατέστησε. Η ακολουθούμενη πιστωτική

πολιτική συνέβαλε σε αυτό, έδωσε κίνητρα να στραφεί σε αυτή την οικονομική

δραστηριότητα ένα μέρος των μεταναστευτικών εισροών. Αναπτύχθηκε πληθώρα

μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Μέχρι και το 1990 ο ρυθμός αύξησης των αλλοδαπών τουριστών στην

Ελλάδα ήταν ταχύτερος απ’ ό,τι στην Ευρώπη και στον κόσμο. Στη δεκαετία

1990-2000 παρατηρούμε μια μείωση του ρυθμού αύξησης των αφίξεων, η οποία

είναι μεγαλύτερη στην Ελλάδα από την αντίστοιχη ευρωπαϊκή και παγκόσμια.

Η ανάπτυξη του αλλοδαπού Τουρισμού στην Ελλάδα στηρίχθηκε αρχικά στο

χαμηλό επίπεδο τιμών καταναλωτικών προϊόντων και τη χαμηλή νομισματική

ισοδυναμία της δραχμής σε σχέση με το δολάριο ΗΠΑ και τα ευρωπαϊκά

νομίσματα. Η κατάσταση αυτή προσέλκυσε τον οργανωμένο Τουρισμό των

Ευρωπαίων με μεσαία εισοδήματα, μέσω των tour operators με συνέπεια το

χαμηλό κατά κεφαλήν τουριστικό έσοδο.

Αποτέλεσμα του μεγάλου βαθμού εποχικότητας του ελληνικού Τουρισμού

ήταν η χαμηλή μέση ετήσια πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυμάτων στην

Ελλάδα, η οποία το 2000 έφτανε το 63%. Το μεγαλύτερο βαθμό πληρότητας

παρουσίαζαν οι βασικοί τουριστικοί προορισμοί, το Νότιο Αιγαίο με 78,2%, η

10 Βαρβαρεσος Στελιος(2002), Καταναλωτική Συμπεριφορά Τουριστών, JOURNAL: Επιθεώρηση

κοινωνικών ερευνών , Τεύχος 108-109, σσ. 347-390

20

Κρήτη με 76,7% και τα Ιόνια νησιά με 75,7%. Κατά τη δεκαετία του 1990, και με

την ένταξη στην ΕΕ και την ευρωζώνη, η Ελλάδα σταδιακά έχανε τα

πλεονεκτήματα προσέλκυσης του εποχιακού αλλοδαπού Τουρισμού. Το επίπεδο

τιμών ανέβηκε απότομα λόγω των νέων συνθηκών αγοράς στην ευρωζώνη, ενώ

αναπτύσσονταν νέες φθηνότερες τουριστικές αγορές, όπως της Τουρκίας.

Η ήδη χαμηλή μέση διάρκεια των διακοπών των αλλοδαπών τουριστών στα

ελληνικά θέρετρα (15 ημέρες), και η μέση διάρκεια παραμονής τους σε

ξενοδοχειακά καταλύματα (6 ημέρες) μειώθηκε μετά το 2000. Μείωση εμφάνισαν

και οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών για τα έτη 2001 -2003. Εκδηλώθηκε κρίση

στον κλάδο του Τουρισμού στην Ελλάδα, η οποία ήρθε στην επιφάνεια και

εξαιτίας της γενικότερης οικονομικής κρίσης στην ευρωζώνη και κυρίως στη

Γερμανία.

Κατά την τελευταία δεκαετία επιταχύνθηκε ο ρυθμός συγκέντρωσης και

συγκεντροποίησης του κεφαλαίου στον τουριστικό τομέα της οικονομίας. Παρ’

όλα αυτά, το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται

στον τομέα του Τουρισμού εξακολουθεί να είναι μικρομεσαίου μεγέθους, με

χαμηλό επίπεδο κεφαλαιοποίησης. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια

μεγέθυνση της κεφαλαιοποίησης, κύρια των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, μέσα

από τη δημιουργία ομίλων με συμμετοχή τραπεζών, ναυτιλιακών και

κατασκευαστικών επιχειρήσεων, καθώς επίσης και ξένων ξενοδοχειακών

επιχειρήσεων και Τ ο ^ Operators μέσα από επενδύσεις, εξαγορές και

συγχωνεύσεις, ανάληψη του managment.

Με βάση τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ) το

σύνολο των ξενοδοχειακών μονάδων το 2003 ήταν 8.520 παρουσιάζοντας μια

αύξηση σε σχέση με το 1990 κατά 32,6%. Τη μεγαλύτερη άνοδο είχαν τα

ξενοδοχεία πολυτελείας κατά 115% και της Α ' κατηγορίας κατά 79% . Η

χωροταξική κατανομή των ξενοδοχειακών μονάδων επικεντρώνεται σε τρεις

περιοχές: Στερεά Ελλάδα, Κρήτη, Δωδεκάνησα. Η μικρή μείωση της

συγκέντρωσης, που παρουσιάζεται σε σχέση με το 1990, οφείλεται στην

απαξίωση της Αθήνας- Αττικής σαν τουριστικού προορισμού, ενώ η Κρήτη και τα

Δωδεκάνησα παρουσιάζουν αύξηση κατά 53% και 50% αντίστοιχα.

21

Στην Κρήτη βρίσκονται συγκεντρωμένα τα περισσότερα ξενοδοχεία

πολυτελείας, Α' και Β' κατηγορίας. Τα περισσότερα ξενοδοχεία πολυτελείας

βρίσκονται συγκεντρωμένα στην περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδος και της

Κρήτης, ενώ στη Θράκη δεν υπάρχει κανένα. Η υπερσυγκέντρωση τουριστικών

επιχειρήσεων σε ορισμένες περιοχές οδηγεί στην εγκατάλειψη άλλων

παραγωγικών δραστηριοτήτων. Τα τελευταία χρόνια μεγάλες ξενοδοχειακές

μονάδες σε συνεργασία με τους Tour-Operators προσφέρουν στους πελάτες

ολοκληρωμένο πακέτο που πλήττει ανταγωνιστικά άλλες μικρές επιχειρήσεις του

κλάδου, οι οποίες συνδέονται με τον Τουρισμό, όπως είναι τα καταστήματα

λαϊκής τέχνης, τα εστιατόρια, τα κέντρα διασκέδασης και αναψυχής κλπ. Οι

τουριστικές επιχειρήσεις μεγάλης κεφαλαιοποίησης έχουν πολυκλαδική

οικονομική δραστηριότητα (από τη βιομηχανική παραγωγή και τη μεταφορά μέχρι

το εμπόριο και δραστηριότητες που αφορούν τη χρηματική κυκλοφορία).

Παράλληλα υπάρχουν ακόμη όχι μόνο μικρές τουριστικές επιχειρήσεις αλλά

κι εκείνες που σχεδόν λειτουργούν με τη δουλειά των μελών της οικογένειας. Και

αυτές οι οικογενειακές επιχειρήσεις, ως επιβιώσεις ορισμένης καπιταλιστικής

καθυστέρησης, υποτάσσονται στους νόμους της καπιταλιστικής οικονομίας. Ως

ένα βαθμό η αντοχή τους οφείλεται και στην κρατική παρέμβαση, π.χ.

προγράμματα δανειοδότησης αγροτοτουρισμού. Η τέτοια κρατική παρέμβαση

έχει ως στόχο να δώσει μια μεσοπρόθεσμη διέξοδο στο καταστρεφόμενο ατομικό

αγροτικό νοικοκυριό λόγω της συγκέντρωσης της αγροτικής παραγωγής. Τα

τελευταία χρόνια εντάθηκε η δραστηριοποίηση ξένων τουριστικών ομίλων για

επενδύσεις, εξαγορές και ανάληψη managment (π.χ. Hyatt, Accot, Hilton, TUI,

κυπριακές LOUIS και AKS HOTELS κ.ά.).

Παράλληλα ενισχύεται η τάση κάθετης διασύνδεσης επιχειρήσεων Tour

Operators με μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες πολυτελείας. Κατά το 2000

συντελέστηκε σημαντική συγκεντροποίηση στον ευρωπαϊκό κλάδο των Tour

Operators. Η σημαντικότερη εξέλιξη στον κλάδο αφορά την εξαγορά της

Thomson Travel, της μεγαλύτερης βρετανικής εταιρίας του κλάδου, η οποία

διακινεί ένα σημαντικό κομμάτι των ξένων τουριστών που επισκέπτονται την

Ελλάδα, από τη γερμανική Preussag, μητρική εταιρία του TUI, τη μεγαλύτερη

εταιρία του κλάδου στη διακίνηση ξένων τουριστών στην Ελλάδα (το 2000

22

διακίνησε στην Ελλάδα πάνω από 900.000 τουρίστες). Ετσι η Preussag

καθίσταται η μεγαλύτερη εταιρία στην Ευρώπη με βάση τον αριθμό θέσεων. Οι

εξελίξεις αυτές έχουν σημαντικό αντίκτυπο για τον Τουρισμό στην Ελλάδα,

κάνουν ακόμη πιο ισχυρό το ρόλο των Tour Operators. Οι Tour Operators

διακινούν πάνω από το 80% των τουριστών από τη Γερμανία και τη Βρετανία, οι

οποίοι αντιπροσωπεύουν το 40% του συνόλου των ξένων τουριστών που

επισκέπτονται την Ελλάδα. Ιδιαίτερες δυσκολίες παρουσιάζει ο ακριβής

καθορισμός του αριθμού των εργαζομένων στον κλάδο του Τουρισμού, λόγω του

υψηλού βαθμού της εποχιακού χαρακτήρα τουριστικής δραστηριότητας, της

πληθώρας των μικρών επιχειρήσεων, του μεγάλου αριθμού «παράνομων

επιχειρήσεων» στον κλάδο, του σημαντικού αριθμού απασχόλησης αλλοδαπών

εργατών, της «μαύρης» εργασίας, της πολυμορφίας των ευέλικτων εργασιακών

σχέσεων στον κλάδο κλπ.

Την τελευταία 20ετία η αύξηση της απασχόλησης στην τουριστική οικονομία

ήταν 87% έναντι 9,2% της συνολικής απασχόλησης και μείωσης 15% στην

μεταποίηση. Η κυβέρνηση υπολογίζει ότι οι απασχολούμενοι στον τομέα του

Τουρισμού ανέρχονται στις 690.000, ενώ πρόσφατη μελέτη του ΣΕΤΕ υπολογίζει

τη συνολική απασχόληση στις 809.000 (με άμεση πλήρη απασχόληση 255.308,

με άμεση μερική απασχόληση 89.358 και με έμμεση απασχόληση 464.196).

Όπως γίνεται αντιληπτό, υπάρχει μεγάλη απόκλιση στα στοιχεία που δίνουν

διαφορετικές πηγές. Ένα μέρος αυτής της απόκλισης οφείλεται στην πολύ

διευρυμένη προσέγγιση της συναφούς τουριστικής απασχόλησης, που

αγκαλιάζει και την απασχόληση σημαντικού μέρους του κλάδου των μεταφορών,

κλάδων της μεταποίησης ή και του εμπορίου. Είναι βέβαιο όμως ότι είναι πολύ

μεγαλύτερος ο ρυθμός αύξησης της μισθωτής απασχόλησης στον τουριστικό

τομέα από εκείνον στο σύνολο της μισθωτής απασχόλησης. Ο απόλυτος αριθμός

φαίνεται να ξεπερνά τις 200.000.

Φαίνεται ότι έχει σκοπιμότητα η διόγκωση των στοιχείων από τους φορείς

του κεφαλαίου στον Τουρισμό. Ο τουριστικός τομέας είναι πρόσφορος για

χρησιμοποίηση της μισθωτής εργασίας με ελαστικές εργασιακές σχέσεις.

Αλλωστε είναι αποκαλυπτική η πρόταση της προαναφερόμενης μελέτης του

ΣΕΤΕ: «Η πολιτική απασχόλησης για τον Τουρισμό πρέπει να στοχεύει στην

23

αύξηση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου: να εισάγει σημαντικό βαθμό

ευελιξίας στην αγορά εργασίας με τη θεσμική κατοχύρωση μορφών εργασίας,

όπως η μερική και η προσωρινή απασχόληση, να συνδράμει τις προσπάθειες

ορθολογικοποίησης του κόστους και βελτίωσης της παραγωγικότητας, μέσω και

της μείωσης του μη μισθολογικού κόστους εργασίας και να εξασφαλίσει τη

διαθεσιμότητα ποσοτικά επαρκούς και κατάλληλα εκπαιδευμένου ανθρώπινου

δυναμικού».

Σύμφωνα με μελέτη του καθηγητή και επιστημονικού συνεργάτη του ΙΤΕΠ,

Δρ. Γρηγόρη Θ. Παπανίκου, το μέγεθος της τουριστικής ανάπτυξης μιας

περιοχής μετράται, μεταξύ άλλων, με τον αριθμό των αφίξεων και των

διανυκτερεύσεων που πραγματοποιούνται σε μία τουριστική περίοδο (π.χ.

θερινοί μήνες), καθώς και με τη διαθέσιμη ξενοδοχειακή υποδομή, γεγονός που

μαρτυρεί πως ο ξενοδοχειακός κλάδος αποτελεί το σημαντικότερο τμήμα του

τουριστικού τομέα. Είναι βέβαιο ότι ένα μεγάλο μέρος της συμβολής του

τουρισμού στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας οφείλεται στην ύπαρξη των

χιλιάδων ξενοδοχειακών επιχειρήσεων11.

Μάλιστα, η ποιότητα, αλλά και το μέγεθος, της τουριστικής δραστηριότητας

σε μία περιοχή επηρεάζεται σημαντικά από την ποιότητα του χώρου και τις

υπηρεσίες που προσφέρουν τα τοπικά ξενοδοχεία, σε συνδυασμό, βέβαια, με

την ευρύτερη υπάρχουσα υποδομή, όπως το δίκτυο μεταφορών / συγκοινωνιών,

οι υπηρεσίες υγείας, τα κέντρα ψυχαγωγίας, η πολεοδομία, αλλά και το φυσικό

περιβάλλον.

Στη συγκεκριμένη υπό-ενότητα μέσα από τη μελέτη του Παπανίκου Γ. θα

διερευνήσουμε τις διαφορές που παρουσιάζουν μεταξύ τους οι ελληνικές

ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές

γεωγραφικές περιφέρειες. Τα αποτελέσματα της παραπάνω διερεύνησης

αποτελέσουν τη βάση για τη διαμόρφωση προτάσεων περιφερειακής οικονομικής

πολιτικής, με σκοπό να αμβλυνθούν εκείνες οι διαφορές που κρίνονται

επιβλαβείς για τη συνολική τουριστική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

11 Παπανίκος Γ(2004), Τουριστική ανάπτυξη,ΕΟΤ

24

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η

διαφοροποίηση των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων είναι θεμιτή, καθώς συνιστά

μία προσπάθεια προσαρμογής του προϊόντος τους στα κατά τόπους

μορφολογικά, πολιτιστικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, με

αποτέλεσμα να αποφεύγονται τάσεις ολικής επιβολής ενός μόνο

τουριστικού/ξενοδοχειακού προτύπου, που δύναται να οδηγήσει πολλούς

επιχειρηματίες σε μη βιώσιμες επενδυτικές επιλογές.

Διαχρονική εξελιξη της ανορας των ξενοδοχειακείιν επιχειρήσεων (ΑΑ’, Α’ και Β’

κατηγορίας) (2000=100)

Διάρθρωση της αγορας των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων (ΑΑ’, Α’ και Β’ κατηγορίας)

(2006)

* Πρόβλεψη Πηγή: Εκτιμήσεις αγοράς, ΙΟΑΡ

Από τα παραπάνω γραφήματα, παρατηρούμε την αύξηση του τουρισμού

στη χώρα μας, στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις τη χρονική περίοδο 2000-2007

Μεταξύ των επιμέρους περιφερειών της χώρας, υπάρχουν κοινά προβλήματα

αλλά και πλεονεκτήματα. Τα βασικότερα προβλήματα που μοιράζονται οι

περισσότερες ελληνικές περιφέρειες αφορούν, μεταξύ άλλων, την ποιότητα των

υπαρχουσών υποδομών, το φαινόμενο της εποχικότητας, την προσκόλληση στο

πρότυπο του μαζικού/ παραθεριστικού τουρισμού, την προσέλκυση τουριστών

χαμηλού, κυρίως, εισοδήματος, την περιορισμένη επιχειρηματική δράση στον

τομέα του «εναλλακτικού» τουρισμού, τη σχετικά χαμηλή πληρότητα των

ξενοδοχειακών καταλυμάτων, τις ιδιαίτερα χαμηλές τιμές, την ανεπαρκή

εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού του τομέα, κ.λπ.

25

Παράλληλα, παρατηρείται και μία σειρά κοινών πλεονεκτημάτων, όπως η

ιδιαίτερη φυσική ομορφιά, η γεωμορφολογική ποικιλότητα (πλήθος νησιών και

ορεινών όγκων, αρκετές πεδινές εκτάσεις, πλήθος παράκτιων περιοχών, λίμνες,

ποτάμια, σπήλαια, ηφαίστεια και ιαματικές πηγές) που προσφέρεται για την

ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά

και το πλήθος των ιστορικών μνημείων από την αρχαιοελληνική, ελληνιστική,

βυζαντινή και νεώτερη εποχή, το μεσογειακό κλίμα, οι παραδοσιακοί οικισμοί και

οι καθαρές θάλασσες12.

Από την άλλη πλευρά, παρά τα κοινά χαρακτηριστικά των περιφερειών, το

μέγεθος της τουριστικής τους ανάπτυξης (π.χ. αριθμός αφίξεων και

διανυκτερεύσεων, διαθέσιμη ξενοδοχειακή υποδομή, κ.λπ.) διαφέρει σημαντικά.

Για παράδειγμα, η ανάπτυξη του τουρισμού στις ορεινές περιοχές της χώρας,

όπως στην περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, καθώς επίσης

στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, είναι ιδιαίτερα χαμηλή.

Αντίθετα, οι νησιωτικές περιοχές, όπως οι Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, η

Κρήτη, το Ιόνιο αποτελούν δυναμικούς πόλους έλξης του τουρισμού. Η

τουριστική ανάπτυξη, σε πολλές περιπτώσεις, διαφέρει σημαντικά ακόμη και

μέσα στα γεωγραφικά όρια της ίδιας περιφέρειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα

στην περίπτωση αυτή αποτελεί η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Η

παράκτια ζώνη της περιφέρειας, κατά κύριο λόγο, η Χαλκιδική, και σε μικρότερο

βαθμό η Πιερία και οι ακτές της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης, είναι οι

βασικοί χώροι υποδοχής αλλοδαπών και ημεδαπών τουριστών13.

1?ΕΟΤ (2004). Εξέλιξη Τουριστικής Κίνησης 2004.. Τα στοιχεία για τις εισπράξεις του 2004 δεν

είναι συγκρίσιμα με αυτά του 2003, λόγω αλλαγής της μεθοδολογίας συλλογής τους. Βλέπε

Τράπεζα της Ελλάδος, ό.π., σ. 285-28713 ΕΟΤ (2004). Εξέλιξη Τουριστικής Κίνησης 2004.. Τα στοιχεία για τις εισπράξεις του 2004 δεν

είναι συγκρίσιμα με αυτά του 2003, λόγω αλλαγής της μεθοδολογίας συλλογής τους. Βλέπε

Τράπεζα της Ελλάδος, ό.π., σ. 285-287

26

1.3. ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Ο τουρισμός ως φαινόμενο είναι αδιαμφισβήτητο ότι έχει συμβάλλει σημαντικά

στην οικονομία των χωρών αλλά έχει επιφέρει και ορισμένα μειονεκτήματα τα

οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Ο Τουρισμός είτε διεθνής είτε τοπικός, δημιουργεί μία συγχώνευση ανθρώπων

από διαφορετικές κοινωνικές και πολιτισμικές ρίζες, και μία σημαντική

αναδιανομή εισοδήματος από κυρίως εύρωστες βιομηχανικά περιοχές προς

περιοχές που δεν έχουν βιομηχανική βάση ή κάποιον άλλο παράγοντα

δημιουργίας μεγάλης προστιθέμενης αξίας. Οι περισσότερες μελέτες για τις

επιπτώσεις του τουρισμού πάνω σε διάφορους προορισμούς επικέντρωναν

κυρίως σε οικονομικούς παράγοντες. Αυτό δεν ήταν μόνο επειδή αυτές οι

επιπτώσεις ήταν πιο εύκολα μετρήσιμες αλλά επειδή επικρατούσε και ένα κλίμα

αισιοδοξίας ότι τέτοιες μελέτες θα έδειχναν ότι ο Τουρισμός ήταν μεγάλου

οικονομικού οφέλους για τους περισσότερους προορισμούς. Ωστόσο, αρκετές

φορές, αποδείχθηκε ότι ο Τουρισμός έχει όχι μόνο θετικές οικονομικές συνέπειες,

αλλά είναι και ο γενεσιουργός παράγοντας πολλών δυσμενών επιπτώσεων σε

περιβαντολλογικό και κοινωνικό επίπεδο'4.

Οικονομικές επιπτώσεις (θετικές, αρνητικές)

Η οικονομική του σημασία είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή εάν

λάβει κανείς υπόψη του το γεγονός ότι τα έξοδα και έσοδα του διεθνούς

τουρισμού για την Ελλάδα έχουν υπεροκταπλασιαστεί από το 1970 μέχρι το

1984

σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας

Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του τουρισμού όσον αφορά την ισοσκέ-

λιση του ισοζυγίου των πληρωμών, μια και αποτελεί πηγή εισροής

συναλλάγματος. 14

14 Θεοδ. Παλασκα(2004), Ρολος και Προοπτική του τουρισμού στην Ελλαδα,ΙΟΒΕ

27

Και για την παγκόσμια οικονομία όμως, έχει ιδιαίτερη σημασία ο τουρι­

σμός, δεδομένου ότι γίνεται ήδη δεκτό ότι ο τριτογενής τομέας, στον οποίο

ανήκει, έχει θετικότατες επιπτώσεις για το διεθνές εμπόριο. Αυτό έχει πρό­

σφατα ιδιαίτερα τονιστεί όσον αφορά τον τομέα των υπηρεσιών «Ταξίδια -

Τουρισμός» κι από την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Ο τουρισμός, με μια κατάλληλη βέβαια πολιτική, μπορεί να οδηγήσει

σε μια σωστή ττεριφερειακή ανάπτυξη και κατά συνέπεια σε μια ισορροπημένη

οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας.

Στον τομέα της απασχόλησης

Στον τομέα του τουρισμού, ο οποίος γνωρίζει άνθηση, απασχολείται ένας

πολύ μεγάλος αριθμός ατόμων, ενώ με τη συνεχή επέκταση των τουριστικών

δραστηριοτήτων, νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται. Προσθέτοντας σ'

αυτές και τον επίσης μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας για την εξυπηρέτηση

των καθαρά τουριστικών επιχειρήσεων, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι

αποτελεί ένα μέσο καταπολέμησης της ανερνίαο.

Επιπτώσεις στον κοινωνικό τομέα

Ο τουρισμός παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο και όσον αφορά την αλληλο-

γνωριμία και κατά συνέπεια τη σωστότερη κατανόηση μεταξύ των διαφόρων

λαών. Μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη προκαταλήψεων και εσφαλμένων

εντυπώσεων και, για τους πιο αισιόδοξους, να οδηγήσει στην εδραίωση της

ειρήνης στον κόσμο.

Επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής

«Ο τουρισμός βοηθά το άτομο να ξαναβρεί την ισορροπία του, οργανώνον­

τας κατάλληλα ένα σημαντικό τμήμα από το χρόνο που μένει ελεύθερος από

τις δεσμεύσεις που προέρχονται από την εργασία του.

Του δίνει τη δυνατότητα να βρεθεί σε ένα περιβάλλον διαφορετικό από

το συνηθισμένο του, μακριά από τα προβλήματα και τις πιέσεις της καθημερι­

νής του ζωής, οικογενειακής και επαγγελματικής. Να δημιουργήσει νέες αν­

θρώπινες σχέσεις, να αποκτήσει νέες εμπειρίες, ακόμα και γνώσεις που να

βοηθήσουν στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

28

Τα νέα, κύρια, άτομα, δίνοντας διέξοδο στις αναζητήσεις τους για περισσό­

τερη ελευθερία, διευρύνουν τους ορίζοντές τους και ικανοποιούν την ανάγκη

τους για αναζήτηση.»15

Ο τοπικός, εσωτερικός τουρισμός έχει παρόμοιες οικονομικές επιπτώσεις

στις οικονομίες των τουριστικών προορισμών. Συμβάλλει και αυτός στην τόνωση

των τοπικών οικονομιών δεν δημιουργεί όμως το πολυπόθητο για τις

κυβερνήσεις πολλών χωρών συνάλλαγμα. Παρ’ όλα αυτά όμως ο εσωτερικός

τουρισμός είναι μία μορφή εξαγωγικής δραστηριότητας αφού λεφτά που

δημιουργούνται σε μία άλλη γεωγραφική περιοχή μέσα στα όρια της ίδιας χώρας

αναδιανέμονται σε κάποια άλλη περιοχή αυτής της χώρας. Άρα, ο Τουρισμός σ’

αυτήν την περίπτωση αποτελεί έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο αναδιανομής

του εισοδήματος που δημιουργείται μέσα σε ία χώρα, από τις πλουσιότερες προς

τις φτωχότερες περιοχές16.

Επίσης, ο Τουρισμός φαίνεται σε πολλές περιπτώσεις πιο αποτελεσματικός

από άλλες βιομηχανίες στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ειδικά στις

λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές και σ’ αυτές τις περιοχές που δεν υπάρχουν

πολλές εναλλακτικές ευκαιρίες ανάπτυξης. Η ανάπτυξη του τουρισμού σε πολλές

περιοχές απαιτεί την ανάπτυξη και ύπαρξη μίας ολοκληρωμένης υποδομής,

όπως ξενοδοχειακών καταλυμάτων και άλλων εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν

τον Τουρισμό. Στα έργα υποδομής περιλαμβάνονται έργα για ανεπτυγμένο οδικό

δίκτυο, αποχετευτικό δίκτυο, δίκτυο ύδρευσης, παροχή ιατρικών υπηρεσιών,

αεροδρόμια ή σταθμοί λεωφορείων ή τραίνων, λιμάνια κ.ά. Αυτά τα έργα εκτός

από τις θετικές επιπτώσεις για την ανάπτυξη του Τουρισμού έχουν και θετικές

επιπτώσεις στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου του τοπικού πληθυσμού.

Με τις δυνατότητες που δίνει ο τουρισμός, κατά κύριο λόγο ο ομαδικός

αλλά και ο ατομικός ακόμη, έρχεται το άτομο σε επαφή με άγνωστους σ' αυτό

15 Ευθυμιατου Αντωνία (1987) « Στοιχεία Τουριστικής Νομοθεσίας» Εκδ. Σακκουλα, Αθήνα, σελ.

15

16 Θεοδ. Παλάσκα(2004), Ρόλος και Προοπτική του τουρισμού στην Ελλάδα,ΙΟΒΕ

29

μέχρι τότε λαούς και πολιτισμούς και είναι έτσι σε θέση να θαυμάσει ή έστω

και να προβληματιστεί απλά με τα δημιουργήματά τους.

Ταυτόχρονα, επιτυγχάνεται η προσέγγιση του κόσμου των πόλεων με τον

κόσμο της υπαίθρου, η συμφιλίωση των ανθρώπων της πόλης με τη φύση από

την οποία διαφορετικά θα είχαν αποκοπεί, στη συντριπτική τιλειοψηφία των

περιπτώσεων, με ολέθριες βέβαια επιπτώσεις για την ισορροπία τους.

Αρνητικές επιπτώσεις

«Πράγματι, για πολλά άτομα ο τουρισμός, κυρίως ο μαζικός ενέχει και κινδύ­

νους, ανάμεσα στους οποίους θα μπορούσαμε να επισημάνουμε:

Όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον

Το φυσικό περιβάλλον απειλείται ορισμένες φορές ιδιαίτερα επικίνδυνα

από την ανάπτυξη του τουρισμού. Αυτό γίνεται είτε με τη δημιουργία των

τεράστιων συχνά τουριστικών εγκαταστάσεων, είτε και με την κατασκευή των

έργων υποδομής που είναι απαραίτητα για τις τουριστικές επενδύσεις.

Παράλληλα όμως, το περιβάλλον καταστρέφεται και από τους τουρίστες

που ορισμένες εποχές του χρόνου κατακλύζουν συγκεκριμένες κατά κανόνα

περιοχές, που μετά την αποχώρησή τους μένουν με σοβαρότατες οικολογικές

ζημιές.

Για το λόγο αυτό, εξάλλου, και το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει προτείνει

τη σύνταξη ενός Οδηγού Σωστής Συμπεριφοράς για τη χρήση των τουριστών.

Όσον αφορά το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον

Πέρα από τη φθορά ή και καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, ο μαζι- κός

κύρια τουρισμός με τη μορφή της επιδρομής που ορισμένες φορές παίρ­

νει, οδηγεί συχνά και στην σημαντική φθορά που σταδιακά μπορεί φυσικά να

φθάσει και στην ολοκληρωτική καταστροφή των καλλιτεχνικών μνημείων ενός

τόπου, πολύτιμων στοιχείων της πολιτιστικής του κληρονομιάς.

Παράλληλα, αρνητική επίδραση μπορεί να υπάρξει όσον αφορό τα ήθη και

τα έθιμα ενός κοινωνικού συνόλου, που το δένουν με το παρελθόν του, συχνά

τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίχθηκε για την εξέλιξή του και σε τελευταία

ανάλυση την ταυτότητά του.

30

Έχει μάλιστα επισημανθεί η επικίνδυνη μορφή που έχει πάρει σε ορισμέ­

νες περιπτώσεις ο τουρισμός, μια ύπουλη μορφή νεοαποικιοκρατίας.

Βέβαια, οι παραπάνω είναι σκέψεις που αφορούν ακραίες περιπτώσεις, που

όμως δεν απέχουν ορισμένες φορές από την πραγματικότητα και χρήσιμο είναι' 17να επισημαινονται.»

1.4.Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ.

Στην μετά ΟΝΕ εποχή στόχος μας θα πρέπει να είναι να κερδίσουμε το στοίχημα

της ανταγωνιστικότητας και στην περίπτωση των τουριστικών επιχειρήσεων.

Για να επιτευχθεί όμως αυτός ο στόχος, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν

αποτελεσματικά πολλά σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος, και

συγκεκριμένα:

❖ Έχει καλλιεργηθεί και εμπεδωθεί στις τάξεις των τουριστικών

επιχειρηματιών, ότι οι κυβερνήσεις έως τώρα δεν ασχολούνται με τα

θέματα του τουριστικού κλάδου.

❖ Ο ελληνικός τουρισμός έχει εισέλθει σε παρατεταμένη κρίση η οποία είναι

η χειρότερη των τελευταίων 30 ετών. Για πρώτη φορά αγγίζει τον κλάδο

του τουρισμού η ανεργία.

❖ Το 2004 η Ελλάδα έχει κατά 4% χαμηλότερα πακέτα σε σχέση με το 2003.

Έστω και αν έχει πάνω της στραμμένους τους προβολείς των διεθνών

Μ.Μ.Ε. λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, δεν κατορθώνει να προσελκύσει

περισσότερους ξένους επισκέπτες, με αποτέλεσμα οι μεγάλοι Tour

Operators της Ευρώπης να διαθέτουν τα ελληνικά τουριστικά πακέτα σε

χαμηλότερες τιμές από το 2003. Αυτό δείχνει ότι η θέση της Ελλάδας στην 17

17 Ευθυμιατου Αντωνία (1987) « Στοιχεία Τουριστικής Νομοθεσίας» Εκδ. Σακκουλα, Αθήνα, σελ.

16

31

ελληνική τουριστική αγορά, είναι υποβαθμισμένη. Καμία άλλη Ολυμπιακή

χώρα δεν είχε εμφανίσει -στο παρελθόν- ανάλογη καθοδική πορεία.

❖ Η προβολή των ολυμπιακών αγώνων δεν είχε τον κατάλληλο σχεδιασμό

για την παράλληλη ορθή προβολή του τουριστικού προϊόντος.

Χαρακτηριστικές είναι έως τώρα από τη μία οι συνεχείς αλλαγές προσώπων στην

ηγεσία του τουρισμού", και από την άλλη οι πρόσφατες δηλώσεις του π.

Υπουργού Οικονομίας και του π. Υφυπουργού Ανάπτυξης περί γραφειοκρατικών

αγκυλώσεων στον μηχανισμό της πληθώρας των συναρμόδιων υπουργείων, για

την υλοποίηση των τουριστικών επενδύσεων. Αλλωστε ο ίδιος ο π. Υφυπουργός

Ανάπτυξης, ανέφερε χαρακτηριστικά: "Όταν για μια επένδυση, απλά και μόνο για

να λάβει την προχωροθέτηση, απαιτούνται σήμερα 17 εγκρίσεις από 11

διαφορετικές υπηρεσίες και όταν ήδη έχει δαπανηθεί ένα σημαντικό μέρος του

προς επένδυση κεφαλαίου, δεν θα πρέπει να απορεί κανείς γιατί οι μεγάλες

επενδύσεις στον τουρισμό είναι πολυτέλεια.

Μια άλλη γνωστή αδυναμία του ελληνικού τουρισμού είναι η έντονη εποχικότητα.

Το τρίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου - Σεπτεμβρίου συγκεντρώνει σταθερά κατά την

τελευταία δεκαετία το 50% των ετήσιων αφίξεων.

Έντονη είναι τα τελευταία 7 χρόνια και η αδυναμία του ελληνικού τουρισμού στο

επίπεδο της τουριστικής εκπαίδευσης, τη στιγμή μάλιστα, που ανταγωνιζόμαστε

προηγμένες τουριστικά χώρες. Η συνεχής αυτή υποβάθμιση της τουριστικής

εκπαίδευσης οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η ευθύνη του σχεδιασμού και της

υλοποίησής της έχει ανατεθεί σε αναρμόδιους. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι

απόφοιτοι των σχολών τουριστικών επαγγελμάτων, να μην ανταποκρίνονται στις

ανάγκες και στις προσδοκίες της αγοράς εργασίας, με αποτέλεσμα ένα σημαντικό

ποσοστό να εγκαταλείπει τον κλάδο μετά την αποφοίτηση του. Το πρόσφατο

νομοσχέδιο για την τουριστική εκπαίδευση δεν βοηθάει στη σύνδεση της

παρεχόμενης παιδείας με την αγορά εργασίας και αγνοεί τον κολεγιακό

χαρακτήρα της εκπαίδευσης καθώς επίσης και τις ανάγκες για παροχή

εκπαίδευσης Πανεπιστημιακού επιπέδου στον Τουρισμό

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον ελληνικό τουρισμό προέρχεται από την αδυναμία

και την αδιαφορία, που με συνέπεια ακολούθησαν οι πολιτικές ηγεσίες του

τουρισμού, απέναντι στα προβλήματα που πολλαπλασιαστικά συσσωρεύτηκαν,

32

Στην τουριστική ηγεσία, είναι κοινό μυστικό ότι οι διαφωνίες και οι αντιπαλότητες

εξακολουθούν να κυριαρχούν. Στον δημόσιο τουριστικό μηχανισμό, στον

λαβύρινθο της γραφειοκρατίας και στις δυσκίνητες και αλληλοεξαρτώμενες

υπηρεσίες χάνεται ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει ο ΕΟΤ και οι υπόλοιποι

τουριστικοί οργανισμοί. Η στάση των τουριστικών φορέων στο θέμα της

αναποτελεσματικότητας της τουριστικής ηγεσίας, εξαρτάται, δυστυχώς, άμεσα και

από τον κατακερματισμό της εκπροσώπησης που υπάρχει στην αγορά εξ' αιτίας

της απουσίας ενιαίου φορέα που θα επιτρέπει ορθολογική και αποτελεσματική

εκπροσώπηση του τομέα", είπε χαρακτηριστικά.

Σε όλα τα προαναφερθέντα έντονα και γνωστά προβλήματα, η απάντηση δεν

μπορεί να είναι άλλη από την ποιότητα και τη διαρκή προσπάθεια αναβάθμισης

του τουριστικού προϊόντος. Χρειάζεται σχεδιασμός, δράση, εκσυγχρονισμός των

υφισταμένων δομών, δημιουργία νέων υποδομών, πολιτικές στήριξης, έμφαση

στην προστασία του περιβάλλοντος, επιβολή κανόνων δημόσιας υγείας και

υγιεινής, ενίσχυση της ασφάλειας και της προστασίας των καταναλωτών,

προτεραιότητα στην εκπαίδευση, επαγγελματική κατοχύρωση των αποφοίτων

των σχολών, σωστές και άξιες επιλογές, οριοθέτηση της ποιότητας ως κυρίαρχου

ζητούμενου και μακροχρόνιος προγραμματισμός.

Αναλυτικά απαιτείται:

❖ Χάραξη μακροπρόθεσμης τουριστικής πολιτικής. Η τουριστική ανάπτυξη

πρέπει να έχει πρωτεύοντα ρόλο στην γενικότερη στρατηγική οικονομικής

ανάπτυξης της χώρας και να στοχεύει στην παραγωγή πλούτου και στην

αύξηση της απασχόλησης. Η αναπτυξιακή στρατηγική για τον τουρισμό,

πρέπει να διασφαλίζει τους όρους για μια ανταγωνιστική και

αυτοτροφοδοτούμενη (αειφόρο) τουριστική οικονομία, που θα αξιοποιεί τα

συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και τους ανθρώπινους και

υλικούς πόρους που αυτή διαθέτει.

❖ Απαιτείται βελτίωση της ποιότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.

❖ Χρειάζονται αλλαγές στον δημόσιο τουριστικό μηχανισμό με

εκσυγχρονισμό των δομών και των μηχανισμών άσκησης της τουριστικής

πολιτικής

❖ Απαιτείται θεσμοθέτηση της διαφήμισης του τουριστικού προϊόντος. Με τη

σύσταση του ενιαίου κρατικού φορέα προβολής και διαφήμισης των

33

τουριστικών προορισμών της χώρας μας στο εξωτερικό. Με τη

θεσμοθέτηση πόρων για την προβολή και διαφήμιση. Με την ενίσχυση της

εικόνας της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο. Με την εφαρμογή σύγχρονων

μεθόδων και εργαλείων μάρκετινγκ στη βάση τριμερούς συνεργασίας

κράτους, επιχειρήσεων/ εργαζομένων και τοπικής αυτοδιοίκησης.

❖ Χρειάζεται διαφοροποίηση και εμπλουτισμός του ελληνικού τουριστικού

προϊόντος. Με την ανάπτυξη θεματικών εναλλακτικών μορφών τουρισμού

με στόχο την ικανοποίηση των εξελισσομένων προσδοκιών των

τουριστών, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, τη διεύρυνση του

τουρισμού σε χώρο και χρόνο και τον απεγκλωβισμό του από το πρότυπο

του μαζικού - παραθεριστικού τουρισμού.

❖ Ο στόχος της τουριστικής πολιτικής της χώρας μας θα πρέπει να

συνοψίζεται στο τρίπτυχο: πολυμορφία, ποιότητα, βιωσιμότητα σε 12μηνη

βάση. "Στόχος είναι να περάσουμε από την μονοδιάστατη ταμπέλα "ήλιος-

θάλασσα”, σε μια πολυμορφία, που να συνδυάζει τον συνεδριακό

τουρισμό, τον αγροτουρισμό, τον θρησκευτικό τουρισμό, τον αθλητικό

τουρισμό και να συνδέει τον τουρισμό με την κλασική αλλά και σύγχρονη

πολιτιστική μας κληρονομιά. Και όλα αυτά, σε 12μηνη βάση. Και αυτό γιατί

οι ειδικές ή εναλλακτικές μορφές τουρισμού αποτελούν μεσοπρόθεσμα και

μακροπρόθεσμα 'αγορές-θύλακες', που θα διακινούν μεγάλης

οικονομικής απόδοσης, μεγέθη. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα δεν

δικαιολογείται να υπάρχει τουριστική περίοδος 4 μηνών, που συνεχώς

μάλιστα να περιορίζεται. Στόχος είναι η ανάπτυξη βαριάς τουριστικής

βιομηχανίας. Το βασικό προϊόν βέβαια του ελληνικού τουρισμού ήταν,

είναι και θα είναι ο ήλιος και η θάλασσα. Η διαφοροποίηση που θα

αμβλύνει το φαινόμενο της εποχικότητας, αυξάνοντας την κίνηση εκτός

του θερινού τριμήνου, πρέπει να βασιστεί πάνω στον εμπλουτισμό του

βασικού αυτού προϊόντος, στοχεύοντας σε ειδικές αγορές, με προϋπόθεση

βέβαια το υψηλό επίπεδο παρεχομένων υπηρεσιών και την ύπαρξη

καταλλήλων υποδομών (δίκτυο αερομεταφορών, εγκαταστάσεις ειδικής

τουριστικής υποδομής κ.λ.π.)

❖ Απαιτείται αύξηση των μεριδίων σε αριθμό τουριστών και σε εισπράξεις

από την διεθνή τουριστική αγορά. Χρειάζεται, δηλαδή, αύξηση του

34

μεριδίου από την πίτα των περίπου 150 εκατομμυρίων τουριστών, που

επισκέπτονται τους Μεσογειακούς προορισμούς, και των 110 δισ. ευρώ

τουριστικών δαπανών, από τους υπόλοιπους ανταγωνιστικούς

προορισμούς. Το μερίδιο της αγοράς που κατέχουμε στο σύνολο των

αφίξεων στις Μεσογειακές χώρες, που είναι 9% περίπου, παραμένει

μικρό. Ο ανταγωνισμός στην ευρύτερη τουριστική ζώνη της Μεσογείου,

έχει πλέον αποκτήσει έντονα χαρακτηριστικά. Οι εποχές 'παχέων

αγελάδων' έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Κάθε επισκέπτης που θα έρχεται

στη χώρα μας, θα πρέπει να έχει κίνητρο και κάθε ευρώ ή δολάριο που θα

εισπράττεται, θα πρέπει να 'αξίζει τα λεφτά του'. Κάθε επένδυση δεν θα

πρέπει να περιορίζεται στην αντιγραφή αλλά στην ευρηματικότητα. Στη

δημιουργία, δηλαδή, του δικού μας μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης, με

βάση τα αδιαφιλονίκητα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Θα πρέπει να

προχωρήσουμε σε κινήσεις που θα τοποθετήσουν την χώρα μας στις νέες

μεγάλες αγορές. Η διεύρυνση της Ε.Ε. δημιούργησε μια μεγάλη νέα αγορά

με χώρες όπως: Μάλτα, Κύπρος, Πολωνία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία,

Σλοβενία, Σλοβακία, Εσθονία και Τσεχία. Οφείλουμε έτσι, αν θέλουμε να

έχουμε μια μακρόχρονη ανάπτυξη, να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος στις νέες

αυτές αγορές. Οφείλουμε επίσης να δώσουμε βάρος και σε άλλες αγορές

όπως της Ρωσίας αλλά της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Ινδίας, γιατί όλα τα

στοιχεία δείχνουν ότι δημιουργείται ένα ισχυρό κύμα εξερχόμενου

τουρισμού, το οποίο δεν θα πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτο. Οφείλουμε

επίσης να ξαναδούμε παραδοσιακές αγορές τις οποίες έχουμε

εγκαταλείψει για άγνωστους λόγους, όπως οι Αραβικές χώρες με τις

οποίες υπάρχουν μακρόχρονοι δεσμοί. Πρέπει παράλληλα, να

προχωρήσει με σύγχρονο και αντικειμενικό τρόπο: - η "αστεροποίηση”

των ξενοδοχειακών καταλυμάτων, - η αναμόρφωση των κτιρίων που

υπάγονται στον αναπτυξιακό νόμο για τις τουριστικές επιχειρήσεις, - η

δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και σταθερού περιβάλλοντος

ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και ενίσχυσης των ιδιωτικών

επενδύσεων, - η άρση των γραφειοκρατικών διαδικασιών για την

υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων, - η προώθηση

μεγάλων επενδύσεων που έχουν χαρακτηριστεί Μείζονος Τουριστικής

35

Σημασίας, - η πλήρης εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του Γ Κ.Π.Σ. για

την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, - η Ανάπτυξη και η

Οργάνωση των περιφερειών.

❖ Απαιτείται αξιοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού: με ρόλο

συμβουλευτικό προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Τουρισμού.

❖ Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Με σωστή εκπαίδευση, επιμόρφωση

και κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού προκειμένου να ανταποκριθεί στις

απαιτήσεις ενός υψηλής ποιότητας τουριστικού προϊόντος. Με

αναδιάρθρωση του πλαισίου τουριστικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης

ώστε να διασφαλίζεται η ενιαία κατεύθυνση και ο συντονισμός, σε

σύνδεση με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Με αναβάθμιση της

ποιότητας της παρεχόμενης παιδείας σε όλους τους τομείς. Συγκεκριμένα

χρειάζεται αναβάθμιση των σχολών σε πανεπιστημιακού επιπέδου για την

παραγωγή εξειδικευμένου στελεχιακού δυναμικού. Η αναβάθμιση της

τουριστικής παιδείας, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης αποτελεί μονόδρομο

για ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, αλλά και την

προστασία της απασχόλησης των Ελλήνων εργαζομένων στην νέα

Ευρωπαϊκή αγορά.

Ένα ακόμα κρίσιμο ζητούμενο για τον Τουρισμό, είναι η λειτουργία κατόπιν της

πρόσφατης ίδρυσης του Υπουργείου Τουρισμού με αυξημένες αρμοδιότητες,. Η

ίδρυση του Υπουργείου Τουρισμού δεν ήταν απλώς επιτακτική ανάγκη, είναι

μονόδρομος για την χάραξη βαριάς τουριστικής βιομηχανίας. Όταν σύμφωνα με

τα στοιχεία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος το 16% του Α.Ε.Π. της χώρας

προέρχεται από τον τουρισμό, δικαιούται να αποκτήσει αυτονομία, έτσι ώστε να

μπορεί να λειτουργεί καλύτερα αλλά κυρίως πιο αποτελεσματικά.

Μάλιστα ένα τέτοιο Υπουργείο θα έπρεπε να έχει και αυξημένες αρμοδιότητες

όσον αφορά ορισμένους τομείς, όπως είναι για παράδειγμα: οι συγκοινωνίες και

γενικότερα οι μεταφορές, η υγεία και η υγιεινή των τροφίμων, οι επενδύσεις, η

πολεοδομική ανάπτυξη, η προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς και πολλά

άλλα, ώστε να βοηθάει στην ταχεία επίλυση των σχετικών προβλημάτων.

Πάγια μακροχρόνια επιδίωξη της τουριστικής μας πολιτικής, θα έπρεπε να είναι

ένας ποιοτικά αναβαθμισμένος και οικονομικά αποδοτικός τουρισμός, που θα

σέβεται, θα προστατεύει και θα αναδεικνύει το φυσικό περιβάλλον, τους

36

πολιτιστικούς θησαυρούς, τη δημογραφική ισορροπία, τον ελληνικό τρόπο ζωής

και τις δυνατότητες της σύγχρονης Ελλάδας. Ο ανταγωνισμός πλέον στον

τουρισμό έχει μεταφερθεί στο επίπεδο της ποιότητας και γίνεται ολοένα

εντονότερος. Το ζητούμενο λοιπόν σε κάθε περίπτωση είναι η συνολική ποιοτική

αναβάθμιση του Ελληνικού τουρισμού. Μια αναβάθμιση που θα επιτευχθεί μέσα

από τη χάραξη αναπτυξιακής στρατηγικής που θα σχεδιάσει και θα υλοποιήσει το18Υπουργείο Τουρισμού. 18

18 ΠΑΠΑΤΖΑΝΗΣ Γ. (2004) «Η σημερινή κατάσταση στον τουρισμό και προτάσεις για την

ανάπτυξη του.» (Ο μιλία του Γ. Παπατζανή, αντιδημάρχου Ρεθύμνης στην εκδήλωση Οικον.

Επιμελητήριου Δυτικ. Κρήτης και του Συλλόγου Ρεθυμνίω ν Α ττικής "το Αρκάδι", στο Ωδείο

Ρεθύμνου, για τον τουρισμό,

37

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΡΟΔΟΣ

Σύμφωνα με τη μυθολογία του Πινδάρου, όταν ο Δίας νίκησε τους Γίγαντες και

έγινε άρχοντας της γης, αποφάσισε να την μοιράσει στους θεούς του Ολύμπου.

Κατά τη διάρκεια της μοιρασιάς όμως δεν ήταν εκεί ο θεός Ήλιος ο οποίος

παραπονέθηκε πως τον ξέχασαν και ζήτησε από τον Δία να του δώσει μία γη

που θα προβάλλει μέσα από τη θάλασσα. Την ώρα που μιλούσε λοιπόν άρχισε

να αναδύεται από τη θάλασσα ένα νησί, η Ρόδος. Έτσι, ο θεός Ήλιος ήταν πολύ

ευτυχισμένος και έλουσε το νησί με τη δική του λάμψη και το έκανε το νησί του

Ήλιου 19

2.1.ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ

Το νησί της Ρόδου βρίσκεται στο σταυροδρόμι δυο μεγάλων θαλάσσιων

διαδρομών της Μεσογείου, ανάμεσα στο Αιγαίο πέλαγος και των ακτών της

Μέσης Ανατολής όπως είναι η Κύπρος και η Αίγυπτος. Ως σημείο συνάντησης

τριών πολιτισμών, η Ρόδος έχει γνωρίσει πολλούς πολιτισμούς.

Μέσω της μακραίωνης της ιστορίας, όλοι οι διαφορετικοί λαοί που κατοίκησαν

στη Ρόδο έχουν αφήσει το σημάδι τους σε όλες τις πλευρές του πολιτισμού του

νησιού: στην τέχνη, τη γλώσσα, την αρχιτεκτονική. Η στρατηγική του θέση

απέφερε στο νησί μεγάλο πλούτο και κατέστησε την πόλη της Ρόδου μια από τις

εξέχουσες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας.

Η Ρόδος είναι το μεγαλύτερο νησί της Δωδεκανήσου. Η πρωτεύουσα του νησιού

βρίσκεται στο βόρειο άκρο του και αποτελεί την πρωτεύουσα του νομού έχοντας

στο κέντρο της την Μεσαιωνική Πόλη. Το 1988, η Μεσαιωνική Πόλη

αναγνωρίστηκε ως Πόλη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

19 www.agrotravel.gr/agro/site/AgroTravel/t_docpage?sparam=prefecture_of_dodekanisa&doc

=/Documents/Agrotravel/learnabout/dodekanisa/mythologia-rodos&sub π8ν=Ν8ΐϋΓΘ

38

Η Μεσαιωνική Πόλη είναι μείγμα διαφορετικών αρχιτεκτονικών από διάφορες

ιστορικές περιόδους με δεσπόζουσα την περίοδο της παραμονής στο νησί του

τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη καθώς και αυτής των Οθωμανών.

Σήμερα, αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης πόλης όπου

αναπτύσσονται εμπορικές, τουριστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες ενώ

περιλαμβάνει και κατοικήσιμες περιοχές.

Κλασική Περίοδος

Το νησί κατοικήθηκε στα τέλη της Νεολιθικής περιόδου (4000 π.Χ.). Το 408 π.Χ.

οι τρεις μεγάλες πόλεις του νησιού, Ιαλυσός, Κάμιρος και Λίνδος, ίδρυσαν την

πόλη της Ρόδου. Οι τρεις αιώνες που ακολούθησαν αποτέλεσαν την «χρυσή

περίοδο» της Ρόδου. Το θαλάσσιο εμπόριο, η ναυσιπλοΐα καθώς και οι συνετές

και προοδευτικές πολιτικές και διπλωματικές κινήσεις διατήρησαν την πόλη

δυνατή και ακμάζουσα μέχρι τους Ρωμαϊκούς χρόνους.

Την ίδια περίοδο, η Ρόδος παράγει εξαιρετική τέχνη. Το πιο ονομαστό

δημιούργημα ήταν ο Κολοσσός, ένα από τα εφτά θαύματα του κόσμου, ο οποίος

φτιάχτηκε ανάμεσα στο 304 π.Χ. με 293 π.Χ. από τον Λίνδιο γλύπτη Χάρη. Η

κατασκευή του Κολοσσού διήρκεσε 12 χρόνια και ολοκληρώθηκε το 282 π.Χ. Για

πολλά έτη, το άγαλμα ήταν τοποθετημένο, πιθανότατα, στην είσοδο του λιμανιού

και προσωποποιούσε τον θεό Ήλιο μέχρι την στιγμή που ένας δυνατός σεισμός

χτύπησε την Ρόδο το 226 π.Χ. Η πόλη υπέστη σοβαρότατες ζημιές και το

άγαλμα του Κολοσσού κατέρρευσε.

Το πολεοδομικό σχέδιο της αρχαίας πόλης της Ρόδου βασίστηκε στις

πολεοδομικές και φιλοσοφικές ιδέες του διάσημου αρχαίου Έλληνα πολεοδόμου

Ιππόδαμου. Το σχέδιο των δρόμων της αρχαίας πόλης είναι γνωστό χάρη σε

αρχαιολογικές ανασκαφές δεκαετιών. Τα οικοδομικά τετράγωνα (insulae) είχαν

τις ακόλουθες διαστάσεις 47,70x26,50 m και είχαν όλα το ίδιο μέγεθος. Καθένα

από αυτά περιελάμβανε τρία σπίτια και περιτριγυριζόταν από δρόμους πλάτους

5-6 μέτρων.

Μεγαλύτερες οικοδομικές ενότητες σχημάτιζαν περιοχές οι οποίες περικλείονταν

από μεγαλύτερους δρόμους πλάτους 8-11 μέτρων. Κάθε τέτοια περιοχή

αποτελούταν από 36 insulae ή 108 σπίτια. Η αρχαία πόλη είχε ένα εκτεταμένο

και καλά δομημένο αποχετευτικό δίκτυο καθώς και δίκτυο υδροδότησης.

39

Ρωμαϊκή Περίοδος

Η ανεξαρτησία της πόλης τερματίστηκε το 164 π.Χ. όταν η Ρόδος έγινε επαρχία

της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο μέχρι τον 1ο αιώνα μ.Χ., η Ρόδος

διατήρησε σε μεγάλο βαθμό το μεγαλείο της και εξελίχθηκε σε ένα από τα

σημαντικότερα κέντρα γνώσης, επιστήμης και τέχνης.

Πέρα από τις γραπτές πήγες που διασώζονται έως τις μέρες μας, οι

αρχαιολογικές ανασκαφές που συνεχίζονται ακόμη δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα

του πολιτισμού που άκμασε την περίοδο αυτή

Βυζαντινή Περίοδος

Κατά την πρώιμη Χριστιανική περίοδο (330-650 μ.Χ), η Ρόδος αποτελούσε

κομμάτι της εκχριστιανισμένης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που είναι ευρύτερα

γνωστή ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Μολονότι λιγότερο σημαντική και ακμάζουσα απ' ότι στο παρελθόν, η πόλη της

Ρόδου ήταν επισκοπική έδρα και είχε σημαντικό αριθμό εκκλησιών ανάμεσα στις

οποίες υπήρχαν κάποιες βασιλικές εντυπωσιακών διαστάσεων. Παράλληλα ήταν

σημαντική στρατιωτική βάση.

Οι 'Αραβες που πρωτοέκαναν την εμφάνιση τους στην Μεσόγειο τον 7ο αιώνα

επιτέθηκαν στη Ρόδο και την κατέλαβαν για μερικές δεκαετίες.

Στους αιώνες που ακολούθησαν, η πόλη συρρικνώθηκε σε μέγεθος και

οχυρώθηκε με νέα τείχη. Ταυτόχρονα, χωρίστηκε σε δύο ζώνες, μια για την

πολιτική και στρατιωτική ηγεσία και μια για τους «λαϊκούς». Η ζώνη αυτή

αντανακλά την κοινωνική πραγματικότητα των μεσαιωνικών χρόνων.

Λόγω έλλειψης γραπτών πηγών υπάρχει απουσία συσσωρευμένης

πληροφόρησης σχετικά με την περίοδο αυτή. Οι αναστηλώσεις που έγιναν από

τους Ιταλούς αργότερα αγνόησαν ή και ακόμη προκάλεσαν ζημιές σε κτίρια της

εποχής αυτής που διασωθεί προς όφελος αυτών της περιόδου των Ιπποτών

Ιπποτική Περίοδος

Το 1309 το νησί πουλήθηκε στο τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της

Ιερουσαλήμ. Το τάγμα ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα στην Ιερουσαλήμ με στόχο την

νοσηλεία και περίθαλψη των προσκυνητών και σταυροφόρων αλλά πολύ

40

σύντομα μετεξελίχθηκε σε μάχιμη στρατιωτική μονάδα η οποία απέκτησε μεγάλες

εκτάσεις γης.

Έχοντας οπισθοχωρήσει από την Ιερουσαλήμ και αργότερα από την Κύπρο, το

τάγμα ίδρυσε την έδρα του στη Ρόδο και απέκτησε κατά την χρονική περίοδο

αυτή ηγετικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο.

Κατά την διάρκεια της παραμονής των Ιπποτών στη Ρόδο, οι οχυρώσεις

επεκτάθηκαν, εκσυγχρονίσθηκαν και συνεχώς ενισχύονταν. Ένα νοσοκομείο, ένα

παλάτι, αρκετές εκκλησίες ήταν ορισμένα από τα πολλά δημόσια κτίρια τα οποία

αναγέρθηκαν την εποχή αυτή. Τα κτίρια αυτά αποτελούν αξιοσημείωτα

παραδείγματα της Γοτθικής και Αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής. Παρόλες τις

προστριβές που υπήρχαν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, το θαλάσσιο

εμπόριο αποτελούσε πηγή πλούτου και οι αγορές της πόλης ήταν ακμάζουσες.

Την περίοδο της κατοχής των Ιπποτών το νησί της Ρόδου διήγε περίοδο ακμής

και οι σχέσεις μεταξύ των Ιπποτών και των ντόπιων χαρακτηρίζονταν από ανοχή

και συχνά από στενή συνεργασία. Οι περισσότεροι από τους δρόμους της

Μεσαιωνικής πόλης συμπίπτουν με τους δρόμους της αρχαίας πόλης ενώ

διατηρήθηκε η διαίρεση της πόλης σε δύο ζώνες. Το τάγμα στη Ρόδο διατηρούσε

ένα πολύ καλά οργανωμένο αρχείο το οποίο περιλάμβανε έγγραφα που είχαν

εκδοθεί από τις διοικητές αρχές, αλληλογραφία, νομικά έγγραφα κ.α.

Το αρχείο αυτό διατηρείται έως τις μέρες μας και σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη

της Μάλτας. Το αρχείο αυτό αποτελεί μια αξιόλογη πηγή πληροφόρησης για την

περίοδο αυτή. Η πόλη είχε διαιρεθεί σε δύο ζώνες με ένα εσωτερικό τείχος. Το

βόρειο τμήμα το οποίο ήταν γνωστό ως Chastel, Chateau, Castrum, Castellum ή

Conventus, όπου βρισκόταν το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, ο καθολικός

καθεδρικός ναός και η κατοικία του καθολικού επισκόπου, τα καλύμματα των

«γλωσσών», οι κατοικίες των Ιπποτών, ένα νοσοκομείο κ.α. Το νότιο τμήμα

γνωστό ως ville, burgus ή burgum ήταν η περιοχή όπου ζούσαν οι λαϊκοί και

περιλάμβανε την αγορά, συναγωγές, εκκλησίες καθώς και δημόσια και εμπορικά

κτίρια.

41

Το 1522 οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν την πόλη μετά από μια δεύτερη μακρά

πολιορκία. Νέα κτίρια κατασκευάστηκαν: Τζαμιά, δημόσια λουτρά και κατοικίες

για τους νέους κατακτητές. Οι Έλληνες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την

οχυρωμένη πόλη και να μετοικήσουν σε περιοχές εκτός των τειχών.

Κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, η Ρόδος έχασε τον διεθνή της

χαρακτήρα. Η πόλη διατήρησε την κύρια οικονομική της λειτουργία ως αγορά

αγροτικών προϊόντων για το εσωτερικό τμήμα του νησιού καθώς και των τριγύρω

μικρών νησιών. Μετά την εγκαθίδρυση της κυριαρχίας τους στο νησί, οι

Οθωμανοί Τούρκοι επιδιόρθωσαν τα τείχη που είχαν υποστεί ζημιές, μετέτρεψαν

τις περισσότερες εκκλησίες σε τζαμιά και μεταρρύθμισαν τις μεγάλες κατοικίες σε

ιδιωτικά ή δημόσια κτίρια. Οι παραπάνω μετατροπές αποτέλεσαν μια

μακροχρόνια διαδικασία που είχε σαν στόχο να αναμορφώσουν και να

προσομοιάσουν τα κτίρια έτσι ώστε να ταιριάζουν με τον Οθωμανικό τρόπο

ζωής.Οι προσόψεις των κτιρίων της περιόδου των Ιπποτών με τους σκαλιστούς τους

διακόσμους, τις τοξωτές πύλες και τους πέτρινους πελεκητούς τοίχους,

εμπλουτίστηκαν με τα τυχαία χαρακτηριστικά της Οθωμανικής Αρχιτεκτονικής

προσαρμοσμένης όμως στο τοπικό κλίμα και πολιτισμό. Στα πλαίσια της

διαδικασίας αυτής, τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των υπαρχόντων κτιρίων

διατηρήθηκαν. Οι πιο χαρακτηριστικές προσθήκες ήταν τα λουτρά (συνήθως στο

πίσω μέρος των σπιτιών) κα τα ξύλινα κλειστά μπαλκόνια στις προσόψεις των

σπιτιών πάνω από στενούς δρόμους. Έτσι, τα περισσότερα κτίρια της εποχής

των Ιπποτών στη Μεσαιωνική πόλη ήταν καλά διατηρημένα. Το αποτέλεσμα

ήταν ένα μείγμα ανατολικής αρχιτεκτονικής με έντονα δυτικά στοιχεία που είχαν

παραμείνει και νέα κτίρια που κτίσθηκαν με το ύφος της τότε τοπικής

αρχιτεκτονικής.

Τον 19ο αιώνα η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε σαν αποτέλεσμα

την παραμέληση της πόλης και των κτιρίων της τα οποία υπέστησαν περαιτέρω

φθορά λόγω των δυνατών σεισμών που συχνά πλήττουν την περιοχή

Οθω μανική Περίοδος

42

Τα ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν το νησί και την υπόλοιπη Δωδεκάνησο το

1912. Το 1923 η Ιταλία ίδρυσε μια αποικία, τα ιταλικά νησιά του Αιγαίου (Isole

Italiane del Egeo).

Οι Ιταλοί κατεδάφισαν τα σπίτια που είχαν κτιστεί πάνω και παραπλεύρως των

τειχών κατά την Οθωμανική περίοδο και μετέτρεψαν το Εβραϊκό και το

Οθωμανικό νεκροταφείο σε μια «πράσινη ζώνη» που περιελάμβανε την

Μεσαιωνική πόλη. Διατήρησαν τα εναπομείναντα στοιχεία της περιόδου των

Ιπποτών ενώ αφαίρεσαν όλες τις Οθωμανικές προσθήκες. Ταυτόχρονα,

επανοικοδόμησαν το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου. Τέλος, ίδρυσαν ένα

ινστιτούτο για την μελέτη της Ιστορίας και του Πολιτισμού της περιοχής.

Οι Ιταλοί υλοποίησαν σημαντικά έργα υποδομής (δρόμους, παροχή ηλεκτρισμού,

λιμάνι κ.α.) και μεταμόρφωσαν σε σημαντικό βαθμό την πόλη της Ρόδου, η οποία

διέθετε πλέον ένα νέο πολεοδομικό σχέδιο, κανονισμούς δόμησης και πολλά νέα

δημόσια και ιδιωτικά κτίρια

Σύγχρονη Περίοδος

Οι βόμβες των Βρετανών που έπεσαν στην Μεσαιωνική πόλη το 1944 είχαν σαν

αποτέλεσμα πολλά θύματα και την καταστροφή πολλών κτιρίων γεγονός που

δημιούργησε πολλά κενά στον πολεοδομικό ιστό. Ένα από τα πρώτα διατάγματα

της Ελληνικής κυβέρνησης-διοίκησης όρισαν τις περιοχές αυτές ως «περιοχές για

μελλοντικές ανασκαφές» και ένα μεγάλο αριθμό κτιρίων ως «διατηρητέα κτίρια».

Το 1957, ένα νέο πολεοδομικό σχέδιο εγκρίθηκε με διάταγμα και το 1960 το

σύνολο της Μεσαιωνικής Πόλης αναγνωρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού

ως «προστατευόμενο μνημείο». Το 1961 και το 1963 εξεδόθησαν νέα διατάγματα

σχετικά με το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης. Τα διατάγματα αυτά προέβλεπαν

την διαπλάτυνση των υπαρχόντων δρόμων και την διάνοιξη νέων. Αυτές οι

αποφάσεις δεν υλοποιήθηκαν στην Μεσαιωνική Πόλη λόγω της σθεναρής

αντίστασης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Το 1988, η παλιά πόλη της Ρόδου

ανακηρύχθηκε από την UNESCO Πόλη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς20

Ιταλική Περίοδος

20 http://www.rhodes.gr

43

2.2 Γενικά Στοιχεία για την Περιοχή

Το μεγαλύτερο σε μέγεθος νησί των Δωδεκανήσων, είναι ιδιαίτερα ευνοημένο

από τη φύση. Εκτός από τις αξιομνημόνευτες φυσικές καλλονές του, βρίσκεται

και σε μια προνομιακή γεωγραφική θέση που συνετέλεσε στην οικονομική και

πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού σε κάθε ιστορική περίοδο. Γι'αυτό και στο

παρελθόν διασταύρωσαν τα ξίφη τους ετερόκλητοι πολιτισμοί από την Ανατολή

και τη Δύση, διεκδικώντας την κυριαρχία του ξεχωριστού αυτού νησιού. Καθένας

από αυτούς άφησε τα σημάδια του στο νησί.

Κατά τη περιήγησή του στο νησί εντυπωσιάζεται κανείς από τα όσα αντικρίζει. Η

Μεσαιωνική πόλη με τα λαμπρά οικοδομήματα που στέγασαν τους Ιππότες και

τα επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια, κληροδοτήματα της ιταλικής κατοχής αποτελούν

το σήμα κατατεθέν της πόλης της Ρόδου, ενώ τα εκτός πόλης μνημεία, εξίσου

σημαντικά και διαφόρων ιστορικών περιόδων, κερδίζουν με τη σειρά τους το

θαυμασμό των επισκεπτών για όσα αντιπροσωπεύουν.

Οι Πήγες της Καλλιθέας, οι αρχαιότητες της Ιαλυσού, του Μόντε Σμιθ, της

Καμείρου, η Ακρόπολη της Λίνδου και τα αρχοντικά της, όλα αποκαλύπτουν

πτυχές του παρελθόντος του νησιού που ζει μέσα από τα αξεπέραστα αυτά

αρχιτεκτονικά δημιουργήματα.

Και φυσικά οι ατέλειωτες παραλίες με τις κατάξανθες αμμουδιές και τα

βαθυγάλαζα νερά του Αιγαίου να σας συνοδεύουν στις διαδρομές σας, αλλά και

τα πευκοδάση ή οι αμπελώνες που γεμίζουν χρώμα τις ορεινές περιπλανήσεις

σας, θα σας γεμίσουν γλυκές αναμνήσεις.

Σήμερα, η Ρόδος αξιοποιώντας τη σπουδαία αυτή κληρονομιά της, έχει

αναδειχτεί σ'ένα κοσμοπολίτικο θέρετρο διεθνούς φήμης. Υπερπολυτελή

ξενοδοχεία, εστιατόρια όλων των ειδών, εντυπωσιακά καταστήματα, δεν μπορεί

παρά να ικανοποιήσουν ακόμη και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Το νησί

φημίζεται και για την έντονη νυχτερινή ζωή, στην οποία την πρωτοκαθεδρία

έχουν τα γνωστά μπαράκια στα στενα της παλιάς πόλης, καθώς και το

44

ΟΛπολυφημισμενο καζίνο.21 Χάρη στις φυσικές της ομορφιές, τα ανεπαναληπτα

ιστορικά μνημεία και τις εξαιρετικές τουριστικές υποδομές της, αποτελεί έναν από

τους κορυφαίους παραθεριστικούς προορισμούς για όλους τους μήνες του

χρόνου.

Οι επισκέπτες της Ρόδου έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε μια μεγάλη γκάμα

καταλυμάτων που απευθύνονται σε όλα τα γούστα και καλύπτουν κάθε ανάγκη.

Είναι βέβαιο ότι στο νησί θα βρείτε τον τύπο διαμονής που σας ταιριάζει, καθώς

προσφέρονται ξενοδοχεία, διαμερίσματα, ενοικιαζόμενα δωμάτια, στούντιο και

βίλες, ενώ δε λείπουν τα πολυτελή καταλύματα, αλλά και οι οικονομικές επιλογές.

Η Ρόδος φημίζεται για την εμπειρία στη φιλοξενία, καθώς αποτελεί προορισμό

όχι μόνο τουριστών αλλά κι επαγγελματιών. Στο νησί διατίθενται από πολυτελή

δωμάτια και σουίτες, μέχρι βίλες και ευρύχωρα διαμερίσματα. Όσοι επιθυμούν ν’

απολαύσουν ρομαντικές διακοπές θα βρουν άνετες σουίτες, αλλά και δωμάτια με

ειδυλλιακή θέα.

21 http://www.google.gr

45

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΩΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ

3.1.ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Μεγαλύτερα γεγονότα - εκδηλώσεις

Η εκδήλωση «Ήχος και Φως» λαμβάνει χώρα στον Δημοτικό κήπο της πόλης της

Ρόδου κάθε χρόνο από το 1961 συνεχώς και είναι σαν ένα θέατρο χωρίς

ηθοποιούς. Στο μοναδικό αυτό θέαμα οι συντελεστές του πετυχαίνουν έναν

εξαιρετικό συνδυασμό σκηνικής δράσης, λόγου και αρχιτεκτονικής, επενδυμένα

με μουσική και φώτα που η παρουσία τους λαμβάνει χώρα σε ένα φυσικό χώρο,

δηλαδή σε ένα φυσικό σκηνικό.

Το μοντέρνο αυτό είδος της αναπαραστατικής τέχνης (performing art)

χρησιμοποιεί την τεχνολογία της ραδιοφωνικής μετάδοσης που συνδυάζεται

επιτυχημένα με το φως και το αρχιτεκτονικό πλαίσιο. Ο θεατής που

παρακολουθεί για πρώτη φορά το θέαμα έχει την αληθοφανή ψευδαίσθηση ότι οι

ήχοι πηγάζουν από τις πέτρες των μνημείων του χώρου που εξελίσσεται. Λέγεται

ότι οι πέτρες και τα μνημεία «άκουσαν» κάποτε μια ιστορία, την απορρόφησαν

και στη συνέχεια την ξαναδιηγούνται στους θεατές. Ο θεατής δεν βλέπει γύρω

του το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον, λες και τα μνημεία και τα δένδρα

«εξαφανίζονται», και με την φαντασία του και τις συναισθηματικές εναλλαγές που

πετυχαίνει το θέαμα «βλέπει», «διαβάζει» την ιστορία του τόπου σαν από ένα

«ζωντανό» βιβλίο. Δεν έχει σημασία τόσο το θέμα του θεάματος, που συνήθως

βασίζεται στην ιστορία ή την μυθολογία του τόπου, ούτε η μορφή του λόγου που

μπορεί να είναι πεζός λόγος, αφήγηση, ή ποιητικός λόγος, αλλά το αποτέλεσμα

που λειτουργεί καταλυτικά στον θεατή και συμβάλλει στην αισθητική του

απόλαυση (Όλα σχετικά με την Ρόδο: greekisland.com, 2008).

Αυτό το είδος του θεάματος απευθύνεται διδακτικά τόσο σε μικρούς μαθητές, όσο

και σε ενήλικες που καλούνται να μάθουν την ιστορία του τόπου, ή να την

46

ξαναμάθουν με ένα διαφορετικό τρόπο ανάγνωσης. Ξεκίνησε πρώτη φορά στην

Ελλάδα το 1959 στην Πνύκα, κάτω από την Ακρόπολη και αργότερα

λειτούργησαν άλλα δυο στην Κέρκυρα και την Ρόδο. Σήμερα εξακολουθεί να

λειτουργεί μόνο αυτό της Ρόδου που, από το 1961 που εγκαινιάστηκε,

παρουσιάζεται κάθε χρόνο με ξεχωριστή επιτυχία. Και δεν είναι τυχαίο αυτό, αν

αναλογισθεί κανείς τις φυσικές ομορφιές της Ρόδου, την ιστορία της και τις

τουριστικές και άλλες υποδομές του νησιού.

Συνήθως το υπόβαθρο της ιστορίας που παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια των

θεατών είναι ο τιτάνιος αγώνας των υπερασπιστών του κάστρου της Ρόδου, των

Ιπποτών που μαζί με όλο το λαό της πόλης απέκρουαν επί μήνες ολόκληρους

τον ανίκητο τότε στρατό του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς.

Ανάλογα με την εξέλιξη της ιστορίας «συμμετέχει» και ο φωτισμός που «παίζει»

πότε στην οδό των Ιπποτών, πότε στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου και πότε

στο στρατόπεδο του Σουλτάνου. Το κείμενο πάντοτε βασίζεται σε αυθεντικά

ιστορικά κείμενα και η αφήγηση γίνεται από γνωστούς Έλληνες και ξένους

ηθοποιούς. Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται σήμερα είναι εξελιγμένη με χρήση

ειδικών υπολογιστικών συστημάτων με εξειδικευμένο λογισμικό. Τέλος η διάρκεια

του θεάματος ποικίλει, ανάλογα με την γλώσσα από 45 λεπτά, έως μια σχεδόν

ώρα

Τα Ανθεστήρια

Στην Αρχαία Ελλάδα σε πολλά μέρη γιόρταζαν την γιορτή των Ανθέων, τα

Ανθεστήρια, συνήθως με τον ερχομό της άνοιξης. Τα τελευταία χρόνια με

πρωτοβουλία του Δήμου Ροδίων κάθε άνοιξη και συγκεκριμένα την τελευταία

εβδομάδα του Μαΐου διοργανώνονται τα σύγχρονα Ανθεστήρια, δηλαδή μια

σύγχρονη γιορτή των λουλουδιών. Με τις γιορτές αυτές των λουλουδιών ο Δήμος

θέλει να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες και τους επισκέπτες της Ρόδου στο

μεγάλο πρόβλημα της επίδρασης του ανθρώπου στο περιβάλλον. Η γιορτή δίνει

κάθε άνοιξη ένα οικολογικό μήνυμα αγάπης και σεβασμού της φύσης και

προσπάθειας για την προστασία της. Πολλές φορές τα Ανθεστήρια συνδυάζονται

με εκθέσεις λουλουδιών και καλλωπιστικών φυτών από παραγωγούς και

ανθοπώλες, καθώς και με παράλληλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως εκθέσεις

ζωγραφικής και φωτογραφίας με θέμα τα λουλούδια κι την φύση, αλλά και47

μουσικές εκδηλώσεις πάντα με οικολογικό και φυσιολατρικό περιεχόμενο (Όλα

σχετικά με την Ρόδο: greekisland.com, 2008).

Το κύριο γεγονός των εκδηλώσεων είναι η παρέλαση αρμάτων, δηλαδή

αυτοκινήτων διακοσμημένων με φρέσκα λουλούδια και πεζών επίσης

στολισμένων με λουλούδια στο χώρο των παρελάσεων της πόλης, από το

Μανδράκι μέχρι την Νομαρχία. Τα άρματα είναι κατάλληλα διακοσμημένα ώστε

κάθε σύνθεση να έχει κάποιο περιεχόμενο, φυσιολατρικό, τοπικό, εθνικό, ή

ακόμα και παροικιακό. Οι πεζοί που παρελαύνουν είναι ντυμένοι με αντίστοιχες

στολές που παραπέμπουν σε κάποιο μήνυμα. Στις γιορτές αυτές παίρνουν μέρος

διάφοροι σύλλογοι και σωματεία, κυρίως παροικιακοί, σχολεία, διάφοροι φορείς

και άτυπες ομάδες Ροδίων, ή και επισκεπτών. Το κόστος της συμμετοχής

βαρύνει αποκλειστικά τους συμμετέχοντες, ενώ την οργάνωση αναλαμβάνει ο

Δήμος που προσφέρει και τις ορχήστρες του και τα συγκροτήματα

παραδοσιακών χορών που λειτουργούν υπό την αιγίδα του. Οι εκδηλώσεις

ολοκληρώνονται και κλείνουν με ένα ατελείωτο πανηγύρι όλων των Ροδίων και

των επισκεπτών που παρακολουθούσαν τις εκδηλώσεις 22

3.2.Η ΜΕΣΣΑΙΩΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Σπάνια έχει κάποιος την ευκαιρία να διαβεί 2400 χρόνια ιστορίας,

συγκεντρωμένα σε μια έκταση 58,37 εκταρίων που περικλείεται ανάμεσα στα

τείχη της Μεσαιωνικής Πόλης. Έναν υπέροχο τόπο όπου ακόμα και σήμερα οι

2500 κάτοικοι του μοιράζονται μια θαυμάσια παλέτα πολυεθνικών επιρροών.

Τέτοιος τόπος είναι η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, ένα αναπόσπαστο κομμάτι

της σύγχρονης Πόλης που το 1988 συμπεριλήφθηκε στην λίστα των Μνημείων

Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Περπατώντας στην μεγαλύτερη

ζωντανή Μεσαιωνική Πόλη της Ευρώπης

Πολιτισμοί και χρονικές ιστορικές περίοδοι εναλλάσσονται με τρόπο

συναρπαστικό καθώς ο επισκέπτης μπαίνει στην Παλιά Πόλη της Ρόδου από την

22Δήμος Ροδου, 2008 : http://www.rhodes.gr/portal_gr/

48

Πύλη της Ελευθερίας ή αλλιώς Θαλασσινή Πύλη. Μεσαιωνικά κτίρια σαν

φρούρια, στενά δρομάκια, μιναρέδες, παλιά σπίτια με μπαλκόνια, συντριβάνια,

ήσυχες η πολυσύχναστες μικρές πλατείες, όλα δημιουργούν μια μοναδική

αίσθηση μιας άλλης εποχής.

Μεσαιωνικής Πόλης και να απολαύσει μια εξαίσια πανοραμική θέα. Η διαδρομή

περνά ανάμεσα σε "κουρτίνες" από κισσό, τείχη και πύλες. Από τα τείχη μπορεί

κανείς να θαυμάσει την Μεσαιωνική Τάφρο, η οποία έχει υποδειγματικά

συντηρηθεί και αναμορφωθεί σαν χώρος περιπάτου. Στην τάφρο βρίσκεται το

θέατρο Μελίνα Μερκούρη το οποίο κάθε καλοκαίρι φιλοξενεί εξαιρετικές

παραστάσεις από καταξιωμένους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. Στην

πλακόστρωτη Οδό των Ιπποτών, έναν από τις καλύτερα συντηρημένους

μεσαιωνικούς δρόμους σήμερα, βρίσκονται τα καταλύματα των διαφόρων

εθνικοτήτων που συμμετείχαν στο Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. Στο

τέλος του δρόμου στην Πλατεία Μουσείου συναντάμε το Νοσοκομείο των

Ιπποτών, το οποίο σήμερα στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρόδου.

49

Απέναντι βρίσκεται η Εκκλησία της Παναγιάς του Κάστρου, η οποία

χρονολογείται από τον 11ο μ.Χ. αιώνα. Υπήρξε ο καθεδρικός ναός των

ορθόδοξων Χριστιανών της Ρόδου στα Βυζαντινά χρόνια και αργότερα όταν οι

Ιππότες κατέλαβαν την Ρόδο Καθεδρικός ναός των Καθολικών Χριστιανών.

Η Οδός των ιπποτών είναι ο κύριος δρόμος από το λιμάνι προς το Παλάτι του

Μεγάλου Μαγίστρου. Το Παλάτι ήταν αρχικά ένα βυζαντινό φρούριο το οποίο

χτίσθηκε τα τέλη του 7ου αιώνα μ.Χ. και μετατράπηκε στις αρχές του 14ου αιώνα

από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη σε κατοικία του Μεγάλου Μαγιστρου καθώς

και σε διοικητικό κέντρο του τάγματος των Ιπποτών.

Το Παλάτι καταστράφηκε το 1856 από έκρηξη δυναμίτιδας που φυλασσόταν στην

εκκλησία του Αγίου Ιωάννη απέναντι από το Παλάτι. Ξανακτίστηκε κατά την

διάρκεια της Ιταλικής κατοχής του νησιού στα τέλη της δεκαετίας του 1930, για να

χρησιμοποιηθεί ως κατοικία του Ιταλού Διοικητή.

Οι χώροι του ισογείου φιλοξενούν δυο μεγάλες μόνιμες εκθέσεις με θέμα Ή Πόλη

της Ρόδου’. Η πρώτη αναφέρεται στα χρόνια από την ίδρυση της πόλης το

408πχ μέχρι την εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και η δεύτερη από τον 4ο

αιώνα μ.Χ. μέχρι την Οθωμανική κατοχή το 1522. Τα εκθέματα παρουσιάζονται

σε ενότητες, πρωτο Χριστιανικά και παλαιο Χριστιανικά χρόνια, οικονομία,

καθημερινή ζωή, άμυνα και διοίκηση, ενώ χάρτες και οπτικοαουστικό υλικό

δίνουν στον επισκέπτη μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της Ιστορίας του νησιού

από την αρχαιότητα μέχρι τα Μεσαιωνικά χρόνια.

Η αυλή του Παλατιού φιλοξενεί επίσης πολλά και ιδιαίτερα αξιόλογα Ελληνικά και

διεθνή καλλιτεχνικά γεγονότα .

Αφήνοντας το Κολάκιο με τις εντυπωσιακές προσόψεις των κτιρίων, περνάμε

στην οδό Πολυδώρου που οδηγεί σε μια πλατεία με καφέ και εστιατόρια, όπου το

σκηνικό αλλάζει δραματικά. Συνεχίζοντας βαδίζουμε στην οδό Σωκράτους, τον

κεντρικό δρόμο της Μεσαιωνικής Πόλης που σφύζει από ζωή όλη μέρα, με τα

καταστήματα και τα καφέ της. Η οδός Σωκράτους οδηγεί στο Τζαμί του

Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, το οποίο οικοδομήθηκε το 1808 , στην θέση

οπου είχε κτιστεί στις αρχές του 16ου αιώνα ενα παλιότερο Τζαμί από τον

Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή.

Νότια της Σωκράτους κρυμμένα σε ένα δαιδαλώδες δίκτυο από στενά δρομάκια,

πολλά μικρά ξενοδοχεία και πανσιόν προσφέρουν μια γοητευτική εναλλακτική

50

πρόταση στα μεγάλα πολυτελή ξενοδοχεία της νέας Πόλης. Το Μπούργκο, όπως

ονομαζόταν τότε η περιοχή, έχει ένα εξίσου γοητευτικό πρόσωπο και το βράδυ.

Στρίβοντας στην Πλατεία Αρίωνος, μπορείτε να επισκεφτείτε το Τζαμί του

Μουσταφά Πασά και τα Τουρκικά Λουτρά, χτισμένα τον 16ο αιώνα. Είναι τα

δεύτερα οθωμανικά λουτρά που χτίσθηκαν στη Ρόδο, γι αυτό και ονομάζονται

Νέα Λουτρά.

Σαν να καθοδηγείται από μια μυστική δύναμη ο επισκέπτης της Μεσαιωνικής

Πόλης οδηγείται ξανά και ξανά σ’ ένα περίπατο στην πλακόστρωτη οδό των

Ιπποτών, σαν ένας προσκυνητής του Μεσαίωνα που χαρούμενα παρεπιδημεί

στο νησί του Ηλίου .

Η Μεσαιωνική πόλη είναι ένα μωσαϊκό πολλών πολιτισμών, την μοναδικότητα

της οποίας δεν μπορεί κάποιος να κατανοήσει πλήρως, διαβάζοντας απλώς

αυτές τις γραμμές. Είναι μια πόλη ζωντανή, παντοτινά νέα , που προσπερνά τον

χρόνο ατενίζοντας το μέλλον πιο όμορφη από ποτέ.

Το Βυζαντινό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου

51

Η Εβραϊκή Συναγωγή

52

3.3.ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο στεγάζεται στο μεσαιωνικό κτίριο του νοσοκομείου των

Ιπποτών. Η οικοδόμησή του άρχισε το 1440 από τον Μεγάλο Μάγιστρο άβ ΐ8βίΙο

με χρήματα που άφησε ο προκάτοχός του Πϋνΐ8Π αλλά ολοκληρώθηκε 49 χρόνια

αργότερα από τον Μάγιστρο ϋ' Δϋόϋββοπ. Το κτίριο περιλαμβάνει εσωτερική

αυλή που πλαισιώνεται από διώροφη στοά, στην οποία ανοίγουν οι αίθουσες και

οι αποθήκες του Μουσείου.

Η μόνιμη συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ρόδου αποτελείται από

ευρήματα ανασκαφών της ιταλοκρατίας κυρίως, στη Ρόδο και τα υπόλοιπα

Δωδεκάνησα. Μυκηναϊκά κοσμήματα, αγγεία και μικροαντικείμενα από ταφικά

σύνολα της Ιαλυσίας και της Καμίρου από τη Γεωμετρική ως την Κλασική

περίοδο (9ος-4ος αιώνας π.Χ.), γλυπτά Κλασικής και Ελληνιστικής περιόδου και

ροδιακά νομίσματα Ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τα κύρια εκθέματα του

Μουσείου. Στόχος της έκθεσης είναι η ανάδειξη των σημαντικότερων ευρημάτων

από τη Ρόδο που βοηθούν στην πληρέστερη κατανόηση της αρχαίας ιστορίας

του τόπου. Στην αυλή, απέναντι από την είσοδο, δεσπόζει καθιστό λιοντάρι με

κεφάλι ταύρου στα πόδια του, Υστεροελληνιστικής περιόδου και μπροστά του

εκτίθεται ψηφιδωτό δάπεδο από την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αρκάσας

στην Κάρπαθο. Στον όροφο στη μεγάλη αίθουσα των ασθενών έχουν εκτεθεί

ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες των ιπποτών, ιπποτικά εμβλήματα και ρωμαϊκή

53

σαρκοφάγος που χρησιμοποιήθηκε ως τάφος του Μεγάλου Μαγίστρου

Κορνεγιάν.

Στην τραπεζαρία έχουν τοποθετηθεί ανάγλυφες επιτύμβιες στήλες της Ύστερης

Αρχαιότητας από τη Νίσυρο.

Στις αίθουσες της νότιας πλευράς της στοάς εκτίθενται δείγματα της ροδιακής

πλαστικής από την Αρχαϊκή ως τη Ρωμαϊκή περίοδο. Οι δύο κούροι και το

περιρραντήριο από την Κάμιρο αποτελούν τα κύρια εκθέματα της αρχαϊκής

αίθουσας, η οποία χρησίμευε αρχικά ως μαγειρείο του νοσοκομείου των

ιπποτών. Ακολουθεί η αίθουσα της Τιμαρίστας με την επιτύμβια στήλη της

Κριτούς και Τιμαρίστας του 5ου αι. π.Χ. από την Κάμιρο και τη στήλη της

Καλλιαρίστας από τη Ρόδο του 4ου αι. π.Χ. Στον κήπο του Μουσείου έχουν

εκτεθεί γλυπτά, όπως το άγαλμα Νίκης και ανάγλυφες στήλες Ελληνιστικής

περιόδου. Στη νότια εσοχή του αιθρίου έχει στηθεί αναπαράσταση επιτυμβίου

ναΐσκου με τρόπαιο και έχει επιστρωθεί ψηφιδωτό δάπεδο από την Αρκάσα της

Καρπάθου. Στις επόμενες τρεις αίθουσες παρουσιάζονται γλυπτά Ελληνιστικών

χρόνων, όπως το άγαλμα αιδουμένης Αφροδίτης, υπερφυσικού μεγέθους, το

κολοσσικό κεφάλι Ηλίου, αντιπροσωπευτικό έργο του ροδιακού

μπαρόκ, το αγαλματίδιο της Αφροδίτης λουομένης, μετάπλαση του φημισμένου

έργου του Δοιδάλσα, το ρωμαϊκό πορτραίτο του ποιητή της Νέας Κωμωδίας

Μενάνδρου.

54

Στις δεκαπέντε αίθουσες της βόρειας και δυτικής πλευράς του ορόφου

φιλοξενούνται ταφικά σύνολα (αγγεία και μικροαντικείμενα) από τον 9ο ως τον 4ο

αι. π.Χ., από τις ιταλικές ανασκαφές στις νεκροπόλεις της αρχαίας Ιαλυσίας και

της Καμίρου. Από τα αγγεία ξεχωρίζουν οι αμφορείς τύπου Φικελλούρων με

παράσταση ζώων σε ανοιχτό φόντο και οι κύλικες Βρουλιάς με εγχάρακτα και

γραπτά κοσμήματα σε ανοιχτό και μελανό βάθος, προϊόντα ροδιακών πιθανώς

εργαστηρίων, Αρχαϊκής περιόδου, που οφείλουν το όνομά τους στις τοποθεσίες

όπου βρέθηκαν. Στις αίθουσες 14 και 15 έχουν εκτεθεί μελανόμορφα και

ερυθρόμορφα αγγεία του 6ου, 5ου και 4ου αι. π.Χ. Στην αίθουσα οκτώ εκτίθενται

κοσμήματα Μυκηναϊκής περιόδου και θησαυρός ροδιακών αργυρών νομισμάτων

Ελληνιστικής εποχής.23

3.4.Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΙΧΗ

Είναι τόσα πολλά αυτά που έχει να κάνει και να δει ο επισκέπτης της Πόλης της

Ρόδου, τόσες πολλές οι επιλογές που σίγουρα δεν θα πλήξει. Μέρες ολόκληρες

θα μπορούσε κανείς να περάσει περιδιαβαίνοντας το Κέντρο της Πόλης, άριστο

δείγμα Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ου αιώνα.

Από τα χαρακτηριστικά κτίρια της εποχής εκείνης είναι το Ταχυδρομείο το οποίο

κτίστηκε στα πρώτα χρόνια της ιταλικής κατοχής από τον αρχιτέκτονα ΠοΓθβίΒΠο

ά Ρθϋβίο. Χρησιμοποιήθηκε εξ αρχής ως Ταχυδρομείο από τους Ιταλούς και έχει

ακόμα και σήμερα την ίδια χρήση .

Το κτίριο που σήμερα στεγάζει την Νομαρχία Δωδεκανήσου, χτίστηκε το 1927 και

τοτε στέγαζε το Διοικητήριο. Αποτελεί ένα συνδυασμό διαφορετικών

αρχιτεκτονικών στυλ, παραπέμποντας στο Παλάτι των Δόγηδων της Βενετίας.

Η Εκκλησία του Ευαγγελισμού, το Δημαρχείο, το Εθνικό Θέατρο είναι μερικά

ακόμα από τα κτίρια που διατηρούν ζωντανή την μνήμη των χρόνων της Ιταλικής

περιόδου.

Μια βόλτα στο γραφικό Μανδράκι το μικρό λιμάνι με τα αγάλματα του ελαφιού

της Ρόδου στην είσοδο του, είναι μια εμπειρία που δεν πρέπει να χάσει κανείς.

Υπουργείο Πολιτισμού23

55

Δίπλα, στη μαρίνα που φιλοξενεί τα πολυτελή σκάφη των επισκεπτών του νησιού

βρίσκονται οι τρεις γραφικοί Μύλοι και ο Φάρος του Αγίου Νικολάου. Μαγευτική

πράγματι είναι η εικόνα που αντικρίζουν όσοι προσεγγίζουν την Ρόδο με σκάφος

η με ένα από τα πολλά πολυτελή κρουαζιερόπλοια που καθημερινά

προσεγγίζουν το λιμάνι της όλη την διάρκεια του χρόνου.

Ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της Ρόδου είναι φανερός και στο κέντρο της

Πόλης, καθώς απέναντι από το κτίριο της Νομαρχίας βρίσκεται το Τζαμί του

Murat Reis, με τον κομψό μιναρέ. Στην Πλατεία γύρω από το τζαμί βρίσκονται τα

ερείπια αρχαίων τειχών καθώς και οι τεράστιες πέτρινες μπάλες από καταπέλτες

με το βάρος τους χαραγμένο επάνω.

Οι επισκέπτες μπορούν επίσης να απολαύσουν τον ήλιο και την γαλάζια

θάλασσα στην κοσμοπολίτικη παραλία του Ελλη, στη νότια πλευρά της Πόλης.

Είναι μια από τις μεγαλύτερες σε έκταση παραλίες, άριστα οργανωμένη με

ομπρέλες, καντίνες, θαλάσσια σπορ και με μια εξέδρα για βουτιές γνωστή ως

“Τραμπολινο”. Κατά μήκος της παραλίας βρίσκονται πολλά σύγχρονα ξενοδοχεία

καθώς και το ιστορικό ξενοδοχείο των Ρόδων, το οποίο σήμερα άριστα

ανακαινισμένο στεγάζει ένα μικρό υπερπολυτελές ξενοδοχείο και το Καζίνο.

Επιβάλετε επίσης και μια επίσκεψη στο Ενυδρείο της Ρόδου, στο νοτιότερο άκρο

της Πόλης λίγα βήματα από το κέντρο. Ο υδροβιολογικός σταθμός της Ρόδου

είναι ένα από τα σημαντικότερα κέντρα θαλασσίων ερευνών στην Ελλάδα και

στεγάζεται σε ένα ιστορικό κτίριο που χρονολογείται από το 1935. Το αρχικό

κτίριο είναι ένα μίγμα στοιχειών τοπικής και Art Deco αρχιτεκτονικής, σε

συνδυασμό με ναυτικά χαρακτηριστικά. Στο υπόγειο Ενυδρείο ο επισκέπτης έχει

την ευκαιρία να δει τα χαρακτηριστικότερα θαλάσσια είδη του Αιγαίου. Το

Ενυδρείο διατηρεί τον αυθεντικό αρχικό του διάκοσμο με τα πορώδη βράχια, τα

κογχύλια, το βοτσαλωτό δάπεδο και τον χαμηλό φωτισμό, στοιχεία που

δημιουργούν την αίσθηση μιας θαλάσσιας υπόγειας σπηλιάς. Στην άλλη πλευρά

της Πόλης το Πάρκο του Ροδινιού είναι ένας Παράδεισος με τρεχούμενα νερά,

ρυάκια και μονοπάτια ανάμεσα σε πικροδάφνες, ιβίσκους, πεύκα και κυπαρίσσια.

Το Ροδινι έχει την φήμη ότι υπήρξε η έδρα της φημισμένης ρητορικής σχολής της

Ρόδου, στην οποία σπούδασαν προσωπικότητες της Αρχαίας Ελλάδας και της

Αρχαίας Ρώμης, όπως ο Πομπήιος, ο Ιούλιος Καίσαρας, ο Κικερωνας, ο Κάσιος,

ο Κάτων ο νεότερος, ο Μάρκος Αντώνιος και άλλοι. Στο πάρκο βρίσκεται και μια

56

αρχαία νεκρόπολη η οποία χρονολογείται τον 3ο π. Χ. αιώνα, με τάφους σε

Δωρικό ρυθμό, σκαλισμένους στο βράχο, καθώς και ο τάφος του Πτολεμαίου.

Στον λόφο του Αγίου Στεφάνου, γνωστού και ως Monte Smith, από τον Άγγλο

Λοχαγό Smith που κατέγραφε τις κινήσεις των Γαλλικών πλοίων στον πορθμό,

την εποχή του Ναπολέοντα, βρίσκεται η Ακρόπολης της Αρχαίας Ρόδου. Αυτός ο

μνημειακός χώρος αποτελούσε ένα από τα πιο σπουδαία κέντρα εκπαίδευσης

και αναψυχής της εποχής εκείνης. Στην κορυφή του λόφου βρίσκονται τα ερείπια

του Ελληνιστικού Ναού του θεού Απόλλωνα, με τις εντυπωσιακές κολώνες του.

Κάτω από τον Ναό βρίσκεται το Αρχαίο Στάδιο της Ρόδου το οποίο χρονολογείται

από τον 3ο πχ αιώνα, την περίοδο των Ελληνιστικών Χρόνων. Στο στάδιο

ελάμβαναν χώρα κάθε χρόνο οι Αθλητικοί Αγώνες των Αλιίων, οι οποίοι

αποτελούσαν μέρος μιας σειράς εκδηλώσεων των Αρχαίων Ροδίων προς τιμή

του θεού Ήλιου. Δίπλα στο στάδιο κάποτε βρίσκονταν το ένα από τα δυο γνωστά

Γυμνάσια της Αρχαίας Ρόδου, όπου διδάσκονταν φιλοσοφία, γραμματική,

ρητορεία και μουσική.

3.5.ΤΟ ΜΟΥΣΕΊΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΤΕΧΝΗΣ

Το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης περιλαμβάνει εκτεταμένες συλλογές

ζωγραφικής και χαρακτικής, καθώς και πολλά γλυπτά, σχέδια και ντοκουμέντα.

Οι ενότητες ζωγραφικής και χαρακτικής εκπροσωπούν πλήρως την ελληνική

τέχνη του 20ού αιώνα και τους διακεκριμένους καλλιτέχνες της, συχνά μάλιστα με

έργα που ανήκουν στα σπουδαιότερα της συνολικής προσφοράς τους και τα

οποία έχουν επιλεγεί έτσι ώστε στο σύνολό τους να αφηγούνται εύγλωττα την

ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Η κεντρική ιδέα που διατρέχει τη

σύσταση των συλλογών είναι να εξιστορηθεί η Ελλάδα όπως ζει στα μάτια και

στις ψυχές των εικαστικών καλλιτεχνών της, του εικοστού αιώνα. Το Μουσείο

Νεοελληνικής Τέχνης εκφράζει την άποψη μιας Ελλάδας που πιστεύει στην

ιδιαίτερη φυσιογνωμία της και ταυτόχρονα στον παγκόσμιο χαρακτήρα της.

Τρία κτίρια συνθέτουν το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης της Ρόδου Πινακοθήκη

το ιστορικό κτήριο, που βρίσκεται στην είσοδο της Μεσαιωνικής Πόλης στην

Πλατεία Σύμης στεγάζει την συλλογή των χαρακτικών και μέρος από την μόνιμη

57

συλλογή γλυπτικής του Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης. Στο χώρο αυτό, γνωστό

στο κοινό της Ρόδου ως Πινακοθήκη, φιλοξενούνται πολλές περιοδικές εκθέσεις

γνωστών Ελλήνων καλλιτεχνών.

Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης

Από το 2000 το Μουσείο χρησιμοποιεί ως εκθεσιακό του χώρο και το κτήριο του

Παλιού Συσσιτίου, στην οδό Σωκράτους, στον πιο κεντρικό δρόμο της

Μεσαιωνικής Πόλης. Εκεί φιλοξενείται η συλλογή με τους χάρτες και τα χαρακτικά

της Ρόδου και των νησιών της Δωδεκανήσου, δωρεά της κας Zoe York. Το

Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης κατά περιόδους διοργανώνει εκθέσεις έργων νέων

καλλιτεχνών

Νέα Πινακοθήκη

το 2002, ολοκληρωθήκαν οι απαραίτητες εργασίες μετατροπής του πολυώροφου

οικοδομήματος, δωρεά των Ιωάννη και Πάολας Νεστορίδη, ώστε αυτό να

αποτελεί πλέον το νέο απόκτημα του Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης. Από τότε η

μόνιμη συλλογή πινάκων και γλυπτών του Μουσείου στεγάζεται εκεί. Το κτίριο

βρίσκετε στην γραφική 'Πλατεία με τις 100 Χουρμαδιές', δίπλα από το ιστορικό

ξενοδοχείο των Ρόδων. Διαθέτει επίσης ένα μικρό ανοιχτό αμφιθέατρο καθώς και

αίθουσα διαλέξεων.

3.6. Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Η Ρόδος έχει μεγάλη και μακραίωνη ιστορία στον αθλητισμό. Από την πρώτη

ακόμη Ολυμπιάδα της αρχαιότητας πολλοί ήταν οι Ρόδιοι Αθλητές που

διακριθήκαν. Ανάμεσα τους ο Διαγόρας, ο ξακουστός Ολυμπιονίκης και πολλά

μέλη της οικογένειας του όπως και ο Λεωνίδας ο Ρόδιος, που αποδεικνύουν την

σπουδαιότητα του Αθλητισμού στην Ρόδο. Αδιάψευστος μάρτυρας της αθλητικής

μας παράδοσης είναι το Αρχαίο Στάδιο που δεσπόζει στο χώρο της Ακρόπολης

της Ρόδου, στη βάση του ναού του Απόλλωνα και χρονολογείται από τον 3ο πχ

58

αιώνα. Εκεί ετελούντο οι αγώνες με την επωνυμία Αλίϊα, αφιερωμένοι στο θεό

Ήλιο, προστάτη της Ρόδου, που στη Δωρική διάλεκτο σήμαινε Ήλιος.

Στη σύγχρονη Ρόδο η αθλητική δραστηριότητα, με την λειτουργία

συλλόγων/σωματείων, καταγράφεται από το 1903 με το σωματείο Πεισήροδος

και το 1905 με τον Διαγόρα, το δραστήριο σωματείο που υφίσταται μέχρι σήμερα.

Ο Δημοτικός Οργανισμός Νεολαίας και Άθλησης στηρίζει συστηματικά την δράση

των αθλητικών σωματείων του νησιού. Τα πιο δημοφιλή και ανεπτυγμένα

αθλήματα είναι το Ποδόσφαιρο, η Ποδηλασία, το Τένις, η Ιστιοπλοΐα, η

Κωπηλασία, η Σκοποβολή κ.α. Οι πρώτες αθλητικές εγκαταστάσεις οι οποίες

δημιουργήθηκαν στα χρόνια της ιταλικής κατοχής, σήμερα έχουν βελτιωθεί και

αναβαθμιστεί, ενώ έχουν προστεθεί και συνεχίζουν να κτίζονται νέες σύγχρονες

εγκαταστάσεις .

Ο Ροδιακός Αθλητισμός γνώρισε και γνωρίζει μεγάλες δόξες και συγκινήσεις,

καμαρώνει τα παιδιά του στα στάδια, στα γήπεδα, στις πίστες, σε εθνικό και

διεθνές επίπεδο, να ανεβαίνουν στα σκαλοπάτια του βάθρου να στεφανώνονται

νικητές, να καταρρίπτουν ρεκόρ, αναπτύσσονται αρκετά αθλήματα τα

περισσότερα από αυτά σε υψηλό επίπεδο.

Από το 1997 το νησί της Ρόδου έγινε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Αγώνων

Νήσων - International Island Games Association η οποία αποτελείται από 25

νησιά από όλο τον κόσμο. Η ένωση διοργανώνει κάθε δυο χρόνια, σε ένα από τα

νησιά μέλη της τους Αγώνες Νήσων, όπου οι αθλητές διαγωνίζονται σε 14 από

τα επίσημα 18 αθλήματα των Αγώνων. Τον Ιούλιο 2007 η Ρόδος φιλοξένησε τους

12ους Αγώνες Νήσων με την συμμετοχή 3.500 αθλητών, οι οποίοι αγωνιστήκαν

σε 14 αθλήματα, στις 38 αθλητικές εγκαταστάσεις σε όλο το νησί.

Η διοργάνωση των Αγώνων Νήσων στην Ρόδο, συνέβαλε τα μέγιστα στην

δημιουργία νέων αθλητικών εγκαταστάσεων και στην αναβάθμιση των

υπαρχόντων, στην απόκτηση σύγχρονου αθλητικού εξοπλισμού αλλά και στην

ανάπτυξη σημαντικής τεχνογνωσίας στην διοργάνωση μεγάλων διεθνών

αθλητικών γεγονότων. Σαν αποτέλεσμα η απόδοση των Ροδίων αθλητών

βελτιώθηκε σημαντικά καθώς έχουν πλέον την δυνατότητα να προπονούνται σε

πολύ καλύτερες εγκαταστάσεις με σύγχρονο εξοπλισμό.

Επιπλέον η Ρόδος έχει σήμερα την υποδομή και την τεχνογνωσία να φιλοξενήσει

και να υποστηρίξει μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις, αλλά και την προετοιμασία /

59

προπόνηση ομάδων και μεμονωμένων αθλητών κάθε κατηγορίας σε πολλά

αθλήματα. Υπάρχει σύγχρονος Στίβος 400 μ 8 διαδρόμων, κλειστά γυμναστήρια

με ξύλινο δάπεδο, γήπεδα Τένις με δάπεδο green set, εγκατάσταση τοξοβολίας

με σύγχρονο εξοπλισμό. συμπεριλαμβανόμενου και χρονομέτρου τοξοβολίας,

γήπεδα ποδοσφαίρου με φυσικό η πλαστικό τάπητα, εξοπλισμός επιτραπέζιας

αντισφαίρισης , σύγχρονο σκοπευτήριο Αεροβόλων κ.α. Η Ρόδος διαθέτει τις

εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό για Στίβο, Μπάσκετ, Βόλεϊ, Μπιτς Βόλεϊ,

Ποδόσφαιρο, Κολύμβηση, Ιστιοπλοΐα, Ιστιοσανίδα, Τρίαθλο, Ποδηλασία, Τένις,

Επιτραπέζια Αντισφαίριση, Τοξοβολία, Τζούντο και Σκοποβολή, καθώς και την

τεχνογνωσία στην διοργάνωση μεγάλων εκδηλώσεων.

3.7.ΡΟΔΙΑΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

Η Ροδίτικη Κουζίνα

Στη Ρόδο οι λάτρεις της γεύσης ανακαλύπτουν τις τοπικές νοστιμιές αλλά και

γεύσεις υψηλής γαστρονομίας στις διάφορες ταβέρνες κι εστιατόρια του νησιού,

μερικά από τα οποία έχουν τύχει παγκόσμιας αναγνώρισης και αναφέρονται σε

διεθνείς οδηγούς.

Σε αυτό το σταυροδρόμι των Πολιτισμών, η τοπική κουζίνα δανείστηκε στοιχεία

από τις τρεις γειτονικές μας ηπείρους, την Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη,

όμως παρά τις επιρροές, η Ροδίτικη κουζίνα δεν έχασε το στίγμα της, είναι μια

κουζίνα Μεσογειακή. Τα στοιχεία αυτά αφομοιωθήκαν με δημιουργικό τρόπο

δίνοντας στην Ροδίτικη κουζίνα τον ιδιαίτερο τοπικό της χαρακτήρα.

Παραδοσιακά το Ροδίτικο Τραπέζι ήταν πάντα πλούσιο σε ποικιλία γεύσεων και

αυτή η παράδοση συνεχίζεται και σήμερα. Λάτρεις των καλών γεύσεων από όλο

τον κόσμο έχουν τους λόγους τους να επισκέπτονται τη Ρόδο, καθώς έχουν την

ευκαιρία να απολαύσουν τοπικές σπεσιαλιτέ που συνδυάζουν με θαυμαστό

τρόπο την παράδοση με τις σύγχρονες τάσεις στην γαστρονομία. Αξέχαστες

λεπτές γεύσεις, φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, δροσερές σαλάτες, γευστικά πιάτα

με βάση το κρέας, και μια μεγάλη ποικιλία από γλυκά και επιδόρπια φτιαγμένα

60

από δημητριακά, ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς, φρούτα, μέλι και μυρωδικά,

συνθέτουν την μοναδική Ροδίτικη κουζίνα.

Τα Ροδίτικα κρασιά

Τα γευστικά πιάτα της Ροδίτικης κουζίνας, βρίσκουν την ιδανική συντροφιά στα

εξίσου απολαυστικά κρασιά των τοπικών οινοποιείων, τα οποία συνεχίζοντας μια

παράδοση που κρατά από την αρχαιότητα, παράγουν εξαιρετικά κρασιά τα οποία

έχουν βραβευθεί επανειλημμένα σε διεθνείς εκθέσεις.

Ο ήλιος, το ήπιο κλίμα και οι σύγχρονες τεχνικές των τοπικών οινοπαραγωγών,

όλα συμβάλουν στην εξαιρετική ποιότητα των Ροδίτικων κρασιών. Σήμερα οι

παλιές ποικιλίες έχουν ανανεωθεί και βελτιωθεί, ενώ προστεθήκαν και νέες. Έτσι

ξεκινώντας - από το φημισμένο από την αρχαιότητα Λευκό Μοσχάτο, το Αθήρι

και την Μανδηλαριά - που στη Ρόδο λέγεται Αμοργιανό, περνάμε στο Μοσχάτο

Trani, το Ασύρτικο και πρόσφατα στο Cabernet Sauvignon και το Grenache

Rouge.

Οι σύγχρονες τεχνικές οινοποίησης και οι νέες ποικιλίες βελτιώσαν τα Ροδίτικα

κρασιά όμως δεν άλλαξαν την ξεχωριστή και ισορροπημένη γεύση τους,

αποτέλεσμα πολλών χρόνων εξέλιξης. Μια γουλιά αρκεί για να μας πείσει ότι ο

θεός Ήλιος έκανε και πάλι το θαύμα του.

Διασκέδαση

Πέρα από το να γνωρίσουν τον Πολιτισμό, τις παραλίες με τα κρυστάλλινα νερά

και την Ροδίτικη γαστρονομία, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν

και την ζωντανή, κοσμοπολίτικη πλευρά της Ρόδου. Η Ρόδος έχει μια πρόταση

διασκέδασης για όλους για κάθε ηλικία και γούστο. Όποιο και αν είναι το στυλ

διασκέδασης που προτιμούν - από ένα lounge bar έως ένα disco club, ένα

μοντέρνο καφέ, ένα σύγχρονο κινηματογράφο ή ένα glamorous casino - σίγουρα

θα βρουν στην Ρόδο αυτό που τους ταιριάζει και σίγουρα θα αισθανθούν παντού

καλοδεχούμενοι!

Αγορές

Μια επίσκεψη στην Ρόδο, μπορεί άριστα να συνδυαστεί με συμφέρουσες αγορές

καθώς η Ρόδος διαθέτει πληθώρα καταστημάτων με τοπικά προϊόντα αλλά και

επώνυμα ευρωπαϊκά σε εξαιρετικές τιμές. Με πάνω από 6000 καταστήματα στην61

Μεσαιωνική και στην Νέα Πόλη, είναι ίσως το μόνο μέρος στον κόσμο, αυτού του

μεγέθους, με τόση ποικιλία και τόσο μεγάλη γκάμα αγορών, που μπορούν να

ικανοποιήσουν σχεδόν κάθε ανάγκη και κάθε γούστο. Τα τοπικά προϊόντα της

Ρόδου παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς οι κάτοικοι της Ρόδου έχουν

μεγάλη παράδοση στην κατασκευή κοσμημάτων, την κεραμική, καθώς και στην

παραγωγή κρασιού, ούζου, λαδιού και μελιού. Στα εκατοντάδες μαγαζιά στην

Μεσαιωνική Πόλη, οι επισκέπτες μπορούν να βρουν τα περίφημα Ροδίτικα

Κεραμικά (πιάτα, καράφες, κούπες κ.α.) περίτεχνα διακοσμημένα.

3.8. ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Η μέση διάρκεια παραμονής για την Ρόδο, στα ξενοδοχεία είναι 9.7 ημέρες και η

μέση πληρότητα των τουριστικών καταλυμάτων ήταν πολύ υψηλή αγγίζοντας το

76%. Η Ρόδος κατά βάση στηρίζεται στον μαζικό οργανωμένο τουρισμό. Ένα

ποσοστό 85,2% του τοπικού τουρισμού είναι αλλοδαποί μαζικοί τουρίστες που

αγοράζουν έτοιμα πακέτα από μεγάλους Tour Operators του εξωτερικού (ΑΝ.

ME. 2005; ΕΟΤ, 2005; Πάχος, 2005).

Η αύξηση του αριθμού κλινών υποδηλώνει την αναπτυξιακή ώθηση, που

προκάλεσε η αύξηση της τουριστικής ζήτησης. Η αύξηση όμως αυτή σημείωσε

μια κάμψη προς το τέλος της δεκαετίας του '80. Η μείωση αυτή παρατηρείται από

το έτος 1985 και είναι περίπου της τάξεως του 10%. Παρόλα αυτά την περίοδο

1990 - 1997 ο αριθμός των κλινών στα ξενοδοχεία αυξήθηκε από 45.059 σε

65.500, δηλαδή σημείωσε αύξηση της τάξεως του 6,5%

(Καραμέρης 2001). Η χωρική κατανομή αυτού του δυναμικού είναι σε μεγάλο

βαθμό,συγκεντρωμένη στην πόλη της Ρόδου και τις γειτονικές της περιοχές, σε

μια παραλιακή ζώνη σε απόσταση 10 -15χλμ. από το κέντρο της πόλης (ΑΝ^Ε.,

2005).

Τα ξενοδοχεία βρίσκονται, ως επί το πλείστον, στη βόρεια και ανατολική ακτή του

νησιού.Το 2006 η συνολική δυναμικότητα της νήσου Ρόδου υπολογίζεται 80.500

κλίνες, εκ των οποίων 16.500 (19%) σε ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια και

περίπου 64.000 (81%) σε ξενοδοχεία διαφόρων κατηγοριών.

Από αυτό το δυναμικό, στην πόλη της Ρόδου υπάρχουν περίπου 19.000 κλίνες,

ποσοστό 24% επί του συνόλου, ενώ στο βόρειο τρίγωνο (Ρόδος,Καλυθιές,

62

Φαληράκι, Ιαλυσός, Κοσκινού) υπάρχουν περίπου 70.000 κλίνες, ποσοστό 85%

επί του συνόλου (ΑΝ.ME., 2005).

3.9. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Σχετικά με την τουριστική κίνηση στη Ρόδο τα παρακάτω σημεία δημιουργούν

προβληματισμό:

I. Η μαζικοποίηση του τουρισμού, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των

εκατομμυρίων τουριστών που τα τελευταία χρόνια κατακλύζουν τις ακτές τις

Μεσογείου ανήκει στον οργανωμένο μαζικό τουρισμό διακοπών. Αν και σημείωσε

μέση ετήσια αύξηση 4,6% τη δεκαετία του ’80, έναντι 20% της δεκαετίας του ’50,

εξακολουθεί να αποτελεί την κυρίαρχη μορφή των Μεσογειακών προορισμών,

ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και η Ρόδος.

- Υπερσυγκέντρωση τουριστών και ντόπιων στο βόρειο τρίγωνο του νησιού

(Λογοθέτης,2004).

II. Η ένταση των περιβαλλοντικών προβλημάτων ως αποτέλεσμα της

υπερμεγέθυνσης της τουριστικής προσφοράς και των δραστηριοτήτων της

μαζικής ζήτησης που απειλεί με υποβάθμιση πολλές περιοχές του νησιού -

Μιάσπαρτη δόμηση παράλληλα με την ακτή, ιδίως στην πόλη, Φαληράκι,

Κολύμπια, Λίνδος. Εξάλλου, όπως είναι γνωστό η δημιουργία μεγάλων

ξενοδοχειακών συγκροτημάτων προκαλεί μια υποβάθμιση του περιβάλλοντος

εξαιτίας της κακής ενσωμάτωσης των ογκωδών και μοντέρνων κατασκευών στο

φυσικό περιβάλλον και σε χώρους παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, καθώς επίσης

της ρύπανσης που προκαλείται στη θάλασσα από τη ρίψη υγρών αποβλήτων,

λόγω της απουσίας εγκαταστάσεων βιολογικού καθαρισμού. Παράδειγμα η

ύπαρξη μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων γύρω από το παραδοσιακό χωριό

«Λίνδος» που αλλοιώνουν τον φυσικό χώρο και ρυπαίνουν τον εκεί θαλάσσιο

χώρο, ρίχνοντας υγρά απόβλητα πίσω από το χωριό(Βαρβαρέσος, 2000).

III. Η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου με όλες τις δυσμενείς συνέπειες στην

απασχόληση και στην αποδοτικότητα των τουριστικών επιχειρήσεων (Λογοθέτης,

1997).

63

Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το πρόβλημα της εποχικότητας, καθώς τα τελευταία

χρόνια το ξενοδοχειακό δυναμικό απασχολεί σε ετήσια βάση μόλις το 50% της

παραγωγικής του δυναμικότητας (πηγή: Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου).

Από μελέτη του Μρος Αναστάσιου Τσίτουρα που εκδόθηκε από το Ινστιτούτο

Τουριστικών Ερευνών & Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) με θέμα «Η εποχικότητα του

τουρισμού στην Ελλάδα και τις ανταγωνίστριες χώρες», προέκυψε μεταξύ άλλων

και το εξής : «Η εποχικότητα των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στην Ελλάδα

σε δωδεκάμηνη βάση έχει αυξηθεί κατά 13,1% στην περίοδο 1975-1996, των δε

διανυκτερεύσεων κατά 16,2%. Αν δεν υπάρξει αλλαγή της τουριστικής πολιτικής,

τότε η δωδεκάμηνη εποχικότητα θα συνεχίσει να αυξάνεται, έστω και με

επιβραδυνόμενο ρυθμό. Σε σύγκριση με τις ανταγωνίστριες χώρες (Ισπανία,

Πορτογαλία, Ιταλία, Γαλλία και Τουρκία), η Ελλάδα παρουσιάζει κατά το 1995

υψηλότερη εποχικότητα των αφίξεων και διανυκτερεύσεων από το μέσο όρο των

χωρών αυτών» (Τουριστική Αγορά, 1998).

Στη Ρόδο τα τελευταία χρόνια ένα ποσοστό του αλλοδαπού τουρισμού που

σταθερά ξεπερνά το 50%, συγκεντρώνεται στο τρίμηνο της τουριστικής αιχμής,

δηλαδή Ιούλιο μέχρι και Σεπτέμβριο. Υπάρχει μάλιστα και παράλληλη μείωση του

μέσου όρου ημερών διαμονής αφού το 2001 ήταν 8,3 διανυκτερεύσεις για τα

ξενοδοχεία της Ρόδου, ενώ το 1991 ήταν 9,7 και το 1981 ήταν 9,9

διανυκτερεύσεις. Αυτή η τάση συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια από τους

Ευρωπαίους τουρίστες, οι οποίοι λαμβάνουν την άδειά τους όχι όπως

παλαιότερα, αλλά με λιγότερες ημέρες περισσότερες φορές το χρόνο. Αυτό είναι

πολύ ανησυχητικό διότι θα ενταθεί περισσότερο το πρόβλημα της εποχικότητας

και συνεπώς η διάρκεια της τουριστικής σαιζόν συνεχώς θα συρρικνώνεται. Είναι

χαρακτηριστικό ότι το 1975 πραγματοποιήθηκε κατά το τετράμηνο Ιουνίου -

Σεπτεμβρίου το 61,3% όλων των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία της Ρόδου.

Το 1984 το ποσοστό αυξήθηκε στο 64,7%, το 1993 στο 68,9%, ενώ συνεχίζει να

αυξάνεται το ποσοστό το 2000 στο 71,4% και την επόμενη τριετία να ανέλθει στο

72,6% (Λογοθέτης, 2004).

64

3.10.Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΡΟΔΙΑΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

O τουρισμός της Ρόδου αναπτύχθηκε με ραγδαίους ρυθμούς τη δεκαετία του

1990 φθάνοντας από 8,1 εκατ. διανυκτερεύσεις το 1990 σε 10,8 εκατ. το 1999

(Σχήμα 1). Όταν όμως άλλαξε η πολιτική των tour operators, η πτωτική πορεία

της τουριστικής κίνησης, ήταν γεγονός. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν οι

διανυκτερεύσεις σε 8,6 εκατ. το 2003 24

Σχήμα 1: Σύνολο διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχειακά καταλύματα της

Ρόδου την περίοδο 1952-2003

Πηγές: ΕΣΥΕ / EOT, ΕΞΡ, Λογοθέτης 1992

H μεγάλη πτώση στα τουριστικά μεγέθη ξεκίνησε ουσιαστικά το 2001 ως

συνάρτηση τεσσάρων παραγόντων:

• Οικονομική ύφεση στις ευρωπαϊκές αγορές που προκάλεσε μείωση της

ζήτησης.

• Απώλεια μεριδίου αγοράς της Ελλάδας προς τις χώρες εκτός Ευρωζώνης

λόγω μη ανταγωνιστικών τιμών.

24 Κούτουλας Δ., 2005, Η πορεία του τουρισμού της Ρόδου, ανακτημένο από:

http://www.traveldailvnews.gr/makeof.asp7central id=892&permanent id=40

65

• Απουσία από τη «νέα τουριστική αγορά» που γεννήθηκε χάρη στο Ιπίβηθί

και τις αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους.

• Αδυναμία ικανοποίησης της διαρκώς αυξανόμενης αγοράς για ταξίδια

ειδικών ενδιαφερόντων και ειδικών απαιτήσεων λόγω της

'μονοκαλλιέργειας' τυποποιημένων διακοπών ηλίου και θάλασσας που

κυριαρχεί στη Ρόδο.

Η εποχικότητα επίσης του ροδιακού τουρισμού διαρκώς επιδεινώνεται,

αντί να επιμηκύνεται η διάρκεια της σεζόν (βλ. Σχήμα 2). Είναι

χαρακτηριστικό ότι το 1975 πραγματοποιήθηκε κατά το τετράμηνο Ιουνίου

- Σεπτεμβρίου το 61,3% όλων των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία της

Ρόδου. Το 1984 το σχετικό ποσοστό αυξήθηκε στο 64,7%, το 1993 στο

68,9%, για να φτάσει το 2000 στο 71,4% και στο 72,6% το 2003. Αυτή η

εξέλιξη δείχνει την παντελή αδυναμία των τουριστικών φορέων της Ρόδου,

αλλά και του Ε.Ο.Τ. να παρέμβουν στις εξελίξεις και να προωθήσουν έναν

διακηρυγμένο και κοινό στόχο. Αντιθέτως, η εποχικότητα σε όλους τους

εκτός Ελλάδας μεσογειακούς προορισμούς, όπως λ.χ. την Τουρκία και την

Ισπανία, είναι πολύ πιο περιορισμένη, γεγονός που δείχνει ότι με τα

κατάλληλα μέτρα μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα 25

25Κούτουλας Δ., 2005, Η πορεία του τουρισμού της Ροδου, ανακτημένο απο:

http://www.traveldailvnews.gr/makeof.asp7central ίδ=892&ρθΓη3Πθπί ίδ=40

66

Σχήμα 2: Ποσοστιαία κατανομή των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία της

Ρόδου κατά μήνα για τα έτη 1975, 1984, 1993, 2000 και 2003

Πηγές: ΕΣΥΕ / EOT, ΕΞΡ

Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι η έλλειψη

στρατηγικής ανάλυσης και σχεδιασμού για τον τουρισμό της Ρόδου εμπόδισε

τους τουριστικούς φορείς να αντιληφθούν εγκαίρως τις ανακατατάξεις στις χώρες

προέλευσης των τουριστών και να επικεντρώσουν τις ενέργειες προβολής σε

εκείνες τις αγορές που έχουν προοπτικές ανάπτυξης. Αντί για αυτό, δαπανώνται

κονδύλια προβολής σε αγορές που βρίσκονται σε σταθερή πτωτική πορεία εδώ

και χρόνια.

Ουσιαστικά έχει παραχωρηθεί η πρωτοβουλία στους tour operators για να

αναπτύξουν - και εν τέλει να ελέγξουν - εκείνοι κάποιες νέες αγορές, οι δε

επιχειρήσεις και φορείς της Ρόδου τρέχουν πίσω από τις εξελίξεις όταν οι tour

operators στρέφουν σε άλλους προορισμούς την πελατεία των παραδοσιακών

αγορών 26

26 Κούτουλας Δ., 2005, Η πορεία του τουρισμού της Ρόδου, ανακτημένο από:

http://www.traveldailvnews.gr/makeof.asp7central id=892&permanent id=40

67

3.11 .ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΡΟΔΙΑΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Διάφορες τεχνικές μπορούν να εφαρμοστούν προκειμένου ο ροδιακός τουρισμός

να εισέλθει και πάλι στην αρχική φάση της ανάπτυξής του. Μπορούν δηλαδή να

επιλεχθούν κατάλληλοι τύποι τουριστικών αξιοθεάτων, που θα προσελκύουν

επισκέπτες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους ανά τον χρόνο και ιδιαίτερα κατά

τη χαμηλή περίοδο. Οι τουριστικές περιοχές μπορούν να αναπτύξουν κάποιες

δραστηριότητες, τη χαμηλή περίοδο, όπως φεστιβάλ, ειδικά γεγονότα, όπως

ποδηλατικός γύρος της Ρόδου που καταργήθηκε, συνέδρια και ειδικούς τύπους

ψυχαγωγικών εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων όπως διοργάνωση αθλητικών

γεγονότων (διεθνείς αγώνες Beach Volley, που διοργανώνονταν στη Ρόδο και

απαξιώθηκαν μετά την ολυμπιάδα της Αθήνας το 2004).

Για την μεγαλύτερη προσέλκυση επίσης των τουριστών μπορούν να

χρησιμοποιηθούν τεχνικές μάρκετινγκ και τιμολόγησης. Μπορούν δηλαδή να

προσφερθούν χαμηλότερες τιμές στα αεροπορικά εισιτήρια, γεγονός που θα

προσελκύσει περισσότερους τουρίστες. Επίσης λόγω της έλλειψης πλοίων

μπορούν με την κοινοπραξία των Δωδεκανήσων να αγοραστούν περισσότερα

πλοία γεγονός που θα αυξήσει το ποσοστό των τουριστών στο νησί.

Είναι επίσης κοινή πρακτική για τα παραθαλάσσια θέρετρα, να αναπτύσσουν

τουρισμό κατά τη χαμηλή περίοδο. Με κατάλληλες τεχνικές μάρκετινγκ, οι οποίες

θα αναφέρονται κυρίως στους ηλικιωμένους, δεδομένου ότι αυτή η κατηγορία

ανθρώπων έχει τη δυνατότητα να ταξιδεύει οποτεδήποτε, μπορούν να αυξήσουν

τον τουρισμό, περιορίζοντας και τις τιμές στα τουριστικά καταλύματα. Βέβαια

στον τομέα αυτό πρέπει να τονιστεί ότι πολλά μεγάλα ξενοδοχεία της Ρόδου,

λόγω παλαιότητας έχουν αλλάξει χρήση, έχουν μετατραπεί δηλαδή σε μαγαζιά ή

σε καφέ μπαρ. Λύση στο θέμα αυτό αποτελεί μόνο η ανακατασκευή τους σε

ξενοδοχεία πάλι, μοντέρνα όμως και σύγχρονα εξοπλισμένα διατηρώντας πάντα

το παραδοσιακό ροδιακό στυλ της πόλης του νησιού.

Λύση επίσης στην ανάπτυξη του τουρισμού μπορεί να δώσει η ανάπτυξη

εναλλακτικών μορφών τουρισμού στο νησί. Η Ρόδος ευνοεί την ανάπτυξη του

πολιτιστικού τουρισμού, δεδομένου ότι έχει μία πολύ πλούσια αρχιτεκτονική

παράδοση που αποτελείται από ένα αμάγαλμα Μεσαιωνικών, Ενετικών,

Βυζαντινών, Τούρκικων και ντόπιας αρχιτεκτονικής. Η πόλη της Ρόδου, βρίσκετε68

εντός και εκτός των τειχών ενός καλοδιατηρημένου κάστρου που χτίστηκε από

τους Ιωαννίτες Ιππότες και που αποτελεί ένα από τα τελειότερα δείγματα

μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής - είναι η μεγαλύτερη μεσαιωνική πόλη της Ευρώπης

που κατοικείται. Επίσης διαθέτει πολλά αξιοθέατα και μουσεία όπως : η

Μεσαιωνική Πόλη, τα ερείπια του Ναού της Αφροδίτης, το παλάτι του Μεγάλου

Μαγίστρου, η οδός των Ιπποτών, τα λουτρά του Σουλεϊμάν, τα τζαμιά του Ρετζέπ

Πασά, το τζαμί του Μουράτ Ρέϊς, οι βυζαντινές εκκλησίες και πολλά άλλα. Επίσης

ο θαλάσσιος τουρισμός ενδείκνυται στη Ρόδο εφόσον υπάρχουν δυνατότητες για

θαλάσσιες περιηγήσεις και ναυτικό αθλητισμό.

Ο εναλλακτικός τουρισμός εξελίσσεται δυναμικά γιατί ικανοποιεί πιεστικές

ψυχοβιολογικές ανάγκες του ανθρώπου της εποχής μας, με σχετικά χαμηλό

κόστος, συμβάλλοντας στη συγκράτηση του πληθυσμού στις απειλούμενες με

αποψίλωση περιοχές. Είναι επομένως μια δραστηριότητα με έντονο και

κοινωνικό περιεχόμενο, γεγονός που δεν πρέπει να ξεχνιέται σ’ όλες τις

διαδικασίες των πολιτικών μας επιλογών. Η τάση, του σύγχρονου ανθρώπου για

πιο «ήπιες» μορφές τουρισμού, το οικολογικό κίνημα και γενικά οι προσπάθειες

σε παγκόσμια κλίμακα, για καλύτερη ποιότητα ζωής, ευνοούν την ανάπτυξη των

εναλλακτικών μορφών τουρισμού που φέρνει τον άνθρωπο κοντά στη φύση και

τον ισορροπεί. Γι’ αυτό κι όλες οι αναπτυγμένες χώρες σήμερα χρησιμοποιούν

στα πλαίσια της οικονομικής και κοινωνικής τους στρατηγικής και τον εναλλακτικό

τουρισμό σαν μηχανισμό «κοινωνικών προσφορών» υπέρ των καταναλωτών

τουριστών και «οικονομικών κινήτρων» υπέρ της αγροτικής οικονομίας για τη

συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού στις ορεινές και νησιώτικες περιοχές

Στο νησί της Ρόδου ο εναλλακτικός τουρισμός είναι δραστηριότητα, που πρέπει

να αναπτυχθεί στα περιθώρια του γενικού τουρισμού, από τον οποίο και

εξαρτάται στην πρώτη τουλάχιστον φάση της ανάπτυξής του.

Τέλος οι υπεύθυνοι του ροδιακού τουρισμού μπορούν να τον αυξήσουν

στοχεύοντας και σε άλλους τομείς, εκτός τουρισμού όπως είναι ο τομέας της

εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα το πανεπιστήμιο Αιγαίου προτείνει να ιδρυθεί

ξεχωριστό αρχαιολογικό τμήμα, το οποίο τώρα εντάσσεται στο τμήμα

Σφακιανακης, Μ., 2000, «Εναλλακτικές μορφές τουρισμού», Έλλην27

69

Μεσογειακών Σπουδών. Μια τέτοια κίνηση θα είχε ως συνέπεια 650 φοιτητές να

κατοικούν στη Ρόδο για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια. Ανάλογη κίνηση με αυτήν

θα είναι η δημιουργία νέων σχολών στο νησί με άμεση όμως επαγγελματική

αποκατάσταση.

70

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

Έρευνα καλείται η συστηματική διαδικασία κριτικής διερεύνησης συγκεκριμένων

υποθέσεων αναφορικά με ενδεχόμενες σχέσεις μεταξύ φαινομένων.

Η επιστημονική έρευνα χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω γνωρίσματα (Bryman &

Βθίί, 2007):

- Συστηματική μελέτη φαινομένων.

- Ανακάλυψη νέας γνώσης.

- Εφαρμογή ειδικών οργάνων συλλογής δεδομένων.

- Αντικειμενική ανάλυση.

- Ανακάλυψη γενικών αρχών και διατύπωση θεωριών

4.1.ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

Οι ερευνητικοί στόχοι της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι οι ακόλουθοι:

• Διερεύνηση της τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα και τη Ρόδο βάσει

δευτερογενών πηγών.

• Διερεύνηση των οικονομικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης στη Ρόδο

και των αντίστοιχων προτάσεων για βελτίωση βάσει των απόψεων των κατοίκων

της Ρόδου.

• Διερεύνηση των κοινωνικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης στη Ρόδο

και των αντίστοιχων προτάσεων για βελτίωση βάσει των απόψεων των κατοίκων

της Ρόδου.

• Διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης στη

Ρόδο και των αντίστοιχων προτάσεων για βελτίωση βάσει των απόψεων των

κατοίκων της Ρόδου.

71

4.2.ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ

Για τη διερεύνηση των αντιλήψεων και τάσεων που επικρατούν στην τουριστική

ανάπτυξη της Ρόδου αναπτύχθηκαν τα ακόλουθα βασικά ερωτήματα:

• Ποία είναι τα χαρακτηριστικά των τουριστών που επισκέπτονται την Ρόδο;

• H επαναλαμβανόμενη πελατεία αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση για ένα

προϊόν. Ισχύει το ίδιο για το τουριστικό προϊόν της Ρόδου;

• Σε τι βαθμό (ποσοστό επί του συνόλου) ο τουριστικός προορισμός, Ρόδος

προσελκύει επαναλαμβανόμενη πελατεία;

• Βάσει των απαντήσεων των ερωτούμενων σχετικά με τα κίνητρα τους για την

επίσκεψη στην περιοχή αλλά και τα γενικότερα χαρακτηριστικά της περιοχής, η

Ρόδος είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα δυναμικό και διαρκώς διογκούμενο

κοινό επαναλαμβανόμενης πελατείας;

4.3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ

Για την ανάλυση των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα

β.Ρ.β.β 16.0.

Όλα τα στοιχεία της έρευνας κωδικοποιήθηκαν και καταχωρήθηκαν σε ένα αρχείο

δεδομένων έτσι ώστε να μπορέσουν στατιστικά να αναλυθούν και να

επεξεργαστούν. Η διαδικασία της ανάλυσης ξεκίνησε με τον καθορισμό των

μεταβλητών και την καταχώρηση όλων των πληροφοριών που αφορούσαν την

κάθε μεταβλητή. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι συχνότητες, τα ποσοστά, οι

μέσοι όροι και η τυπική απόκλιση για όλες τις μεταβλητές.

72

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

5.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα ενότητα περιλαμβάνει τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας.

Για τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας είχε προγραμματιστεί να

ερωτηθούν 500 άτομα και τελικά ανταποκρίθηκαν 397 άτομα του τοπικού

πληθυσμού στη Ρόδο. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται τα δημογραφικά

στοιχεία και στη συνέχεια παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα όλων των

ερωτήσεων του ερωτηματολογίου. Ως ανεξάρτητες μεταβλητές αποτελούν τα

δημογραφικά στοιχεία, το φύλο, η ηλικία και η εκπαίδευση των ερωτηθέντων.

Οι υπόλοιπες μεταβλητές είναι εξαρτημένες.

5.2. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η παρούσα ενότητα εξετάζει τα δημογραφικά στοιχεία του δείγματος. Στον

πίνακα 5.2 παρουσιάζεται το φύλο, η ηλικία και η εκπαίδευση των ερωτώμενων.Πίνακας 5.2: Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Ερωτηθέντων

ΚΓ %

Φ ίλ ο

Α νδρκζ 216 54,8

Γ υναίκα 1 78 45,2

Η λ ικ ία

18-3 5 235 59,6

3 6-5 0 112 28.4

5 0+ 47 1 1,9

Ε κ π ο ΐδ ευ σ η

Π ρώ το βάθ |_ιι α 36 9,1

^ ευ τερο βάθριια 1 78 45,2

Τριτοβάθμιοί 180 45,7

ΣΙ ύνολο 394 ιο ο

Σχετικά με τα δημογραφικά στοιχεία απάντησε το 99,2% των ερωτηθέντων. Το

54,8% είναι άνδρες και το 45,2% γυναίκες. Σχετικά με την ηλικία, οι περισσότεροι

73

(το 59,6%) είναι ηλικίας 18-35 ετών, ακολουθεί το 28,4% ηλικίας 36-50 ετών και

τέλος το 11,9% είναι άνω των 50 ετών. Σχετικά με την εκπαίδευση οι

περισσότεροι είναι δευτεροβάθμιας (45,2%) ή τριτοβάθμιας (45,7%)

εκπαίδευσης, ενώ το 9,1% δήλωσαν απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

5.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Για την οικονομία τέθηκαν 8 προτάσεις αναφορικά με τις οικονομικές επιπτώσεις

και τη βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο και ζητήθηκε να δηλώσουν το

βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας τους.Στον πίνακα 5.3 παρουσιάζονται τα

αποτελέσματα.

Πίνακας 5.3: Αντιλήψεις τουριστικών επιπτώσεων στην οικονομία

Αύξηση

δυνατοτήτων

επένδυσης

Βελτίωση

ποιότητας ζωής

Αυξημένες τιμές

ίω ν αγαθών

Αυξημένες

ευκαιρίες

απασχόλησης

Αυξημένες

ευκαιρίες

απασχόλησης

εποχιακά

Αντιμετώπιση της

εποχικότητας

Εκπαίδευση των

εργαζομένων στις

τουριστικές

επιχειρήσεις

Αύξηση της

τουριστικής

ζήτησης

[ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ LS122 2,3223 2,2234 2,0812 1.9442 2,7208 2,1142 2,3528

ΤΥΠΙΚΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ .96780 1,06298 1.10325 1,05979 1,07572 1,24309 1,13901 1,06286

ΦΥΛΟ

Άνδρας L7917 2,2454 2,2315 2,0278 1.9583 2.6620 2,0278 2,2269

Γυναίκα L8371 2,4157 2,2135 2.1461 1,9270 2,7921 2,2191 2,5056

I Ratio -.463 -1,586 ,161 -1.103 ,288 -1,034 -1,663 -2,610

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΑΤΑ .644 ,113 ,872 ,271 ,774 ,302 ,097 ,009

ΗΛΙΚΙΑ

18-35 1,7489 2,2766 2,2851 2,0340 1.9404 2.7106 2,0936 2,2723

36-50 L.8750 2,4196 2,0714 2,1339 1.9554 2,7232 2,1875 2,5089

50+ 1,9787 2,3191 2,2766 2,1915 1.9362 2.7660 2,0426 2,3830

Γ Ratio 1.437 ,686 1,488 ,625, .009 .039 .362 1,909

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ,239 ,504 227 ,536 .991 .962 .696 ,150

Εκπαίδευση

Πρωτοβάθμια 2,2500 2,7778 2,2500 2,4444 2,3056 2.6944 2,3611 2,5556

Δευτεροβάθμια L.8427 2,2809 2,1573 2,0393 1,8820 2,7978 1,9888 2,3315

Τριτοβάθμια L.6944 2,2722 2,2833 2,0500 1.9333 2.6500 2,1889 2,3333

F Ratio 5,214 3,689 ,594 2,348 2,354 .640 2,328 ,720

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ,006 ,026 552.097 .096 ,528 .099 ,487

Με την πρώτη πρόταση «Ο τουρισμός αυξάνει τις δυνατότητες επενδύσεων και η

τοπική οικονομία ενισχύεται», η συντριπτική πλειοψηφία (80,4%) συμφώνησε,

ενώ μόλις το 6,5% διαφώνησε. Αυτό συμβαίνει για το λόγο ότι πολλές περιοχές

74

στο νησί της Ρόδου αναπτύχθηκαν οικονομικά αποκλειστικά εξαιτίας της

τουριστικής κίνησης, όπως είναι το πολύ γνωστό Φαληράκι, η Ιξιά αλλά και η

Λίνδος. Το ποσοστό που απάντησε αρνητικά ενδεχομένως επηρεάστηκε από τις

διάφορες αρνητικές επιπτώσεις που είχε η ραγδαία ανάπτυξη των περιοχών

αυτών καθώς επίσης και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης τα τελευταία δύο

χρόνια στον τουριστικό κλάδο.

Με τη δεύτερη πρόταση «Η ποιότητα ζωής των ντόπιων έχει βελτιωθεί λόγω του

τουρισμού», η πλειοψηφία (56,4%) συμφώνησε, ενώ το 10,8% διαφώνησε. Είναι

λογικό να απαντήσουν τα περισσότερα άτομα θετικά διότι έχει βελτιωθεί η

ποιότητα ζωής κυρίως οικονομικά, γιατί υπήρξαν επενδύσεις αλλά ακόμη και

όσον αφορά την κουλτούρα, γιατί οι ντόπιοι ήρθαν σε επαφή με τουρίστες από

όλο τον πλανήτη και γνώρισαν μέσα από συζητήσεις τα ήθη, έθιμα αλλά και τον

τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων.

Το ποσοστό των ατόμων που απάντησε αρνητικά ενδεχομένως να συνάδουν

αιτίες που αφορούν την οικονομική κατάσταση την οποία έχει επιφέρει η κρίση

παρόλα αυτά το συγκεκριμένο γεγονός είναι πρόσφατο και σίγουρα δεν

αντιπροσωπεύει όλη την χρονική διάρκεια στην οποία η Ρόδος αναπτύχθηκε

λόγο του τουρισμού.

Με την τρίτη πρόταση «Οι τιμές των αγαθών έχουν αυξηθεί λόγω του

τουρισμού», η πλειοψηφία (65,7%) συμφώνησε, ενώ το 13,1% διαφώνησε.

Αναμφισβήτητα οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών έχουν αυξηθεί με την

πάροδο του χρόνου και σίγουρα οι τιμές του 2010 δεν είναι ίδιες με τις τιμές του

1990. Αυτό όμως είναι φυσικό με τις διάφορες ανατιμήσεις καθώς επίσης και με

την αλλαγή της δραχμής σε ευρώ αλλά και με το συνάλλαγμα που έρχεται στη

χώρα μας. Απλά αυτό που παρατηρείται στις τουριστικές περιοχές είναι μία

αύξηση των τιμών κατά την διάρκεια της τουριστικής σεζόν, διότι οι τουριστικές

επιχειρήσεις δουλεύουν εποχιακά επομένως τα έσοδα τους πρέπει να καλύψουν

ανάγκες για όλη την διάρκεια του έτους, που όμως επηρεάζει και την τοπική

κοινωνία.Παρόλα αυτά δεν είναι απόλυτο ότι οι τιμές των αγαθών έχουν αυξηθεί

αποκλειστικά λόγο του τουρισμού.

Με την τέταρτη πρόταση «Οι ευκαιρίες απασχόλησης έχουν αυξηθεί λόγω

τουρισμού», η πλειοψηφία (70%) συμφώνησε, ενώ το 11,1% διαφώνησε. Αυτό

ισχύει αφού η Ρόδος αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς τουριστικούς

75

προορισμούς στην Ευρώπη και όλο τον κόσμο και σαν νησί αντλεί τα έσοδα της

καθάρα από τον τουρισμό. Οι επενδύσεις που γίνονται αφορούν συνήθως

τουριστικές επιχειρήσεις (μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα κ.α) επομένως

υπάρχει και μεγάλη προσφορά εργασίας η οποία συνεχώς αυξάνεται με την

δημιουργία θέσεων εργασίας σε νέες τουριστικές επιχειρήσεις. Όμως όσο μεγάλη

είναι η προσφορά εργασίας τόσο μεγάλα είναι και τα επίπεδα ανεργίας καθώς τα

άτομα αυτά απασχολούνται εποχιακά κατά την διάρκεια της σεζόν αλλά όταν

αυτή τελειώνει τα άτομα αυτά μένουν άνεργα.

Με την πέμπτη πρόταση «Οι ευκαιρίες απασχόλησης έχουν αυξηθεί λόγω

τουρισμού κυρίως εποχιακά», η πλειοψηφία (77,8%) συμφώνησε, ενώ το 10,5%

διαφώνησε. Σε αυτό το κομμάτι γίνεται η παραπάνω πρόταση πιο σαφής αφού οι

ερωτηθέντες συμφωνούν ότι οι ευκαιρίες απασχόλησης έχουν αυξηθεί αλλά αυτό

συμβαίνει κυρίως εποχιακά και όχι καθόλη την διάρκεια του χρόνου. Ένα μικρό

ποσοστό διαφωνεί και ίσως αναφέρονται σε θέσεις εργασίας που προέκυψαν

από τον τουρισμό παρόλα αυτά δεν χαρακτηρίστηκαν εποχιακές.

Με την έκτη πρόταση «Αντιμετώπιση της εποχικότητας», οι περισσότεροι

(43,8%) συμφώνησαν, ενώ το 24,1% διαφώνησε. Στο συγκεκριμένο σημείο

παρατηρήθηκε από το σύνολο των ατόμων ότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν

ακριβώς την έννοια της εποχικότητας. Στην εισήγηση του στην ημερίδα της ΣΤΕ

με θέμα «στόχοι, πολιτικές και μέσα προώθησης του τουρισμού στην Ελλάδα»

(Ρόδος 20 Απριλίου 2002) ο κ. Λογοθέτης αναφέρει το φαινόμενο της

εποχικότητας στην περίπτωση του Μεσογειακού τουρισμού στον οποίο ανήκει

και η Ελλάδα, που προσφέρει το πρότυπο των «θερινών διακοπών»,βασισμένων

στον ήλιο, τη θάλασσα και τις παραλίες (sun, sea, sand) και μπορεί να

προσδιοριστεί εννοιολογικά ως «οι χρονικές αποκλίσεις που παρουσιάζει ένας

τουριστικός προορισμός από τα χρονικά συμβατικά όρια της τουριστικής

περιόδου» η οποία αρχίζει την 1η Απριλίου και τελειώνει την 31η Οκτωβρίου

(214 ημέρες). Η εποχικότητα στη Ρόδο δεν έχει αντιμετωπιστεί διότι όπως και η

υπόλοιπη Ελλάδα, έτσι και η Ρόδος προσφέρει διακοπές τους θερινούς μήνες και

ελάχιστοι την επισκέπτονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Με την έβδομη πρόταση «Εκπαίδευση των εργαζομένων στις τουριστικές

επιχειρήσεις», οι περισσότεροι (68%) συμφώνησαν, ενώ το 13,6% διαφώνησε.

Φαίνεται ότι υπήρξε παρερμηνεία στην πρόταση αφού μελετώνται οι επιπτώσεις

76

και όχι το τι θα ήταν καλό να γίνει. Επομένως η πλειοψηφία των ατόμων

απάντησε θετικά θεωρώντας ότι θα ήταν καλό να γίνεται εκπαίδευση των

εργαζομένων μέσα στις τουριστικές επιχειρήσεις που από όλες τις απόψεις είναι

και σωστό και η μειοψηφία απάντησε λαμβάνοντας υπόψη την πρόταση ως

επίπτωση και αναγνωρίζει ότι λίγες είναι οι επιχειρήσεις που παρέχουν

εκπαίδευση των εργαζομένων και οι υπόλοιπες απλά δεν το κάνουν καθόλου.

5.4 ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Για την κοινωνία τέθηκαν εννέα προτάσεις αναφορικά με τις κοινωνικές

επιπτώσεις και τη βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο και ζητήθηκε να

δηλώσουν το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας τους.

Ανάπτυξη

ψυχαγωγικών

δραστηριοτήτων

Μ είωση

κοινωνικών

ανιστοτήτων

μεταξύ των

κατοίκων

Εμπορευ ματοποίηση

τω ν παραδόσεων της

Ρόδου

Μ ίμηση τω ν

καταναλωτικώ ν

προτύπων των

τουριστών' από

τους ντόπιους

Π ληθυσμιακή

ερημωση της

υπαίθρου

Ενίσχυση των

παραδόσεων

της Ρόδου

Αποδοχή των

αλλοδαπών

εργαζομένων

από την

τοπική

κοινωνία

Ανάπτυξη

ψυχαγωγικών

δραστηριοτήτων

κ α ι εκτός της

τουριστικής

περιόδου

Ενίσχυση της συμμετοχής των

γυναικώ ν στην τουριστική

απασχόληση σε διευθυντικές

θέσεις

Μ Ε Σ Ο Ι Ο Ρ Ο Σ 2 ,4 5 6 9 3 ,0 0 2 5 2 ,2 5 3 8 2 ,3 8 3 2 2 ,9 3 1 5 2 ,6 9 5 4 3 ,0 5 0 8 2 ,6 0 4 1 2 ,2 9 9 5

Τ Υ Π Ι Κ Η

Α Π Ο Κ Λ Ι Σ Η

1 ,1 0 2 5 8 1 ,0 9 7 0 7 ,9 9 1 8 5 1 ,02031 1 ,1 3 8 2 2 1 ,2 0 3 7 4 1 ,2 3 8 6 7 1 ,1 8 9 6 9 1 ,1 2 1 9 1

Φ Υ Λ Ο

Ά ν ο ρ α ς 2 ,4 0 2 8 2 ,9 2 5 9 2 ,1 9 9 1 2 ,3 5 6 5 3 ,0 2 7 8 2 ,6 6 6 7 3 ,0 9 7 2 2 ,4 8 1 5 2 ,3 5 1 9

Γ υ ν α ίκ α 2 ,5 2 2 5 3 ,0 9 5 5 2 ,3 2 0 2 2 ,4 1 5 7 2 ,8 1 4 6 2 ,7 3 0 3 2 ,9 9 4 4 2 ,7 5 2 8 2 ,2 3 6 0

Τ R a t io -1 ,0 7 3 1 ,5 3 0 -1 ,2 0 7 - ,5 7 3 1 ,8 5 6 -,5 2 2 ,8 2 0 -2 ,2 6 5 1,021

Σ Η Μ Α Ν Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α ,2 8 4 ,1 2 7 ,2 2 8 ,5 6 7 ,0 6 4 ,6 0 2 ,413 ,0 2 4 ,3 0 8

Η Λ ΙΚ ΙΑ

18-35 2 ,4 1 2 8 3 ,1 0 6 4 2 ,2 6 3 8 2 ,4 2 5 5 3 ,0 5 9 6 2 ,5 5 3 2 3 ,0 3 8 3 2 ,4 7 2 3 2 ,2 8 5 1

3 6 -5 0 2 ,5 8 9 3 2 ,8 3 9 3 2 ,1 8 7 5 2 ,2 4 1 1 2 ,7 3 2 1 2 ,8 4 8 2 3 ,1 6 0 7 2 ,8 6 6 1 2 ,2 6 7 9

5 0 + 2 ,3 6 1 7 2 ,8 7 2 3 2 ,3 6 1 7 2 ,5 1 0 6 2 ,7 6 6 0 3 .0 4 2 6 2 ,8 5 1 1 2 ,6 3 8 3 2 ,4 4 6 8

F R a t io 1 ,172 2 ,6 4 6 ,5 3 9 1,661 3 ,7 5 5 4 ,5 7 9 1 ,0 6 4 4 ,2 4 5 ,468

Σ Η Μ Α Ν Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α ,311 ,0 7 2 ,5 8 4 ,191 ,0 2 4 .011 ,3 4 6 ,0 1 5 ,6 2 7

Ε κ π α ίδ ε υ σ η

Π ρ ω τ ο β ά θ μ ια 2 ,4 7 2 2 2 ,9 4 4 4 2 ,3 8 8 9 2 ,5 0 0 0 2 ,6 6 6 7 2 ,8 3 3 3 2 ,8 8 8 9 2 ,8 6 1 1 2 ,6 3 8 9

Δ ευ τ ε ρ ο β ά θ μ ια 2 ,5 2 2 5 2 ,9 3 8 2 2 ,2 0 2 2 2 ,3 8 2 0 2 ,9 1 0 1 2 ,5 5 6 2 3 ,2 6 9 7 2 ,5 5 0 6 2 ,1 7 9 8

Τ ρ ιτο β ά θ μ ια 2 ,3 8 8 9 3 ,0 7 7 8 2 ,2 7 7 8 2 ,3 6 1 1 3 ,0 0 5 6 2 ,8 0 5 6 2 ,8 6 6 7 2 ,6 0 5 6 2 ,3 5 0 0

F R a t io ,660 ,7 7 9 ,6 2 6 ,2 7 7 1 ,3 9 0 2 ,1 9 4 5 ,1 8 3 1,021 2 ,8 7 0

Σ Η Μ Α Ν Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α ,518 ,4 6 0 ,5 3 5 ,7 5 8 ,2 5 0 ,1 1 3 ,0 0 6 ,361,0 5 8

77

Με την πρώτη πρόταση «Οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες έχουν αυξηθεί λόγω

του τουρισμού», η πλειοψηφία (56,2%) συμφώνησε, ενώ το 17,1% διαφώνησε. Η

τουριστική ανάπτυξη είχε ως αποτέλεσμα και την δημιουργία νέων ψυχαγωγικών

δραστηριοτήτων και ασφαλώς υποδομών. Μερικές από αυτές είναι τα διάφορα

θαλάσσια σπορ, τα θεματικά πάρκα (Waterpark, Φαληράκι), οι πίστες Go karts,

τα διάφορα κέντρα ψυχαγωγίας όπως είναι το Bowling κ.α. Επομένως λόγω του

τουρισμού αυξήθηκαν τουλάχιστον σε αρκετές περιοχές οι ψυχαγωγικές

δραστηριότητες παρόλα αυτά εξαιτίας της εποχικότητας οι περισσότερες από

αυτές είναι διαθέσιμες στον κόσμο μόνο του καλοκαιρινούς μήνες. Αυτός ίσως

είναι και ο λόγος που η μειοψηφία απάντησε αρνητικά διότι ναι μεν έχουν αυξηθεί

αλλά δεν είναι διαθέσιμες καθόλη τη διάρκεια του έτους έτσι ώστε να μπορούν να

συμμετάσχουν και οι ντόπιοι κάτοικοι.

Με τη δεύτερη πρόταση «Οι κοινωνικές ανισότητες των κατοίκων έχουν μειωθεί

λόγω του τουρισμού», οι απόψεις διίστανται, αφού το 31,2% συμφώνησε και το

31,1% διαφώνησε. Επίσης, το 37,8% δεν διαφώνησε ούτε συμφώνησε. Η

συγκεκριμένη πρόταση δίχασε τις απόψεις των ερωτηθέντων αφού δεν

θεωρούσαν ότι υπήρχαν καν κοινωνικές ανισότητες στον χώρο τους.Ως μοναδικό

κριτήριο ανισότητας θεώρησαν την οικονομική κατάσταση του καθενός. Η

πλειοψηφία των ατόμων παρέμεινε ουδέτερη στην πρόταση ενώ όμοια ποσοστά

ατόμων συμφώνησαν και διαφώνησαν. Ορισμένοι θεωρούν ότι λόγω του

τουρισμού κάποιοι απέκτησαν μεγαλύτερο εισόδημα και στη συνέχεια

προχώρησαν σε επενδύσεις κλπ, ενώ τα άτομα που δεν ασχολήθηκαν με τον

τουρισμό δεν είχαν τις ίδιες οικονομικές απολαβές επομένως η κοινωνική

ανισότητα αυξήθηκε. Το ίδιο ποσοστό ατόμων πιστεύουν οι ανισότητες έχουν

μειωθεί αφού οι περισσότεροι ασχολούνται με τον τουρισμό και αυτό τους φέρνει

σε ένα ίδιο επίπεδο.

Με την τρίτη πρόταση «Οι παραδόσεις της Ρόδου έχουν εμπορευματοποιηθεί

λόγω τουρισμού», η πλειοψηφία (63,7%) συμφώνησε, ενώ το 10,9% διαφώνησε.

Στις παραδόσεις του νησιού περιλαμβάνονται οι διάφορες ελληνικές βραδιές που

πραγματοποιούνται από παλιά, καλοκαιρινές θρησκευτικές εορτές (πανηγύρια -

15 Άυγουστος, έκθεση χειροτεχνίας Κρεμαστής), διάφορες εορτές κλπ. Η

πλειοψηφία απάντησε θετικά διότι πριν αναπτυχθεί ο τουρισμός στο νησί όλες οι

εορτές και εκδηλώσεις που αφορούσαν την παράδοση, γίνονταν κυρίως για τους

78

ντόπιους και κρατούσαν έναν πιο παραδοσιακό χαρακτήρα. Παρόλα αυτά με την

πάροδο του χρόνου και την συνεχώς αυξητική πορεία του τουρισμού, κάποιες

από τις παραδόσεις είχαν την τάση και εμπορευματοποιήθηκαν στον βωμό του

χρήματος. Βέβαια υπάρχει και το ποσοστό των ατόμων τα οποία δεν θεωρούν ότι

η πρόταση ισχύει αφού δεν είναι κάτι το απόλυτο καθώς είτε δεν έχουν

εμπορευματοποιηθεί εξ’ ολοκλήρου είτε δεν είναι αιτία ο τουρισμός.

Με την τέταρτη πρόταση «Οι ντόπιοι μιμούνται τα καταναλωτικά πρότυπα των

τουριστών», η πλειοψηφία (58,2%) συμφώνησε, ενώ το 13,8% διαφώνησε.

Ο μιμητισμός είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει στη Ρόδο και σε μερικές

περιοχές είναι πιο έντονο και σε άλλες όχι. Ο μιμητισμός περιλαμβάνει στοιχεία

όπως είναι ο τρόπος ντυσίματος, τα μουσικά ακούσματα, το φαγητό, τα σπορ, τα

τατουάζ και ίσως και η ίδια γλώσσα επικοινωνίας.

Με την πέμπτη πρόταση «Ο τουρισμός οδήγησε σε πληθυσμιακή ερήμωση της

υπαίθρου»,η πλειοψηφία (36,5%) συμφώνησε, ενώ το 33% διαφώνησε. Τα

μεγαλύτερα ποσοστά των ερωτηθέντων είτε απλά συμφώνησαν είτε

διαφώνησαν. Το ποσοστό που συμφώνησε θεωρεί ότι λόγο του τουρισμού τα

άτομα που διέμεναν σε χωριά αναζήτησαν εργασία σε τουριστικές περιοχές είτε

ακόμη και στο κέντρο, την πόλη της Ρόδου, όπου και τελικά εγκαταστάθηκαν

μόνιμα. Τα άτομα που διαφωνούν, είτε πιστεύουν ότι η ύπαιθρος δηλαδή τα

χωριά του νησιού δεν έχουν ερημωθεί, είτε αν έχει μειωθεί ο αριθμός των

κατοίκων αυτό δεν οφείλεται στον τουρισμό.

Με την έκτη πρόταση «Ενίσχυση των παραδόσεων της Ρόδου», η πλειοψηφία

(47,1%) συμφώνησε, ενώ το 25,7% διαφώνησε. Η πρόταση αυτή συνδέεται με

την παραπάνω στην οποία αναφέρθηκε η εμπορευματοποίηση των

παραδόσεων. Η πλειοψηφία λοιπόν συμφώνησε, αφού ακόμη και εξαιτίας της

εμπορευματοποίησης οι παραδόσεις αυξήθηκαν. Τα άτομα που διαφώνησαν

θεώρησαν ότι οι παραδόσεις δεν έχουν ενισχυθεί στο σύνολο τους ούτε καν λόγο

του τουρισμού.

Με την έβδομη πρόταση «Αποδοχή των αλλοδαπών εργαζομένων από την

τοπική κοινωνία», οι απόψεις διχάζονται, αφού το 34,5% συμφώνησε και το

33,5% διαφώνησε. Οικονομικοί μετανάστες έχουν έρθει στη Ρόδο ήδη από το

1990 και ολοένα αυξάνονται. Αλβανία, Βουλγαρία, Πακιστάν, Αφρική είναι μερικοί

τόποι προέλευσης αυτών των ανθρώπων. Με την ανάπτυξη του τουρισμού και

79

την μεγάλη προσφορά εργασίας σε καλές συνθήκες, οι άνθρωποι αυτοί

απορροφήθηκαν και από τουριστικές επιχειρήσεις. Η έρευνα έδειξε ότι οι γνώμες

διχάζονται όσον αφορά την αποδοχή τους από την τοπική κοινωνία. Αυτό

οφείλεται σε κοινωνικά αίτια όπως ο ρατσισμός εν μέρει και από την άλλη οι

ντόπιοι κάτοικοι νιώθουν απειλή από τους αλλοδαπούς, οι οποίοι δέχονται να

δουλέψουν με μικρότερο μεροκάματο άρα προτιμώνται από τους εργοδότες και

συνεπώς οι ντόπιοι κάτοικοι δεν μπορούν να απασχοληθούν. Βέβαια αυτό δεν

είναι απόλυτο αν ληφθεί υπόψη ότι οι περισσότεροι αλλοδαποί αναλαμβάνουν

εργασίες τις οποίες αρκετοί ντόπιοι δεν θα έκαναν λόγο διάφορων ταμπού.

Με την όγδοη πρόταση «Ανάπτυξη ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και εκτός της

τουριστικής περιόδου», η πλειοψηφία (50,6%) συμφώνησε, ενώ το 23,2%

διαφώνησε. Παραπάνω αναφέρθηκε ότι οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες

αναπτύχθηκαν εξαιτίας του τουρισμού που σε μεγάλο βαθμό είναι κάτι που

ισχύει. Όμως κατα τους χειμερινούς μήνες ελάχιστες από αυτές τις

δραστηριότητες μπορούν να αξιοποιήσουν οι μόνιμοι κάτοικοι αφού είτε δεν το

επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες είτε απλά δεν προσφέρονται και για τους

χειμερινούς μήνες. Παρόλα αυτά μεμονωμένες κινήσεις για ανάπτυξη

δραστηριοτήτων γίνονται από τοπικούς συλλόγους αλλά είναι περιορισμένες

λόγω έλλειψης χρηματικών πόρων και κινήτρων. Επομένως το ποσοστό των

ατόμων που απάντησε θετικά προφανώς έχει λάβει υπόψη τις μεμονωμένες

αυτές κινήσεις. Όμως αυτό που πραγματικά ισχύει είναι ότι η ανάπτυξη

ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων εκτός τουριστικής περιόδου είναι ελλιπής και

αποτελεί σημαντικό θέμα προς επίλυση από την τοπική κοινωνία.

Με την ένατη πρόταση «Στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην

τουριστική απασχόληση σε διευθυντικές θέσεις», η πλειοψηφία (60,7%)

συμφώνησε, ενώ το 13,3% διαφώνησε. Οι γυναίκες της τοπικής κοινωνίας από

τον καιρό που ο τουρισμός ξεκίνησε να αναπτύσσεται στο νησί απασχολήθηκαν

σε διάφορες θέσεις σε τουριστικές επιχειρήσεις όπως τον χώρο των εστιάσεων

σε μεγάλα ξενοδοχεία, στο τμήμα του καθαρισμού ως καμαριέρες, ως υπάλληλοι

υποδοχής και εξυπηρέτησης. Με την πάροδο του χρόνου όμως και την

συμμετοχή των γυναικών στην ανώτατη εκπαίδευση και τις ανώτερες θέσεις

εργασίας, οι γυναίκες πλέον διεκδικούν διευθυντικές θέσεις και η κοινωνία

φαίνεται να το υποστηρίζει όπως έδειξε και η έρευνα. Είναι κάτι που δεν αφορά

80

αποκλειστικά και μόνο την εξέλιξη της θέσης της γυναίκας στην εργασία αλλά και

το γεγονός ότι χρειάζονται άτομα ικανά και δυναμικά ανεξάρτητα το φύλο που θα

πάρουν σωστές αποφάσεις και θα κάνουν τις σωστές κινήσεις ειδικά τώρα που ο

τουρισμός περνάει μεγάλη κρίση. Επομένως το φύλο δεν έχει και τόσο μεγάλη

σημασία και η συμμετοχή των γυναικών σε τέτοιες υπεύθυνες θέσεις

υποστηρίζεται από την πλειοψηφία.

5.5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Για την κοινωνία τέθηκαν 10 προτάσεις αναφορικά με τις περιβαλλοντικές

επιπτώσεις και τη βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο και ζητήθηκε να

δηλώσουν το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας τους. Στον πίνακα 5.5

παρουσιάζονται τα αποτελέσματα.

Πίνακας 5.5: Αντιλήψεις τουριστικών επιπτώσεων στο περιβάλλον

Π εριβάλλον

Βελτίωση

του οδικού

δικτύου

Καταστροφή

του

περιβάλλοντος

από άναρχη

κατασκευή

τουριστικών

υποδομών

Έλλειψη

χωροταξικού

σχεδίου

ανάπτυξης

λόγο

αδιαφορίας της

πολιτείας

Αύξηση του

κυκλοφοριακού,

του θορύβου και

τη ς μόλυνσης

λόγω τουρισμού

Ο τουρισμός

αποτελεί έναν

παράγοντα

ανακαίνισης

των ιστορικών

κτηρίων

Ανάδειξη του

δάσους των

πεταλούδων

με παράλληλη

δραστική

μείωση των

επισκεπτών

Ενίσχυση της

περιβαλλοντικής

προστασίας από

την πολιτεία

Βελτίωση του

οδικού

δικτύου στην

ηπειρωτική

Ρόδο

Χάραξη των

κύριω ν οδικών

αρτηριών

εκτός των

τουριστικών

κέντρω ν

Ισομερή κατανομή του

τουριστικού ρεύματος σε

όλο τιο νησ ί με

αποτέλεσμα την προστασία

τω ν φυσικών πόρων

ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ 3,0585 2 ,3 0 5 3 2 ,1 2 9 8 2,2621 2 ,3 1 3 0 2 ,7 4 0 5 2 ,4 1 4 8 2 ,4 4 7 8 2 ,5 6 4 9 2 ,4 4 0 2

ΤΥΠΙΚΗ

ΑΠΟΚΛΙΣΗ

1,35305 1 ,1 1 5 0 2 1 ,07663 1,13165 1 ,1 7 2 0 6 1.17318 1 ,2 4 0 6 7 1 ,20921 1 ,21491 1 ,21097

ΦΥΛΟ

Ά ν δ ρ ο ς 3 ,1 3 8 9 2 ,2 9 6 3 2 ,1 0 6 5 2,2731 2 ,3 1 9 4 2 ,7 3 1 5 2 ,3 6 5 7 2 ,3 8 4 3 2 ,5 1 3 9 2 ,3 4 2 6

Γ υ ν υ ίκ α 2,9605 2 ,3 1 6 4 2 ,1 5 8 2 2 ,2 4 8 6 2,3051 2 ,7 5 1 4 2 ,4 7 4 6 2 ,5 2 5 4 2,6271 2 ,5 5 9 3

Τ Ratio 1,302 -.1 7 7 -,473 ,2 1 4 ,121 -.1 6 7 -.865 -1 ,1 5 2 -,9 1 9 -1 ,7 7 0

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΗΤ A ,1 9 4 ,8 5 9 .6 3 6 ,831 ,9 0 4 .8 6 7 ,3 8 8 ,2 5 0 ,3 5 9 ,078

Η Λ ΙΚ ΙΑ

18-35 3,1745 2 ,2 8 9 4 2 ,1 4 4 7 2 ,2 2 9 8 2 ,1 8 7 2 2 ,7 2 3 4 2 ,2 7 6 6 2 ,3 8 3 0 2 ,4 7 2 3 2 ,3 7 0 2

3 6 -5 0 3 ,0 0 0 0 2 ,2 3 2 1 1,9643 2,2321 2 ,3 7 5 0 2 ,6 1 6 1 2 ,5 5 3 6 2 ,5 3 5 7 2 ,5 8 0 4 2 .4 9 1 1

5 0 + 2 ,6 0 8 7 2 ,5 6 5 2 2 ,4 5 6 5 2 ,5 0 0 0 2 ,8 0 4 3 3 ,1 3 0 4 2 ,7 8 2 6 2 ,5 6 5 2 3 ,0 0 0 0 2 ,6 7 3 9

F Ratio 3 ,5 5 5 1,519 3 ,5 0 8 1.152 5 .6 8 4 3 ,2 3 2 4 ,2 4 9 ,8 5 0 3 .6 9 1 1,350

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΗΤ A ,0 2 9 ,2 2 0 ,031,3 1 7

,0 0 4 ,041 ,015 ,428 ,0 2 6 ,2 6 0

Ε κ π α ίδ ε υ σ η

Π ρ ω τ ο β ά θ μ ια 2 ,7 7 1 4 2 ,5 1 4 3 2 ,4 0 0 0 2,6571 2 ,4 0 0 0 2 ,9 1 4 3 2 ,6 8 5 7 2 ,6 8 5 7 2 ,8 0 0 0 2 ,5 7 1 4

Δ ευ τ ερ ο β ά θ μ ια 3 ,1011 2 ,3 7 6 4 2 ,1 4 6 1 2 ,1 3 4 8 2 ,3 1 4 6 2 ,7 3 0 3 2 ,3 9 3 3 2 ,4 1 0 1 2 ,5 7 3 0 2 ,4 2 7 0

Τ ρ ιτο β ά θ μ ια 3 ,0 7 2 2 2 ,1 9 4 4 2 ,0 6 1 1 2,3111 2 ,2 9 4 4 2 .7 1 6 7 2 ,3 8 3 3 2 ,4 3 8 9 2,5111 2 ,4 2 7 8

F Ratio ,885 1,875 1 4 9 3 3 ,4 7 0 .1 1 9 ,4 2 7 ,919 ,7 6 8 ,835 ,225

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΗΤ A .414 ,155 ,2 2 6 ,032,888 ,653 ,400 ,465 .435

,7 9 9

81

Με την πρώτη πρόταση «Το οδικό δίκτυο στη Ρόδο έχει βελτιωθεί λόγω

τουρισμού» οι απόψεις διχάζονται, αφού 39,1% συμφώνησε, ενώ το 37,9%

διαφώνησε. Αυτό συμβαίνει διότι ο κεντρικός άξονας οδικού δικτύου που συνδέει

την πόλη της Ρόδου με την άκρη του νησιού, το Πρασονήσι είναι υπό κατασκευή

τα τελευταία 4 χρόνια και δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Αυτό είχε και έχει ως

αποτέλεσμα κυκλοφοριακή συμφόρηση ειδικά τους θερινούς μήνες όπου τα

αυτοκίνητα αυξάνονται λόγω του τουρισμού και εν συνεχεία αυτό αποτελεί

δυσφήμιση στους τουρίστες για το νησί. Πέρα όμως από αυτό έχει δημιουργήσει

προβλήματα και στους κατοίκους των χωριών που βρίσκονται στην οδό Ρόδου-

Λίνδου.Βέβαια το θετικό είναι ότι γίνονται κάποια έργα και μελέτες για

ανακατασκευή του οδικού δικτύου που σημαίνει ότι οι τοπικοί φορείς

ενδιαφέρονται παρόλα αυτά καθυστερούν αρκετά. Οπότε ο κόσμος συμφωνεί ότι

γίνονται έργα για το οδικό δίκτυο αλλά η καθυστέρηση τους έχει απογοητεύσει

τον κόσμο.

Με τη δεύτερη πρόταση «Ο τουρισμός έχει οδηγήσει στην άναρχη κατασκευή

τουριστικών υποδομών με αποτέλεσμα την καταστροφή του περιβάλλοντος», η

πλειοψηφία (62,1%)συμφώνησε, ενώ το 15,6% διαφώνησε. Με την πάροδο των

χρόνων και την προσεύλευση περισσότερων τουριστών στο νησί έγινε επιτακτική

η ανάγκη για αναβάθμιση και δημιουργία νέων κλινών αλλά και των υπόλοιπων

τουριστικών επιχειρήσεων. Αυτό είχε και έχει ως αποτέλεσμα την συνεχής

καταστροφή του περιβάλλοντος, την εκμετάλλευση γης και φυσικών πόρων και

ενώ ως νησί προσφέρει αρκετό πράσινο, φυσική ομορφιά, όμορφες παραλίες

κλπ, σε λίγο καιρό θα υπάρχουν μόνο μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και

ο φυσικός πλούτος αν δεν καταστραφεί τελείως τουλάχιστον θα αλλοιωθεί σε

μεγάλο βαθμό.

Με την τρίτη πρόταση «Η έλλειψη χωροταξικού σχεδίου ανάπτυξης της Ρόδου

οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αδιαφορία της πολιτείας», η πλειοψηφία (66,9%)

συμφώνησε, ενώ το 12,1% διαφώνησε. Από τα αποτελέσματα της έρευνας

παρατηρείται ότι ο κόσμος καταρρίπτει ευθύνες στην πολιτεία για την αδιαφορία

που δείχνει σε σοβαρά ζητήματα που αφορούν το νησί όπως είναι κ η έλλειψη

χωροταξικού σχεδίου ανάπτυξης. Θεωρούν ότι η πολιτεία δεν έχει φροντίσει γι’

αυτό το σημαντικό θέμα που απασχολεί την κοινωνία και δίνει βάση σε διάφορα

άλλα ζήτημα που ίσως και να μην έχουν προτεραιότητα. Το μικρό ποσοστό που

82

διαφωνεί ενδεχομένως να θεωρεί πως για το πρόβλημα δεν ευθύνεται η

αδιαφορία της πολιτείας αλλά διάφοροι άλλοι παράγοντες που μπορεί να

συντρέχουν.

Με την τέταρτη πρόταση «Ο τουρισμός συμβάλλει στην αύξηση του

κυκλοφοριακού, του θορύβου και της μόλυνσης», η πλειοψηφία (65,2%)

συμφώνησε, ενώ το 15,2% διαφώνησε. Αναμφισβήτητα αυτό είναι κάτι που ισχύει

αφού και παραπάνω αναφέρθηκε ότι τους καλοκαιρινούς μήνες της τουριστικής

περιόδου τα αυτοκίνητα αυξάνονται, η κυκλοφοριακή συμφόρηση είναι

καθημερινό φαινόμενο. Επιπλέον η ηχορύπανση γίνεται πιο έντονη και ειδικά

στην Παλιά Πόλη, πόλο έλξης όλων των τουριστών, που τις περισσότερες ώρες

της ημέρας κατακλύζεται από τουρίστες αλλά και κατά την διάρκεια της νύχτας

όπου τα διάφορα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης ανεβάζουν την ένταση της

μουσικής και σαφώς αυτό συμβάλλει σαφώς στην αύξηση του θορύβου.

Επιπλέον ο περισσότερος κόσμος επιφέρει και περισσότερη μόλυνση, δηλαδή

σκουπίδια. Μόλυνση του περιβάλλοντος με απορρίμματα, μόλυνση του φυσικού

κάλους από την υπερπληθώρα των ανθρώπων που το καταπατούν, μόλυνση

των υδάτων- παραλίας κλπ. Συμπερασματικά οι ντόπιοι αναγνωρίζουν ότι ο

τουρισμός συμβάλλει στην γενικότερη μόλυνση του περιβάλλοντος.

Με την πέμπτη πρόταση «Ο τουρισμός αποτελεί έναν παράγοντα ανακαίνισης

των ιστορικών κτηρίων και προστασίας των φυσικών πόρων», η πλειοψηφία

(62,8%) συμφώνησε, ενώ το 14,6% διαφώνησε. Το μεγαλύτερο ποσοστό των

ερωτηθέντων απάντησε θετικά διότι θεωρούν οτι όντως ο τουρισμός είναι ένας

από τους παράγοντες για τους οποίους τα ιστορικά κτήρια ανακαινίζονται και το

φυσικό περιβάλλον προστατεύεται. Η συχνή επίσκεψη μεγάλου αριθμού

τουριστών τόσο σε ιστορικά μνημεία τόσο και στο φυσικό περιβάλλον μπορεί και

έχει ως αποτέλεσμα την φθορά τους, γι’ αυτό το λόγο κρίνεται αναγκαία η

ανακαίνιση και η προστασία αυτών. Παρόλα αυτά το ποσοστό που διαφωνεί,

θεωρεί ότι όσο επιτακτική και αν είναι η ανάγκη δεν γίνεται τίποτα ώστε να

διορθωθεί η κατάσταση και οι ανακαινίσεις δεν συμβαίνουν συχνά, πόσο μάλλον

η προστασία του περιβάλλοντος.

Με την έκτη πρόταση «Ανάδειξη του δάσους των πεταλούδων με παράλληλη

δραστική μείωση των επισκεπτών», η πλειοψηφία (45,1%) συμφώνησε, ενώ το

83

25% διαφώνησε. Η Κοιλάδα των Πεταλούδων αποτελεί ένα πολύ ευαίσθητο

οικοσύστημα και η συρροή περισσότερων ανθρώπων από όσο μπορεί να

αντέξει, μπορεί να βλάψει αυτό το οικοσύστημα. Η πρόταση για την ανάδειξη του

δάσους των πεταλούδων αλλά κάτω από δραστική μείωση των επισκεπτών είναι

κάτι που φέρνει σύμφωνους τους περισσότερους ερωτώμενους. Βέβαια αυτό δεν

συμβαίνει γιατί το δάσος των Πεταλούδων αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα

αξιοθέατα του νησιού οπότε δεν υπάρχει μείωση των επισκεπτών και επειδή οι

επισκέπτες ενισχύουν οικονομικά το δάσος, σαφώς μια μείωση αυτών θα είχε ως

αποτέλεσμα και την μείωση των εσόδων κάτι που θα είχε ενδεχομένως αρνητικές

συνέπειες.

Με την έβδομη πρόταση «Ενίσχυση της περιβαλλοντικής προστασίας από την

πολιτεία», η πλειοψηφία (58,5%) συμφώνησε, ενώ το 21,7% διαφώνησε. Η

πρόταση αυτή υποδηλώνει το τι θα ήθελε η κοινωνία της Ρόδου και όχι το τι

συμβαίνει ήδη. Επομένως τα άτομα που απάντησαν θετικά, υποστηρίζουν την

ενίσχυση της περιβαλλοντικής προστασίας από την πολιτεία και τα άτομα που

απάντησαν αρνητικά ενώ υποστηρίζουν την πρόταση θεωρούν ότι δεν γίνονται

συντονισμένες δράσεις οι οποίες αποσκοπούν στην προστασία του

περιβάλλοντος.

Με την όγδοη πρόταση «Βελτίωση του οδικού δικτύου στην ηπειρωτική Ρόδο», η

πλειοψηφία (57,5%) συμφώνησε, ενώ το 19,2% διαφώνησε.Το μεγαλύτερο

ποσοστό υποστηρίζει την πρόταση ενδεχομένως επειδή θα ήθελαν να γίνει μια

αισθητή βελτίωση στο οδικό δίκυτο της ηπειρωτικής Ρόδου, βέβαια οι

ερωτώμενοι ίσως να μην γνωρίζουν τις οποιεσδήποτε αλλαγές που μπορεί να

έχουν γίνει στο οδικό δίκτυο όμως με την έρευνα παρατηρείται ότι ο κόσμος

αναζητά λύσεις κ διευκολύνσεις στην καθημερινή του ζωή και εκτός των κύριων

οδικών δικτύων του νησιού.

Με την ένατη πρόταση «Χάραξη των κύριων οδικών αρτηριών εκτός των

τουριστικών κέντρων», η πλειοψηφία (52,7%) συμφώνησε, ενώ το 21,3%

διαφώνησε. Λόγω των αρκετών τουριστικών κέντρων που έχουν δημιουργηθεί

στο νησί όπως είναι το κέντρο της Ρόδου, το Φαληράκι, η Λίνδος, η Ιξιά κ.λ.π. το

οδικό δίκτυο χαράχθηκε σύμφωνα με τα κέντρα αυτά και τις ανάγκες που

προέκυψαν με την έλευση των τουριστών. Το μεγαλύτερο ποσοστό των

ερωτώμενων συμφώνησε με την πρόταση διότι ευελπιστούν στο να χαραχθούν

84

αρτηρίες και εκτός των τουριστικών κέντρων έτσι ώστε να ευεργετηθούν και οι

ντόπιοι κάτοικοι χωριών που ενδεχομένως το οδικό τους δίκτυο θέλει

αναβάθμιση και έχει παραμεληθεί από τους τοπικούς φορείς γιατί έχουν δώσει

βάση στο οδικό δίκτυο που περνάει από τα τουριστικά κέντρα. Το ποσοστό που

διαφώνησε είχε λάβει υπόψη οτι η πολιτεία δεν έχει κάνει πολλά έργα και για το

οδικό δίκτυο εκτός των τουριστικών κέντρων και έτσι εκφράζει την δυσαρέσκεια

του.

Με τη δέκατη πρόταση «Προστασία των φυσικών πόρων με ισομερή κατανομή

του τουριστικού ρεύματος σε όλη την περιφέρεια της Ρόδου», η πλειοψηφία

(56,7%) συμφώνησε, ενώ το 20% διαφώνησε. Το τουριστικό ρεύμα που έρχεται

στη Ρόδο δεν κατανείμεται σε όλη την περιφέρεια παρά συγκεντρώνεται στα

επιμέρους τουριστικά, ήδη καθιερωμένα κέντρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την

ρύπανση του περιβάλλοντος κυρίως στα τουριστικά κέντρα και σε επιμέρους

περιοχές παρά στις υπόλοιπες περιοχές που δεν υπάρχει τόση τουριστική

κίνηση. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σκέπτονται θετικά την πρόταση να

υπάρξει ισομερής κατανομή του τουριστικού κινήματος και παράλληλα

προστασία των φυσικών πόρων. Έτσι θα αναπτυχθούν και οι άλλες περιοχές

ταυτόχρονα δεν θα επιβαρύνονται τόσο από θέμα ρύπανσης και οι ήδη

ανεπτυγμένες περιοχές. Το ποσοστό που διαφωνεί, προφανώς υποστηρίζει την

προστασία των φυσικών πόρων παρόλα αυτά ίσως δεν προτείνει την ισομερή

κατανομή τω τουριστών σε όλο το νησί για το λόγο ότι ίσως πρέπει να

διαφυλαχθούν κάποιες περιοχές και να παραμείνουν φυσικές.

5.6 ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

Τα άτομα του τοπικού πληθυσμού στη Ρόδο ερωτήθηκαν αν πιστεύουν ότι οι

τουρίστες είναι ικανοποιημένοι από την παραμονή τους στη Ρόδο. Οι

περισσότεροι (60,4%) πιστεύουν ότι είναι ικανοποιημένοι δηλώνοντας «πολύ

ικανοποιημένοι» (10,7%) ή «αρκετά ικανοποιημένοι» (49,7%). Μεγάλο ποσοστό

επίσης (26,6%) δήλωσε «ουδέτεροι», ενώ το 12,9% δήλωσε ότι οι τουρίστες δεν

είναι ικανοποιημένοι.

Από τα αποτελέσματα της έρευνας στο συγκεκριμένο σημείο παρατηρείται ότι ο

ντόπιος πληθυσμός θεωρεί ότι οι τουρίστες είναι πολύ έως αρκετά

85

ικανοποιημένοι με το νησί και τις υπηρεσίες που προσφέρονται κατά την διάρκεια

της παραμονής τους.

Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός ότι οι ντόπιοι έχουν την αντίληψη ότι

η Ρόδος παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες αλλά και μοναδική φυσική

ομορφιά και πολιτισμική κουλτούρα. Ο συνδυασμός των υπηρεσιών, του

περιβάλλοντος, των πολιτιστικών και πολιτισμικών στοιχείων κ.α αποτελεί

εξασφαλισμένη επιτυχία όσον αφορά την ικανοποίηση των επισκεπτών της

Ρόδου.Μικρότερα ποσοστά της έρευνας δείχνουν ότι ένα μέρος των ντόπιων

κατοίκων θεωρούν πως οι τουρίστες είναι λίγο έως και καθόλου ευχαριστημένοι

κατά την παραμονή τους στο νησί. Σαφώς δεν ισχύει κάτι τέτοιο αφού έρευνες

δείχνουν κατά καιρούς ότι οι τουρίστες που επισκέπτονται τη Ρόδο είναι αρκετά

ευχαριστημένοι και την επιλέγουν περισσότερο από μια φορά ως τουριστικό

προορισμό. Παρόλα αυτά οι ντόπιοι ίσως αναφέρονται σε μεμονωμένα

περιστατικά όπου οι τουρίστες δεν βρήκαν ποιοτικές υπηρεσίες είτε στην

εξυπηρέτηση, είτε στο φαγητό κλπ..

Πίνακας 5.6: Ικανοποίηση Τουριστών

Γκανοττο ΐιισ ΐ ) X ο υ ρ ι σ τ ώ ν

λ ιε + ο ς : ο ρ ο ς 2 ,4402

ΤΥΠΙΚΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ 0.9036

ΦΥΛΟ

Ανδρας 2,3814

Γυναίκα 2,51 12

I ϋ,ΑίϊΟ 1.204

Σ1ΙΜ Λ Μ ΙΚ Ο ΓΙΓΙΛ .152

ΗΛΙΚΙΑ

18-35 2,3333

3 6-5 0 2,5714

5 0+ 2,6596

Γ ΚίΐΗα 4 01

ΣΙΙΜΛΝΊΙΚΟΓΙΓΙΛ ,022

Εκππϊΰενιση

Προτοβάθμια 2,7776Λ ευ Γέρο βάθ μια 2,4294-

Τρι το β Οθ ιλιοι 2,3333

Γ ΚίΐΗο .93

ΙΗΥΙΑ ΧΤΙΚΟΤΗΤΑ ,395

86

5.7. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

Για τις τουριστικές ανάγκες τέθηκαν 5 προτάσεις αναφορικά με την ικανοποίηση

των τουριστών στη Ρόδο και ζητήθηκε να δηλώσουν το βαθμό συμφωνίας ή

διαφωνίας τους.Στον πίνακα 5.7 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα.

Πίνακας 5.7: Τουριστικές Ανάγκες

Τουριστικές Α νάγκες

Οι τουρίστες στη

Ρόδο είναι

ευχαριστημένοι με

π ς τ ιμ ές

Οι τουρίστες στη

Ρόδο είναι

ευχαριστημένοι με

τη συμπεριφορά

του προσωπικού

Οι τουρίστες στη

Ρόδο είναι

ευχαριστημένοι με

την καθαριότητα

Οι τουρίστες στη

Ρόδο είνα ι

ευχαριστημένοι με

τις παρεχόμενες

υπηρεσίες

Οι τουρίστες στη

Ρόδο είναι

ευχαριστημένοι με

το φαγητό

Μ Ε Σ Ο Σ Ο Ρ Ο Σ 3,0611 2,6997 2,9135 2,9313 2.3435

Τ Υ Π ΙΚ Η Α Π Ο Κ Λ ΙΣ Η

Φ Υ Λ Ο

1,13898 1,00327 1,11924 1,04631 1,11647

Ανδρας 3,0372 2,7023 2,8837 2,8884 2,3163

Γυναίκα 3,0899 2,6966 2,9494 2,9831 2,3764

Τ R atio -4 5 6 .056 -,579 -,894 -,531

Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ Ο Τ Η Τ Α

Η Λ ΙΚ ΙΑ

.649 ,955 ,563 ,372 ,596

18-35 3,0769 2,6111 2,9274 2,8590 2,2607

36-50 3,0268 2,7143 2,9375 3,0625 2,5179

50+ 3,0638 3,1064 2,7872 2,9787 2.3404

F R atio .073 4,880 .342 1.492 2,020

Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ Ο Τ Η Τ Α

Ε κπα ίδευση

,929 .008 ,711 ,226 ,134

Πρωτοβάθμια 2,8889 2,9722 3,0278 3,1389 2.6111

Δευτεροβάθμια 3,0282 2,6667 2,9322 2,9718 2,3051

Τριτοβάθμια 3,1278 2,6778 2,8722 2,8500 2,3278

F R atio ,793 1,471 ,334 1,387 1,158

Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ Ο Τ Η Τ Α .453 ,231 ,717 ,251 ,315

87

Με την πρώτη πρόταση «Οι τουρίστες στη Ρόδο είναι ευχαριστημένοι με τις

τιμές», η πλειοψηφία (36,6%) διαφώνησε, ενώ το 33% συμφώνησε. Τα ποσοστά

δεν απέχουν και πάρα πολύ μεταξύ τους, γεγονός που αποδεικνύει ότι η τοπική

κοινωνία χωρίζεται σε δύο στρατόπεδα εκ των οποίων το ένα θεωρεί ότι

γενικότερα οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών είναι προσιτές στους τουρίστες

και το άλλο ότι οι τουρίστες δεν είναι ευχαριστημένοι με τις τιμές.Καθώς ο

τουρισμός αναπτυσσόταν στη Ρόδο και οι τουριστικές επιχειρήσεις γίνονταν

ολοένα και πιο επικερδής, οι επιχειρηματίες στόχευσαν στην απόκτηση γρήγορου

και εύκολου χρήματος. Αύξησαν τις τιμές προφασιζόμενοι ότι η Ρόδος είναι ένας

αρκετά γνωστός τουριστικός προορισμός και έτσι κατέληξαν οι τιμές να είναι

κάπως πιο πάνω από το κανονικό. Τα τελευταία όμως χρόνια και λόγω της

κρίσης οι τιμές έχουν μειωθεί αρκετά έτσι ώστε να προσελκύσουν περισσότερους

τουρίστες. Συμπερασματικά παρατηρείται μια ανεκτική στάση των τουριστών

απέναντι στις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών παρόλη την συμφωνία ή

διαφωνία των ντόπιων κατοίκων.

Με τη δεύτερη πρόταση «Οι τουρίστες στη Ρόδο είναι ευχαριστημένοι με τη

συμπεριφορά του προσωπικού», η πλειοψηφία (45,9%) συμφώνησε, ενώ το

19,3% διαφώνησε. Αυτό που χαρακτηρίζει τον λαό της Ρόδου είναι το πόσο

φιλόξενοι και φιλικοί άνθρωποι είναι. Έτσι και στον χώρο της εξυπηρέτησης τόσο

στις ξενοδοχειακές μονάδες, όσο και στις υπόλοιπες τουριστικές επιχειρήσεις οι

ντόπιοι εργαζόμενοι είναι χαρούμενοι να εξυπηρετήσουν όσο μπορούν. Τα έσοδα

του νησιού προέρχονται από τον τουρισμό και ο τουρισμός δημιουργεί θέσεις

εργασίας, επομένως η συμπεριφορά του προσωπικού συμβάλλει στην καλή

γνώμη που θα σχηματίσουν οι τουρίστες επισκέπτοντας το νησί και ενδεχομένως

να τους επηρεάσει ώστε να το επισκεφτούν ξανά. Mεν είναι λίγοι οι τουρίστες

που επισκέπτονται τη Ρόδο ή και κάποιο συγκεκριμένο μέρος της κάθε χρόνο

επειδή η φιλοξενία και αντιμετώπιση που δέχτηκαν είναι αυτό που πραγματικά

αναζητούν. Επομένως η πλειοψηφία των ντόπιων θεωρεί ότι οι τουρίστες είναι

ευχαριστημένοι με τη συμπεριφορά του προσωπικού και ένα μικρό ποσοστό

διαφωνεί καθώς μεμονωμένα περιστατικά από κράχτες μαγαζιών, είτε από

ταξιτζήδες, είτε ακόμη και μέσα στις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις από το

προσωπικό, είναι υπεύθυνα για τη δυσφήμηση του νησιού προς τους τουρίστες.

88

Με την τρίτη πρόταση «Οι τουρίστες στη Ρόδο είναι ευχαριστημένοι με την

καθαριότητα», η πλειοψηφία (38,1%) διαφώνησε, ενώ το 28,7% συμφώνησε.

Όσον αφορά την καθαριότητα, η πρόταση αναφέρεται και στην εσωτερική και την

εξωτερική δηλαδή την καθαριότητα εντός των ξενοδοχειακών μονάδων ή

καταλυμάτων αλλά και την καθαριότητα στους δρόμους, τη φύση, τις παραλίες

κλπ. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ντόπιων κατοίκων θεωρεί ότι δεν υπάρχει

πρόβλημα με την καθαριότητα στο νησί και επομένως οι τουρίστες είναι

ευχαριστημένοι. Κινητοποιήσεις για εθελοντικούς καθαρισμούς της φύσης, των

παραλιών, ακόμη και ανακύκλωση χαρτιού και άλλων υλικών έχουν γίνει από μη

κερδοσκοπικούς οργανισμούς και συλλόγους του νησιού αλλά και την Νομαρχία

Δωδεκανήσου έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ένα πιο καθαρό περιβάλλον για

όλους. Το ποσοστό των κατοίκων που διαφωνεί ενδεχομένως αναφέρονται σε

μεμονωμένα περιστατικά είτε δεν γνωρίζουν τις διάφορες ενέργειες που έχουν

γίνει κατά καιρούς. Σε γενικές γραμμές πάντως η Ρόδος στο σύνολο της είναι ένα

καθαρό νησί και οι τουρίστες είναι ευχαριστημένοι.

Με την τέταρτη πρόταση «Οι τουρίστες στη Ρόδο είναι ευχαριστημένοι με τις

παρεχόμενες υπηρεσίες», η πλειοψηφία (35,5%) συμφώνησε, ενώ το 28,4%

διαφώνησε.Οι παρεχόμενες υπηρεσίες ξεκινούν από την εξυπηρέτηση στο

αεροδρόμιο ή το λιμάνι, συνεχίζουν με τα διάφορα μεταφορικά μέσα και τις

υπηρεσίες εντός των καταλυμάτων και σαφώς τις υπηρεσίες στην ευρύτερη

περιοχή και τις υπόλοιπες τουριστικές επιχειρήσεις.Το μεγαλύτερο ποσοστό

θεωρεί ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες στο νησί εξασφαλίζουν την άνεση και την

θετική στάση των τουριστών. Βέβαια υπάρχει και το ποσοστό των ερωτώμενων

οι οποίοι πιστεύουν ότι οι τουρίστες δεν είναι ευχαριστημένοι με τις παρεχόμενες

υπηρεσίες διότι ενδεχομένως αυτές οι υπηρεσίες χρειάζονται αναβάθμιση είτε

πρέπει να προστεθούν νέες υπηρεσίες για να ενδυναμωθούν τα κίνητρα που

ωθούν τους τουρίστες να επισκεφθούν την Ρόδο.

Με την πέμπτη πρόταση «Οι τουρίστες στη Ρόδο είναι ευχαριστημένοι με το

φαγητό» η πλειοψηφία συμφώνησε (62,2%) συμφώνησε, ενώ το 16%

διαφώνησε. Η Ρόδος εκτός από την φιλοξενία και ομορφιά της, φημίζεται επίσης

και για το καλό φαγητό και την ιδιαίτερη μεσογειακή της κουζίνα. Mεν είναι τυχαίο

επίσης το γεγονός ότι στην Α.Σ.Τ.Ε.Ρ (Ανωτέρα και Ανωτάτη Σχολή Τουριστικών

Επαγγελμάτων Ρόδου) σπουδάζουν αρκετά άτομα για να κάνουν καριέρα ως

89

μάγειρες και σεφ. Οι τουρίστες είναι πάντα δεκτικοί στο να δοκιμάζουν Ροδίτικες

γεύσεις και όχι μόνο, αφού στο νησί μπορεί να βρει κανείς ένα ευρύ φάσμα απο

διεθνείς κουζίνες. Επομένως δεν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα όσον αφορά το

φαγητό και σε γενικές γραμμές οι τουρίστες είναι ευχαριστημένοι.

5.8 ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΟ

Στους ερωτηθέντες ζητήθηκε να δηλώσουν το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας

τους σχετικά με 5 λόγους επιλογής ταξιδιού των τουριστών στη Ρόδο. Στον

πίνακα 5.8 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα.

Πίνακας 5.8:Λόγοι επιλογής ταξιδιού στη Ρόδο.

Λ όγοι Ε π ιλογής Τ αξιδ ιού στη

Ρόδο

Ο ι φυσικές

ομορφ ιές

Γα σπορ -

Α θλητικές

δραστηριότητες

Η ξεκούραση -

χαλάρω ση Ο πολιτισμ ός Το περ ιβάλλον

Μ Ε Σ Ο Σ Ο ΡΟ Σ 1.7837 3,0331 1,9313 2,1883 2,4224

Τ Υ Π ΙΚ Η Α Π Ο Κ Λ ΙΣ Η

Φ ΥΛΟ

.99311 1,09098 ,98606 1,08570 1,15162

Α νδρας 1,7860 3,1535 1,9302 2,1814 2,3488

Γυναίκα 1,7809 2,8876 1,9326 2,1966 2,5112

Τ R atio .051 2,419 -.024 -,138 -1,393

Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ Ο Τ Η Ί Λ

Η Λ ΙΚ ΙΑ

,959 .016 ,981 ,890 .164

18-35 1,6325 2,9786 1,8547 2,0855 2,3462

36-50 1,9821 3,0268 2,0089 2,2589 2,5268

50+ 2,0638 3,3191 2,1277 2,5319 2,5532

F R atio 7,028 1.918 1,995 3,690 1,278

Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ Ο ΓΗ ΤΑ

Ε κπαίδευση

.001 . L4S .137 ,026 ,280

Π ρω τοβάθμ ια 2,1944 2,8889 2,1111 2,5556 2,3333

Δ ευτεροβάθμια 1,7458 2,9831 1,8757 2,2712 2,4237

Τ ριτοβάθμ ια 1,7389 3,1111 1,9500 2,0333 2,4389

F R atio 3,434 ,961 ,912 4.487 .126

Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ Ο Γ Η Τ Α .033 ,384 ,403 ,012 ,882

90

Με την πρώτη πρόταση «Οι φυσικές ομορφιές είναι κατά τη γνώμη σας από τους

κύριους λόγους που ωθούν τους επισκέπτες στην επιλογή ταξιδιού στη Ρόδο», η

πλειοψηφία (84,3%) συμφώνησε, ενώ το 7,8% διαφώνησε. Ως νησί η Ρόδος

προσφέρει στον επισκέπτη σαφώς τον ήλιο και τη θάλασσα και τις

ποικιλόμορφες παραλίες, αλλά και την εξαιρετική βιοποικιλότητα, τα βουνά και τις

πεδιάδες. Η Ρόδος έχει αρκετά αξιοθέατα που βρίσκονται σε ξεχωριστά

οικοσυστήματα όπως η Κοιλάδα των Πεταλούδων ή οι Επτά Πηγές. Παράλληλα

ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το Μεσαιωνικό Κάστρο και την Παλιά Πόλη

στην πόλη της Ρόδου αλλά και τους ξεχωριστούς οικισμούς στην Λίνδο.

Αναμφισβήτητα οι φυσικές ομορφιές της Ρόδου είναι από τους κυριότερους

λόγους που ωθούν τους τουρίστες να επισκεφθούν τη Ρόδο.

Με τη δεύτερη πρόταση «Τα σπορ είναι κατά τη γνώμη σας από τους κύριους

λόγους που ωθούν τους επισκέπτες στην επιλογή ταξιδιού στη Ρόδο», η

πλειοψηφία (29,2%) συμφώνησε, ενώ το 21,8% διαφώνησε. Τα ποσοστά των

απαντήσεων είναι αρκετά κοντά που σημαίνει ότι οι γνώμες διχάζονται. Η Ρόδος

σαν νησί παρέχει αρκετές εγκαταστάσεις και ο επισκέπτης μπορεί να ασχοληθεί

με διάφορα σπορ ερχόμενος στο νησί. Υπάρχει το γήπεδο γκολφ στην περιοχή

Αφάντου, αλλά και οργανωμένα θαλάσσια σπορ και windsurfing στο Πρασονήσι.

Επιπλέον το νησί διαθέτει αρκετά γήπεδα οργανωμένα για στίβο αλλά και για τα

πιο διαδεδομένα αθλήματα όπως είναι το ποδόσφαιρο, το βόλευ και το μπάσκετ.

Πολλές αθλητικές διοργανώσεις έχουν λάβει χώρα στη Ρόδο, όπως τουρνουά

τέννις, τουρνουά beach βόλευ, διαγωνισμοί ιστιοπλοοιας κ.α.. Ενώ υπάρχει αυτό

το ευρύ φάσμα αθλητικών δραστηριοτήτων στο νησί, οι ντόπιοι κάτοικοι δεν

πιστεύουν και τόσο ότι αυτές οι δραστηριότητες είναι οι κύριοι λόγοι που ωθούν

τους τουρίστες να επιλέξουν την Ρόδο ως τουριστικό προορισμό. Υπάρχουν

βέβαια μεμονωμένες περιπτώσεις επισκεπτών που έρχονται για λόγους

προπόνησης καθ’ ότι είναι αθλητές ή παίρνουν μέρος σε κάποια διοργάνωση

αλλά σίγουρα δεν είναι η πλειοψηφία των ατόμων που επισκέπτονται το νησί.

Με την τρίτη πρόταση «Η ξεκούραση είναι κατά τη γνώμη σας από τους κύριους

λόγους που ωθούν τους επισκέπτες στην επιλογή ταξιδιού στη Ρόδο», η

πλειοψηφία (78,9%) συμφώνησε, ενώ το 7,9% διαφώνησε. Τους θερινούς μήνες

που η Ρόδος κατακλύζεται από τουρίστες σαφώς κύριος λόγος είναι η αναψυχή

και ξεκούραση τους. Λίγοι είναι αυτοί που έρχονται για τις εναλλακτικές μορφές

91

τουρισμού όπως ο συνεδριακός, θρησκευτικός, αθλητικός, φυσιολατρικός

τουρισμός. Ο μαζικός τουρισμός ο οποίος διακρίνει τη Ρόδο, την προτιμά ως

τόπο για ξεκούραση και χαλάρωση και γι’ αυτό το λόγο και οι ντόπιοι

υποστηρίζουν την παραπάνω πρόταση.

Με την τέταρτη πρόταση «Ο πολιτισμός είναι κατά τη γνώμη σας από τους

κύριους λόγους που ωθούν τους επισκέπτες στην επιλογή ταξιδιού στη Ρόδο», η

πλειοψηφία (70,6%) συμφώνησε, ενώ το 12,9% διαφώνησε. Η Ρόδος εκτός από

ήλιο και θάλασσα προσφέρει και στους επισκέπτες της έναν μεγάλο αριθμό

πολιτισμικών και πολιτιστικών στοιχείων. Το Μεσαιωνικό Κάστρο, η Παλιά Πόλη,

τα αρχαιολογικά και λαογραφικά μουσεία, οι παραδοσιακοί οικισμοί, οι

αρχαιολογικοί χώροι κ.α είναι σαφώς μερικά δυνατά σημεία της Ρόδου που

σίγουρα ο κάθε τουρίστας αξίζει και πρέπει να επισκεπτεί. Οι ντόπιοι κάτοικοι

μέσα από αυτή την έρευνα δείχνουν πως σαφώς ο πολιτισμός του νησιού

θεωρείται κύριος λόγος που ωθεί τους επισκέπτες της αλλά δεν είναι μόνο αυτός.

Ο συνδυασμός της αναψυχής και του πολιτισμού συνθέτουν αναμφισβήτα

αξέχαστες διακοπές στους επισκέπτες της Ρόδου.

Με την πέμπτη πρόταση «Το περιβάλλον είναι κατά τη γνώμη σας από τους

κύριους λόγους που ωθούν τους επισκέπτες στην επιλογή ταξιδιού στη Ρόδο», η

πλειοψηφία (56,9%) συμφώνησε, ενώ το 10,5% διαφώνησε. Το περιβάλλον

περιλαμβάνει τις φυσικές ομορφιές του νησιού αλλά παράλληλα περιλαμβάνει και

την πόλη, τα χωριά, τους διάφορους οικισμούς και γενικότερα ότι υπάρχει πάνω

στο νησί. Ο επισκέπτης στη Ρόδο μπορεί εκτός από το να χαλαρώσει στις ωραίες

παραλίες και τα μαγευτικά τοπία της που σαφώς αποτελούν το περιβάλλον της,

να θαυμάσει και να περιπλανηθεί σε σοκάκια χωριών συναντώντας την

παράδοση και την ηρεμία, να ζήσει σε Ιπποτικά χρόνια επισκέπτοντας την

Μεσαιωνική Πόλη και το Κάστρο των Ιπποτών. Σε όλη την έκταση του νησιού ο

επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει και να απολαύσει το περιβάλλον, τόσο το

φυσικό όσο και το τεχνητό. Οπωσδήποτε το περιβάλλον της Ρόδου είναι από

τους κυριότερους λόγους που ωθούν τους τουρίστες να την επισκεπτούν.

92

5.9 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΟ

Τέλος, στους ερωτηθέντες ζητήθηκε να σημειώσουν την άποψη τους για τη

μελλοντική πορεία τουρισμού στη Ρόδο. Η ερώτηση ήταν ανοιχτού τύπου.

Τα άτομα του τοπικού πληθυσμού στη Ρόδο ερωτήθηκαν να εκφράσουν την

άποψή τους σχετικά με τη μελλοντική πορεία τουρισμού στη Ρόδο χωρίς να

δίνονται προκαθορισμένες απαντήσεις. Το σημείο αυτό ήταν αρκετά δύσκολο

αφού δεν μπορούσαν να εκφέρουν γνώμη για την μελλοντική πορεία. Παρόλα

αυτά και μέσα από συζήτηση οι περισσότεροι (36,3%) δήλωσαν «φθίνουσα

πορεία και μείωση εσόδων». Η πλειοψηφία των ατόμων έχοντας υπόψη την

οικονομική κρίση που σαφώς έχει πλήξει και τον τουρισμό, αλλά και την σταδιακή

αλλά εμφανής μείωση στις αφίξεις χρόνο με το χρόνο, θεωρεί ότι η πορεία θα

είναι φθίνουσα στο εγγύς μέλλον αλλά αυτό κάποια στιγμή θα αλλάξει. Το

αίσθημα της απαισιοδοξίας είναι αυτό που χαρακτηρίζει αυτά τα άτομα αλλά

μερικοί είναι απλά ρεαλιστές.

Το ποσοστό του 29,9% εξέφρασε «άγνοια», αρκετά μεγάλος αριθμός των

ερωτηθέντων απλά δεν μπόρεσαν να εκφέρουν κάποια συγκεκριμένη άποψη.

Όμως παρατηρήθηκε από άτομα νεαρότερης ηλικίας ότι δεν ήξεραν ή δεν ήθελαν

ενδεχομένως να εκφέρουν κάποια άποψη για το πως θα είναι η μελλοντική

πορεία όσον αφορά τον τουρισμό. Αυτό βέβαια ίσως είναι ανησυχητικό.

Το ποσοστό της τάξεως του 19,5% δήλωσε «ανοδική πορεία» και είναι το τρίτο

σε κατάταξη ποσοστό που απάντησαν οι ερωτηθέντες. Τα άτομα αυτά αν και

γνωρίζουν τις δύσκολες εποχές που διανύει ο τουρισμός και η οικονομία

γενικότερα, δεν παύουν να πιστεύουν ότι η κρίση κάποια στιγμή θα σταματήσει

και θα υπάρξει ανοδική πορεία ξανά στο νησί. Δεν είναι μόνο θέμα αισιοδοξίας

αλλά και διάφορων στοιχείων που παρατηρούν και τους δίνουν την αφορμή για

να πιστέψουν σε μια θετική εξέλιξη.

Το 7,6% των ερωτηθέντων δήλωσαν πως «εξαρτάται από την πολιτεία και τη

συμπεριφορά των ντόπιων»,αυτό το ποσοστό δηλώνει κάτι σημαντικό γιατί

φαίνεται πως ο ντόπιος πληθυσμός θεωρεί ότι εκτός από την οικονομική κρίση

και εξωτερικούς παράγοντες, υπάρχουν και εσωτερικοί ή τοπικοί παράγοντες

που συμβάλλουν στην μελλοντική πορεία του τουρισμού και σαφώς δεν είναι

άλλοι από την πολιτεία και τις τοπικές αρχές αλλά και την συμπεριφορά των93

μόνιμων κατοίκων. Συναντήθηκε και σε παραπάνω σημείο της έρευνας το

γεγονός ότι ο κόσμος θεωρεί υπεύθυνη την πολιτεία για αρκετά μειονεκτήματα

που έχει το νησί όπως είναι το οδικό δίκτυο και η άναρχη κατασκευή τουριστικών

επιχειρήσεων. Επομένως πιστεύουν πως αν υπάρξει σωστός χειρισμός από την

μεριά της πολιτείας αλλά και καλή συμπεριφορά του τοπικού πληθυσμού προς

τους τουρίστες τότε πιθανόν η πορεία του τουρισμού να είναι ανοδική.

Το 5,1% των ερωτηθέντων δηλώνουν πως η πορεία θα είναι «στάσιμη» και θα

κρατηθεί για αρκετό καιρό στα ίδια επίπεδα όπως είναι και τα τελευταία 3 χρόνια

περίπου. Βέβαια είναι φύσης αδύνατο να διατηρηθεί στάσιμη επ’ αόριστον οπότε

πιθανόν η πορεία να είναι η ίδια για τα επόμενα τουλάχιστον 3 χρόνια και στην

συνέχεια να υπάρξει μια ανοδική πορεία.

Το μικρότερο ποσοστό 1,5% αναφέρθηκε στην «Ανάπτυξη all-inclusive

ξενοδοχείων». Η δημιουργία ξενοδοχειακών μονάδων που λειτουργούν με το

σύστημα aN-indusive είναι ένα σύνηθες φαινόμενο για τη Ρόδο. Οι

μεγαλοξενοδόχοι εφαρμόζουν αυτό το σύστημα γιατί είναι πιο συμφέρον

γι’αυτούς να προσελκύσουν κόσμο στις μονάδες τους παρέχοντας υπηρεσίες

σίτισης κλπ περιλαμβανομένες στην τιμή. Το σύστημα όμως αυτό έχει αρνητικές

επιπτώσεις για τις τουριστικές επιχειρήσεις στο υπόλοιπο νησί αφού οι τουρίστες

προτιμούν να πάρουν το γεύμα τους εντός ξενοδοχείου γιατί συμπεριλαμβάνεται

στην τιμή που έχει πληρώσει και έτσι δεν προτιμάει τα τοπικά εστιατόρια, οπότε

πλήττεται η υπόλοιπη αγορά. Ο ντόπιος πληθυσμός λοιπόν, θεωρεί ότι

μελλοντικά η πορεία του τουρισμού θα οδηγήσει στην δημιουργία νέων μονάδων

που θα δουλεύουν με αυτό το σύστημα είτε οι ήδη υπάρχουσες ξενοδοχειακές

μονάδες θα ενισχυθούν περισσότερο με αποτέλεσμα η υπόλοιπη αγορά να μη

κινείται καθόλου.

94

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η παρούσα ενότητα συγκεντρώνει τα συμπεράσματα της πρωτογενούς και της

δευτερογενούς έρευνας, προκειμένου να παρουσιαστούν οι προτάσεις. Το δείγμα

της πρωτογενούς έρευνας αποτελείται από 397 άτομα του τοπικού πληθυσμού

στη Ρόδο, εκ των οποίων περίπου οι μισοί είναι γυναίκες και οι υπόλοιποι

άνδρες, ηλικίας κυρίως 18-35 ετών (60%) και 36-50 ετών (29%) με επίπεδο

εκπαίδευσης κυρίως τριτοβάθμιας (46%) ή δευτεροβάθμιας (45%) εκπαίδευσης

6.1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας σχετικά με τις οικονομικές

επιπτώσεις και τη βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο έδειξαν ότι οι

περισσότεροι από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι ο τουρισμός αυξάνει τις

δυνατότητες επενδύσεων και η τοπική οικονομία ενισχύεται. Με τον τουρισμό η

τοπική οικονομία λαμβάνει ουσιαστικά ξένα κεφάλαια, που ενισχύουν την

ταμειακή διαχείριση και έτσι αυξάνονται οι δυνατότητες για επενδύσεις.

Επίσης, οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η ποιότητα ζωής

των ντόπιων έχει βελτιωθεί λόγω του τουρισμού. Λόγω του τουρισμού, γίνονται

διάφορα έργα (δρόμοι, πάρκα) και αναπτύσσονται πολιτιστικές δραστηριότητες,

που βέβαια απολαμβάνουν και οι ντόπιοι κάτοικοι του νησιού.

Ταυτόχρονα, πιστεύουν ότι οι τιμές των αγαθών έχουν αυξηθεί λόγω του

τουρισμού. Οι τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών αυξάνονται προκείμενου

να εκμεταλλευτούν οι επιχειρηματίες τη ζήτηση από τους τουρίστες, με

αποτέλεσμα να επιβαρύνονται και οι ντόπιοι κάτοικοι.

Επιπρόσθετα, οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι οι ευκαιρίες

απασχόλησης έχουν αυξηθεί λόγω τουρισμού, κυρίως εποχιακά. Χάρη στον

τουρισμό, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας (καταστήματα, κέντρα αναψυχής,

ταξιδιωτικά πρακτορεία, ταβέρνες) με αποτέλεσμα να μειώνεται η ανεργία στο

νησί. Ωστόσο αυτές οι ευκαιρίες απασχόλησης σημειώνονται κυρίως εποχιακά,95

τους μήνες δηλαδή που ο τουρισμός είναι αυξημένος. Ωστόσο, γίνονται

προσπάθειες αντιμετώπισης της εποχικότητας.

Εξάλλου, με την ανάπτυξη του τουρισμού ενισχύεται η εκπαίδευση των

εργαζομένων στις τουριστικές επιχειρήσεις. Οι δήμοι οργανώνουν σεμινάρια

εκπαίδευσης των εργαζομένων στις τουριστικές επιχειρήσεις, προκειμένου να

είναι καταρτισμένοι.

Τέλος, οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι παρατηρείται αύξηση της τουριστικής

ζήτησης με την αύξηση των επιλογών για εναλλακτικό τουρισμό. Τα τελευταία

χρόνια το νησί προκειμένου να αυξήσει την τουριστική ζήτηση και να

αντιμετωπίσει την εποχικότητα, έχει αυξήσει τις επιλογές για τον εναλλακτικό

τουρισμό, όπως θαλάσσιος τουρισμός.

6.2. ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας σχετικά με τις κοινωνικές

επιπτώσεις και τη βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο έδειξαν ότι οι

περισσότεροι από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι οι ψυχαγωγικές

δραστηριότητες έχουν αυξηθεί λόγω του τουρισμού.

Πράγματι, διοργανώνονται διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις, θεατρικές

παραστάσεις και πανηγύρια όπου μπορούν να συμμετέχουν όχι μόνο οι

τουρίστες, αλλά και οι ντόπιοι κάτοικοι. Ως εκ τούτου ο τουρισμός συμβάλλει στην

ενίσχυση των παραδόσεων της Ρόδου. Μάλιστα, αυτές οι ψυχαγωγικές

δραστηριότητες διοργανώνονται και εκτός της τουριστικής περιόδου.

Οι παραδόσεις της Ρόδου έχουν εμπορευματοποιηθεί λόγω τουρισμού, ώστε οι

τουριστικές μονάδες να προσελκύουν περισσότερους τουρίστες. Για παράδειγμα,

πολλά τρόφιμα διατίθενται μαζικά, χάνοντας την αυθεντική γεύση και ποιότητά

τους. Αντίστοιχα, οι ντόπιοι μιμούνται τα καταναλωτικά πρότυπα των τουριστών,

αφού παρασύρονται και επιδίδονται πολλές φορές σε ξενομανία. Παρατηρείται η

υιοθέτηση ξενόφερτων συνηθειών και η κατανάλωση ξένων προϊόντων.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό το οποίο πιστεύουν οι περισσότεροι από τους

ερωτηθέντες είναι ότι ο τουρισμός οδήγησε σε πληθυσμιακή ερήμωση της

υπαίθρου. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις τουριστικές περιοχές. Έτσι και στη Ρόδο, οι

τουρίστες συγκεντρώνεται στη χώρα και όλες οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται

96

εκεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι επαρχιακές περιοχές να αντιμετωπίζουν όχι

μόνο στασιμότητα αλλά και φθίνουσα οικονομική πορεία.

Τέλος, ο τουρισμός συμβάλλει στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην

τουριστική απασχόληση σε διευθυντικές θέσεις. Πράγματι, πολλές τουριστικές

μονάδες διοικούνται από γυναίκες, ενώ και σε μεγάλα ξενοδοχεία υπάρχουν

γυναίκες σε θέσεις ευθύνης.

6.3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Τα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας σχετικά με τις περιβαλλοντικές

επιπτώσεις και τη βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο έδειξαν ότι οι

περισσότεροι από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι ο τουρισμός έχει οδηγήσει

στην άναρχη κατασκευή τουριστικών υποδομών με αποτέλεσμα την καταστροφή

του περιβάλλοντος αφού υπάρχει έλλειψη χωροταξικού σχεδίου ανάπτυξης της

Ρόδου που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αδιαφορία της πολιτείας. Επίσης, ο

τουρισμός συμβάλλει στην αύξηση του κυκλοφοριακού, του θορύβου και της

μόλυνσης, κυρίως την περίοδο του καλοκαιριού. Ωστόσο, ο τουρισμός αποτελεί

έναν παράγοντα ανακαίνισης των ιστορικών κτηρίων και προστασίας των

φυσικών πόρων, που είναι σημαντικό για τους περισσότερους ερωτηθέντες.

Συγκεκριμένα, ο τουρισμός συμβάλλει στην ανάδειξη του δάσους των

πεταλούδων με παράλληλη δραστική μείωση των επισκεπτών και στην ενίσχυση

της περιβαλλοντικής προστασίας από την πολιτεία, στη βελτίωση του οδικού

δικτύου στην ηπειρωτική Ρόδο και στη χάραξη των κύριων οδικών αρτηριών

εκτός των τουριστικών κέντρων.

Οι επιχειρηματίες και οι θεσμικοί φορείς του διεθνούς τουρισμού χρειάζεται να

αποδεχθούν ότι το περιβάλλον είναι σημαντικός πόρος και χρειάζεται προστασία.

Η περιβαλλοντική προστασία είναι σημαντική επειδή παρέχει μια ευγενή αξία

καθοριστική της ποιότητας ζωής και διαβίωσης, πέραν της ωφέλειας που

αποκομίζουν οι άνθρωποι από τη χρήση του περιβάλλοντος. Εξάλλου, η

οικονομία, η κοινωνία και το περιβάλλον είναι τα βασικά στοιχεία κάθε τύπου

ανάπτυξης, γεγονός που πρέπει να αποτελέσει τον γνώμονα σε κάθε απόφαση

που σχετίζεται με αυτή.

97

Επιπρόσθετα η πρωτογενής έρευνα έδειξε ότι τα άτομα του τοπικού πληθυσμού

στη Ρόδο πιστεύουν ότι οι τουρίστες στη Ρόδο είναι ικανοποιημένοι, όντας

ευχαριστημένοι με τη συμπεριφορά του προσωπικού, με την καθαριότητα, με τις

παρεχόμενες υπηρεσίες και με το φαγητό. Ωστόσο δεν πιστεύουν ότι οι τουρίστες

είναι ευχαριστημένοι με τις τιμές. Τα άτομα του τοπικού πληθυσμού στη Ρόδο

πιστεύουν ότι οι τουρίστες επιλέγουν τη Ρόδο για τις φυσικές ομορφιές της και το

περιβάλλον της, για την πραγματοποίηση αθλημάτων, για να ξεκουραστούν και

λόγω των πολιτιστικών στοιχείων της.

Τέλος, η πρωτογενής έρευνα έδειξε ότι οι περισσότεροι ερωτηθέντες πιστεύουν

ότι η μελλοντική πορεία τουρισμού στη Ρόδο θα έχει φθίνουσα πορεία και μείωση

εσόδων, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι δύναται να έχει ανοδική πορεία, η οποία

προϋποθέτει τη στήριξη από την πολιτεία και την αποτελεσματική συμπεριφορά

των ντόπιων.

6.4. ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Βάσει της έρευνας, η Ρόδος βρίσκεται στο στάδιο της εμπλοκής. Ο αριθμός των

τουριστών αυξάνεται και γίνεται συχνότερος, αντιμετωπίζοντας εν μέρει τα

αρνητικά σημεία του εποχιακού τουρισμού, οι ντόπιοι επιχειρηματίες δίνουν αξία

στον τουρισμό και αναγνωρίζουν ότι αν καταβάλλουν προσπάθεια μπορεί να

είναι σημαντικό μέσο για την ανάπτυξη του τόπου. Επίσης, οι ντόπιοι

επιχειρηματίες προσπαθούν να προσαρμοστούν, χρησιμοποιούν τις νέες

τεχνολογίες, αναπτύσσουν σταδιακά τον εναλλακτικό τουρισμό και προσφέρουν

σεμινάρια επιμόρφωσης των υπαλλήλων. Επίσης, γίνονται ενέργειες προβολής

του τόπου και των δυνατοτήτων που δίνει στους τουρίστες. Είναι σημαντικό να

γίνει προσπάθεια μετάβασης στο επόμενο στάδιο της ανάπτυξης, όπου η

προβολή του τόπου θα είναι εντατική και οι αφίξεις των τουριστών τακτικές.

Στη Ρόδο η τουριστική κίνηση αυξάνεται, οι υποδομές βελτιώνονται και οι ντόπιοι

κάτοικοι αρχίζουν να εκφράζουν παράπονα ότι οι επιχειρηματίες δρουν με βάσει

τα συμφέροντα τους σχετικά με τους τουρίστες και όχι με τον τόπο.

98

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η εικόνα ενός τουριστικού προορισμού αποτελεί το κυρίαρχο σημείο της

προβολής της και αποτελεί την πρώτη εντύπωση που έχουν οι υποψήφιοι

αγοραστές της περιοχής. Το πλήθος και η πολυπλοκότητα της σύνθεσης των

πληροφοριών και των στοιχείων που απαρτίζουν την εικόνα, την καθιστούν

δυναμική μέσα στο εξελίξιμο και ανταγωνιστικό περιβάλλον της διαρκώς

μεταβαλλόμενης τουριστικής αγοράς.

Η εικόνα που σχηματίζουν τουρίστες και μεταφέρουν σε γνωστούς και φίλους

στην χώρα αποστολής και μόνιμης κατοικίας τους αποτελεί στοιχείο που μένει

στην μνήμη ανθρώπων που δεν έχουν επισκεφτεί τον αντίστοιχο προορισμό

αλλά έχουν σχηματίσει μια «εικόνα» στο μυαλό τους και αυτή έρχεται στην

επιφάνεια όταν ξεκινάει η διαδικασία επιλογής προορισμού για διακοπές.

Η εικόνα ενός τουριστικού προορισμού αποτελεί ίσως το σημαντικότερο τεκμήριο

για την επιλογή ή απόρριψη ενός τουριστικού προορισμού επομένως είναι και το

σημαντικότερο κομμάτι για την χάραξη στρατηγικού marketing από την πλευρά

των υπευθύνων.

Οποιαδήποτε και αν είναι η εικόνα μιας περιοχή κατόπιν συστηματικής ερευνάς

και σοβαρής δουλειάς, είναι δυνατόν να επαναδημιουργηθεί και να λειτουργεί ως

έννοια πάντα ως προς το συμφέρον της φήμης ενός τουριστικού τόπου.

7.1. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Στα πλαίσια αυτά, είναι σημαντικό να προβληθεί ακόμη περισσότερο η εικόνα της

Ρόδου εστιάζοντας στη γνωστοποίηση των πολιτιστικών θέλγητρων που

υπάρχουν στην περιοχή.

Η Μεσαιωνική Πόλη που είναι σε θέση να αποτελέσει πόλο έλξης των τουριστών

λόγω των πολυάριθμών μνημείων της, όπως το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου

(Καστέλλο), το Αρχαιολογικό Μουσείο, τη Παναγιά του Κάστρου, τη Παναγιά του

Μπούργκου, τον Προμαχώνα του Αγίου Γεωργίου, το Καρέτο, την Μεσαιωνική

Τάφρο, το Χαμάμ το οποίο ακόμα και μέχρι σήμερα λειτουργεί κανονικά, τη

Mημόσια Βιβλιοθήκη, κ.λ.π. Η Μεσαιωνική Πόλη είναι περιτριγυρισμένη από

99

παραδοσιακούς οικισμούς, τα λεγόμενα Μαράσια, που δημιουργήθηκαν κατά την

Τουρκοκρατία από τους Έλληνες που εκδιώχθηκαν από τη Μεσαιωνική Πόλη. Οι

οικισμοί αυτοί αποτελούν δείγμα Ροδίτικης αρχιτεκτονικής, με κλασικά σπίτια,

βοτσαλωτές αυλές, στενά δρομάκια κ.λ.π.

Το κέντρο της πόλης όπου δεσπόζουν κτήρια κατασκευασμένα την περίοδο της

Ιταλοκρατίας με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ομορφιά εμπνευσμένα βέβαια από την

ιταλική αρχιτεκτονική της εποχής. Σήμερα στα κτήρια αυτά στεγάζονται «ενεργές»

υπηρεσίες όπως το ταχυδρομείο της Ρόδου, η Νομαρχεία Δωδεκανήσου, το

Δημαρχείο του δήμου Ροδίων, το «Εθνικό Θέατρο», η Τράπεζα της Ελλάδος κ.α.

Επίσης, σημεία της σύγχρονης πόλης όπως η Δημοτική Πινακοθήκη που είναι η

δεύτερη σε μέγεθος στην Ελλάδα από πλευράς αριθμού έργων που εκτίθενται, το

Λαογραφικό Μουσείο, η Ροδιακή Έπαυλη που αποτελεί το πολιτιστικό και

πνευματικό κέντρο της πόλης και στεγάζει τη δημοτική βιβλιοθήκη, τα ωδεία του

Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Ροδίων, το λόφο του Μόντε Σμιθ όπου

βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης, του ναού του Απόλλωνα, του αρχαίου

σταδίου καθώς και ένα πολύ καλά διατηρημένο μικρό αρχαίο θέατρο και ο

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου μια από τις ωραιότερες εκκλησίες του νησιού που

κτίστηκε το Μεσαίωνα και είναι τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλικού ρυθμού.

7.2. ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Επιπρόσθετα, η Ρόδος προτείνεται να προωθήσει τα αθλήματα, δεδομένου ότι η

έρευνα έδειξε ότι οι τουρίστες δεν επιλέγουν τον τόπο για την πραγματοποίηση

αθλημάτων. Ωστόσο, η Ρόδος δύναται να προσελκύσει περισσότερους τουρίστες

αν αναπτύξει τον αθλητικό τουρισμό. Πράγματι, ο θαλάσσιος τουρισμός ως ειδική

μορφή τουρισμού δείχνει να είναι μία από τις δυναμικότερες μορφές του

σύγχρονου τουρισμού, αφού η σημασία του στις οικονομίες των χωρών

υποδοχής είναι καθοριστική. Η Ρόδος κατέχει συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση

με άλλους αντίπαλους παραδοσιακούς προορισμούς, γιατί η θάλασσα είναι το

κατ’ εξοχήν σημείο αναφοράς της. Το συγκριτικό πλεονέκτημα γίνεται ακόμη

μεγαλύτερο με την ύπαρξη σύγχρονων λιμενικών υποδομών και εγκαταστάσεων.

Πράγματι γίνονται προσπάθειες ώστε η περιοχή να αποτελεί θέλγητρο και για

νέες μορφές τουρισμού όπως για παράδειγμα ο αθλητικός τουρισμός, ο

100

γαστρονομικός τουρισμός, ο ορειβατικός τουρισμός, ο συνεδριακός τουρισμός

κ.α. Στα πλαίσια της προώθησης μιας νέας εικόνας για την περιοχή εντάσσονται

και οι διοργανώσεις Διεθνών και μη αγώνων. Μερικές από της διοργανώσεις που

έχουν φιλοξενηθεί περιοδικά ή μεμονωμένα στην Ρόδο είναι: ο ετήσιος διεθνής

ποδηλατικός γύρος της Ρόδου, οι ετήσιοι διεθνείς αγώνες ιστιοσανίδας στην

παραλία της Ιαλυσού, οι ετήσιοι διεθνείς αγώνες Beach Volley στα πλαίσια του

παγκοσμίου πρωταθλήματος, τα "Διαγόρεια" (αγώνες στίβου), ο Διεθνής

Πολιτιστικός Μαραθώνιος, το Διεθνές Τουρνουά Τζούντο, το Διεθνές Τουρνουά

Καράτε, οι αγώνες πυγμαχίας, οι αγώνες Μπριτζ, κ.λ.π. (ΚΕΜΚΕ χ.χ.).

Ακόμα στην πόλη της Ρόδου βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα συνεδριακά

κέντρα της Μεσογείου, στο ξενοδοχείο Sofitel - Καψής οπού έχουν φιλοξενηθεί

σημαντικά συνέδρια από όλη την Ευρώπη. Με βάση την προσπάθεια

προσέλκυσης εναλλακτικών μορφών τουρισμού έχουν εκπονηθεί μελέτες για την

δημιουργία και οργάνωση «γραφικών - φυσικών μονοπατιών» για την

εξυπηρέτηση κυρίως των αναγκών του ορειβατικού και περιηγητικού τουρισμού

που όμως δεν έχουν υλοποιηθεί ως σήμερα. Επίσης δεν υλοποιήθηκε και η

πρόταση - μελέτη για την δημιουργία πίστας διεθνών αγώνων αυτοκινήτου και

μοτοσικλέτας.

Αναφερόμενοι στις καταδύσεις, καθώς οι απαιτήσεις του σύγχρονου τουρίστα

συνεχώς αυξάνονται, το συγκεκριμένο άθλημα ολοένα και κερδίζει οπαδούς,

καθώς είναι ένα σπορ που καλύπτει ταυτόχρονα πολλές από τις ανάγκες του

σύγχρονου τύπου επισκέπτη (ψυχαγωγία, γνωριμία με τη φύση, περιπέτεια,

κοινωνικότητα, σεβασμό στα θαλάσσια οικοσυστήματα και όχι μόνο). Η Ρόδος,

αν και δεν φαίνεται να είναι τόσο ανταγωνιστική απέναντι σε περιοχές όπως η

Καραϊβική, η Αυστραλία, Ισπανία, κ.α, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει

συντονισμένες προσπάθειες προς τη σωστή κατεύθυνση.

Περισσότεροι επίσης χώροι για κατάδυση απελευθερώνονται με γρηγορότερους

ρυθμούς. Αυτά τα στοιχεία προτείνεται η Ρόδος να τα αξιοποιήσει.

Στη Ρόδο σήμερα υπάρχουν πέντε καταδυτικά κέντρα, που προσφέρουν είτε

εκπαιδευτικές υπηρεσίες, είτε υπηρεσίες εκμίσθωσης καταδυτικού εξοπλισμού. Η

ελεύθερη περιοχή για καταδύσεις είναι στον όρμο της Καλλιθέας, κάτι που δεν

αφήνει μεγάλα περιθώρια επιλογής στους εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους. Το

101

σπορ αυτό σίγουρα μπορεί να αναπτυχθεί στην περιοχή γιατί οι καιρικές

συνθήκες είναι πολύ καλές σε όλη τη διάρκεια του έτους, υπάρχουν οι

τουριστικές υποδομές για την υποδοχή τέτοιας πελατείας, υπάρχουν τα φυσικά

κάλλη και αν ακόμα δεν υπάρχουν πρέπει να γίνουν έστω και τεχνητά, ώστε με

την κατάλληλη διαφημιστική προβολή η Ρόδος να γίνει γνωστή και ως ιδανικός

χώρος για τους λάτρεις των καταδύσεων.

Η Ρόδος ως καταδυτικός προορισμός δεν έχει διαφημιστεί αρκετά (ιστοσελίδα για

καταδύσεις, συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις με θέμα την κατάδυση και τις άλλες

θαλάσσιες δραστηριότητες) και δεν διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για να

προσελκύσει τέτοιο κοινό.Απαιτείται εξειδικευμένη προβολή (προβολή στο

διαδίκτυο με εξειδικευμένη ιστοσελίδα), συμμετοχή σε εκθέσεις σχετικές με

θαλάσσιες τουριστικές δραστηριότητες (Salon Nautique de Paris, London Boat

Show), ένταξη των καταδύσεων στο πλαίσιο της πολιτικής τουριστικής

ανάπτυξης.

7.3.ΑΕΙΦΟΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Μελανό σημείο της προσπάθειας αυτής είναι η μικρής κλίμακας προώθησης που

απολαμβάνει, οι προσπάθειες που γίνονται δεν προβάλλονται ιδιαίτερα ούτε από

τα μέσα ενημέρωσης αλλά ούτε και από τους υπεύθυνους φορείς. Σημαντικό

βήμα της βελτίωσης της εικόνας της περιοχής θα αποτελούσε η δυναμικότερη και

εντονότερη χρήση όλων των μηχανισμών του marketing που προσφέρονται για

την προώθηση εδραίωση και ακμή μιας αειφορικής ανάπτυξης του προορισμού.

Ελπιδοφόρες επίσης για την μελλοντική βελτίωση της εικόνας της Ρόδου είναι οι

προτάσεις της μελέτης UNEP (CAMP: The island of Rhodes) όπου

χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες περιοχές 115.000 στρέμματα

αρχαιολογικών χώρων, φυσικού κάλλους, σημαντικών βιοτόπων και

οικοσυστημάτων καθώς και οι αντίστοιχες του δικτύου NATURA 2000 που

καλύπτουν 245.000 στρέμματα στις περιοχές Ατταβύρου, Προφήτη Ηλία και

Απολλακιάς. Επιβάλλεται τέλος η προστασία του συνόλου των δασικών

εκτάσεων:υφιστάμενων 570.000 στρ. και αναδασωτέων περίπου 300.000 στρ.

Ο στόχος όμως του αειφορικού τουρισμού είναι δυσπρόσιτος για την περιοχή της

Ρόδου και γενικότερα για πολλές περιοχές ανά τον κόσμο και απαιτούν όχι μόνο

θεωρητικές προσεγγίσεις αλλά και γενναίες πράξεις. Απαιτείται η υιοθέτηση

102

μέτρων για την αναβάθμιση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος. Η

αναβάθμιση αυτή είναι δυνατόν να προέλθει μέσω: α) της διαφοροποίησης των

παρεχόμενων υπηρεσιών, β) της αναβάθμισης του φυσικού αλλά και του

δομημένου περιβάλλοντος, γ) της κατάλληλης διαχείρισης της τουριστικής ροής

ώστε να αποφευχθεί η υπερσυγκέντρωση των επισκεπτών αλλά και της

δημιουργίας και εφαρμογής ενός συστήματος παρακολούθησης των

αποτελεσμάτων του τουρισμού.

Τα αποτελέσματα του τουρισμού είναι ποσοτικοποιήσιμα και μετρήσιμα μέσω της

χρήσης κατάλληλων δεικτών παρακολούθησης και καταγραφής της αειφορίας. Ο

Τοανόγλου (2004) παρουσιάζει σε τοπικό επίπεδο την σημασία και τον ρόλο των

δεικτών αειφορίας. Μάλιστα γίνεται και αναφορά πως μέσα από την χρήση

δεικτών παρακολούθησης της αειφορίας, οι τοπική φορείς είναι σε θέση να

διαγνώσουν τα προβλήματα του προορισμού και να επέμβουν με κατάλληλες

παρεμβάσεις στρατηγικού σχεδιασμού πολιτικής με άξονα τα αποτελέσματα

των δεικτών. Επίσης προς μίμηση θα πρέπει να τεθεί το παράδειγμα άλλων

ανταγωνιστικών προς τη Ρόδο, τουριστικών προορισμών όπως η Μάλτα (εκεί

έχει συσταθεί το περίφημο SI.MO.) που στα πλαίσια μιας συγκροτημένης

στρατηγικής Αειφόρου Ανάπτυξης έχουν πετύχει την άμβλυνση των αρνητικών

επιπτώσεων του τουρισμού όπως είναι η εποχικότητα. Η περιοχή της Ρόδου

οφείλει να προωθήσει και να εδραιώσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα στο

μυαλό των υποψήφιων τουριστών και όχι να αποτελεί τροχοπέδη της εξέλιξης.

103

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• http://www.google.gr

• Hudman, L, E, and Hawkins, E., D., 1989, "Tourism in contemporary

society: and introductory text”, Prentice Hall, στο Τσάρτας, Π., 1996,

« Τουρίστες, ταξίδια, τόποι: κοινωνιολογικές προσεγγίσεις στον

τουρισμό», Εξάντα

• Βαρβαρέσος, Σ., 1997, ‘τουρισμός οικονομικές προσεγγίσεις’

• Βαρβαρέσος, Σ. (2000) Τουρισμός, Έννοιες, Μεγέθη, Μομές, Αθήνα,

Προπομπός

• Βαρβαρέσος Στέλιος(2002), Καταναλωτική Συμπεριφορά Τουριστών,

JOURNAL: Επιθεώρηση κοινωνικών ερευνών , Τεύχος 108-109, σσ. 347­

390

• Βρύζας Κωνσταντίνος (1997) Παγκόσμια Επικοινωνία - Πολιτιστικές

Ταυτότητες, Αθήνα, Gutenberg

• Δήμος Ρόδου, 2008 : http://www.rhodes.gr/portal_gr/

• Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ (1999) «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης -

Ευρωπαϊκός Πολιτιστικός Μήνας», Τεύχος 2055

• ΕΟΤ (2004). Εξέλιξη Τουριστικής Κίνησης 2004.. Τα στοιχεία για τις

εισπράξεις του 2004 δεν είναι συγκρίσιμα με αυτά του 2003, λόγω

αλλαγής της μεθοδολογίας συλλογής τους. Βλέπε Τράπεζα της Ελλάδος,

ό.π., σ. 285-287

• ΕΟΤ(2005) Πηγή απο το διαδικτυο:

http://www.gnto.gr/pages.php?pageID=11&langID=1

• Ευθυμιάτου Αντωνία (1987) « Στοιχεία Τουριστικής Νομοθεσίας» Εκδ.

Σάκκουλα, Αθήνα, σελ. 9

• Ευθυμιάτου Αντωνία (1987) « Στοιχεία Τουριστικής Νομοθεσίας» Εκδ.

Σάκκουλα, Αθήνα, σελ. 15

• Ηγουμενάκης Ν.Γ., Κραβαρίτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον

τουρισμό»,Ιnterbooks, Αθήνα

104

• Ηγουμενάκης Ν.Γ., Κραβαρίτης Κ.Ν., Λύτρας Π.Ν., 2000, «Εισαγωγή στον

τουρισμό»,ΙπίθΓόοοΚ8, Αθήνα

• Θεοδ. Παλάσκα(2004), Ρόλος και Προοπτική του τουρισμού στην

Ελλάδα,ΙΟΒΕ

• Ι.Τ.Ε.Π (2005) Μελέτη Ανταγωνιστικότητας Ελληνικού Τουρισμού

• Κούτουλας Δ., 2005, Η πορεία του τουρισμού της Ρόδου, ανακτημένο

από:http://www.traveldailvnews.gr/makeof.asp?central ίά=892&ρθΓη3Πθπ

ΐ ίό=40

• Λογοθέτης, Μ. (1997) Τουρισμός και βιώσιμη ανάπτυξη. Ρόδος:

Επιμελητήριο Δωδεκανήσου.

• Λογοθέτης, Μ. (2004) Δωδεκάνησα,ένα πολυμορφο πρότυπο βιώσιμης

τουριστικής ανάπτυξης.Ρόδος : Τέχνη.

• Μασλίας Ροδόλφος (1998) Η πολιτιστική από μέσα, Θεσσαλονίκη, Ιανός,

• Ξύγγη Μαντώ Ι. (2000) Δημόσιες Σχέσεις - Προγραμματισμός & σωστή

επικοινωνία με το κοινό σας, Αθήνα, Προπομπός

• Παπανίκος Γ(2004), Τουριστική ανάπτυξη,ΕΟΤ

• ΠΑΠΑΤΖΑΝΗΣ Γ. (2004) «Η σημερινή κατάσταση στον τουρισμό και

προτάσεις για την ανάπτυξη του.» (Ομιλία του Γ. Παπατζανή,

αντιδημάρχου Ρεθύμνης στην εκδήλωση Οικον. Επιμελητήριου Δυτικ.

Κρήτης και του Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής "το Αρκάδι", στο Ωδείο

Ρεθύμνου, για τον τουρισμό.

• Πάχος Κων. (2005).Οι οικομικές επιπτώσεις από την ανάπτυξη του

μαζικού τουρισμού.Η περιπτωση της Ρόδου.Πανεπηστήμιο Αιγαίου.

• Σφακιανάκης, Μ., 2000, «Εναλλακτικές μορφές τουρισμού», Έλλην

• Τσάρτας, Π., 1996, «Τουρίστες, ταξίδια, τόποι: κοινωνιολογικές

προσεγγίσεις στον τουρισμό», Εξάντας

• Τουριστική Αγορά, 1998. τεύχος 110, Δεκέμβριος.

• www.agrotravel.gr/agro/site/AgroTravel/t_docpage?sparam=prefecture_of

dodekanisa&doc

105

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Οι ερωτήσεις που ακολουθούν βασίζονται στον βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας και αντίστοιχα με τους αριθμούς 1 έως 5 . Για παράδειγμα :

Συμφωνώ

Απόλυτα

Συμφωνώ Ούτε

Συμφωνώ,ούτε

διαφωνώ

Διαφωνώ Διαφωνώ

Απόλυτα

1 2 3 4 5

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : Παρακαλώ δηλώστε το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας σας με τις παρακάτω προτάσεις, που αφορούν στις οικονομικές επιπτώσεις και την βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο.

Α. Ο τουρισμός αυξάνει τις δυνατότητες επενδύσεων και η τοπική οικονομία ενισχύεται.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Β. Η ποιότητα ζωής των ντόπιων έχει βελτιωθεί λόγω του τουρισμού.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Γ. Οι τιμές των αγαθών έχουν αυξηθεί λόγω του τουρισμού.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Δ. Οι ευκαιρίες απασχόλησης έχουν αυξηθεί λόγω τουρισμού.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ε. Οι ευκαιρίες απασχόλησης έχουν αυξηθεί λόγω τουρισμού κυρίως εποχιακά

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα--------------------------------------------------Γ0Ό-------------------------------

ΣΤ. Αντιμετώπιση της εποχικότητας.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ζ. Αύξηση της τουριστικής ζήτησης με την αύξηση των επιλογών για εναλλακτικό τουρισμό.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Η. Εκπαίδευση των εργαζομένων στις τουριστικές επιχειρήσεις.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

ΚΟΙΝΩΝΙΑ : Παρακαλώ δηλώστε το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας σας με τις παρακάτω προτάσεις, που αφορούν στις κοινωνικές επιπτώσεις και την βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο.

Α. Οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες έχουν αυξηθεί λόγω του τουρισμού.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Β. Οι παραδόσεις της Ρόδου έχουν εμπορευματοποιηθεί λόγω τουρισμού.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Γ. Ενίσχυση των παραδόσεων της Ρόδου.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Δ. Αποδοχή των αλλοδαπών εργαζομένων από την τοπική κοινωνία.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ε. Ανάπτυξη ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και εκτός της τουριστικής περιόδου.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

ΣΤ. Στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην τουριστική απασχόληση σε διευθυντικές θέσεις.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

107

Ζ. Οι κοινωνικές ανισότητες των κατοίκων έχουν μειωθεί λόγω του τουρισμού.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Η. Οι ντόπιοι μιμούνται τα καταναλωτικά πρότυπα των τουριστών.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Θ. Ο τουρισμός οδήγησε σε πληθυσμιακή ερήμωση της υπαίθρου.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ : Παρακαλώ δηλώστε το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας σας με τις παρακάτω προτάσεις, που αφορούν στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και την βελτίωση αυτών του τουρισμού στη Ρόδο.

Α. Το οδικό δίκτυο στη Ρόδο έχει βελτιωθεί λόγω τουρισμού

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Β. Ο τουρισμός έχει οδηγήσει στην άναρχη κατασκευή τουριστικών υποδομών με αποτέλεσμα την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Γ. Ο τουρισμός συμβάλλει στην αύξηση του κυκλοφοριακού, του θορύβου και της μόλυνσης.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Δ. Ο τουρισμός αποτελεί έναν παράγοντα ανακαίνισης των ιστορικών κτηρίων και προστασίας των φυσικών πόρων.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ε. Ανάδειξη του δάσους των πεταλούδων με παράλληλη δραστική μείωση των επισκεπτών.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

ΣΤ. Ενίσχυση της περιβαλλοντικής προστασίας από την πολιτεία.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

108

Ζ. Προστασία των φυσικών πόρων με ισομερή κατανομή του τουριστικού ρεύματος σε όλη την περιφέρεια της Ρόδου

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Η. Η έλλειψη χωροταξικού σχεδίου ανάπτυξης της Ρόδου οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αδιαφορία της πολιτείας.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Θ. Βελτίωση του οδικού δικτύου στην ηπειρωτική Ρόδο.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ι. Χάραξη των κύριων οδικών αρτηριών εκτός των τουριστικών κέντρων.

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

4. Πιστεύετε ότι οι τουρίστες είναι ικανοποιημένοι από την παραμονή τους στη Ρόδο;

Πολύ Αρκετά Ουδέτεροι Λίγο Καθόλου

Ικανοποιημένοι Ικανοποιημένοι Ικανοποιημένοι Ικανοποιημένοι

1 2 3 4 5

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ :Παρακαλώ δηλώστε το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας σας με τις παρακάτω προτάσεις, που αναφέρονται στην ικανοποίηση των αναγκών των τουριστών στη Ρόδο.Οι τουρίστες στη Ρόδο είναι ευχαριστημένοι με:

Α. Τις τιμές

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Β. Τη συμπεριφορά του προσωπικού

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Γ. Την καθαριότητα

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Δ. Τις παρεχόμενες υπηρεσίες109

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ε. Το φαγητό

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ποιοι λόγοι κατά τη γνώμη σας ωθούν κυρίως τους επισκέπτες στην επιλογή ταξιδιού στη Ρόδο.

Α. Φυσικές ομορφιές

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Β. Σπορ

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Γ. Ξεκούραση

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Δ. Πολιτισμός

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ε. Περιβάλλον

Συμφωνώ Απόλυτα 1 2 3 4 5 Διαφωνώ Απόλυτα

Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η μελλοντική πορεία τουρισμού στη Ρόδο;

110

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Παρακαλούμε πείτε μας ορισμένα στοιχεία για τον εαυτό σας

ΦΥΛΟ:

□ Άνδρας

□ Γυναίκα

ΗΛΙΚΙΑ:

□ 18-35

□ 36-50

□ 50+

ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ:

□ Πρωτοβάθμια

□ Δευτεροβάθμια

□ Τριτοβάθμια

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας!!

111