448
в. в. соколов ЕВРОПЕЙСКАЯ ФИЛОСОФИЯ XV XVII ВЕКОВ Допущено Министерством высшего и среднего специального образования СССР в качестве учебного пособия для студентов и аспирантов философских факультетов и отделений университетов Москва Высшая школа • 1984

Соколов В.В. - Европейская философия XV - XVII веков_1984

Embed Size (px)

Citation preview

. .

XV-XVII

1984

87.3(4/8) 59

: (. . . ); , . . ( )

. .

59

XV XVII : . . - -. .: . ., 1984.- 448 . .: 1 . 20 . XVII . XIV XV ., XVI ., XVII . . .

0302010000-187 . 001 ( 0 1 ) - 8 4

,

87.3(4/8)

X V - X V I I

. . . . . . . . . . 3. . . . JS> 3790 . -540. 29.07.83. . 14.02.84. -06014 8 4 X 108'/32- . -. . . 23,52 . . . . .-. 23,52. .-. . 27,23. 42 000 . 1012. 1 . 20 . , 101430, , -4, ., 29/4 , - . . , 197136, , -136, ., 15.

() , 1984

, , . XV-XVII . . - , . , . (). XIV XV ., . , XVI . . , , . , . , . , , - . . ,

. , . . , , , . . , , , . , - . , , . , , , , , , , , . , , , ^ , . XVII . , , , , , . XVII .

. , , XVII ., - , . - , XVII . , , . - , - , . , , , ( ) . , , , . , , . , , , , . , . -

. , . , , , , . , , XVII . . , , ; , , , , . , , , . , . , - , ( ), , . , , , , (), , , . . XVII , , .

, . . , ( ), . . . , , . , . , , , , . X. , . . .

1.

, ( ), , XV XVI . , , , , , - . , , XIV ., XV . . XVI . , , . , , , , , , , . , (, ) XVI . (. rinascita). (. renovatio ) , . , - , . XIX . , - , , - . , ,

(. humanista, umanista XV .)v humanitas () (I . . .), , , , . , . , , (III IV .) , . , , ( ) . , , , . ^ , - ? , ( ) . , , , , VIII IX ., , XII . , . . , , , . -

, , . (, , ), , , , . - , , , . , , , , XIV ., . , - , - , . - , , , [. 1, . 20, . 346] '. XII XIII . , , , , , , , -, , () , . . . . 10

- , . XIV . ( ) ( ). - ( ). , , , . . , ... XIV XV ... [1, . 23, . 728], . [1, . 22, . 382]. , , . . , - , , . , XIII ., - . ( XV . ). - , - ( ). , . . , , , , , 11

, , . , , , . , (), , . , . . , , . ( ), - , , , . , , 7~ . , , . , , , , , , , , , , , . , . . , , ( 12

, ), , - . , , , . , - , (13091375), , . , , , . , , , . , XV . , , , , , . , , . , ( XIV XV .), , - . , , , , . , , , . , , 13

. , , , , , , . . , , , , . XIVXV . , , . , , . . , , , , . , ( !) , - , . , , , , . - , , , . , , , . , , . . (, 14

). , , . XIV . , , . , , . XIV ., , . , . , , XV . , . , , , , , . , , , - , , , .2. XIVXV ,

XIV . , . 1323 . ( ) , - - . , , , 15

. , - , , XVII . , . (1265 1321). . - , , (13031308, ), (13101311, . .) . , , ... [1, . 22, . 382]. , . , , , ( ). , ( ) . , , ( ), , , , . , , . / , , , . 16

, , . , ( ) . . . . , . , , ( , , , ). , . , , , [53, . 181]. , , [, XXVI, 119 120]. , (1304-1374). . , , , , - , . 17

( ) , , . , , , , . . . , . , , , , . (1367 1370). , , , - , , . , , , , - ( ) . , , . ( , 1342 1343). , , ( ) , . 18

. - . , , . , , ... . , , , . , , (13581366), , , ( , ), , , , ( , ). ( , . , , ( ). . (1331 1406), , , . - . (1374 1444) . , , . , XIII . . (1417) (1438). , 19

, , , , , , [. 55, . 143]. , studia humanitatis ( ), . . , . . ( ) , , . (1421 1424). , ( 12- ). . , , , ( ). (medium aevum). , , . (13801459), . , , . (1417). (13961459), ( - , ), . (De dignitate et excellentia hominis, 1451 1452). , , (14041472). , 20

, . , , , . , , (1452), (14351436). , , , , . . , , , , , . , , , , , - . , , , , , , (. 36, . 59). II (14581464). , , , . , ^ , , . , , . . ( ) . - , . 21

, , , , . - ( ). , , , . ( theiosis, deificatio) ( - , , , ). , , , . , , . , , , . , , , , . . - , , , , (, - ). ^- , , XII . , III, , . XIV XV . . , , . ) , 22

III. . , , , . , , , , ! , (...animal rationale, providum et sagax... [55, . 82], , - , . - , , , , , , , .- - . , . , , , , , (soUertissima et callidissima atque profecto unica rerum magistra...) [55, 81]. , . (, : ..., [. 55, . 46; 42, II, . 320]. , , . , , ( ), - . , 23

, , . [55, . 70], . (, , ), , . , , , , . , ( ). , , . - . , - , , , . . , , . -*, , , . , (regnum Dei), , (regnum hominis). , , . 24

. , , , , , . , . , . , , , , , . , (De fato, fortuna et casu, 13961399; , ). ( , ) . 1) , , ; 2) , ; 3) , , [. 39, . 57]. . . , . , , ^ . , , (. . , . . .) . , , , , , .[_ , , 25

. , . , . , , . , , , . , , , (). . , ( ). , , , . , , , . , , , [ . 55, . 70]. . , , , , , , . , , , , ( ), [55, . 45]. , , , , , . . 26

, -. , , . . - , , , , . - studia humanitatis. , ( ), , - , . , ( , ), , , . , , , , . , , , , . , , , , (virtus) ( ) . , , , , -. 27

- , , , , . , , , . () . . (14071457), . (1430). , , , (1431; , ). , IV (1431 1447) - . , . , (14331439), , (1442), (14351444) . (1440), ( ), IV . I 28

. , , , , , . , , , . ( IV ., ) . , , . , IV. , , . , , : [30, . 139]. IV V (1447 1455) , - ( , , ). , . . . , - , , , . , , , - , , , , . 29

- . . . , , . [ , Has, entitas (), quidditas (), identitas (), perseitas ( ), ecceitas () ] , - . , , , , . , , . , . XV XVI ., . , , , . , , , , , . , , , , , , . , , ! 30

, , , , . , , . , , -, . , . . , . , , . [42, I, . 101], . , , , [42, I, . 94]. . . , , [4, . 79, 80]; : ! [42, I, . 90]. (, , ) , . , , , , . , , , ( ) . , 31

. , , I , , , . , . , - . , , , [4, . 81]. , . . , , , . , , , . , , .' . , , . , , : ( ), ( ) , . , , . . , , , . , , [. 39, . 103], . (, , ) , , . , 32

. , . , , , . , . . , ! , . . , , . , , (, ). . , . - , . , , , - , - . . , , , , , , , , . , XV ., ( ) . , 2 - 1012 33

-

, . , , , , . . , , XIVXV . . . , , ( ). , -, - . " (. 13551452). , (, , ). , - , . , , . , , . , - . 34

. . ( 1460 . ). , , 14381439 . . , . -, ( ) , , 1459 . , . , . , , , . (14331499). , ( ). , , , , , , . . . , ' , , 2* 35

, ( , IIIII . , ). (1476) (14691474). . , - , - . , , , : , (doclarehgio), (pia philosophia). , , ( ). , . , , , - ( ), . , . . , XV ., . , 36

, , . , ( ). , , . , . , , . , , , . - -, , . , , , , , , , . , , , , - , , . , , - . . , , , . , . , , , , , . , 37

(, , ), cta . ( ), . . (14631494). , , , , , ( ) . 1486 . , (conclusiones), 900 , . . , VIII . , . ( ), , . - , , . , , , , ... ... (42, II, . 259). , ( , ). , , , ( ), , , , , , , , -, , , , . , ( . ^ . 38

, " , . , . ( ) , , . ( ) , . , ( ), (magia naturalis), . , , . , , . , . . , . , , . - . - , 1_ . , , , , , . , , 39

[42,11, . 248] ; , , , , [] ... , , , (mens) (anima). , , ... [43, . 115]. , . , , -, , [42, II, . 249]. . , , . , , , , ( ) , . , , . , , ( ), . , . , , , . . , , , , - [. 1, . 20, . 346]. . , , , .

3.

(1401 1464) . ( ), , ( ). , , . . , , . , , . , , 1448 . - V . , . , , - , . , II , . . , , . . , , (1450), . - , . , , ( , ). 41

(1453) , . , . - , , - ( , , ). . . (Do docta ignorantia , , 1440). ( 1444 .). , , , ( ), . ( ), (1449), , . 1450 . . , , ( ). , , - , , . , , 42

, . , , , , , , . . , , , ( 14451447 .), 6oraj> (1453), .) , ^" , 1450 ., , -, , , - (1460), (1462), , - ( , 1458), (1463), (1463), (1464) *. , - . - . , , , . , , , , . , XIII XIV . , . . * , 59 , 59 , 59 . 43

, ( ). , , , . , , , ( ) . ( ), , , . , , , ( . ). . . , . , , . . , ( ). . , , . , , , , , . , , [ , 9, 23]. , , , , , , , . . - , .

( , ) , , . . , , . , . , , , , , , . , , , , . , , . . , . , , , , , , , , . , , , 45

, . , , . , - . , ( ). , , , . {, ) . , , , , , ( , ). - , , , . , - , . , , . () , , , . () , 46

, , , . . , . , , , . . , , - . , , , - , , , - , , - , . , ( ) , , , . , . - . . , 47

. , . . , , [: , I, 26, 87], , . , , , . . , , , , [: , I, 2, 5; 1, 7, 18], , , , [. , I, 25, 83]. - , , -, , . , , . . , , , , , , , , , 48 -

8 [.: , II, 3, 110]. . - ( ) -() , . , , ( , , ). , [ , II, 7, 107]. ( ), . , . , , [.: , 102]. , . , . . , , . . , . , , , , . . , . 49

, , . , , ( , 11, 21). . ( . , , , ). , , , . , , , , [ , II, 2, 9], , , , , . , , , . . . [ , I, II, 30], , . . , . , [ II, 12, 121]. 50

, , . , , IIIV . ( ). , . , , , , . -, , . . , , , , , , . [.: , 44 45; , 164], . , , , ( ). , - [ , II, 12, 131]. . , , , . , , , - , . , . , , , , . , , 51

, -' [.: * , II, 11, 156157]. , , , , , . ( ) . , , , . , XII ., , , , , [. : 28, . 79]. XIV . , , (13201382), ( XIII .) , , , . , , , (Machina Mundi) , , , [ , II, 12, 162. . 156]. , [. , II, 13, 175]. , , . , , (, , ), , , - , [.: , II, 11, 157]. , 52

- , . , [ , 166], , , , . . , . [. , 166, 176], , , , , . - , , . , , , . - , . [\\, 5, 120]. , , , , [. , 168]. , , . , , , ( ), ( ). , . , , , , . , . 53

[.: , I, 23, 72]. [. , II, 3, 107, ] , [ , I, 6, 22]. , [ , II, 10, 154], , [ , 151]. , , , . , , , . , , . (explicatio) , . - , , - -, - , . . , , (plicatio). - , . , (, explicatio evolutio) [., ., , 119]. , [.: , II, 10, 123]. , , 54

[.: , 38 41]. , . . ^ , , , . , () . , , , , . - , , - . , : ; ; , . (similitudo) , ( , 42). , , , () . , . , . , , - . (humanus Deus) [.: , II, 14, 143], (Deus humanatus) [ , 102]. . 55

, , (humanitas) [.: , III, 3, 198]. , , , . [ , 6, 7] . . . (sensus) (vis imaginative), ('ratio) (intellectus). , [.: III, 6, 215]. , , , , , . , , , , . , , [.: , IV, 77]. , . , , , [ , II, 64]. . , , , ( ). , , , 56

, [.: , I, 24, 7*1]. . , , [. , II, 124 125]. , , [. , II, 9 .]. , . , , , (. . -), , [ , 66] . , , , . . , , , (mens), (mensurare) [.: , III, 71]. , , , , . , , [ , II, 2, 84]. , , , . , . , , . , , 57

noys/a ( ), . , ( ). . , , -, , , [ , III, 6, 215]. , , , , [. , IV, 74]. , -, , [ , III, 12, 259], , , . - , . ( ) , ( , ), (intelligentiae , , , ; ; ). , ( ), , , , , . , , , . , . 58

, , , . (., ., , XV, 158159). , , . . , . . . . . . , , . , -, - . , , [III, 11, 244]. , ( ). , [ ]. , . [ -, VIII, 72] . , , . , . ( ) 59

, , . , , , . - . , . , [.: , II, I, 95]. , . . , [ , I, 16, 43]. , , , , ( ). . , . [ , II, I, 76]. , , , . , , [ , I, 4, 12], 60

, , . , , , , , . , ( ), (incidentia oppositorum). , . , , , , , , . . , . . , , , . , . , , , . , , , [ , I, 9, 42]. ? -, , . () . , . , , , . . . , 61

. , . . , , . , . , (. . ) , , . - , [ , 6]. , , , - . . - , (IV .). ( , . . ), ! [ , 31]. , , , , [ , I, 6, 24]. , , , : , , , [.: , I, 3, 10]. , , [ , I, 11, 56]. , , , , . . [ , 42], - , () , , 62

[ , 10, 127], , , , . , , , , , [ , II, 13, 179]. . XV . , , , . 1488 . ( ), 1514 1565 . ( ). XVI . . , , , XVII , . , , . XVIII . . , 1565 ., . , . . . , , . , 1862 . . . . - - [., , 66, . 261 .; 46, . 537; 15 , . 535 537]. 63

, - , , , , . , . , 1960 . , , , . ( , ) , . , , [. 62], [9, . 5 7], - , . , . - . ( ), , , , [. 43 , . 7]. - , - , , , [ , . 10]. (, , 500- [. 63]) 64

, , . [. 59 60].4. - XVI

XV XVI . . , , XVI XVII . , . XV . XVI . , , . , , . XV . XVI . . [. 27, . 17 27 J , , , . , . , , . , . ; , . XVII . , , , .3 1012 65

. . , . , , , . (1462 1525), , . XVI . (, 1516), . . . , XIII XIV ., V 1512 ., , . . , , : , . , , , [67, . 206; 4, . 93]. , , , , , : , , , , ( 66

. -

), . , , . , , , , . , , . ( ) , , , . , , , ( ) , . . , , , . . (II-III .), , . . . , . , () . - , 3* 67

. , , (), , [67, . 208; 4, . 24]. . , , , , . , , . - , , , , . , , (speculativus), , (practicus, operativus), (factivus). , , [67, . 184, 186; 4, . 91]. , (, ). . . - , , , , . , 68

, . . , . - , , , , , , , , [67, . 206; 4, . 94]. , . , , , , [67, . 198; 4, . 92]. , , , . . . ( ), , , , , , , , , , , . , : , , . , [67, . 226; 4, . 95]. , , -, . , . 69

. , , , (1520) ( 1556 .). . XVII , , , , , , , , . . , XV ., , , . . , . . , , , . , , , . , - . , , , , . , , , , 70

. , , , . , % , , . , , , . , , , , . , , , . , , . , . . . , , . , , ( XV .) , , . , , . , , . (14691527). . 71 - -

, . , , , ( ). , . , . , . 1498 ., , , . , ( , ), . - , , . , , 1509 .: ... , (prius vivere deinde philosophari) [71, . 354]. , , . 1512 . , . 1513 1520 . (-) . ( ) (1513; , 1532 .). , , , -, . 72

* ^ 1520 .}: 151. >*- , . - . (gentiluomini), . [I, 55] . (popolo), , , , , , . . , , (plebe), , , , ( ) 1378 . , - , . - . , , . , , , , , , . . , , , , 73

. . , . . , , , , . . . - , . . , , , . , , , . (. 17) : , [68, . 349J. () (onori). , , , , , - . , , 74 -

, , , , , [68, . 371]. , , . , , . , , . , . , , , , . , , ... , [1, . 1, . 111]. , , . , [I, 5], , , () , , . , , . - . - , . , . , , 75

, , - . . , , , , , . , , , . , , , - . , , , , , , . , . , , , , . , , , , , . , , . . 76

. , , . , , , , . ( ). , - , , ( ). , , , (, XXV) (necessita). -, , , . , . , , [69, . 111 112]. ( , ) , , , . , , , , , , , , , , [68, . 375]. , , ,, , , , (virtu), . . . 77

, . , [I, 26], , , , , [68, . 423]. , . , , (. VI), , , , , . , . , . , [. XXV], , , [68, . 374]. , , , . , , . , , . , , . , . , , . . , ( ) , , , 78

, ' . , . (princi nuovo), - . . ( ) , , , , . , , ( ). . , , , . , , VI, , , . , , , , , . , , , , , . , , - . . [. XVIII] , , [68, . 352]. , , , . . . , 79

, . , , ... , , , , , ; , [1, . 3, . 314]. , ( ), . , , , , . , (la moltitudine). [I, 58], . , . , , . 1\, , . , , [. VIII], , , [. 68, . 327]. , . [I, 9 10], , . . - , 1559 . ( 1564 .). - , . 80

(. ) , , . , , - , , . , , , , , , . , , ( ) ? . , II, , -, , , , , ( ), , . . , , , . , , . , . . (1891 1937). , . , - , 8t

[. 27, . 111]. , . , , , [. 70, 71, 72]. - . , , . , , , . . (. 14671519), . , . , . , , . - ( , 14691536), , , - . XV . . . , , , , , , , , , , (, ). 82

, , , , , ( ), . . ( ) ( , , ). , , , . - , 10- XVI . (, ) . - . , , , , V, I, VIII, ( III ), , . . , , , . , , , , , , . , , . - , . , , , , , . , 83 . -

. (1517). ( ), , . , . ( ) . , , , . . , . . , , XV . , , - . , , . ( ..., 1501/1503). , , . , , , -. . . (, ) , 84

. . , , , , . . , , , ( , , , ). , , , , , . , , ( , , ) . . . XV XVI . [. 1, . 22, . 21]. , . , . , ( ) . (15091511). -, XVI .. 85

. - , , , . (XIX) [73, . 137], , , (XXV) [73, . 142]. , [ (filautia) ], , , , . . , , . , (). , (1517) , , . , , , , . , , , . , , , , -, (LXXI). (LXV) [73, . 202, 200]. , , , . . , , - . , (LIII) [73, 86

. 174]. - , , . . . , , . . , , . , , , , (LIII) [73, . 176]. , ( ) , . , . , , , , , , , XV XVI ., ,- . , , , , , , , , . , , , , , , , [73, . 176]. ( ) , . ( , , ). 87

, . , , , , , , , . . , , , .... . . , , , . ? , , , , ( ). (XXIX), . , , , (.. ). , XV ., XVI . , , , , , , . - , . , , , . . , , , , -

, . , , , , , . , . - , ( , XLV) [73, . 161 162]. () ( ). - . , - , , ..., ( , LII) [73, . 173]. . , - XIV . (, , ), , , - . . (XXII) ( ). (XXXIII) [73, . 151], , . , , , , . ( ), . , , -.89

. . : , (VIII) [73, . 126]. . , , , . ^ , , . . , . , , , , . , . , . /' . , ( ), , . , ( ), , , . 90

-

. , . (1524) , . , , , , , , : . , , , ... . , (LXI) [73, . 192]. , , , , , , , . , - . . , . , , . . , . , , . , ... . , , , , , , , , , 91

, , , , (XXIX) [73, . 144 145]. , , . . , , , . ! XVIXVII . . ( ). , . , . (1478 1535) ( , ). . , . ( ), , , . , . , , ... 1616 . . , . , , ( 92

, Nusquama). , , . , , . . , , , , , . , . VIII, , . , , 1629 . , - . , VIII , . , - , , . , - 1632 . , . ( ). , . : , 93 .

, , , , . , , , , , , ( 24- I . ). , . , , , , , , (76, . 276). . , . , ( ), . , , , , , , . , , , , . , , , , . , - , , , . , 94

, . - , . , . . . , , . , , - , (76, . 125). , , . , , -, - . , , . ( ), , , . , , , , , . , , . , , , , . 95

, , - , . . , , , . , , . , , , , , . - , , , . , , . , , . , , , , . ( ). , . , ( ), , , 96

. -

. , . , , . , ( ) -. , , , , , ( ). , ( ). . . , , . . ( ), , . ( ), . , , , , , , , (76, . 274). , , , , . , , . 4 1012 97

(76, . 200),

, , , , . . . , (76, . 184), (, ). . , . . , . - , , (76, . 166). , . . . , , (76, . 239). , . , , , , ( 1935 .), . , , . , , . , , , ( , , ). , . , .

, , . , . , , , . , , . , , . , , (76, . 238). . , ( , , ). . , , , 144 . (), , . , . , , - . , , . , . , , . 4* 99

, ( ) , . , , , , , . ( ). ( ) , , . , . . . , . . - (15331592). ( ), . , , ( , ). 80- . . , , , . IV ( ), . * , 1580 ., . , 100

, . . , , . , , , . - . , , ( ), . , ( ) . , . - , , , , , , . , . , , (78, . 1, . 160). , , . , . . , , , , 101

. , , , , , . , : ? (Que sais-je?). . : , ... , , (78, . 1, . 473). , . , . , ( ) . ? ( , , , ). , , , , ... (78, . 1, . 199). - , , , . , , , , . ( ), , , - (78, . 2, . 236). . 102

, , , , , , . : , , , , , . , (78, . 2, . 238 239). , , , , , . , , . , , , . , , . , , , , , , . , . , . . (78, . 1, . 519). , . , , , 103

. , . , ( , . ). , , . , , , , . . , . , . , . , , , . - , ( ). - -. . . , , , , . , . 104

- , . , , , . ( ). (naturales), , , . , , , .!///' . , , (78, . 1, . 465). . , (78, . 1, . 392). , . , . , . , , , , , . , , . - . - , . . , , : , , ... (78, . 1, . 88). , . 105

. . . , . . , , ( ) . , , . , . , , , . , ( ). , , , , , , . , - , , ( , ) . , , , , (78, . 1, . 590). , , , , , , , , , . , 106

-, . . , . , . . , ( ). , . , , , , , , ( ) , , , . , , . . - . . 1603 . ( ). , , . (1541 1603), (1601), . ( , ) , . , 107

(). . , , . , - . , , ( ). -, , , . - , XV11 ., , , .5. XVI -XVII

. , , . XVI . , . , - , , , . 108

. , - , , (14831546). , . , , . , , . , - , , , , , . . , , , , , , 31 1517 ., . , , XIV . , , , , . , ( , ), , ( ). - , . , 109

, , , . . " , (sola fide), . ( ) . , , , -, , . , ( ) . . ( , , ). 1520 ., , , , , ( ), , , , . , , ( ). , . . , XVI ., , , -. ,

, , , ; , , , . , ( 1580 .), , , . ( ). (, ). , , , , . , , - ( ). , XVI XVII ., ( ) , , , . , , . ( , ) , . , , , , , ( ) . - , 111

. XVI . , . (1525), . , , , , : , . , (1509 1564) (1536). , , (), , . , , , ( , , ). , , (), , . , , ( , , ). , , , , , . . 112

, , . , , , , , ( ). . , , , . , - , , . . , . , . . , , . , ( ), , , , (, ) , , . XVIXVII . , , , . 113

, . , . , XVI ., , - -. ( ), , , (3, . II, . 304). . , , . . , (3, . II, . 302). , , , , , , ( ). . , ( , ), . , , ( ). , . , XVI XVII ., 40- . . 114

, . , , , - . , , , , , , , , , , - , , . , , . . (1534, ), (1540). - ( 1548 . ) , . , - . , , , - , , - - . - , , . 115

. , , , , . , , . , , , ( ), . , , . , , . , . , , , . , , . (modativa) , , , ( ). . (1542), ( ) , , . . 1559 . 116

* . . (15451563 ). , - . , ( ). . ( XIX .), , ( 60- ) . , - , . 1323 ., . (1567) V . . 1552 . , . , , , , , . - , , , , . - (15351600), 117

, . , , . , -. , , , (1588). , - , . , , , . , , , . , . , , . . , (praedestinatio) (praescientia). , , , , . - (1548 1617), . (1597). , , , . . , 118

, , . , . , -, , . , , . , , , , . . , , . , . XVI ., XVII ., , XIV . . , . . , ( ), , . ( ), ( , ). , , . ( , 119

). , , , , , , . ( , ) . , , , - , . , , , , . , - ( , ). - , , (). , , , , . , , - . . , ( ), ( , , ). ( ) , 120 . . -

. . , , ( , , ). (), , , ( ) , . , ( ). - (. 14901525), , , . , . 1520 . , , - , , . , , , ( ), . , , , . . , . -, , . 1521 . . ( , ), 121

, 15221524 . , . . , ( ) . , . , , . , ... , [1, . 7, . 370]. , , . . , , , . , , , , , , . , , , . . , , . , , , . , . , , 122

( ). , ( ). , ( ) . , , , , , . . , , , . , , . , , , , . , [1, . 7, . 370]. , , , , , . , , , , , , , , . . , , . 123

, , , . , , , , . , , . ( ) , . . . , . (14991542). (15331588) (15751624) . , , (1624-1677). . , . . , . . , , 124

, , . , , , . . , , , , . . , . . , . , . ( ), , , . , . , , . , . , , , , . . , , , , , , , . 125

. , - , . . XVI ., , , . . (1509/1511 1553). , , , , , , . (1531), , . (1553). , , (-, ). . , . , , . , , . ( ), , . 126

, , . , , . . , . , , , . , . XVI XVII . (1525 1591), , ... (1568, ). , , , , . , . , , , , . , . - . -, -. , , , . , . , . 1579 . (. 15401604). 127

(15251562), , , , , , , ( ). , , , . . . , . - , , , . ( , , ). , , , , . , , . . , (, , ) . 1602 . , , . , . , . , - , . 128

( 1564 .). , - (deus ). , . , , . , XVIIXVIII . ( ) . . , , . , . , , . , XV . , , , ( ) . (religio naturalis), . . (1530 1596), - . , , - . , , . , XVI XVII . . , , , , , 5 3aiuu . 1012 V 129

. , , . . , ( ), , , , . , . , , ( ) . , , . , (15831648) , , , (, 1624), . , , , , , , ( , -, ) . . , . , , , . , . , , : 1) , 2) , 3) , 4) 130

, 5) . . .

6. -

, XIV XV . ( ). , , . - XIIXIII . XI . , . ( ) . . XV XVI . , . (1445 1509), , , (1494), , (1496 1499). , . - ( ), , . , . , , ..., , , 5* 131

[1, . 20, . 508]. . , , , , . , , , . , , , . , , . , . , , , - . , , . , , . . , , , . , , , . , . , , . , ( ). 132

, . , , . , , , , , , , , . , , . , , , (14521519). . , . , , . , , . , , . (, ) ( ) , - . , -. , , . , , , , . 133

, , , . , - . , , , , , . , . , (, , ) . , , , , , . I . . (, ), (, ), ( ), (, ). . - , , , . , , , , , , . . , . . 134

XVI . XVIII . XIX . . . , , , , . - , , , . , [83, . 25]. , , . , , [83, . 11]. . , . - , . , . - , , , , , . . , , . , . [83, . 9], . , ( ) 135

, . , , , . - . -. , . , () , , . , , , [83, . 11]. , : , [83, . 23]. , . , , , . . , . , , , , . , , , . , , , . 136

, , , ( - ). , , (regola) (irrevocabile legge) , , , , . . , , , , . . , , , . , . , [. 84, . 126]. , , , [. 84, . 323]. . , . , , , , , . , , , , . , (, , ). , 137

, , , , , [42, . II, . 363]. , . . , , , . . , , , . , , , . . , , . . , , , , , , , [83, . 854]. . , , , , ... [42, . II, . 362]. , , , . , [42, . II, . 363]. , , , . , , 138

, . , , , , . , . . (), . , . . - . ( ) , ( ) . . , , , . , , , . , , ( ). , , , . , . . , , , , ( 139

, ) . , , , , , , , , , ; ; , , . 5 4 . . ., 3 . . . . . , , , . , II . -, , , . , , , . , , , . , , , , (, ) ( , ) 140

, . * , ( , , ), . - , , . . , , , . (14731543). . (1491 1496), . , . , , , , , ( ) . , , , . . , - , . , , ( 15051507). , *> , . , 141

(De revolutionibus orbium coelestium) . , , , , , , , , -, , , . , . , , . , , , , , , . . , . , , . , . , . , ... ... [1, . 20, . 347]. . , , , , ( ). , III , ( ) , , ( ). , - , 142

, X , , , . , - , : ; , , ? [38, . 5960]. , , , . () - . , , , , , , , . , , . - , , , . , - , , , [38, . 42]. , . - -. 143

. , , , . - , , , . - , , . , , ( ), III. . , . , , -, . - , , , . ( ) , , : , ! , . , . 144

. ( ) , , . , , , . . , 1582 . ( XIII), , . . , , (1571 1630) . . - , , . , , . , , , , , , (1596) , , . , . , , , , . , , 145

, ( ) , . , . , , , . , (1609) . , , , , , ( , ). , , . . . , ( 1605 . ). , XVI . (15461601), . , , ( ). , , . , . , - , , 146

, , . , , . , . ( ) ( ): 1) , , , , ( ); 2) ( ). (1619). , . , , . , , . , , . , 1624 . . ( ) , . . , . , . 147

7.

, ( ) , . . , . , XVI ., - , . , , , . , - . , , , - . ( , philosophia naturalis, XVIII . ). , , , , , ( ). , . 148

, , , . . XVI . . 1534 ., ( XVI . , , ). . , , , [. 90]. , , . ( , ), , , , . , , , . , , ( ). , , . , , , . 149

, , . . , - , -, , , (1493-1541). , , , , . , , , . , , . , , , -, , - . , . , , , , , , . , . , 1527 . , , , , , , ... , 150 - -

. , , , , [88, . 7]. , , . , [88, . 8]. . , ( ), . . (, , , , ). , , . , , , , , , , . . , . , , . . , . , , , , 151

, . . . - . (), , . . XVI . , . (1509 1588). , , ( ) , , , , , . , , , : (De rerum natura juxta propria principia, , 1565, 1586). , . ( ) , . , . 152

, , , , , , . , , , , . , , , , . . - , , , , , , - (, , ). - , . . , , . , , . , XVXVI ., , . , , , , , , . 153

, ( ), , . , , , , . , , . . . ( ), . , , , . , , . , ( ). , , . , . , . , , . , , , . 154

, , , , - -. , , , , . . , . , - , , . () , , . . , , , , . , , . . . (spiritus), , , ( , ). , (anima rationalis), , , , , . . , , ( ) . . ( ) 155

, (, ). , . , , (forma superaddita), . , , . . ( ) . . , . . (1529 1597). , , . , ( ). (1591). , , , . , . ( ) , , , , , , . 156

( ). , . . . , . : [4, . 149]. , , , . , . . , . , , . ( ), , , . , , , , . . . , . , . , . , . , , , . , . . , , , , . , 157

. - , . , ( ). , . , . , ? . , , , , . - : , , . . , (15481600). , . ( , ), , . , , . . , . . ( ). , , . . 1584 1585 . , . , , 158

. - . . . 1590 . , , , ( 1591 .). , , , . , . ( ) , 1592 ., . . . , . . : , , ! . XVI . ( ). , -, , . , , . , , . 159

( , ), . , , , , ( .). , . - . - . . . , - . - , . , . - . . , . ( ) . , , . , , , , , , . , , ( ) . , , 160

. , , . . , , , [95, vol. II, Pars II, . 312). , {Deus in rebus, Dio nelle cose), , [93 , . 162; . 92, . 236]. , , . - , , . , . , , , , , , . , - (-) , [92, . 316]. . , , , . . , , - , , 6 1012 1G1

. - , , (essere divino nelle cose) [92, . 271]. , - , , , . , , , , - (proprio e gremio) [95, vol, I, pars II, . 312]. , , . . , , , , . . , , . , , , . ( ) - , , . , - . ; , (92, . 278). . . [92, . 208], , , [95, vol I, Pars II, . 313]. - 162

, , - . ( ), . , , , (, , ). , , . , , , ( , ). , , . ( ), , , . , , . . , , , , , , , , , , , [92, . 204]. ( ), . , , , . 6* 163

, ( ), . , , , . , , - , , , , , , . , , , , [92, . 247]. , , . , , . , , , , . , , , , , , , , , -, , , . . (. 92, . 230). , , , , , , . , . . . , , , 164

, , , , , , , , - . , , , , , ( - ). - . , . , , , , , ( , ) . , , . , . , . , , . , , , , , , , , , . , , , . , , , , , , 165

. . , , , . , , , , , . - . , , . , . , , ( ), . (, ) . . , , , . , , , , , , , . , , , . . 166

, , , . , , - . - . , . , , - , , . , , , ( ). , ( ) , , , , , , ( , , XVII .). , . , , , , (), . . , ( , ). . ( ) , 167

, . - , . , , , , , . , , . . , , , , , ( ), , , . , . , , , , ; , , , , . , , . , , . , ... [92, . 304 305]. , , (sensus), (ratio), ( ). , (intellectus). . , 168 . -

, . ( ) (mens, ). , . , .. , . , , , . , - , ; , [92,. 285}. , , , - . . ... , ;... , , , , [92, . 284]. , . , - , . , , . , , . . , . , . , 169

, . , . , , , , . , . , [92, . 291]. , . , , , , , , , [92, . 320]. , -, , , : , . , , [92, . 458]. , , , . , , , ... , , , . , , , , , , , , , , , (95, vol. I, Pars II, 170

. 316). - , . , , , , , , . , , , , , - . , , . , , . , , ( ). , - . . . . . . , , , . , , , XVII 171

X-VIH ., . . . (15681639) . , ( ,) ( ), , , , ( ). , (1591). , , . , , . 1599 . , 30 . -, , . , -, 1601 1602 . 1613 . , , , 1623 . 20- , , (1630). 1634 . . - , , . , . , , . 172

,* : , , . . : , [97, . 163]. I

, . , . , , , -" . , , , - , ( ) , , , . , , , , , , . , , . , , , ... [97, . 113]. , , . , , , 173 .

- , . , , [100, vol, I, . 134]. , . . ( ), . , - , . , , , (, ) . , , . , , . , , ... , , , [97, . 208]. , , , , , . , , ( ). . 174

, . . () , , (. . ) . , [42, I, . 425]. , , . , , ( ), , . . , , , . , . , . , . , , , . , . (, , ). , , , , . , . , . [42, I, . 422]. . , , , , . (1535 1615), , 1589 . 175

, , (, , ). . , , , , , . . . - - , , , . - , , . , ( ) ( ) . , , . . - , , . , . , - . , , , 176 -

. , , , , -. . , , . . , . , , , , . , , , , , , , , . , . , , . , , . , , , , , , , , . ( ) , ( , ), 177

*,- -, ( , -, ). , ( ), , , , [97, . 45], , , [. 97, . 136, 138]. , , - , . , , , , [97, . 71]. . , , . . , , . , , . , , , , , . , . , , , - , . , ( ) 178

, , , , , . , , , , , . , , . . , , , . , ... [97, . 115] , , [97, . 164[. , . , , . , [97, . 151], . , , , , . , , [97, . 89]. , , , , , . , , , . , , 179

, , . , , . ' , , , . * , . , . , 1 , , , , . - , . , , , . , , , . , , , . .( . ^ , , , . , , , . , , , 0 , . , , , , . . ( ), , . 180

. . , , , . ,, , , . ( , , , , , , , , .). . . , . , , ^. , , , [97, . 157], , . 1 , ( )^! , , . . , . (, ). , . . , , 1 . ( 181

), , . , , , . , , , ( ). , , , . , , , . , , ! , . . : , , , , [.: , 7, 12, , 6, 31] [97, . 118]. . . ( ). () ( ). , , . , . , , [97, . 89]. .

&

, . , XVII . . XVIII ., ( ), , , , . , - . . , . , , , ( ). . , . , 1860 ., . , ( ). , , , 183

, , , , , , . . , , , , , *. , , , . , , , . , , , [. 18, . 165202], . . , , , . , (. 1 2, 1878 1880) [. 7, . 398] - -, XVIII ., - [. 12, . 1 215], , . , , 184

, , . ( ) , , , . - . , 40- ( (XIVXVI .) [. 51]. . ( , , ), , , , , - (sapientia). , XII ., . (scientia), ( XIII . ). , . . , , , , , . 185

, - , , (, 15 ] . , , XVI , , . . , , . 4- . , , [. 49], , , , , . , , , , , , [49, . 328]. . , , , , , . , , , , , . , , , , . ., , , , [. 104, . 1 3 - 1 4 ] . 186

- , , , . , , , . , [. 43 43 ]. , , . , , , , - , , . , . , , , , . . , , , , , . , , , . 187

. * , . , , , , , , , . , , , [43 , . 76]. (), - , , , [ , . 123 ]. , , , , , , . , (, ), : , . -, , , - . , , , . , , , , [. 48, . 170]. , , , , 188

. -, , , . ^ , , . '-" XV . , , . , , . . , , [. 44, 45]. XIVXVI . ( ), , , , , , , . , , , studia humanitatis, , . , . . -1 189

, , , . , , . , , , . , , , . , . , , , , , , , , , , , , , . , . . . , . . , . . , . . , . . , . . , . . , . . , . . , . . , 3. . , . , (. ) . . . [. 23]. . , 190

. . - [. 50 50 ] . , , , , , . . . * [. 35] . . , . , - . , , . II , [. 5], , , , . . . [. 41]. . X. [. 27] [. 28]. , , , XVI . , , . . 191

* ( ) . , , . X. - , . -, , , . , XVI . . .

XVII

XVI XVII - (1566 1609), - , . ( ) , , (1640 1688). , , , , , , XVIII . , , . XVII . - ( ) , , . - . , , 7 1012 193

, , , . ( ) . XVII . . ( ) . , , , , . , . - XVII . . . XVI ., , , ( ) , . . , ... (. . . . .) [1, . 21, . 496]. , . - , . , , ( ) , , , ( ) . , , . . XVII ., [. 1, . 22, . 311]. 194

. , XVII . , , , , , , XVII . , , , . , . XVII . . - , , , , . . , XVII . , . , ( ), ( ). , . XVII . , , , . . , , , 7* 195

. , XVII . . , , . . . , , . , . , , 1560 . . . . ' , , . , - , 1603 . ( ), . XVII . - . , ( II) 60- XVII . ( ). (nullius in verba ). - , . , , , . -, (16271691; 1680 1691 . ), , nd . -, 196

, . ( , ) - , . - 1666 . ( , ). , . (1629 1695), , ( ), (1665 1681) . , - . . , , , , , , , , . , XVII . , . , . , , , , , , . . 197 XIV) - (

, , , : (, 1623), (), (, 1624). , , , , , . , XVII . , , , . , - , , . , , , . - , . . XVII . , , . , . - ( ). 198

. XVII . , , . . XVII , . , . , , , . . . . , . - . , , , , , , , . XVII . . , 1658 . . , ( ). , , . (1608 1678) , (1685) 199

. - , . . , . XVII . , , . . - - . , , , - , , , XVII ., , XVIII . , . . - , , XVII . . , . , . . , , [1, . 2, . 144]. -, . XVII . . , . - XVII . , 200

. - , - . , , . , ( ), , . . , (, 1688) {Fabrica Mundi) [109 , . 67], , , . . , , , , , , . - , , , , . , XVII ., . : . , [1, . 20, . 349]. , , , .1. -

(1561 1626). , 201

, , . . , , . , . - , , , ; . - . I . , . , , , . . 1614 . , , , . 1618 . , - ( ). . 1621 . -. . I, , , . , -, . , . , , , . . . . 202

, 1597 . , , , . . (1623). , , , 1605 . (1620; 1612 .). ( ). , (1627). . - , , . - , . , , , , , , . . , , , .' , . , , , 203

, . - , ( ) , . - ( ) ( ). , . . , . , . (, , , ). , , , , , , , , , , . , , , . , , , [111, . 2, . 499, 509]. , , . -204

. - , . : -, , .', , . - . , ; , , , , ( ) ; ; ; ; ; ; ; ( , ); ; . . . , - . ( ) . , , , . . . , ' , , ( ) , ( ), , . , 205

, , , , . - , , , -. - ( -) . , , , , , , , , - , . , , . , , , , , . , . , , , . , , . , . , . . , 206

. , , , . , [111, . 2, . 70]. , . , , . [111, . 2, . 37]. , , . , , . , . , . , [111, . 2, . 82]. . . , , , , , , . , , , . , . , , , [111, . 2, . 12]. 207

, , . . , . . , . , , , . , . , , , . , , . , (. . ) (. . ), . . , , , . , , , [111, . 2, . 37]. . , (Instauratio magna Scientiarum). ? , , , , , [111, . 2, . 35]. 208

- . , - , , , . , - - . , , , , , . , ( ), , , , . , , , . , , . . , , . , . - , (scientia), . , , , : 1) , 2) (), 3) . , . , , 203

, . , , , , , . - . , , (historia naturalis), . (historia civilis) . . . . , . . , XIV . , , , . , . , , , [111, . 2, . 519], . . . . , - - , , , , , , , . 210

, , . , . , , . , - , . (theologia inspirata), , , , (theologia naturalis). , . . , , , . , [111, . 2, . 204], . , , , . . , - . , , , , . . , , , [. 1, . 2, . 142]. , , . , . 211

, . . . . , , . , , , . . , . . , - , , , (). - () , . , , . , . . . . . , . . , , . , , . , . . , , , 212

. , , , , , . , . , , , , , . , , , , , . . - . . . (, , ) ( ). , . . , , . . , , (scientia universalis), [111, . 1, . 199]. , 213

. , , , , . .' . (philosophia humana), (philosophia civilis), . , , , . , , , . , , , , . . , . - , . , , . - . . , . - , , . , , , , . , . . 214

. () . , , . . , , , , . , , - . , . , , , . , , , . , , , [111, . 2, . 14]. . (idola tribus). , , . , , , . , , , , [111, . 2, . 18]. , , , , . , , 215

. , . , . . , . , , . , . [111, . 2, . 21]. , . , , , [. 111, . 2, . 20]. . , , . , , , , . . , , . (idola specus). , , , [111, . 2, . 19] ( , ). , , , . . 216

, , . , ... , , [111, . 2, . 22]. , , , . (idola fon). , , [111, . 2, . 25]. , ( ) . , . . , , , . , , , . . , . , . , . , , , , , , , , , . , , . , , . , , ^idola theatri) . , , . 217

, . , , ( ), . , , , [111, . 2, . 46] ( ). , , [111, . 2, . 51], . , . . , , . , . , . , [111, . 2, . 32]. . - . , , . , . XVII . 218

( ). , , , , . , . , , , . , [111, . 2, . 18]. - . , . . , . , , , . , , , . , , . , , , . , , [111, . 2, . 15, 13]. , , , , , , , , 219

. ' , . , , . . , . . . , , , . , , , , . , , , , , . , - . . - , , , , . - , - . , , IICTHHV . , - -, , . 220

- -, : . (. . . . .) , , . . , , . , [111, . 2, . 1415]. , , . , , . . , , , ( ), , ( ). , , , . , [1, . 2, . 142]. . , , , , , , [111, . 2, . 32]. ( ). , - , . . , (, ), ( , 221

, -, ). . , - , -. . . , -, , , , . , , , , . , - ( ). , . (inductio per enumerationem simplicem) . (inductio vera), . , , , . , , , , , , , , , . , , 222

. , , . , , . , , . , ( , . .). . , , , , . . , , , , , , , , . . , . , , . , , . , , , , : 1) (tabula praesentiae), , , , . .; 2) (tabula absentiae) , , , . .; 3) , (tabula graduum), , . . . -, , , , , 223

. , , , , . , ( ), , XIX . , -. , , . , , , . ( ) . , , - , (-, ). . , . . , , . , , . . , , ( ). , , . , . , , . , . -: (essentia), (fonsemanationis), (natura naturans), (lex actus puri). , 224

. . , , , . , [111, . 2, . 81 ]. . . . , > . , -, , -, , , ..., , (. . ), [1, . 2, . 142]. . . , . , () , . , . , , . , , , . . -, , , . , . (sensus) , (perceptio), . 8 12 225

, , . , . , , , , . ( ) , , , [111, . 2, . 310]. . , , , . , , , , . , , [111, . 2, . 68]. , , , (, . . ), . [1, . 2, . 142 143]. , , . , , , , [111, . 1, . 79]. . , . , , , , . 226

, . , ( ), . , , , [111, . 1, . 89; . . 2, . 386], , , . . . . XVII . , . , [111, . 1, . 299; . . 2, . 79]. , , - . , . , , XVII . , XVIII . , , , - ( ). (1937) , . 8* 227

. . . (1949) . . (1960).2.

- (15641642) , , XVII . . , , . , , . . 80- , 1592 . . , , . , , . , - . , , , . - XIV ., . , , , , . 228

. , , , , . , . , . ., , . - . (1592 1610). . ( 30- ) . ( ), , , ( ), . (1610), . 1610 , . : , , , . , , . , , , , , . 229

, . , ( ) . , ( ), , . , , , . . , . - , , , , , . , , . , , . , , , -, , -, . ( ). , , , , ( ). , , , 230

. . , , , , , . , . ( ) , . , , . (, , ). : , , 1582 . , , , , , - , . - , 1616 . . ( , , , ). - ( , ) , ( ). . , . , , ( ). , , , , , 231