Жамбыл облыстыққоғамдық-саяси газет

Газет 1922 жылғы 1 мамырдан шығады.

ДОСЫ КӨПТІ ЖАУ АЛМАЙДЫ, АҚЫЛЫ КӨПТІ ДАУ АЛМАЙДЫ

№70-71 (17927-17928), Бейсенбі, 15 мамыр, 2014 жыл l ТАРАЗ

Облыстық балалар мен жасөспірімдер кітапханасында арнайы іс-шаралар жоспарына сай орыс жазушысы К.Чуковскийдің «Дәрігер Айболит» ертегісіне 85 жыл толуы аталып өтті. Кітапхана жанынан құрылған «Жас талант» драма үйірмесінің мүшелері оқырмандарға аталмыш ертегі желісі бойынша сахналық қойылым ұсынды. Оның қоюшы-ұйымдастырушысы Зәуре Сабыралиева. Бұл күнгі іс-шара шын мәніндегі кітап мерекесіне айналды.

l МЕРКІ

Таяуда облыстық білім басқармасының ұйымдастыруымен Меркі ауданы №18 Ақкөз Қосанов атындағы орта мектепте «Жаратылыстану білім мазмұнын экологияландыруда жергілікті материалды қолданудың ерекшеліктері» тақырыбында республикалық экологиялық семинар-практикум өткізілді. Оған республикалық «Гүлстан» ғылыми-танымдық журналы, «Гүлзар» қоғамдық бірлестігі, Оңтүстік Қазақстан облысындағы экологиялық орталық және облыстың барлық аудандарынан мамандар қатысты.

l ТАЛАС

Ойық ауылындағы «Қойшыбай» шаруа қожалығы көктемгі қам-қарекет жұмысын бастап кетті. Олар Бөрібай каналы бойындағы 35 гектар алқабына ерте пісетін торлама қауынның алуан түрін егіп тастады. Диқандар сонымен қатар қарбыз егу үшін жерін дайындап, ылғалдандырып жатыр.

l Т. РЫСҚҰЛОВ

Луговой елді мекенінде он екі мыңға тарта халық тұрады. Қазірдің өзінде 3040 түтіні бар ауылдың 220 тұрғыны үйіне газ кіргізіп те алды. Жыл аяғына дейін «Таразгаз» және «ҚазТрансГазАймақ» 1500-ден аса аулаға газ кіргізбекші. «Көгілдір отын» алған Әбіқұлов, Әденұлы, Т.Рысқұлов, Шәймерден, Жантелі батыр, Әбдікерім және Теміржолшы көшелерінің тұрғын халқы экологиялық жағынан таза отын кіргізіп алып, қуаныштары қойнына сыймай отыр. Енді, Максим Горький атындағы мектепке газ тарту үшін құжат әзірленуде.

l САРЫСУ

«Санжар мен Қайсар» балалар фильміндегі Нұрбектің рөлін ойнаған балғын актер, жас өнерпаз Алматы қаласындағы А. Жұбанов атындағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттың 9-сынып оқушысы Жасұлан Көпберген Жаңатас қаласындағы аула клубы тәрбиеленушілерімен кездесу өткізді. Кездесуде ол балаларға арналған кино туындылары, өзі сомдаған рөлдері жайлы әңгімелеп, қатар-құрбыларына өнер әлемі туралы сыр шертті.

Ел күйінгенде күйінген батыр,Ел сүйінгенде сүйінген батырЕрегісте мыңға татыр.

Халық мақалы.

ak-jol-taraz@rambler.ru l www. akjolgazet.kz

Ақылжан МАМЫТ,«Ақ жол».

«Мың рет естігеннен, бір рет көрген артық». Сейсенбі күні сәске түсте Байзақ ауданындағы алқапқа жеттік. Көктемгі егіс-дала жұмыстары толық аяқталыпты. Дихандар, енді, арықпен су жетелеп, бітік өнімнің қам-қарекетіне кіріскен.

– Ауданда 56760 гектар егістік бар, оның суармалысы – 27620. Оны игерумен бүгінде 2764 шаруа қожалығы айналысуда. Меморандумға сәйкес 2014 жылдың өнімі үшін күздік тұқымы 6500 гектар алқапқа орналастырылды. Олар жақсы «қыстап» шықты. Егіншілеріміз дәнді және майлы дақыл, картоп, көкөніс және бақша дақылдарының тұқымын себу жөніндегі тапсырманы барлық түрінен асыра орындады, – дейді Байзақ ауданы әкімдігі ауылшаруашылығы бөлімінің басшысы Болат Сағынбеков.

Агроқұрылымдар осы мерзімде арпаны – 5811 (тапсырма – 4900), картопты – 605 (тапсырма – 600), көкөністі – 4915 (тапсырма – 4900), көпжылдық шөпті – 4565 (тапсырма – 4200) және 1900 гектар егіске жүгері тұқымын сеуіп, белгіленген тапсырманы асыра орындаған. Болашақ өнімге берік негіз қалаудағы Түймекент, Жалғызтөбе және Бурыл ауылдық округтері диқандарының жақсы істері айрықша атап өтуге тұрарлық.

Ынтымақ ауылдық округінің аумағындағы «Ынтымақ-2004» шаруа қожалығы дәнді, майлы дақылдар және көпжылдық шөп өс ірумен

шұғылданады. Қожалық үстіміздегі жылдың өнімі үшін өткен жылдың күзінде 300 гектар алқапқа күздік бидай тұқымын сепкен. Көктемде жаздық арпа – 400, мақсары – 250 және көпжылдық шөп 20 гектар алқапқа орналастырылған. Бұған қоса 80 гектар көпжылдық шөп алқабы бар. Жиырма адамға жұмыс тауып беріп отырған агроқұрылым жыл сайын орта есеппен 20 миллион теңгенің егіншілік өнімін өндіреді. Бұл істе мол тәжірибесі бар ынтымақтықтар көктемгі егіс науқанын қысқа мерзімде бітірген.

– Мамыр айының басында күннің күрт ысуы, одан кейін солтүстік шығыстан ызғырық желдің үздіксіз соғуы егіннің өсуіне үлкен кедергі келтіруде. Сондықтан да ауыл іргесіндегі Ынтымақ бөгеніндегі қыс және көктем айларында жиналған 300 текше метр суды дәнді дақыл егістіктеріне бағыттаудамыз. Қолда бар мүмкіндікті барынша ұтымды пайдаланып, 50 гектарға жуық алқапты ылғалдандыру көзделуде, – дейді «Ынтымақ-2004» шаруа қожалығының жетекшісі Еркін Сандыбаев.

Үстіміздегі жылғы ауа райының аса қолайсыздығы өзгелер сияқты байзақтықтарды да үлкен сынақтан өткізуде. Аудан диқандары ағын судың әр литрін тиімді пайдаланып, оны егіс алқаптарына бағыттағаны көңілге қуаныш ұялатты. Бірқатар егіншілер дәнді дақылмен қатар көкөніс алқаптарын суаруға да кірісіп кетіпті.

Суретті түсірген Ақәділ РЫСМАХАН.

Байзақ ауданы.

ЖЕЛІП ӨТКЕН СУ АРТЫҚ

l «ҚАЗАҚСТАН – 2050»: АЗЫҚ-ТҮЛІК ҚАУІПСІЗДІГІБАЙЗАҚ АУДАНЫНЫҢ АГРОӨНЕРКӘСІП КЕШЕНІ ЕҢБЕККЕРЛЕРІ САЛАНЫ ӘРТАРАПТАНДЫРУ НӘТИЖЕСІНДЕ ЕЛЕУЛІ НӘТИЖЕЛЕРГЕ ҚОЛ ЖЕТКІЗУДЕ. АУДАНДА 2013 ЖЫЛДЫҢ ҚОРЫТЫНДЫСЫНДА 12,5 МИЛЛИАРД ТЕҢГЕНІҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ ӨНІМІ ӨНДІРІЛДІ. МҰНЫҢ ӨЗІ 2012 ЖЫЛДЫҢ ҚОРЫТЫНДЫСЫМЕН САЛЫСТЫРҒАНДА ЕДӘУІР АРТЫҚ. КЕЙІНГІ КЕЗДЕ ЕГІНШІЛЕР НАРЫҚТА ӨТІМДІ ДАҚЫЛДАР МЕН БАУ-БАҚША ӨНІМДЕРІН КӨПТЕП ӨСІРУГЕ КҮШ САЛУДА. ҮСТІМІЗДЕГІ ЖЫЛДЫҢ КӨКТЕМІНДЕ ТАПСЫРМАДАҒЫ 5700 ГЕКТАР ОРНЫНА, 5759 ГЕКТАР АЛҚАПҚА МАЙЛЫ ДАҚЫЛ ТҰҚЫМЫ СЕБІЛДІ. ҮРМЕ БҰРШАҚ – 52, ҚОНАҚ ЖҮГЕРІ 52 ГЕКТАР АЛҚАПҚА ОРНАЛАСТЫРЫЛЫП, ТАПСЫРМА ТОЛЫҚ ОРЫНДАЛДЫ. БАЙЗАҚТЫҚТАР СУ ТАПШЫЛЫҒЫН ЕҢСЕРУ МАҚСАТЫНДА ТАМШЫЛАТЫП СУАРУ ТӘСІЛІН КЕҢІНЕН ҚОЛДАНУДА. АУДАНДА ОСЫ ӘДІСПЕН 2012 ЖЫЛЫ 95 ГЕКТАР АЛҚАП ЫЛҒАЛДАНДЫРЫЛСА, ӨТКЕН ЖЫЛЫ БҰЛ КӨРСЕТКІШ 193 ГЕКТАРДЫ ҚҰРАДЫ. ҮСТІМІЗДЕГІ ЖЫЛЫ ОНЫ 400 ГЕКТАРҒА ЖЕТКІЗУ КӨЗДЕЛУДЕ.

Лесбек САЙЛАУБЕК, «Ақ жол».

Министр облыс орталығында «Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығы әскерлері қолбасшысының басқармасына, дербес тау-атқыштары құрамасына және гарнизондық әскери госпиталіне атбасын бұрды. Облыстық қорғаныс істері жөніндегі департаментінің жиын пунктінде болған қорғаныс ведомствосының басшысы әскерге шақыру науқаны барысымен танысып, жастарды сапалы іріктеу туралы нақты тапсырмалар қойды. Министр Серік Нығметұлы аталған департаменттің облыстық жинақтау пунктіндегі қызметтік кабинеттерді, әскери қызметшілерді келісім-шарт бойынша жинақтау пунктін, әскерге шақырылушылардың казармасын, асханасын, кәсіби-психологиялық іріктеу сыныбын, медициналық комиссия бөлмелерін аралап көрді. Осында әскерге шақырылушылармен кездесіп, олардың Отан қорғауда азаматтық борыштарын мінсіз атқаруларына тілек білдірді.

С. Ахметов Тараз гарнизонындағы бөлім командирлерімен болған кеңесте Мемлекет басшысы назар аударып отырған еліміздің оңтүстігінде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөнінде жүктеген міндеттердің маңыздылығын атап өтіп, әскерлердің даярлық сапасы мен әскери қызметшілердің машығын арттыру мәселелеріне ерекше тоқталды.

Қорғаныс министрі Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас Қолбасшысы қойған тапсырмаларды табысты орындау үшін қажетті жағдайдың бәрі жасалғанын атап өтті. Қарулы Күштерді дамытуға, әскерлерді жарақтандыру мен әскери инфрақұрылымды жетілдіруге, сондай-ақ, әскери қызметшілерді әлеуметтік қамтамасыз ету жүйесін нығайтуға жұмсалатын қаражат жыл сайын артып келеді.

С. Ахметов әскерлердің жауынгерлік және жұмылдыру даярлығын жоғары деңгейде ұстап тұрудың, кәсіби және жауынгерлік даярлық сапасын арттырудың, жоғары әскери тәртіп пен құқық тәртібін қамтамасыз етудің қажеттілігін атап өтіп, өңірлік қолбасшылық басшылығына шалғайдағы бөлімдер мен бөлімшелерге, әскери қызметшілердің қызметі мен тұрмысына айрықша көңіл бөлу туралы тапсырма берді. Қорғаныс министрі: «Аудандағы әскерлердің жауынгерлік даярлығы мен жауынгерлік қабілетінің артуы осындай жұмыстардың нәтижесіне байланысты»,– деді.

Облыс әкімінің бірінші орынбасары Бекболат Орынбеков, «Оңтүстік» өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысы, генерал-майор Талғат Қойбақов барлық кездесулерде министрмен бірге жүрді.

Суретті түсірген Ақәділ РЫСМАХАН.

МАРАПАТТАУЖамбыл облыстық мәслихатының хатшысы

Б.Қарашолақовтың өкімдерімен көп жылғы жемісті еңбегі мен қоғамдық өмірге белсене араласқаны үшін «Талас инвестмент компани» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің бас директоры, облыстық мәслихаттың депутаты Бақтияр Әбілқайырұлы АЛДАШОВ, облыс бойынша қаржылық бақылау инспекциясы №3 бақылау бөлімінің бас маман-бас бақылаушы-тексерушісі Мақұлбек Ахметұлы АХМЕТОВ, зейнеткер Аманқұл Көпенұлы НЫСАНБАЕВ облыстың Құрмет грамотасымен марапатталды.

Қорғаныс министрі облыста болды

КЕШЕ ҚОРҒАНЫС МИНИСТРІ СЕРІК АХМЕТОВ ОБЛЫСЫМЫЗҒА ЖҰМЫС САПАРЫМЕН КЕЛІП, «ОҢТҮСТІК» ӨҢІРЛІК ҚОЛБАСШЫЛЫҒЫ ӘСКЕРЛЕРІНІҢ ТЫНЫС-ТІРШІЛІГІМЕН ТАНЫСТЫ. Т. РЫСҚҰЛОВ АУДАНЫНДАҒЫ ЛУГОВОЙ БЕКЕТІНДЕ С. АХМЕТОВ ДЕРБЕС МОТОАТҚЫШТАР ЖӘНЕ ТАНК БАТАЛЬОНДАРЫМЕН ТАНЫСЫП, ЖУАЛЫ АУДАНЫНДАҒЫ Б. МОМЫШҰЛЫ КЕНТІНДЕ ШОҒЫРЛАНҒАН ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІРДЕН-БІР ДЕРБЕС ТАУ-ЕГЕРІ ПОЛКЫНДА БОЛДЫ.

Бір ауыз сөз

Қазіргі кезде «қасиет» деген сөзді қалай болса солай қолдану әдетке айналып

бара жатыр. «Қасиет» деген сөз, меніңше, жақсылыққа байланысты айтылады. Бірақ оны алады да «адам бойындағы жаман қасиеттер» деп қолданады. «Жаман әдеттер» деуге болмай ма?

Одан кейін «орай» деген сөз де дұрыс қолданылмай жүр. Қазақта «орайын тауып», «орайы келіп» деген сөз бар. Ал енді біреулер: «өкінішке орай» дейді. «Өкінішке қарай» деуге болмай ма?

Бақтыгүл ӘБДІБАЙҚЫЗЫ.

Байзақ ауданы,Түймекент ауылы.

«ҚАСИЕТ»

КҮШЕНГЕН ЖЕҢБЕЙДІ, КҮШІ КӨП ЖЕҢЕДІ

Амангелді ӘБІЛ,Фариза ӘБДІКЕРІМОВА,«Ақ жол».

Кеше облыстық кәсіпкерлер палатасының бірінші конференциясы өтті. Оның жұмысына облыс әкімінің орынбасары Ғали Есқалиев, Ұлттық кәсіпкерлер палатасы басқарма төрағасының бірінші орынбасары Гүлнәр Құрбанова, облыстық құқық қорғау, басқарма басшылары, қаржы институттарының жетекшілері мен өкілдері, кәсіпкерлер палатасы аудандық филиалдарының жетекшілері, өңірге белгілі кәсіпкерлер қатысты. Облыстық кәсіпкерлер палатасының алғашқы ұйымдастырып отырған алқалы басқосуы алдында М. Үркімбаев атындағы Жастар сарайының алаңындағы «Кәсіпкерлер аллеясына» конференцияға қатысушылар тал көшеттерін отырғызды. Сонымен қатар, облыстық кәсіпкерлер палатасы өңірлік кеңесінің демеушілігімен жасалған параплан «Жастар авиация орталығы» қоғамдық бірлестігінің болашақ ұшқыштарына салтанатты түрде тапсырылды.

Конференцияда алғашқы сөзді Ұлттық кәсіпкерлер палатасы басқарма төрағасының бірінші орынбасары Г. Құрбанова алып, ел кәсіпкерлерінің ұйытқысына айналған іргелі құрылымның тыныс-тіршілігі жайлы кеңінен хабардар етті. 15 жылдан бері Үкіметпен бірлесе жұмыс істеп келе жатқан ұлттық палатаның республика бойынша 16 өңірлік палатасы құрылып, барлық облыстың аудандарынан филиалдары ашылыпты. Шағын және орта бизнес саласына бөлінген қаржының көбіне облыс орталығында қалып, аудандарға жете бермейтініне назар аударып, ендігі жерде осындай мәселелермен өңірлерде ашылған осы құрылымдар айналысатынын жеткізді. Дегенмен, ол бірқатар өңірлерде, оның ішінде Жамбыл облысында кәсіпкерлерге нақты қамқорлық жасалып жатқанын да атап көрсетті.

(Жалғасы 2-бетте).

ЖЕТІ КҮН ЖАУҒАН ЖАҢБЫРДАН

КӘСІПТІҢ КӨЗІН ТАПҚАН НӘСІПТІҢ ӨЗІН ТАБАДЫ

l КӘСІПКЕРЛЕР МӘЖІЛІСІ l

Облыста 300-ден астам ірі және орта бизнес субъектілері, 20 мың жеке кәсіпкер және 15359 шаруа қожалығы бар

деген сөздің қасиетін кетіріп алмайық

Біздің ««Бином Group» ЖШС Мемлекет басшысы алға қойған асқаралы міндетті абыроймен орындауға бар күш-жігерлерін жұмылдыруда. Серіктестік облыс аумағында әлеуметтік және су шаруашылығына қажетті нысандар салады. Құрылыс жүргізу үшін өзіміз жоба жасаймыз, материал өндіреміз және мемлекеттік сатып алу конкурсында ұтып алған нысандарды салып, пайдалануға береміз. Бүгінде компанияның жылына 4 миллиард теңгеге дейін құрылыс құрастыру жұмысын игере алатын әлеуеті бар.

Серіктестік осындай дәрежеге оңайлықпен қол жеткізген жоқ. «Бином» ЖШС осыдан он бес жыл бұрын жабылып қалған су шаруашылығы нысандарын салумен шұғылданатын «Агроқұрылыс» кәсіпорны базасында құрылды. Су шаруашылығы нысандарын жөндеуге кіріскен кезде компанияда 10 ескі техника және 20 адам ғана жұмыс істейтін. Қырғыз мемлекетіндегі Киров су қоймасын жөндеуге еліміз жыл сайын 50 миллион теңге бөледі. Біз әуелі осы жұмыспен шұғылдандық. Біртіндеп тендерлерге қатысып, ірі нысандардың құрылысын ұтып алдық.

Бүгінде «Биномның» қолтаңбасын аймақтағы көптеген ірілі-ұсақты нысандардан кездестіруге болады. Мемлекеттік комиссия біз құрылысын жүргізген Тараздағы жобалық-сметалық құны 3,2 миллиард теңге Қан құю орталығы, «Астана» мөлтек ауданындағы орта мектеп пен балабақша, Жамбыл ауданының Аса ауылындағы Ю. Гагарин атындағы орта мектепке жақсы баға берді. Таяуда Жамбыл ауданындағы Түрксіб ауылында 280 орындық балабақшаны бүлдіршіндер игілігіне бердік. Талас ауданындағы Үшарал ауылының маңындағы су құрылғысы жөндеуден өткізілді. Жалпы, кәсіпорын өткен жылы 2,5 миллиард теңгенің құрылыс құрастыру жұмысын игерді.

Құрылысты уақтылы әрі сапалы жүргізудің барлық

жолдары үздіксіз іздестірілуде. Осы мақсатта бірнеше еншілес кәсіпорын құрдық. Солардың бірі – «БиномСтройДеталь» ЖШС темірбетон бұйымдарының ондаған түрін өндіреді. Бұған қоса арнайы цехтарымызда ағаш және пластикалық есік-терезелер жасалады. Мұның өзі бізге құрылысқа қажетті материалдардың 70 пайызын өзімізде өндіруге мүмкіндік беруде. «Биномводстрой» ЖШС канал салу және жөндеумен шұғылданады. «Биномснаб» ЖШС компанияға барлық қажетті құрылыс материалдарын жеткізіп береді. «Бином Вертикаль» ЖШС тұрғын үй салумен, «Таразводпроект» ЖШС жоба жасаумен айналысады. «Таразводпроект» мамандары ұтып алған бірқатар сапасыз жобаларымызды жетілдіріп, өзгертулер мен толықтырулар енгізеді. Өзіміз салатын нысандардың жобасын жасайды.

Жалпы, бүгінде компанияда тұрақты – 300, ал, еншілес кәсіпорындарда 100-ден астам адам жұмыс істейді. Жазда жұмысшылардың саны 500-ге дейін жетеді. Кейінгі кезде материалдық-техникалық базамыздың нығаюына байланысты олардың айлық жалақылары жыл сайын өсірілуде. Қазір мұнда орташа жалақы – 90 мың теңге. Тапқан табысымызды негізінен өндірісті жаңартуға жұмсаудамыз. Соның нәтижесінде техникамыздың саны 100 бірліктен асты. Олардың 80 пайызы – жаңа. Серіктестікте кадр тұрақтамаушылығы жоқ. Құрылысшылардың 20-30 жылдық еңбек өтілдері бар.

Кейінгі кезде серіктестік қолға алған ірі жобаның бірі – Индустрияландыру картасына енгізілген «Тұрғын үй комбинатының құрылысы». «БиномСтройДеталь» серіктестігі базасында салынған нысанның құны 700 миллион теңге. Кәсіпорын толық қуатында жұмыс істегенде жылына 19500 текше метр ірі қабырғалық панель шығарады. Ол іске қосылғанда жаңадан 100 жұмыс орны ашылады. Ірі зауыттың құрылысын салуға білікті мамандар тартылды. Оған қажетті жабдықтар Германиядан жеткізілді. Таяуда оның құрылысы толық бітті. Алғашқы қабырғалық панельдерді шығаруды қолға алдық. Қазір нысанды мемлекеттік комиссия қабылдауда.

Ірі қабырғалық панельдің артықшылығы көп. Осындай материалдармен тұрғын үйлер жылдам әрі сапалы салынады. Өзімізде өндірілгендіктен оның құны 15 пайыз төмен болады. Зауытта шығарылған ірі қабырғалық панельдер «Қолжетімді баспана-2020» бағдарлама аясында Тараз қаласының шығысында, Қызыл Жұлдыз ауылының жоғарғы жағында салынатын жаңа мөлтек аудан құрылысына пайдаланылады. Биыл Тараз қаласындағы Химия кенті және «Былғары аяқ киім комбинаты» маңында бес қабатты 20 пәтерлік төрт үй салатын боламыз. Сондай-ақ, «Бәйтерек» мөлтек ауданында екі 40 пәтерлі тұрғын үй құрылысы бой көтереді. Олардың барлығына ірі қабырғалық панельдер қолданылады.

Кәсіпорында сапа менеджменті жүйесі енгізілген. Шығарылған құрылыс материалдарымыздың барлығы сертификатымен сатылады. Құрылыс салуда және материалдар шығаруда жаңа технологияларды кеңінен енгізуге күш саламыз. Мұның өзі бізге қолға алған нысандарымызды уақтылы пайдалануға беруге игі ықпалын тигізуде. Ірі нысандардың құрылысын әлеуеті зор және өзін істе көрсеткен компанияларға беру керек. Өкінішке қарай, бізде бірқатар кәсіпорындар осындай жұмысты ұтып алып, құрылысын бірнеше жылға созып жіберетінін көріп жүрміз.

Мемлекеттік сатып алу конкурстарына үзбей қатысып келеміз. Биыл тұрғын үй құрылысынан бөлек Талас ауданындағы Ойық ауылындағы су құрылғысын жөндеуден өткіземіз. Оны күзде бітіріп, іске қосамыз. Жаңатаста «Еурохим Тыңайтқыш» ЖШС-ның тапсырысымен кеңсе және қонақ үйлерін салып жатырмыз. «Базарбай» каналын

жөндеуден үміттіміз. Ірі нысандардың құрылысын ұтып алуға ұмтылудамыз. Біз жоғарыдағы табыстарға істі дұрыс ұйымдастыру және ұйымшылдықтың нәтижесінде қол жеткізудеміз. «Жалғыз ағаш орман болмайды» демекші, маған бұл істе бірінші орынбасарым Уәлихан Жұмабаев, «Бином» ЖШС директоры Мәди Изенбаев және бас инженері Кеңесхан Аралбаев, «Биномводстрой» ЖШС директоры Данияр Олжабеков және «БиномСтройДеталь» ЖШС директоры Сергей Поздняков үлкен көмек көрсетуде.

Тұрғын үй комбинатында шығарылатын қабырғалық панельдерді келешекте облыс аумағында құрылыс салатын мердігерлерге де сататын боламыз. Зауытты келесі жылы толық қуатында жұмыс істету көзделуде.

Суреттерді түсірген Ақәділ РЫСМАХАН.

2 15 мамыр, 2014 жылwww.akjolgazet.kz

шартарап

МЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫ НҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВ ҮСТІМІЗДЕГІ ЖЫЛҒЫ ЖОЛДАУЫНДА: «ҚАЗАҚСТАН-2050»

СТРАТЕГИЯСЫ – БАРЛЫҚ САЛАНЫ ҚАМТИТЫН ЖӘНЕ ҮЗДІКСІЗ ӨСУДІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕТІН ЖАҢҒЫРУ

ЖОЛЫ. ОЛ – ЕЛДІГІМІЗ БЕН БІРЛІГІМІЗ, ЕРЛІГІМІЗ БЕН ЕҢБЕГІМІЗ СЫНАЛАТЫН, СЫНАЛА ЖҮРІП

ШЫҢДАЛАТЫН ҮЛКЕН ЕМТИХАН. СТРАТЕГИЯНЫ МҮЛТІКСІЗ ОРЫНДАП, ЕМТИХАННАН МҮДІРМЕЙ ӨТУ

– ОРТАҚ ПАРЫЗ, АБЫРОЙЛЫ МІНДЕТ!» – ДЕП ЕРЕКШЕ АТАП КӨРСЕТТІ. ЕЛІМІЗДІ БӘСЕКЕГЕ БАРЫНША

ҚАБІЛЕТТІ 30 ЕЛДІҢ ҚАТАРЫНА ҚОСУДА ҚҰРЫЛЫС САЛАСЫНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ АЙРЫҚША. ЕЛІМІЗДЕ

МЕМЛЕКЕТТІК «ҚОЛЖЕТІМДІ БАСПАНА-2020» БАҒДАРЛАМАСЫ ҚАБЫЛДАНДЫ. ЕЛБАСЫ ТҰРҒЫН

ҮЙЛЕРДІ ЖЫЛДАМ ӘРІ САПАЛЫ САЛУ МІНДЕТІН ҚОЙЫП ОТЫР.

Серік ОЛЖАБЕКОВ,«Бином Group» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің бас директоры, Қазақстанның еңбек сіңірген құрылысшысы.

Банктер өзара бірігуі мүмкін ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде сейсенбі күні өткен баспасөз мәжілісіне Ұлттық банк төрағасы Қайрат Келімбетов қатысып, еліміздегі қаржы секторының дамуы жөнінде сөз қозғады.

– Бүгінгі таңда Қазақстанда 38 банк бар. Барлық депозиттің 95 пайызы солардың қатарындағы жиырмаға жуық банкке ғана тиесілі. Сондай-ақ, несиелердің басым бөлігі де осылардың еншісінде. 95-тен қалған 5 пайыздық қаржы айналымын қалған 18 банк қолдарында ұстап отыр. Осы орайда өз жұмысына жауапты қарайтын әрі белсенді қызмет көрсететін қаржы ұйымдарына сеніммен қарауға болады деп ойлаймын. Ал, ешқандай жауапкершілік алмайтын әлжуаз банктерге депозиттерді жүргізу лицензиясын беруді тоқтату керек шығар. Бұл күнде біз бұл мәселелерді талдап, зерделеу үстіндеміз. Өйткені, елімізде 5-6 жылдан соң әлемдік қаржы корпорацияларының бөлімшелерін ашу жоспарлануда. Мұндай қаржы институттарымен отандық банктер бәсекелес болуы үшін олардың ең төменгі капиталы 100 миллиард теңгеден кем болмауы қажет. Ол талапты барлық қаржы ұйымдары орындай алмайтын сияқты. Сондықтан да қазақстандық банктер өзара бірігуі де мүмкін, – деді Қайрат Нематұлы.

Қытай-Қазақ байланысы жанданып келеді

Келесі жиын ҚР Премьер-Министрінің бірінші орынбасары Бақытжан Сағынтаев пен Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары Рәпіл Жошыбаевтың қатысуымен өтті. Олар ҚХР-мен екіжақты ынтымақтасу мәселелері жайында сөз етті. Брифинг барысында Премьер-Министрдің бірінші орынбасары елімізде ҚХР-мен бірлесіп іске асырылып жатқан инвестициялық жобаларға тоқталып өтті.

– Көрші елмен мұнай-газ секторында – 11, мұнай-химия секторында – 1, энергетикалық секторда – 6, тау-кен металлургия секторында – 2 және ИЖТМ бағыты бойынша 4 жобаны жүзеге асырумен қатар, ККМ бағыты аясында «Ырғыз – Шалқар – Бейнеу учаскесін реконструкциялау» және «Үлкен Алматы айналма автомобиль жолы» құрылысын бірлесе қолға алу жоспарланған. Мұндай ауқымды жобаларды бірлесіп іске асыру шетел капиталы ағынының маңызды бөлігі болып табылады. Осы жылдың басында ҚХР-дан инвестициялардың бірлескен көлемі 20 миллиард доллардан асты. Бұл шетел инвесторларының арасында 3-орынды көрсетеді. Оның 5,68 миллиард АҚШ доллары тікелей инвестициялар, – деп атап өтті Бақытжан Әбдірұлы. Сонымен қатар, осы жиында Премьер-Министрдің орынбасары – Қаржы министрі Бақыт Сұлтанов «Мүліктерін заңдастыруға байланысты азаматтарды амнистиялау»

Заңының жобасы туралы, ал, Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат Досаев еліміздің 2013 жылғы бәсекеге қабілеттілігі туралы және 2014 жылға арналған жоспарлар жайлы баяндады.

Зейнетақы жүйесіне өзгерістер енгізілмек

Түстен кейін баспасөз алаңына ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Гүлшара Әбдіхалықова, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсенова, Білім және ғылым министрі Аслан Сәрінжіпов, Ұлттық кәсіпкерлер палатасы төрағасының орынбасары, Басқарма мүшесі Нұржан Әлтаев қатысып, «Зейнетақы жүйесін жаңарту тұжырымдамасы туралы. Экономика салаларына арнап кадрлар даярлау» тақырыбы аясында баяндады.

Жиында Гүлшара Әбдіхалықова елімізде зейнетақымен қамтамасыз етуде оң өзгертулер бар екенін атап көрсетті. «Елімізде көпдеңгейлі зейнетақы жүйесі қалыптасқан. Базалық деңгейде ең төменгі күнкөріс деңгейі тарапынан өзгерістер болады. Жинақтау жүйесі дәл осылай жұмыс істей береді. Бүгінде бізде бірыңғай жинақтаушы қор жасақталған және инвестициялау тәсілдері де ойластырылған. Зейнеткерлерге зейнетақысы одан әрі де берілетін болады. Оның көлемін ұлғайту жыл сайын қаралып, жаңа жинақтау шарттары жүйесі енгізілуде», – деді Гүлшара Әбдіхалықова.

Моноқалалар айналасында геологиялық жұмыстар

жүргізілмек

Орталық коммуникациялар қызметінде сейсенбі күні Индустрия және жаңа технологиялар вице-министрі Нұрлан Сауранбаевтың қатысуымен де брифинг өтті. Сала басшысы «Туристік саланы дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасы туралы. Геология саласындағы мәселелер» тақырыбында баяндама жасады.

«Ел Үкіметі 2015-2019 жылдарға арналған г е ол о г и я л ы қ б а р л а у ж ұ м ы с т а р ы н ы ң бағдарламасын бекітті. Қолданыстағы «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Заңына 7 түбегейлі, 115 жүйелі және 67 редакциялық түзетулерді көздейтін жаңа заң жобасы Мәжілістің қарауына берілді. Үкіметтік бағдарламаға сәйкес 2015-2019 жылдары Жезқазған, Зыряновск, Риддер моноқалаларының айналасындағы аудандарда геологиялық жұмыстар белсенді түрде жүргізілетін болады», – деді Н. Сауранбаев.

Заң жобасына тиісті өзгертулер енгізу арқылы жер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну тәртібі жеңілдетілмек. Сонымен қатар, келісімшарттардың үлгісі де оңтайландырылып, әкімшілік кедергілерді азайту көзделген.

Фариза ӘБДІКЕРІМОВА, «Ақ жол».

БРИФИНГ

l ҚАЗАҚСТАН

ТӨЛЕ БИДІҢ ШАПАНЫ МЕН ҚАЗАҚ ХАНДАРЫНЫҢ ТУ БАСЫ

АСТАНАДАҒЫ ҚР ҰЛТТЫҚ МҰРАЖАЙЫНА ТӨЛЕ БИДІҢ ШАПАНЫ МЕН ҚАЗАҚ ХАНДАРЫНЫҢ ТУ БАСЫ ӘКЕЛІНДІ.

Шекпенді Төле бидің Қожамжар баласынан тараған ұрпақтары осы күнге дейін сақтап келген. Соның қайта жасақталған көшірмесі бүгін мұражайдың жәдігерлер қорына келіп қосылды. Сонымен қатар, мұражайға Алматы облысынан бірегей қазақтың киіз үйі, Жамбыл облысы Жалғыз оба қорғанынан алтын бұйымдар және Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Ақтөбе облыстарынан құнды жәдігерлер, Андронов дәуірінен жеткен тарихи құндылықтар да түсіп жатыр. «Бұл тек қана бір сандықта жатпасын, елдің көз қуанышы болсын деп, кешегі біздің ел, үлкен бір мемлекет болғанымызды, оның туы болғанын білдіру мақсатында осы бір құнды затты Астанадағы үлкен ордаға әкеліп отырмыз. Оның ресми атауы «Хандар туы» екені белгілі, кейбіреулер оны Жошы ханның тұсынан келеді дейді, енді бірі оны Тәуке ханнан келе жатқан ту деседі», – дейді қазақ хандарының ту басын алып келген хан Тәукенің тікелей ұрпағы Бекайдар Әміре.

l ҚЫТАЙ

ҰЛТТЫҚ КОНСЕРВАТОРИЯ ХОРЫ БЕЙЖІҢДЕ КОНЦЕРТ ҚОЯДЫ

ҚҰРМАНҒАЗЫ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ КОНСЕРВАТОРИЯСЫНЫҢ АРАЛАС ХОРЫ БЕЙЖІҢДЕ ӨТЕТІН «BEIJING MUSIC MODERN FESTIVAL-2014» ЗАМАНУИ МУЗЫКА ФЕСТИВАЛІНЕ ҚАТЫСАДЫ.

К о н с е р в а т о р и я х о р ы н ы ң к о н ц е рт т і к б а ғд а р л а м а с ы н д а қазақ, орыс, түркімен, молдова, американдық композиторлардың шығармалары қамтылған. Оған ҚР Халық әртісі, консерваторияның р е к т о р ы Ж ә н и я Ә у б ә к і р о в а қатысады. Cтуденттерден құралған бұл аралас хор 1994 жылы 1 қазанда құрылған. Музыкалық ұжым

консерватория мен қаланың концерттік бағдарламаларына қатысып, Қазақстанның түрлі қалалары мен одан тыс елдерге гастрольдік сапарлармен шығады. Бейжіңде Орталық музыка консерваториясымен ұйымдастырылған бүкіл әлемге танымал фестиваль ҚХР Білім министрлігі мен Мәдениет министрлігінің және ұлттық демеушілердің қолдауымен өтіп жатыр. Ол Қытай астанасында 16-21 мамыр аралығында өтеді.

l РЕСЕЙ

ҒАРЫШ САЛАСЫНДА АҚШ-ПЕН БАЙЛАНЫСЫН ҮЗБЕК

РЕСЕЙ ВИЦЕ-ПРЕМЬЕРІ ДМИТРИЙ РОГОЗИН МӘСКЕУ 2020 ЖЫЛДАН КЕЙІН ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒАРЫШ СТАНЦИЯСЫН ПАЙДАЛАНБАУ НИЕТІНДЕ ЕКЕНІН МӘЛІМДЕДІ.

АҚШ Украинадағы дағдарысқа байланысты Ресейге қатысты санкциялар салғаннан соң, Рогозин Мәскеудің әр нәрсені саясиландыра беретін сенімсіз серіктеспен бірлесіп жасайтын жоғары технологиялық жобалардың болашағына алаңдаулы екенін айтты. Ол Ресейдің халықаралық ғарыш станциясында өз бетімен жұмыс істей алатынын, бірақ АҚШ ғарыш саласында Ресейсіз әрекет ете алмайтынын ескертті. Дмитрий Рогозин Ресейдің 2020 жылдан кейін ғарыштық ресурстарын қай бағытта дамытатыны биыл жазда анықталатынын да айтты. АҚШ ғарыштық шаттлдар шығару бағдарламасын қысқартқан соң, астронавтарды Халықаралық ғарыш станциясына жеткізу және Жерге алып қайтуды тек ресейлік «Союз» ғарыш кемелері қамтамасыз еткен. АҚШ ғарыш агенттігі (НАСА) Ресей ғарыштық саладағы ынтымақтастықта өзгерістер жасау жоспары туралы ескертпегенін айтады.

l АҚШ

КОЛУМБ КЕМЕСІНІҢ СЫНЫҚТАРЫ ТАБЫЛДЫ

АМЕРИКАЛЫҚ АРХЕОЛОГТАР КАРИБ ТЕҢІЗІНІҢ ТҮБІНЕН ӨЗГЕШЕ СЫНЫҚТАР ТАПҚАН. ҒАЛЫМДАРДЫҢ БОЛЖАМЫНША, ГАИТИДІҢ СОЛТҮСТІК ЖАҒАЛАУЫНАН ХРИСТОФОР КОЛУМБ АМЕРИКАНЫ АШҚАН БҰРЫНҒЫ «САНТА-МАРИЯ» КЕМЕСІ ТАБЫЛҒАН.

Зерттеуші Барри Клиффорд: «Географиялық, археологиялық, топографиялық айғақтардың барлығы бізге Колумб кемесінің сынықтарын тапқанымызға негіз береді», – дейді. Бағалы сынықтар тапқан экспедиция Гаити үкіметімен бірлесіп ұйымдастырылды. Енді жұмыс қыза түспек, алда егжей-тегжейлі археологиялық қазбалар күтіп тұр, деп хабарлады Informing. «Санта-Мария» үш діңгекті, бір палубалы болған. 1492 жылы Христофор Колумб осы кемемен Американы ашты. Оған 40 адам сиятын болған. Кеме 1492 жылы су жартастарына соқтығысып, Рождество күні апатқа ұшыраған-ды.

l ИРАН

90 ЖЫЛ БОЙЫ ҚҰРҒАҚШЫЛЫҚ ЖАЙЛАЙДЫ

ИРАН ЭКОЛОГТАРЫ, МІНЕ, ОН ШАҚТЫ ЖЫЛДЫҢ ЖҮЗІ БОЛДЫ, ЕЛДЕ ЖАУЫН-ШАШЫН АЗ ТҮСЕТІНІН АЙТЫП, ҰЗАҚ УАҚЫТ БОЙЫ ҚҰРҒАҚШЫЛЫҚ ЖАЙЛАЙТЫНЫ ЖАЙЫНДА ДАБЫЛ ҚАҒЫП КЕЛЕДІ, ДЕП ХАБАРЛАДЫ WWW.MUSLIM.KZ САЙТЫ.

Елдің метеорологиялық ұйымы мәлімдегендей, биыл жауын-шашынның орташа деңгейі өткен жылмен салыстырғанда 3,7 пайызға кеміген. Бұл да елдің экологтарын алаңдатып отыр. Көп ұзамай сегіз миллион тұрғыны бар Тегеран қаласында су тапшылығы орын алуы мүмкін. Ирандағы ауа температурасына қатысты жүргізілген зерттеу нәтижесінде белгілі болғандай, 90 жыл бойы жауын-шашын әдеттегіден аз түсіп, жерасты суы тартылады. Аңызақ ыстық орнайды.

l АНТАРКТИДА

МҰЗДЫҚТАРДЫҢ ЕРУІ ӘЛЕМДІК МҰХИТТАРДАҒЫ СУ ДЕҢГЕЙІН КӨТЕРЕДІ

ТАЯУ ЖҮЗЖЫЛДЫҚТА АНТАРКТИДАНЫҢ БАТЫС БӨЛІГІНДЕГІ МҰЗ ҚҰРСАУЫНЫҢ ЕРУІ ӘЛЕМДІК МҰХИТТАҒЫ СУ ДЕҢГЕЙІНІҢ ШАМАМЕН 15 ФУНТҚА (4,5 МЕТР) КӨТЕРІЛУІНЕ СОҚТЫРАДЫ.

Бұл туралы дүйсенбі күні таратылған NASA және Калифорния университеті ғалымдарының б а я н д а м а с ы н д а а й т ы л а д ы . Б а я н д а м а авторларының түсіндіруінше, Антарктиданың батыс бөлігіндегі мұз қабаттарының тоқтаусыз еру үдерісі бәрінен бұрын климаттың ғаламдық жылынуы мен Антарктида үстіндегі озон қабатының тесілуі салдарынан туындап отыр. Бұлар Антарктидадағы желдердің өзгеруіне әкеп соқтырса, ол өз кезегінде

аймақтағы су температурасының жоғарылауына алып келді. Ғалымдардың пікірінше, мұздың еру үдерісі бірнеше жүз жылға созылады.

l ТҮРКИЯ

ШАХТАДАҒЫ АПАТТАН ҚАЗА ТАПҚАНДАР САНЫ 200-ДЕН АСТЫ

13 МАМЫРДА ТҮРКИЯНЫҢ БАТЫСЫНДАҒЫ ШАХТАДА БОЛҒАН ЖАРЫЛЫСТАН ҚАЗА ТАПҚАНДАР САНЫ 201 АДАМҒА ЖЕТТІ, ДЕП ХАБАРЛАЙДЫ БИ-БИ-СИ. ҮЙІНДІ АСТЫНАН ЖҮЗДЕГЕН АДАМДАР ӘЛІ ІЗДЕСТІРІЛУДЕ.

Апат Ыстамбұлдан 250 шақырым қашықтықтағы Сома елді мекенінде орын алды. Елдің энергетика министрі Танер Йылдыздың айтуынша, электр сымының тұйықталуы өртке және жарылысқа әкеп соқтырған. Ал қала мэрі Маниса Дженгиз Эргюннің хабарлауынша, жарылыс құрбандарының саны әлі нақты емес. Жарылыс болған сәтте шахтада 580 кенші жұмыс істеп жатқан. Олардың көпшілігі өздігінен жоғарыға шыға алды. Қазіргі уақытта оқиға болған жерде құтқару жұмыстары жүріп жатыр.

Интернет материалдары негізінде әзірленді.

«БИНОМ GROUP» БИІГІбүгінде компания жылына 4 миллиард теңгеге дейін құрылыс құрастыру жұмысын игере алады

ЖАСТАР ШЕБЕРЛІК ҮЛГІСІН КӨРСЕТТІТараз қаласында «Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығы әскери басқармасының

қолдауымен, облыс әкімдігінің жастар саясаты мәселелері басқармасының ұйымдастыруымен өңіріміздегі жоғары және орта арнаулы оқу орындары студенттері мен еңбекші жастары арасында облыстық «Сұңқар» әскери-патриоттық ойындары өтті.

№85395 әскери бөлімде өткен іс-шара мақсаты – жастарымыздың бойында әскери-патриоттық тәрбие қалыптастыру, отансүйгіштікке баулу, әскери құндылықтарды насихаттай отырып азаматтық жауапкершіліктерін орнықтыру. Облыс әкімінің орынбасары Ғали Есқалиев жастардың патриоттық тәрбиесіне байланысты келелі сөз қозғап, жарысқа қатысушыларға сәттілік тіледі.

Сайысқа Тараз қаласы мен аудандардан әрқайсысы 10 адамнан құралған 14 команда қатысып, әскери-спорттық ойындардың 8 түрі бойынша сынға түсті. Болашақ сарбаздар ерекше дайындықпен келгендіктерін дәлелдей біліп, тартысты ойын өрнегін көрсетті.

Ойын нәтижесінде, жалпыкомандалық есепте үздік өнерімен І орынды Меркі ауданы, жақсы ойын үлгісімен ІІ орынды Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, ал, жүлделі ІІІ орынды Талас ауданының командалары иеленді. Жеңімпаздар арнайы тағайындалған бағалы сыйлықтармен және облыс әкімдігі жастар саясаты мәселелері басқармасының дипломдарымен марапатталды.

Лесбек САЙЛАУБЕК,«Ақ жол».

ӘСКЕРИ-ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕ

(Соңы. Басы 1-бетте).

Одан кейін облыстық кәсіпкерлер палатасының директоры Асан Қошмамбетов баяндама жасады.

– Қазіргі таңда Отанымыздың бизнес-қауымдастығы интеграцияның, әлеуметтік жауапкершіліктің, мемлекеттік органдармен әріптестіктің жаңа жағдайында жұмыс атқарып жатыр. Ағымдағы уақытта кәсіпкерлер үшін тағы бір ерекшелік – бизнес мүддесін Ұлттық кәсіпкерлер палатасы білдіріп отыр. Ұлттық кәсіпкерлер палатасының негізгі мақсаты – кәсіпкерлік қоғамдастықты шоғырландыру, кәсіпкерлік бастаманы іске асыру үшін қолайлы жағдайлар жасауға көмек көрсету.

Жеке-дара жұмыс атқарудан біз қазіргі таңда біртұтас бизнес-қауымдастыққа бірігіп, кәсіпкерліктің дамуына қарсы тұратын кедергілер туралы ашық жариялаймыз және осы мақсатта заң шығарушылық, нормативтік актілерді қалыптастыру рәсімдеріне аудан, қала, облыс деңгейінде ғана емес, үкіметтік деңгейде қатысамыз. Енді қысқаша біздің жетістіктерімізге тоқтала кетсем. Қысқа мерзімде Өңірлік палатаның құрылымы қалыптасып, бірқатар жұмыс атқарылды.

Облысымыздың әр ауданындағы өкілдеріміз бизнес жағдайын зерттеп, кәсіпкерлермен тығыз байланыс орнатып, кеңес беріп, көмек көрсетуде. Шалғай аудандарда мұндай көмек аса қажет. Осы мақсатпен біз өз күшімізбен «Кәсіпкерлер палатасы» атты газет шығарып, онда бизнес үшін маңызды мәселелер көтеріп, пікір алысып жатқан жағдайымыз бар.

Палатаның аудандық филиалдары ашылғаны және арнайы газет басылып шығарылғаны – бұл ауылдық бизнес субъектілерімен тұрақты байланыста болудың бірден-бір кепілі. Қазіргі таңда облысымыздың екі мыңнан астам кәсіпкерлері осы газеттің екі басылымын тегін алды. Сонымен қатар, ашылған электрондық сайттар арқылы кәсіпкерлер өз сауалдарына жауап табады, «Рег трейд» виртуалды сауда орны арқылы басқа облыстар мен мемлекеттердің нарық алаңына шығуға жол ашылды.

Облысымызда үш жүзден астам ірі және орта бизнес субъектілері, 20 мың жеке кәсіпкерлер, 15359 шаруа қожалығы қызмет атқарады, олардың басым көпшілігімен байланыс орнатылған, – деді ол.

Одан әрі палата жетекшісі кәсіпкерлер құқын қорғайтын кеңес құрылып, оның отырыстарында 23 кәсіпкердің арыз-шағымдары қаралғанын, қолданылған шаралар нәтижесінде шағымданушылар 50 миллиион теңге негізсіз тағайындалған төлемдерден құтқарылғанын еске сала келе, «Достық-99» шаруа қожалығынан заңсыз алынған 756 гектар жер телімін кері қайтару мәселесі шешіліп жатқанынан хабардар етті.

Барлық аудандарда ауыл кәсіпкерлерімен кездесулер жүргізіліп, көптеген мәселелер айқындалыпты. Олардың біршамасы Өңірлік палата ұйымдастырған семинарларда, дөңгелек үстелдерде талқыланған. Туризмді дамыту жолдарын талқылау нәтижесінде облыс әкімінің атына бірқатар туризм нысандарының инфрақұрылымын жақсартуға ықпал жасау туралы ақпарат жолданыпты. Кәсіпкерлер палатасының жетекшісі басқа да атқарылып жатқан бірқатар тірлікті баяндап, прокуратура органдарымен қабылданған меморандум аясында нәтижелі іс-шаралар атқарылып жатқанын атап көрсетті.

А. Қошмамбетов баяндамасын қорытындылай келе, «Сіздердің ұсыныстарыңыз негізінде осы конференция шешімдерінің жобасы дайындалды, онда біз бизнес-климатты жақсартатын барлық пікірлерді қамтуға тырыстық. Конференцияның негізгі мақсаты – кәсіпкерлер съезіне делегаттар сайлау. Сайланған делегаттар Жамбыл облысының кәсіпкерлері өңірлік, ал, жалпы айтқанда, отандық кәсіпкерлікті – экономиканың негізгі тірегін – дамыту мен қолдауға қажет деп білдірген ұсыныстар мен өтініштерін жоғарыға жеткізе алады деген сенімдемін» деді.

Баяндамадан кейін «Жеті жұлдыз корпорациясы» ЖШС құқық департаментінің жетекшісі Гүлжамал Жоланова, Шу ауданындағы «Сауда-сервис» ЖШС төралқа төрағасы Владимир Пыткин, Байзақ ауданындағы «Алди и К» ЖШС директоры Жамалбек Есенқұлов, облыстық татар-башқұрт этномәдени орталығының төрағасы Амир Халиков, Меркі ауданының кәсіпкері Совет Қалманбетов сөз сөйледі. Сөз алғандардың дені кәсіпкерлік саласында әлі де кездесіп жататын кедергілерді ашық айтып, ол Үкімет деңгейінде

шешілсе деген ұсыныстарын алға тартты.Кәсіпкерлер тарапынан қойылған сұрақтарға Ғ. Есқалиев пен

Г. Құрбанова нақты жауаптар қайтарды. Конференция жұмысын Ғали Нәжімеденұлы қорытындылай келе, облыс әкімдігі тарапынан кәсіпкерлерге нақты қолдау мен көмек көрсетіле беретінін жеткізді.

А. Қошмамбетов облыс прокуроры Ернат Сыбанқұловқа, облыс әкімдігі білім басқармасының басшысы Сұлушаш Құрманбековаға және облыс әкімдігі жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Жорабек Баубековқа өңірде кәсіпкерлік саласының дамуына қосқан үлесі үшін облыстық кәсіпкерлік палатасының Алғыс хатын тапсырды. Ұлттық кәсіпкерлік палатасының бірінші съезіне делегаттар сайланды.

Конференция жұмысынан кейін әр аймақтан келген бірқатар кәсіпкерлермен пікірлескен едік.

Шарафи ҚАЛДАРБЕКОВ, «Айгерім» шаруа қожалығының жетекшісі, Жамбыл ауданы:

– Бүгінде елімізде шағын және орта бизнеспен айналысам деушілерге мемлекет тарапынан қолдау көрсетілуде. Мен де зейнетке шыққаннан кейін өзімнің жеке кәсібімді дамытайын деп шаруа қожалығын құрдым. Өзіме тиесілі біршама жерім бар. Шаруашылық жұмысын дамытайын деген мақсатпен былтыр несиеге қаражат сұрап ауылшаруашылығын қолдау қорына бардым, одан өзіме қажетті қаражатты ала алмай, биыл тағы барып сұрадым. Ондағылар сіздердің жерлеріңіз қаланың құрамына кіріп кеткен деген уәжбен, несиені басқа жақтан алу қажеттігін айтты. Содан «KazMikroFinans» микрокредиттік ұйымы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігіне барып, өзімнің мал шаруашылығымен айналысуға ниет білдіріп отырғанымды жеткіздім. Олар көп құжатты талап етпей-ақ, өзім сұраған бес жүз мың теңгені лезде берді. Ол қаржыға екі бұзаулы сиыр, бір құлынды бие, он бес шақты қой, елу-алпыс тауық алып бағып отырмын. Бірақ, мені бір қынжылтқаны бұл банктің пайызы тым жоғары екен. Осы орайда, кәсібін жаңадан бастаған кәсіпкерлік өкілдеріне несие алу үшін басқа да жеңілдіктердің талаптары қайта жетілдірілсе деген тілек айтқым келеді. Бүгін, міне, облыс орталығында тұңғыш рет кәсіпкерлердің басын қосқан алқалы жиын өтіп отыр. Бұл дәстүрге айналса, келешекте кәсіпкерлікті дамытудың талай қордаланған мәселелері өз шешімін табары анық.

Тазагүл БЕРДЕШОВА, жеке кәсіпкер, Қордай ауданы: – Мен алғаш жеке кәсіпкерлік ісімді осыдан он жыл бұрын дүкен

ашудан бастаған болатынмын. Кез-келген істі бастарда алдыңда көптеген қиындықтардың кездесетіні жасырын емес. Бүгінде, Аллаға шүкір, еткен еселі еңбектің арқасында жұмысымыз өрге басты. Дүкеннің көлемін ұлғайттым, тауарымыздың түрлері де көбейді. Енді келешекте тағы да бірнеше дүкен ашып, киім-кешекті бөлек, аяқ киімді басқа жақта, тұрмысқа қажетті заттарды келесі жерден алатындай етіп тұтынушыларға оңтайлы жағдай туғызуды межелеп отырмын. Өйткені, бүгінгі заман бәсекенің қарқын алған кезеңі. Оған тек қабілеттілік таныта білу керек. Ол үшін бүгінгідей басқосудың алатын орны ерекше деп ойлаймын.

Шыңғыс АБДРАХМАНОВ, облыстық кәсіпкерлер палатасы Сарысу аудандық филиалының директоры:

– Аудандық деңгейде қазіргі таңда кәсіпкерліктің жағдайы өте қиын. Себебі, несиелендіру жұмысы баяу жүріп жатыр. Көп жағдайда банктер аудан көлеміндегі кәсіп иелерінің жылжымайтын мүліктерін кепілдікке алмайды. Бұл – өзекті мәселе. Өйткені, несиелендірмей, ақша құймай кәсіпкерлік толыққанды дамиды деп айта алмаймыз. Осыған орай, қазіргі таңда біз заңнамаларды сараптап, кәсіпкерлікті дамытудың жеңілдетілген жолдарын қарастырып, тұйықтан шығар жолды іздестіріп жатырмыз. Сонымен қатар, Үкіметтің бекітіп отырған субсидия ережелеріне сәйкес шаруа қожалықтарын, басқа да салалардағы кәсіпкерлік нысандарын ірілендіру жүйесін қолға алдық. Кәсіпкерлік нысандарының нақты базасын қалыптастыруға да баса мән беріп, соған сай жұмыс жасаудамыз. Бүгінде базаны нақтылау басты міндет. Сондай-ақ, күнделікті кәсіпкерлердің тарапынан берілетін алуан сауалдарға мемлекеттік органдармен бірлесіп жауап беруге ұйытқы болып отырған жайымыз бар. Саладағы түйткілді мәселелердің түйіні осындай жиындар ұдайы өтіп тұрса, шешімін табатыны сөзсіз.

НӘСІПТІҢ ӨЗІН ТАБАДЫОблыста 300-ден астам ірі және орта бизнес субъектілері, 20 мың жеке кәсіпкер және 15359 шаруа қожалығы бар

l КӘСІПКЕРЛЕР МӘЖІЛІСІ l

315 мамыр, 2014 жыл

Амангелді ӘБІЛ,«Ақ жол».

Облыста құрылыс қарқынды жүргізілуде. Мәселен, «Қолжетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасы бойынша 2020 жылға дейін барлық қаржыландыру көздерінен 78,4 миллиард теңгеге 2,8 миллион шаршы метр тұрғын үй салу жоспарланса, биыл осы құрылыстың 256,9 мың шаршы метрі пайдалануға беріледі деп күтілуде. Өткен төрт айда 56,1 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беріліп, талай отбасы қоныстойын тойлады. Үй алуға кезекте тұрған азаматтар үшін тұрғын үй құрылысына 526,4 миллион теңге қаралып, 5,7 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға жоспарланыпты, алайда, жыл соңына дейін 11,3 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беріледі деп күтілуде.

Баспасөз мәслихатында осындай жағымды жаңалықты облыс әкімдігінің құрылыс, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасының басшысы Рахманқұл Байтелиев облыстық бұқаралық ақпарат құралдары өкілдеріне жария етті. Биыл Тараз қаласындағы «Бәйтерек» шағын ауданынан бесқабатты 75 пәтерлі үш үйге жас отбасылары ие болады. Осы шағын ауданнан осындай 65 пәтерлі екі үй несиеге беріледі.

Тұрғын үй құрылысын жаз айларында пайдалануға бітіру жағын қолға алып жатқандарын атап өтті ол. Бұл жөн енді. Негізінен қандай да бір құрылыс нысаны пайдалануға күн жылыда берілсе, оның сапасы жоғары болады. Осы жерде журналистерге жеткізген тағы бір жаңалығы – құрылыс нысандарына тартылған мердігер-мекемелерге қатаң талап қойылатын болды. Жұмысқа немқұрайлы қараған мердігерлерден сот арқылы 352 миллион теңге өндіріліпті. «Қара тізімге» ілінген мердігер-мекемелер құрылысқа жарияланатын тендердің маңайынан да жүрмейтін көрінеді. Облыс әкімі Кәрім Көкірекбаев өңірді аралаған сапарларында міндетті түрде қандай да бір жүргізіліп жатқан құрылыс нысанының жұмысымен танысатынын еске салған Р. Байтелиев одан әрі инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз етуге 1045,2 миллион теңге бөлініп, үш жоба жүзеге асырылып жатқанын да сөз етті.

2014 жылы білім саласына құрылысқа 9 922,6 миллион теңге бөлініп, 35 нысанның құрылысы жүргізілуде. Оның 20-сы биыл, қалғаны келесі жылы пайдалануға берілетін көрінеді. Денсаулық сақтау саласының құрылысы туралы да журналистерді хабардар ете келе, Тараз қаласында құрылысы 2012 жылы басталған, сметалық құны 8 074,4 миллион теңгенің 300 төсектік көпбейінді аурухана мен сметалық құны 7 037,2 миллион теңгені құрайтын 200 төсектік облыстық перинаталдық орталығы құрылысының барысы туралы кеңінен түсінік берді. Екі нысан да келер жылы пайдалануға беріледі. 2014 жылы осы сала бойынша барлығы 27 нысанның құрылысы жүргізіліп жатса, оған ел қазынасынан 3 150,1 миллион теңге және жергілікті бюджеттен 2 402,0 миллион теңге бөлініпті. Жыл соңына дейін 25 құрылыс нысаны пайдалануға беріледі.

«Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойынша 2011 жылдан бері 26 инженерлік инфрақұрылым нысандарының құрылысы жүргізіліп, 16-сы тапсырылса, оның 512,5 миллион теңгені құрайтын 10-ы биылға өтпелі екен. Ал, биылғы жылға 4 нысанның құрылысына республикалық бюджеттен 1 092,1 миллион теңге, жергілікті қазынадан 273,3 миллион теңге бөлініпті. «Ақ бұлақ» бағдарламасы бойынша биыл 18 нысанның құрылысы жүргізіліп жатса, тағы да 8 нысанның жобасы дайындалуда. Жыл соңына дейін 29 500 адам тұрып жатқан 11 елді мекен ауызсумен қамтамасыз етіледі. «Ардагерлер» және «Достық» үйлерінің құрылысының басталуы алдағы уақыттың еншісінде екен.

Жол жөндеуге әртүрлі бюджет көздерінен 6 650 миллион теңге бөлініпті. Аз қаржы емес. Енді осы мол қаржының мақсатты жұмсалуын қатаң бақылауға алу қажет. 2 миллиард теңге аудандарға қаралыпты. Дегенмен, басқарма басшысы қыста қардың, көктемде жауын-шашынның мол түсуінен жерасты суы көтеріліп, кей аймақтарда жолдардың бүлінгенін еске салды. Оның үстіне аса ауыр салмақты көліктер шектен тыс жүк артып, жаңадан күрделі немесе ағымды жөндеуден өткен жолды бүлдіріп жататынына да назар аударды. Ауыл тұстарынан өтетін жол бойларына қойылған жол ереже белгілерін тұрғындардың бау-бақшасын қоршауға немесе арық-атыз тоғандарына пайдаланып жататынына да алаңдаушылық білдірді.

«Жол азабын жүрген біледі» дегендей көбіне сапарда жүретін журналистер қауымы Р. Байтелиевті сұрақтың астына алды. Әсіресе, әріптестерді облыстық мәндегі «Мойынқұм-Ұланбел» жолының жыры, сондай-ақ, «Тараз-Ұланбел» және «Тараз-Cаудакент» жолы жыл сайын жөнделгенімен қайта бүлініп жататыны мазалады. Р. Байтелиев «Мойынқұм-Ұланбел» жолының 30 шақырымы жөнделгенін, биыл 800 миллион теңгеге 100 шақырымы жөнделетінін жеткізді. Ал, келесі жылы жөндеу жұмыстары толық аяқталады деді. «Тараз-Ұланбел» жолы қанша рет жөнделгенімен «Амангелді Газ» кен орнынан шығатын ауыр техника жолды бүлдіріп жатады. Осы жолды жөндеуге кәсіпорын 2011 жылы 200 миллион теңге бөліпті. Алайда, кейінгі жылдары қаржы бөлу мәселесі ұмыт қалған. «Тараз-Саудакент» жолында да көрші облыстардан қатынайтын ауыр жүк көліктерінің қозғалысынан жол тез тозады. Жуалы ауданындағы «Көксай» каналының құрылысы басталғалы бері Нұрлыкент ауылындағы жол тоза бастапты.

Басқарма басшысының сөзіне қарағанда жаз мезгілінде күн ыстық күндері ауыр жүк көліктерінің асфальт жолмен жүруіне тыйым салынған. Бірақ, оны елеп жатқан ешкім жоқ. Көлік инспекциясының бекеттері республикалық маңызы бар жолдарда ғана орналасқандықтан облыстық, аудандық мәндегі жолдардағы қозғалысты бақыламайды дейді. «Жол-экономиканың күретамыры» дейміз, оның үстіне ең бастысы адамдар қатынайды, сондықтан аудан әкімдері, ішкі істер бөлімдерінің жол полициясы, көлік инспекциясы бірлесіп, түйткілді мәселеге назар аударулары қажет.

БАТАЛЫ БАТЫР АРЫМАС

БАСПАСӨЗ МӘСЛИХАТЫ

2,8 МИЛЛИОН ШАРШЫ МЕТР

ТҰРҒЫН ҮЙ2020 жылға дейін жамбылдықтардың

құтты қонысына айналады

Тұңғыш ЖАНҰЗАҚОВ.

Міне, биыл сұрапыл соғыстың аяқталғанына 69 жыл толып отыр. Бұл жеңіс бізге оңайлықпен келген жоқ. Отан үшін әрбір азамат қасық қаны қалғанша ерлік көрсетіп, жандарын пида етті. Жер жүзін шарпыған сұм соғыста қаншама боздақтарымыздан айырылдық.

Бірақ, олардың ел үшін, туған жер үшін қайтпас қайсарлықтары мен жанкешті ерліктері ешқашан ұмытылмайды. Есіл ерлеріміз жеңісті сыйламағанда біз болашақ ұрпақ бүгінгі күнге жетпес едік. Сондықтан Ұлы Жеңісті сыйлап, бейбіт өмірге жеткізген Ұлы Отан соғысының қатысушыларына, ардагерлеріне, тыл еңбеккерлеріне құрмет көрсету кейінгі ұрпақтың парызы.

Осыны ескеріп, облыс әкімдіг і ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Абдалы Нұралиев Тараз қаласының тұрғындары, Ұлы Отан соғысы ардагерлері, украиндық ағайынды Федор және Григорий Мирошниковтардың үйлеріне арнайы барып, жүздерін қарттық шалған майдангерлерді ұлы мерекелерімен құттықтап, сый-сияпат жасады.

– Сіздердің ерліктеріңіз ұмытылмақ емес. Біз сіздерді мақтан тұтамыз. Ешқашан ауырмай, ортамызда осылай аман-есен жүре беріңіздер, – деп басқарма басшысы Абдалы Тоқбергенұлы ардагерлерге ақ тілегін арнады.

Кеуделері түрлі медальдар мен ордендерге толы, сол бір сұм соғыстың енді қайталанбауын тілейтін қарт майдангерлер өздерін елеп, ескеріп келген басшыларды көргенде көңілдері жайдарыланып қалды. Жүздеріне күлкі мен мейірім үйіріліп, сол бір күндерден қалған естеліктерін еске түсіріп те жатты.

Иә, жыл өткен сайын ардагерлер қатары азайып барады. Елдің тыныштығы үшін азап шеккен ардақтыларға қандай құрмет көрсетсек те жарасады.

АРДАГЕРЛЕРГЕ ҚҰРМЕТ КӨРСЕТТІ

Шаңырақ неге шайқалады?Облыстық әділет департаментінен сұрап

білгеніміздей, өңірде 2012 жылы – 10267, 2013 жылы 10482 неке қию актілері тіркеліпті. Бастапқыда біз де «О-о» деп эмоцияға ерік бергеніміз рас.Сөйтсек, өкінішке қарай, неке бұзушылардың да қатары артпаса кеміп жатқан жоқ екен. Мысалы, 2012 жылы 2230 отбасы неке бұзу туралы өтініш берсе, былтыр 2518 жанұяның дәм-тұзы жараспапты. Биылғы алғашқы тоқсанның өзінде 621 отбасы араздасқан, артынан ажырасқан. Көріп отырғандай, көрсеткіш көңіл шошытады. «Ыдыс-аяқ сылдырласа» мейлі ғой, біржола шытынап, шашылып түскеніне ішің удай ашиды. Солардың басым көпшілігі он екіде бір гүлі ашылмаған жастар. Осы орайда «Неге жастар арасында ажырасу оқиғалары жиілеп кетті?» деген заңды сұрақ туады. Бұл жастардың болашағына, қоғамның дамуына жаны ашитын кез-келген жанды алаңдатпай қоймасы сөзсіз.

Қ а з а қ с т а н М ұ с ы л м а н д а р ы д і н и басқармасының облыстағы өкілі, орталық «Һибатулла Тарази» мешітінің бас имамы Данияр Жұмабайұлы жастар арасындағы ажырасу оқиғаларының көбейіп бара жатқандығына үш себепті мысалға келтірді. Олардың біріншісі, имансыздық, екіншісі әке-шеше тәрбиесінің жоқтығы, үшіншісі ерлі-зайыптылардың өз міндеттерін жетік білмеуі.

– Қазір жігіттердің көбінде намыс жоқ. Көлік мініп, қызмет қуған қыз-келіншектерге қызығады. Пайғамбарымыз өз хадисінде жар таңдағанда ең әуелі имандысына қарау керектігін түсіндіреді. Болашақ қалыңдық әрі текті әулеттен шыққан, әрі сұлу, әрі иманды болып тұрса, онда нұр үстіне нұр әрине. Сондықтан жар таңдауда ең әуелі имандылығына зер салған жөн. «Әйелді бастан» деген сөз осы мағынада айтылған. Ал, кейбір азаматтар осы аталы сөздің астарына үңілмей, әйелін балағаттап, «тәрбиелеу» үшін соққыға жығып жатады.

Жаһандану үдерісін жаңсақ түсінетін жастар бас құрарда ата-ананың батасын алуды ұмыт қалдырып бара жатыр. Интернет немесе әралуан әлеуметтік желілер арқылы танысып, некелесіп жатқандар бар. Бақытты болсын дейміз, бірақ солардың көбінің шаттыққа кенеліп жатқандары шамалы. «Отбасы мен үшін керек, мен бақытты болсам болды» дейді. Әке-шешемен санасатындар аз. Оның арты көбінде ажырасуға алып барады.

Алла тағала әу баста ерді ер, әйелді әйел қылып жаратқан. Сондықтан да әркімнің өз міндеті бар. Ер адам отбасын адал қамтамасыз етіп, әйеліне, бала-шағасына қамқоршы болуы қажет. Әйел баласы да бірінші кезекте ерінің жағдайына, ұл-қызының тәрбиесіне көңіл бөлгені абзал. Сонан кейінгі кезекте нәпақа табуды ойлау қажет. Бізде кейде керісінше болып жатады. Қыз-келіншектер «Мен әуелі өзімнің күтіміме қарауым керек, қызметте өсуім қажет» деп отбасына көңіл бөлуді кейінгі кезекке ысырады. Бұл оның өз міндетін білмейтіндігін көрсетеді. Содан барып қоғамда күнә артып, ажырасу жайттары көбейіп барады. Ешкім өздігінен өмір кешіп, бақытқа жете алмайды. Қазақтың «екі жарты – бір бүтін» деген сөзі осы орайда тауып айтылған, – дейді Данияр Жұмабайұлы.

Ал, психолог Фатима Бизақова ажырасуға басты фактор – отбасын құруға дайындықтың аздығы деп есептейді. Ол бұл бағытта жастар арасында сауалнама да жүргізіпті. «Көлік

ж ү р г і з у г е к у ә л і к а л у

ү ш і н д е оқып, емтихан

тапсырасың. Жол ережесін тәжірибе

жүзінде автодромға барып, үйренесің. Өзіне

сенімді болған кезде ғана жеке рульге отыруға болады. Ал, ондай болмаса

жол-көлік оқиғасына тап болатының ақиқат. Үйлену де сол сияқты. Неке куәлігінің

еш дайындықсыз берілетіні, жастардың оны тек әдемі көйлек пен тамаша көліктің ішінде отыруды аңсап барып алатыны сауалнамада анықталды», – дейді психолог.

Осы орайда ұстаздардың да өз айтары бар. Ұзақ жылдар бойы ұрпақ тәрбиесімен айналысып келе жатқан педагог- ғалым, Тараз мемлекеттік педагогика институтының тәрбие және әлеуметтік жұмыстар жөніндегі орталығының басшысы Лескүл Ибраимова: «Бұл иммуно-психологиялық проблема тек қазір ғана емес бұрын да болған, бола береді де. Ол кеңестік кезеңнен қалған жағымсыз жұрнақ. Тек оның тамырланып, өршіп бара жатқандығы қынжылтады. Оған басты себеп – тұрмыстық жетіспеушіліктер. Рас, мемлекеттік бағдарламалар аясында жастарға баспана беріліп жатыр. Бірақ, жастардың бәріне бірдей пәтер қайда? Барлық отбасындағы кикілжің бірінші жетіспеушіліктен, жұмыссыздықтан б ол а д ы » , – д е й д і . О б л ы ст ы қ ә д і л ет департаменті АХАЖ бөлімінің басшысы Күлшат Сабырқұлова да «Жастардың ажырасуына көбінде әлеуметтік жағдайдың әлсіздігі себеп» деп отыр. Бұл пікірді біз әңгімелескен жастардың басым көбі қостай жөнелді.

Бала – бауыр етің«Адамның бір қызығы бала деген» деп

һакім Абай айтқандай, перзент – шаңырақтың шаттығы ғана емес, егемен еліміздің ертеңгі сенімді тірегі де. «Бір қозы туса бір түп жусан артық шығады» дегендей, әр сәбидің өз ырзығы, өз несібесі болады. Жаңадан көтерілген жас отаудан үлкендер осындай сый күтетіні рас. Алайда, бір перзентке зар болған талай отбасыларды көз көріп жүр. Осыдан бірер жыл бұрын Жаңатас қаласында тұратын бір досымыздың шаңырағында үлкен қуаныш болды. Жас отбасы отау тіктеген сегіз жылдан кейін перзент сүйді. Аңсап жеткен қыздарына Сағыныш деп ат қойып, дүркіретіп тұсаукесер тойын жасады. Міне, махаббат, міне, төзім! Күтті, құрсаққа ұрпақ бітті. Ал, жарты жыл күтуге жарамай, ұрыс-керіске бой алдырып, ажырасып жатқандарға не айтуға болады?

Енді қараңыз, бір отбасылар осылайша зарыға перзент тосып жүрсе, енді бірі өз баласынан басын ала қашып әлек. Қазір облыстық сот актілерін орындау департаментінің аумақтық бөлімдерінде алимент өндіру ісі бойынша 10 мыңнан астам атқарушылық құжат жатыр. Ол аздай жасанды түсік жасатып жат-қан бойжеткендер қаншама?! Жасанды түсік жасатуға шариғат тыйым салатынын, бұл әрекет тірі адамды өлтірумен бірдей ауыр күнә екенін бірі білсе, бірі білмес. Әлдекімнің «сүйдім, күйдім» деген ертегісіне елітіп, төсек ләззатына бой алдырып қалып жатқан аруларға жаның ашиды-ақ. Ойланбай істелген осындай қадамның кесірінен қоқыс жәшіктеріне лақтырылған тастанды балалардың да қатары көбеюде. Қоғамда белең алып бара жатқан осындай опасыздыққа іші күйген бір апамыздың «Құдай осыларға бала бергенше, сана берсе ғой» деп налығанын құлақ естіді. Перзент – ата-анаға берілген Алланың аманаты. Олардың жүрегі пәк, кіршіксіз таза. Әрбір сәбидің отбасына береке дарытатынын ұмытпаған абзал.

Бала демекші, облыстық әділет департаменті-нің АХАЖ бөлімі соңғы төрт айда сәбилерге ең жиі қойылған есімдердің тізбесін түзіпті. Ер балалар арасында Ерасыл есімі көш бастап тұр. Бұл есім облыстағы 91 балаға қойылыпты. Ал, қыздар арасында Айзере есімі 177 бүлдіршінге қойылып, бірінші орынға шығыпты.

Азаматтық неке ашыналықтың «өркениетті» түрі ме?Заңды некедегі жұптарды жарастыра алмай

жүргенде қазақ қоғамына азаматтық некелесу үрдісі етене болып бара жатыр. Мамандар оны ашыналықтың «өркениетті» түрі деп ашына айтуда. Яғни, көңілің қалаған адаммен заңды түрде неке қидырмай-ақ бір шаңырақтың астында ғұмыр кеше бересің. Облыстық әділет департаменті АХАЖ бөлімінің басшысы Күлшат Сабырқұлова мұндай қарым-қатынастың келешекте кездесетін кедергілерінің көп екендігін алға тартады. «Бұл жерде опық жейтін – әйелдер. Мысалы, отбасы болған соң шаңырақта бала туылуы мүмкін. Сонда ер азамат әкесі болып есептелмейді. Яғни, басы бос. Ертеңгі күні ол басқа адаммен қол ұстасып кете барады. Алимент төлеу жауапкершілігіне де тартылмайды. Кейде жүрегінде иманы бар әкелер кездесіп жатады. Олар мұндай жағдайда заңды түрде өз мүддесін қорғай алмайды. Емханаға барсын, шетелге қыдырып шықсын, бәрібір ол әкесі екенін дәлелдей алмайды. Бұл жерде балаларға да қиын. Сондықтан азаматтық некедегі жұптарды отбасы деп айтуға аузың да бармайды. Ақыры бір – бірін ұнатты ма, болашаққа мақсат құрды ма, онда некелерін заңдастыру керек»,-дейді ол.

Біз осы мәселе төңірег інде психолог Фатима Бизақоваға «Азаматтық неке туралы көзқарасыңыз қандай? Қарым- қатынастың бұл түрі жалпы қазақ қоғамына қаншалықты қажет деп ойлайсыз?» деген сұрақ қойдық.

– Азаматтық неке деген психология тілінде фобия. Фобия дегеніміз адам бойындағы қорқынышты бақылаудың шамадан тыс көбеюі. Түсінікті тілде айтсақ – үйленуден қорқу. Қорқудың астарында жауапкершілік алмау жатыр. Бұл, әсіресе, ер азаматқа пайдалы. Ал, азаматтық некеге баратын жастардың өскен отбасындағы қарым-қатынас дұрыс болмаған. Үйде жиі шиеленістің болуынан бала жалығып, жас кездің өзінде-ақ «үйленсем, осындай өмір сүргеннен сүрмеген жақсы» деген ой түйіп қояды.

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бергі статистикаға сүйенсек елмізде 40-60 жас аралығында 380 мыңнан астам сүрбойдақ кездескен. Ал, қазір сол сүр бойдақтың орнын азаматтық неке ауыстыруда. Бұл басқа елдерден келген ұғым болғанымен, қазіргі отбастарындағы психологиялық мәселені көрсетеді.

Басты түбірі – отбасы тәрбиесінің өз деңгейінде болмауын байқатады. Отбасы татулығы некеден құралады. Азаматтық неке «Аузы күйген үрлеп ішеді» дегендей, екінші мәрте отбасын құратын жанға қолайлы болуы мүмкін. Себебі, оларда «Үйлене қалсам қалай болар екен?» деген ой тұрады. Осы орайда қыз балаларды өзін сыйла-туды қолға алуға шақырамын. Маман ретінде неке сенімділік пен болашаққа бағдаршам болуы керек деп кеңес беремін, – дейді Ф. Бизақова.

Азаматтық неке батыс елдерінде кең өріс алған. Ондағылар бірге тұру арқылы сынақ та жүргізіп көреді. Қарапайым тілмен айтқанда, егер лайықты болса бірге ғұмыр кешеді. Лайықсыз болса өз жолымен кете береді. Біз пікірлескен тұрғындардың бір парасы азаматтық некені қолдайтындықтарын айтып қалды. «Отбасы болған соң, ерлі –зайыпты бір-біріне үйренісуі керек. Үйреніспей болмайды. Ажырасудың бәрі содан басталады» дейді олар. Ал, енді он жыл бойы неке қидырмастан бірге тұрып жүрген жандар туралы не уәж айтармыз? Қалай десек те бұл үрдіс шын мәнінде қазақ қоғамына жат. Уақытша некеге дәстүрлі Исламда да тыйым салынған.

Исламда бір ғана неке бар, ол – өмірлік неке. Адам шаңырақ көтеріп, бала сүйеді. Отағасы отбасы мүшелері үшін жауапкершілікті өз мойнына алады. Сөйтіп шаңырақ көтерген зайыбымен қол ұстасып, өмірінің ақырына дейін ғұмыр кешеді. Бұл некенің басқа түрі де жоқ.

Жастарға сілтер жол қайсы?Шаңырақтың шырқын бұзбай, керісінше

шаттығын шалқыту үшін не істеу керек? Қайтсек

ӨШІРМЕБіз отбасы қадіріне жетіп жүрміз бе?

«ОН ҮШТЕ ОТАУ ИЕСІ» ДЕП ОЙ ТОПШЫЛА-ҒАН ДАНА ХАЛҚЫМЫЗ О БАСТАН ОТБАСЫ МӘСЕЛЕСІНЕ АЙРЫҚША МӘН БЕРГЕН. «БАЛАПАН ҰЯДА НЕ КӨРСЕ, ҰШҚАНДА СОНЫ ІЛЕДІ» ДЕП ҰЛАҒАТ ҚАЛДЫРУЫ ДА СОНДЫҚТАН. ӨМІРГЕ ШЫР ЕТІП КЕЛГЕН СӘБИ БАЛАУСА БАЛҒЫН КЕЗІНЕН БАСТАП ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ МЕН ҚАНАТТАНАДЫ. ШІЛДЕХАНА, БЕСІК ТОЙЫ, ТҰСАУКЕСЕР, СҮНДЕТ ТОЙЫ, ТОҚЫМҚАҒАР, ТІЛАШАР, ҚҰДА ТҮСУ, ҚЫЗ АЙТТЫРУ, ОТАУ ТІГУ ҚУАНЫШТАРЫНЫҢ БӘРІНДЕ ӨНЕГЕ ӨРНЕКТЕРІ ЖАТЫР. ҚАРАП ОТЫРСАҢЫЗ, ОСЫНЫҢ ӨЗІ ТҰНЫП ТҰРҒАН ТӘРБИЕ ЕМЕС ПЕ? ТҮПТЕП КЕЛГЕНДЕ, ҮЛГІЛІ ОТБАСЫ – ОТАННЫҢ ОЛЖАСЫ. ҰЛТТЫҚ ҰЛАҒАТПЕН СУСЫНДАП, ҰРПАҚ ТӘРБИЕСІНЕ БАСА НАЗАР АУДАРЫП ОТЫРҒАН ОТБАСЫЛАР ҚАЗІР ДЕ БАРШЫЛЫҚ. ОЛ ҮШІН ҚУАНАМЫЗ. АЛАЙДА, «ҮЙ БОЛҒАН СОҢ ЫДЫС- АЯҚ СЫЛДЫРЛАМАЙ ТҰРМАЙДЫ» ДЕГЕНДЕЙ, ОТАУЫ ОПЫРЫЛЫП ТҮСКЕН ОТБАСЫЛАР САНЫНЫҢ АРТЫП БАРА ЖАТҚАНДЫҒЫ ЖАНДЫ АУЫРТЫП, ЖҮРЕКТІ СЫЗДАТАДЫ. БІЗ БҮГІН, ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ОТБАСЫ КҮНІНДЕ ОСЫ ТАҚЫРЫПТЫ ҚОЗҒАП, ОЙ ЕЛЕГІНЕН ӨТКІЗУ ҮШІН ҚОЛЫМЫЗҒА ҚАЛАМ АЛДЫҚ.

ж ү рк у ә л

ү ш і ноқып, е

тапсырасережесін т

жүзінде автобарып, үйренесі

сенімді болған кезде ғарульге отыруға болады. Ал, ондай

жол-көлік оқиғасына тап болақиқат. Үйлену де сол сияқты. Неке к

й б і і і

жас отбасылар жарасымды ғұмыр кешеді? Біз мақаланы жазу барысында осы сұрақтарға жауап іздеп көрдік.

Амангелді Шәкірәлиев: еңбек ардагері, «Алтын той» иегері:

– Құдай қосқан қосағым Ұлтусын Керімбаева екеуміз жарты ғасыр жұп жазбай, құстың қос қанатындай қалықтап келеміз. Шүкір, жеті бала тәрбиелеп өсіріп, немере сүйіп отырмыз. Менің ойымша, жастар бақытты болу үшін құда мен құданың, құдағи мен құдағидың арасында жоғары дәрежеде қарым- қатынас болу керек. Түймедейді түйедей етіп, «маған киіт кигізбеді, жақсылап дастарқан жасамады» деп ұсақ-түйек әңгіме өрбітудің қажеті жоқ. Әр ата-ана өз балаларына ақыл- кеңестерін айтудан жалықпау керек. Сонымен қатар, жастар да үйленбес бұрын бір-бірінің мінез-құлқына қанық болу қажет. Белгілі бір дәрежеде бір-біріне деген махаббаты болғаны абзал. Сонда ғана әрдайым олар бір- бірін түсіне білетін болады.

Л е с к ү л И б р а и м о в а , п е д а г о г и к а ғылымдарының кандидаты, доцент:

– Отбасылық тәрбиені ұлттық құндылықтармен ұ ш та ст ы р ы п , ж а ста р д ы ұ л т т ы қ р у х та қанаттандыру керек. Ұлттық құндылық дегеніміз не? Ол біздің ата тарихымыз, салт-дәстүріміз, төл мәдениетіміз, тіліміз, дініміз, діліміз...«Алтын басты

әйелден бақа басты еркек артық» дейді дана қазақ. Әйелді ешқашан еркекпен қатар қоюға болмайды. Еркек – үйдің иесі, тірегі. Әкенің сөзі мірдің оғындай болу керек. Бұрындары отағасы үйге кірмей ешкім дастарқанға отырмаған. Он бала болса да әкесі жайғасып « Әумин» дегеннен кейін барып нанды үзіп алған. Қазір үлкендер осыған мән беріп жатыр ма? Бала тәрбиесімен айналысуға олардың уақыты жоқ. Сондықтан ұлттық құндылықтарды отбасы тәрбиесімен ұштастырмай, тірлік оңалмайды.

Фатима Бизақова, психолог:– Жапон елінде бес жылдық отбасы институты

бар. Онда, жастарды отбасы ережесіне үйретеді екен. Қыз-келіншектерге алғашқы 3 жылда ер- азаматқа күтім жасауды меңгертсе, төртінші жылы бала күтімін, ал бесінші жылы туған-туыспен арадағы қарым-қатынасты қалай ұстау керектігін үйретеді. Мен қоғам болып осы жүйені іске қосуды ұсынар едім. Керек. Егілген талды өсіру үшін де оған күтім қажет қой. Ал, шаңырақ көтергендер аптасында бір сағат отбасы жарасымы туралы ашық әңгіме өткізіп тұрса нұр үстіне нұр болары сөзсіз.

Серікболсын Құдайбергенов, асаба:Жастардың шаңырағын ата-аналар да бұзып

жатады. Өз басым ішімдікке сылқия тойған құдалардың той үстінде керісіп, төрде отырған қалыңдықты алып кеткенін көргенім бар. Одан бөлек осыған ұқсас үш жағдайдың куәсі болдым. Сондықтан бірінші кезекте ата-аналар балаларына дұрыс жол көрсетуі керек деп есептеймін.

Міне, көптің пікірі «Әкесін көріп ұл өсер, шешесін көріп қыз өсер» дегенге саяды. Заманымыздың заңғар жазушысы Мұхтар Әуезовтің «Ел болам десең, бесігіңді түзе» деп шырылдағаны да тегін емес. Қазір елімізде отбасы институтын нығайту мәселесіне мемле-кеттік саясаттың басым бағыттарының бірі ретінде айрықша маңыз берілуде. Мәуелі мұрат «Қазақстан-2050» Стратегиясының да негізгі арқауына айналды. Былтыр Елбасы Жарлығымен қыркүйек айының екінші жексенбісі Отбасы күні мерекесі болып белг іленді . Биыл республика көлемінде тұңғыш рет «Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсы өткізілуде. Осындай ауқымды шаралар облысымызда да жалғасын табуда. Облыс әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық – демографиялық саясат жөніндегі комиссия жүйелі жұмыстар атқаруда.Таяуда ғана Тараз төрінде Астана, Алматы қалаларының, Оңтүстік Қазақстан, Қызылорда облыстары делегаттарының қатысуымен өткен республикалық конференция- соның бір айғағы. Комиссия хатшысы Сара Мадиеваның айтуынша, алдағы уақытта әкелер слетін, өнерлі отбасылар фестивалін, отбасы құндылығын нығайту және отбасылық бизнесті дамыту мақсатында түрлі басқосулар, мәдени-көпшілік шаралар ұйымдастыру жоспарланып отыр екен.

Орталық «Һибатулла Тарази» мешітінде де жастардың ақ некесін қию рәсімін ұйымдастыру жақсы жолға қойылған. Бас имам Данияр Жұмабайұлының айтуынша, жылына мыңнан астам жас отбасылар некесін қидырады екен. Жас жұбайларға неке куәлігімен қатар ерлі- зайыптылардың міндеттері жазылған арнайы кітапша да сыйлық ретінде ұсынылады. Мұның бәрі де жас отбасыларға ой салатын тірліктер.

Мемлекеттің сан мыңдаған отбасылардан тұратынын ескерсек, сол отбасының иесі- еркек, киесі – әйел. Қазақтың «Әке-асқар тау, ана – бауырындағы бұлақ, бала – жағасындағы құрақ» деген мақалында терең тағылым жатыр. Ендеше, боса ғаның беріктігін босаңсытпай, еңсе тіктеп, ес жиятын кез жетті. Сіз не дейсіз, зерделі оқырман!

Тұрсынбек СҰЛТАНБЕКОВ,«Ақ жол».

ОТАН Ж�НЕ ОТБАСЫ

8 15 мамыр, 2014 жыл

ДИРЕКТОР – БАС РЕДАКТОР

Көсемәлі СӘТТІБАЙҰЛЫ

Мекен-жайымыз: 080000, Тараз қаласы, Ы. Сүлейменов көшесі, 5, Баспасөз үйі.

Таралымы 20615

Телефондар/факс: бас редактордың қабылдау бөлмесі – (қаланың коды – 8-726-2) 43-17-07.Жарнама – 43-32-50. Электрондық пошта: ak-jol-taraz@rambler.ru. Газеттің сайты: akjolgazet.kz

Меншік иесі:

«ЖАМБЫЛ ОБЛЫСТЫҚ «АҚ ЖОЛ» ГАЗЕТІНІҢ

РЕДАКЦИЯСЫ» ЖАУАПКЕРШІЛІГІ

ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІГІ

«ЖАМБЫЛ ОБЛЫСТЫҚ «АҚ ЖОЛ» ГАЗЕТІНІҢ РЕДАКЦИЯСЫ»

ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІГІ. ЖСК KZ04319E010000374569, БСК ABKZKZKX,

СТН 211500070391. КБЕ 17, КНП 851, БСН 030940003725, «БТА БАНК» АҚ ЖАМБЫЛ ФИЛИАЛЫ. ИНДЕКСІ: ЖЕКЕ ЖАЗЫЛУШЫ

ҮШІН – 65457, МЕКЕМЕ ҮШІН – 15457.

Газетті есепке алу туралы №12327-Г

куәлікті 2012 жылғы 1 наурызда Қазақстан

Республикасының Мәдениет

және ақпарат министрлігі

берген.

Нөмірдің кезекші редакторы

Болат ЖАППАРҰЛЫ

Газет аптасына үш рет шығады. Газет редакцияның компью терлік орталығында теріліп, беттелген. Қалыбы Жамбыл «Сенім» ЖШС баспа орталығында жасалып, көбейтілді. 080012, Тараз қаласы, Төле би көшесі, 22-үй. тел: 43-32-83. Тапсырыс 421

Бас редактордың бірінші орынбасары – Құрманбек ӘЛІМЖАН – 43-17-08;Бас редактордың орынбасары – Ақылжан МАМЫТ – 43-33-08;Жауапты хатшы – Әділбек БАҚҚАРАҰЛЫ – 43-50-73; БӨЛІМДЕР: Саясат – Тұрсынбек СҰЛТАНБЕКОВ – 43-33-08; Экономика – Амангелді ӘБІЛ – 45-15-26;

Руханият – Баймаханбет АХМЕТ – 43-31-62;

Хаттар және меншікті тілшілер жұмысын үйлестіру бөлімі – Лесбек САЙЛАУБЕК – 45-48-09;

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР:Меркі, Қордай – Серік ҚҰРАЛБАЙ – 8 701 409 49 04;Т. Рысқұлов – Сейсен ҚОЖЕКЕ – 8 (726 31) 2-24-76, 8 777 628 45 83;

Шу, Мойынқұм –Қарлығаш ЕСБЕРГЕНОВА –8(726 38) 3-29-99, 87074228246Талас, Сарысу –Сәулембай ӘБСАДЫҚҰЛЫ –8(726 44) 5-06-68, 87777590076Жарнама – Жүрсінгүл ЖАҚЫП – 43-32-50; Компьютер орталығы – Жанна БЕЙСЕНҚҰЛОВА – 43-26-90;Заңгер – Абай ШАҒАМБАЕВ – 43-36-21; Бухгалтерия – 43-17-12.

Редакция авторлардың көзқарасы, жарнама мазмұны үшін жауап

бермейді. Жарияланбаған хатқа жауап қайтарылмайды.

А – материалдың жариялану ақысы төленген.

Глжан РАХМАН,«А� жол».

Е л б а с ы н ы А с т а н а н ы о д а н � р і

к�ркейтуге, �ірлерді м�дени к�ндерін �ткізуге берген тапсырмасына с�йкес жа�ында �ана д�л осы концерттік ба�дарламамен �аза� еліні �асиетті т�рінде �нер к�рсеткен т!�ырлы мекенні талантты �нерпаздары б!л к�ні де тыдармандарын ерекше �серге б�леп, �н мен к�йден, жыр мен биден шашу шашты.

Шежіресі шертпе к�йдей, талайлы Тараз тарихынан сыр шертілген �ажап кешті шымылды�ы «&улиеата сарыны» деп аталатын жергілікті сазгерлер к�йлері бойынша поппуримен ашылды. Ы�ыласты «Жез киігін», &бдімомын Ж е л д і б а е в т ы « Е р к е с ы л � ы м ы н » , Боран�!л К�шма�амбетовті «Ке ж а й л а у ы н » , А м а н М а л д ы б а е в т ы «К�не Таразын» топта�ан композиция к�рермендерді тарих тереіне бойлатып, халы�ты �атпарлы �мір жолында�ы сындарлы с�ттеріне назар аудартты. Б!л

к�мбірлі к�йлер айма�ымызды �ана емес, к�ллі �аза� даласыны сарынын жеткізіп, !лт м�дениетіні �айнарын дариядай тол�ытты. Ал, музыка мен биді тел �озыдай табыстыр�ан «Шатты�» биі мен Н!р�иса Тілендиевті «&л�исса» к�йі самалдай желпіп �тіп жатты. Оны со�ы кездері республикалы� би додаларында жиі к�зге т�сіп, топ жарып ж�рген «А� кербез» би ансамблі орындады. Баласа�!н орталы� концерт залын �н мен к�ймен тербетіп, думанды кешті �ыздыра т�скен таразды� �нерпаздар &буб�кірді термесі

«Жиыл�ан осы а�айынды», халы� �ндері «Секіртпе», «Ой, к�к», «3кілі к�мшатты» �зілдіре шыр�ады. Д�ст�рлі �нер �рісінде �зіндік �рнектерімен таныл�ан таразды� �нерпаздар тыда�анны �!ла� �!рышын �андырды.

5аза� �ндерін �уелете шыр�ап, д�ст�рлі �нді д�ріптеп ж�рген жезтадай �нші С�уле Жанпейісова халы� �ні «Г�кку» мен «Ал�алы ж!ртым, армысы!» �нін шыр�ап, дархан даусымен сарайды саз�а б�леді. «Тараз топыра�ы талай �нерпазды к�іліне �н болып �!йылып, жыр болып т�гіліп, к�й болып шертіліп т!ратын �асиетке ие �ой. Біз жаа ба�дарламамызбен Астана�а бар�ан сапарымызда осы�ан к�з жеткізіп, �нерпаздарымызды ешкімнен кем �нер к�рсетпейтінін д�лелдедік. С�йтіп, елордалы�тарды ысты� ы�ыласына б�леніп келдік. Енді 19 мамыр к�ні Астананы орталы� концерт залында �тетін жеке шы�армашылы� кешіме �здеріізді а� баталарыызды алып аттан�алы отырмын» деді. Осы с�тте Семей �аласынан �аламыз�а арнайы сапармен келген «Айша бибі» �аза� этном�дени орталы�ыны м�шелері сахна�а шы�ып, �аза�ты к�міс к�мей �ншісіне с�ттілік тіледі.

К�ілді тасыт�ан кеште негізінен �н мен жырды д�лд�лі Кенен &зірбаевтан бастап, &бдімомын Желдібаев, Боран�!л 5ошма�амбетов, Мэльс <збеков, Илья Жа�анов, Алтынбек 5оразбаев секілді жергілікті сазгерлерді �сем �ндері мен т�тті к�йлері орындалды. Ш�мші а�амызды «Жаар�ан Жамбыл» �ні де айтылды. Эстрада ж!лдыздары ?ани М�тебаев, Маралбек Баба�!лов, М�дина Са�ынбекова, Динара Диханбаева баста�ан �ншілер к�рерменін �уен �лдиімен !йытып, тере ой�а батырып, ерекше к�іл-к�йге б�леді. Сонымен бірге, к�пжылды� тарихы бар «Тараз» �штігі Кенен &зірбаевты «Бастауын» н�шіне келтіре �уелетті. Сезімге б�леп, сан ж�ректі сыршыл �уенмен тербеген концерт т�уелсіз еліміз т!�ырлы болуына тілектестік ниеттегі «Т!�ыр» �німен т�йінделді.

Суретті т�сірген А �діл РЫСМАХАН.

Қамбар ҚОЙШЫБАЙҰЛЫ

Пыр-пыр �шты б� ан ой, б�лдыры жыр,М!лт-м!лт а#ар т�мадан т�$#иы сыр.Айдалада шал алап жат андаймынК!кбестіні$ босатып шылбырын �р.Пыр-пыр �шты к!$ілден б�лдыры жыр,А#ады су !зенде сылдыр-сылдыр.Неткен си ыр! О, #ажап! +�ла#ымда Ерке ызды$ к�лкісі, сы$#ыры т�р.Пыр-пыр �шты кеудеден б�лдыры жыр,+оз#айды жел ш!п басын сыбдыр-сыбдыр.Шалынады шал#айдан к!зге ысты +ожыр- ожыр тас бас ан т�лдырсыз ыр.К!$ілімде шуа ты ой, �лпырды ыр,Кісінейді �ла ай#ыр к�лдір-к�лдір.+ос анаты сусылдап сыпсы$ а анПыр-пыр �шып барады б�лдыры жыр.

* * *�а�ты тізгін �ара �ле� ерто�ым сап,Шап�ан сайын д��кілдер жер сол�ылдап.Шырматылдым кермеде �ыл шылбыр�аКеледі артта сонда да бір шо�ырма�.Шау тартуы шабытты� м�мкін,біра��алма� емес еш�ашан жыр то�ырап.

Артта – керме, алдыда – м!ре жуы�,Ат жалында барады �ле� туып.К�сіле алмай шабамын созбала�тапТ�рт ая�ты �ой�андай �ре буып.Т$лпар жыр�а салмаппын �амшы сілтепМені �немі келеді �ле� �уып.

Сенсіз, �ле�, к��ілім тасымайды,'з еркі жо�, мен – пенде,басыбайлы.Кіндігім бір �зі�мен егіз-екіСен болмаса� аспаным ашылмайды.К�тіп жат�ан жігіттей еле�деймінА� жайманы� �стінде жас ж$байы.

�а�ты тізгін �ара �ле�,ар�ыма� жыр, Ауызды�ын шайнайды ша�ыр-ша�ыр.Сол т$лпарды� жанында сезінем менАя� бас�ан �$лындай апыл-тапыл. Елтітеді иісі м$рын жараБоз жусан мен б�ршігін жарып ша�ыр.Ша�ырып т$р шудаша ш$батыл�анХор �ызыны� шашындай арыда �ыр.

Ең үлкен өр төр емес...+аза та мол иба-�деп, �дет-#�рып,С!йлемеген інісі а#а т�рып.2йге енгенде �р адам иген басын Е$ �лкен !р, т!р емес – табалдыры .К!кірек кер, демігіп, алай тасы,Жарат анны$ к!ріп т�р шарайнасы.Ер жігітке берсе де е$сегей бойКиіз �йді$ е$кейтер ма$дайшасы.

+ашанда мол аза та досты пейлі,«+уаныш а �й іші толсын!» – дейді.С�лемдесу парыз-ол ша$ыра а2й иесі болмасын, болсын мейлі.

Ақтөбенің ақ шиі(5бдірахман 5бдір�сіл�лына)

Ту�ан жерді� айнал�ан киесіне,А� с�йрік ши �аза��а – сый, несібе.Таби�атпен бабалар тіл табысып'мір с�рген �немі �йлесімде.

Шаппа� т�гіл т�бірін, шырпыма�ан,Керек кезде тартатын бір-бір талдан.Жап-жас шиді балалар майыстырсаТыйып тастап �лкендер шырылда�ан

�арашы�ын к�н �адап, ай б$рыл�ан,А� мен �$сы жыртылып-айырыл�ан.Талай т$лпар ы�тады �алы� шидеБ!з-бая�ы тара�ан Тайбурылдан.

�аратауды� �ызы��ан таутекесі,Б�ктерімен жібектей с!л жел есті.Етектегі аядай шилі то�ай�алы�ды�ты� секілді с!укелесі.

Ы� жа�ында ынты��ан – �араше�гел,Б�ліп жатыр бір �ыр�а, арасын бел.Ши, ше�гелді �алайша жаратты екен�о�сы �ылып таби�ат дана шебер. К�рінбейтін аттылы ж�рген кісі,Тиді �ау�а бір к�нде т�рен тісі.Бензин �$йып �ртеді !рбір т�бін К��іренді, к�йзелді �лкен-кіші.

'з дегенін істеді �ктем билік,'кінесі� опынып �кпе� к�йіпМекенінен жойылып кетті м�лде�ар�ара ши бала�тап �скен биік.

'зен басы б�гелді, тартты то�ан,Су жіберді к�лкіте ары� тол�ан.'тті жылдар... 1йткенмен к�рмедік ж$ртЕгін салып сол т$стан �ары� бол�ан.

Бірте-бірте тозды жер, $шты �$йын,Безіп кетті а� біткен, �$с та... т$й�ын.Енді, міне, сы�сы�ан ши то�айданБір талы да �алмады тіс ш$�итын.

Шилі ��ір д!л �азір аптап дала,Саздауытта �седі ба�-ба� �ана.�$дай берген бейішті� бір п$шпа�ынАлмады�-ау, 1беке, са�тап �ала.

Қоғылдың құйғаныАсау !зен бой бермей тасы#анда Ала ашты алты сай, алты арна. +ан тамырдай таралып тарам-тарам+осылады Талас а жал#ыз са#а.Бастау ал#ан сол сайлар Жиембеттен, Кілт б�рыла тай иды ия беттен. Жайылып су айма а �лан-асырКерегінше жерге н�р жияды екен.Су к!лкіген к!ктемде иен мекен,Жаз#а салым то#айы шиендеген.Егін салып бабалар д�н жинады Ата оныс шынында «�йек» екен.Арала#ан алты сай !$ірді иен,Н�рін �йып береді !мірге ре$.Алты сала жан-жа а жайып тамыр То#ысады а ыры кемерде ке$.А ан судан жой ын к�ш жо ой мы ты,Алты !зек !зенге лап ойыпты. Содан шы#ар «+о#ылды$ �й#аны» – деп, Ар#ы аза б�л жерге ат ойыпты.

БұлдырықБ$лдыры�-ау,б$лдыр �$с,Сымпыл �анат д�лд�л �$с.Дала с!ні кіре ме..,Сен болмаса� тым-тырыс.'мір – �ызы�,жан – т!ттіЖем іздетер с$м т$рмыс.Ту�ан жерді� т�сіндеБ$лдыры� �$с, еркін $ш. Айнала�да жауы� к�п,К�кте –�ыр�и, жерде – а�.Бере алмаймын �ол $шын�ор�ан бол�ай жер-ана�.�олдан келер д!рмен азТілекшімін мен са�ан.С�йсіндіріп !лемдіБ$лдыры� �$с, ж�р аман!

ӘН ҚАНАТЫНДА

Ақ тілек

�оныстай 1959 жылы Сарысу ауданыны� Жайылма ауылында д�ниеге келген. 1984 жылы Алматы мемлекеттік дене шыны�тыру т!рбиесі институтын еркін к�рестен жатты�тырушы маманды�ы бойынша бітірген жалында�ан жас жігіт е�бек жолын Жа�атас �аласында�ы спорт мектебінде жатты�тырушы болып бастап, одан кейін �алалы� жастар ісі, спорт ж!не туризм б�лімі басты�ыны� орынбасары, т�ра�асы, облысты� олимпиада жеткіншектерін даярлайтын ж!не $лтты� спорт мектебінде а�а !діскер, м!дениет, спорт ж!не туризм департаментінде б�лім ме�герушісі, спорт мектебінде директорды� орынбасары, т. б. �ызметтер ат�арды.

2 0 1 3 ж ы л д а н б е р і № 3 о б л ы с т ы � м а м а н д а н д ы р ы л � а н о л и м п и а д а жеткіншектерін даярлайтын спорт мектебінде директорды� о�у ісі ж�ніндегі орынбасары болып абыройлы е�бек етіп ж�р.

�оныстай дене шыны�тыру ж!не спорт саласында 30 жылдан бері тер т�гіп келеді. =за� жыл�ы е�бегі ескерусіз �ал�ан емес, �Р Туризм ж!не спорт министрлігі Спорт комитетіні�, облысты� м!слихатты�, «Н$р Отан» партиясыны�, �алалы� !кімдікті�, облысты� бас�арманы� �$рмет грамоталары мен Ал�ыс хаттарына ие болды. Дене шыны�тыру мен спортты дамыту�а сі�ірген е�бегі �шін 2012 жылы �Р Спорт ж!не дене шыны�тыру істері агенттігіні� «�$рмет» т�сбелгісімен марапатталды.

Бірімізге !ке, бірімізге с�йікті жар, енді бірімізді� бауырымыз, досымыз �оныстай Сейілтай$лын ту�ан к�ні – 55 жасымен �$тты�тап, деніне саулы�, отбасына аманды�, ырыс-ынтыма�, ал с�йікті ісіне тек же�істер мен тола�ай табыстар тілейміз!

Ізгі ниетпен: Т�раровтар �улеті ж�не жолдастары.

Тараз �аласыны� т$р�ыны, белгілі спорт

жатты�тырушысы +оныстай Сейілтай�лы

Т>РАРОВ 20 мамырда 55 жас�а толады.

5555жасжас

Бар болса көре алмайтын, жоқ болса бере алмайтын ағайынның көрсетуімен байдың үш баласы Байсары, Сәдуақас, Жақыпбайды колхозға алмай қойған. Халықтың «Нағашысы жақсы қандай-ды, жоғыңды сырттан қамдайды» дегені рас келіп, ағайындылар Түрксіб темір жолын жағалап, Құмшағал стансасының Казарма, Күркіреу су разъездеріне жұмысқа тұрады. Әкеміз Байсары қырық жыл бойы темір жолда тер төгіп, Еңбек Қызыл Ту орденді Құрметі теміржолшы атанды. Әкемнің тұңғышы, әулеттің нәубеттен кейінгі қуанышы Мақажан аға еді.

1938 жылы өмірге келген Мақажан аға соғыс аяқталған жылы мектеп табалдыры-ғын аттап, Бибазаровтар әулетін қуанышқа бөлейді. Әжеміз Алмагүлдің айтуынша, Мақаң жастайынан зерек болған. Жасынан қолына қалам алып, табиғатты, тіршілікті айнытпай сурет қылып салады екен. Алтыншы, әлде жетінші сыныпта оқып жүрген кезде ауылға мотоцикл айдап келген жігіттің көлігін сұрап мініп, зырылдатып айдапты. Сонда өзіне таңғалғандарға «Мен бұл адамның мотоциклін қалай оталдырғанын, жүргізгенін, тоқтатқанын мұқият бақылап тұрдым, бар бол ғаны соны қайталадым» депті жайбарақат.

Жамбылдағы №38-ші мектеп-интернатты үздік бітірген Мақажан нағашы ағасы Үйсін екеуі ҚырМУ-дың механика факультетіне

құжат тапсырады. Мақажан жолы болып оқуға түскенмен, Фрунзе қаласында қалғысы келмейді. Себебі, Үйсіннің балы жетпеген соң одан қалғысы келмей, ауылға қайтқан. «Жан жолдасы Үйсінді жалғыз қайтарғысы келмеген шығар» деп ойлаймын осы күні. Достыққа адалдық деген осы шығар.

Содан №12-ші қалалық кәсіпт ік-техникалық училищеге оқуға түсіп, тепловоз машинисі мамандығын алып шығады. Екі жыл Арыс пен Шудың арасында жолаушы тасымалдайтын тепловоз машинисі болып еңбек етеді. Одан Кеңес армиясы қатарында азаматтық борышын Мәскеу қаласында өтейді. 1964 жылы Жамбыл гидромелиорациялық институтының құрылыс факультетіне түседі. Жас маман «Жамбылхимстрой» тресіне қызметке тұрады. Ірі құрылыс мекемесінің қазанында шыңдалған жас маман еңбекке деген тыңдырымдылығын танытып, 1972 жылы сол трестің өндірістік құрылыс материалдары комбинатының бас инженері қызметіне жіберіледі. Сол жылдары Қаратау-Жамбыл аумақтық химия комплексінің құрылысы басталып, жұмысшылардың әлеуметтік-тұрмыстық, техникалық қауіпсіздігін бақылауға білікті маман ретінде таңдау М а қ а ж а н Б и б а з а р о в қ а т ү ст і . Ал ы п құрылыстың аясында еңбек еткен қыруар жұмысшының проблемасы жеткілікті еді.

Адам тағдырына сергек қарау, өндірісте жазатайым жарақат алғандарға жәрдемақы төлеу, зейнетке шығару – осының бәрі іскерлікті, адамгершілікті керек ететін. Осы талаптар Мақажан ағаның бойынан табылғанын көпшілік әлі күнге дейін айтып отырады. Осы қызметтегі адал қызметі үшін ол кісі мемлекеттік наградалармен марапатталды.

Бұл күнде өмірден озған Мақажан ағаммен 47 жыл отандасып, тату-тәтті отбасын құрған асыл жеңешем Тазакүл Молдашқызы бізге әрқашан құрметті, сыйлы. Ол ұзақ жылдар «Мир», «Еңбек», К.Әзірбаев атындағы кинотеатрларының директоры болып халыққа қызмет етті. Қазір құрметті еңбек демалысында.

Мақаң әке жолын қуып тепловоз машинисі болып алғаш еңбек жолын бастаған еді . Енді аталар дәстүріне адал балалары Ержан Тараздағы темір жол депосында тепловоз, электровоз ауысымының бастығы болып, Нұрлан осы салада, қызы Алтынай Тараз қалалық салық инспекциясында жемісті еңбек етуде.

Оспанәлі БИБАЗАРОВ, зейнеткер.

Тараз қаласы.

Суретте: Мақажан Бибазаров.

Ардақ ҮСЕЙІНОВА,«Ақ жол».

Ел кубогы жолындағы бәсекенің 1/8 финалында «Тараз» өз алаңында шымкенттік «Ордабасы» командасын қабылдады.

Шыны керек, жанкүйерлер тараздықтардан мұндай жанкештілікті күте қойған жоқ. Бұған алаңға шыққан ойыншылардың негізгі құрамының едәуір өзгергені себеп болғаны анық. Бірақ, тараздықтар жігерлілік таныта білді. Жамбыл футбол мектебінің түлектері Берік Айтбаев, Бауыржан Байтана, Жақып Қожамберді, Александр Кучма, Мұрат Тілешев сондай-ақ жас футболшылар Данияр Баялиев, Тимур Досмағанбетов жеңіс үшін барын салды (аталған ойыншылардың басым бөлігі бұрын негізгі құрамда алаңға шықпайтын). Бірінші таймда жарақат алып қалған Виталий Евстигнеевті,

Эдуард Сергиенконы алмастырған Сергей Скорых пен Корнелис Уббинк те аянып қалмады. Бір сөзбен айтқанда, нағыз командалық ойынды көрсете білді. Нәтижесі де соған сай, есеп – 3:0. Жерлестеріміз 1/4 финалға шықты.

Б ір інші таймның 15-ші минутында жартылай қорғаушы Жақып Қожамберді он бірінші нөмірлі жейдеде өнер көрсететін Тимур Досмағанбетовтің доп тасымалын тиімді пайдаланып, есеп ашты. Матчтың 55-ші минутында таблодағы көрсеткішті легионер Корнелис Уббинк еселеді. 63-ші минуттағы Мұрат Тілешевтің пенальтиден соққан голы осы ойынның нүктесін қойғандай еді. Бірақ, тараздықтар төреші ысқырығы естілгенге дейін шабуылды тоқтатқан жоқ.

Бұл – биылғы футбол маусымындағы «Тараздың» қарсыласын ірі есеппен тізе бүктірген алғашқы жеңісі.

Қазақ даласына қырғидай тиген колхоздастыру заманының лаңы оңай тиген жоқ. Атамыз Бибазар Қыдыр дарыған, дәулеті әулетіне қызмет еткен, елге сыйлы, ортасына қадірлі кісі болғанын күні кешеге дейін көнекөз қариялар айтып отыратын. Ақтылы қойы, үйірлі жылқылары өріске сыймай, жайлаудың сәнін келтіріп жатады екен. Бәйге аттары алыс-жақынды дүбірлі той-думандарда доданың алдын бермей жүлдемен оралыпты. Бибазар байдың аты Әулиеата өңіріне кеңінен мәлім болған деседі. Құдай берген осы есепсіз малдан әп-сәтте айырылу оңай ма? Кәмпескеге ілінген бай қысастық пен қорлыққа шыдамай, 63 жасында дүниеден озады. «Жұт жеті ағайынды» деген, сол жолы байдың отбасынан жеті адам дүниеден өтіпті.

А

ТАҒЗЫМ

Астанада тұсауы кесілген жаңа концерттік бағдарлама облыс орталығында да табыспен өтті

– ғасырлар куәсіАстанада тұсааааауы

ХАЛЫ� БОЛМЫСЫНЫ� ШЕЖІ-РЕЛІ САЗЫ САНАЛАТЫН �Н !НЕРІ Т"ТАС ЕЛДІ� СЕРГЕК %НІН СЕЗДІРЕТІНДЕЙ �"ДІРЕТТІ. !ЗІМІЗ !МІР С%РІП ОТЫР(АН �О(АМНЫ� КЕЗ-КЕЛГЕН �"БЫ-ЛЫСЫН !Н БОЙЫНА АР�АУ ЕТЕ БІЛЕТІН ОСЫНАУ �АДІРЛІ !НЕРДІ "ЛЫ�ТА(АН ОБЛЫСТЫ� ФИЛАРМОНИЯ "ЖЫМЫ ОБЛЫС Ж"РТ ШЫЛЫ(ЫНА «ТАРАЗ – (АСЫР-ЛАР КУ�СІ» АТТЫ ЖА�А КОНЦЕРТ-ТІК БА(ДАРЛАМАСЫН "СЫНДЫ.

ТаразТараз

Скрининг, бұл – ауруды алдын ала, бастапқы сатысында анықтау мақсатында жүргізілетін тексерулердің бір түрі . Қандай ауруды болсын ерте сатысында анықтаудың емдеу-сауықтыру ісінде де тиімділігі мол. Ересек тұрғындардың нысанды тобына 25-65 жас аралығында әр бес жыл сайын, сонымен қатар әйелдерге 52, 54, 56, 58 жаста скринингтік тексеруден өту ұсынылады (мұндай шара балалар арасында олардың жасөспірімдік кезеңіндегі анатомиялық-физиологиялық даму ерекшеліктеріне байланысты жүргізіледі).

Жалпы, белгіленген мерзім аралығында ересектер арасында кездесетін қан айналым жүйесінің негізгі ауруларын, тоқ ішек пен тік ішектегі қатерлі ісіктерді, қант диабетін, глаукоманы, В және С

вирусты гепатитін, әйелдер арасындағы жатыр мойны, сүт безі қатерлі ісіктерін б а с т а п қ ы с а т ы с ы н д а а н ы қ т а у ғ а скринингтік зерттеулер енгізілген. Бұл ретте айта кетерлік жай, нысанды топқа қан айналымы ауруымен ауыратын науқастар, гемодиализдегі емделушілер, қатерлі ісікпен есепте тұратын науқастар кірмейді.

Ең бір қуанарлығы сол, бүгінде емханада өткізілген профилактикалық тексеру қорытындысы бойынша, ауруы анықталып, сауығуға бет алған науқастар саны көбеюде. Бүгінде тұрғындар а р а с ы н д а ғ ы н ы с а н д ы т о п т а р д ы скринингтік тексерумен қамтудың төрт айлық қорытындысы емхана бойынша 57 пайызды құрап отыр. Бұл аралықта қанайналым жүйесінің ауруымен екі, тік ішек қатерлі ісігімен үш (оның ішінде біреуі

сигма тәріздес ішектің қатерсіз ісігімен), қант диабетімен сегіз адамның ауыратыны анықталды. Әйелдер арасындағы сүт безі ауруымен ауыратыны бесеу, жатыр мойны ісігінің қауіпті тобына жататыны екеу болып шықты.

Қ а л а н ы ң б а р л ы қ т ұ р ғ ы н д а р ы медициналық тексеруден өздері бекітілген қалалық емханаларда өтеді. Қандай ауруды болсын бастапқы сатысында анықтау, алдын алу, емдеу ісін де айтарлықтай жеңілдететіні, сырқаттан толық айығуға да септесетіні әркезде есте болғаны жөн.

Такура АДЕНОВА, №8 қалалық емхананың

бас дәрігері.

Тараз қаласы.

СКРИНИНГТІК ТЕКСЕРІЛУ ТИІМДІСКРИНИНГТІК ТЕКСЕРІЛУ ТИІМДІ

ДӘРІГЕР ЕСКЕРТЕДІ

Қақты тізгін қара өлең, арғымақ жыр...

Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы

Руханият бөлімі

+амбар +ойшыбай�лы +азМУ-ды бітірген бойда ал#аш ы е$бек жолын Жамбыл облысты газетінен бастады. Кейін Свердлов ( азіргі Байза ) ауданды «Село жа$алы#ы», Талас ауданды «Ленин жолы» газеттерінде редактор, редакторды$ орынбасары, Талас ауданды м�слихаты тексеру комиссиясыны$ т!ра#асы ызмет терін ат арды. Б�гінде +. +ойшыбай�лы �рметті е$бек демалысында ж�рсе де, баспас!збен байланысын �збей, о#амда#ы т�йткілді м�селелер ж!нінде жиі алам тербеп келеді. Біз б�гін «А жолды$» ардагерін жетпіс жас а толуымен �тты тай отырып, бір топ !ле$ін о ырмандар наза рына �сын#анды ж!н к!рдік.

«ОРДАБАСЫ» ОЙСЫРАЙ ҰТЫЛДЫ

Футбол

МАҚТАНЫШЫМ МАҚАЖАН АҒА