ΤΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

50 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΕΡΡΩΝ 2012-2013

ΤΜΗΜΑ( Β3)

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (ΠΕ11)

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελίδες

Πρόλογος………………………………………………………………1 Εισαγωγή……………………………………………………………….2

1.1 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ

Προέλευση της λέξης ντόπινγκ…………………………………………5 Ορισµός του ντόπινγκ…………………………………………………...6 Πιθανοί λόγοι και κίνητρα χρήσης ντόπινγκ………………………....... 9 Πιθανά κίνητρα και λόγοι χρήσης ντόπινγκ από νεαρούς ανήλικους αθλητές…………………………………………………………………12

Νεαροί αθλητές που δεν χρησιµοποιούν απαγορευµένες ουσίες………13 Ποιούς αφορά το ντόπινγκ……………………………………………...18 Τρόποι αντιµετώπισης του ντόπινγκ από την πολιτεία…………………20 Ο ρόλος της WADA……………………………………………………..22 Απαγορευµένοι µέθοδοι χρήσης αναβολικών ουσιών…………………..25

2.1 Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ Αρχαία Ιστορία του ντόπινγκ / ∆ιατροφή και ντόπινγκ στην αρχαιότητα..30 Σύγχρονο ντόπινγκ………………………………………………………..33 Ντοπαρισµένοι αθλητές στα σύγχρονα αθλήµατα………………………..40 Παραδείγµατα ντόπινγκ εκτός κλασικού αθλητισµού……………………47 Τεχνολογικό ντόπινγκ στην κολύµβηση………………………………….59 Θάνατοι Ελλήνων και ξένων αθλητών……………………………………62

3.1 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ Ο ρόλος των συµπληρωµάτων διατροφής……………………………….68 Κατηγορίες συµπληρωµάτων διατροφής που υπάρχουν …………………72 Οµάδες ατόµων που χρειάζονται τα συµπληρώµατα διατροφής…………74 Κανόνες που ένας αθλητής δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάει,

πριν λάβει οποιοδήποτε φάρµακο ή διατροφικό συµπλήρωµα………….77 Βιταµίνη Ε……………………………………………………………….78 Πρόληψη: Η καλύτερη θεραπεία στη ασθένεια των

αναβολικών-ναρκωτικών………………………………………………..87 Ντόπινγκ αθλητών : ορισµοί και κυρώσεις……………………………...90

4.1 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ∆ιεγερτικά………………………………………………………………………93 Ναρκωτικά……………………………………………………………………..99 Κάνναβη………………………………………………………………………102 Αναβολικά στερεοειδή………………………………………………………..108 Ορµόνες……………………………………………………………………….112 ∆ιουρητικά σκευάσµατα………………………………………………………116 Β- Ανδρενεργικοί Αναστολείς………………………………………………...118 ∆εϋδροεπιανδοστερόνη……………………………………………………….120 Χρόνια χρήση αναβολικών……………………………………………………121 Προσδοκία από το ερωτηµατολόγιο…………………………………………..124 Ερωτηµατολόγιο……………………………………………………………….125 Συµπεράσµατα…………………………………………………………………127 Γραφήµατα…………………………………………………………………….129 Φωτογραφίες……………………………………………………………134 Βιβλιογαφία……………………………………………………………..135

2

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΟΥ ΕΛΑΒΑΝ ΜΕΡΟΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. 1. ΟΜΑ∆Α :Α

ΜΠΕΡΙΝΤΖΗΣ ΣΤ. ΜΟΥΡΑΤΙ∆ΗΣ ΓΙΑΝ. ΚΟΡΑΚΑΣ ∆ΗΜ. ΜΠΑΡΜΠΟΥΤΗ ΧΡ. ΜΠΑΡΜΠΟΥΤΗ ΕΒ. ΜΕΡΜΗΓΚΟΥ∆Η ΑΠ.

2.ΟΜΑ∆Α : Β ΚΟΥΛΙΚΑ ΧΡ. ΚΟΥΣΙΝΑ ΑΝ. ΜΑΡΤΙΝΗ ΠΕΤ. ΜΑΥΡΙ∆ΟΥ ΕΥ. ΜΟΥΤΣΙΟΥ ΜΑΡ. ΜΠΙΚΟΥ ΕΛ.

3.ΟΜΑ∆Α :Γ ΜΑΝΩΛΑΚΗΣ ΙΩΝ. ΜΑΤΑΚΟΣ ΑΛ. ΜΠΑΛΟΓΛΟΥ ΖΑΧ. ΜΕΤΑΛΙ∆ΗΣ ΑΛ. ΛΥΤΡΙ∆ΗΣ ΠΑΥΛΟΣ

4.ΟΜΑ∆Α :∆ ΜΑΡΑΓΚΟΥ ΑΘ.-ΕΙΡ. ΜΟΥΤΣΙΑΝΑ ΠΑΝ. ΜΕΡΜΗΓΚΑ ∆ΕΣΠ ΜΠΑΓΚΙΡΤΖΗ ΓΕΩ. ΚΡΙΑΡΙ∆ΟΥ ΑΓΓ.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

3

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το όραµά µας – η αποστολή µας Η παροχή γνώσης σε συµµαθητές µας και σε συνανθρώπους µας που ασχολούνται µε τον αθλητισµό , οι οποίοι αντιµετωπίζουν κινδύνους για την ζωή τους , κάτω από την απειλή του ντόπινγκ σε όλα τα επίπεδα εντός και εκτός Ελλάδας

Ο Στόχος µας Να υπηρετούµε πάντοτε τον καθαρό αθλητισµό – πρωταθλητισµό. Να είµαστε µε την γνώση – πρόληψη , αυτοί που θα αποτρέπουν αυτούς που θέλουν να διαδώσουν τα αναβολικά µε κάθε αθέµιτο τρόπο Οι αξίες µας αίσθηµα ευθύνης Αναγνωρίζουµε ότι αυτό που προσφέρουµε µε την εργασία µας , είναι σηµαντικό και πολύτιµο και ότι οι <<πράξεις µας>> ( µε την ερευνητική εργασία µας ) θα έχουν σηµαντική επίδραση στους γύρω µας. Εποµένως ότι καταγράφουµε το κάνουµε υπεύθυνα µε πλήρη εντιµότητα και απόλυτο σεβασµό για έναν καθαρό αθλητισµό. Πάθος Κάνουµε πράξη την επιθυµία µας και εκπαιδευόµαστε συνεχώς κρατώντας σε υψηλό επίπεδο τις γνώσεις µας και µε όπλο την ενηµέρωση , αγωνιζόµαστε για την πρόληψη κατά των αναβολικών , όταν θα κληθούµε να την προσφέρουµε Αγάπη για καθαρό αθλητισµό – πρωταθλητισµό Οι από εδώ και πέρα πράξεις µας – ενέργειές µας πλαισιώνονται µε αγάπη γύρο από το πολυτιµότερο αγαθό , αυτό της ανθρώπινης ζωής , αυτό της καθαρής άθλησής µας επιτέλους και θα την προστατεύουµε µε όλες µας τις δυνάµεις , εκπροσωπώντας εµείς οι ίδιοι πρώτα, κάνοντας υγιή αθλητισµό – πρωταθλητισµό και παροτρύνοντας τους άλλους να κάνουν και αυτοί το ίδιο.

4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σίγουρα όλοι µας γνωρίζουµε πόσο βαθιές είναι οι ρίζες του ντόπινγκ στον σύγχρονο αθλητισµό, δηλαδή η χορήγηση χηµικών ουσιών σε έναν αθλητή µε σκοπό την καλύτερη επίδοσή του. Καθηµερινά ακούµε για αποκλεισµούς αθλητών από τον αγωνιστικό χώρο για αυτό το λόγο, και αγαναχτούµε στην ιδέα ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν σε αυτά τα αθέµιτα µέσα για να επιτύχουν. Αν και όλα αυτά είναι γνωστά, πόσοι από εµάς γνωρίζουµε πραγµατικά τι είναι το ντόπινγκ και τι συνέπειες έχει για τον ανθρώπινο οργανισµό; Πόσοι έχουµε αναρωτηθεί από πού ξεκίνησε και πώς εξελίχθηκε; Και, πάνω απ’ όλα, πόσοι έχουµε ψάξει πόσοι συνάνθρωποί µας έχουν βρει τραγικό θάνατο στην πιο παραγωγική φάση της ζωής τους, εξαιτίας των ουσιών αυτών; Όλα αυτά τα αναπάντητα ερωτήµατα καλείται να τα απαντήσει η εργασία αυτή. Στόχος µας είναι να διαλευκάνουµε διάφορα µελανά σηµεία σχετικά µε το θέµα του ντόπινγκ, να παρέχουµε στον αναγνώστη διάφορες πληροφορίες και στοιχεία που πολύ πιθανόν να µην είχε ξανακούσει ποτέ του και, κυρίως, να τον προβληµατίσουµε για ένα θέµα που αφορά όλους και προκαλεί την έντονη ανησυχία της κοινής γνώµης. Οι απαγορευµένες ουσίες χρησιµοποιούνται κυρίως στον αθλητισµό για καλύτερες αποδόσεις σε αγώνες και προπονήσεις. Η χρήση αυτών γίνεται κυρίως από έφηβους ή γενικά µικρούς σε ηλικία που δεν έχουν επίγνωση του θέµατος. Έτσι λοιπόν επιλέξαµε αυτό το θέµα γιατί είναι σηµαντικό πρόβληµα η χρήση αυτών των ουσιών, το οποίο έχει µεγαλώσει στις µέρες µας και πρέπει να ενηµερωθούµε µικροί και µεγάλοι σωστά για αυτό. Αρχικά αφού είδαµε το θέµα µε το οποίο θα ασχολούµασταν, χωριστήκαµε σε οµάδες, επιλέξαµε τον αρχηγό για κάθε οµάδα και έγινε κατανοµή των υποθεµάτων. Το υποθέµατα που διαλέξαµε είναι <Το φαινόµενο Ντόπινγκ-Η Ι στορική εξέλιξη του Ντόπινγκ-Συµπληρώµατα ∆ιατροφής-Απαγορευµένες ουσίες->. Για την ΈΡΕΥΝΑ των παραπάνω Θεµάτων βρήκαµε πληροφορίες από διάφορες σελίδες στο internet, είδαµε διάφορα Video πάνω σε αυτό το θέµα ενώ παράλληλα απαντούσαµε σε κάποιες ερωτήσεις που µας έδινε ο καθηγητής µας πάνω σε αυτό. Έβρισκε ο κάθε µαθητής πληροφορίες, τις διαβάζαµε, επιλέγαµε τις πιο σηµαντικές και τις οργανώναµε σε ενιαίο κείµενο. Ο καθένας είχε το ατοµικό του ηµερολόγιο και σηµείωνε σε αυτό καθετί που κάναµε οµαδικώς και ο ίδιος. Πριν τελειοποιήσουµε την εργασία κάναµε ερωτηµατολόγια, από τα αποτελέσµατα των οποίων βγάλαµε ποσοστά και σχεδιάσαµε τις πίτες. Πέρα από αυτά συµφωνήσαµε όλοι µαζί στην οργάνωση της Ερευνητικής Έκθεσης (δοµή, γραµµατοσειρά, µέγεθος γραµµάτων, πληροφορίες που θα χρησιµοποιηθούν).

5

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Η ερευνητική δραστηριότητα της οµάδας µας ξεκινάει στις 28-09-2012.Τη µέρα αυτή έχουµε τη γνωριµία µας µε τον υπεύθυνο καθηγητή του project κ. Καραγκούνη Χρήστο και µε το θέµα µας που είναι "Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΤΟΠΙΝΓΚ". Επιπλέον γίνεται προβολή ντοκιµαντέρ πάνω στο θέµα και κρατάµε σηµειώσεις και λέξεις κλειδιά οι οποίες συντελούν στην δηµιουργία των θεµάτων. Στην επόµενη συνάντηση µας χωριστήκαµε σε οµάδες και µε κλήρωση χωρίστηκαν τα θέµατα σε κάθε οµάδα. Παράλληλα ορίστηκαν αρχηγοί, χειριστές Η/Υ και γραµµατείς των οµάδων. Τέλος διαβάσαµε το συµβόλαιο της τάξης. Στις 15-10-2012 κάθε οµάδα έφερε τους υπολογιστές της και αφού συζητήσαµε µε καθηγητή µας για το πως είναι καλύτερο να εργαστούµε , ξεκίνησε η εργασία. Αναλαµβάναµε από ένα υπόθεµα για το οποίο συλλέγαµε πληροφορίες και όταν βρισκόµασταν στην τάξη τις συνδέαµε. Ο καθηγητής µας βοήθησε στην εύρεση πληροφοριών δίνοντας µας επιπλέον ηλεκτρονικές διευθύνσεις. Μόλις ολοκληρώναµε το κάθε υπόθεµα το παρουσιάζαµε και στις άλλες οµάδες. Ακόµη αποφασίσαµε όλες οι ο οµάδες για το ποια γραµµατοσειρά θα χρησιµοποιήσουµε. Παρακολουθήσαµε άλλο ένα ντοκιµαντέρ και απαντήσαµε σε ερωτήσεις που µας είχε φέρει ο κύριος, οι οποίες µας έδωσαν επιπλέον γνώσεις και πληροφορίες. Αφού έχουµε ολοκληρώσει τα επιµέρους µέρη των θεµάτων µας αποφασίσαµε να συντάξουµε ένα ερωτηµατολόγιο. Η κάθε οµάδα πρότεινε µερικές ερωτήσεις σε σχέση µε το θέµα της. Στην επόµενη συνάντηση µας µε την βοήθεια του κ. Καραγκούνη συνδέσαµε τις ερωτήσεις και ολοκληρώσαµε το ερωτηµατολόγιο. Έπειτα τα ερωτηµατολόγια µοιραστήκαν σε τρία τµήµατα της Β Λυκείου και αφού τα συγκεντρώσαµε, µοιραστήκαν στις οµάδες. Τέλος βγάλαµε ποσοστά, τα οποία τα κάναµε γραφήµατα και συµπεριλαµβάνονται στην τελική εργασία. Στο επόµενο µάθηµα οργανώνουµε την εργασία σε επιµέρους µέρη µε πρόλογο, εισαγωγή, περιεχόµενα και εργασία και χωρίσαµε µεταξύ µας το τι θα κάνει το κάθε µέλος της οµάδας. Η εργασία ολοκληρώνεται και παραδίδεται στον καθηγητή.

6

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ 1.1Προέλευση της λέξης ντόπινγκ Η φυλή των Κάφρων στην Αφρική ονόµασε ένα πρωτόγονο αλκοολούχο ποτό το οποίο χρησιµοποιούνταν σε θρησκευτικές τελετές ως διεγερτικό µε τη λέξη «ντοπ». Άλλες αναφορές περιγράφουν τους πολεµιστές Ζουλού να χρησιµοποιούν «ντοπ», ένα αλκοολούχο ποτό παρασκευασµένο από φλούδες σταφυλιών και αφέψηµα κόλα. Στη ∆υτική Αφρική, η χρήση Cola accuminata και Cola nitida ήταν επίσης γνωστή κατά τη διάρκεια του αγώνα στο βάδην ή το τρέξιµο. Ακολούθως, οι Ολλανδοί άποικοι Boers χρησιµοποίησαν τον όρο «ντοπ» για να περιγράψουν οποιοδήποτε διεγερτικό αφέψηµα και ακολούθως, ο όρος διαδόθηκε παγκοσµίως. Τελικά, ο όρος υιοθετήθηκε για ένα ευρύτερο φάσµα ουσιών και στον αθλητισµό, χρησιµοποιώντας αυτές τις ουσίες περιγράφτηκε περαιτέρω ως «ντόπινγκ», όπου εµφανίζεται για πρώτη φορά σε Αγγλικό λεξικό το 1889. 1.2 Oρισµός του ντόπινγκ Η ∆.Ο.Ε. ορίζει ως doping την χρήση από τον αθλητή ή/και την χορήγηση σε αυτόν προς χρήση από άλλο άτοµο, ουσιών που είναι ξένες προς τις µεταβολικές διεργασίες του ανθρωπίνου οργανισµού, ή/και φυσιολογικών ουσιών σε µεγαλύτερη ποσότητα ή ασυνήθεις οδούς εφαρµογής, ή/και την χρήση ορµονών κι άλλων παρόµοιας δράσης προϊόντων ή/και άλλων µέσων, µε σκοπό την τεχνητή και παράνοµη βελτίωση των επιδόσεων. «Ντόπινγκ ορίζεται ως η παραβίαση ενός ή περισσοτέρων κανονισµών αντι-ντόπινγκ όπως αναγράφονται στο άρθρο 2.1 έως το άρθρο 2.8 του Παγκόσµιου Κώδικα Αντι-Ντόπινγκ». ΝΤΟΠΙΝΓΚ θεωρείται οποιαδήποτε ενέργεια µεταβάλλει, µε οποιοδήποτε τρόπο ή µέθοδο την αγωνιστική διάθεση και ικανότητα του αθλητή. Το Ντόπινγκ στα σύγχρονα αθλήµατα σύµφωνα µε την WADA (World Anti-Doping Agency), είναι η παρουσία µιας απαγορευµένης ουσίας ή των µεταβολιτών της σε βιολογικά δείγµατα ενός αθλητή ή ζώου και η χρήση ή προσπάθεια για χρήση µιας απαγορευµένης ουσίας ή µιας

7

απαγορευµένης µεθόδου µε απώτερο σκοπό την αύξηση της αγωνιστικής απόδοσης .Οι χρήσεις των διαφόρων ουσιών ποικίλλουν και συνίστανται σε αύξηση της αγωνιστικής απόδοσης ,µείωση της αγωνίας, αύξηση της µυϊκής µάζας µείωση σωµατικού βάρους και συγκάλυψη χρήσης άλλων ουσιών. Άλλοι προηγούµενοι ορισµοί ντόπινγκ είναι: 1 Ντόπινγκ στον αθλητισµό ορίζεται ως «η χορήγηση ή η χρήση από ένα υγιές άτοµο … οποιουδήποτε παράγοντα ή ουσίας που φυσιολογικά δεν εντοπίζεται στο σώµα … και/ή οποιουδήποτε φυσιολογικού παράγοντα ή ουσίας … όταν χορηγείται σε αντικανονικές επιπρόσθετες ποσότητες και/ή µέσω αντικανονικής οδού και/ή µε αντικανονικό τρόπο, … µε σκοπό και αποτέλεσµα τη τεχνητή αύξησης και µε αθέµιτο τρόπο της απόδοσης του ατόµου κατά τη διάρκεια του αγώνα» (ο πρώτος ορισµός του ντόπινγκ υιοθετήθηκε το 1963 από το Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Εξωσχολική Εκπαίδευση) 2 Το ντόπινγκ στον αθλητισµό συνίσταται στη χρήση απαγορευµένων ουσιών παραβιάζοντας τους κανόνες των αρµόδιων αθλητικών οργανισµών (1984 Ευρωπαϊκό συνέδριο) 3 Ντόπινγκ στον αθλητισµό ορίζεται ως «η χορήγηση σε αθλητές ή αθλήτριες, ή η χρήση από αυτούς, φαρµακολογικών κατηγοριών παραγόντων ή µεθόδων ντόπινγκ» (Συµβούλιο Ευρωπαϊκής Συνθήκης Αντι-Ντόπινγκ της 16ης Νοεµβρίου 1989) 4 Ντόπινγκ ορίζεται ως η παρουσία στο ανθρώπινο σώµα ουσιών που είναι απαγορευµένες σύµφωνα µε τον κατάλογο που δηµοσιεύτηκε από τη ∆ιεθνή Ολυµπιακή Επιτροπή και/ή το διεθνή οργανισµό του προκείµενου οργανισµού µέλους. Η χρήση τέτοιων ουσιών, η παρουσία τους στα δείγµατα ούρων ή αίµατος και η χρήση µεθόδων µε σκοπό τη µεταβολή του αποτελέσµατος ανάλυσης ενός δείγµατος ούρων ή αίµατος απαγορεύονται. (ορισµός ∆ΟΕ – πριν την ίδρυση του WADA) 5 Ντόπινγκ στον αθλητισµό είναι η εσκεµµένη ή η ακούσια χρήση από έναν αθλητή µιας ουσίας ή µεθόδου απαγορευµένης από τη ∆ιεθνή

8

Ολυµπιακή Επιτροπή (∆ΟΕ). Η FIMS στηρίζει την απαγόρευση του ντόπινγκ για την προστασία των αθλητών από: το αθέµιτο πλεονέκτηµα που µπορεί να αποκτηθεί από εκείνους τους αθλητές που χρησιµοποιούν απαγορευµένες ουσίες ή µεθόδους για να αυξήσουν την απόδοση, τις πιθανές επιζήµιες παρενέργειες που ορισµένες ουσίες ή µέθοδοι µπορεί να προκαλέσουν. Εκτός από τις ηθικές επιπτώσεις και τις επιπτώσεις υγείας που αφορούν το ντόπινγκ, υπάρχει αναγνώριση ενδεχοµένων νοµικών συνεπειών. Η διανοµή διάφορων απαγορευµένων ουσιών (π.χ., αναβολικά στεροειδή), εάν δεν είναι για αιτιολογηµένο ιατρικό λόγο, είναι παράνοµη σε πολλές χώρες. Η ενθάρρυνση ή η βοήθεια των αθλητών να χρησιµοποιούν τέτοιες ουσίες ή µεθόδους είναι ανήθικο και εποµένως, εξ’ ίσου απαγορευµένο. (Έγγραφη Θέση της Παγκόσµιας Οµοσπονδίας Αθλητιατρικής – πριν την ίδρυση του WADA)

Εννοιολογικός ορισµός Εννοιολογικός ορισµός του ντόπινγκ δεν υπάρχει, ή καλύτερα, δεν είναι γενικά και κοινά παραδεκτός. O όρος προέρχεται από τη λέξη dop, δηλωτική αποστάγµατος, φυσικής µάλλον προελεύσεως, µε διεγερτικές ικανότητες που χρησιµοποιούσαν οι κάφροι της Ν.Α. Αφρικής, κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών, ο δε όρος ντόπινγκ φάνηκε για πρώτη φορά το 1889 γραµµένος σε αγγλικό λεξικό για να δηλώσει «τη χορήγηση µείγµατος ναρκωτικών ουσιών σε άλογα αγώνων για να έχουν καλύτερη απόδοση». Με τα χρόνια ο ορισµός αυτός υπέστη αρκετές διαφοροποιήσεις, χωρίς όµως να αποµακρυνθεί βασικά από το αρχικό του περιεχόµενο. Περιεκτικότερος ορισµός θα µπορούσε να είναι ότι «ντόπινγκ είναι η οποιαδήποτε ενέργεια µεταβάλλει µε οποιοδήποτε µέσο την αγωνιστική διάθεση και ικανότητα.» Με το πνεύµα άλλωστε αυτό έχει διατυπωθεί και ο περιγραφικός ορισµός του ντόπινγκ του ν. 3057/2002 (Κεφ. 4 Καταπολέµηση του ντόπινγκ. άρθρα 52-65).

9

1.3 Πιθανοί λόγοι και κίνητρα χρήσης ντόπινγκ Είναι εύλογο να αναζητήσει κάποιος τους λόγους και τα κίνητρα που ωθούν τους αθλητές στη χρήση των απαγορευµένων ουσιών. Οι λόγοι που µπορεί να εντοπίσει κάποιος εύκολα (κάποιοι αναγράφονται στην βιβλιογραφία, ενώ άλλοι προκύπτουν από προσωπική έρευνα, προσωπικές συνεντεύξεις σε ειδικές οµάδες, καθώς επίσης και µέσα από το διάλογο στο πλαίσιο του προγράµµατος Ολυµπιακής Παιδείας) είναι οι εξής: • Οικονοµικά οφέλη, χρηµατικά έπαθλα στους αγώνες, υπογραφή συµβολαίων µε χορηγούς, οδοιπορικά από αθλητικές οµοσπονδίες, οδοιπορικά και χρηµατικά έπαθλα από τα κράτη και τις Εθνικές Ολυµπιακές Επιτροπές. Υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι η πλήρης επαγγελµατοποίηση του αθλητισµού καθιστά αδύνατη την καταπολέµηση του ντόπινγκ, καθώς, τα οικονοµικά κίνητρα είναι µεγάλα και λειτουργούν δελεαστικά προς όλους τους αθλητές. • Μελλοντική επαγγελµατική αποκατάσταση ,εισαγωγή στις ένοπλες δυνάµεις, σώµατα ασφαλείας, οµοσπονδίες, υπουργεία αθλητισµού. Πέρα από τα οικονοµικά οφέλη οι αθλητές έχουν και άλλα κίνητρα, όπως τη µεταθλητική τους επαγγελµατική αποκατάσταση. Υπάρχει µία έντονη ανησυχία στους αθλητές σχετικά µε το τι θα κάνουν µετά το τέλος της αθλητικής τους καριέρας. Αφοσιωµένοι από µικρή ηλικία στον πρωταθλητισµό έχουν µείνει πίσω σε επίπεδο σπουδών όσο και επαγγελµατικής προϋπηρεσίας σε κάποιο, εκτός αθλητισµού, τοµέα. Συνεπώς, θέλουν να εξασφαλίσουν πριν το τέλος της αθλητικής τους καριέρας µια «σίγουρη» εργασία. • Προσωπική αµφισβήτηση των αθλητικών τους δυνατοτήτων. Καθώς ο χρόνος που µεσολαβεί µέχρι τους αγώνες µικραίνει και η πρόοδος, δεν ήταν ή δεν είναι η αναµενόµενη, αρχίζουν να αµφισβητούν τις προσωπικές τους δυνατότητες και συνεπώς, θεωρούν ότι χρειάζονται να λάβουν ουσίες για να βελτιωθούν και να πετύχουν το στόχο τους. • Ο φόβος αποτυχίας. Ο Βέλγος αθλητής της ορεινής ποδηλασίας Φιλίπ Μερχάγκε (Philip Maerhagge) ήταν ένα από τα µεγαλύτερα φαβορί για το χρυσό µετάλλιο στους Ολυµπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Σε έλεγχο που του έγινε, πριν από την συµµετοχή του σε αγώνα του Παγκοσµίου Κυπέλλου, διαπιστώθηκε ότι είχε κάνει χρήση EPO. Όταν ανακοινώθηκε το αποτέλεσµα του εργαστηριακού ελέγχου ο ίδιος παραδέχθηκε το γεγονός και δήλωσε ότι επιθυµούσε παρά πολύ το µετάλλιο και έκανε λήψη EPO διότι “φοβόταν µην αποτύχει”. • Πίεση Χορηγών, συµβόλαια µε ειδικά Μπόνους (bonus) για συγκεκριµένες επιτυχίες. Οι αθλητές συνάπτουν συµβόλαια µε Χορηγούς που σε αρκετές περιπτώσεις προβλέπουν ειδικές χρηµατικές απολαβές

10

ανάλογα µε τη θέση που θα καταλάβουν στους αγώνες. Συνεπώς, οι αθλητές χρειάζεται να εξασφαλίσουν συγκεκριµένη θέση ώστε να λάβουν τα χρήµατα από τη Χορηγία. • Εθνικές προσδοκίες, αθλητές ως αθλητικά σύµβολα. Οι πρωταθλητές µε διακρίσεις σε παγκόσµια πρωταθλήµατα και Ολυµπιακούς Αγώνες αντιµετωπίζονται ως εθνικοί ήρωες ή ακόµη, και ως εθνικά σύµβολα. Σε πολλές περιπτώσεις ολόκληρο το έθνος ασχολείται µε την προετοιµασία ενός συγκεκριµένου αθλητή ή µιας οµάδας και οι προσδοκίες της χώρας αποτελούν ένα φορτίο ασήκωτο για τους αθλητές που φοβούνται µήπως απογοητεύσουν τους συµπατριώτες τους. • Πίεση από προπονητές. Οι προπονητές προτείνουν, επίµονα πολλές φορές, τη λήψη απαγορευµένων ουσιών από τους αθλητές τους. Σε άλλες περιπτώσεις οι προπονητές προπονούν σκληρά τους αθλητές και τους οδηγούν στη λήψη απαγορευµένων ουσιών ώστε να µπορούν να ανταπεξέλθουν. • Επιθυµία για γρήγορο αποτέλεσµα και επιτυχία. To ντόπινγκ έχει ανατρέψει την προπονητική διαδικασία και µεταξύ των άλλων δίνει τη δυνατότητα στους αθλητές να έχουν µία ταχύτερη αθλητική εξέλιξη, καθώς, µεταξύ των άλλων, ουσίες όπως τα στεροειδή προσφέρουν πιο γρήγορη αποκατάσταση µεταξύ των προπονήσεων. Σε πολλά αθλήµατα οι καµπύλες αθλητικής εξέλιξης παρουσιάζουν µεγάλες αποκλίσεις, οι οποίες δηµιουργούν υπόνοιες για χρήση απαγορευµένων ουσιών. • «Όλοι χρησιµοποιούν, γιατί όχι και εγώ». • Έλλειψη οργανωµένης αθλητιατρικής και προπονητικής υποστήριξης. Όταν δεν υπάρχει αθλητιατρική και προπονητική υποστήριξη στους αθλητές, ο αθλητής πιστεύει ότι δεν έχει δυνατότητα να διακριθεί σε διεθνές επίπεδο δίχως τη χρήση απαγορευµένων ουσιών. Η σωστή υποστήριξη του αθλητή, τόσο προπονητικά όσο και αθλητιατρικά, συντελεί στο να αποβληθεί η σκόπιµα υπάρχουσα πεποίθηση ότι δίχως ντόπινγκ δεν µπορεί κάποιος να διακριθεί σε παγκόσµιο επίπεδο. • Οργανωµένο κρατικό σύστηµα φαρµακευτικής υποστήριξης. Αναφέρθηκε η περίπτωση της ανατολικής Γερµανίας, όµως δεν είναι η µοναδική. Μπορεί τη δεκαετία του 1970 να µιλούσαν όλοι για την Ανατολική Γερµανία, τη δεκαετία του 1980 για την Κούβα, αλλά τη

11

δεκαετία του 1990, η Κίνα συγκέντρωνε τις περισσότερες υποψίες. Τα κράτη που έχουν οργανωµένο σύστηµα φαρµακευτικής υποστήριξης υποχρεώνουν τους αθλητές τους να ενταχθούν στο πρόγραµµα και να λάβουν συγκεκριµένες ουσίες. • Ανεξέλεγκτη λήψη συµπληρωµάτων. Οι αθλητές, επηρεασµένοι από διαφηµίσεις καθώς και από την, στόµα µε στόµα, προώθηση σκευασµάτων διατροφής ή αθλητικών συµπληρωµάτων, όπως ονοµάζονται, ανάλογα µε την περίπτωση, καταλήγουν να χρησιµοποιούν απαγορευµένες ουσίες. Σε πολλές περιπτώσεις τα σκευάσµατα αναγράφουν την ύπαρξη ουσίας που εµπεριέχουν και η οποία βρίσκεται στη λίστα των απαγορευµένων ουσιών, υπάρχουν όµως και περιπτώσεις που η πραγµατική σύνθεση του σκευάσµατος δεν αναγράφεται, µε αποτέλεσµα ο αθλητής, εν αγνοία του, να χρησιµοποιεί απαγορευµένες ουσίες. • Ανεξέλεγκτη λήψη φαρµάκων. Στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Σίδνεΰ η Ρουµάνα νικήτρια του συνθέτου της ενόργανης γυµναστικής, βρέθηκε θετική για την ουσία ψευτοεφεδρίνη, καθώς ο προπονητής τής χορήγησε σιρόπι, για ιατρικούς λόγους, δίχως να προσέξει ότι στη σύνθεση του σκευάσµατος εµπεριείχετο απαγορευµένη ουσία, µε αποτέλεσµα η αθλήτρια να ενοχοποιηθεί. • Πιο «αθλητικό» σώµα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι χρησιµοποιούν απαγορευµένες ουσίες απλά και µόνο για να έχουν λιγότερο λίπος ή γενικότερα για να «κτίσουν» αθλητικό σώµα, ακόµη και εάν αυτό δεν συνεισφέρει στη βελτιστοποίηση της αθλητικής τους επίδοσης. • Nα επισπεύσουν την αποκατάσταση. Την αποκατάσταση, δηλαδή, τόσο µεταξύ των προπονήσεων όσο και µετά τους αγώνες. • Να προπονηθούν και να αγωνιστούν τραυµατισµένοι. To φαινόµενο είναι πολύ έντονο στα οµαδικά αθλήµατα όπου οι προπονητές δίνουν εντολές στο ιατρικό επιτελείο της οµάδας να «κάνει τα αδύνατα δυνατά για να ετοιµάσει τον τραυµατισµένο αθλητή» για τον επόµενο σηµαντικό αγώνα της οµάδας. • Εσωτερική επιθυµία για διάκριση και πρωτιά. Υπάρχουν στοιχεία ερευνών που δείχνουν ότι συχνά οι αθλητές χρησιµοποιούν απαγορευµένες ουσίες απλά για να διακριθούν. Καταγεγραµµένα περιστατικά αναφέρουν χρήση ουσιών για συµµετοχή σε τοπικούς και ερασιτεχνικούς αγώνες.

12

1.4 Πιθανά κίνητρα και λόγοι χρήσης ντόπινγκ από νεαρούς ανήλικους αθλητές

• Εισαγωγή σε ΑΕΙ/ ΤΕΙ. Στην Ελλάδα υπάρχει νοµοθετική πρόβλεψη για πριµοδότηση των αθλητών στην εισαγωγή τους στα ΑΕΙ/ ΤΕΙ, ανάλογα µε τις αθλητικές τους επιτυχίες, σε πανελλήνια σχολικά πρωταθλήµατα, σε παγκόσµια σχολικά πρωταθλήµατα και σε πανελλήνιους αγώνες. Σε ορισµένες περιπτώσεις έχουµε απευθείας εισαγωγή των αθλητών σε πανεπιστηµιακές σχολές, δίχως την ανάγκη συµµετοχής στις εισαγωγικές εξετάσεις. • Οικονοµικά κίνητρα. Όπως οι ενήλικες αθλητές έτσι και οι νεαροί δελεάζονται από τις οικονοµικές απολαβές που προκύπτουν από τις αθλητικές επιτυχίες. • Συναισθηµατική αναγνώριση και δηµόσια αναγνωρισιµότητα. Οι νεαροί αθλητές επιζητούν και αρέσκονται να είναι ευρέως αναγνωρίσιµοι. • Προβλήµατα στην προσωπική τους ζωή. Οι δυσκολίες στις σχέσεις τους µε το άλλο φύλο, τους γονείς, τους δασκάλους, τους ωθούν να εστιάζουν όλη τους την προσπάθεια στον αθλητισµό και να θεωρούν ότι µόνο µέσα από τον αθλητισµό «αποκτά νόηµα η ίδια τους η ύπαρξη». • Χαλαρή απόδοση στα µαθήµατα. Συχνά οι νεαροί αθλητές θεωρούν (υποσυνείδητα ή και συνειδητά) ότι δεν έχουν καµία άλλη δυνατότητα να επιτύχουν κάτι καλό στη ζωή τους παρά µόνο διά του αθλητισµού. Έτσι, δεν έχουν κανένα φραγµό να χρησιµοποιήσουν οτιδήποτε, προκειµένου να πετύχουν την αθλητική διάκριση. • Να µοιάσουν στα είδωλά τους. Στις εξωσχολικές προπονήσεις τους µαθαίνουν ότι οι πρωταθλητές που θαυµάζουν, χρησιµοποιούν απαγορευµένες ουσίες και έτσι οι οποιοιδήποτε ενδοιασµοί τους καταρρέουν. • Ελλιπή γνώση και συναίσθηση της επικινδυνότητας των ουσιών. ∆εν υπάρχει συστηµατικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα που να προβάλλει τις επιπτώσεις στην υγεία, από τη χρήση των απαγορευµένων ουσιών, µε αποτέλεσµα πολλοί να θεωρούν ότι πρόκειται για ουσίες που βοηθούν την αθλητική επίδοση και φτιάχνουν ωραία σώµατα. • Απόλυτη εµπιστοσύνη στον προπονητή. Οι αθλητές αναπτύσσουν συναισθηµατικό δεσµό µε τους προπονητές τους. Οτιδήποτε τους προτείνουν το δέχονται, στις περισσότερες περιπτώσεις, ανεπιφύλαχτα. • Ανεξέλεγκτη λήψη διατροφικών συµπληρωµάτων. Όπως και οι ενήλικες αθλητές, λαµβάνουν συµπληρώµατα δίχως να εξασφαλίζουν ότι δεν περιέχουν απαγορευµένες ουσίες.

13

1.5 ΝΕΑΡΟΙ ΑΘΛΗΤΕΣ ΠΟΥ ∆ΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

Στη χώρα µας, στα παιδιά του νηπιαγωγείου δεν υπάρχει ντόπινγκ.

Στα παιδιά του δηµοτικού, περιορίζεται µόνο σε µια µικρή οµάδα την οποία αποτελούν αυτά που ασχολούνται σε επίπεδο πρωταθλητισµού, µε συγκεκριµένα αθλήµατα όπως π.χ. η ενόργανη γυµναστική, η κολύµβηση. Για να δοθεί έµφαση αρκεί να αναφερθεί ότι στα αθλήµατα αυτά οι πρωταθλητές και οι ολυµπιονίκες έχουν ηλικίες που κυµαίνονται µεταξύ των 13-14 ετών. Γίνεται δε φυσικά αντιληπτό ότι οι διακρίσεις είναι αποτέλεσµα προπονήσεων που έχουν αρχίσει πριν από µερικά χρόνια. Στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες είναι βέβαιο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.

Οι πιθανότητες του ντόπινγκ αυξάνονται, ανάλογα µε το άθληµα και το βαθµό ενασχόλησης µε τον αθλητισµό. Παρατηρείται κυρίως στα παιδιά που ετοιµάζονται για επαγγελµατικό πρωταθλητισµό, σε αυτά που κάνουν υπέρ-πρωταθλητισµό, καθώς και σε εκείνα που οι επιδόσεις τους υπόσχονται µελλοντικούς πρωταθλητές . Στα παιδιά που απλά αθλούνται στο σχολείο ή σε κάποιο όµιλο ή οµάδα (ποδόσφαιρο, µπάσκετ, τένις, πολεµικές τέχνες κ.τ.λ.) έστω και κάπως εντατικά, οι πιθανότητες είναι µικρές έως ανύπαρκτες. Επίσης όπως είδη αναφέρθηκε οι θαµώνες των γυµναστηρίων για µπόντι µπίλντινγκ ανήκουν στην οµάδα υψηλού κινδύνου.

Το πρόβληµα εντοπίζεται στο ότι οι νεαρές ηλικίες είναι πολύ πιο εύκολο να εξαπατηθούν, για αυτό και αποτελούν εύκολο στόχο όσων ασχολούνται µε την εµπορία και τη διακίνηση απαγορευµένων και µη ουσιών. Η σηµασία της επαγρύπνησης των γονέων και των παιδιάτρων που πολλές φορές σε αυτές τις ηλικίες δεν είναι εύκολη, έχει τεράστια σηµασία.

Με την εµπορευµατοποίηση του αθλητισµού, όπως είδη αναφέρθηκε, το δέλεαρ µιας λαµπρής καριέρας µε άφθονο χρήµα και δόξα είναι µεγάλο. Οι πρωταθλητές-πρωταγωνιστές, είτε πρόκειται για δηµοφιλή οµαδικά αθλήµατα όπως το ποδόσφαιρο, το µπάσκετ, είτε για ατοµικά όπως ο στίβος, αποτελούν ινδάλµατα, πρότυπα. Είναι δε γνωστό ότι ακόµα και χωρίς ιδιαίτερα σηµαντική διάκριση-επίδοση, που σε ορισµένα αθλήµατα µπορεί να µην είναι αποκλειστικά δικό του επίτευγµα, ένα παιδί είναι δυνατό να προσπορίσει οφέλη όπως η πριµοδότηση για εισαγωγή στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Σαν παράδειγµα µπορούν να αναφερθούν τα οµαδικά αθλήµατα όπου ο νέος δεν είναι απαραίτητο να συµµετάσχει στον αγώνα αλλά αρκεί το όνοµα του να αναγράφεται στη λίστα της οµάδας. Παρόµοιο παράδειγµα αποτελεί και ο νεαρός που συµµετάσχει στο πλήρωµα ιστιοπλοϊκού όπου η διάκριση είναι ουσιαστικά έργο του έµπειρου αρχηγού ή άλλων µελών

14

του πληρώµατος. Η επιτυχία, η νίκη του αντιπάλου, χρειάζεται αυξηµένη δύναµη, αντοχή, αυτοσυγκέντρωση, ανοχή στον πόνο κ.τ.λ. και όταν όλα αυτά δεν είναι εφικτά µε τις φυσικές δυνάµεις του αθλητή, η χρησιµοποίηση κάποιας αθέµιτης µεθόδου αποτελεί µεγάλη πιθανότητα. Φυσικά µε τον τρόπο αυτό το πνεύµα του ευ αγωνίζεσθε αποτελεί σκέψη µόνο για ροµαντικούς.

Νεαροί αθλητές δεν χρησιµοποιούν απαγορευµένες ουσίες επειδή :

Σε έρευνα που έγινε στην Αµερική, σε νεαρούς αθλητές που δεν έκαναν χρήση απαγορευµένων ουσιών, γιατί δεν χρησιµοποιούν ουσίες αυτοί απάντησαν: 1. Είναι κακό για την υγεία. 2. Είναι ενάντια στις πεποιθήσεις τους. 3. ∆εν επιθυµούν να δοκιµάσουν την επίδραση της ουσίας. 4. ∆εν θεωρούν ότι υπάρχει λόγος χρήσης απαγορευµένων ουσιών. Αναβολικά Στεροειδή

• Παρενέργειες αναφέρονται αλλαγές στα εξωτερικά χαρακτηριστικά του φύλου

• Στις γυναίκες προκαλείται µικρό µέγεθος µαστών, υπερτρίχωση, αύξηση του µεγέθους της κλειτορίδας, διαταραχές της εµµηνορρυσίας και αλλοίωση της φωνής

• Στους άντρες παρατηρείται γυναικοµαστία, (35) ατροφία των όρχεων, ολιγοσπερµία και αλωπεκία

• Και στα δύο φύλα προκαλείται πρόωρη σύγκληση των επιφύσεων και περιορισµός της αύξησης σε ύψος.

• αύξηση της αρτηριακής πίεσης • δερµατίτιδες • βλάβες στο ήπαρ και τους νεφρούς

15

• ψυχολογικά προβλήµατα, όπως διαταραχές προσωπικότητας, επιθετική συµπεριφορά. κ.α.

• Σοβαρότατες παρενέργειες αποτελούν η στεφανιαία νόσος και η αυξηµένη πιθανότητα ανάπτυξης κακοήθων επεξεργασιών

∆ιεγερτικά

• Αύξηση της θερµοκρασίας του σώµατος • Υπέρταση • ∆ιέγερση • Τρόµος • Αρρυθµίες • απώλεια γεύσης • Σε παρατεταµένη και υπερβολική χρήση µπορεί να προκληθεί

ακόµα και θάνατος Ναρκωτικά Αναλγητικά

• Προκαλούν εθισµό • διαταραχές στο καρδιαγγειακό σύστηµα • αρρυθµίες • εγκεφαλική αιµορραγία • απώλεια µνήµης ή προσανατολισµού • ψυχικές διαταραχές. • Ειδική κατηγορία της οµάδας αυτής αποτελούν τα παράγωγα της

Ινδικής Κάνναβης όπως το χασίς και η µαριχουάνα. Χρησιµοποιούνται για την ελάττωση του πόνου και του άγχους. Μπορεί να προκαλέσουν υπόταση, αρρυθµίες, βραδύπνοια, αϋπνία, διαταραχές της ισορροπίας καθώς και διαταραχές από την ψυχική σφαίρα

Αναστολείς : Προπλανολόλη, Ακετοβουτυλόλη, Σοταλόλη κ.α. ∆ιεγέρτες : Κλενβουτερόλη

• Βραδυκαρδία • ελάττωση του µυϊκού τρόµου κ.τ.λ. • Σε παρατεταµένη χρήση και µεγάλες δόσεις υπάρχει πιθανότητα

εγκεφαλικών επεισοδίων.

16

Κλενβουτερόλη είναι βρογχοδιασταλτικό που χρησιµοποιείται στην αντιµετώπιση βρογχικού άσθµατος

• Προκαλεί ταχυκαρδία • Αρρυθµίες

Κρεατίνη : Αυξάνει τη µυϊκή µάζα. Χρησιµοποιείτε κυρίως από τους µπόντι µπίλντερς. Σε µεγάλες δόσεις και παρατεταµένη χρήση προκαλεί διαταραχές στην καρδιά και τους νεφρούς. Πεπτιδικές Ορµόνες: Ερυθροποιητίνη, Αυξητική ορµόνη, κ.τ.λ Η Ερυθροποιητίνη επιτυγχάνει την αύξηση των ερυθρών αιµοσφαιρίων και τη µεταφορά οξυγόνου στους ιστούς.

• έµφραγµα του µυοκαρδίου • θροµβοεµβολικά επεισόδια στα εγκεφαλικά ή άλλα αγγεία • Η ΑCTH αυξάνει τη µυϊκή µάζα και τη µυϊκή ισχύ µε την αύξηση

των κορτικοστεροειδών στο αίµα. Προκαλεί επίσης ευφορία • αλλοίωση των χαρακτηριστικών του φύλου • υπέρταση • οστεοπόρωση

αυξητική ορµόνη

• η υπέρταση • ο γιγαντισµός • η µεγαλακρία

Γονιδιακό Ντόπινγκ : Οι γονιδιακές θεραπείες χρησιµοποιούνται για την αντιµετώπιση νοσηµάτων όπως οι αναιµίες, η µυϊκή δυστροφία, οι παθήσεις των περιφερικών αγγείων κ.τ.λ. Η χρήση τους για τη βελτίωση της απόδοσης των αθλητών είναι απαγορευµένη

17

Φυσικό Ντόπινγκ : Η έννοια ¨φυσικό ντόπινγκ¨ χρησιµοποιείτε για τις αθλήτριες που µένουν έγκυες και στη συνέχεια διακόπτουν την εγκυµοσύνη στον τρίτο ή τέταρτο µήνα, 1 έως 2 µήνες πριν από τους αγώνες. Επωφελούνται µε τον τρόπο αυτό από την αύξηση των οιστρογόνων-προγεστερόνης που παρατηρείται στις πρώτες εβδοµάδες της εγκυµοσύνης, η οποία ασκεί αναβολική δράση. Μετά από τη διακοπή της κύησης και µέχρι τους αγώνες η στάθµη των ορµονών µειώνεται σταδιακά. Οι αθλήτριες επίσης χρησιµοποιούν ορµονικά σκευάσµατα για την ρύθµιση του εµµηνορησιακού τους κύκλου. Όσα αναγράφονται στις προηγούµενες παραγράφους, αποτελούν ένα σχετικά µικρό δείγµα των µέσων που χρησιµοποιούνται για ντόπινγκ. Η αναφορά σε περισσότερες λεπτοµέρειες δεν θα είχε ενδιαφέρον και πιθανότατα θα κούραζε τον αναγνώστη. Επίσης πρέπει µε ιδιαίτερη έµφαση να τονιστεί ότι πολλά από τα σκευάσµατα, κυρίως αυτά που δεν ανήκουν στην κατηγορία των φαρµάκων, διατίθενται ελεύθερα από τα ειδικά καταστήµατα, το διαδίκτυο ή τα φαρµακεία. Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί ότι το ντόπινγκ είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένο και στα ζώα, κυρίως στα άλογα αγώνων κ.τ.λ.

Βέβαια δεν πρέπει να µας διαφεύγει ότι ένα είδος “ντόπινγκ” είναι και ο καφές που πίνουµε καθηµερινά, το τσάι, η κόκα κόλα, η σοκολάτα ή ακόµα και το Βιάγκρα!

18

1.6 ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ Στις µέρες µας ακόµη και αυτοί που δεν ασχολούνται µε τον

αθλητισµό θέλουν να είναι δυνατοί µε µεγάλη αντοχή και καλή εξωτερική εµφάνιση. Όλοι θέλουν να είναι νικητές (κοινωνία των νικητών-ηττηµένων) έστω και εάν αυτό προϋποθέτει κάποιες λιγότερο ή περισσότερο σηµαντικές θυσίες. Εάν η απόκτηση υπερφυσικών δυνάµεων ενδιαφέρει τον καθένα από εµάς, είναι πολύ φυσικό πολύ περισσότερο να ενδιαφέρει αυτούς που ασχολούνται µε τον αθλητισµό

Το ντόπινγκ αφορά κυρίως τους πρωταθλητές και ιδιαίτερα αυτούς που ασχολούνται µε τον επαγγελµατικό ή τον υψηλότατου επιπέδου πρωταθλητισµό. Επίσης είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένο στα γυµναστήρια όπου συχνάζουν αυτοί που δεν στοχεύουν σε κάποια αθλητική διάκριση, αλλά έχουν σκοπό να διαµορφώσουν ένα µυώδες σώµα που να ξεχωρίζει. Η σωµατοδόµηση, το µπόντι µπίλντινγκ, δεν είναι κάτι που είναι δυνατό να πραγµατοποιηθεί γρήγορα και εύκολα, χρειάζεται επιµονή, κόπο, χρόνο και χρήµα. Έτσι εάν προταθεί στον επίδοξο µπόντι µπίλντερ κάποιος τρόπος ο οποίος θα επιταχύνει τη διαδικασία αυτή, γίνεται άµεσα κατανοητή η ευκολία µε την οποία µπορεί να ενδώσει στον πειρασµό, ένα νεαρής ηλικίας άτοµο. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και όσοι πάσχουν από το ‘Σύµπλεγµα του Άδωνη’ που είναι νεαροί οι οποίοι µη µπορώντας να εντυπωσιάσουν τους άλλους και ιδιαίτερα το αντίθετο φύλο µε κάποιο από τα προσόντα τους, χρησιµοποιούν το σώµα τους αποκτώντας έτσι αίσθηµα υπεροχής και αυτοπεποίθηση. Από όλα αυτά φαίνεται ότι το ντόπινγκ δεν έχει σχέση µόνο µε τον αθλητισµό αλλά αποτελεί ευρύτερο πρόβληµα δηµόσιας υγείας. ∆εν υπάρχουν έρευνες που να καταγράφουν όλες τις κοινωνικές οµάδες που χρησιµοποιούν τις ουσίες ντόπινγκ ούτε και ποσοτικές έρευνες που να δείχνουν το ποσοστό διείσδυσης σε καθεµία από αυτές. Όµως, από δηµοσιογραφικές, κυρίως, έρευνες προκύπτει ότι χρήση ντόπινγκ γίνεται σε: 1. Αθλητισµό Υψηλού Επιπέδου (διεθνές και εθνικό επίπεδο). 2. Νεανικό Αθλητισµό (σχολικός και πανεπιστηµιακός στις ΗΠΑ). 3. Γυµναστήρια (για απόκτηση «ωραίου σώµατος», απώλεια βάρους). ∆ιαµέσου των ρεπορτάζ εφηµερίδων αλλά και τηλεοπτικών εκποµπών κατανοούµε ότι στο συγκεκριµένο χώρο έχουµε µία ανησυχητική διείσδυση του φαινοµένου. 4. Ρέιβ πάρτι (π.χ. αµφεταµίνες). Πριν από µερικά χρόνια στην Ελλάδα τηλεοπτικά κανάλια είχαν ρεπορτάζ για τα ρέιβ πάρτι, µε αναφορές στη χρήση χηµικών ουσιών από νεαρούς ώστε σε κατάσταση έκστασης να έχουν αντοχή και να χορεύουν ακατάπαυστα όλη τη νύχτα. 5. Στρατό. Χρησιµοποιούνται ουσίες που καθιστούν πιο επιθετικούς

19

τους στρατιώτες και τους δίνουν µεγαλύτερη αντοχή στην κόπωση. Είναι γνωστό ότι στο ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο χρησιµοποιήθηκαν αµφεταµίνες ενώ στο Αφγανιστάν οι Σοβιετικοί στρατιώτες χρησιµοποίησαν την ουσία Μπροµαντάν.

20

1.7 ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

∆ραστικά µέτρα για την αντιµετώπιση της µάστιγας του ντόπινγκ παίρνει η Πολιτεία, όπως ανακοίνωσε ο υφυπουργός Πολιτισµού, αρµόδιος για θέµατα Αθλητισµού, Γιάννης Ιωαννίδης, κατά τη σηµερινή σύσκεψη που συγκάλεσε στο υφυπουργείο Αθλητισµού, µε αφορµή τα τελευταία κρούσµατα στην άρση βαρών.

Τα µέτρα είναι: 1. Αυστηροποιούνται οι ποινές για τους παραβάτες της νοµοθεσίας για τη παρασκευή, χορήγηση και χρήση απαγορευµένων ουσιών ή µεθόδων και θεσπίζονται νέα κακουργήµατα, ειδικότερα για περιπτώσεις που ο υπαίτιος διαπράττει τις ανωτέρω πράξεις είτε κατ΄ επάγγελµα είτε µε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον περιουσιακό όφελος. 2.Θεσπίζεται κακουργηµατική ευθύνη για τις περιπτώσεις παρακώλυσης ελέγχου ντόπινγκ µε οποιονδήποτε τρόπο από δειγµατολήπτη ντόπινγκ, µέλος του προσωπικού του ΕΣΚΑΝ, µέλος του προσωπικού εργαστηρίου ελέγχου ντόπινγκ. 3.Το ελληνικό δίκαιο θα εφαρµόζεται ακόµη και σε τιµωρητέες πράξεις Ελλήνων που τελούνται στο εξωτερικό. 4.Όλα τα κακουργήµατα που αφορούν στο ντόπινγκ θα δικάζονται από το Τριµελές Εφετείο. 5.Θεσµοθετείται η ανασύσταση του ΕΣΚΑΝ ως αυτοτελές νοµικό πρόσωπο, το οποίο µάλιστα θα δικαιούται να παρίσταται σε δίκες για τα αδικήµατα ντόπινγκ ως πολιτικώς ενάγων για την υποστήριξη της κατηγορίας. 6.∆ηµιουργούνται οι προϋποθέσεις για την αξιοποίηση του δελτίου υγείας αθλητή, µε σκοπό την αντιµετώπιση του ντόπινγκ µέσω της υποχρέωσης καταχώρησης σε αυτό όλων των σκευασµάτων που λαµβάνει ο κάθε αθλητής. 7. Τα αποτελέσµατα της εξέτασης των δειγµάτων θα ανακοινώνονται εντός δέκα ηµερών, ενώ σε διαφορετική περίπτωση θα στέλνονται σε

21

εργαστήρια του εξωτερικού. 8. Πρόληψη του ντόπινγκ µε ενηµέρωση των µαθητών στα σχολεία. 9. Το εργαστήριο ελέγχου ντόπινγκ φεύγει από την αρµοδιότητα του ΟΑΚΑ και θα υπάγεται πλέον στο Εθνικό Κέντρο Αθλητικών Ερευνών. Οι αποφάσεις αυτές λήφθηκαν στη χθεσινή σύσκεψη, στην οποία µετείχαν οι πρόεδροι της Ελληνικής Ολυµπιακής Επιτροπής, Σπύρος Καπράλος, του ΣΕΓΑΣ, Βασίλης Σεβαστής, της Οµοσπονδίας Άρσης Βαρών, Πύρρος ∆ήµας, του ∆.Σ. του ΟΑΚΑ, Αλεξάνδρα Μανού, του ΕΣΚΑΝ, Χαρά Σπηλιωπούλου, ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ελέγχου Ντόπινγκ του ΟΑΚΑ, Κώστας Γεωργακόπουλος, και ο εκπρόσωπος των δειγµατοληπτών Νίκος Μπουρνουσούζης.

22

1.8 O ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ WADA WORLD ANTI-DOPING AGENCY

Η WADA ιδρύθηκε το 1999 ως διεθνής ανεξάρτητος οργανισµός που αποτελείται και χρηµατοδοτείται εξίσου από τον γενικότερο χώρο του αθλητισµού και τις κυβερνήσεις του κόσµου. Oι κύριες δραστηριότητες της περιλαµβάνουν την επιστηµονική έρευνα, την εκπαίδευση, την ανάπτυξη της αντι-ντόπινγκ ιδεολογίας, και την παρακολούθηση του a World Anti-Doping Code (CODE) και την εναρµόνιση και καθιέρωση πολιτικών αντι-ντόπινγκ σε όλα τα αθλήµατα και όλες τις χώρες. Επίσης, η WADA είναι ένα ελβετικό ιδιωτικό έννοµο ίδρυµα. Η έδρα της είναι στη Λωζάννη της Ελβετίας, και τα αρχηγεία της βρίσκονται στο Μόντρεαλ του Καναδά.

Τον Μάρτιο του 2003 πραγµατοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη η Παγκόσµια ∆ιάσκεψη για το ΝΤΟΠΙΓΚ στον Αθλητισµό. Η ∆ιάσκεψη σηµατοδοτεί τις πολύχρονες προσπάθειες καταπολέµησης της χρήσης φαρµάκων και µεθόδων για καλύτερες επιδόσεις στον αθλητισµό. . To φάσµα της WADA περιλαµβάνει περισσότερους από 600 αθλητικούς οργανισµούς (διεθνείς αθλητικές οµοσπονδίες, εθνικοί αντι-ντόπινγκ οργανισµοί, ∆ιεθνής Ολυµπιακή Επιτροπή, ∆ιεθνής Παραολυµπιακή Επιτροπή, επαγγελµατικά πρωταθλήµατα σε διάφορες χώρες του κόσµου, κλπ.) οι οποίοι έχουν υιοθετήσει τον κώδικα µέχρι σήµερα. Η διάσκεψη αυτή καταγράφεται ως ιστορική, αφού υλοποιήθηκαν οι προσπάθειες που κατέβαλε συστηµατικά η WADA τα τελευταία τέσσερα χρόνια µετά την ίδρυση της το 1999. Συγκεκριµένα η διάσκεψη υιοθέτησε ψήφισµα του DOPING και έθεσε προς υπογραφή της « ∆ιακήρυξη της Κοπεγχάγης» για τον Παγκόσµιο ΚΩ∆ΙΚΑ ΑΝΤΙΝΤΟΠΙΓΚ. Την ∆ιακήρυξη για τον Κώδικα, ο οποίος

23

αποτελεί τοµή στον Παγκόσµιο αγώνα κατά τον Ντόπιγκ στον αθλητισµό και στον «πόλεµο» για υγεία και έντιµο αθλητισµό. Υπέγραψαν 73 χώρες ανάµεσα στις οποίες και η ΚΥΠΡΟΣ. Μέχρι σήµερα όµως έχουν υπογράψει και κάποιες άλλες χώρες. Μεταξύ των σκοπών της ∆ιακήρυξης της Κοπεγχάγης είναι να αναγνωρισθεί και να υποστηριχτεί και να υιοθετηθεί ο ρόλος της WADA και ο Παγκόσµιος Κώδικας Αντιντόπιγκ πριν τους χειµερινούς Ολυµπιακούς του 2006 στο Τορίνο. Οι σκοποί του Παγκόσµιου Κώδικα και του Ντόπιγκ είναι :

• Να προστατεθυεί το θεµελιώδες δικαίωµα των αθλητών να συµµετέχουν σε Αθλητισµό απαλλαγµένο από το Ντόπιγκ και προωθεί έτσι την υγεία, την δικαιοσύνη και την ισότητα για τους αθλητές παγκοσµίως και

• Για να εξασφαλίσει αρµονικά, συντονισµένα και αποτελεσµατικά προγράµµατα κατά του Ντόπιγκ σε διεθνές και εθνικό επίπεδο λαµβάνοντας υπόψη τον εντοπισµό, την πρόληψη και την αποτροπή του ντόπιγκ.

Η WADA εξετάζει επίσης το ενδεχόµενο να επιβάλει διπλασιασµό της ποινής αποκλεισµού των αθλητών που θα «συλλαµβάνονται» θετικοί σε χρήση απαγορευµένων ουσιών.Το σχέδιο αναµένεται να εφαρµοστεί από το 2015 και µετά και θα προβλέπει τιµωρία τεσσάρων αντί για δύο χρόνων στους παραβάτες, µε προοπτική να µετατρέπεται σε ισόβιο αποκλεισµό σε περίπτωση που ο ίδιος αθλητής βρεθεί «θετικός» για δεύτερη φορά. Έτσι, θα είναι δεδοµένη η απουσία του παραβάτη από τουλάχιστον µια διοργάνωση Ολυµπιακών αγώνων, κάτι που µέχρι τώρα για να συµβεί έπρεπε να υπάρξει συµπληρωµατική τιµωρία. Η απόφαση του Παγκόσµιου Οργανισµού Αντιντόπιγκ, θα αφορά σοβαρά αδικήµατα που έχουν να κάνουν µε χρήση στεροειδών, ερυθροποιητίνης και αυξητικής

24

ορµόνης. Η σχετική πρόταση, αναµένεται να συζητηθεί τον προσεχή Μάρτιο και θα επικυρωθεί στο συνέδριο της WADA το Νοέµβριο του 2013 στο Γιοχάνεσµπουργκ.

Παράλληλα, η WADA έχει κάνει ήδη γνωστή µέσα στο 2013 την νέα λίστα απαγορευµένων ουσιών που αφορά τους αθλητές. Από πλευράς της η UEFA τονίζει ότι πως δεν θα υπάρχει καµία διαφοροποίηση στην πολιτική της επί του θέµατος σε σχέση µε το 2012. Πρόεδρος σήµερα της WADA είναι ο John Fahey.

25

1.9 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΟΙ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΧΡΗΣΗΣ

ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

Πλέον, η συντριπτική πλειοψηφία των συµµετεχόντων σε αθλητικές διοργανώσεις διεθνούς ή παγκοσµίου επιπέδου κάνει χρήση απαγορευµένων ουσιών και µεθόδων, µε σκοπό να βελτιώσει την απόδοσή της και να γίνει ανταγωνιστικότερη. Το κόστος για την ικανοποίηση αυτών των φιλοδοξιών είναι πολύ µεγάλο, στοιχίζοντας σε µερίδα αθλητών ακόµη και τη ζωή τους. Βεβαίως, είναι αυτονόητο ό, τι κίνητρο και τελικός στόχος αυτής της παράτολµης ενέργειας είναι, εκτός από την απόκτηση δόξας, η υπέρµετρη οικονοµική επιβράβευση και ενδεχόµενα, µια εξαιρετικά προσοδοφόρα επαγγελµατική αποκατάσταση. Όπως έχει παρατηρηθεί οι απαγορευµένοι µέθοδοι χρήσης αναβολικών ουσιών από παλιά ακόµα, µέχρι και σήµερα πληθαίνουν και εξελίσσονται συνεχώς. «Στον αθλητισµό γίνεται ένας πόλεµος εργαστηρίων. Αυτών που προσπαθούν να ανιχνεύσουν τις ουσίες και αυτών που επιδιώκουν να ανακαλύπτουν νέες, οι οποίες δεν θα ανιχνεύονται στα ούρα ή σε δείγµατα αίµατος των αθλητών. Και πάντα προηγούνται οι δεύτεροι». Αυτό γραφόταν ήδη από τη δεκαετία του 1980, όταν οι γνώσεις όλων των ειδικών, πόσο µάλλον των δηµοσιογράφων, για το ντόπινγκ ήταν σε εµβρυϊκό επίπεδο. Από το 2005,λοιπόν, που τίθεται σε ισχύ ο κώδικας αντιντόπινγκ του Παγκόσµιου Οργανισµού αντιντόπινγκ µέχρι και σήµερα οι κατηγορίες απαγορευµένων µεθόδων, εντός και εκτός συναγωνισµού, έχουν ως εξής:

Γονιδιακό ντόπινγκ. Μυϊκή ∆ιέγερση µε Ηλεκτρόδια Aύξηση µεταφοράς οξυγόνου Φαρµακολογική, χηµική και φυσική παραποίηση Ύπνωση

Η πιο πρόσφατη µορφή ντόπινγκ φαίνεται να είναι το γονιδιακό ντόπινγκ. Το γονιδιακό ντόπινγκ εγείρει µεγάλο προβληµατισµό εξαιτίας της πολυδιάστατης δυνατότητας εφαρµογής του, καθώς και της πολυπλοκότητας και του πολυέξοδου της ανίχνευσής του. Μια γενετική τροποποίηση δύναται να αυξήσει τον αριθµό των ερυθρών αιµοσφαιρίων στον οργανισµό κάποιου. Όντας κύτταρα που µεταφέρουν οξυγόνο στο λοιπό σώµα, η απόδοση αυτού στην αεροβική άσκηση είναι σαφώς υψηλότερη. Επιπλέον, υπάρχουν γονίδια τα οποία επηρεάζουν την µυϊκή ανάπτυξη. Προκαλούν υπερδιέγερση της διαδικασίας αύξησης της µυϊκής µάζας, ενώ παράλληλα η συνεχής παραγωγή δεδοµένων ορµονών λόγω

26

γονιδιακής τροποποίησης λειτουργεί ενισχυτικά στην διατήρηση της µυϊκής δύναµης ανεξάρτητα από το πέρας του χρόνου. Αξίζει να σηµειωθεί ακόµη ότι ένας γενετικά τροποποιηµένος αθλητής δύναται να αναρρώνει ταχύτερα από ενδεχόµενους τραυµατισµούς. Έντονο σηµείο προβληµατισµού πάνω στο θέµα του γονιδιακού ντόπινγκ αποτελεί το γεγονός ότι κατόπιν της εισαγωγής και της ενεργοποίησης του «πλεονάζοντος» γονιδίου, η απενεργοποίηση αυτού επιβάλλεται, αρχικά για την αποφυγή πρόκλησης σωµατικής βλάβης στον αθλητή και δευτερευόντως, για την µη ανιχνευσιµότητά του σε επικείµενους ελέγχους Anti-Doping.

Μια ακόµη υπό απαγόρευση µέθοδος παρέµβασης και θεωρούµενη ως ντοπάρισµα είναι η Μυϊκή ∆ιέγερση µε Ηλεκτρόδια. Η Ηλεκτροµυϊκή διέγερση είναι πολύ δηµοφιλής εδώ και χρόνια. Συνδυασµός αυτής και της µεθόδου Εξωτερικής Χορήγησης Παλµών κατέληξε στην νέα εξωτερικής εφαρµογής µέθοδο γνωστή ως Cardio Resonance Stimulation (CRS).Η µέθοδος αυτή στηρίζεται στην εφαρµογή ηλεκτρικών παλµών που ερεθίζει ένα µεµονωµένο µυ ή µια οµάδα µυών µε ρυθµιζόµενη συχνότητα, ώστε να επιφέρει µεγάλη µυϊκή σύσπαση χωρίς τον ελάχιστο πόνο. Η επανάληψη των συσπάσεων οδηγεί στην υπερτροφία µυών. Ο ηλεκτρισµός επιτρέπει την αύξηση της µυϊκής µάζας χωρίς κατανάλωση ενέργειας, δηλαδή ελάχιστη κόπωση. Έρευνες απέδειξαν ότι, κατόπιν εφαρµογής της µεθόδου, η δυναµικότητα των αθλητών βελτιώθηκε κατά 7% και τα όρια κοπώσεως σχεδόν διπλασιάστηκαν. Οι Σοβιετικοί ερευνητές, πρωτοπόροι στην έρευνα αυτή, πιστεύουν πως δεν έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία των αθλητών εφ’ όσον γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση. Υποστηρίζεται πάντως πως προκαλεί θλάση ινών και ρήξη των τενόντων.

27

Στην Λίστα Απαγορευµένων Ουσιών και Μεθόδων Ντόπινκγ, έτσι όπως αυτή δηµοσιεύτηκε από το ∆ιεθνές Πρακτορείο Αντι-Ντόπινγκ στις 25 Νοεµβρίου 2003, συγκαταλέγεται και η αύξηση/Επαγωγή Μεταφοράς Οξυγόνου. Η µέθοδος αυτή χρησιµοποιήθηκε κατά κόρον στο παρελθόν. Συνήθως στις περιπτώσεις που ο αθλητής σταµατά την προσπάθεια και βρίσκεται σε περιοχή µε ελαττωµένη τάση οξυγόνου στο εισπνεόµενο αέρα. Επιστηµονικά, έχουν καταγραφεί δύο διαφορετικοί τρόποι εφαρµογής της µεθόδου αυτής, οι οποίοι είναι οι εξής:

Ντόπινγκ Αίµατος Αναφέρεται στην χορήγηση ερυθρών αιµοσφαιρίων και σχετικών προϊόντων. Η χορήγηση τεχνητών φορέων οξυγόνου ή διαστολέων πλάσµατος, γίνεται εκτός πλαισίων νόµιµης ιατρικής θεραπείας. Ντόπινγκ Αίµατος πραγµατοποιείται σε έναν αθλητή, προκειµένου να αυξηθεί τεχνητά ο αριθµός των ερυθροκυττάρων στο σώµα. Τρόπος πραγµατοποίησης ντόπινγκ αίµατος: 2-3 µήνες πριν τον αγώνα ή τη διοργάνωση, λαµβάνεται από τον αθλητή µερική ποσότητα από το αίµα του. Το αίµα αυτό αποθηκεύεται, ενώ το σώµα του αθλητή παράγει φυσιολογικά περισσότερο αίµα για να επιστρέψει σε µια φυσιολογική κατάσταση. Το αποθηκευµένο αίµα χορηγείται στον αθλητή περίπου 1 εβδοµάδα πριν τον αγώνα ή τη διοργάνωση. Η χορήγηση επιπλέον αίµατος αυξάνει τον αριθµό των ερυθροκυττάρων και έτσι βελτιώνει την ικανότητα του σώµατος του αθλητή να µεταφέρει οξυγόνο. Εναλλακτικά ο αθλητής µπορεί να λάβει αίµα (µετάγγιση αίµατος) ή ερυθρά αιµοσφαίρια από κάποιον άλλο αθλητή. Αυξάνοντας τον αριθµό των ερυθροκυττάρων αυξάνεται παράλληλα η ικανότητα του σώµατος να µεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς. Βρίσκει εφαρµογή σε αθλήµατα αντοχής όπως οι αγώνες δρόµου (µεγάλων συνήθως αποστάσεων), η ποδηλασία, το cross country σκι και άλλα.

Χορήγηση σκευασµάτων που επάγουν την πρόσληψη, µεταφορά ή διάθεση οξυγόνου. Κατόπιν εφαρµογής της µεθόδου, καθίσταται σαφές ότι αυξάνεται η παροχή οξυγόνου προς µυς και προς λειτουργικά όργανα µε αποτέλεσµα την µεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση του αθλητή, συνεπώς και την αισθητή βελτίωση της δυναµικότητάς του.

Οι αθλητές χρησιµοποιούν ντόπινγκ αίµατος γιατί όσο καλύτερη είναι η ικανότητα µεταφοράς οξυγόνου του αίµατος τόσο καλύτερη

28

είναι η αντοχή του αθλητή. Συγκεκριµένα, το ντόπινγκ αίµατος θεωρείται ευεργετικό σε δροµείς µεγάλων αποστάσεων, ποδηλάτες και κολυµβητές. Έχει αναφερθεί ότι το ντόπινγκ αίµατος µπορεί να οδηγήσει σε:

• 7%αύξηση στην αιµοσφαιρίνη, • 5%αύξηση στη VO2max, • 34%αύξηση στο χρόνο που απαιτείται για εξάντληση µε άσκηση

στο 95% της VO2max και • βελτίωση 44 δευτερολέπτων στο χρόνο τρεξίµατος 5 µιλίων στο

δαπεδοεργόµετρο.

Τα αθλήµατα αντοχής έχουν συσχετιστεί πιο συχνά µε το ντόπινγκ αίµατος που περιλαµβάνει µετάγγιση ερυθρών αιµοσφαιρίων από ένα δότη (συνήθως οµόλογο) για να αυξηθεί το ποσό της διαθέσιµης αιµοσφαιρίνης για τη µεταφορά οξυγόνου στους µυς (και εποµένως βελτίωση της αθλητικής απόδοσης). Αν και το ντόπινγκ αίµατος είναι αποδεδειγµένα αποτελεσµατικό στη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης, περιλαµβάνει αιµατηρές τεχνικές και τον κίνδυνο ότι τα υλικά της µετάγγισης µπορεί να ανιχνευθούν από τις αρχές αντι-ντόπινγκ. Οι τεχνητοί µεταφορείς οξυγόνου ή τα υποκατάστατα του αίµατος εξελίσσονται έτσι ώστε να εκτελούν καθήκοντα προσωρινού υποκατάστατου για τα µεταγγιζόµενα ερυθρά αιµοσφαίρια. Αυτοί οι παράγοντες βασίζονται είτε σε τροποποιηµένη αιµοσφαιρίνη είτε σε υπερφθοριοµένους άνθρακες. Οι τεχνητοί µεταφορείς οξυγόνου έχουν προέλθει από την τεράστια προσπάθεια ανάπτυξης προϊόντων για να αντιµετωπιστεί το παγκόσµιο έλλειµµα αιµοδοσίας. Αναπτύχθηκαν ως υποκατάστατα για να αντικαταστήσουν τις λειτουργίες µεταφοράς οξυγόνου των ερυρθροκυττάρων συνήθως κατά τη διάρκεια εγχειρήσεων και περιπτώσεων τραυµάτων.

Ως ντοπάρισµα είναι ευρέως γνωστή και η Φαρµακολογική, Χηµική και Φυσική Τροποποίηση, η οποία συνίσταται στη χρήση ουσιών και µεθόδων, οι οποίες αλλοιώνουν, επιχειρούν να αλλοιώσουν ή αναµένεται άµεσα να αλλοιώσουν την ακεραιότητα των δειγµάτων ούρων. Ουσίες που δρουν ως αναφέρεται είναι π.χ. τα καλυπτικά αντιδραστήρια. Μέθοδοι κατ’ αντιστοιχία δράσης, αποτελούν ο καθετηριασµός, η υποκατάσταση ούρων, η αλλοίωση ούρων καθώς και η αναστολή της νεφρικής λειτουργίας. Φαρµακολογική, Χηµική και Φυσική Τροποποίηση ορίζεται η χρήση ουσιών και µεθόδων, συµπεριλαµβανοµένων των Παραγόντων Συγκάλυψης (Μάσκες), οι οποίοι αλλάζουν, επιχειρούν να αλλάξουν ή αναµένεται ότι θα αλλάξουν την

29

ακεραιότητα της σύστασης και την αξιοπιστία των δειγµάτων ούρων που χρησιµοποιούνται για τους ελέγχους ντόπινγκ, συµπεριλαµβανοµένων, του καθετηριασµού, της αντικατάστασης ούρων και /ή της παραποίησης και της αναστολής της απέκκρισης ούρων. Για την επίτευξη των ανωτέρω γίνεται χρήση προβενεσίδης (probenecid) και σχετικών ουσιών, καθώς επίσης και τροποποίηση των επιπέδων τεστοστερόνης και επιτεστοστερόνης, µε τη χορήγηση επιτεστοστερόνης ή βροµαντάνης (bromantan).

Στις απαγορευµένες µεθόδους ντόπινγκ, συγκαταλέγεται η ύπνωση. Η µέθοδος αυτή χρησιµοποιείται σπάνια στα διάφορα αθλήµατα, παρά την αποδεδειγµένη αποτελεσµατικότητά της σε άλλους τοµείς ιατρικής επέµβασης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ό,τι η αθλητική επίδοση είναι ένα πολυπαραγοντικής δράσης αποτέλεσµα που σχετίζεται άµεσα µε την ελαχιστοποίηση ανασταλτικών παραγόντων (ψυχοσυναισθηµατική κατάσταση), ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης, συγχρονισµός πνεύµατος και σώµατος, εύρος δυνατοτήτων του αθλητή. Η ύπνωση είναι η µέθοδος που αποβλέπει στην ενίσχυση του ψυχισµού του αθλητή. Τον βοηθά να ξεπεράσει την ανησυχία, το άγχος και τον πανικό, ώστε να πραγµατοποιήσει την προσπάθειά του µε ιδανικές συνθήκες την στιγµή ακριβώς του αγωνίσµατος.

30

2.1–2.2 ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ – ∆ΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΝΤΟΠΙΝΚΓΚ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Από την εποχή που ο αθλητισµός έγινε τρόπος ανταγωνισµού των ανθρώπων, υπήρχε η αναζήτηση της εξωγενούς βοήθειας στον οργανισµό. Συνεπώς, η αναζήτηση για το ντόπινγκ υπήρχε από την αρχαιότητα και δεν αποτελεί φαινόµενο της σύγχρονης εποχής. Αναφορές για χρήση ουσιών υπάρχουν από την εποχή της ακµής της Αιγύπτου, οι οποίοι χρησιµοποιούσαν ουσίες από τις οπλές των γαϊδάρων, έως φυσικά τους σηµερινούς Ολυµπιακούς µας αγώνες. ∆υστυχώς όµως, η σύγχρονη πραγµατικότητα, αφενός µε τα συµφέροντα των εταιρειών που διαµορφώνουν τις συνθήκες ανταγωνισµού στον αθλητισµό, και αφετέρου µε την εξέλιξη της τεχνολογίας των φαρµάκων και της βιοτεχνολογίας, εκθέτουν τον αθλητή σε πολύ µεγαλύτερο κίνδυνο απ’ ότι στην αρχαιότητα.

Αρχαία Ελλάδα Στην αρχαία Ελλάδα προσφέρονταν στους αθλητές διάφορα συστατικά µε σκοπό να βελτιωθεί η φυσική τους κατάσταση και η απόδοσή τους.

31

Γενικά, αναφέρεται πως οι αθλητές κατανάλωναν για αυτό το σκοπό πριν από τους αγώνες διάφορα είδη κρέατος, ζωµό αίµατος, σύκα (τα οποία έχουν µεγάλη συγκέντρωση σε σάκχαρο, που παρέχει ενέργεια) ή διάφορα βότανα. Πάντως, οι ιατρικές επεµβάσεις ήταν ακόµη περιορισµένες, αφού πρωταρχικός σκοπός των Αγώνων ήταν η απόδοση τιµής στους θεούς και όχι ο εκτός µέτρου θαυµασµός προς τον αθλητή. Η κλασική περίοδος, 5ος αιώνας π.Χ., αποτελεί τη χρυσή εποχή των Ολυµπιακών αγώνων µε αύξηση της πανελλήνιας ακτινοβολίας της. Κατά την περίοδο αυτή εξελίχθηκε η ιατρική και από την περιποίηση των τραυµατισµών και τη διατύπωση µερικών απλών διαιτητικών συµβουλών υγιεινής εξειδικεύτηκε σε καθαρή αθλητιατρική. Πρώτο βήµα ήταν η αποµάκρυνση από αυτό που θα ονοµάζαµε µεσογειακή δίαιτα, η κατανάλωση δηλαδή κυρίως φυτικών υδατανθράκων, όπως τα σύκα, και η αντικατάστασή τους ειδικά για αθλητές, από πληθώρα ζωικών πρωτεϊνών, µε τη µορφή βοείου κρέατος. Αναφέρεται πως ήταν πρώτος ο Πυθαγόρας που εισήγαγε αυτήν τη µέθοδο. Ένα δεύτερο βήµα ήταν η υπερβολική προπόνηση. Την τακτική αυτή καυτηριάζει ο Ιπποκράτης, και είναι ενδιαφέρον να δούµε τη διάκριση που κάνει ανάµεσα στην αληθινή υγεία και την υπερβολική δύναµη. Όσον αφορά τα κρέατα που κατανάλωναν, αναφέρεται ότι οι άλτες χρησιµοποιούσαν κρέας κατσίκας, ενώ οι παλαιστές, οι σφαιροβόλοι και οι ακοντιστές, κρέας ταύρου αναµειγµένο µε χοιρινό λίπος -δηλαδή πληθώρα ζωικών πρωτεϊνών. Η µυϊκή τους µάζα αυξανόταν και το πρόσωπό τους παραµορφωνόταν σε σηµείο ο Αριστοτέλης να γράφει ότι µοιάζουν µε ζώα. Ο σχολιασµός θυµίζει σηµερινά πρόσωπα αθλητών που παραµορφώνονται από τη χρήση αυξητικών ορµονών. Ακόµη, ο κόκορας που επιβίωνε από τις κοκοροµαχίες («νικητής κόκορας) θεωρούνταν

32

ιδανική τροφή για έναν αθλητή πριν από τον αγώνα, επειδή του ανέβαζε την τεστοστερόνη. Τον 3ο αιώνα π.Χ., κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών αγώνων οι αθλητές χρησιµοποιούσαν µανιτάρια για την αύξηση της απόδοσής τους, ενώ τον 1ο αιώνα µ.Χ. αναφέρεται ότι οι Έλληνες δροµείς έπιναν αφέψηµα βοτάνων για αύξηση της δύναµης και µεγαλύτερη απόδοση σε αθλήµατα µεγάλης διάρκειας. Τέλος, ο Φιλόστρατος (2ος αι. π.X.) στο έργο του «Περί γυµναστικής» µας πληροφορεί ότι οι µάγειρες παρασκεύαζαν για τους αθλητές, ψωµί καρυκευµένο µε χυµό µήκωνος της υπνοφόρου (φυτό από το οποίο παράγεται το όπιο). Ρωµαϊκή εποχή

Η χρήση ουσιών στη Ρωµαϊκή ιστορία έχει, επίσης, καταγραφεί. Οι αρµατοδροµείς έτρεφαν τα άλογά τους µε διάφορα µείγµατα προκειµένου να τα κάνουν να τρέχουν γρηγορότερα. Περιγράφεται, επίσης, ότι οι µονοµάχοι χρησιµοποιούσαν παράγοντες ντόπινγκ για την αύξηση της δύναµης.

33

Η ρωµαϊκή εποχή χαρακτηρίζεται από το µεγαλείο και την υπερβολή, και στην αυτοκρατορική τουλάχιστον περίοδο από χαλάρωση των ηθικών φραγµών. Η υπερβολή χαρακτηρίζει και τους αγώνες. Στην πυγµαχία και στο παγκράτιο προκαλούνται συντριπτικά κατάγµατα, ακόµη και θάνατοι. Ο ιδρώτας των αθλητών, ανάµικτος µε τα λάδια που αλείφονταν και µε τη σκόνη της παλαίστρας, πουλιόταν σαν βάλσαµο, καλλυντικό και αφροδισιακό. Ήταν ο περίφηµος ρύπος. Η ιατρική έσπευδε να «τεκµηριώσει» την αξία του σκευάσµατος, που αναφερόταν και σε επίσηµες φαρµακολογίες, όπως του ∆ιοσκουρίδη. Η συνήθεια έφθασε στην υπερβολή, να πουλιέται ακόµη και η υγρασία αγαλµάτων αθλητών ή των τοίχων της παλαίστρας, σαν ιαµατικό. Ιδιαίτερα το άγαλµα του Πολυδάµαντα στην Ολυµπία που ανάβλυζε «ιδρώτα» ένα είδος αγιάσµατος, θεωρήθηκε πανίσχυρο ίαµα. Επίσης ο ∆ιοσκουρίδης συνιστά εκχύλισµα δενδρολίβανου σαν θερµαντικό πριν από τα γυµνάσια. ∆εσπόζουσα θέση στη βιβλιογραφία της ρωµαϊκής εποχής για τον αθλητισµό, όπως και σε κάθε άλλο ιατρικό θέµα, κατέχουν τα έργα του Γαληνού. Τοποθετείται αρχικά αντίθετος στους (επαγγελµατίες) αθλητές στο έργο του «Προτρεπτικός επ' ιατρικήν», όταν αντιπαραβάλλει το λειτούργηµα του ιατρού µε το επάγγελµα του αθλητού. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι τρία είναι τα είδη των φυσικών αγαθών. Τα ψυχικά, τα

34

σωµατικά και τα εξωτερικά. Και θεωρεί πως οι αθλητές δεν διαθέτουν ψυχικά αγαθά, δεν αντιλαµβάνονται καν αν έχουν ψυχή, αφού υπεργεµίζοντας το σώµα τους µε σάρκες και µε αίµα, την ψυχή τους τη σκεπάζουν µε βόρβορο. Αλλά ούτε πραγµατικά σωµατικά προσόντα έχουν, αφού, όπως είπε ο Ιπποκράτης, η γνήσια υγεία στηρίζεται στην περιορισµένη τροφή και στην ελαχιστοποίηση των πόνων. Οι αθλητές όµως συσσωρεύουν περίσσεια θρεπτικών ουσιών, και καταπονούν συνεχώς το σώµα τους. Σε τελική ανάλυση ο πρωταθλητισµός είναι άσκηση νόσου και όχι υγείας. Όπως έλεγε και ο Όµηρος, «οι αθλητές µοιάζουν µε τα τείχη πόλεως που έχουν κατασεισθεί από επιθέσεις πολιορκητικών µηχανών, και εύκολα κρηµνίζονται χωρίς σεισµό ή άλλη αιτία». Έτσι και τα σώµατα των αθλητών από τα πλήγµατα που κατά καιρούς δέχονται είναι ετοιµόρροπα. Φαίνεται µάλιστα πως η λέξη άθλιος και αθλητής προέρχονται από αυτήν την πηγή αθλιότητας.

2.3 ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ Από τις εποχές της Αρχαίας Ολυµπίας, όπου το µόνο απτό έπαθλο ήταν ο κότινος από ελιά, η δόξα του νικητή ήταν υπέρλαµπρη. Τόσο, που να αναγκάσει ακόµη και τους προγόνους µας να καταφύγουν σε παράτυπες τεχνικές βελτίωσης των δυνατοτήτων τους. Ένα µείγµα κρασιού και στρυχνίνης, ενός δηλητηρίου που σε µικρές δόσεις λειτουργεί σαν διεγερτικό, λέγεται πως ήταν το µυστικό µερικών νεαρών αθλητών στις αρχαίες Ολυµπιάδες. Τα χρόνια πέρασαν, τα µεγέθη έχουν µεγαλώσει πέρα από κάθε φαντασία, αλλά ο διακαής πόθος πολλών αθλητών για νίκη µε οποιοδήποτε αντίτιµο έχει παραµείνει αναλλοίωτο µέσα στους αιώνες. Ακόµα και µια τόσο λαµπρή γιορτή, όπως ήταν οι Ολυµπιακοί αγώνες της Αθήνας κατάφερε να σκιαστεί έστω και λίγο από τα κρούσµατα ντόπινγκ σε αθλητές, αποδεδειγµένα ή όχι. Μετάλλια αφαιρέθηκαν, αθλητές αποκλείστηκαν, µεγάλα ονόµατα από πολλές χώρες δεν έλαβαν

35

τελικά µέρος στους αγώνες µε τις υποψίες περί χρήσης απαγορευµένων ουσιών να πλανώνται πάνω από τα κεφάλια τους. - Σήµερα ο αθλητισµός έχει αλλάξει. Πέρα από τη δεδοµένη δόξα του νικητή σε µια Ολυµπιάδα, υπάρχουν και πολλά επακόλουθα που κάνουν το δέλεαρ της επιτυχίας ακόµη µεγαλύτερο. Συναντήσεις στίβου µε µεγάλα χρηµατικά έπαθλα, χορηγοί, διαφηµίσεις, όλα αυτά καταλήγουν στα κέρδη. Και όταν η ζωή ενός αθλητή είναι γεµάτη στερήσεις, συνεχή προσπάθεια, αλλά παράλληλα και αγώνα για επιβίωση µε πενιχρά µέσα, αφού οι διακρίσεις απαιτούν πλήρη αφοσίωση στο άθληµα και κατά συνέπεια καµία άλλη επαγγελµατική ενασχόληση, η καταξίωση και οι µεγάλες διακρίσεις γίνονται έως και αναγκαίες. Έτσι, ορισµένοι αθλητές υποκύπτουν στον πειρασµό και προσπαθούν να ενισχύσουν τον οργανισµό τους και να ανεβάσουν τις επιδόσεις τους µε τη χρήση διαφόρων φαρµακευτικών σκευασµάτων. Εδώ να ξεκαθαρίσουµε πως δεν είναι όλες οι ουσίες που χρησιµοποιούνται στο ντόπινγκ ίδιες, ούτε και χρησιµοποιούνται για τον ίδιο σκοπό. Ανάλογα µε τις ανάγκες του κάθε αθλητή, υπάρχουν ουσίες που αυξάνουν το µυϊκό όγκο και τη δύναµη του αθλητή, διεγείρουν, χαλαρώνουν, προκαλούν απώλεια βάρους, καλύπτουν τον πόνο ή απλά κρύβουν τη χρήση άλλων ουσιών. Ίσως η πιο γνωστή κατηγορία απαγορευµένων ουσιών είναι τα αναβολικά στεροειδή, έχοντας µάλιστα γίνει σχεδόν συνώνυµα µε το ντόπινγκ, αφού πολλές φορές έχουµε ακούσει τη φράση «έκανε χρήση αναβολικών», ακόµη κι αν αναφέρεται σε άλλες ουσίες. Τα στεροειδή είναι µια χηµική ουσία που προέρχεται από τη χοληστερόλη. Υπάρχουν διάφορες στεροειδείς ορµόνες στο ανθρώπινο σώµα, από την αντρική τεστοστερόνη µέχρι τα γυναικεία οιστρογόνα. Τα περισσότερα αναβολικά στεροειδή µάλιστα περιέχουν τεστοστερόνη και τα παράγωγά της, ενώ λαµβάνονται είτε µέσω χαπιών είτε ενέσιµα. Ρόλος τους είναι να χτίζουν µυϊκό ιστό και οστική µάζα και γι' αυτό το λόγο χρησιµοποιούνται από αθλητές, καθώς πέρα από τη δεδοµένη ενδυνάµωση του αθλητή, επιτρέπουν ακόµη την εντατικότερη και µεγαλύτερης διάρκειας άσκηση. Φυσικά, όπως όλες οι ανάλογες ουσίες, τα αναβολικά στεροειδή προκαλούν σοβαρές µεσοπρόθεσµες και

36

µακροπρόθεσµες παρενέργειες στον οργανισµό, όπως βλάβες στο συκώτι και πιθανή στειρότητα, αλλά και αλλαγές στη διάθεση, επιθετικότητα και κατάθλιψη. Ειδικά στους άντρες η παρατεταµένη χρήση αναβολικών µπορεί να προκαλέσει τριχόπτωση και ανάπτυξη του στήθους, ενώ στις γυναίκες προκαλεί ανάπτυξη τριχοφυΐας στο πρόσωπο και το σώµα, κάνει τη φωνή πιο µπάσα, ενώ σε περίπτωση εγκυµοσύνης απειλείται άµεσα το έµβρυο. Υπάρχει και µια σειρά άλλων ουσιών που βοηθούν στην παρά φύση ανάπτυξη της µυϊκής µάζας και δύναµης, µε ακριβό βέβαια τίµηµα για την υγεία του αθλητή που θα επιλέξει να τα χρησιµοποιήσει. Σε αυτές περιλαµβάνονται ουσίες, όπως «B-2 Αγωνιστές», αλλά και πιο γνωστές ουσίες, όπως η αυξητική ορµόνη και η ινσουλίνη. Μια άλλη µέθοδος αύξησης της µυϊκής µάζας και ενδυνάµωσης είναι η αύξηση του ποσοστού του οξυγόνου στους ιστούς. Τρεις είναι οι κύριες µέθοδοι για να γίνει κάτι τέτοιο εφικτό. Ένας τρόπος είναι η χρήση ορµονών, όπως η ερυθροποιητίνη, που παράγεται από τα νεφρά σε συνθήκες στέρησης οξυγόνου. Η ορµόνη αυτή αναγκάζει τον οργανισµό να αυξήσει την παραγωγή ερυθρών αιµοσφαιρίων για τη µεταφορά περισσότερου οξυγόνου στο νεφρό. Με αυτό τον τρόπο, ειδικά οι αθλητές αντοχής (δρόµοι µεγάλων αποστάσεων, µαραθωνοδρόµοι, ποδηλάτες κ.τ.λ.) µπορούν να αυξήσουν την παροχή οξυγόνου στον οργανισµό ακόµη και κατά 10%. Βέβαια, ένα από τα συµπτώµατα της χρήσης ερυθροποιητίνης είναι και το γεγονός πως το αίµα γίνεται πιο παχύρρευστο, µε αποτέλεσµα η καρδιά να χρειάζεται να εργαστεί πιο σκληρά προκειµένου να το αντλήσει. Έτσι, οι κίνδυνοι εµφράγµατος ή εγκεφαλικού επεισοδίου είναι σαφώς µεγαλύτεροι. Μια άλλη µέθοδος είναι η χρήση τεχνητών φορέων οξυγόνου στον οργανισµό που επιτελούν το ρόλο της αιµοσφαιρίνης (γνωστή και ως αιµογλοβίνη), της πρωτεΐνης που µεταφέρει το οξυγόνο από τouς πνεύµονες στους ιστούς και το διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς στους πνεύµονες. Η κανονική επιστηµονική τους χρήση γίνεται σε πρόωρα νεογνά, πάσχοντες από τη νόσο των δυτών και ασθενείς µε σοβαρά πνευµονικά προβλήµατα. Η κατάχρησή τους προκαλεί βλάβες στο ανοσοποιητικό σύστηµα, τα νεφρά και την καρδιά.

37

Το ντόπινγκ έχει και τη δική του ιστορία Όπως είπαµε, από την αρχαιότητα οι αθλητές έβρισκαν τρόπους να ενισχύσουν την απόδοση τους κατά τη διάρκεια των αγώνων, µε πολύ πιο αθώα, βέβαια, µέσα σε σχέση µε τη σηµερινή εποχή. Αλλά δεν ήταν οι µόνοι. Ο όρος "doping" εµφανίστηκε για πρώτη φορά σε ένα αγγλικό λεξικό, το 1889, και πιστεύεται πως από τους πρώτους σύγχρονους Ολυµπιακούς Αγώνες του 1896 υπήρχαν ντοπαρισµένοι αθλητές! Μάλιστα, το 1904 ο νικητής του µαραθωνίου Τόµας Χικς κατέρρευσε µετά τον τερµατισµό και ανακαλύφθηκε πως είχε καταναλώσει στρυχνίνη µε µπράντι, προκειµένου να διεγείρει τον οργανισµό του! Το ντόπινγκ εδραιώθηκε τις δεκαετίες του 1920 και 1930,αν και ήδη υπήρχαν αναφορές για αθλητές που έκαναν χρήση ουσιών προκειµένου να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Το1935 Γερµανοί επιστήµονες αποµόνωσαν την τεστοστερόνη και τη χρησιµοποίησαν για να αυξήσουν τη µυϊκή δύναµη και την επιθετικότητα τόσο των στρατιωτών του Χίτλερ, όσο και των αθλητών της χώρας στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936, όπως λέγεται. Μια ακόµη ανακάλυψη ήρθε το 1955, όταν δηµιουργήθηκαν τα πρώτα αναβολικά στεροειδή, τα οποία χρησιµοποιήθηκαν κατά κόρον από χώρες του ανατολικού µπλοκ, κατά τη διάρκεια του επονοµαζόµενου «Ψυχρού Πολέµου». Με κάθε επιτυχία Ανατολικών αθλητών να γίνεται αντικείµενο προπαγάνδας, η χρήση ουσιών από Ανατολικούς (κυρίως) αθλητές έγινε γνωστή µετά την ενοποίηση της Γερµανίας, ενώ από την πλευρά των ∆υτικών πιο διαδεδοµένη ήταν η διαδικασία προσθήκης αίµατος στους αθλητές. Μετά από τη γενική παραφιλολογία αλλά και µερικούς θανάτους αθλητών που σχετίστηκαν µε τη χρήση απαγορευµένων ουσιών, η ∆ιεθνής Ολυµπιακή Επιτροπή δηµιουργεί το 1967 επίσηµη ιατρική επιτροπή, ενώ οι έλεγχοι ντόπινγκ εµφανίστηκαν για πρώτη φορά στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Μεξικού το 1968, αλλά περιορίστηκαν µόνο για τη διάρκειά τους. Τα αναβολικά στεροειδή απαγορεύτηκαν τελικά το 1975, αλλά τίποτα δεν εµπόδιζε τους αθλητές να τα χρησιµοποιούν άφοβα κατά την

38

προετοιµασία τους και να τα σταµατούν λίγο πριν τους αγώνες για να µην πιαστούν. Τελικά, και µετά τον πάταγο που προκάλεσε η υπόθεση του Καναδού σπρίντερ Μπεν Τζόνσον (στους Ολυµπιακούς Αγώνες του 1988 στη Σεούλ, όταν βρέθηκε ντοπαρισµένος µετά τη θριαµβευτική του νίκη στα 100 µέτρα, η ∆ιεθνής Επιτροπή Αθλητισµού (IAAF) επέβαλε από το 1989 και το δειγµατοληπτικό έλεγχο σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. ∆έκα χρόνια µετά, το 1999, ιδρύεται η WADA, η παγκόσµια υπηρεσία ενάντια στο ντόπινγκ, µε αρµοδιότητα να διεξάγει έρευνες αλλά και ελέγχους πάνω στο αντικείµενο. Τέλος, η πιο γνωστή µέθοδος είναι αυτή της προσθήκης αίµατος στους αθλητές. Ο αθλητής αποθηκεύει το αίµα του πριν τη διάρκεια των αγώνων και το προσθέτει στον οργανισµό του την κατάλληλη στιγµή. Έτσι, περισσότερο αίµα στον οργανισµό σηµαίνει φυσιολογικά και µεγαλύτερη παροχή οξυγόνου στους ιστούς. Όµως, η ξαφνική υπερφόρτωση του οργανισµού µε περισσότερο αίµα, από όσο έχει ο ίδιος προγραµµατίσει, οδηγεί σε καρδιοαναπνευστικά προβλήµατα και µπορεί να προκαλέσει θρόµβους, καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικά επεισόδια. Αν ο αθλητής δεν χρησιµοποιήσει δικό του αίµα αλλά µεταµοσχεύσει ξένο, κινδυνεύει επιπλέον και από τις µολύνσεις που απειλούν όσους κάνουν µεταγγίσεις.

39

Παραδείγµατα αθλητών και αθλητριών που ήταν χρήστες αναβολικών ουσιών κατά το 1865 µέχρι το 1988 Κατά τη δεκαετία του 60 στη ζωή των αθλητών µπήκαν τα στεροειδή αναβολικά και στην Ανατολική Γερµανία συντελέστηκε ένα από τα µεγαλύτερα εγκλήµατα στην ιστορία της ανθρωπότητας, µε το συστηµατικό κρατικό ντοπάρισµα αθλητών και αθλητριών του αρχιντοπαριστή Μάνφρεντ Έβαλντ. Τα παραδείγµατα είναι ενδεικτικά. Η Χάιντι Κρίγκερ, πρωταθλήτρια Ευρώπης στη σφαιροβολία το 1986, αναγκάστηκε να υποβληθεί σε αλλαγή φύλου και να γίνει… Αντρέας Κρίγκερ, επειδή τα αναβολικά που της έδιναν τρέλαναν τις ορµόνες της. Η κολυµβήτρια Ρίκα Ράινις που το 1980, κέρδισε τρία χρυσά Ολυµπιακά µετάλλια σε ηλικία 15 ετών, παρουσίασε καρδιακά προβλήµατα τρία χρόνια αργότερα, ενώ η σφαιροβόλος Μπίργκιτ Μπόσε σε ηλικία 24 ετών διαπίστωσε ότι είχε γεννητικά όργανα ενδεκάχρονης. Το ρεκόρ της Μαρίτα Κοχ (47.60) στα 400µ. έγινε µε χρήση turinabol, όπως καταθέτουν ειδικοί. Το ίδιο φάρµακο βοήθησε την Ανατολική Γερµανία να κατακτήσει τα περισσότερα από τα 136 µετάλλια που αποκόµισε από τους Ολυµπιακούς της Μόσχας. Ήταν τέτοια η τρέλα των Ανατολικογερµανών για το ντόπινγκ, που εκπόνησαν ένα πρόγραµµα αξίας 300.000 µάρκων, σύµφωνα µε το οποίο οι επιστήµονες µε τη βοήθεια τρόµπας έσπρωχναν αέρα στον οργανισµό των αθλητών µέσω του παχέως εντέρου. Το 2002 η γερµανική δικαιοσύνη έδωσε το δικαίωµα σε όσους χρησιµοποιήθηκαν από το µαζικό πρόγραµµα ντοπαρίσµατος να διεκδικήσουν αποζηµιώσεις.

40

ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ Όσο η Ανατολική Γερµανία και οι χώρες του ανατολικού µπλοκ καλλιεργούσαν το κρατικό ντόπινγκ, στον ∆υτικό κόσµο ανθούσε το ατοµικό ντοπάρισµα, που σε αρκετές περιπτώσεις αποτέλεσε προάγγελο θανάτου. Στους Ολυµπιακούς της Σεούλ το 40% των Αµερικανίδων έπαιρνε στεροειδή, όπως αποκάλυψε ένα χρόνο αργότερα στην αµερικάνικη γερουσία η αρχιπροπονήτρια. Στους ίδιους αγώνες βρέθηκε θετικός ο Καναδός Μπεν Τζόνσον, αµέσως µετά το παγκόσµιο ρεκόρ (9.79) στα 100 µέτρα. Στη Σουηδία οι δισκοβόλοι Γκόραν Σβένσον και Στέφαν Φέρνχολµ συστηµατικά κατάπιναν αναβολικά. Στις προηγµένες χώρες ο συνδυασµός αυξητικής ορµόνης και τεστοστερόνης κάνει πάταγο στις τάξεις των αθλητών.

EXOΥΜΕ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΝΤΟΠΙΝΓΚ Αναβολικά στην Ελλάδα κυκλοφορούσαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και όσοι από τους παλιούς λένε σήµερα ότι τότε δεν υπήρχε τίποτα, µάλλον δεν θυµούνται καλά. Ο Χρήστος Ιακώβου, όντας αθλητής το 1979 είχε καταγγείλει τον Πολωνό προπονητή τής Εθνικής οµάδας άρσης βαρών Μπόρισλαβ Στέπιεν για χορήγηση αναβολικών. Ο Ιακώβου, που βάσει αποτελεσµάτων είναι ο πιο επιτυχηµένος προπονητής της Ευρώπης στην τελευταία εικοσαετία, έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και στο πρόσφατο σκάνδαλο µε το οµαδικό ντοπάρισµα των ένδεκα µελών της Εθνικής οµάδας. Το πρώτο συνταρακτικό κρούσµα ντόπινγκ για τον ελληνικό αθλητισµό σηµειώθηκε το 1984 στους Ολυµπιακούς του Λος Άντζελες µε την Άννα Βερούλη που βρέθηκε θετική σε νανδρολόνη και τον αρσιβαρίστα Σεραφείµ Γραµµατικόπουλο. Πριν από τους αγώνες είχε βρεθεί θετικός και ο ∆ηµήτρης Ζαρζαβατσίδης που αποκλείστηκε.

41

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΣΚΑΝ∆ΑΛΟΥ BALCO. Ιανουάριος 2003: ανώνυµος προπονητής καταγγέλλει ότι το εργαστήριο Balco κατασκευάζει και διακινεί τεχνητή αναβολική ουσία. Αύγουστος 2003: πιάνεται ντοπαρισµένη η αµερικανίδα Κέιλι Γουάιτ µε την ουσία µονταφινίλ. 16 Οκτωβρίου 2003: αποκαλύπτεται πως ντοπαρισµένοι ήταν και η Μάριον Τζόουνς και ο σύζυγος της Τιµ Μοντγκόµερι. 30 Οκτώβριου 2003:βρίσκονται ντοπαρισµένοι οι αµερικανοί αθλητές Ρετζίνα Τζέικοµπς (δρόµοι ηµιαντοχής), Κέβιν Τοτ(σφαίρα) , Τζον Μακ Γουέιν και Μελίσα Πράις (σφύρα). 18 Μαΐου 2003: παραδέχεται η Γουάιτ πως έκανε χρήση ουσιών ντόπινγκ. Όλοι οι προαναφερόµενοι αθλητές ήταν πελάτες του εργαστηρίου Balco και για αυτό το λόγο αποκαλύφθηκαν.

42

2.4 ΝΤΟΠΑΡΙΣΜΕΝΟΙ ΑΘΛΗΤΕΣ ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ (21ος αι.)

1)Παραδείγµατα Ελλήνων και ξένων αθλητών και η χρήση ουσιών

Ο αποκλεισµός του ∆ηµήτρη Χονδροκούκη ήταν ένα πλήγµα για τον ελληνικό αθλητισµό, ο οποίος κυρίως την τελευταία 12ετία διακρίνεται για τη «συνέπειά» του στις «συλλήψεις» αθλητών λίγο πριν από την έναρξη Αγώνων, για χρήση απαγορευµένων ουσιών.

Η Ελλάδα ξεκίνησε τους Ολυµπιακούς Αγώνες του Λονδίνου µε αποκλεισµούς. Όχι γιατί κάποιος αθλητής δεν έπιασε τα όρια, αλλά γιατί µας «έπιασαν και πάλι στα πράσα». Μας βρήκαν και κάπου... θετικούς. Στις απαγορευµένες ουσίες, βέβαια. Μπορεί σε άλλους τοµείς να είµαστε ασυνεπείς, όµως κανείς δεν µπορεί να µας κατηγορήσει ότι δεν διακρινόµαστε για τη... συνέπειά µας να προκαλούµε τη διεθνή κοινή γνώµη, µε τις «συλλήψεις» αθλητών και αθλητριών λίγο πριν από την έναρξη Ολυµπιακών Αγώνων. Με τους αθλητές οι οποίοι βρίσκονται υπό την επήρεια απαγορευµένων ουσιών να προσπαθούν να κρυφτούν και τους ελεγκτές της WADA να τους ψάχνουν. Ο ελληνικός αθλητισµός, που δέχθηκε ένα ακόµη πλήγµα, καθώς ο άλτης του ύψους ∆ηµήτρης Χονδροκούκης δεν στάθηκε στο... ύψος του, ευρεθείς θετικός σε έλεγχο ντόπινγκ, µε αποτέλεσµα να αποκλειστεί από την ελληνική αποστολή που συµµετέχει στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, µετράει χρόνια τις πληγές του. Κυρίως την τελευταία 12ετία, όταν τα κρούσµατα παρουσιάζουν επιδηµική µορφή.

43

Το 2000, σχεδόν έναν µήνα πριν από τους Ολυµπιακούς του Σίδνεϊ, βρέθηκαν ντοπαρισµένοι ο ποδηλάτης Γιώργος Χειµωνέτος και η αθλήτρια του βάδην Αλεξάνδρα Τζιούτη. Το 2004, όταν η Αθήνα διαφήµιζε ότι θα διοργανώσει τους πιο «καθαρούς» Αγώνες, γνώρισε την ταπείνωση. ∆ιότι όσο κι αν αναζητούνταν από όλες τις Αρχές οι Κώστας Κεντέρης και Κατερίνα Θάνου για να περάσουν από αιφνιδιαστικό έλεγχο ντόπινγκ, εκείνοι δεν βρέθηκαν. Βρέθηκαν, βέβαια, πολλές ώρες αργότερα στο νοσοκοµείο, διότι, όπως είχαν ισχυριστεί, είχαν πάθει ατύχηµα µε τη µοτοσικλέτα του πρώτου.

Νέο χτύπηµα για την Ελληνική Ολυµπιακή αποστολή. Σύµφωνα µε ανακοίνωση της IAAF η ελληνίδα πρωταθλήτρια των 3χλµ Ειρήνη Κοκκιναρίου βρέθηκε θετική σε ειδικό έλεγχο “εξελιγµένου” ντόπινγκ. Η ελληνίδα αθλήτρια τιµωρήθηκε ήδη µε δύο χρόνια αποκλεισµού ενώ η ίδια βρισκόταν και στην λίστα της IAAF µε τους ντοπαρισµένους αθλητές το 2011 στο Παγκόσµιο Πρωτάθληµα Νταεγού.

Το 2008 ήρθε η σειρά του σπρίντερ των 200 µέτρων που βρέθηκε θετικός στην ουσία Μεθυλτριενολόνη ενώ η Φανή Χαλκιά είχε τότε βρεθεί ντοπαρισµένη και εγκατέλειψε το Ολυµπιακό Χωριό. Λίγους µήνες πριν αρχίσουν οι αγώνες ο κολυµβητής είχε βρεθεί θετικός και είχε πει πως εγκαταλείπει τον αθλητισµό.

44

Νέα υπόθεση ντόπινγκ συγκλονίζει τον ελληνικό στίβο καθώς λίγες ηµέρες αφότου αποκαλύφθηκε ότι ο 400άρης Τηλέµαχος Ρούτας ήταν θετικός στην απαγορευµένη αναβολική ουσία στανοζολόλη, σε έλεγχο που είχε γίνει στο Πανελλήνιο Πρωτάθληµα, σειρά παίρνει κι ένας άλλος αθλητής.

Πρόκειται για τον ακοντιστή Γερβάσιο Φιλιππίδη του οποίου το πρώτο δείγµα βρέθηκε επίσης θετικός στην ίδια ουσία, η οποία είχε απασχολήσει έντονα τον παγκόσµιο αθλητισµό στους Ολυµπιακούς του 1988 όταν είχε πιαστεί ντοπέ µε στανοζολόλη ο καναδός σπρίντερ Μπεν Τζόνσον.

Το θετικό δείγµα του Γερβάσιου Φιλιππίδη προέκυψε από τον αιφνιδιαστικό έλεγχο που πραγµατοποιεί το ΕΣΚΑΝ στους αθλητές της ολυµπιακής οµάδας µετά από παραγγελία της Ελληνικής Ολυµπιακής Επιτροπής. Ο Γ. Φιλιππίδης είχε αγωνιστεί πριν από λίγες ηµέρες στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθληµα του Ελσίνκι αλλά δεν είχε καταφέρει να προκριθεί στον τελικό.

Τόσο ο Ρούτας όσο και ο Γερβάσιος Φιλιππίδης προπονούνται στο Καυταντζόγλειο, γεγονός που προκαλεί υποψίες για κύκλωµα που δρα στο κέντρο υψηλού αθλητισµού της Θεσσαλονίκης.

Στη Βαρκελώνη το 1992 πραγµατοποιήθηκαν περίπου 1.900 έλεγχοι για χρήση αναβολικών στη διάρκεια των Αγώνων και εντοπίστηκαν πέντε περιστατικά χρήσης απαγορευµένων ουσιών και συγκεκριµένα τέσσερις αθλητές στίβου και ένας βολεϊµπολίστας. Στην Ατλάντα το 1996 έγιναν σχεδόν 2.000 έλεγχοι και βρέθηκαν µόνο δύο περιστατικά χρήσης αναβολικών, ενώ επτά ακόµη περιστατικά διαπιστώθηκαν στους Αγώνες του 2000, από τα οποία τα πέντε αφορούσαν αθλητές που είχαν κατακτήσει ολυµπιακό µετάλλιο. Συγκεκριµένα, αφαιρέθηκε το χρυσό µετάλλιο στο σύνθετο οµαδικό της γυµναστικής από τη Ρουµάνα αθλήτρια Andreea Raducan και από τη Βουλγάρα αθλήτρια της άρσης βαρών Izabela Dragneva, το αργυρό µετάλλιο από τους Βούλγαρους αρσιβαρίστες Ivan Ivanov και Sevdalin Minchev και το χάλκινο µετάλλιο από τον Αρµένιο αρσιβαρίστα Ashot Danielyan.

Ωστόσο, το πλέον πολύκροτο περιστατικό χρήσης απαγορευµένων ουσιών στο Σίδνεϊ αφορούσε τον Αµερικανό σφαιροβόλο C.J. Hunter, παγκόσµιο πρωταθλητή στο αγώνισµα το 1999 και σύζυγο της Marion Jones, της πλέον δηµοφιλούς αθλήτριας στίβου των ΗΠΑ. O Hunter ταξίδεψε στην Αυστραλία, όµως η αποκάλυψη των αποτελεσµάτων από τους ελέγχους στους οποίους είχε υποβληθεί τους µήνες που προηγήθηκαν των Αγώνων δεν του επέτρεψαν να συµµετάσχει σε

45

αυτούς. Η περίπτωση του Hunter δεν ήταν η µοναδική, καθώς πολλοί άλλοι αθλητές, ιδίως Ρουµάνοι και Βούλγαροι αρσιβαρίστες, εµποδίστηκαν να λάβουν µέρος. Mάλιστα, τα αποτελέσµατα των ελέγχων που είχαν πραγµατοποιηθεί στους αθλητές των οµάδων αυτών τη χρονιά των Αγώνων έθεσαν ζήτηµα συνολικού αποκλεισµού των χωρών τους από το άθληµα της άρσης βαρών.

Το όνοµα της Ταµέκα Γουΐλιαµς κάνει το γύρο του κόσµου, καθώς η σπρίντερ οµολόγησε πως έκανε χρήση απαγορευµένων ουσιών, σύµφωνα µε ανακοίνωση της Ολυµπιακής Επιτροπής του Σεντ Κιτς & Νέβις. Να αναφέρουµε πως η 22χρονη αθλήτρια θα έπαιρνε µέρος στα 100µ. και στα 200µ, και άφησε το Ολυµπιακό Χωριό! «Σε αντίθεση µε την φιλοσοφία της οµάδας, µας ανέφερε ότι έχει κάνει χρήση απαγορευµένων ουσιών που δεν επιτρέπουν οι διεθνείς αρχές», υπογράµµισε η Ολυµπιακή Επιτροπή της χώρας της.

Το αργυρό µετάλλιο, λοιπόν, στα 100 µ. το πήρε ο Τζαµαϊκανός Μπλέικ. Όλοι µοιάζουν να ξεχνάνε, όµως, ότι µόλις το 2009 είχε πιαστεί ντοπαρισµένος µε διεγερτικό. Συγκεκριµένα µε methyl-2-hexanamine! Το συγκεκριµένο διεγερτικό έκανε πάταγο στον ελληνικό αθλητισµό το 2008.

Προκλήθηκε σκάνδαλο µε µαζικά κρούσµατα σε άρση βαρών, στίβο, αλλά και ποδόσφαιρο (Βαβζίνιακ). Ένα χρόνο µετά η ίδια ουσία «κτύπησε» και τα σπριντ στην Τζαµάικα. ∆εν πιάστηκε, άλλωστε, µόνο ο Μπλέικ. Συνελήφθησαν κι άλλοι τρεις σπρίντερ από το τιµ του προπονητή Γκλεν Μιλς.

Στο ίδιο τιµ προπονείται και ο Μπολτ, που όµως δεν βρέθηκε κι αυτός θετικός. Ο Μπλέικ, µάλιστα, τιµωρήθηκε µε αποκλεισµό τριών µηνών από κάθε διοργάνωση, ύστερα από περίπλοκη και χρονοβόρα πειθαρχική διαδικασία.

Χάλκινος µεταλίστ, ως γνωστόν, είναι ο Τζάστιν Γκάτλιν. Η περίπτωσή του δεν έχει προηγούµενο. Αποτελεί παγκόσµιο σκάνδαλο στα χρονικά.

Ο Αµερικάνος σπρίντερ είχε βρεθεί ντοπαρισµένος µε αµφεταµίνες σε έλεγχο που του είχε γίνει το 2001, σε ηλικία µόλις 19 ετών. Τιµωρήθηκε από την ΙΑΑΦ µε δυο χρόνια αποκλεισµό. Ο Γκάτλιν επέστρεψε το 2003, πήρε το χρυσό µετάλλιο στους ολυµπιακούς αγώνες της Αθήνας το 2004

46

και δυο χρόνια µετά, τον Απρίλιο του 2006, ξαναπιάστηκε ντοπαρισµένος.

Με καραµπινάτη τεστοστερόνη αυτή τη φορά… Προπονητής του Γκάτλιν ήταν ο Τρέβορ Γκράχαµ. Για όσους δεν τον γνωρίζουν, πρόκειται για τον προπονητή των ντοπαρισµένων Μάριον Τζόουνς, Τιµ Μοντγκόµερι κ.ά. Άµεση εµπλοκή, δηλαδή, µε το σκάνδαλο Balco.

Ο Γκάτλιν µετά το θετικό του δείγµα έκανε λόγο για… σαµποτάζ (όπως γίνεται συνήθως, ακόµα και στην χώρα µας, όταν σκάνε τα σκάνδαλα και τα κανόνια της ντόπας). Το πραγµατικό σκάνδαλο ξεκινάει από τον Αύγουστο του 2006. Ο Γκάτλιν, βάσει κανονισµών, δεν θα έπρεπε να αγωνιστεί ξανά αφού ήταν υπότροπος.

∆υο χρόνια από την αµφεταµίνη, συν κρούσµα µε τεστοστερόνη, ίσον ισόβια. Αυτό θα ίσχυε για τον καθένα. Οι αθλητικές αρχές, όµως, δεν αποφάσισαν κάτι τέτοιο. Του έριξαν µόνο 8 χρόνια, δίχως να προβλέπεται από πουθενά τέτοια ποινή, ανοίγοντας το δρόµο για την επόµενη κίνηση. Το όργιο, δηλαδή, έγινε µεγαλύτερο όταν µε σκεπτικό που έµπαζε από παντού τον ∆εκέµβριο του 2007 η ποινή µειώθηκε στα 4 χρόνια.

Ίσα – ίσα, δηλαδή, του κάνανε το χατίρι για να προλάβει τους ολυµπιακούς αγώνες στο Λονδίνο. Και τα κατάφερε ο Γκάτλιν, πανηγυρίζοντας µε µετάλλιο. Απαράδεκτο και για την ∆ΟΕ και για την ΙΑΑΦ και για όλο το σύστηµα.

∆εν υπάρχει περίπτωση στα χρονικά σε κάποιον, σαν τον Γκάτλιν, µε δυο διαφορετικά κρούσµατα σε αµφεταµίνες και τεστοστερόνη να του επιτρέπεται ξανά και ξανά η συµµετοχή σε αγώνες! Ο ισόβιος αποκλεισµός είναι επιβεβληµένος. Πολλές φορές, δεν χρειάζεται να περιµένει καν κάποιος να γίνονται ντόπινγκ κοντρόλ µετά από µια επιτυχία. Ούτε να σπάει το κεφάλι του µε διάφορα διλήµµατα. Μπορεί να υπάρχει ήδη «ένοχο» παρελθόν, ενδεικτικό του τι συµβαίνει…

Ωστόσο, δεν σηµαίνει ότι επειδή κάποιος πιάνεται στο κοντρόλ µε µια απαγορευµένη ουσία, έχει πάρει µόνο αυτή. Για παράδειγµα, ο Μπεν Τζόνσον στην Σεούλ βρέθηκε θετικός σε µόνο µια ουσία (στανοζολόλη). Όπως παραδέχτηκε αργότερα, όµως, το ίδιο διάστηµα έβαζε στον οργανισµό του περισσότερα από δέκα απαγορευµένα σκευάσµατα µε αναβολικά, διεγερτικά κλπ.Το ίδιο έχει συµβεί και σε πάµπολλες άλλες περιπτώσεις αθλητών µε χρήση κοκτέιλ από διάφορες ουσίες.

47

Η Βάλερι Άνταµς από τη Νέα Ζηλανδία µπορεί να µην κατάφερε στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Λονδίνου να κερδίσει στην σφύρα όµως έχει πλέον στην κατοχή της το χρυσό µετάλλιο! Ο λόγος είναι πως η χρυσή Ολυµπιονίκης Ναντζέγια Όσταπτσουκ από τη Λευκορωσία βρέθηκε θετική σε έλεγχο ντόπινγκ και έτσι έχασε το µετάλλιο ενώ αναµένεται να τιµωρηθεί µε διετή αποκλεισµό.

Γεννηµένη το 1996, στην πόλη Hangzhou της Ανατολικής Κίνας, η νεαρή ξεκίνησε το κολύµπι στα 7 της χρόνια, γιατί η δασκάλα της στο δηµοτικό παρατήρησε ότι είχε µεγάλα χέρια και πόδια. Οι υψηλές της επιδόσεις την έκαναν να θεωρηθεί υποψήφια για πρωταθλητισµό και έτσι έφυγε από το σπίτι για να ζήσει σε µια κατασκήνωση µαζί µε άλλα παιδιά θαύµατα που ήταν πιθανοί Ολυµπιονίκες. Επιλέχθηκε στα 12 της για την Εθνική Οµάδα της Κίνας. Αυτή τη χρονιά έχει ήδη κερδίσει τους Ασιατικούς Αγώνες στην Σανγκάι στα 200 και 400 µέτρα, Η καθηµερινή της προπόνηση είναι πολύωρη και ξεκινάει τα χαράµατα. Έχει µόνο µια ηµέρα ξεκούρασης. Τις ηµέρες της ξεκούρασης της, διαβάζει αστυνοµικά µυθιστορήµατα και βλέπει τηλεόραση. Αυτή η νεαρή Κινέζα, έχει διχάσει τον κόσµο, µιας και η «κούρσα» της στους ηµιτελικούς, έχει αφήσει τους ειδικούς και φαν της µε το στόµα ανοιχτό. Με το που τελείωσε η κούρσα και η δεκαεξάχρονη κέρδισε το µετάλλιο «άνοιξαν» και οι ασκοί του Αιόλου. Όχι µόνο η νεαρή Ye Shiwen έσπασε το προσωπικό της ρεκόρ για πέντε δευτερόλεπτα, αλλά και το Ολυµπιακό για 1 δευτερόλεπτο, κάνοντας µια φρενήρη διαδροµή, ειδικά στα τελευταία πενήντα µέτρα,

48

τόσο γρήγορα, που η ταχύτητα της ξεπερνάει και τον αντίστοιχο άνδρα που κέρδισε τον αγώνα τον Ryan Lochte. Το περίεργο είναι ότι εξ αρχής ήταν 1,6 δευτερόλεπτα πιο γρήγορη από όλες τις συναθλήτριες της, και µάλιστα «χαλάρωσε» την ταχύτητα της στα τελευταία µέτρα. Η εφηµερίδα Τhe Guardian που µας συνηθίζει σε αναταράξεις, ξεκίνησε το «σούσουρο» µε την Κινέζα κολυµβήτρια καθώς πήρε συνέντευξη από έναν από τους πιο αξιοσέβαστους και παλιούς προπονητές κολύµβησης, ο οποίος ευθέως είπε ότι πιθανότατα η επίδοση της αθλήτριας να οφείλεται σε χρήση παράνοµων ουσιών. Ο διεθνής οργανισµός ΙΟC την στηρίζει, οι επιτροπές anti-dopping λένε ότι δεν την υποψιάζονται, αλλά αυτοί που ξέρουν βρίσκουν την κούρσα αυτή πραγµατικά απίστευτη. Καθώς δείγµατα από ούρα αθλητών κρατούνται για 8 χρόνια, κατά πολλούς η Κινέζα και ο συναθλητής της στην ανδρική κατηγορία που επίσης πήρε το χρυσό, πιθανώς να φανούν ένοχοι σε λίγα χρόνια όταν θα καταφέρουν οι επιστήµονες να προλάβουν τις παράνοµες εταιρείες παρασκευασµάτων.

2)Ελληνική άρση βαρών

Ο Λεωνίδας Σαµπάνης κατέκτησε το χάλκινο µετάλλιο στην κατηγορία του στην άρση βαρών αλλά ανιχνεύτηκε µεγάλη ποσότητα τεστοστερόνης στο αίµα του. Με κλάµατα ο Σαµπάνης έλεγε και ξανάλεγε πως δεν είχε πάρει τη συγκεκριµένη ουσία αλλά τελικά του αφαιρέθηκε το µετάλλιο. Η αλήθεια είναι πάντως πως για να πάρει ένας αθλητής τέτοια ουσία µάλλον πρέπει να µην έχει ιδέα για το τί γίνεται καθώς ανιχνεύεται πολύ εύκολα.

Άλλοι τρεις αθλητές τέθηκαν εκτός Ολυµπιακών Αγώνων, αφού βρέθηκαν θετικοί σε ελέγχους ντόπινγκ. Και οι τρεις είναι αρσιβαρίστες και συγκεκριµένα οι δύο από την Τουρκία και ο τρίτος από την Αλβανία. Πρόκειται για τους Φατίχ Μπαϊντάρ, Ιµπραχίµ Αράτ και Χισέν Πουλάκου, οι οποίοι φυσικά δεν αγωνίστηκαν στο Λονδίνο.

49

2.5 ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΕΚΤΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Εκτός από τα αγωνίσµατα του κλασικού αθλητισµού (αγώνες δρόµου, αθλήµατα ρίψεων, άλµατα, µικτά) το ντόπινγκ εντοπίζεται και εκτός αυτών των αγωνισµάτων, όπου λαµβάνει εξ ίσου ανησυχητικές διαστάσεις. Σύνηθες φαινόµενο είναι η ευρεία χρήση του ντόπινγκ σε γυµναστήρια, σχολεία, γήπεδα κ.λ.π

ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ:

Το κακό αρχίζει από νωρίς Ντόπινγκ και στα παιδιά για µια από τις τρεις πρώτες θέσεις στα πανελλήνια σχολικά πρωταθλήµατα. Όταν φτάνουµε στο σηµείο, γονείς να δίνουν στα ανήλικα παιδιά τους απαγορευµένα φάρµακα για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους ή να καταφεύγουν σε «ντοπαριστές», για τον ίδιο σκοπό, τότε «κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο του αθλητισµού» για να παραφράσουµε λίγο τον Σαίξπηρ. Και όχι µόνο του πρωταθλητισµού. ∆ιότι, πλέον, µιλάµε για ντόπινγκ σε παιδιά, που παίρνουν απαγορευµένες ουσίες για να µπορέσουν να καταλάβουν µία από τις τρεις πρώτες θέσεις, στα πανελλήνια σχολικά πρωταθλήµατα και να καρπωθούν τα προνόµια τα οποία καθορίζει ο νόµος, σχετικά µε την εισαγωγή τους στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα. Γονείς ζητούν τη λήψη µέτρων ώστε να µην έχουµε κρούσµατα ντόπινγκ, όπως συµβαίνει. Η ενηµέρωση των µαθητών που θα µετάσχουν στους αγώνες για τις επιπτώσεις που έχουν οι απαγορευµένες ουσίες στην υγεία τους. Η ανακοίνωση πειθαρχικών µέτρων για τους παραβάτες. Ο ουσιαστικός έλεγχος ντόπινγκ. Ο αυστηρός έλεγχος των δικαιολογητικών ασθένειας, που θα φέρουν για τη δικαιολόγηση χρήσης κάποιων απαγορευµένων ουσιών, οι οποίες χρησιµοποιούνται για θεραπεία ασθενειών. Όλα αυτά θα βοηθήσουν στην αντιµετώπιση του ντόπινγκ. Αλλά δεν αρκεί να γίνουν οι έλεγχοι στα σχολικά πρωταθλήµατα για να σκοτώσουµε το θηρίο. ∆ιότι δεν είναι ένα απλό θηρίο. Είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Κόβεις ένα κεφάλι και στη θέση του φυτρώνουν δύο. Πρέπει να καυτηριάσεις την πληγή, για να µη βγουν άλλα κεφάλια. Αυτή τη στιγµή, τα εργαστήρια ελέγχου ντόπινγκ έχουν βρει τεστ για ν’ ανιχνεύουν πολλές ουσίες, σε άλλα εργαστήρια, όµως, παρασκευάζονται άλλες ουσίες. Για να φτάσουµε στο σηµείο ν’ ανιχνεύονται αυτές, θα περάσει καιρός και εν τω µεταξύ θα έχουν βρεθεί νέες ουσίες. Και πάει λέγοντας.

50

Αναβολικά στα σχολεία! Έρευνα του AlphaTV

Μαθητές που είδαν φίλους τους να καταρρέουν από απαγορευµένες ουσίες, έσπασαν την σιωπή τους. Η διαµόρφωση του έφηβου υπεραθλητή ξεκινά λένε απ’ την ηλικία των 14 ετών, όταν ξεκινά ο πρωταθλητισµός. Σάλος µε την υπόθεση των αναβολικών στα σχολεία Σάλο προκάλεσε το αποκλειστικό ρεπορτάζ του συντάκτη του ALPHA Σπύρου Λάµπρου για την ευρύτατη χρήση αναβολικών στα σχολεία. Νέες µαρτυρίες µαθητών, καθηγητών και γονέων αποκαλύπτουν το µέγεθος του προβλήµατος, το οποίο παραδέχονται τόσο η νυν όσο και η προηγούµενη ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Μαθητές που είδαν φίλους τους να καταρρέουν από απαγορευµένες ουσίες, έσπασαν την σιωπή τους. Η διαµόρφωση του έφηβου υπεραθλητή ξεκινά λένε απ την ηλικία των 14 ετών, όταν ξεκινά ο πρωταθλητισµός. Μαθητής καταγγέλλει ότι φίλος του, στον οποίο γιατρός έδωσε ουσίες για να βελτιώσει τις αθλητικές του επιδόσεις συµβουλεύοντας τον παράλληλα να µην πίνει νερό για µια εβδοµάδα, έφθασε στο σηµείο οι µπλούζες του να γίνονται κίτρινες απ τον ιδρώτα. Στο πλευρό τους και οι καθηγητές, που όπως ισχυρίζονται, ορισµένοι µαθητές που κάνουν πρωταθλητισµό, παρουσιάζουν τεράστιες διανοητικές διαταραχές και κατά την διάρκεια της σχολικής περιόδου. Άλλος µαθητής καταγγέλλει ότι κάποιοι είχαν πλησιάσει συµµαθητή του που έκανε αθλητισµό και του πρότειναν να ακολουθήσει ένα πρόγραµµα διατροφής που θα του έδιναν αυτοί µαζί µε κάποια χάπια και θα βελτίωνε τις επιδόσεις του. Ευτυχώς, σε αυτήν τουλάχιστον την περίπτωση οι γονείς του µαθητή αντέδρασαν µόλις το πληροφορήθηκαν. Σύµφωνα δε µε άλλες καταγγελίες, µαθητές που πήραν αναβολικές ουσίες για να έχουν καλές επιδόσεις σε σχολικούς αγώνες, πιστεύοντας ότι αργότερα θα µπορούσαν να σταµατήσουν τις απαγορευµένες ουσίες, κατάντησαν σαν ναρκοµανείς. Πριν από λίγες µέρες µια έρευνα από ειδικούς του υπουργείου Παιδείας έδειξε ότι ένας αρκετά σηµαντικός αριθµός µαθητών έχει κάνει χρήση απαγορευµένων ουσιών. Μετά από αυτό και για πρώτη φορά έγινε έλεγχος αντιντόπινγκ σε σχολικούς αγώνες, παρόντος και του υφυπουργού Παιδείας Γιώργου Καλού. Αλλά και ο πρώην υπουργός Παιδείας Πέτρος Ευθυµίου

51

επιβεβαίωσε το µεγάλο πρόβληµα που αντιµετωπίζουν οι µαθητές, αποκαλύπτοντας στον ALPHA ότι σε σχολικούς αγώνες στην Θεσσαλονίκη τους οποίους παρακολουθούσε, έµπειροι καθηγητές φυσικής αγωγής διαπίστωσαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά µε κάποιους µαθητές.

ΣΤΑ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ:

Είναι καλό για τον οργανισµό µας να του δίνουµε συµπληρώµατα διατροφής, π.χ. σκόνη που χρησιµοποιούν στα γυµναστήρια κτλ.; Επίσης κάποιες φορές, όταν τα γεύµατα που παίρνουµε µέσα στην ηµέρα δε µας καλύπτουν, τι µπορούµε να κάνουµε για να νιώθουµε γεµάτοι;

Τα συµπληρώµατα διατροφής είναι ακριβώς ό,τι αναφέρει η ονοµασία τους. Έχουν και, κυρίως, πρέπει να έχουν την ιδιότητα να συµπληρώνουν τη διατροφή µας, όταν αυτό απαιτείται. Πριν όµως προχωρήσουµε στη λήψη συµπληρωµάτων διατροφής, θα πρέπει να ρυθµίσουµε την καθηµερινή µας διατροφή µε τέτοιο τρόπο, ώστε να µας δίνει τα µέγιστα οφέλη.

Ξεκινώντας τη µέρα µας µε ένα πολύ καλό πρωινό, που θα περιλαµβάνει τους απαραίτητους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες που χρειάζονται στον οργανισµό µας µετά από την πολύωρη “νηστεία” του ύπνου, θέτουµε τα θεµέλια για µια µέρα κατά την οποία, αν µη τι άλλο, δεν θα µας λείπει η ενέργεια. Σίγουρα µέσα στην ηµέρα, κατά τη διάρκεια της οποίας ασχολούµαστε µε πολλά πράγµατα, δεν έχουµε ή νοµίζουµε πως δεν έχουµε την ευχέρεια να τηρήσουµε µια σωστή διατροφή και, πολλές φορές η εργασία µας και ο χρόνος που αυτή απαιτεί, δεν µας αφήνουν περιθώρια να τραφούµε σωστά και πόσο µάλλον σε σωστούς χρόνους.

Αυτό που θα πρέπει να έχουµε στο µυαλό µας είναι να κάνουµε ένα µικρό γεύµα κάθε τρεις ώρες περίπου. Όσο πιεσµένοι και να είµαστε, µπορούµε να έχουµε οργανώσει τα γεύµατά µας έτσι, ώστε να µην αφήνουµε το σώµα µας να “πεινάει” για ώρες και υπερφορτώνοντάς το µε φαγητό όταν βρούµε χρόνο (συνήθως το βράδυ). Τα γεύµατα αυτά

52

πρέπει να συµπεριλαµβάνουν φρούτα και λαχανικά, αλλά και κρέας (λευκό κατά προτίµηση) ή ψάρι. Για να µας καλύπτουν λοιπόν τα γεύµατά µας, µπορούµε να παίρνουµε από το σπίτι κάποια σνακ (µικρά σάντουιτς που έχουµε φτιάξει µόνοι, φρούτα που µπορούν εύκολα να καταναλωθούν ακόµα κι όταν ο χρόνος µας πιέζει, όπως µπανάνες, µήλα ή πορτοκάλια, ακόµα και ξηρούς καρπούς, κυρίως ανάλατους), αποφεύγοντας έτσι τα έτοιµα σνακ, όπως αυτά που περιλαµβάνουν σφολιάτα και αλόγιστη ποσότητα λαδιού, τα οποία εκτός από τα λιπαρά που περιέχουν, διακρίνονται για τη µεγάλη ποσότητα συντηρητικών τους. Μπορεί λοιπόν να φαντάζει πιο εύκολο και γρήγορο να καταναλωθούν τα έτοιµα σνακ, αλλά διατροφικά αυτό είναι η χειρότερη επιλογή. Επίσης, η ποσότητα τροφής που καταναλώνουµε θα πρέπει να έχει φθίνουσα πορεία όσο κυλάει η µέρα, µε βραδινό γεύµα κάτι ελαφρύ που, κατά βάση, θα περιλαµβάνει πρωτεΐνη (κρέας ή ψάρι) και σαλάτα.

Όσον αφορά τώρα τα συµπληρώµατα διατροφής, ας µιλήσουµε κατά βάση για τα συµπληρώµατα “καθαρής” πρωτεΐνης whey (η “σκόνη”, που αναφέρετε στο ερώτηµά σας και διαλύεται σε γάλα ή νερό), δεδοµένου ότι άλλα συµπληρώµατα διατροφής αφορούν κατ' εξοχήν αθλητές σε ερασιτεχνικό αλλά και επαγγελµατικό επίπεδο. Αυτό σε καµία περίπτωση δεν κατατάσσει τα πρωτεϊνικά συµπληρώµατα σε είδη διατροφής που καταναλώνονται από τον καθένα χωρίς λόγο.

Αν έχουµε τηρήσει όλα τα παραπάνω στη διατροφή µας, τότε λογικά, αν δεν αθλούµαστε, δεν υπάρχει λόγος να προµηθευτούµε κάποιο τέτοιο συµπλήρωµα. Φυσικά, δεν θα είναι επιζήµιο για τον οργανισµό µας να λάβουµε συµπλήρωµα διατροφής, οπωσδήποτε όµως αφού συµβουλευτούµε τον ιατρό µας και αφού έχουµε κάνει γενική εξέταση αίµατος, προκειµένου να αποφύγουµε κάποια αρνητική επιπλοκή στον οργανισµό µας (σπάνια µπορεί να συµβεί κάτι τέτοιο από ένα απλό συµπλήρωµα που λαµβάνεται αποκλειστικά και όχι σε συνδυασµό µε άλλα φάρµακα ή ουσίες, ιδίως αν δεν υπάρχει επιβαρυµένο ιατρικό ιστορικό, αλλά θα πρέπει να είµαστε 100% σίγουροι προτού το καταναλώσουµε).

Το συµπέρασµα είναι ότι πριν να ξεκινήσουµε τη λήψη κάποιου συµπληρώµατος διατροφής (πρωτεΐνης), θα πρέπει να ελέγξουµε και να σκεφτούµε εάν πραγµατικά το έχουµε ανάγκη και αν η διατροφή µας είναι σωστή και άρτια κατανεµηµένη µέσα στην ηµέρα, καθώς, αν δεν είναι, το συµπλήρωµα διατροφής δεν θα µας προσφέρει κάτι παραπάνω, δεν είναι µαγικό και δεν “φτιάχνει” από µόνο του τη διατροφή, την υγεία

53

ή την εµφάνισή µας. Πρώτα, λοιπόν, ας βελτιώσουµε τη διατροφή µας συνολικά και έπειτα, αν νιώσουµε την ανάγκη για κάποιο συµπλήρωµα, ειδικά στην περίπτωση που αθλούµαστε σε γυµναστήριο ή αν κάνουµε οποιοδήποτε άλλο άθληµα, ας κινηθούµε σύµφωνα µε τα παραπάνω και ας το χρησιµοποιήσουµε πάντα µε σωστή καθοδήγηση από τους ειδικούς.

Τι είναι τα αναβολικά στεροειδή;

Οι λιγότεροι από µας ξέρουµε ακριβώς τι είναι τα αναβολικά στεροειδή.

Το σώµα µας παράγει από µόνο του κάποια στεροειδή, τα οποία µας βοηθούν να καταπολεµήσουµε το άγχος και να αναπτυχθούµε κατά την εφηβεία.

Στεροειδή χρησιµοποιούνται και σε φάρµακα π.χ. για το άσθµα ή προβλήµατα του δέρµατος.

Το ντόπινγκ σηµαίνει όµως τη χρήση αναβολικών στεροειδών, τα οποία είναι τεχνητές ορµόνες. Αυτές µοιάζουν πολύ µε την τεστοστερόνη, την κύρια ανδρική ορµόνη που παράγει το ίδιο το σώµα.

Τα αναβολικά στεροειδή υπάρχουν σε διάφορες µορφές, σκόνη, χάπια ή ακόµη και σαν ένεση.

Πώς επηρεάζουν όµως το σώµα µας τα αναβολικά στεροειδή;

Όπως είδαµε πιο πάνω, τα αναβολικά µοιάζουν πολύ µε την ορµόνη τεστοστερόνη. Εποµένως έχουν και την ίδια δράση στο σώµα, όπως η τεστοστερόνη.

Τα αναβολικά βοηθούν την αύξηση της µάζας των µυών, την ενδυνάµωση των οστών και τη µείωση του λίπους. Οι αθλητές τα χρησιµοποιούν λοιπόν για να γίνουν ακόµη καλύτεροι σε δύναµη και απόδοση.

Οι έφηβοι πολλές φορές κάνουν χρήση αναβολικών µόνο και µόνο για να αλλάξουν το σώµα τους και να το κάνουν πιο όµορφο και ελκυστικό.

54

Ναι, όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, όχι µόνο επαγγελµατίες αθλητές αλλά και ερασιτέχνες, ακόµη και έφηβοι κάνουν χρήση αναβολικών!

∆υστυχώς, πολλοί βλέπουν µόνο τη θετική αλλαγή του σώµατος τους µε τα αναβολικά, όµως αγνοούν ή δεν ξέρουν τους κίνδυνους και τις αρνητικές αλλαγές που συµβαίνουν στο σώµα!

Ποιοί είναι οι κίνδυνοι;

Αρχικά τα αναβολικά εµποδίζουν στους έφηβους την κανονική ανάπτυξη του σώµατος.

Προωθούν την ακµή στο πρόσωπο και µάλιστα σε πολύ έντονη µορφή.

Μπορεί να προκαλέσουν τρεµούλιασµα και ψηλή πίεση η οποία µε το πέρασµα του χρόνου προκαλεί βλάβες στα αγγεία και στην καρδία.

Το δέρµα κιτρινιάζει.

Επίσης παρατηρούνται ανωµαλίες στη λειτουργία διαφόρων οργάνων όπως στους νεφρούς, στο συκώτι και στην καρδία µε τον κίνδυνο να προκληθούν ασθένειες σε αυτά.

Πολύ µεγάλος είναι και ο κίνδυνος να µολυνθεί κάποιος µε µεταδοτικές ασθένειες όπως το AIDS και η ηπατίτιδα, όταν χρησιµοποιούνται ενέσεις οι οποίες δεν είναι αποστειρωµένες ή όταν τις µοιράζονται µεταξύ τους πολλά άτοµα µε αποτέλεσµα να µπορεί να µεταδοθεί η ασθένεια από κάποιον που είναι άρρωστος στους άλλους.

Στα κορίτσια βαθαίνει η φωνή και γίνεται ανδρική! Επίσης µειώνεται το µέγεθος των µαστών, υπάρχει έντονη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και παρατηρούνται αλλαγές στην περίοδο.

Στα αγόρια παρατηρείται µείωση του µεγέθους των όρχεων, απώλεια µαλλιών και γυναικοµαστία (δηλαδή αύξηση των µαστών έτσι που να φαίνονται γυναικείοι)!

Πολύ σηµαντικό είναι πως πολλές από τις αλλαγές αυτές στο σώµα είναι µόνιµες, µένουν δηλαδή ακόµη και όταν κάποιος σταµατήσει τη χρήση αναβολικών!

55

Γενικά τα στεροειδή µπορούν να επηρεάσουν εκτός από το σώµα και την ψυχική διάθεση κάποιου µε αρνητικό τρόπο. Κάποιος που παίρνει αναβολικά µπορεί να έχει ψευδαισθήσεις και ιδιαίτερα έντονο το αίσθηµα πως είναι αήττητος.

Πολλές φορές τα άτοµα που παίρνουν αναβολικά είναι πολύ ευερέθιστα και ξεσπούν εύκολα σε οργή µε αποτέλεσµα κάποτε να γίνονται βίαια.

Αφού όµως σταµατήσουν τη χρήση αναβολικών, πολλοί πέφτουν σε κατάθλιψη.

Βλέπουµε λοιπόν πόσο επικίνδυνα είναι για το σώµα µας τα αναβολικά στεροειδή. Γι΄αυτό και είναι απαγορευµένα.

Είναι πολύ σηµαντικό να καταλάβουµε πως δεν υπάρχει καν η ανάγκη να παίρνουµε τέτοιες ουσίες. Εάν θέλουµε να κάνουµε το σώµα µας πιο δυνατό ή ακόµη και πιο όµορφο ή ελκυστικό υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις.

Η τακτική γυµναστική και η σωστή, ισορροπηµένη διατροφή κάνουν θαύµατα! Ναι µεν µπορεί να είναι η λίγο πιο δύσκολη µέθοδος αλλά έτσι αποφεύγουµε τα τόσα προβλήµατα που προκύπτουν από τη χρήση αναβολικών, τα οποία µάλιστα µπορεί να µας µείνουν για πάντα!!!

Κι ας το δούµε έτσι: πιο κορίτσι θέλει ανδρική φωνή και πιο αγόρι θέλει µια πρόωρη φαλάκρα;

Ας δούµε όµως συνοπτικά µερικά από τα πιο ευρέως χρησιµοποιούµενα συµπληρώµατα διατροφής.

Πρωτεΐνη:

Η πρωτεΐνη είναι ο βασιλιάς των συµπληρωµάτων στα γυµναστήρια και όχι µόνο. Η πρωτεΐνη είναι το δοµικό συστατικό των µυών και είναι απαραίτητη για τη µυϊκή ανάπτυξη των ασκουµένων. Ακόµα και κάποιος που κάνει δίαιτα µπορεί να χρησιµοποιήσει την πρωτεΐνη όχι για να φτιάξει νέο µυϊκό ιστό, αλλά για να διατηρήσει και να µην µειώσει τον ήδη υπάρχοντα. Η συνήθης µορφή της πρωτεΐνης είναι σε σκόνη και είναι η πρωτινή ορού γάλακτος. Με λίγα λόγια είναι φιλτραρισµένο γάλα σε σκόνη όπου αφαιρούνται οι υδατάνθρακες και τα λίπη και µένουν οι πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες χωρίζονται κυρίως σε 2 µεγάλες κατηγορίες στην πρωτεΐνη γράµµωσης και στην πρωτεΐνη όγκου.

Πρωτεΐνη γράµµωσης

56

Η πρωτεΐνη γράµµωσης ή ‘καθαρή πρωτεΐνη’ χαρακτηρίζεται από υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (>80%) και χαµηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και λίπη. Χρησιµοποιείται συνήθως όταν κάποιος θέλει να αποκτήσει καλογυµνασµένο σώµα µε χαµηλά ποσοστά λίπους έτσι ώστε να φαίνεται το σχήµα και η δοµή των µυών του κάτω από το δέρµα του (βλέπε σχηµατισµένοι κοιλιακοί κλπ).

Πρωτεΐνη όγκου:

Η πρωτεΐνη όγκου χαρακτηρίζεται από χαµηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (<30%) και υψηλή ποσότητα υδατανθράκων (>60%). Χρησιµοποιείται κατά κύριο λόγο από άτοµα που θέλουν να βάλουν µυϊκή µάζα και να σχηµατίσουν γεµάτους µύες, καλοσχηµατισµένο και ογκώδες σώµα (τύπου Bodybuilder).

Αµινοξέα:

Τα αµινοξέα είναι το δοµικό συστατικό των πρωτεϊνών. Στον οργανισµό σχηµατίζονται µε τη διάσπαση των πρωτεϊνών, µια αρκετά θερµιδογόνο διαδικασία. Σκεφτείτε ότι για την χώνεψη ενός αυγού από τον οργανισµό χρειάζονται περίπου όλες οι θερµίδες που παίρνουµε από το αυγό. Η λήψη των αµινοξέων σε συµπλήρωµα µας βοηθάει να αποφύγουµε την δαπανηρή διαδικασία διάσπασης των πρωτεϊνών. Έτσι τα αµινοξέα µπορούν να µας βοηθήσουν εάν ληφθούν πριν, κατά τη διάρκεια ή αµέσως µετά την άσκηση (µε άδειο πάντα στοµάχι).

Πρόσφατες έρευνες µάλιστα έδειξαν ότι τα αµινοξέα παίζουν σηµαντικό ρόλο σε ότι αφορά την αποκατάσταση των µυών µετά την προπόνηση. Τα πιο γνωστά αµινοξέα είναι τα BCAA (διακλαδιζόµενα αµινοξέα: λευκίνη, ισολευκίνη, βαλίνη), η Λευκίνη, η Γλουταµίνη και η Αργινίνη. Τα αµινοξέα χρησιµοποιούνται συνήθως για δύναµη, αντοχή και σε περιόδους που θέλουµε να χάσουµε το παραπανίσιο λίπος χωρίς να θυσιάσουµε (χάσουµε µέρος από) τους µύες µας.

Κρεατίνη:

Ένας άντρας που ζυγίζει 70 κιλά έχει στο σώµα του αποθηκευµένη περίπου 120 γρ. κρεατίνη. Το 95% του συνόλου της πρωτεΐνης βρίσκεται στους σκελετικούς µύες. Το 35% βρίσκεται στον οργανισµό σε ελεύθερη µορφή ως κρεατίνη, και το υπόλοιπο ως φωσφοκρεατίνη. Όπως και το γλυκογόνο, η φωσφοκρεατίνη παραµένει στους µύες µέχρι να χρησιµοποιηθεί σε άσκηση υψηλής έντασης. Τα επίπεδα της κρεατίνης στους µύες εξαρτώνται από τη δίαιτα, την ηλικία και τις µυϊκές ίνες. Η ηµερήσια κατανάλωση κρεατίνης από τον οργανισµό είναι περίπου 2γρ.,

57

τα οποία πρέπει να αντικατασταθούν από τη διατροφή ή να συντεθούν από τον οργανισµό.

Επειδή όµως από τη διατροφή λαµβάνουµε ηµερησίως 1γρ. κρεατίνης (κυρίως από το κρέας) χρειαζόµαστε συµπληρωµατική λήψη της ουσίας αυτής. Ουσιαστικά µε την λήψη της κρεατίνης γεµίζουµε τους µύες µας µε κρεατίνη και έτσι έχουµε περισσότερη ενέργεια, περισσότερη αντοχή, περισσότερη δύναµη και µεγαλύτερη αντοχή στην κόπωση. Την περίοδο λήψης της κρεατίνης παρατηρείται αύξηση του σωµατικού βάρους 1-3 κιλά (λόγο κατακράτησης υγρών και υδατανθρακών στους µύες) η οποία είναι προσωρινή και µε τη διακοπή της λήψης επανέρχεται στα αρχικά επίπεδα, τόσο το σωµατικό βάρος, όσο και η περιεκτικότητα των µυών σε κρεατίνη. Χρησιµοποιείται συνήθως από αθλητές δύναµης και αθλητές αντοχής.

Τέλος, τα Λιποτροπικά.

Συµπερασµατικά:

Τα συµπληρώµατα δεν χρειάζονται αν η διατροφή µας είναι πλήρης και οι διατροφικές ανάγκες του οργανισµού µας καλύπτονται από αυτήν.

Η πρωτεΐνη είναι το δοµικό συστατικό των µυών και µας βοηθάει να χτίσουµε’ µύες ή σε περίοδο δίαιτας να µην ‘χάσουµε’ µύες. Υπάρχουν δύο κατηγορίες πρωτεϊνών: οι πρωτεΐνες ‘γράµµωσης’ και οι πρωτεΐνες ‘όγκου’.

Τα αµινοξέα είναι το δοµικό συστατικό των πρωτεϊνών και χρησιµοποιούνται συνήθως για δύναµη, αντοχή και σε περιόδους που θέλουµε να χάσουµε το παραπανίσιο λίπος χωρίς να θυσιάσουµε (χάσουµε µέρος από) τους µύες µας.

Η κρεατίνη βρίσκεται αποθηκευµένη στους µύες µας και την παίρνουµε κυρίως από το κρέας µέσω της διατροφής µας. Με την λήψη της κρεατίνης γεµίζουµε τους µύες µας µε κρεατίνη και έτσι έχουµε περισσότερη ενέργεια, περισσότερη αντοχή, περισσότερη δύναµη και µεγαλύτερη αντοχή στην κόπωση.

58

ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ- ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΜΥΑΛΟΥ. Υποχρεωτικός έλεγχος «αντι-ντόπινγκ» και για τον εγκέφαλο των φοιτητών στο µέλλον! Στο -όχι τόσο µακρινό- µέλλον οι φοιτητές µπορεί να υποχρεωθούν να περνάνε από ένα είδος ελέγχου «αντι-ντόπινγκ», προτού δώσουν εξετάσεις, προκειµένου να φανεί αν έχουν «ντοπάρει» τον εγκέφαλό τους µε τα ειδικά χάπια που τονώνουν τις νοητικές ικανότητές τους, αποκτώντας έτσι αθέµιτο πλεονέκτηµα έναντι των συµφοιτητών τους που δεν έχουν πάρει τέτοια φαρµακευτικά σκευάσµατα. Το ζήτηµα αναδεικνύει µια νέα βαρυσήµαντη επιστηµονική έκθεση -µε τίτλο «Ανθρώπινη βελτίωση και το µέλλον της εργασίας»- που παρουσίασαν από κοινού τέσσερις κορυφαίοι επιστηµονικοί φορείς της Βρετανίας, η Βασιλική Εταιρία (Επιστηµών), η Βασιλική Ακαδηµία Ιατρικών Επιστηµών, η Βρετανική Ακαδηµία και η Βασιλική Ακαδηµία Μηχανικών. Οι βρετανοί επιστήµονες επεσήµαναν ότι όλο και περισσότεροι υγιείς φοιτητές σε όλο τον κόσµο κάνουν κατάχρηση νόµιµα συνταγογραφούµενων ψυχοφαρµάκων, προκειµένου να αυξήσουν τις ικανότητες µνήµης, συγκέντρωσης κ.λπ., ιδίως σε περίοδο πανεπιστηµιακών εξετάσεων. Αυτή η ευρεία χρήση των λεγόµενων «βελτιωτικών της νόησης» έχει οδηγήσει αρκετά πανεπιστήµια να σκέπτονται ότι ίσως σύντοµα θα χρειαστεί να αρχίσουν τυχαίους δειγµατοληπτικούς ελέγχους για το αν έχει γίνει χρήση τέτοιων φαρµάκων από τους φοιτητές τους, σύµφωνα µε τις βρετανικές «Ιντιπέντεντ» και «Τέλεγκραφ». Με δεδοµένο µάλιστα ότι η νευροεπιστήµη και η φαρµακευτική συνεχώς προοδεύουν, θεωρείται σίγουρο ότι τέτοια χάπια θα είναι πολύ ισχυρότερα στο µέλλον, οπότε ίσως τελικά καταστεί αναγκαίος ακόµα και ο υποχρεωτικός έλεγχος όλων των φοιτητών. Όπως δήλωσε η καθηγήτρια κλινικής νευροψυχολογίας Μπάρµπαρα Σαχακιάν του πανεπιστηµίου Κέµπριτζ, ήδη το 16% των φοιτητών στις

59

ΗΠΑ και το 10% στη Βρετανία παραδέχονται ότι χρησιµοποιούν τέτοια φάρµακα για να πετύχουν καλύτερα αποτελέσµατα στις εξετάσεις. «Μερικοί φοιτητές που δεν καταφεύγουν σε τέτοια µέσα βελτίωσης του νου, τελικά οι ίδιοι θα απαιτήσουν τέτοιους ελέγχους, επειδή ήδη ανησυχούν ότι είναι θύµατα εξαπάτησης. Την ίδια ανησυχία έχουν και τα πανεπιστήµια», ανέφερε η Σαχακιάν. Τα εν λόγω φάρµακα, όπως το «Ριταλίν» και το «Μονταφινίλ», δίνονται για παθήσεις όπως η ∆ιαταραχή Ελλειµµατικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (∆ΕΠΥ) ή οι διαταραχές του ύπνου. Τελικά, καταλήγουν στα χέρια των φοιτητών που πασχίζουν να µείνουν ξύπνιοι και να γράψουν καλά στα τεστ. Ακόµα και καθηγητές πανεπιστηµίων, όπως είπε η Σαχακιάν, έχουν παραδεχτεί ότι κάνουν χρήση τέτοιων χαπιών βελτίωσης του νου σε τακτική βάση, ιδίως σε περιόδους εντατικής ακαδηµαϊκής και ερευνητικής εργασίας. «Ο επικεφαλής ενός επιστηµονικού εργαστηρίου στις ΗΠΑ παραδέχτηκε ότι ο ίδιος και όλο το προσωπικό του παίρνουν "Μονταφινίλ" και τόνισε ότι στο µέλλον θα υπάρχει ένας ξεκάθαρος διαχωρισµός ανάµεσα σε όσους χρησιµοποιούν τέτοια χάπια και σε όσους δεν το κάνουν», πρόσθεσε. Μια δειγµατοληπτική έρευνα του έγκριτου επιστηµονικού περιοδικού "Nature" έδειξε ότι, µεταξύ των 1.400 συµµετεχόντων ερευνητών από 60 χώρες, ένας στους πέντε περίπου χρησιµοποιούν τέτοια φάρµακα όχι για ιατρικό σκοπό, αλλά αποκλειστικά για να «ντοπάρουν» τον εγκέφαλό τους. Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι όντως φάρµακα όπως το «Ριταλίν», όταν χρησιµοποιούνται από υγιή άτοµα, βελτιώνουν τις νοητικές επιδόσεις τους, ιδίως αυξάνοντας τη µνήµη. Από την άλλη, το «Μονταφινίλ», που θεραπεύει τη ναρκοληψία, θεωρείται ότι βοηθά στον έλεγχο της παρορµητικής συµπεριφοράς και στην λήψη καλύτερων αποφάσεων. Αν και τέτοιου είδους χάπια δεν φαίνεται να προκαλούν κάποιο εθισµό, η νέα έκθεση προειδοποιεί ότι η µακροπρόθεσµη ασφάλειά τους σε υγιείς ανθρώπους δεν έχει τεκµηριωθεί επαρκώς. Εξ άλλου, η έκθεση των τεσσάρων βρετανικών Ακαδηµιών εκτιµά ότι γενικότερα, πέρα από το πεδίο της εκπαίδευσης, στο -επίσης όχι µακρινό- µέλλον οι χώροι δουλειάς και η αγορά εργασίας γενικότερα θα µεταµορφωθούν εξαιτίας της διείσδυσης διαφόρων τεχνολογιών βελτίωσης των ανθρωπίνων δυνατοτήτων, όπως π.χ. συσκευών διέγερσης του εγκεφάλου ή εξω-σκελετών που θα επιτρέπουν σε κάποιον να

60

σηκώνει πολύ µεγάλα βάρη. Ακόµα, εµφυτεύµατα στα µάτια που θα επιτρέπουν στους εργαζόµενους, π.χ. στους πιλότους ή στους αστυνοµικούς, να βλέπουν στο σκοτάδι (αλλά και στο έως τώρα αόρατο υπεριώδες φάσµα), επεµβάσεις που θα επιτρέπουν σε κάποιον να δείχνει νέος, βιονικά άκρα κ.α. θα αποτελέσουν ρουτίνα στους χώρους εργασίας του µέλλοντος. Όσοι τις υιοθετούν πρώτοι -επειδή θέλουν και µπορούν από οικονοµική άποψη- θα έχουν αναπόφευκτα συγκριτικό πλεονέκτηµα έναντι των άλλων εργαζοµένων, που δεν θα έχουν καταφύγει σε τέτοιες προχωρηµένες τεχνικές αυτό-βελτίωσης. Όπως επισηµαίνει η έκθεση, στο µέλλον θα αποτελέσει κανόνα η έµφαση στην τεχνητή βελτίωση των ικανοτήτων των υγιών εργαζοµένων µέσω της τεχνολογίας και της νευροεπιστήµης. Όπως ανέφερε η καθηγήτρια νοµικής Τζινίβρα Ρίτσαρτσον του Κολλεγίου King’s του Λονδίνου, µία από τις συγγραφείς της έκθεσης, πολλοί εργαζόµενοι -στο πλαίσιο µιας όλο και πιο ανταγωνιστικής αγοράς εργασίας- θα νιώσουν µεγάλη πίεση να υιοθετήσουν κι αυτοί τέτοιες «βελτιώσεις», αν θέλουν να κρατήσουν τη δουλειά τους. «∆εν µιλάµε για επιστηµονική φαντασία εδώ, αλλά για εξελίξεις που θα επιδράσουν σηµαντικά στον τρόπο που εργαζόµαστε… στο εγγύς µέλλον», πρόσθεσε. Η Τζινίβρα Ρίτσαρτσον, σύµφωνα µε το πρακτορείο Ρόιτερ, επεσήµανε ότι µπορεί να υπάρξουν µεν βελτιώσεις στην εργασιακή παραγωγικότητα, όµως το θέµα είναι σοβαρό κι έχει πολλές αρνητικές όψεις που πρέπει να εξεταστούν σοβαρά από κυβερνήσεις, εργοδότες, συνδικάτα, κοινωνικούς φορείς και τους ίδιους τους επιστήµονες, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι για την κοινωνία (π.χ. περαιτέρω διεύρυνση των ανισοτήτων). Η έκθεση εκτιµά ότι µέσα στην επόµενη δεκαετία τέτοια «βελτιωτικά» χάπια θα αρχίσουν να δίνονται σε διάφορες κατηγορίες εργαζοµένων, ιδίως στους πιο ηλικιωµένους, ώστε να «φρενάρουν» τις συνέπειες της γήρανσης στη δουλειά τους.

61

2.6 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗ

Όπως έχουµε ήδη αναφέρει, ντόπινγκ στον αθλητισµό είναι η εσκεµµένη ή η ακούσια χρήση από έναν αθλητή µιας ουσίας ή µεθόδου απαγορευµένης από τη ∆ιεθνή Ολυµπιακή Επιτροπή (∆ΟΕ).Οι περισσότεροι, µε τη λέξη «ντόπινγκ», εννοούµε τη χρήση από τους αθλητές απαγορευµένων ουσιών για καλύτερη επίδοση στο άθληµά τους. Στον παραπάνω όµως ορισµό, βλέπουµε ότι δεν είναι µόνο αυτό. Ο ορισµός µας λέει και για απαγορευµένη µέθοδο από τους αθλητές. Είναι το λεγόµενο τεχνολογικό ντόπινγκ. Στην περίπτωση αυτή έχουµε χρήση όχι ουσιών αλλά τεχνολογίας, για καλύτερες επιδόσεις. Το άθληµα, στο οποίο εντοπίστηκε τα τελευταία χρόνια χρήση τεχνολογίας για καλύτερες επιδόσεις, είναι η κολύµβηση. Το 2008, οι επικεφαλής της ∆ιεθνούς Οµοσπονδίας (FINA) επέτρεψαν αρχικά στην εταιρεία Speedo να λανσάρει τα µαγιό υψηλής τεχνολογίας. Αρχή έγινε µε το επαναστατικό LZR της Speedo. Η Speedo δηµιούργησε το µαγιό θαύµα µε πολυουρεθάνη σε συνεργασία µε τη NASA. Το µαγιό ήταν εφαρµοστό και δυσκολοφόρετο. Όµως, παρά τις δυσκολίες ένδυσης, το συγκεκριµένο µαγιό κατέρριψε τους νόµους της φυσικής, µε τους αθλητές που τα φορούν να κερδίζουν τα µετάλλια και να καταρρίπτουν τα ρεκόρ λες κι αγωνίζονταν σε µαθητικούς αγώνες. Οι ειδικοί έκαναν λόγο για το θαύµα της τεχνολογίας στην πισίνα, αφού όσοι το φορούσαν ένιωθαν ότι κολυµπούσαν σε κατηφόρα. Τα πόδια δεν κουράζονται, η φυσική κατάσταση διατηρείται περισσότερο, συνεπώς οι χρόνοι έπεφταν δραµατικά, σχεδόν κατά 2%.

62

Για το τι πραγµατικά είναι αυτά τα µαγιό, υπάρχει και η χαρακτηριστική δήλωση της Γερµανίδας κολυµβήτριας Μπρίτα Στέφεν αµέσως µετά το παγκόσµιο ρεκόρ που πέτυχε πριν δυο µήνες στα 100µ. ύπτιο (52.85.) «Αυτά τα µαγιό είναι από άλλο πλανήτη. ∆εν έχω φορέσει ξανά κάτι τέτοιο. Στα τελευταία µέτρα «δεν πέθανα» και δεν αισθάνθηκα κανένα πόνο. Κανονικά θα έπρεπε να απαγορευθεί αυτό το µαγιό. Αισθάνεσαι σαν ταχύπλοο στο νερό». Το 13ο Παγκόσµιο Πρωτάθληµα Υγρού Στίβου που ολοκληρώθηκε στην Ρώµη θα µείνει στην ιστορία ως η πιο επιτυχηµένη διοργάνωση όλων των εποχών: Και βέβαια για άλλους θα µείνει στην ιστορία σαν την «∆ιοργάνωση των µαγιό». ∆εν είναι και πολύ σίγουρο ότι ξανά θα καταρριφθούν 43 παγκόσµια ρεκόρ σε οκτώ ηµέρες αγώνων. Συνολικά από τον Φλεβάρη του 2008 όταν πρωτοεµφανίστηκαν τα «διαστηµικά» µαγιό και καταρρίφθηκε η πρώτη από τις συνολικά 179 επιδόσεις σε 50άρα και 25άρα πισίνα (συµπεριλαµβανοµένων και των Ολυµπιακών Αγώνων), τα όσα έχουν συµβεί την τελευταία διετία στο άθληµα της κολύµβησης έκαναν πολλούς να µιλήσουν για µια νέα µορφή ντόπινγκ. Το τεχνολογικό. Και πραγµατικά ίσως και να έχουν δίκιο αν σκεφθεί κανείς ότι στη µάχη για το κέρδος των πολυεθνικών που επενδύουν στον αθλητισµό, µπήκε µέχρι και η...ΝΑSA. Η χρήση του από τον Αµερικανό πολυολυµπιονίκη Μάικλ Φελπς και το γεγονός ότι από τα 108 ρεκόρ που σηµειώθηκαν το 2008, τα 79 έγιναν από αθλητές που φόραγαν το εν λόγω µαγιό, αποτέλεσε αιτία πολέµου από µέρους των άλλων εταιρειών που δραστηριοποιούνται σ’ αυτό το αντικείµενο. Έτσι λίγο µετά την γέννηση των LZR, ήρθε η απάντηση από τους υπόλοιπους, κυρίως από το αντίπαλο δέος της SPEEDO, την ΑRENA. Μόνο που πλέον τα πράγµατα είχαν προχωρήσει σε ανώτερο στάδιο. Το µοντέλο της ΑRENA µε την oνοµασία Χ-GLIDE, ήταν ένα µαγιό απολύτως εφαρµοστό στο δέρµα των αθλητών και φτιαγµένο από πολυουρεθάνη, ουσία που προκύπτει από την ένωση δύο στοιχείων, της Πολυόλης και του Ισοκυανικού και έχει µονωτικό χαρακτήρα. Στο χορό µπήκαν και άλλες εταιρείες µε το Jaked 01 που αποτελεί την ιταλική απάντηση και το Hydrofoil της ADIDAS να έχουν περισσότερο ευρωπαϊκή προτίµηση.

63

Βέβαια ο ανταγωνισµός δεν έχει να κάνει µόνο µε τις εταιρείες και τους αθλητές που σπονσοράρουν αλλά και µε ένα άλλο ζήτηµα. Όπως είναι φυσικό αυτά τα µαγιό κοστίζουν ακριβά και µάλιστα το γεγονός ότι δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν πάνω από δυο - τρεις φορές (αφού χάνουν την υδροδυναµική τους) τα κάνει ακόµα ακριβότερα (αφού θα πρέπει να αγοράζονται συνεχώς καινούρια). Η κολύµβηση έγινε πεδίο αντιπαραθέσεων µετά την εισαγωγή των υπερσύγχρονων µαγιό, των αποκαλούµενων και διαστηµικών, που εκτόξευσαν τις επι δόσεις των αθλητών στα ύψη. Όµως, τελικά, η αξιοπιστία του αθλήµατος και οι «ίσες ευκαιρίες» που πρέπει να έχουν οι αθλητές εκτιµήθηκε ότι είναι πιο σηµαντικά γι’ αυτό η εκτελεστική επιτροπή της FINA επικύρωσε την απόφαση σχετικά µε τα νέα µαγιό και την απαγόρευση χρήσης τους από την 1η Ιανουαρίου 2010. Κάτι που σηµαίνει πως πλέον οι κολυµβητές θα φορούν υφασµάτινα µαγιό και όχι τα «εξωγήινα» µαγιό µε πολυουρεθάνη. Πλέον, στους άνδρες δεν θα επιτρέπεται η χρησιµοποίηση µαγιό που θα καλύπτει το πάνω µέρος του σώµατος ή τα πόδια κάτω από τα γόνατα. Αντίστοιχα, στις γυναίκες θα πρέπει να φτάνουν το πολύ ως τους ώµους και όχι κάτω από τα γόνατα. Όµως η τεχνολογία δεν σταµατά εδώ. Από το 2012 ,καθώς ισχύουν οι παραπάνω κανονισµοί της FINA, κάποιες εταιρείες µαγιό αυξάνουν το πάχος τους για µεγαλύτερη συµπίεση τα οποία είναι απολύτως νόµιµα αφού έχουν τη σφραγίδα της FINA. Η βελτίωση της επίδοσης όπως και η κατάρριψη των ρεκόρ πάντα ήταν στόχος των αθλητών αλλά και των εταιρειών που µε τη χρήση της τεχνολογίας θέλουν να αυξήσουν και τα κέρδη τους. Τα τελευταία χρόνια βλέπουµε την τεχνολογία να διεισδύει στην κολύµβηση για βελτίωση των επιδόσεων όχι µόνο σε ατοµικό επίπεδο αλλά και σε οµαδικό.

64

Έτσι βλέπουµε: Νέους βατήρες εκκίνησης, που παρουσιάστηκαν από το Ινστιτούτο Αθληµάτων της Αυστραλίας και υπόσχονται καλύτερες επιδόσεις ειδικά στα αγωνίσµατα των 50, 100 και 200 µέτρων. Οι βατήρες αυτοί παρέχουν στους αθλητές ένα ρυθµιζόµενο λοξό σκαλοπάτι, ώστε το πίσω πόδι να τοποθετείται έχοντας το γόνατο σε γωνία 90 °. Με αυτό τον τρόπο δηµιουργείται ένα βέλτιστο προφίλ εκκίνησης αυξάνοντας την ισχύ του κολυµβητή. Οι βατήρες αυτοί πρωτοεµφανίστηκαν στο Παγκόσµιο Πρωτάθληµα στη Ρώµη το 2009. Κατασκευή γρήγορης πισίνας. Ο χαρακτηρισµός οφείλεται στο βάθος που έχει καθώς όσο πιο βαθιά είναι η πισίνα τόσο οι αναταραχές του νερού και τα κύµατα διαλύονται στο βάθος της και επιτρέπει στους κολυµβητές να κολυµπάνε πιο άνετα συνεπώς πιο γρήγορα. Παράλληλα, αν η πισίνα είναι 10 διαδροµών βοηθά επίσης, καθώς οι δυο ακριανές διαδροµές που δεν χρησιµοποιούνται λειτουργούν σαν καταλύτης του ταραγµένου νερού. Μια από τις πιο γρήγορες πισίνες χαρακτηρίστηκε το “ water cube”, η πισίνα των Ολυµπιακών Αγώνων στο Πεκίνο το 2008 .

2.7 ΘΑΝΑΤΟΙ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΞΕΝΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ

Οι θάνατοι αθλητών, ειδικά όταν αναφερόµαστε σε πολύ µικρές ή µεγάλες ηλικίες δεν είναι κάτι ασυνήθιστο. Αλλά µόνο όταν µιλάµε για ερασιτεχνικό επίπεδο. Πολλοί από εµάς πηγαίνουµε και γραφόµαστε σε ένα αθλητικό πρόγραµµα, παίζουµε µε µια οµάδα, ή κάνουµε κάποιο σπορ µόνοι µας, χωρίς πρώτα να έχουµε υποβληθεί στις απαιτούµενες ιατρικές εξετάσεις. Για κάποιον µε επιβαρυµένη υγεία από καταχρήσεις ή για ένα µικρό παιδί που µπορεί να έχει ένα εκ γενετής πρόβληµα και να µην το γνωρίζει, αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Αλλά όταν µιλάµε για πρωταθλητισµό, τα ενδεχόµενα αυτά λίγα έως και ανύπαρκτα. Οι πρωταθλητές βρίσκονται υπό συνεχής ιατρική παρακολούθηση, οπότε οι πιθανότητες να υπάρχει κάτι µέσα τους που µπορεί να τους στείλει στον άλλον κόσµο και να µην το έχουν ανακαλύψει είναι µηδαµινές.

65

Αυτό που, όµως, κανένας γιατρός δεν πρόκειται ποτέ να συζητήσει ανοικτά είναι το πόσο επιβαρύνουν τον οργανισµό του πρωταθλητή οι διάφορες ουσίες, συµπληρώµατα διατροφής ή και αναβολικά, που τον βοηθούν να ξεπερνάει την καταπόνηση της προπόνησης και να έχει καλύτερες επιδόσεις στον αγωνιστικό χώρο. Αυτό συµβαίνει κυρίως στις περιπτώσεις των µεγάλων οµάδων και των ατοµικών αθληµάτων που ξεχωρίζουν στους Ολυµπιακούς Αγώνες (στίβος, κολύµβηση, ποδηλασία, άρση βαρών, µεταξύ άλλων).το πρόβληµα αυτό έχει πάρει µεγάλες διαστάσεις και ο αγώνας µεταξύ των χηµικών ουσιών που παρασκευάζουν νέες ουσίες και των επιστηµόνων της υπηρεσίας αντιντόπινγκ που πασχίζουν να τις ανακαλύψουν είναι πολλές φορές πιο έντονος κι από αυτά που γίνονται στα στάδια. Σύµφωνα µε έρευνες που έχουν γίνει, τα περιστατικά θανάτων ξένων και ελλήνων αθλητών µέσα στους αγωνιστικούς χώρους ολοένα και αυξάνονται. Τα περισσότερα θύµατα είναι ποδοσφαιριστές, µπασκετµπολίστες ακόµα και βολεϊµπολίστες. Πιο κάτω είναι µερικά παραδείγµατα θανάτων παλαιότερα και σήµερα.

• 2007, Ο Αντόνιο Πουέρτα, ποδοσφαιριστής της Σεβίλλης καταρρέει, κατά τη διάρκεια του αγώνα µε τη Χετάφε, από διπλή ανακοπή καρδιάς. Το ενδεχόµενο για χρήση ντόπινγκ παραµένει αναπόδεικτο µέχρι σήµερα.

• 2003, Ο Καµερουνέζος, ποδοσφαιριστής, Μαρκ Βιβιέν Φοέν καταρρέει µέσα στον αγωνιστικό χώρο κατά τη διάρκεια του δεύτερου ηµιχρόνου του µατς της Εθνικής του µε την Κολοµβία. Σύµφωνα µε επίσηµη διάγνωση, η αιτία ήταν το ανεύρυσµα στην καρδιά.

66

• Ο Βίκτορ Μποβολέντα, σπουδαίος αθλητής του βόλεϊ υπέστη καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια του αγώνα Φορλί – Ματσεράτα όπου είχε νιώσει αδιαθεσία και ζήτησε αλλαγή.

• 1967, ο Βρετανός ποδηλάτης Τοµ Σίµπσον πέθανε στην ανάβαση του Mont Ventoux. Τα αίτια του θανάτου του δεν ανακοινώθηκαν επίσηµα, είχε διαρρεύσει όµως ότι οφείλονταν στην χρήση αµφεταµινών.

• 2009, Η Πολωνή χρυσή ολυµπιονίκης της σφυροβολίας , Καµίλα Σκολιµόβσκα, κατέρρευσε µέσα στο γυµναστήριο αφού είχε αισθανθεί µια αδιαθεσία κατά τη διάρκεια της προπόνησής της. Οι πρώτες εκτιµήσεις κάνουν λόγο για καρδιακή προσβολή ή ανεπάρκεια συκωτιού.

• 2009, Ο Σεµπαστιάν Φάιστ , ο άσος της εθνικής Εφήβων και της Ντόρµαγκεν έχασε την ισορροπία του κατά τη διάρκεια αγώνα εθνικών οµάδων ανάµεσα στη Γερµανία και την Ελβετία. Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο θάνατός του οφείλεται σε εγκεφαλικό επεισόδιο.

67

• 2012 ,Ο Πιερµάριο Μοροζίνι υπέστη καρδιακή προσβολή στο µατς κατά τη διάρκεια του αγώνα της Πεσκάρα µε τη Λιβόρνο.

•

• 2004, Ο Ούγγρος επιθετικός της Μπενφίκα ,Μίκλος Φεχέρ σωριάζεται στο χορτάρι αναίσθητος έχοντας υποστεί καρδιακή προσβολή.

•

• 1998, H Φλόρενς Γκρίφιθ Τζόινερ, κάτοχος των παγκοσµίων ρεκόρ στα 100 και στα 200 µέτρα , άφησε την τελευταία της πνοή. Επίσηµη αιτία θανάτου αναφέρθηκε η καρδιακή προσβολή ενώ έκανε χρήση στεροειδών.

• 1960, Ο ∆ανός ποδηλάτης Knud Jensen πέθανε κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών αγώνων της Ρώµης λόγω χρήσης αµφεταµινών.

68

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ

Εισαγωγή: Σύµφωνα µε τον Εθνικό Οργανισµό Φαρµάκων τα συµπληρώµατα διατροφής είναι προϊόντα που περιέχουν ένα ή περισσότερα θρεπτικά συστατικά των οποίων ο προορισµός είναι να συµπληρώνουν το ηµερήσιο διαιτολόγιο του ανθρώπου όταν η διατροφή δεν είναι ισορροπηµένη και δεν ανήκουν στην κατηγορία των κοινών τροφών, δεν είναι φάρµακα σύµφωνα µε τις ισχύουσες διατάξεις περί φαρµάκων, ούτε προϊόντα ειδικής διατροφής και δεν προορίζονται για ειδικές κατηγορίες ατόµων. Η διαφορά τους µε φαρµακευτικές ουσίες που χρησιµοποιούνται για την αύξηση της απόδοσης είναι ότι δεν απαιτείται ιατρική συνταγή για την προµήθειά τους και ότι σε γενικές γραµµές η χρήση τους θεωρείται ασφαλής. Ακόµη διευκρινίζεται ότι δεν µπορούν να αντικαταστήσουν την κλασική διατροφή, ότι δεν αποτελούν "φάρµακα", µε την έννοια ότι το φάρµακο προορίζεται για την διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία κάποιας νόσου, ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τα συµπληρώµατα διατροφής.

69

Μια φαρµακευτική ουσία πριν κυκλοφορήσει υφίσταται κλινικές µελέτες για να διασαφηνιστεί η αποτελεσµατικότητα του, οι πιθανές ανεπιθύµητες ενέργειες, το δοσολογικό σχήµα και οι τυχόν αλληλεπιδράσεις µε άλλα φάρµακα, στη συνέχεια ελέγχεται από τον Οργανισµό Τροφίµων και Φαρµάκων για να πάρει άδεια κυκλοφορίας, κάτι τέτοιο δεν συµβαίνει και µε τα συµπληρώµατα διατροφής. Πριν χρησιµοποιήσετε κάποιο συµπλήρωµα διατροφής συµβουλευτείτε απαραίτητα κάποιον ειδικό. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για ορισµένες κατηγορίες ανθρώπων, όπως γυναίκες που βρίσκονται σε κατάσταση εγκυµοσύνης, γυναίκες που θηλάζουν, άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας, άτοµα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις, παιδιά και εφήβους. Στόχοι µας:

Ορθή ενηµέρωση των συµµαθητών µας

Κατανόηση των άµεσων και έµµεσων συνεπειών των συµπληρωµάτων διατροφής ώστε να τις αποφύγουµε στο µέλλον

Να µάθουµε για τους κανόνες που ένας αθλητής πρέπει να ακολουθεί πριν λάβει κάποιο συµπλήρωµα

Να έχουµε την δυνατότητα να διακρίνουµε τις ωφέλιµες από τις ανώφελες ουσίες

Τα ερευνητικά ερωτήµατα που ασχοληθήκαµε είναι τα παρακάτω:

Ρόλος των συµπληρωµάτων διατροφής

Κατηγορίες συµπληρωµάτων διατροφής

Οµάδες ατόµων που τις χρειάζονται

Κανόνες που ένας αθλητής δεν πρέπει να ξεχνάει πριν λάβει οποιοδήποτε φάρµακο ή διατροφικό συµπλήρωµα

Βιταµίνη Ε, συνένζυµο Q και καρδιακή υγεία

Πρόληψη :Η καλύτερη θεραπεία στην ασθένεια των αναβολικών-ναρκωτικών

Ντόπινγκ αθλητών:Ορισµοί-κυρώσεις

70

3.1 Ο ρόλος των συµπληρωµάτων διατροφής

Μια ισορροπηµένη και µε ποικιλία διατροφή καλύπτει συνήθως τις ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά ενός υγιούς πληθυσµού χωρίς η συµπληρωµατική χρήση διατροφικών στοιχείων να είναι αναγκαία. Ωστόσο για πολλούς, µια ισορροπηµένη διατροφή είναι δύσκολο να επιτευχθεί λόγω των ρυθµών της καθηµερινότητας ή λόγω ιδιαίτερων διατροφικών συνηθειών (πχ χορτοφαγία) και φυσικής δραστηριότητας (πχ αθλητής), οπότε τα συµπληρώµατα είναι απαραίτητα. Η επιστηµονική κοινότητα αναγνωρίζει την ανάγκη για τα συµπληρώµατα διατροφής λαµβάνοντας ωστόσο υπ’όψιν τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ανθρώπου όπως είναι η κατάσταση υγείας και η επάρκεια σε θρεπτικά συστατικά. Στις ΗΠΑ, περισσότερο από 50% του πληθυσµού χρησιµοποιεί συµπληρώµατα διατροφής. Παρόλο που η πρώτη προσέγγιση των διαιτολόγων για να επιτευχθεί διατροφική επάρκεια στους πελάτες, είναι η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, πολλές έρευνες δείχνουν ότι οι επιστήµονες υγείας χρησιµοποιούν συµπληρώµατα διατροφής οι ίδιοι και τα συστήνουν και στους πελάτες τους. Σχετική έρευνα που δηµοσιεύθηκε στο Nutrition Journal µε τη συµµετοχή 300 διαιτολόγων που έβλεπαν πελάτες ή ασθενείς στο ιδιωτικό τους γραφείο ή σε κλινική, έδειξε ότι το 74% των διαιτολόγων, έπαιρναν τακτικά συµπληρώµατα διατροφής οι ίδιοι, ενώ το 22% τα χρησιµοποιούσαν περιστασιακά ή εποχιακά. Ο κύριος λόγος χρήσης των διατροφικών συµπληρωµάτων ήταν για την υγεία των οστών (58%), για τη συνολική υγεία και την ευεξία (53%) και για την κάλυψη διατροφικών «κενών» (42%). Όταν ερωτήθηκαν αν έχουν συστήσει διατροφικά συµπληρώµατα σε πελάτες τους, η συντριπτική πλειοψηφία (97%) απάντησε θετικά. Οι κύριοι λόγοι ήταν για την υγεία των οστών (70%), την κάλυψη των διατροφικών «κενών» (67%) και τη συνολική υγεία και ευεξία (49%).

71

Ποσοστό 87% των διαιτολόγων συµφώνησε επίσης µε την παρακάτω δήλωση: «Υπάρχουν κενά στη διατροφή των πελατών που θα µπορούσαν να αντιµετωπιστούν αποτελεσµατικά µε διατροφικά συµπληρώµατα;». Σχεδόν όλοι οι συµµετέχοντες της έρευνας (95%) εξέφρασαν ενδιαφέρον να συνεχίσουν εκπαιδεύονται σχετικά µε τα συµπληρώµατα διατροφής σε µία ποικιλία θεµάτων που µπορεί να απασχολήσουν τους πελάτες τους. Όπως έδειξαν και τα αποτελέσµατα της παραπάνω έρευνας, στην εποχή µας, πολλοί διαιτολόγοι όπως και άλλοι επαγγελµατίες υγείας χρησιµοποιούν τα συµπληρώµατα διατροφής ως µέρος της θεραπείας που προσφέρουν προκειµένου να προάγουν την υγεία των ασθενών τους έχοντας όµως σαν πρώτη γραµµή προσέγγισης την αλλαγή και ρύθµιση της διατροφής του ατόµου. Πληθυσµιακά, υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν ανάγκη τη λήψη συµπληρωµάτων διατροφής. Αυτοί είναι, υγιής άνθρωποι που ακολουθούν µια ισορροπηµένη δίαιτα συµπεριλαµβάνοντας στη διατροφή τους τρόφιµα από όλες τις οµάδες τροφίµων, όπως: Ψωµί, ρύζι, ζυµαρικά, πατάτες και άλλα µη επεξεργασµένα δηµητριακά Φρούτα και λαχανικά Πουλερικά, λιπαρά ψάρια, άπαχο κρέας και εναλλακτικά όσπρια και ξηρούς καρπούς Γαλακτοκοµικά προϊόντα Ελαιόλαδο Παρόλα αυτά, µια ισορροπηµένη διατροφή δεν είναι αρκετή πάντα για κάποιους ανθρώπους και σε αυτές τις περιπτώσεις τα διατροφικά συµπληρώµατα χρειάζονται για να καλύψουν τις ελλείψεις που υπάρχουν. Οι περιπτώσεις που χρειάζεται η χρήση διατροφικού συµπληρώµατος αξιολογούνται από τον επιστήµονα υγείας και η θεραπεία γίνεται κάτω από την επίβλεψή του. Κάποια παραδείγµατα αποτελούν: Οι αυστηρά φυτοφάγοι (vegan) Άτοµα που βρίσκονται σε ολιγοθερµιδική δίαιτα κάτω των 1600kcal την µέρα Άτοµα που δεν καταναλώνουν πλήρη και επαρκή γεύµατα Άτοµα ελλιποβαρή

72

Άτοµα που πάσχουν ή κινδυνεύουν από οστεοπόρωση Γυναίκες που πάσχουν από προεµµηνορρυσιακό σύνδροµο Γυναίκες σε περιόδου εγκυµοσύνης και θηλασµού Βρέφη κάτω των 2 ετών Ασθενείς µε προβλήµατα όπως: σύνδροµο δυσαπορρόφησης, µεταβολικά νοσήµατα, εγκαύµατα, ηπατοχολικά νοσήµατα κ.ά . Άτοµα εξαρτηµένα από αλκοόλ και ναρκωτικά Άτοµα τα οποία κάνουν χρόνια χρήση φαρµάκων Στην αγορά υπάρχει πληθώρα διατροφικών συµπληρωµάτων, που µπορεί ο καταναλωτής να αγοράσει χωρίς συνταγή. Αυτό φυσικά δεν σηµαίνει ότι το άτοµο είναι απαραίτητα και εκπαιδευµένο να κρίνει αν πραγµατικά χρειάζεται το προϊόν. Πολλές φορές, µπορεί η επιλογή του προϊόντος να στηρίζεται στη διαφήµιση, στα λόγια ενός φίλου ή σε λόγους άλλους και όχι στις πραγµατικές ανάγκες του οργανισµού. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην αλόγιστη χρήση των συµπληρωµάτων διατροφής, αφού η υπερβολική πρόσληψη ορισµένων βιταµινών και µετάλλων, µπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα. Πριν χρησιµοποιήσετε κάποιο προϊόν πάρτε τη γνώµη ενός ειδικού.

73

3.2 Κατηγορίες συµπληρωµάτων διατροφής που υπάρχουν

Βιταµίνες Μέταλλα Ιχνοστοιχεία Βότανα Αµινοξέα Ένζυµα Μεταβολίτες Εκχυλίσµατα ιστών και αδένων (προστάτη, θύµου, θυρεοειδούς, ήπατος, σπληνός, παγκρέατος, υποφύσεως, ζελατίνη κ.λ.π) Βασιλικός πολτός Γύρη Μαγιά µπύρας Λεκιθίνη Φυτικές ίνες Q10

74

1) Αµινοξέα Tα αµινοξέα είναι οι δοµικές µονάδες των πρωτεϊνών. Η καθηµερινή µας ανάγκη για πρωτεΐνη είναι στην πραγµατικότητα ανάγκη για αµινοξέα. 2) Βιταµίνες Οι βιταµίνες είναι οργανικές ουσίες, απαραίτητες για την ανάπτυξη, την υγεία, το φυσιολογικό µεταβολισµό του οργανισµού και τη σωµατική ευεξία. 3) Ίνες Οι διατροφικές ίνες είναι ουσίες τις οποίες τα πεπτικά ένζυµα δεν µπορούν να διασπάσουν και να αξιοποιήσουν ως ενέργεια. Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες : τις υδατοδιαλύτες και τις µη υδατοδιαλύτες. 4) Μέταλλα / Ιχνοστοιχεία Τα µέταλλα είναι απαραίτητοι παράγοντες της ανθρώπινης διατροφής, οι οποίοι δε συνθέτονται από τον οργανισµό αλλά πρέπει να λαµβάνονται έτοιµοι από τη διατροφή. 5) Πολυβιταµίνες Ο ανθρώπινος οργανισµός απαιτεί µια µεγάλη ποικιλία διατροφικών ουσιών , οι οποίες θα επιδιορθώσουν τους ιστούς και ακόµα θα είναι τα δοµικά υλικά για τη δηµιουργία νέων. 6) Πρωτεΐνες Το ανθρώπινο σώµα αποτελείται από πρωτεΐνες διαφόρων µορφών: µυϊκός ιστός, ορµόνες, ένζυµα, δέρµα, µαλλιά, όργανα και το στρώµα των οστών στο οποίο εναποτίθεται το ασβέστιο. 7) Σκευάσµατα Βοτάνων Τα σκευάσµατα βοτάνων είναι υψηλής ισχύος και αγνά. Παρασκευάζονται από άγρια φυτά ή από καλλιέργειες χωρίς χηµικά λιπάσµατα ή φυτοφάρµακα. 8) Γύρη

Για να καθοριστεί η αξία της γύρης ως συµπληρωµατική τροφή σηµαντικό είναι να γίνει γνωστό ότι η γύρη από κάθε είδος είναι

75

διαφορετική και κανένας τύπος γύρης δεν µπορεί να περιέχει όλα τα χαρακτηριστικά που αποδίδονται "στη γύρη" γενικά. Εποµένως, , η γύρη θα αναφέρεται πάντα σαν ένα µίγµα γύρης από διαφορετικά είδη. Ένα λογικό συµπέρασµα είναι ότι η γύρη από µια χώρα είναι πάντα διαφορετική από κάποια άλλη 9) Μαγιά µπύρας

Όταν λέµε µαγιά µπύρας, αναφερόµαστε στην διατροφική µαγιά η οποία παράγεται από καλλιέργεια του µύκητα Saccharomyces Cerevisiae. Καταπολεµά την δυσκοιλιότητα καθώς και τις χρόνιες διάρροιες µιας και βελτιώνει την εντερική χλωρίδα. Αντιµετωπίζει τις χρόνιες δυσπεψίες. Ενισχύει το νευρικό σύστηµα εξαιτίας της χολίνης και του συµπλέγµατος της βιταµίνης Β που περιέχει. 3.3 Οµάδες ατόµων που χρειάζονται τα συµπληρώµατα

διατροφής Υπάρχουν οµάδες ανθρώπων για τους οποίους η λήψη βιταµινών είναι απαραίτητη. Οι άνθρωποι αυτοί για διάφορους λόγους, όπως για παράδειγµα λόγω του ότι δεν έχουν καλή διατροφή, δεν απορροφά το έντερο τους κανονικά τις θρεπτικές ουσίες ή ανήκουν σε οµάδες µε ιδιαίτερα προβλήµατα ή αυξηµένες ανάγκες, χρειάζονται συµπληρώµατα βιταµινών. Άτοµα µε έλλειψη βιταµινών Όταν υπάρχουν κλινικά στοιχεία που τεκµηριώνουν ότι ένας ασθενής πάσχει από έλλειψη βιταµινών, τότε δεν υπάρχει αµφισβήτηση κατά πόσο χρειάζεται να του χορηγηθεί συµπλήρωµα βιταµινών. Οι έγκυες Για τις έγκυες, η χορήγηση καθηµερινά φολικού οξέος (βιταµίνη Β9),

αποτελεί απαραίτητο µέτρο για την πρόληψη συγγενών ανωµαλιών του κεντρικού νευρικού συστήµατος των παιδιών. Στην πράξη όλες οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, που

76

δυνητικά µπορούν να µείνουν έγκυες, είναι καλό να παίρνουν καθηµερινά φολικό οξύ πριν από την εγκυµοσύνη. Γυναίκες σε ηλικία εµµηνόπαυσης Τα συµπληρώµατα βιταµίνης D µαζί µε ασβέστιο, συστήνονται για την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Οι ασθενείς µε καρδιαγγειακά προβλήµατα Έρευνες έχουν δείξει ότι το φολικό οξύ µειώνει την οµοκυστεϊνη στο αίµα. Το γεγονός αυτό συνοδεύεται από χαµηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων. Οι καπνιστές και αλκοολικοί Οι ασθενείς αυτοί, µπορούν να επωφελούνται από συµπληρώµατα βιταµίνης C και φολικού οξέος. Φαίνεται ότι οι εν λόγω βιταµίνες βοηθούν τον αγώνα που κάνει ο οργανισµός εναντίον των τοξικών ουσιών που εισβάλλουν στο σώµα λόγω των βλαβερών και συχνά θανατηφόρων αυτών συνηθειών. Οι αλκοολικοί λόγω µεταξύ άλλων και κακής διατροφής, µπορούν να επωφελούνται οπό καθηµερινά συµπληρώµατα θειαµίνης (βιταµίνη Β1), πυριδοξίνης (βιταµίνη Β6) και ριβοφλαβίνης (Β2). Οι ηλικιωµένοι Στους ηλικιωµένους συχνά η διατροφή, µπορεί να παρουσιάζει ουσιώδεις ελλείψεις. Αυτό είναι ακόµα σοβαρότερο σε ηλικιωµένους που είναι αδύνατοι ή ασθενείς. Έτσι στις οµάδες αυτές του πληθυσµού, οι ελλείψεις βιταµινών είναι πολύ συχνότερες. Για τους λόγους αυτούς, στους ηλικιωµένους µε ανάλογα προβλήµατα, η χορήγηση πολυβιταµινών, ιδιαίτερα για την πρόληψη παθήσεων που οφείλονται σε ελλείψεις βιταµινών Β και D, θεωρείται αναγκαία. Οι φυτοφάγοι Για ορισµένες βιταµίνες όπως η βιταµίνη B12, η µόνη πηγή για τον οργανισµό από τη διατροφή, είναι τα ζωικά προϊόντα. Έτσι αυτοί που αποφεύγουν πλήρως τα εν λόγω προϊόντα (κρέας και άλλα), κινδυνεύουν περισσότερο από ελλείψεις ορισµένων βιταµινών. Στους φυτοφάγους, συµπληρώµατα πολυβιταµινών (µε βιταµίνες Β12, D και Α) είναι χρήσιµα για την αποφυγή ελλείψεων. Άτοµα που είναι υγιή και έχουν µια ισοζυγισµένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, είναι πολύ πιθανόν ότι δεν χρειάζονται συµπληρώµατα βιταµινών. Βέβαια σε ορισµένες περιπτώσεις και µε

77

συµβουλή του γιατρού, ακόµη και αυτοί οι άνθρωποι µπορούν να χρειαστούν εάν κριθεί αναγκαίο για ένα χρονικό διάστηµα συµπλήρωµα πολυβιταµινών. Όµως δεν πρέπει να ξεχνούµε ότι η αλόγιστη και υπερβολική λήψη βιταµινών µπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες παθολογικές καταστάσεις. 3.4 Κανόνες που ένας αθλητής δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάει, πριν λάβει οποιοδήποτε φάρµακο ή διατροφικό συµπλήρωµα. ΠΟΤΕ δεν πρέπει να λαµβάνει ένα φάρµακο ή συµπλήρωµα που κάποιος -πέραν του γιατρού ή του φαρµακοποιού, του υπεύθυνου για θέµατα ντόπινγκ (γνώστη των απαγορευµένων ουσιών) και γνώστη των αθλητικών δραστηριοτήτων κάθε αθλητή- θέλει να του χορηγήσει. Ελέγχει από µόνος του τη σύσταση και την προέλευση του εκάστοτε προϊόντος. Ποτέ δεν λαµβάνει ένα χάπι ή διάλυµα πριν κοιτάξει προσεκτικά τα όσα αναγράφονται στη συσκευασία. Φροντίζει να το πάρει ο ίδιος από την αυθεντική συσκευασία. Ο αθλητής πρέπει να ρωτάει πάντα τη γνώµη του αρµόδιου αθλητικού επιστήµονα, για τις επιδράσεις που µπορεί να έχει το συγκεκριµένο φάρµακο ή συµπλήρωµα στον οργανισµό του και το λόγο για τον οποίο θα ήταν σκόπιµο να το λάβει. ΠΟΤΕ δεν λαµβάνει προϊόντα ξένης προέλευσης, που δεν κυκλοφορούν νόµιµα στην Ελληνική αγορά, ελέγχοντας προσεκτικά τη συσκευασία. Πριν από κάθε έλεγχο ντόπινγκ ο αθλητής ενηµερώνει πάντα τις αρµόδιες αρχές για οποιαδήποτε πρόσληψη περιορισµένων ουσιών και να προσκοµίζει την ανάλογη ιατρική εντολή (συνταγή) και εάν χρειαστεί µια κατάλληλη θεραπευτική απόδειξη. Ο αθλητής πρέπει να θυµάται πάντα ότι το σώµα του καταβάλλει σκληρή προσπάθεια και έτσι χρειάζεται να ακολουθεί ένα υγιεινό τρόπο ζωής (επαρκής σωµατική ανάπαυση, ενυδάτωση, σωστή διατροφή κ.α) Ο αθλητής πρέπει να θυµάται εξίσου ότι έχει το δικαίωµα να πάρει ένα φάρµακο, εάν είναι άρρωστος ή τραυµατισµένος, αλλά παράλληλα έχει και την υποχρέωση να σταµατήσει να ασκείται εάν του ζητηθεί από το γιατρό του.

78

3.5 ΒΙΤΑΜΙΝΗ Ε

Η βιταµίνη Ε ίσως να µην είναι τόσο «διάσηµη» όσο η βιταµίνη C για παράδειγµα, αυτό, όµως, δε σηµαίνει ότι είναι λιγότερο σηµαντική. Όταν µιλάµε γι’ αυτή τη βιταµίνη, αναφερόµαστε ουσιαστικά στην οικογένεια λιποδιαλυτών βιταµινών, οι οποίες βασίζονται στα διατροφικά λίπη για τη µεταφορά και την απορρόφησή τους και δρουν επίσης σαν αντιοξειδωτικά, καταστρέφοντας τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες βλάπτουν τα κύτταρα. Τα µέλη της οικογένειας της βιταµίνης Ε µπορούν να χωριστούν σε 2 οµάδες, τις τοκοφερόλες και τις τοκοτριενόλες, στις οποίες ανήκουν οι άλφα, βήτα, δέλτα και γάµα µορφές (δηλαδή άλφα τοκοφερόλη, άλφα τοκοτριενόλη, βήτα τοκοφερόλη κ.ο.κ.). Μερικοί ερευνητές είναι της άποψης ότι η βιταµίνη Ε είναι η πιο σηµαντική της οµάδας θρεπτικών συστατικών που εµποδίζουν το οξειδωτικό στρες, ενώ άλλα µέλη της οµάδας αυτής είναι η βιταµίνη Β3, η βιταµίνη C, το σελήνιο και η γλουταθιόνη. Ποιες είναι οι λειτουργίες της βιταµίνης Ε; -Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες: Η βιταµίνη Ε αποτελεί ένα πολύ δυνατό αντιοξειδωτικό και προλαµβάνει το αντιοξειδωτικό στρες, το οποίο έχει

79

βλαπτική επίδραση πάνω στα κύτταρα. Λόγω του ότι δουλεύει µαζί µε άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως το σελήνιο, τη βιταµίνη Β3, τη βιταµίνη C και τη γλουταθιόνη, εµποδίζει τη µεγάλη αντίδραση των µορίων του οξυγόνου, προλαµβάνοντας έτσι την καταστροφή των κυττάρων που βρίσκονται γύρω τους, άρα και τη γήρανση, όπως κι ένα µεγάλο αριθµό προβληµάτων υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις και καρκίνο. -Έχει προστατευτική δράση πάνω στην επιδερµίδα µας: Η βιταµίνη αυτή προστατεύει την επιδερµίδα µας από τις UV ακτινοβολίες και επιτρέπει στα αντιδρώντα µόρια να «χτυπήσουν» τα κύτταρα σαν κεραυνός, χωρίς όµως να τα βλάπτουν. Πολλές µελέτες έχουν, µάλιστα, δείξει ότι όταν η βιταµίνη Ε εφαρµόζεται τοπικά, µπορεί να εµποδίσει την καταστροφή που προέρχεται από τις ακτίνες UV. Ακόµη, µπορεί να ταξιδέψει στις κυτταρικές µεµβράνες της επιδερµίδας και να απελευθερώσει τη δράση της, όταν καταναλώνουµε τροφές πλούσιες στη βιταµίνη αυτή. -Μειώνει τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου στην ουροδόχο κύστη: Είναι αρκετές οι µελέτες οι οποίες επιβεβαιώνουν ότι συµπεριλαµβάνοντας τη βιταµίνη Ε στη διατροφή µας, µέσα από τροφές που την περιέχουν, µπορούµε να µειώσουµε στο µισό την πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστης, µιας ασθένειας η οποία αποτελεί το 4ο κατά σειρά είδος θανατηφόρου καρκίνου στους άντρες και είναι 4 φορές πιο συχνός στο ανδρικό φύλο σε σχέση µε το γυναικείο. Σύµφωνα µε τους ερευνητές, µια συγκεκριµένη µορφή της βιταµίνης Ε, η άλφα τοκοφερόλη, είναι αυτή που συνδέεται µε τη µείωση του κινδύνου εµφάνισης αυτού του είδους καρκίνου και πέραν των τροφών που την περιέχουν, µπορείτε να τη βρείτε και σε συµπληρώµατα. -Προστατεύει ενάντια στον καρκίνο του προστάτη: Η γ-τοκοφερόλη, µία από τις µορφές της βιταµίνης Ε, έχει βρεθεί ότι έχει σηµαντική δράση κατά της ανδρικής αυτής ασθένειας, εµποδίζοντας τον πολλαπλασιασµό των καρκινικών κυττάρων, χωρίς να βλάπτονται τα υγιή κύτταρα του αδένα. Οι ερευνητές βρήκαν, µάλιστα, ότι η γ-τοκοφερόλη, ειδικά όταν συνδυάζεται µε άλλες µορφές της βιταµίνης Ε (όπως δ-τοκοφερόλη) µπορεί να οδηγήσει σε απόπτωση (θάνατο) των ευαίσθητων στα ανδρογόνα καρκινικών κυττάρων του προστάτη, µέσα σε µόλις 3 ηµέρες θεραπείας. Η α-τοκοφερόλη, όµως, από µόνη της δεν παρουσιάζει τέτοια δράση.

80

-∆ρα ευεργετικά όσον αφορά το Αλτσχάιµερ: Όπως υποστηρίζεται από διάφορους ερευνητές, η βιταµίνη Ε µπορεί να εµποδίσει την εµφάνιση του Αλτσχάιµερ ή να δράσει συµπληρωµατικά στη θεραπεία του, αν και τα αποδεικτικά στοιχεία ακόµη δεν είναι απολύτως σαφή. Ενώ µια µελέτη έδειξε ότι όσοι παρουσίαζαν την υψηλότερη πρόσληψη της βιταµίνης εµφάνιζαν 67% µικρότερο κίνδυνο για Αλτσχάιµερ, διαφορετική µελέτη έδειξε ότι όσοι εµφάνιζαν πρώιµα συµπτώµατα της νόσου και έπαιρναν συµπληρώµατα βιταµίνης Ε, δεν παρουσίασαν διαφορά µε τους υπόλοιπους στο βαθµό εξέλιξης της ασθένειας. -Βοηθά τη δηµιουργία ερυθρών αιµοσφαιρίων: Η βιταµίνη Ε είναι επίσης σηµαντική όσον αφορά το σχηµατισµό ερυθρών αιµοσφαιρίων και βοηθάει τον οργανισµό µας να αξιοποιήσει τη βιταµίνη Κ. Από ποιες πηγές µπορούµε να λάβουµε τη βιταµίνη E; Αν θέλετε να αυξήσετε την πρόσληψη της θαυµατουργής αυτής βιταµίνης, θα πρέπει να βάλετε στη διατροφή σας τροφές όπως αµύγδαλα, ηλιόσπορο και άλλους ξηρούς καρπούς, σπανάκι, ελιές, ακτινίδιο, σπαράγγια, µύρτιλλα, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, µοσχάρι, αβοκάντο, ελαιόλαδο και άλλα φυτικά έλαια.Τα περισσότερα συµπληρώµατα βιταµίνης Ε περιέχουν µία µόνο µορφή της βιταµίνης, την α-τοκοφερόλη, γι’ αυτό καλύτερα να ζητήσετε (ανάλογα πάντα και µε τη συµβουλή του γιατρού σας) ένα συµπλήρωµα που να περιέχει και τις υπόλοιπες µορφές. Οι επιπλοκές που προκύπτουν από την έλλειψη της βιταµίνης Αν και είναι εξαιρετικά σπάνιες οι περιπτώσεις έλλειψης της συγκεκριµένης βιταµίνης και σχεδόν ποτέ δεν προκαλούνται από φτωχή διατροφή, το θέµα ακόµη ερευνάται ακόµη και οι γνώµες ποικίλλουν. Οι περισσότερες παρ’ όλ’ αυτά εντοπίζουν το πρόβληµα σε κακή απορρόφησή της από τον οργανισµό και οι επιπλοκές που προκύπτουν είναι συνήθως οι εξής: -Μείωση της σεξουαλικής επιθυµίας. -Κίνδυνος αιµολυτικής αναιµίας, λόγω οξειδωτικής ζηµιάς στα ερυθρά αιµοσφαίρια. -

81

Προβλήµατα αναπαραγωγής, όπως υπογονιµότητα. -∆ηµιουργία καταρράκτη σε ορισµένες περιπτώσεις έλλειψης. -Εµφάνιση κηλίδων στο δέρµα, λόγω του ότι η βιταµίνη Ε σε επαρκείς ποσότητες κάνει την επιδερµίδα µας πιο φωτεινή – άρα η έλλειψή της φέρνει τα αντίθετα αποτελέσµατα. -Ευθραυστότητα των ερυθρών αιµοσφαιρίων. -Πιθανότητες νευρολογικών βλαβών. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, µπορούµε να πούµε ότι η έλλειψη της βιταµίνης Ε µπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές στη ζωή µας, γι’ αυτό φροντίστε να συµπεριλαµβάνετε τροφές πλούσιες στη βιταµίνη αυτή καθηµερινά στη διατροφή σας και για να αυξήσετε την απορρόφησή της από τον οργανισµό, λάβετε και βιταµίνη C. Τα συµπληρώµατα της βιταµίνης είναι απαραίτητα για τις γυναίκες που βρίσκονται σε εµµηνόπαυση, σε εγκυµοσύνη ή χρησιµοποιούν αντισυλληπτικά - παρ’ όλ’ αυτά µην ξεχνάτε ότι πρέπει να παίρνετε πάντα τη συµβουλή του γιατρού σας πριν ξεκινήσετε τη λήψη της µέσω συµπληρωµάτων και να προτιµάτε πάντα τις φυσικές πηγές της.

82

ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ Q10

Το συνένζυµο Q10 ή αλλιώς ουβικινόνη είναι ένα µεγάλο µόριο, το οποίο µεταφέρει υδρογόνα (ηλεκτρόνια και πρωτόνια), κυκλοφορώντας µε δύο κυρίως µορφές και το οποίο έχει σχετικά µεγάλη κινητικότητα. Είναι µια ουσία, που βρίσκεται σε µικρές ποσότητες σε κάποιες τροφές, αλλά συντίθεται και σε διάφορους ιστούς. Η βιοσύνθεση του από το αµινοξύ τυροσίνη, είναι µια σύνθετη διαδικασία που απαιτεί τη συµβολή τουλάχιστον 8 γνωστών βιταµινών (κυρίως του συµπλέγµατος Β) και αρκετών ιχνοστοιχείων. Είναι από τα βασικότερα συστατικά της αναπνευστικής αλυσίδας των κυττάρων (µία από τις κυριότερες µεταβολικές διεργασίες που συντελούνται στο σώµα µας), ενώ παίζει καθοριστικό ρόλο στη µετατροπή της χηµικής ενέργειας, µε την οποία βρίσκεται "κρυµµένη" η ενέργεια στις τροφές, σε βιολογική, υπό µορφή ΑΤΡ, που είναι το ενεργειακό νόµισµα του οργανισµού µας. Για να µπορέσουµε λοιπόν να πάρουµε µέσα από τις τροφές και τα βασικά θρεπτικά συστατικά τους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια), και µέσα

83

από το µεταβολισµό των παραγώγων τους (γλυκόζη, αµινοξέα και λιπαρά οξέα) να πάρουµε την ωφέλιµη ενέργεια µε τη µορφή του ΑΤΡ. Είναι φανερό ότι αυτή είναι µια πολύ σηµαντική βιολογική δραστηριότητα, κι έτσι η παρουσία του συνενζύµου είναι απαραίτητη στα µιτοχόνδρια, όπου συντελείται αυτή η µετατροπή, ενώ ιστοί, των οποίων η λειτουργία σχετίζεται µε την απόδοση εξαιρετικά υψηλού έργου όπως το µυοκάρδιο, οι σκελετικοί µύες και ο εγκέφαλος απαιτούν αυξηµένα επίπεδα Q10. ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟΥ; Φυσιολογικά επίπεδα στο αίµα και στους ιστούς του ενζύµου προσδιορίστηκαν µέσα από αρκετές µελέτες. Σηµαντικά χαµηλά αποτελέσµατα του συνενζύµου βρέθηκαν σε µια σειρά από παθολογικές καταστάσεις, τόσο σε πειραµατόζωα όσο και σε ανθρώπους. Έλλειψη του συνενζύµου Q10 µπορεί να παρατηρηθεί όταν υπάρχει ανεπαρκής πρόσληψη µέσα από τη διατροφή, όταν υπάρχει µειωµένη βιοσύνθεση του, υπερβολική χρησιµοποίηση του από το σώµα ή κάποιος συνδυασµός των παραπάνω. Ακόµα η γήρανση, η µόλυνση, η λήψη κάποιων φαρµάκων όπως είναι οι στατίνες και το στρες είναι παράγοντες που οδηγούν σε ανεπάρκεια της ουσίας αυτής. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις το 75% περίπου των Αµερικανών, που είναι πάνω από 50 χρονών, έχουν σε κάποιο βαθµό ανεπάρκεια του συνενζύµου. Η µειωµένη πρόσληψη είναι σαφώς πιο συχνή σε παθολογικές καταστάσεις όπως χρόνια υποθρεψία-δυσθρεψία ή καχεξία. Χρόνια κόπωση Καρδιακή ανεπάρκεια και άλλα καρδιολογικά προβλήµατα Μολύνσεις Κάποια διανοητικά προβλήµατα Μειωµένη µυϊκή ενδυνάµωση και αντοχή

84

ΚΑΡ∆ΙΑΚΗ ΥΓΕΙΑ

Ο αθλητισµός είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για να έχουµε καλή φυσική κατάσταση, που θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος για την υγεία. Σε οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα η καρδιά έχει έναν από τους σηµαντικότερους ρόλους. Τι πρέπει να προσέχουµε, λοιπόν, πριν ξεκινήσουµε τη συστηµατική άθληση; Η άθληση είναι πολλαπλά ωφέλιµη για την υγεία του ανθρώπου, µε θετική επίδραση στην ψυχοσυναισθηµατική ισορροπία, στο µυοσκελετικό και το καρδιοαγγειακό σύστηµα καθώς και στον ανοσολογικό µηχανισµό. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε την άσκηση και τη σωστή διατροφή ακρογωνιαίους λίθους της υγείας του ανθρώπου. Η άποψη αυτή, που εκφράστηκε αιώνες πριν, καταξιώνεται συνεχώς και ισχύει µέχρι σήµερα. Ειδικά στην καρδιολογία, έπειτα από πολυετείς παρατηρήσεις και αναφορές, δηµιουργήθηκε ειδικό κεφάλαιο 'Η καρδιά των αθλητών'. Ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται από την κίνηση, η οποία πραγµατοποιείται χάρη στη συνεργασία πολλών συστηµάτων του οργανισµού, όπως του νευρικού, του ενδοκρινικού, του µυοσκελετικού. Κυρίαρχο είναι βέβαια το µυοσκελετικό, αλλά χρειάζεται την απόλυτη υποστήριξη από το

85

καρδιαγγειακό. Η υποστήριξη απαιτεί την επάρκεια του καρδιαγγειακού συστήµατος, ανατοµική και λειτουργική. Τον αθλητισµό µπορούµε να τον διακρίνουµε σε τρεις µεγάλες κατηγορίες: τον πρωταθλητισµό, τον µαζικό αθλητισµό και τον θεραπευτικό. Ο θεραπευτικός αθλητισµός εφαρµόζεται σήµερα συστηµατικά στην αποκατάσταση έπειτα από εγχείρηση bypass και έµφραγµα µυοκαρδίου, στην αντιµετώπιση της υπέρτασης, του σακχαρώδη διαβήτη και της παχυσαρκίας, ως νόσου πλέον, µαζί µε την πρέπουσα φαρµακευτική αγωγή. Οι κίνδυνοι και οι εξετάσεις Οι καρδιολόγοι δεν επιτρέπουν την άθληση στις ακόλουθες παθολογικές καταστάσεις: υπερτροφική καρδιοπάθεια αποφρακτικού τύπου, συγγενή ανωµαλία των στεφανιαίων, στεφανιαία νόσο, αρρυθµιογόνο δεξιά κοιλία, σύνδροµο Marfan, συγγενή στένωση της αορτής, σύνδροµο µακρού QT, σύνδροµο βραχέος QT, σύνδροµο προδιεγέρσεως, σύνδροµο Brugada και σύνδροµο ή κατεχολαµινεργική πολύµορφη κοιλιακή ταχυκαρδία. Πολλά από τα σύνδροµα αυτά έχουν γενετική βάση και οφείλονται σε µεταλλάξεις συγκεκριµένων γονιδίων. Ο αιφνίδιος θάνατος αθλητή µέσα στον αγωνιστικό χώρο είναι συγκλονιστικό γεγονός, επειδή αφορά στο κατεξοχήν υγιές δείγµα πληθυσµού, αλλά ευτυχώς είναι πολύ σπάνιο. Η επιστηµονική κοινότητα παγκοσµίως προβληµατίστηκε έντονα και δίνει απόλυτη προτεραιότητα στην πρόληψη µε την έγκαιρη διάγνωση. Προς το σκοπό αυτόν, υπάρχουν οδηγίες τόσο από την Αµερικανική όσο και από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία. Άξονες της εκτίµησης σχετικά µε την ικανότητα προς άθληση ενός ατόµου αποτελούν η κλινική εξέταση και η ειλικρίνεια του εξεταζοµένου στις ερωτήσεις που τίθενται. Από την ιατρική πλευρά απαραίτητα πλέον θεωρούνται: η λεπτοµερής λήψη του ιστορικού, η πλήρης κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφηµα, το triplex καρδιάς και οποιαδήποτε άλλη εργαστηριακή εξέταση κρίνει απαραίτητη ο γιατρός. Εάν το αποτέλεσµα όλων αυτών δεν δηµιουργεί βάσιµες υπόνοιες για παθολογικό υπόστρωµα, δίνεται η έγκριση για άθληση, µε την προϋπόθεση ότι µε την εµφάνιση οποιουδήποτε συµπτώµατος πρέπει απαραιτήτως να γίνεται επανεκτίµηση. Ορισµένες παθολογικές

86

καταστάσεις µπορεί να µην είναι απαγορευτικές για άθληση που δεν προκαλεί αξιόλογες επιβαρύνσεις, όπως π.χ. η σκοποβολή. Άρα, ο γιατρός πρέπει να λαµβάνει σοβαρά υπόψη το είδος της αθλητικής δραστηριότητας και τις επιβαρύνσεις που προκαλεί, πριν δώσει τη συγκατάθεσή του. Σε ορισµένες περιπτώσεις µπορεί η αθλητική δραστηριότητα να επιτραπεί, όταν η παθολογική κατάσταση έχει θεραπευτεί. Συνοψίζοντας, χρειάζεται να γίνει συνειδητά αποδεκτό απ’ όλους ότι η άθληση οφείλει να αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της ζωής µας, ώστε να αναστραφεί η αυξανόµενη εµφάνιση νοσηµάτων που στιγµατίζουν αρνητικά το σύγχρονο άνθρωπο και έχουν υψηλό κόστος σε ποιότητα ζωής, αλλά και σε οικονοµικό επίπεδο. Πόλος έλξης είναι οι πρωταθλητές και η προσπάθεια κάθε κράτους προς αυτήν την κατεύθυνση. Μεγάλη ευθύνη έχουν και οι γιατροί, οι οποίοι οφείλουν να περιορίσουν τα φαινόµενα αιφνίδιου θανάτου που δρουν αποτρεπτικά σε αυτήν την προσπάθεια. ∆εν αξίζει σε κανέναν -και πολύ περισσότερο στους πρωταθλητές- να πεθαίνει αιφνίδια σε αγωνιστικούς χώρους.

87

3.6 Πρόληψη: Η καλύτερη θεραπεία στη ασθένεια των αναβολικών-ναρκωτικών

Η πρόληψη είναι µια πάρα πολύ σηµαντική κοινωνική διαδικασία παρέµβασης, η οποία δεν αφορά µόνο το πρόβληµα της χρήσης, αλλά αφορά γενικότερα διάφορες µορφές ψυχοπαθολογίας και της κοινωνικής παθολογίας ενός συνόλου.

Τα προγράµµατα πρόληψης είχαν αρχίσει να εφαρµόζονται στη δεκαετία του 1950, µεταφερόµενα από την ιατρική. ∆ηλαδή πρώτα ξεκίνησαν να υπάρχουν προγράµµατα πρόληψης για διάφορες σωµατικές παθήσεις και αυτό σιγά σιγά επεκτάθηκε και στα ψυχολογικά προβλήµατα. Οι πρώτες παρεµβάσεις πρόληψης αφορούσαν την ενηµέρωση του κοινού για διάφορα ζητήµατα και είχαν κάποια αποτελέσµατα, όµως σιγά- σιγά και για οικονοµικούς κυρίως λόγους, δηλαδή οι κυβερνήσεις είχαν το σκεπτικό ότι αν µπορέσουµε να προλάβουµε την εκδήλωση κάποιων προβληµάτων αυτό θα έχει ένα πολύ µεγάλο οικονοµικό όφελος, στο σύστηµα υγείας. Άρχισαν να κάνουν συγκεκριµένες µελέτες για να δουν πώς µπορούν να αποφύγουν την εκδήλωση προβληµάτων στο γενικό πληθυσµό.

88

Μέσα σε αυτό το σκεπτικό, στη δεκαετία του 70 άρχισαν να αναπτύσσονται διάφορα θεωρητικά µοντέλα γύρω από τον τοµέα της πρόληψης. Η πρόληψη χωρίζεται σε τρεις γενικές κατηγορίες:

• Η πρωτογενής πρόληψη αφορά ενέργειες που γίνονται για να αποφύγουµε την παρουσίαση ενός προβλήµατος

• Η δευτερογενής πρόληψη, αφορά ενέργειες και παρεµβάσεις που γίνονται όταν αρχίσει να εκδηλώνεται ένα πρόβληµα

• Η τριτογενής πρόληψη αφορά κινήσεις και παρεµβάσεις που γίνονται για να µειωθεί ένα πρόβληµα που έχει ήδη εκδηλωθεί είτε για να αποφευχθεί η επανεµφάνισή του στο µέλλον.

Σε ότι αφορά τα ναρκωτικά, αυτό που µας ενδιαφέρει κυρίως είναι η πρωτογενής πρόληψη.

Τα πρώτα µοντέλα πρόληψης που έγιναν άρχισαν να ασχολούνται µε το θέµα του πώς να ενηµερώσουµε τον κόσµο και ειδικά τη νεολαία για τα ναρκωτικά, άρχισε να γίνεται µια πολύ µεγάλη ενηµέρωση για την κάθε ουσία, τι επιδράσεις έχει, τι κακό κλπ, µόνο που κάποια στιγµή φάνηκε, κι αυτό είναι ένα παράδειγµα που έχει γίνει τη δεκαετία του 70 και του 80 στην Αµερική, ότι έγινε µια πολύ µεγάλη καµπάνια για το κάπνισµα και το χασίς σε διάφορα σχολεία και η οποία περιείχε απλά ενηµέρωση.

Και τελικά φάνηκε πως αντί να µειωθεί η χρήση καπνού και χασίς αυξήθηκε. Κι αυτό έκανε τους ειδικούς να αναρωτηθούν για το θέµα της πρόληψης.

Τελικά φαίνεται πως η πρόληψη δεν πρέπει να εστιάζεται µόνο στο συγκεκριµένο πρόβληµα.

Και η νεότερη τάση που υπάρχει στις προληπτικές κινήσεις είναι όχι πλέον να ασχοληθούµε µε το συγκεκριµένο πρόβληµα που είναι τα ναρκωτικά, αλλά πώς θα µπορέσουµε να εξασφαλίσουµε όλους τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες και όλες τις πηγές στήριξης που χρειάζεται ένα νέο παιδί για να µην καταλήξει στα ναρκωτικά.

Γι αυτό και η πρόληψη πρέπει να γίνεται σε όσο το δυνατό νεότερη ηλικία.

Για παράδειγµα, στη Γαλλία είχαν γίνει τα λεγόµενα πράσινα σπίτια από τη Φρανσουάζ Ντολτό, µια πολύ σηµαντική ψυχαναλύτρια, που είχε την ιδέα για τα πράσινα σπίτια, όπου η πρόληψη ξεκίναγε από τη στιγµή που έµενε έγκυος η µητέρα στο παιδί.

89

Γιατί πολλά προβλήµατα ξεκινάνε και από την ψυχική ανεπάρκεια που µπορεί να έχουν οι γονείς. Οπότε έκαναν φορείς όπου µπορούσαν να πηγαίνουν νέοι γονείς ακόµα και οι έγκυες να ζητάνε στήριξη, συµβουλευτική, καθοδήγηση, να µπορούν να πηγαίνουν τα παιδιά να παίζουν, να έχουν ένα χώρο να κρατάνε τα παιδιά, να τους βοηθάνε να έχουν διάφορα επιδόµατα από το κράτος, οικονοµική βοήθεια, και γενικά να το φανταστούµε σα µια διαδικασία που προσπαθούµε να εµπεριέξουµε ψυχικά όλη την οικογένεια από τα πρώιµα στάδια. Και τελικά φαίνεται πως αυτές οι παρεµβάσεις έχουν νόηµα.

Στην Ελλάδα, όπου δεν έχουν γίνει και λίγα, το Eρευνητικό Πανεπιστηµιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής είχε κάνει, για παράδειγµα, ένα πρόγραµµα πρόληψης για µαθητές τελευταίων τάξεων δηµοτικού και πρώτων τάξεων γυµνασίου το οποίο λεγόταν ‘στέκοµαι στα πόδια µου’, το οποίο αφορούσε τα ναρκωτικά µακροπρόθεσµα αλλά αυτό που προσπαθούσε να κάνει ήταν να δώσει βοήθεια στους νέους να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους, να βελτιώσουν την αυτοεικόνα τους, και να µπορούν να νιώθουν καλά µε τον εαυτό τους έτσι να µην έχουν ανάγκη να καταφύγουν σε τεχνητές ουσίες και τρόπους για να το πετύχουν αυτό.

90

3.7 Ντόπινγκ αθλητών : ορισµοί και κυρώσεις

Ενόψει της διεξαγωγής των Ολυµπιακών Αγώνων στο Λονδίνο, ένα θέµα, που δυστυχώς µοιραία θα έρθει στην επιφάνεια είναι και το ντόπινγκ των αθλητών (ήδη ακούγονται τέτοιες περιπτώσεις), το οποίο συνιστά ποινικό αδίκηµα και τιµωρείται ακόµα και σε βαθµό κακουργήµατος ! Το ντόπινγκ ή φαρµακοδιέγερση αθλητών, όπως λέγεται πιο επιστηµονικά, τιµωρείται, διότι όπως επί λέξει αναφέρει ο σχετικόςελληνικός Νόµος : "αλλοιώνει τη γνησιότητα του αποτελέσµατος και της προσπάθεις των αθλητών, θέτει σε κίνδυνο την υγεία των αθλητώνκαι ιδίως των ανηλίκων και είναι αντίθετο µε τις αρχές του ευ αγωνίζεσθαι, του Ολυµπισµού και της ιατρικής ηθικής". Ο Νόµος ορίζει αναλυτικά τι συνιστά ντόπινγκ, ποιες είναι οι απαγορευµένες ουσίες και µέθοδοι, ποιοι έχουν ποινικές και πειθαρχικές ευθύνες καθώς και ποιές είναι οι απαγορευµένες δραστηριότητες, αναφορικά µε το ντόπινγκ, διότι δεν είναι µόνον η χρήση, αλλά και η παρασκευή, η εµπορία, διακίνηση, προµήθεια και παρακίνηση σε χρήση κ.ο.κ. Υπάρχουν ουσίες που απαγορεύονται πάντα, όπως τα αναβολικά και τα ναρκωτικά, ουσίες που απαγορεύονται ανάλογα µε το άθληµα ή την ποσοτική συγκέντρωση, όπως κανναβιδοειδή και κορτικοστεροειδή, καθώς και απαγορευµένες µέθοδοι, όπως η χορήγηση ουσιών, που διογκώνουν το πλάσµα. Επιπλέον στο Νόµο ορίζεται η διαδικασία, αλλά και ο τόπος και

91

χρόνος διενέργειας των ελέγχων, οι οποίοι έλεγχοι πρέπει να γίνονται υπό αυστηρές διαδικασίες και µε προσοχή, ώστε να εξασφαλίζεται η ακρίβεια και η εγκυρότητα των αποτελεσµάτων και να µη θίγονται άδικα υπολήψεις. Πέρα από τις πειθαρχικές παραβάσεις, που προβλέπονται για αθλητές, προπονητές κλπ και φτάνουν από την έγγραφη επίπληξη έως τον ισόβιο αποκλεισµό και τα τσουχτερά πρόστιµα (µέχρι 100.000 και 200.000 ευρώ), εδώ θα αναφερθούµε πιο αναλυτικά στις ποινικές κυρώσεις : -Όποιος χορηγεί σε αθλητή απαγορευµένη ουσία, προκειµένου να βελτιώσει την αγωνιστική του διάθεση, ικανότητα και απόδοση, κατά τη διάρκεια ή ενόψει αγώνων, τιµωρείται µε φυλάκιση από 3 έως 5 έτη και µε χρηµατική ποινή από 25.000 έως 50.000 ευρώ. Στον καταδικασθέντα επιβάλλεται και ισόβια απαγόρευση άσκησης επαγγέλµατος, σχετικού µε τον αθλητισµό. Αν τώρα ο υπαίτιος ενεργεί κατ' επάγγελµα ή µε σκοπό το κέρδος, επιβάλλεται κάθειρξη από 5 έως 10 έτη ! -Η χρήση από αθλητή απαγορευµένης ουσίας, τιµωρείται σε βαθµό πληµµελήµατος, µε φυλάκιση από 2 έως 5 χρόνια. -Στην πρώτη περίπτωση, αν ο αθλητής είναι ανήλικος, επιβάλλεται κάθειρξη από 10 έως 20 χρόνια ! -Με τις ίδιες ποινές της πρώτης περίπτωσης τιµωρείται και εκείνος, που κατασκευάζει, εκχυλίζει, αποθηκεύει, διακινεί, εµπορεύεται ή προµηθεύεται απαγορευµένες ουσίες ντόπινγκ, ενώ αν αυτό γίνεται µέσα σε αθλητικές εγκαταστάσεις ή προορίζονται αυτά για ανήλικους, τότε επιβάλλεται κάθειρξη από 10 έως 20 χρόνια, όπως στην προηγούµενη περίπτωση. Παράλληλα, προβλέπεται ποινή φυλάκισης από 2 έως 5 χρόνια, για όποιον παρακωλύει τους ελέγχους ντόπινγκ και δήµευση και καταστροφή των απαγορευµένων ουσιών. Τα σχετικά κακουργήµατα δικάζονται από το Τριµελές Εφετείο Κακουργηµάτων, του τόπου τέλεσης, ενώ ρητά ορίζεται ότι ο Νόµος έχει εφαρµογή σε όλους τους Έλληνες αθλητές, ασχέτως αν διαπιστωθεί η παράβαση εντός ή εκτός Ελλάδος. Τέλος, ορίζεται ότι εξαγορά ποινής, µπορεί να κάνει µόνον ο αθλητής, που πιάνεται ντοπαρισµένος, ενώ οι λοιποί κατηγορούµενοι (προπονητές, προµηθευτές, ιατροί κλπ), αν δεν έχουν τις προϋποθέσεις της αναστολής, ...πάνε µέσα.

92

Τελικό συµπέρασµα Οι βιταµίνες και τα απαραίτητα µεταλλικά στοιχεία χρησιµοποιούνται συνεχώς από τον οργανισµό για την παραγωγή ενέργειας, για τη σύνθεση και την ανάπλαση του αίµατος, του δέρµατος, των µυών και των οστών, για την παραγωγή του DNA, των πρωτεϊνών και των ενζύµων, για την υποστήριξη της κυτταρικής ανάπτυξης και της αναπαραγωγής. Στοιχεία που διασφαλίζουν τις σωµατικές και τις γνωστικές ικανότητες που κάνουν τη ζωή δυνατή και ευχάριστη.

Το τελικό συµπέρασµα είναι ότι ένας υγιεινός τρόπος ζωής πρέπει να περιλαµβάνει βελτιώσεις στη διατροφή. Η γενναία πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών θα υποστηρίξει τη φυσιολογική λειτουργεία του σώµατος και την ενίσχυση της υγείας µε άπειρους τρόπους.

Η ορθολογική χρήση των συµπληρωµάτων διατροφής σε συνδυασµό µε µία υγιεινή διατροφή θα συµβάλει ουσιαστικά στην προαγωγή της υγείας και στην πρόληψη των ασθενειών.

93

4.1 ∆ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ

Τι είναι;

Τα διεγερτικά είναι ουσίες οι οποίες δρουν απευθείας στο Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα διεγείροντάς το. Τα διεγερτικά είναι µια κατηγορία των ψυχοδραστικών φαρµάκων που αυξάνουν τη δραστηριότητα

στον εγκέφαλο . Αυτά τα φάρµακα µπορεί να αυξήσουν προσωρινά την εγρήγορση, τη διάθεση και την ευαισθητοποίηση. Αν και τα διεγερτικά έχουν πολλά κοινά σηµεία, το καθένα έχει µοναδικές ιδιότητες και τους

µηχανισµούς δράσης. Από τους αθλητές χρησιµοποιούνται, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την εγρήγορσή τους, να ελαττώσουν το αίσθηµα της κόπωσης και να αυξήσουν την αγωνιστική τους διάθεση, αλλά και την επιθετικότητά τους. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι της οµάδας αυτής των απαγορευµένων ουσιών είναι τα αµφεταµινικά

παράγωγα, οι συµπαθητικοµιµητικές αµίνες (εφεδρίνη, ψευδοεφεδρίνη, φαινυλπροπανολαµίνη) και η κοκαΐνη. Τα αµφεταµινικά παράγωγα, υποκατεστηµένα παράγωγα της αµφεταµίνης, παρασκευάσθηκαν το

1920 και χρησιµοποιήθηκαν αρχικά στη θεραπευτική ως αποσυµφορητικά της µύτης, λόγω των αγγειοσυσπαστικών ιδιοτήτων τους. Τα διεγερτικά χρησιµοποιούνται ευρέως σε όλο τον κόσµο

ως συνταγογραφούµενα φάρµακα και ως παράνοµων ουσιών από ψυχαγωγική χρήση ή κατάχρηση.

94

Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες της χρήσης διεγερτικών και προσβλητική συµπεριφορά;

Η λήψη υψηλών δόσεων ένα διεγερτικό µπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα υψηλές θερµοκρασίες το σώµα και µια καρδιακή αρρυθµία .Υπάρχει επίσης η δυνατότητα για την καρδιαγγειακή Ανεπάρκεια ή θανατηφόρες επιληπτικές κρίσεις.

Βραχυπρόθεσµες :

Αύξηση του καρδιακού ρυθµού (ταχυκαρδία), υπέρταση, πόνος στο στήθος, καταστολή αναπνευστικής λειτουργίας, εφίδρωση, ρίγος,

ναυτία, έµετος, ψευδαισθήσεις, πανικός, παραλήρηµα, επιθετικότητα, µυϊκή αδυναµία, τρέµουλο, ανεξέλεγκτες επαναλαµβανόµενες κινήσεις, έλλειψη µυϊκής συνεργασίας, πονοκέφαλος, καρδιακές αρρυθµίες, έµφραγµα µυοκαρδίου, κρίσεις υπέρτασης, εγκεφαλική αιµορραγία, κυκλοφορική καταπληξία (σοκ), κώµα, θάνατος. Οι βραχυπρόθεσµες επιπτώσεις των διεγερτικών περιλαµβάνουν εξάντληση, απάθεια και κατάθλιψη - το «επικίνδυνα υψηλές θερµοκρασίες το σώµα και µια

καρδιακή αρρυθµία. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα για την καρδιαγγειακή ανεπάρκεια ή θανατηφόρες επιληπτικές

κρίσεις.κατέβασµα» που ακολουθεί το «ανέβασµα». Αυτή η άµεση και επίµονη εξάντληση οδηγεί σύντοµα το χρήστη να θέλει ξανά το φάρµακο/ναρκωτικό. Σύντοµα, δεν προσπαθεί πια να «ανέβει»,

προσπαθεί µόνο να γίνει «καλά» - να νιώθει έστω και λίγη ενέργεια.

Μακροπρόθεσµες:

Τα διεγερτικά µπορεί να είναι εθιστικά. Επαναλαµβανόµενες υψηλές δόσεις από ορισµένα διεγερτικά για µικρό χρονικό διάστηµα µπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήµατα εχθρότητας ή παράνοια. Αυτές οι δόσεις

µπορεί επίσης να οδηγήσουν σε επικίνδυνα υψηλή θερµοκρασία σώµατος και ακανόνιστο καρδιακό παλµό. Προκαλούν επίσης κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας, προβλήµατα µνήµης, ψύχωση,

απώλεια βάρους, µόνιµα ψυχολογικά προβλήµατα, απώλεια κρίσης, αφυδάτωση.

95

Γιατί χρησιµοποιούν οι αθλητές διεγερτικά ;

Τα κίνητρα της χρήσης ντόπινγκ στον αθλητισµό αφορούν της επίτευξη φυσικού (π.χ. καλύτερη απόδοση, έλεγχος πόνου), ψυχολογικού (π.χ. άγχος, ένταση, ανησυχία, κούραση) και κοινωνικού (π.χ. πίεση για αποτέλεσµα, αποδοχή οµάδας) πλεονεκτήµατος. Αυτά τα κίνητρα βασίζονται κυρίως στις ανθρώπινες και κοινωνικές συµπεριφορές, τα συναισθήµατα και την προσωπικότητα. Το µεταιχµιακό σύστηµα του εγκεφάλου ελέγχει την ενστικτώδη συµπεριφορά, τα συναισθήµατα και την παρακίνηση.

Έτσι, ορισµένοι αθλητές υποκύπτουν στον πειρασµό και προσπαθούν να ενισχύσουν τον οργανισµό τους και να ανεβάσουν τις επιδόσεις τους µε τη χρήση διαφόρων φαρµακευτικών σκευασµάτων. Εδώ να ξεκαθαρίσουµε πως δεν είναι όλες οι ουσίες που χρησιµοποιούνται στο ντόπινγκ ίδιες, ούτε και χρησιµοποιούνται για τον ίδιο σκοπό. Ανάλογα µε τις ανάγκες του κάθε αθλητή, υπάρχουν ουσίες που αυξάνουν το µυϊκό όγκο και τη δύναµη του αθλητή, διεγείρουν, χαλαρώνουν, προκαλούν απώλεια βάρους, καλύπτουν τον πόνο ή απλά κρύβουν τη χρήση άλλων ουσιών.

96

Άλλοι λόγοι χρήσης διεγερτικών από τους αθλητές είναι :

• Αυξάνουν την ετοιµότητα και την αυτοσυγκέντρωση

• Μειώνουν το αίσθηµα της κόπωσης, µε το να συγκαλύπτουν τις εκδηλώσεις της. • Συγκαλύπτουν τον πόνο. • Αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα και την επιθετικότητα. • Προκαλούν βελτίωση στον συντονισµό των κινήσεων, στη δύναµη

και στην αντοχή του αθλητή. • Ελαττώνουν την όρεξη • Αυξάνουν τη λίµπιντο • ∆ιαστέλλουν τις κόρες των µατιών και επιταχύνουν τις

δραστηριότητες του ΚΝΣ.

Που επιδρούν τα διεγερτικά ;

Τα διεγερτικά στην έκσταση επιταχύνουν τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήµατος, ενώ οποιαδήποτε

παραισθησιογόνα στο ναρκωτικό επηρεάζουν ταυτόχρονα την αντίληψη. Το MDMA µειώνει τις αναστολές και κάνει τους χρήστες να έχουν µεγαλύτερη εγρήγορση, στοργικότητα και

ενεργητικότητα. Η έκσταση αρχίζει να «ενεργεί» εντός 20 λεπτών από τη λήψη της, παράγοντας αιφνίδιο αίσθηµα ευφορίας που κορυφώνεται µετά από άλλη µια ώρα περίπου. Οι επιδράσεις

µπορεί να διαρκέσουν έως οκτώ ώρες, ακολουθούµενες από κατάπτωση η οποία µπορεί να συνοδεύεται από κούραση και εκνευρισµό. Οι επιδράσεις αυτές εντείνονται αν συνδυαστεί µε άλλα ναρκωτικά,

συµπεριλαµβανοµένου του αλκοόλ. Τα πιο συνηθισµένα ναρκωτικά που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι η κοκαΐνη και οι

αµφεταµίνες. Τα συνταγογραφούµενα διεγερτικά πωλούνται σε µορφή

ταµπλέτας ή κάψουλας. Όταν χρησιµοποιούνται ως ναρκωτικά, οι χρήστες τα καταπίνουν ή τα παίρνουν ενέσιµα σε υγρή µορφή ή τα

συνθλίβουν και µετά τα σνιφάρουν.

97

Γιατί χρησιµοποιεί η ιατρική τα διεγερτικά ; Τα διεγερτικά έχουν αρχικά επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό

σύστηµα του ανθρώπου. Έτσι οι γιατροί τα χρησιµοποιούν για την καταπολέµηση κάποιων νευρολογικών παθήσεων. Τα διεγερτικά θεωρούνται για άτοµα µε µέτρια έως σοβαρή διαταραχή ελλειµατικής προσοχής υπερκινητικότητας ( ADHD ) που έχουν δυσκολία σε τουλάχιστον δύο διαφορετικές ρυθµίσεις. ∆ιεγερτικά φάρµακα µε αµφεταµίνη, όπως Adderall, που χρησιµοποιούνται για τη θεραπεία του ADHD έχουν εγκριθεί από την αµερικανική Υπηρεσία Τροφίµων και Φαρµάκων (FDA) για παιδιά ηλικίας 3 ετών και άνω. ∆ιεγερτικά φάρµακα µε µεθυλφαινιδάτη όπως το Ritalin, που έχουν εγκριθεί για παιδιά ηλικίας 6 ετών και άνω. Ένας γιατρός µπορεί να συνταγογραφήσει Ritalin για ένα παιδί κάτω των 6 ετών µε βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού.

-- Μεθυλφαινιδάτη (όπως Ritalin ή Concerta ) συχνά είναι η προτιµώµενη επιλογή για τη θεραπεία ADHD, γιατί έχει λιγότερες παρενέργειες από άλλα φάρµακα και γενικά λειτουργεί καλά για τον έλεγχο της συµπεριφοράς.

-- ∆εξτροαµφεταµίνη ή ο συνδυασµός δεξτροαµφεταµίνης και αµφεταµίνης (Adderall) είναι συνήθως η δεύτερη επιλογή, όταν το άτοµο δεν βελτιώνεται µε µεθυλφαινιδάτη. Μπορεί να είναι προτιµώµενο φάρµακο για τα µεγαλύτερα παιδιά. Η µακράς δράσης µορφή της συµπεριφοράς δεξτροαµφεταµίνη ελέγχων για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα, είναι τόσο λιγότερες δόσεις απαιτούνται κατά τη διάρκεια της ηµέρας.

98

Φάρµακο συνδυασµού δεξτροαµφεταµίνης και αµφεταµίνης (Adderall) χρησιµοποιείται όταν άλλα διεγερτικά δεν έχουν βελτιώσει τα συµπτώµατα ή όταν ο συνδυασµός των φαρµάκων µπορεί να είναι πιο χρήσιµος.

Τα διεγερτικά µπορεί να χρησιµοποιηθούν σε άτοµα µε ADHD οι οποίοι έχουν επίσης διαταραχές της διάθεσης όπως κατάθλιψη . Η προτεραιότητά του εξαρτάται συνήθως από το ποια πιστεύει ότι είναι η κύρια διαταραχή. Τα διεγερτικά µπορεί να χρησιµοποιηθούν από ενήλικες, όταν τα

αντικαταθλιπτικά χάπια αποτυγχάνουν να ελέγξουν τα συµπτώµατα ADHD. Εάν µόνο αντικαταθλιπτικά δεν ελέγχουν τα συµπτώµατα, τα διεγερτικά µπορούν να προστεθούν.

99

4.2 ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Ορισμός: Τα ναρκωτικά είναι δραστικές τοξικές ουσίες, φυτικές ή χηµικές που µουδιάζουν ή νεκρώνουν, προκαλώντας απώλεια αισθήσεων ή παράλυση. Επίσης προκαλούν στον οργανισµό διάφορες καταστάσεις: νάρκη, τάση για ύπνο, διέγερση, ένα αίσθηµα ευφορίας, αλλά φέρνουν και εξασθένιση στις φυσιολογικές λειτουργίες του νευρικού συστήµατος και προκαλούν στους χρήστες εθισµό, µια εξάρτηση και στο τέλος όταν τα στερηθεί ο οργανισµός µας επιφέρουν το στερητικό σύνδροµο.

Χορήγηση

Τα ναρκωτικά µπορούν να χορηγηθούν µε διάφορους τρόπους. Στα πλαίσια ιατρικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, επιδερµικά (τσιρότα), σε ενέσιµη µορφή ή ως υπόθετα. Στα πλαίσια ψυχαγωγικής χρήσης λαµβάνονται στοµατικά, επίσης σε µορφή καπνού, ρινικά σε µορφή σκόνης, ενέσιµα (υποδόρια ή ενδοφλέβια), ανάλογα µε την εκάστοτε ουσία. (Η ψυχαγωγική χρήση υπόθετων δεν είναι συνήθης

Κατηγοριοποίηση:

Τα ναρκωτικά µπορούν να διακριθούν σε οµάδες µε διάφορους τρόπους: για παράδειγµα νόµιµες (νοµικά αποδεκτές) και παράνοµες

100

(απαγορευµένες) ουσίες. Το αλκοόλ και ο καπνός είναι νόµιµα. Το χασίς, η κοκαΐνη, οι αµφεταµίνες, το XTC και η ηρωίνη είναι παράνοµα.

Η πιο συχνή κατηγοριοποίηση είναι αυτή που βασίζεται στις συνέπειες που έχει η κάθε ναρκωτική ουσία στην ανθρώπινη συνείδηση. Αυτό διακρίνει τα ναρκωτικά σε 3 κατηγορίες: ναρκωτικά που κατευνάζουν και ηρεµούν, ναρκωτικά που διεγείρουν ή δίνουν ενέργεια και ναρκωτικά που αλλάζουν την αντίληψή σου, όταν , για παράδειγµα, βλέπεις και ακούς πράγµατα µε έναν διαφορετικό τρόπο απ ότι πραγµατικά είναι. Τα περισσότερα ναρκωτικά εντάσσονται σε αυτές τις κατηγορίες. Κάποια ναρκωτικά είναι πιο δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν.

Απαγορευµένα : Βουπρενορφίνη, ∆εξτροµοραµίδη, Ηρωίνη, Υδροκωδεϊνη, Μεθαδόνη, Μορφίνη, Πενταζοκίνη, Πεθιδίνη και οι σχετικές ουσίες.

Επιτρεπόµενα: Μηστεροειδήαντιφλεγµονώδηφάρµακα (NSAIDs), ασπιρίνη, κωδεΐνη, δεξτροµεθορφάνη, δεξτροπροποξυφαίνη, διυδροκωδεϊνη, διφαινοξυλικό, αιθυλοµορφίνη, φολκοδίνη, προποξυφαίνη, παρακεταµόληκαιτραµαδόλη

Λόγοι χρησιµοποίησής τους από τους αθλητές:

Οι αθλητές µπορεί να χρησιµοποιούν τα ναρκωτικά για να µειώσουν ή να εξαλείψουν το αίσθηµα του πόνου που προκαλείται από κάποιον τραυµατισµό ή ασθένεια, ή για να αυξήσουν την αντοχή τους στον πόνο, ούτως ώστε να είναι σε θέση να συνεχίσουν να αγωνίζονται ή

101

να προπονούνται. Κάτι τέτοιο βέβαια µπορεί να έχει ως επακόλουθο ο αθλητής να συνεχίζει τη δραστηριότητα του δίχως να αντιλαµβάνεται το εύρος ή τη σοβαρότητα του τραυµατισµού του, µε αποτέλεσµα την υποτροπή του τραυµατισµού ή την πρόκληση µιας µόνιµης βλάβης.

Παρενέργειες Ναρκωτικών:

Η κακή χρήση των ναρκωτικών αναλγητικών ενδέχεται να προκαλέσει:

• Υπνηλία • Καταστολή της αναπνοής • Ναυτία και εµετό • ∆υσκοιλιότητα • Εφίδρωση • Απώλεια συγκέντρωσης, ισορροπίας και συντονισµού των

κινήσεων.

Άλλες παρενέργειες των ναρκωτικών αναλγητικών είναι: λιποθυµικές καταστάσεις, ταχυπαλµία, καταστολή, νευρικότητα και αλλαγές της διάθεσης. Επίσης υπάρχει υψηλός κίνδυνος εθισµού στο φάρµακο. Λήψη υπερβολικών δόσεων ναρκωτικών αναλγητικών µπορεί να προκαλέσει καταστολή της αναπνοής µε αποτέλεσµα κώµα και θάνατο. Όταν χορηγούνται ενδοφλέβια ελλοχεύει ο κίνδυνος µετάδοσης µολυσµατικών ασθενειών.

102

4.3 ΚΑΝΝΑΒΗ

Γενικά

Η κάνναβη, γνωστή και ως µαριχουάνα και γκάντζα (από το Σανσκριτικό gañjā, που σηµαίνει «κάνναβη»), µεταξύ πολλών άλλων ονοµάτων, αναφέρεται σε οποιοδήποτε αριθµό παρασκευασµάτων του φυτού Κάνναβη που προορίζονται για χρήση ως ψυχοδραστικό φάρµακο Η κάνναβη είναι ένα φυτό που καλλιεργείται από την αρχαιότητα µέχρι σήµερα και η τυπική µορφή της φυτικής κάνναβης αποτελείται από τα λουλούδια και τα υποκείµενα φύλλα και µίσχους ώριµων έχοντας ύπερο θηλυκών φυτών. .Είναι γνωστή για τις θεραπευτικές τις ιδιότητες ,παρόλα αυτά στις µέρες µας αποτελεί αντιλεγόµενο θέµα διότι χρησιµοποιείται σε µεγάλο βαθµό ως ναρκωτικό. Η κάνναβη είναι γενικός όρος που αναφέρεται στο χασίς και τη µαριχουάνα. Η κάνναβη περιέχει τετραϋδροκανναβινόλη (ΤΗC). Η ουσία αυτή επηρεάζει τις ψυχικές µας λειτουργίες (είναι ψυχοδραστική), δηλαδή επιδρά στις σκέψεις µας και στα συναισθήµατά µας. Το αν η εµπειρία αυτή θα είναι ευχάριστη ή δυσάρεστη εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Μορφές εµφάνισης της κάνναβης

103

Η κάνναβη συνήθως εµφανίζεται σε διάφορες µορφές:

• Σε µορφή τριµµάτων των φύλλων, των λουλουδιών και των στελεχών (µαριχουάνα: περιεκτικότητα σε THC περίπου 1-3%).

• Σε πλάκα σκουρόχρωµου αποξηραµένου ρετσινιού (χασίς: περιεκτικότητα σε THC περίπου 8-15%).

• Σε µορφή παχύρρευστου και κολλώδους υγρού (χασισέλαιο: περιεκτικότητα σε THC περίπου 40-60%).

Γενική χρήση

Στη σύγχρονη εποχή, το φάρµακο έχει χρησιµοποιηθεί για ψυχαγωγικούς, θρησκευτικούς ή πνευµατικούς, και φαρµακευτικούς σκοπούς. Συνήθως η κάνναβη καπνίζεται αναµεµειγµένη µε καπνό ή και σκέτη, αλλά µπορεί επίσης να φαγωθεί, να ανακατευτεί µε το φαγητό (συνήθως µε γλυκό). Ένας άλλος τρόπος χρήσης είναι το βράσιµο της κάνναβης µαζί µε κάποιο ρόφηµα. Η χρήση κάνναβης έχει βρεθεί ότι σηµειώνεται ήδη από τη τρίτη χιλιετία π.Χ.http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B1%CE%B2%CE%B7_(%CF%86%CE%AC%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%BF) - cite_note-bookLost_Civilisations_of_the_Stone_Age-3 Τα Ηνωµένα Έθνη (ΟΗΕ) εκτίµησαν ότι το 2004 περίπου το 4% του παγκόσµιου ενήλικου πληθυσµού (162 εκατοµµύρια άνθρωποι) κάνουν χρήση κάνναβης ετησίως, και περίπου 0,6% (22,5 εκατοµµύρια) την χρησιµοποιούν σε καθηµερινή βάση. Η κατοχή, χρήση ή πώληση παρασκευασµάτων της κάνναβης που περιέχουν ψυχοδραστικά κανναβινοειδή έγινε παράνοµη στα περισσότερα µέρη του κόσµου στις αρχές του εικοστού αιώνα. Από τότε, µερικές χώρες έχουν εντείνει την επιβολή της απαγόρευσης της κάνναβης, ενώ άλλες την έχουν µειώσει.

104

Ιατρική χρήση

Η πιο κοινή µορφή της κάνναβης που χρησιµοποιείται ως φάρµακο είναι η αποξηραµένη φυτική µορφή. Σήµερα υπάρχει ένα κίνηµα υπέρ της λεγόµενης «ιατρικής χρήσης» της κάνναβης, δηλαδή να χορηγείται για θεραπευτικούς σκοπούς σε ασθενείς που την έχουν άµεση ανάγκη, όπως είναι όσοι υποφέρουν από εµετούς και ναυτία, δηλαδή τις ισχυρές παρενέργειες της χηµειοθεραπείας, από βασανιστικούς και επίµονους πόνους, από γλαύκωµα, ακόµη και νευρική ανορεξία.

Σε πολλά εργαστήρια σε όλο τον κόσµο γίνονται εντατικές έρευνες για να παραχθούν φάρµακα µε βάση τα συστατικά της κάνναβης, που όµως δεν θα έχουν ψυχοτρόπες επιδράσεις, θα µένουν δηλαδή µακριά από την περιοχή του εγκεφάλου και θα δρουν µόνο στον περιφερειακό υποδοχέα στον οποίο δείχνουν προτίµηση τα µη ψυχοτρόπα ανάλογα (δηλαδή τα τροποποιηµένα από τους ερευνητές κανναβινοµιµητικά µόρια) παρουσιάζοντας υψηλή αντιφλεγµονώδη δράση. Το πρώτο τέτοιο παρασκεύασµα ενάντια στον πόνο και στο στρες ανακοινώθηκε την 1η Ιουλίου του 2005 στο περιοδικό «Nature» από ερευνητές του Πανεπιστηµίου της Τζόρτζια, ενώ άλλα για την επιληψία και την κατά πλάκας σκλήρυνση θα ακολουθήσουν.

105

Επιπτώσεις

Η κάνναβη επηρεάζει τόσο σωµατικά όσο και ψυχολογικά το άτοµο. • Στον ψυχολογικό τοµέα η ουσία αυτή εθίζει τον χρήστη όπως και

κάθε άλλο ναρκωτικό. Επιπλέον συναισθήµατα, σκέψεις και πολλές φορές µετά τη χρήση το άτοµο νιώθει ευχαρίστηση και χαρά. Από την άλλη, κάποιοι µπορεί να νιώσουν άγχος, πανικό ή αποκτούν ψευδαισθήσεις. Ακόµη η νοηµοσύνη αποδυναµώνεται και εκείνοι που κάνουν χρήση αντιµετωπίζουν δυσκολίες µε τις γνωστικές τους λειτουργίες (αποµνηµόνευση, αντίδραση).

Όσον αφορά τις σωµατικές επιπτώσεις, ο χρήστης έχει πρησµένα και κόκκινα µάτια. Επιπροσθέτως ανεβαίνουν οι καρδιακοί παλµοί, µεγάλες δόσεις µπορεί να προκαλέσουν προβλήµατα στην κυκλοφορία του αίµατος (ζάλη ή και λιποθυµία) και προκαλείται ξηροστοµία. Υπάρχει δυσκολία στον συντονισµό των άκρων καθώς χέρια και πόδια βαραίνουν. Το άτοµο κυριεύετε και από αίσθηµα υπνηλίας, αδυναµίας αλλά και πείνας µε επιθυµία κυρίως για γλυκό. Όπως συµβαίνει και µε το τσιγάρο, η φυσική κατάσταση και οι επιδόσεις στον αθλητισµό και στο σχολείο χειροτερεύουν.

106

Η κάνναβη στον αθλητισµό

Η κάνναβη χρησιµοποιείται ευρέως για τις µεταβολές της διάθεσης που προκαλεί και τις χαλαρωτικές της ιδιότητες, ωστόσο, τα κανναβινοειδή προδιαθέτουν αρνητικά για προπόνηση και αγωνιστικό αθλητικό. Η έλλειψη επιστηµονικής απόδειξης για ευεργετικές ιδιότητες της κάνναβης στη βελτίωση της απόδοσης σχετίζεται µε τις ισχυρές αποδείξεις που υπάρχουν για αρνητική επίδραση στις ψυχοκινητικές ικανότητες και τη γνωστική λειτουργία του χρήστη. Σε αθλήµατα που απαιτούν ταχύτητα, επιδεξιότητα και προσοχή (χιονοδροµία, µηχανοκίνητος αθλητισµός κλπ.), η µειωµένη ψυχοκινητική απόδοση εγείρει το πρόβληµα της ασφάλειας. Υπάρχει ένας αυξανόµενος αριθµός νεαρών αθλητών που χρησιµοποιούν κανναβινοειδή ανεξάρτητα από το άθληµα στο οποίο συµµετέχουν. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι τα κανναβινοειδή δεν χρησιµοποιούνται µε σκοπό το ντόπινγκ αλλά µάλλον για κοινωνικούς σκοπούς. Η προσωπικότητα του ατόµου ίσως σχετίζεται µε τη χρήση των κανναβινοειδών αφού οι ασκούµενοι σε αθλήµατα ακραίας δραστηριότητας (extreme sports) ή σε πολεµικές τέχνες είναι πιο επιρρεπείς όσον αφορά τη χρήση αυτών των ουσιών σε σχέση µε άλλους αθλητές.

107

Η απαγόρευση των κανναβινοειδών στον αθλητισµό βασίζεται στο ενδιαφέρον για την ασφάλεια κατά τη διάρκεια της προπόνησης και των αγώνων, στην προβολή των αθλητών υψηλού επιπέδου ως πρότυπα που δεν κάνουν χρήση και στην προσπάθεια για ενίσχυση της απαγόρευσης διακίνησης των κανναβινοειδών σε πολλές χώρες. Σύµφωνα µε τον κανονισµό της WADA, τα δείγµατα εκτός αγώνων δεν ελέγχονται για ναρκωτικά και κανναβινοειδή. Κατά την περίοδο 2001-2005, οπιοειδή ανιχνεύθηκαν µόλις στο 0.1% των συνολικών δειγµάτων (760.808) που αναλύθηκαν από όλα τα πιστοποιηµένα εργαστήρια από IOC και WADA ενώ το σχετικό ποσοστό ανίχνευσης κανναβινοειδών στα θετικά δείγµατα ήταν 0.27%. Λαµβάνοντας υπόψη ότι αυτή η κατηγορία των δειγµάτων αντιστοιχεί περίπου στο 50% των συνολικά αναλυόµενων δειγµάτων, ο ακριβής αριθµός των περιπτώσεων µε κανναβινοειδή µπορεί να είναι πολύ µεγαλύτερος από αυτόν που έχει αναφερθεί. Το γεγονός αυτό δείχνει εµφανώς την έκταση χρήσης κανναβινοειδών στον αθλητισµό.

108

4.4 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ ΣΤΕΡΕΟΕΙ∆Η

Τι είναι τα στεροειδή αναβολικά;

Πρόκειται για μια τάξη φυσικών και συνθετικών ουσιών που έχουν σχέση με την ορμόνη τεστοστερόνη η οποία είναι η κυριότερη ορμόνη στους άνδρες που καθορίζει το φύλο και τα ανδρικά χαρακτηριστικά. Τα αναβολικά στεροειδή (ανδρογόνα) προάγουν την ανάπτυξη των μυών, κάνουν τα οστά πιο δυνατά και μειώνουν το λίπος του σώματος. Όλες αυτές οι ουσίες, προκαλούν ανδρικά χαρακτηριστικά όπως τριχοφυΐα στο πρόσωπο και βαθύτερη φωνή. Ταυτόχρονα όμως τα στεροειδή αναβολικά, λόγω της χημικής τους δομής, μπορούν να μεταβληθούν στον οργανισμό σε οιστρογόνα. Αυτό προκαλεί γυναικομαστία στους άνδρες. Υπάρχουν αναβολικές ουσίες οι οποίες είναι προ‐ορμόνες. Αυτό σημαίνει ότι όταν εισέλθουν στον οργανισμό μετατρέπονται σε αναβολικά στεροειδή. Επειδή οι ουσίες αυτές έχουν πολλές επικίνδυνες δράσεις, απαγορεύονται. Δυστυχώς κυκλοφορούν παράνομα. Μπορεί επίσης να πωλούνται διαμέσου του διαδικτύου και είναι δυνατόν να περιέχονται σε ορισμένα διαιτητικά σκευάσματα.

Απαγορεύονται:

Αναβολικά Ανδρογόνα Στεροειδή: Νανδρολόνη, Στανοζόλη, Τεστοστερόνη, Μπολντενόνη, Ανδροστενεδιόνη, Ανδροστενεδιόλη, 19-νορανδροστενεδιόνη, 19-νορανδροστενεδιόλη και DHEA (δεϋδροεπιανδροστερόνη) κ.α

Άλλοι Αναβολικοί Παράγοντες : Κλενβουτερόλη και Ζερανόλη

Παραδείγµατα ουσιών και σκευασµάτων:

Μερικές αναβολικές απαγορευµένες ουσίες, όπως η ανδροστενεδιόνη και η DHEA µπορεί να βρεθούν σε προϊόντα διατροφής. Τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή, που συχνά καλούνται απλά «αναβολικά στεροειδή», υπάρχουν και σε σκευάσµατα για κτηνιατρική χρήση.

109

Μερικά από τα πιο συνήθη εµπορικά σκευάσµατα αναβολικών στεροειδών είναι τα παρακάτω: ∆ροστανολόνη ,Μεθανανδιενόνη , Μεθενολόνη ,Νανδρολόνη , Οξανδρολόνη, Οξυµεθολόνη ,Στανοζόλη ,Τεστοστερόνη.

Αν χορηγηθεί τεστοστερόνη στον οργανισµό είτε από το στόµα είτε µε ένεση, δεν θα επιτευχθούν σηµαντικές επιδράσεις, γιατί η τεστοστερόνη επιδρά για ελάχιστο χρόνο µες στον οργανισµό (έχει µικρό χρόνο ηµιζωής). Η λογική της παραγωγής ηµισυνθετικών στεροειδών βασισµένων στην τεστοστερόνη είναι η παραγωγή ουσιών µε αντίστοιχες δράσεις µε µεγαλύτερο χρόνο δράσης στον οργανισµό. Πλέον υπάρχει µεγάλη επιλογή αναβολικών στεροειδών µε ποικίλα χαρακτηριστικά και οι καλοί γνώστες του αντικειµένου µπορούν να προτείνουν τον συγκεκριµένο κύκλο αγωγής για δύναµη, µυϊκή ανάπτυξη, αντοχή κ.τ.λ.

Λόγοι χρησιμοποίησης Αναβολικών Ανδρογόνων Στεροειδών από τους αθλητές:

Οι αθλητές χρησιµοποιούν τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή για να βελτιώσουν την αθλητική τους επίδοση και συγκεκριµένα για να:

• Αυξήσουν το µέγεθος, και την ισχύ των µυών τους. • Μπορούν να προπονούνται σκληρότερα και για µεγαλύτερο

χρονικό διάστηµα, δηλαδή να αυξήσουν την αντοχή τους και να µειώσουν την προκαλούµενη κόπωση.

• Αυξήσουν την επιθετικότητα και την ανταγωνιστικότητα τους. • Προκαλέσουν ήπιου βαθµού ευφορία.

Τα Αναβολικά Στεροειδή βοηθούν τον αθλητή να προπονείται σκληρότερα και να ανακάµπτει ταχύτερα µε αποτέλεσµα την αυξανόµενη ενδυνάµωσή του. Αθλητές που προπονούνται σκληρά και κάνουν ταυτόχρονα λήψη αναβολικών στεροειδών, ίσως επωφεληθούν αν ακολουθούν ένα εντατικό πρόγραµµα προπόνησης σε συνδυασµό µε µια δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνη και ενέργεια. Η ανάπτυξη λοιπόν µυϊκής δύναµης εξαρτάται από την κατάλληλη δίαιτα και το πρόγραµµα άσκησης.

Αθλητές που τα χρησιµοποιούν: Μερικές από τις πιο καταφανείς οµάδες αθλητών που εµπλέκονται στην χρήση τους είναι, οι bodybuilders, οι «αναρριχώµενοι» (φιλόδοξοι) αθλητές και οι φανατικοί της διατήρησης της φόρµας τους. Τα αναβολικά στεροειδή όλο και

110

περισσότερο λαµβάνονται από αυτούς που επιθυµούν µια πιο µυώδη σωµατική ανάπτυξη για καθαρά αισθητικούς λόγους ή αυξηµένη επιθετικότητα. Οι πλειονότητα αυτών των αθλητών ασχολούνται µε προπόνηση µε βάρη.

Παρενέργειες Αναβολικών:

Στους άνδρες: Ακµή, αυξηµένη επιθετικότητα και σεξουαλική διάθεση. Χρήση για µεγάλο διάστηµα µπορεί να προκαλέσει στειρότητα και ανικανότητα, αναστολή της σπερµατογένεσης, συρρίκνωση και σκλήρυνση των όρχεων, νεφρική βλάβη, γυναικοµαστία, αλωπεκία, υπερτροφία προστάτη, µειωµένη παραγωγή ενδογενούς τεστοστερόνης και γοναδοτροπινών.

Στις γυναίκες: Ακµή, ανάπτυξη ανδρικών χαρακτηριστικών, µεταξύ αυτών τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώµα, βάθυνση του τόνου της φωνής, διαταραχές εµµήνου ρύσεως (περιόδου), αυξηµένη επιθετικότητα και σεξουαλική διάθεση, υπερτροφία κλειτορίδας, συρρίκνωση του στήθους, αλωπεκία ανδρικού τύπου, πολύ αυξηµένα επίπεδα τεστοστερόνης, µειωµένα επίπεδα ωοθυλακιοτρόπου ορµόνης.

Στους εφήβους: Σοβαρή ακµή στο πρόσωπο και στο σώµα, ανδρογενής σωµατοκατασκευή στις κοπέλες, αναστολή της σωµατικής ανάπτυξης εξαιτίας της πρώιµης σύγκλισης των επιφύσεων των οστών*.

* Οι παρενέργειες αυτές µπορεί να είναι µόνιµες.

Καρδιαγγειακές βλάβες: Σχηµατισµός θρόµβων, αυξηµένη πίεση αίµατος, υπέρταση, ταχυκαρδία, καρδιακή προσβολή, υπερινσουλιναιµία.

Ενδοκρινικές βιοχηµικές διαταραχές: Μειωµένη ανοχή στη γλυκόζη, αλλαγές στο λιποπρωτεϊνικό προφίλ (αλλαγές στο ισοζύγιο HDL / LDL), αυξηµένα επίπεδα τριγλυκεριδίων.

Ηπατικές βλάβες: Ηπατίτιδα, καρκίνος, ίκτερος, ηπατοκυτταρικό αδένωµα.

Άλλες βλάβες: Νανισµός (πολύ µικρό ύψος).

111

Ψυχολογικές παρενέργειες: Κατάθλιψη, ερεθιστικότητα, αδυναµία συγκέντρωσης, επιθετικότητα, βιαιότητα, παράνοια, υπερδιέγερση

Βλέπουµε λοιπόν ότι οι κίνδυνοι των αναβολικών είναι πολλοί. ∆υστυχώς παρατηρείται αύξηση της χρήσης τους µεταξύ των νέων.

Οι αρνητικές συνέπειες στον οργανισµό παραµένουν για µεγάλο χρόνο µετά τη διακοπή λήψης τους ή ακόµη παραµένουν µόνιµα.

Είναι πολύ σηµαντικό να ενηµερώνονται οι έφηβοι και οι νέοι για την πραγµατική δράση των αναβολικών. Η πληροφόρηση τους δεν πρέπει να αφήνεται σε αµφίβολες πηγές ή στο έλεος άλλων που θέλουν να εκµεταλλευθούν τις νεανικές τους ανησυχίες και προσδοκίες

4.5 ΟΡΜΟΝΕΣ

112

Τι είναι;

Οι ορµόνες είναι χηµικές ουσίες που παράγονται απο ειδικούς αδένες (ενδοκρινείς αδένες), κυκλοφορούν στο αίµα και συντονίζουν πολλές δραστηριότητες του οργανισµού. Οι ορµόνες παρουσιάζουν κυκλική έκκριση δηλαδή µεταβάλλονται ανάλογα µε την ώρα της ηµέρας. Το ενδοκρινικό σύστηµα κατανέµεται σε όλο το σώµα και αποτελείται από τον υποθάλαµο και την υπόφυση (πρόσθια και οπίσθια), την επίφυση, το θύµο αδένα, το θυρεοειδή, τους παραθυρεοειδείς, το πάγκρεας, τα επινεφρίδια, τις ωοθήκες και τους όρχεις. Ο υποθάλαµος που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου εκκρίνει ορµόνες-εκκριτικούς παράγοντες που διεγείρουν την πρόσθια υπόφυση η οποία λειτουργεί σαν ο «επικεφαλής» κεντρικός αδένας ή «αδένας µαέστρος» και συντονίζει τη λειτουργία των υπόλοιπων «περιφερικών» αδένων. Η πρόσθια υπόφυση παράγει µια πλειάδα ορµονών: την προλακτίνη (PRL), την αυξητική ορµόνη (GH), τη θυρεοειδοτρόπο ορµόνη (TSH), την επινεφριδιοτρόπο ορµόνη (ACTH) και τις γοναδοτροπίνεςθυλακιοτρόπο (FSH) και ωχρινοτρόπο (LH). Η οπίσθια υπόφυση εκκρίνει δύο ορµόνες την ωκυτοκίνη και την αντιδιουρητική ορµόνη (ADH). Η επικοινωνία µεταξύ της πρόσθιας υπόφυσης και των περιφερικών αδένων κρατά τα επίπεδα των ορµονών σε φυσιολογικά όρια.

∆ιαταραχές του ενδοκρινικού συστήµατος µπορεί να οδηγήσουν στην κακή λειτουργία πολλών συστηµάτων του οργανισµού µε επιπτώσεις όπως στην ευεξία, στη διάθεση και στην εµφάνιση (δέρµα-µαλλιά) αλλά και από την καρδιά, την αρτηριακή πίεση και τα αγγεία, τον µεταβολισµό και το σωµατικό βάρος, την ανάπτυξη του παιδιού και τη γήρανση, τη σεξουαλική λειτουργία και την αναπαραγωγική ικανότητα ανδρών και γυναικών, διαταραχές της εµµήνου ρύσεως, ακµής, διαταραχές των οστών όπως οστεοπόρωση, κλπ

113

Το πεδίο που καλύπτεται από την Ενδοκρινολογία είναι ευρύτατο και µερικές ενδεικτικές παθήσεις που εµπίπτουν σε αυτό είναι:

1. Σακχαρώδης ∆ιαβήτης (παιδιών, εφήβων και ενηλίκων, διαβήτης κύησης)

2. Υπερλιπιδαιµίες (διαταραχές χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων)

3. Παθήσεις του θυρεοειδούς όπως υπερθυρεοειδισµός, υποθυρεοειδισµός, θυρεοειδίτιδα Hashimoto, οζώδης βρογχοκήλη και καρκίνος του θυρεοειδούς

4. Παθήσεις της υπόφυσης όπως όγκοι της υπόφυσης, υπερπρολακτιναιµία, νόσο Cushing και µεγαλακρία

5. Παθήσεις των επινεφριδίων όπως όγκοι των επινεφριδίων, υπεραλδοστερονισµός, φαιοχρωµοκύτωµα και νόσος του Addison

6. ∆ιαταραχές του Ασβεστίου όπως υπερπαραθυρεοειδισµός

7. ∆ιαταραχές της εµµηνορρυσίας (εφηβείας, ενήλικων γυναικών, και της κλιµακτηριακής περιόδου της γυναίκας

8. Εµµηνόπαυση και Ορµονική Θεραπεία Υποκατάστασης

9. Οστεοπόρωση

10. Ακµή –Υπερτρίχωση (κοριτσιών, ενηλίκων γυναικών)

114

11. Σεξουαλική δυσλειτουργία και στειρότητα (άνδρα, γυναίκας)

12. ∆ιαταραχές εφηβείας ( πρώιµη ή καθυστερηµένη)

13. ∆ιαταραχές σωµατικής ανάπτυξης (κοντό ανάστηµα)

14. ∆ιαταραχές φύλου, κλπ.

Κατηγορίες απαγορευµένων ορµονών και ουσιών µε παρόµοια δράση: Οι ορµόνες από χηµική άποψη χωρίζονται σε 3 κατηγορίες:

Στα αµινοξέα. Εδώ ανήκουν η επινεφρίνη που παράγεται απ' τα επινεφρίδια κι η θυροξίνη απ' το θυρεοειδή αδένα.

Ορµόνες πρωτεϊνικής φύσης. Τέτοιες είναι οι ορµόνες της υπόφυσης και η ινσουλίνη απ' το πάγκρεας.

Στεροειδείς ορµόνες. Σ' αυτές ανήκουν οι ορµόνες των επινεφριδίων, των ωοθηκών, του ωχρού σωµατίου και των όρχεων. Οι ορµόνες παίζουν σπουδαίο ρόλο στη σεξουαλική ανάπτυξη του ανθρώπου, στην εγκυµοσύνη, στην κυκλοφορία του αίµατος, στο µεταβολικό, στο νευρικό σύστηµα και γενικά στη διαµόρφωση της µορφολογίας του ατόµου.

Οι ενδοκρινείς αδένες παράγουν πολλές ορµόνες ο καθένας κι όχι µόνο µία. Η υπόφυση πρέπει να θεωρηθεί σαν ο πιο σηµαντικός αδένας, γιατί οι ορµόνες που παράγει επηρεάζουν και τους άλλους ενδοκρινείς. Η ανεπάρκεια της υπόφυσης προκαλεί σταµάτηµα της ανάπτυξης, ατροφία των γεννητικών οργάνων κ.ά. Οι ορµόνες που παράγονται στους ενδοκρινείς αδένες είναι οι εξής: αυξητική, προλακτίνη, θυρεοτροπική, φλοιοτροπική, ωκυτοκίνηγοναδοτρόπες, (απ' την υπόφυση), θυροξίνη (απ' το θυρεοειδή), κορτιζόνη, αδρεναλίνη (απ' τα επινεφρίδια), ινσουλίνη (απ' το πάγκρεας), οιστρογόνα (απ' τις ωοθήκες), προγεστερόνη (απ' το ωχρό σωµάτιο της ωοθήκης), τεστοστερόνη (απ' τους όρχεις) κι άλλες. Η ολοκληρωτική αφαίρεση των ενδοκρινών αδένων προκαλεί δυσάρεστα αποτελέσµατα και µερικές φορές το θάνατο. Σε ορισµένες περιπτώσεις οι αδένες προσβάλλονται από αρρώστιες και τότε παρατηρείται ανωµαλία στη λειτουργία τους. Αυτό θεραπεύεται µε τη χρήση παρασκευασµάτων

115

ή φυσικών ορµονών. Η χρησιµοποίηση διάφορων ορµονών (φυσικών ή συνθετικών) για τη θεραπεία ασθενειών λέγεται ορµονοθεραπεία ∆ράσεις ορµονών και ουσιών µε παρόµοια δράση: Οι πεπτιδικές και οι γλυκοπρωτεϊνικές ορµόνες µεταφέρουν µηνύµατα σε όλο το σώµα προκειµένου να διεγείρουν ορισµένες λειτουργίες. Για παράδειγµα:

• Προωθούν την ανάπτυξη του σώµατος.

• Επηρεάζουν τη σεξουαλική και τις άλλες συµπεριφορές

• Ελέγχουν τον πόνο

• ∆ιεγείρουν την παραγωγή των ερυθρών αιµοσφαιρίων.

Τα ανάλογα µιµούνται την δράση των ορµονών που φυσιολογικά υπάρχουν στον σώµα. Λόγοι χρησιµοποίησής τους από τους αθλητές: Οι αθλητές ενδέχεται να χρησιµοποιούν κακώς αυτές τις ουσίες. Μερικοί από τους λόγους χρήσης είναι οι εξής:

• Για να διεγείρουν την παραγωγή των ορµονών που φυσιολογικά υπάρχουν στο σώµα.

• Για να αυξήσουν το µέγεθος και την δύναµη της µυϊκής τους µάζας

• Προκειµένου να βοηθήσουν την επιδιόρθωση των ιστών, γεγονός που θα αποφέρει ταχύτερη ανάνηψη από κάποιο τραυµατισµό ή την προπόνηση

• Για να βελτιώσουν την ικανότητα του αίµατος να µεταφέρει οξυγόνο

116

4.6 ∆ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ Τα φάρµακα που αυξάνουν την αποβολή των ούρων ονοµάζονται διουρητικά. Τα διουρητικά αυξάνουν τον όγκο των ούρων και συχνά µεταβάλλουν το ph και την ιοντική σύνθεση των ούρων και του αίµατος, ενώ µειώνουν και την αρτηριακή πίεση. Τα διουρητικά βοηθούν στην ελάττωση των υγρών του σώµατος αυξάνοντας τη διούρηση.

Παραδείγματα απαγορευμένων διουρητικών ουσιών:

Ακεταζολαµίδη (acetazolamide), Βουµετανίδη (bumetanide), Χλωρθαλιδόνη (chlorthalidone), Αιθακρυνικό οξύ (ethacrynicacid), Φουροσεµίδη (furosemideorfrusemide), Υδροχλωροθειαζίδη (hydrochlorothiazide), Μαννιτόλη (mannitol) (απαγορεύεται µε ενδοφλέβια ένεση), Μερσαλύλη (mersalyl), Σπιρονολακτόνη (spironolactone), Τριαµτερένη (triamterene) και οι σχετικές ουσίες. Φάρµακα που περιέχουν ∆ιουρητικά: ∆ιουρητικές ουσίες είναι δυνατό να περιλαµβάνουν εκείνα τα φάρµακα που χρησιµοποιούνται για την θεραπεία της υπέρτασης, της καρδιακής ανεπάρκειας, των νεφρικών και ηπατικών διαταραχών καθώς και της προεµµηνορροϊκής κατακράτησης υγρών.

Λόγοι χρησιμοποίησής τους από τους αθλητές:

Η κατάχρηση των διουρητικών από τους αθλητές γίνεται συνήθως για δύο βασικούς λόγους:

• Για να επιτύχουν ταχεία απώλεια βάρους, όσον αφορά αθλήµατα όπου υπάρχουν κατηγορίες βάρους, µε απώτερο στόχο την συµµετοχή σε κάποια µικρότερη κατηγορία βάρους.

•

• Για να αυξήσουν τον ρυθµό παραγωγής και αποβολής ούρων. Καθιστώντας µε αυτόν τον τρόπο τα ούρα πιο αραιά, µειώνεται η συγκέντρωση των διαφόρων ουσιών στα ούρα, γεγονός που

117

καθιστά πιο δύσκολη την ανίχνευση απαγορευµένων ουσιών στα ούρα.

Ποιοι αθλητές τα χρησιµοποιούν;

Αθλητές που κάνουν συχνότερα χρήση διουρητικών, είναι οι πυγµάχοι, οι αθλητές άλλων πολεµικών τεχνών, οι αρσιβαρίστες.

Παρενέργειες Διουρητικών:

Βραχυπρόθεσµες: Τα διουρητικά µπορούν να προκαλέσουν απώλεια βάρους, πυρετό, ούρηση κατά τη διάρκεια του ύπνου, συχνοουρία, αφυδάτωση, πονοκεφάλους, δίψα, διαταραχές στην εµµηνόρροια, απώλεια συντονισµού, ναυτία, νεφρική ανεπάρκεια, µεταβολή της όρεξης, γαστρεντερικές διαταραχές. Μακροπρόθεσµες: Μακροπρόθεσµα µπορεί να προκληθεί νεφρική και ηπατική ανεπάρκεια, έκπτωση της νεφρικής και καρδιακής λειτουργίας, η οποία είναι δυνατό να αποδειχθεί θανατηφόρα. Για αυτό πριν, κατά τη διάρκεια και µετά την άσκηση είναι απαραίτητο να λαµβάνονται επαρκείς ποσότητες υγρών.

118

4.7 β- ΑΝ∆ΡΕΝΕΡΓΙΚΟΙ ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ

Τι είναι;

Οι β-αδρενεργικοί αναστολείς µειώνουν το καρδιακό ρυθµό, την ισχύ της καρδιακής συστολής και την αρτηριακή πίεση. Ταυτόχρονα εµποδίζουν την αγγειοδιαστολή, γεγονός που συµβάλλει στη µείωση του φόρτου εργασίας της καρδιάς.

Λόγοι χρησιμοποίησής τους από τους αθλητές:

Οι αθλητές ενδέχεται να προβούν σε αλόγιστη χρήση β-αδρενεργικών αναστολέων µε σκοπό τη µείωση του καρδιακού τους ρυθµού, τη διατήρηση της ψυχραιµίας τους και την εξάλειψη του σωµατικού τρόµου. Η µείωση του καρδιακού ρυθµού αυξάνει το χρονικό διάστηµα µεταξύ κάθε καρδιακού παλµού. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στον αθλητή να ολοκληρώσει τη δραστηριότητά του, χωρίς να επηρεάζει ο καρδιακός παλµός την ακρίβεια των κινήσεών του. Αυτό είναι ένα πλεονέκτηµα, σε αθλήµατα που απαιτούν µεγάλο βαθµό ακρίβειας, όπως η σκοποβολή, η τοξοβολία, τα βελάκια (darts) και το µπιλιάρδο. Οι β-αδρενεργικοί αναστολείς µπορούν ακόµα να χρησιµοποιηθούν για την αντιµετώπιση της ανησυχίας του διαγωνιζόµενου. Φάρµακα που περιέχουν β-αδρενεργικούς αναστολείς: Ενδεικτικές δραστικές ουσίες που δρουν ως β-αδρενεργικοί αναστολείς είναι οι εξής: Ασεβουτολόλη (acebutolol), Αλπρενολόλη (alprenolol), Ατενολόλη (atenolol), Λαβεταλόλη (labetalol), Μετοπρολόλη (metoprolol), Ναδολόλη (nadolol), Οξπρενολόλη (oxprenolol), Προπρανολόλη (propranolol), Σοταλόλη (sotalol) και άλλες.

119

Αθλήµατα όπου απαγορεύεται η πρόσληψη β-αδρενεργικών αναστολέων: Οι β-αδρενεργικοί αναστολείς απαγορεύονται σε συγκεκριµένα αθλήµατα (µόνο εντός συναγωνισµού) όπως: Τοξοβολία (εντός και εκτός συναγωνισµού), Έλκηθρο (Bobsleigh), Καταδύσεις, Συγχρονισµένη κολύµβηση, Μοντέρνο πένταθλο, Σκοποβολή (εντός και εκτός συναγωνισµού), Άλµα µε σκι, Σκι ελεύθερου στιλ, Curling. Οι κανονισµοί της εκάστοτε αρµόδιας αρχής πρέπει να ελέγχονται, ώστε να διευκρινίζεται εάν οι β-αδρενεργικοί αναστολείς απαγορεύονται στο συγκεκριµένο άθληµα.

Δυσμενείς επιδράσεις:

Η αλόγιστη λήψη β-αδρενεργικών αναστολέων µπορεί να ελαττώσει επικίνδυνα τον καρδιακό ρυθµό, γεγονός που δύναται να οδηγήσει στην εµφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας.

120

4.8 ∆ΕY∆ΡΟΕΠΙΑΝ∆ΟΣΤΕΡΟΝΗ (DHEA) –

ΑΝ∆ΡΟΣΤΕΝΕ∆ΙΟΝΗ Η δεϋδροεπιανδροστερόνη είναι ένα ενδογενές αναβολικό ανδρογόνο στεροειδές (ΑΑΣ), ενώ η ανδροστενεδιόνη είναι ο φυσιολογικός µεταβολίτης της. Η DHEA κυκλοφορούσε ως φάρµακο µέχρι το 1985, οπότε και αποσύρθηκε από την αγορά. Παρόλα αυτά, σήµερα περιέχεται σε ικανό αριθµό συµπληρωµάτων διατροφής. Και οι δύο αποτελούν πρόδροµες ουσίες στη σύνθεση της τεστοστερόνης και για το λόγο αυτό χρησιµοποιούνται από τους αθλητές. Υποστηρίζεται από ορισµένους ότι µε τη χορήγηση τους αυξάνεται η σωµατική µυϊκή µάζα, τα επίπεδα τεστοστερόνης µπορούν να αυξηθούν από 100 έως 300%, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η λίµπιντο. Οι ισχυρισµοί αυτοί πάντως δεν έχουν επαληθευτεί από κάποιες κλινικές µελέτες. Οι αναµενόµενες παρενέργειες από τη χρήση των ενδογενών αναβολικών ανδρογόνων είναι παρόµοιες µε αυτές της τεστοστερόνης, αλλά, επειδή η χορήγηση τους οδηγεί και στην παραγωγή οιστρογόνων, µπορεί να εµφανιστούν αντίστοιχες παρενέργειες. Οι παρενέργειες αυτές περιλαµβάνουν κυρίως διαταραχές της ηπατικής λειτουργίας, γυναικοµαστία στους άνδρες και διαταραχές της εµµήνου ρύσεως στις γυναίκες, αλωπεκία, βραχνάδα στη φωνή, ακµή και στειρότητα. Πρέπει να σηµειωθεί ότι τόσο η DHEA όσο και η AD αυξάνουν, εκτός από την παραγωγή τεστοστερόνης, και την παραγωγή επιτε-στοστερόνης, µε αποτέλεσµα ο λόγος των δύο ουσιών να µη διαταράσσεται. Έτσι ο προσανατολιστικός έλεγχος στα ούρα για τη λήψη ΑΑΣ µε τη χρήση του λόγου τεστοστερόνη/επιτεστοστερόνη µπορεί να αποβεί αρνητικός. Ο περαιτέρω έλεγχος, όµως, ιδιαίτερα όταν οι τιµές τεστοστερόνης είναι υψηλές, αποδεικνύεται θετικός.

121

4.9 Η ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΣΗ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ

Η µακροχρόνια χρήση αναβολικών στεροειδών φαίνεται να αποδυναµώνει τον καρδιακό µυ µειώνοντας την συστολική απόδοση αυτού, χωρίς να είναι ξεκαθαρισµένο αν η βλάβη είναι αναστρέψιµη ή όχι. Αυτό είναι ένα επιπλέον, νέο στοιχείο ενάντια στη χρήση στεροειδών αναβολικών, όπως ανέδειξε µια πρόσφατη µελέτη. Η συγκεκριµένη µελέτη ήταν µικρού µεγέθους, αλλά τα ευρήµατά της αποδείχτηκαν ιδιαιτέρως ανησυχητικά .Οι ερευνητές στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν καλύτερα την µακροχρόνια επίδραση των στεροειδών αναβολικών στην καρδιά µελέτησαν 12 αθλητές άρσης βαρών που ελάµβαναν στεροειδή αναβολικά και 7 που δεν έκαναν χρήση αυτών των ουσών. Η µέση ηλικία των συµµετεχόντων στην µελέτη ήταν τα 40 έτη και εκείνοι που λάµβαναν στεροειδή αναβολικά έκαναν χρήση τους για περίπου 9 χρόνια. Και οι δύο οµάδες είχαν παρόµοια χαρακτηριστικά όσον αφορά στην διάρκεια που ασχολούνταν µε την άρση βαρών, στο επίπεδο φυσικής κατάστασης και στο βάρος. Η µόνη διαφορά µεταξύ των δύο οµάδων ήταν ότι εκείνοι που έκαναν χρήση στεροειδών αναβολικών είχαν περισσότερη µυϊκή µάζα σε σχέση µε εκείνους που δεν έκαναν χρήση αυτών. Όλοι οι αθλητές υποβλήθηκαν σε υπερηχογράφηµα µε Doppler (ντόπλερ) για να εξετασθεί η ροή του αίµατος διαµέσου της καρδιάς. Στην πλειοψηφία των χρηστών στεροειδών αναβολικών, η αριστερή κοιλία, η οποία είναι η βασική αντλία αίµατος της καρδιάς έδειξε στοιχεία αδυναµίας κατά την συστολή. Μια υγιής αριστερή κοιλία διώχνει περίπου το 55% µε 70% του αίµατος που την γεµίζει, αυτό ονοµάζεται κλάσµα εξωθήσεων. Η συγκεκριµένη µελέτη έδειξε, ότι 10

122

στους 12 χρήστες αναβολικών είχαν κλάσµα εξωθήσεων λιγότερο από 55%, γεγονός που έχει σχετιστεί στο παρελθόν µε αυξηµένο κίνδυνο για καρδιακή ανεπάρκεια και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Αντίθετα, µόνο ένας στους 7 αθλητές που δεν λάµβαναν στεροειδή είχαν χαµηλό κλάσµα εξωθήσεως. Επιπλέον, οι χρήστες αναβολικών είχαν επηρεασµένη διαστολική λειτουργία, δηλαδή η καρδιά δυσκολευόταν να «χαλαρώσει» και να γεµίσει µε αίµα µετά την συστολή. Η διαστολική λειτουργία της αριστερής κοιλία ήταν µειωµένη σχεδόν στο µισό σε εκείνους που λάµβαναν στεροειδή σε σχέση µε την άλλη οµάδα .Τα παραπάνω ευρήµατα υποδεικνύουν, ότι τα αναβολικά στεροειδή αποδυναµώνουν την καρδιά σε µεγαλύτερο βαθµό, από ότι πιστεύονταν στο παρελθόν. Αυτό είναι σηµαντικό, γιατί η χρήση τους δεν περιορίζεται µόνο στους αθλητές κάποιων συγκεκριµένων αθληµάτων. Όλο και περισσότερο νεαρά άτοµα που κάνουν γυµναστική και επιθυµούν να βελτιώσουν τα σωµατικά τους χαρακτηριστικά µπαίνουν στο πειρασµό να τα δοκιµάσουν. Αυτό µπορεί να αποβεί καταστροφικό για την υγεία της καρδιάς τους, δεδοµένου, ότι δεν είναι ακόµα γνωστό αν οι δυσµενείς επιδράσεις είναι αναστρέψιµες µετά την διακοπή των αναβολικών

123

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΤΑ ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ ΣΤΟ ΗΠΑΡ Ήπαρ: Οι επιδράσεις στο συκώτι είναι άσχηµες και µερικές φορές θανατηφόρες. Ο καρκίνος του ήπατος, αν και είναι µία τροµακτική παρενέργεια, είναι σπάνιος, αλλά διαταραχές στη λειτουργία του ήπατος δεν είναι και τόσο. Τα ένζυµα του ήπατος αυξάνονται σηµαντικά, αλλά γενικά στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό αναστρέφεται µερικές εβδοµάδες µετά τη διακοπή της λήψης.

124

Η ΠΡΟΣ∆ΟΚΙΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Συντάξαµε όλες οι οµάδες του τµήµατός µας αυτό το ερωτηµατολόγιο, προσδοκώντας να µάθουµε αν οι συµµαθητές µας σήµερα γνωρίζουν τι είναι η φαρµακοδιέγερση, αν χρησιµοποιούνται από τους νέους σήµερα ορθολογικά, αν γνωρίζουν πόσο επικίνδυνα µπορούν να γίνουν τα αναβολικά όταν χρησιµοποιούνται για µεγάλο διάστηµα και σε υψηλές δόσεις. Αν γνωρίζουν ποιος ευθύνεται και ποιοι εµπλέκονται σοβαρά µε τη χρήση απαγορευµένων ουσιών. Αναρωτιόµαστε αν γνωρίζουν τον τρόπο που πρέπει να τα αποφύγουν και ποια µέσα έχουν για να το πετύχουν. Προσδοκούµε να δούµε αν γνωρίζουν οι συµµαθητές µας τη θέση της πολιτείας και µε ποιον τρόπο αυτή επεµβαίνει σε αυτούς που προωθούν τις ουσίες αυτές. Στόχος του υλικού αυτού είναι η µετάδοση γνώσεων και πληροφοριών για ένα θέµα που αντιβαίνει τις αρχές του << ευ αγωνίζεσθαι >> και της ηθικής.

125

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟ <ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ> Οι αθλητές ή τα φάρµακα νικούν στους αγώνες; ΦΥΛΟ: ΑΓΟΡΙ ΚΟΡΙΤΣΙ ΗΛΙΚΙΑ: 16, 17, 18 1) Γνωρίζετε τις αρνητικές και θετικές επιδράσεις των αναβολικών; Α) Ναι Β) Όχι Γ) Μόνο τις θετικές ∆) Μόνο τις αρνητικές

2) Γνωρίζετε τι είναι διεγερτικά; Α) Ναι Β) όχι 3) Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο κυριότερος λόγος χρήσης των ορµονών; Α) Για αύξηση της µυϊκής µάζας Β) Για έλεγχο πόνου Γ) Βελτίωση του αίµατος να µεταφέρει οξυγόνο 4) Γνωρίζετε τις παρενέργειες των ναρκωτικών στον αθλητισµό; Α) ΝΑΙ Β) ΟΧΙ Γ) κάποιες 5)Γνωρίζετε τι είναι τα συµπληρώµατα διατροφής και τις συνέπειες τους; Α) ναι Β) όχι Γ) µόνο τι είναι ∆) µόνο τις συνέπειες 6) Σας έχει προτείνει ποτέ κανείς να κάνετε χρήση συµπληρωµάτων διατροφής ή αναβολικών; Α) ναι Β) όχι

7) Εάν ήσασταν γνώστης των επιδράσεων των αναβολικών θα κάνατε χρήση αυτών;

Α) Ναι β) όχι

8)Είστε υπέρ ή κατά της τιµωρίας όσων χρησιµοποιούν αναβολικά στο χώρο του αθλητισµού;

Α) υπέρ Β) κατά

126

9)Μερικές φορές χρειάζεται να παραβείτε τους κανόνες για να κερδίσετε κάνοντας χρήση απαγορευµένων ουσιών.

Α) σωστό Β) λάθος

10)Ποια θα ήταν η στάση σας απέναντι σε άτοµα που κάνουν χρήση αναβολικών;

Α) θετική Β) αρνητική Γ) ουδέτερη

11) Γνωρίζεις ποιος είναι ο σκοπός της WADA;

Α) ναι Β) µάλλον όχι

12)Αν ήσουν αθλητής και κάποιος που εµπιστευόσουν σου προσέφερε κάποιες ουσίες ,θα τις έπαιρνες;

Α) ναι Β) όχι Γ) µπορεί

13)Γνωρίζεις πότε εµφανίστηκε το ντόπινγκ;

Α )αρχαίοι χρόνοι/µεσαίωνας Β) 1896 Γ) 1904

∆) Β’ Παγκόσµιος πόλεµος

14)Πιστεύεις ότι η πολιτεία δρα αποτελεσµατικά στη καταπολέµηση του ντόπινγκ;

Α) ναι Β) όχι Γ) δεν γνωρίζω

127

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τις απαντήσεις των µαθητών στα ερωτηµατολόγια που µοιράστηκαν βγάλαµε τα εξής συµπεράσµατα:

• Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών γνωρίζει τις θετικές και αρνητικές επιδράσεις των αναβολικών, ενώ ελάχιστοι είναι οι μαθητές που γνωρίζουν μόνο τις θετικές ή τις αρνητικές.

• Οι μαθητές που γνωρίζουν τι είναι τα διεγερτικά υπερέχουν αυτών που δεν γνωρίζουν.

• Οι περισσότεροι απ’ τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι ο κυριότερος λόγος χρήσης των ορμονών είναι η αύξηση της μυϊκής μάζας. Ακολουθεί η βελτίωση μεταφοράς οξυγόνου και το μικρότερο ποσοστό θεωρεί τον έλεγχο πόνου ως κυριότερο λόγο χρήσης αυτών.

• Ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών γνωρίζουν τις παρενέργειες των ναρκωτικών στο αθλητισμό ενώ αντίθετα ένα μικρότερο ποσοστό γνωρίζουν κάποιες από αυτές και λίγοι είναι εκείνοι που δεν τις γνωρίζουν καθόλου.

• Τα συμπληρώματα διατροφής και οι συνέπειες τους είναι γνωστά απ’ τους περισσότερους μαθητές.

• Στους περισσότερους δεν έχει γίνει πρόταση για χρήση των αναβολικών ή συμπληρωμάτων διατροφής.

• Εάν ήταν γνωστές οι επιδράσεις των αναβολικών λίγοι θα ήταν αυτοί που θα έκαναν χρήση αυτών.

• Επιθυμητή είναι απ’ τους περισσότερους η τιμωρία όσων χρησιμοποιούν αναβολικά στον χώρο του αθλητισμού.

• Το μεγαλύτερο ποσοστό θεωρεί λάθος την παραβίαση των κανόνων για να κερδίσει κάποιος κάνοντας χρήση απαγορευμένων ουσιών.

128

• Η στάση των περισσότερων είναι ουδέτερη απέναντι σε άτομα που κάνουν χρήση αναβολικών, λιγότεροι είναι αυτοί με αρνητική στάση και ελάχιστοι με θετική.

• Οι περισσότεροι μαθητές δεν γνωρίζουν ποιος είναι ο σκοπός της WADA.

• Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων δεν θα έπαιρναν ουσίες που τυχόν να τους προσέφεραν, ένα μικρότερο απάντησε πως ίσως να έπαιρνε και μόλις 1,5% απάντησε πως θα έπαιρνε.

• Οι περισσότεροι μαθητές πιστεύουν πως το ντόπινγκ εμφανίστηκε στους αρχαίους χρόνους. Μικρότερο ποσοστό απάντησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ λιγότεροι πιστεύουν το 1904 ή το 1986.

• Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών πιστεύει ότι η πολιτεία δεν δρα αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του ντόπινγκ. Ένα μικρότερο ποσοστό δεν γνωρίζει ενώ ελάχιστο με διαφορά είναι το ποσοστό που πιστεύει ότι δρα αποτελεσματικά η πολιτεία.

129

ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ

61%

39%

Γνωρίζετε τι είναι διεγερτικά;

ναι

όχι

75%

13%

3%9%

Γνωρίζετε τις αρνητικές και θετικές επιδράσεις των αναβολικών;

ναι

όχι

μόνο θετικές

μόνο αρνητικές

130

80%

2% 18%

Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο κυριότερος λόγος χρήσης των ορμονών;

αύξηση μυικής μάζας

Ελεγχο πόνου

βελτίωση μεταφοράς οξυγόνου

51%

12%

37%

Γνωρίζετε τις παρενέργειες των ναρκωτικών στον αθλητισμό;

ναι

όχι

κάποιες

58%

42%

Γνωρίζετε τι είναι τα συμπληρώματα διατροφής και τις συνέπειες τους;

ναι

όχι

131

19%

81%

Σας έχει προτείνει ποτέ κανείς να κάνετε χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ή

αναβολικών;

ναι

όχι

6%

94%

Εάν ήσασταν γνώστης των επιδράσεων των αναβολικών θα κάνατε χρήση

αυτών;

ναι

όχι

81%

19%

Είστε υπέρ ή κατά της τιμωρίας όσων χρησιμοποιούν αναβολικά στο χώρο του

αθλητισμού;

υπέρ

κατά

132

24%

76%

Μερικές φορές χρειάζεται να παραβείτε τους κανόνες για να κερδίσετε κάνοντας

χρήση απαγορευμένων ουσιών.

Σωστό

Λάθος

1%

42%

57%

Ποια θα ήταν η στάση σας απέναντι σε άτομα που κάνουν χρήση αναβολικών;

θετική

αρνητική

ουδέτερη

24%

76%

Γνωρίζεις ποιος είναι ο σκοπός της WADA;

ναι

όχι

133

2%

76%

22%

Αν ήσουν αθλητής και κάποιος που εμπιστευόσουν σου προσέφερε κάποιες

ουσίες ,θα τις έπαιρνες;

ναι

όχι

μπορεί

34%

18%20%

28%

Γνωρίζεις πότε εμφανίστηκε το ντόπινγκ;

αρχαίοι χρόνοι

1896

1904

Β' παγκόσμιος πόλεμος

4%

72%

24%

Πιστεύεις ότι η πολιτεία δρα αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του

ντόπινγκ;

ναι

όχι

δεν γνωρίζω

134

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

135

136

137

138

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

www.ifet.gr www.eskan.gr www.wikipedia.gr www.mednutrition.gr www.triathlonworld. http://www.maximumfitneww.gr/arthra/simpliiromata. http//estia.hua.gr:8080/dspace/bistream/123456789/536/1/tsarouxas.pdf http://www.iatronet.gr/artcle.asp?art_id=63 http//nomikisimvouli.blogsport.gr/2012/ 07/blog-post_26.html www.wada-ama.org www.in.gr www.sportsmedicinecy.com www.sday.gr Εφηµερίδα ¨Καθηµερινή και The Guartdian uk.reuters.com www.cyclingnews.com http://el.wikipedia.org http://www.nsph.gr sportdog.gr http://panacea.med http://www.doping-prevention.de/ el/doping-in-general