20
جج وإدار اكخظبد أتحبد- العدد ا عضر لحبداو سو0220 غر تشكرث سبهعج هحهد خ- جكخظبدج العمون ا كمج والخسبرر وعمون الخشمىلود كأشبسج لهج الزهىل الجىلدبح الخدفلج خظن ال لعهمهشكخظبد ا ا ف د. رحهبى هوشي أ. تون إتراه الغبل دشنرذ ظحيـر- جهظزجثر ظحيـر كحهير- جهظزجثر الهمخـطير جهلر جهزيدل هو ػظرر جهزج فل جهسيش جهػد ، اذ ؤظدػش ز جهيػرم جهرثحز جه هوـيوز ضس يظحر فكسظحدج ر يحهجء فز شررج هـدذ يـحينذج جسخذز يد ، ؼحى جهيش ج ؤد جهسلوكسظحد ج، ح ؿديح ؤسؿ يضرؼر ؿذهم دغع جه . ـد دلر هوير جهزيى جهل فظحع جهيحهق جه هسػل ؤير ؤشحش، جهذ سلدشيغ د يرر جهل جهيػسر يشسلدلد جهسدفلحز جه يور ي، ظخ ييحرشسصيحرد جسخحذ جهلرجرجز جح ؿ يرجؿحسؽ يضر ؤر فجهيحه . شحسذج ج ؿوجشر جهدرذ ؤسزء ؿو هسشوػ جهغرذ جشسخدجى غرى ؤ يفيشكسظحد ج جؿحز ف جهيضر هويفحغور د نـحيل جكسظحد جهزيل خ ير ؿيو خظىرشسصيحرؿحز ج جهيضرهدذ ؿر جهيسلد جهسدفلحز جهAbstract : Time value of money is the cornerstone of modern finance, it has become the main driver of financial operations and economic development in various fields, as well as an excuse to have taken a number of transactions in the economic system, whether conventional or Islamic, and regardless of the legitimacy or lack thereof. Understanding the time value of money is key to achieving financial success, which allows assessment of the potential value of future cash flows, which requires be taken into account when making investment decisions and financial in any project. And on this basis of this study came to shed light on the concept or the need to use time as an economic factor for the trade-off between projects in the Islamic economy through the process of discounted cash flow generated by investment projects. هلدهج فشسصيحرد جهلرجر ج سرض ؾشحثل ظ ى ؤر يكسظحد ججشر جهظدر در سـسدحز ج ؿيوشسصيحردجثل ج جهد هيفحغور د ،ر ؤػدحظغ، ؽ يضر رشحشجز ج جهخػير جهرنحثز جهيي ـس جهس ػد ؿوغـكسظحد جهج يشكسظحد ج جح ف يد ؿوجء ش، جهس ظحؿر نضف يد ف سوـد جهذشحشر جؼرج هود ححء ؿشسغ جين ؽ جهيضر.

0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

0220 سواو لحبد عضرالعدد ا -أتحبد اكخظبدج وإدارج

وعمون الخشروالخسبرج كمج العمون الاكخظبدج - سبهعج هحهد خغر تشكرث

لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس ف الاكخظبد الإشلاه

الغبل إتراهنتو . أ هوشي رحهبى .د جهظزجثر -كحهير ظحيـر جهظزجثر -ظحيـر دشنرذ

الهمخـط ز جهيػرم جهرثش ، اذ ؤظدػجهػدش جهسيل ف جهزجر ػظر هولد جهزير جهلير

، نذج جسخذز يدررج هـدذ يـحيز شجء ف يحهر جكسظحدر ف يظحز ضسهوـيوحز جه .ذهم دغع جهؼر ؿ يضرؿسح ؤ ؿديح ،جكسظحد جهسلود ؤ جشي جهؼحىر جهلير شيغ دسلد جهذ ، ؤير ؤشحش هسػلق جهظحع جهيحه فى جهلير جهزير هولد ـديرجؿحسح ؿد جسخحذ جهلرجرجز جشسصيحرر ييح ظخ، يور ي جهسدفلحز جهلدر يشسلدجهيػس

.جهيحهر ف ؤ يضرؽيفى ؤ غررذ جشسخدجى هسشوػ جهغء ؿو ؤسز ذ جهدرجشرؿو ذج جشحس

ؿيور ي خل جهزي نـحيل جكسظحد هويفحغور د جهيضرؿحز ف جكسظحد جشي جهسدفلحز جهلدر جهيسهدذ ؿ جهيضرؿحز جشسصيحرر خظى

Abstract :

Time value of money is the cornerstone of modern finance, it has become the main driver of financial operations and economic development in various fields, as well as an excuse to have taken a number of transactions in the economic system, whether conventional or Islamic, and regardless of the legitimacy or lack thereof. Understanding the time value of money is key to achieving financial success, which allows assessment of the potential value of future cash flows, which requires be taken into account when making investment decisions and financial in any project. And on this basis of this study came to shed light on the concept or the need to use time as an

economic factor for the trade-off between projects in the Islamic economy through the process of discounted cash flow generated by investment projects.

هلدهج سـسدر درجشر جهظد جكسظحدر ي ؤى شحثل ظؾ سرضد جهلرجر جشسصيحر ف

جهخػجز جشحشر يضرؽ حظغ، ؤػد ر، هيفحغور د جهددجثل جشسصيحرؿيوحز جيد ؿوح ف جكسظحد جشي جكسظحد جهغـ ؿو ػد جهس ـسي جهرنحثز جهيير

ين جشسغحء ؿح ؼرج هودر جشحش جهذ سوـد ف نضف يد ظحؿر جهس ،شجء .جهيضرؽ

Page 2: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

000

ل يؾ سدفلحز لدر دجخور ؤخر خحرظر ف جشسصيحرر فبح سـحي ؿد سلى جهددجثل ، جكسظحدر هويضرؽ جهيرجد درجشر ظدجـير جفسرجغ جهسكسحز يخسوفر، ؿو يدجر

، ػش ؤح ظد ر جهس سػدش فح ذ جهسدفلحزييح ػرع اضنحهر جخسف جهفسرجز جهزي، جير جهذ سلحردر ؤ يسدحؿدذخر يخسوفر، يي د ذ جهسدفلحز يدحهغ يحهر يسشحر ؤ، هسفحد يضرؽ جشسصيحر ػور يدذ ػحسظد ظـدر ف سلدر ػشحخ ردػر جه

جهلير يشي ي خل نح هزجيح ؤخذ يـحر جهزي دـ جؿسدحر ،ضنحلجهكؽ ف ذج ج ي ين يـ ؤشوخدحشسخدجى ح ؿو جهسدفلحز جهلدر حشسدـحد سإصر، ذهم دجهزير هولد

يح جػدذ، هػؼر ف كيسح اظحد جهخحرظر جهلدر جهدجخور جهسدفلحز نحفر سظيؾ . ـرف دخظى جهسدفلحز جهلدر

إضكبلج الدراشجؿو غء يح سلدى، سزجد ادرجم جهدحػص ف جكسظحد جشي دإير درجشر سػول

نإشحس هـيور خظى جهسدفلحز جهلدر هويضرؿحز سئخذ جهلير جهزير هولد جهس ،حػر جهضرؿرجشسصيحرر، ذهم زجهر جهودس جهضنم جهس سصحر ػهح خحظر ي جه

ف الاكخظبد الإشلاه كهج لمزهو هل :ؿو ذج جشحس ين ػرع جضنحل جهسحه بح ود كأشبس ف عهمج خظن الخدفلاعخهبد اللهج الزهىج لمىلهب هدى إهكبىج ؟ وهبلج

؟الىلدج ف الاكخظبد الإشلاه : الدراشج فرغـــــبح :ؿو فرغس رثشس، يحسلى ذ جهدرجشر

ا يددؤ جهسفغل جهزي ف جهيـحيز جهيحهر جكسظحدر ـ دحهغررذ ادحػر .1 .جهردح جهيػرى ضرؿح

جهسدفلحز جهلدر غر جهردر ف خظى ؿيورجى شسخدف ج جهشدخ جهرثش شسد .2 جهلير جهزير هولد جكسظحد جشي اه :أهــــــداف الدراشج

: وسظل اه جدجف جهسحهر ه جهدرجشر شـ ذسجهلير جهزير ف جسخحذ جهلرجرجز جشسصيحرر ف جكسظحد جشي ي ادرجز ؤير .1

. هسدفلحز جهلدر خل ؿيور خظى ج

Page 3: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

002

.دشـر جهفحثدذ جهرد حجرسدحػػل جهلير جهزير هولد ازجهر جهودس .2 :هىهــــز الدراشج

فلح هػدـر جهيغؽ فلد سػوخ ذهم ، جهيذ ليى جشسخدجى جهيط جهظف جهسػوويلد نإشحس هـيور دسظيؾ جهدححز جهيـويحز سوخط جهػلحثق جهيسـولر دحهلير جهزير هو

خظى جهسدفلحز جهلدر ف جكسظحد جشي

:هحبور الدراشج ي خل ذ جهيظر جهيوسزير دإدجز جهدػش جهـوي جهيغؿر جهيػحدذ نح هزجيح

: ؿو جهدحػش جؿسيحد جهيػحر جهسحهر . جهلدر جهسدفلحز خظى ؿيور: جل جهيػر .1 . هولد جهزير ليرجه: جهصح جهيػر .2 جشي جكسظحد جهسػول ف هوزي جهيحهر جهلير: جهصحهش جهيػر .3

.عهمج خظن الخدفلبح الىلدج : الهحور الأول ق جشؾ ، ػش سى جشسخدجيح ؿو ػحظى جهسدفلحز جهلدر يير هوغحرسـسدر ؿيور خ

، ي خل جهفرط جشسصيحرر جهيسحػر سػول، هغرع درجشر ف يظحل جهيحل جؿيحل .جهيلحرر د جهسدفلحز جهلدر جهس سػدش ف ؤكحز يخسوفر

.خعرف عهمج خظن الخدفلبح الىلدج : أولا ، ػش جهيػوخ ر ؿنشر هـيور جهفحثدذ جهيرندرا ؿيور جهخظى يح ف جهجكؾ ا ؿيو

، سى 1ر هيدوغ يـ ي جهيحل جهيـرف ف جهيشسلدليـرفر جهلير جهػحه ف سوم جهػحهر ) ديظدح ظـل كير جهسدفلحز جهلدر جهيشسلدور يشحر هلير جهسدفلحز جهلدر جهػحغرذ

present value = PV ) ،ػدد ػدلح ، فق يـدل خظى ؤ ف هػؼر كرجر جشسصيحر جيجل هيرسدػر دذ جهسدفلحزدحءج ؿو جهيخحػر ج ،هولير جهزير هولد

، يـ ذهم ؤ دـحيل جهزي، ؤ كير جهلد سسإصر جهفرغر جشحشر هـيور جهخظىا 2.كير جهػدذ جهلدر جهس ػظل ؿوح جهى سفق سوم جهس ػظل ؿوح يشسلد

ؿ ػرق سظشد جهلير جهزير هولد سـيل ؿو فب ؿيور خظى جهسدفلحز جهلدر دذهم .غدػ جهسدفلحز جهلدر هسـنس زحدذ كير جيجل جهيشسصيرذ ف

Page 4: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

002

.عىبظر عهمج خظن الخدفلبح الىلدج : ذبىب فيح سـوق دسلى جهيضحرؾ فب ؿيور جهخظى ؿيور ػشحخ جهلير جهػحهر هيظيؿر ي

:، يرسنزذ ؿو صصر ؿحظر ؤشحشر جهيدحهغ جهيسدفلر ف جهيشسلدل، سيصل جهيدحهغ جهلدر FV (future value )جهس ريز هح دي :اللهج الهشخلتمج .1

، ؿحدذ يح سن فشح سحرخ حر جهـير جهيسظيـر خل فسرذ زير يـر .جفسرجغ هويضرؽ

ل كير سيص، PV (present value )جهس ريز هح دي :(الحبغرث )اللهج الحبلج .2 .جهيدحهغ جهيسكؾ جشسيح ف هوػؼر جهػحهر

، جهذ رث، ـدر ؿ ف ضنل شدر يKريز ه دحهريز : هعدل الخظن .3 .سخظى د جهسدفلحز جهلدر

، سيصل جهفرق جهزي د جهسحرخ جهػحغر tجهس ريز هح دي : هدث الخظنر ، جهسحرخ جهيشسلدو جهسحرخ جهذ سسػلق ف جهسدفلحز جهيرجد ف خظى جهسدفلحز جهلد

:جهسحه( 01)جهخظى دحح فق جهضنل ركى رين سيصل ؿيو جهلدر جهدجخور

جهيذ خسويف في و ؤشحس يـدل شي ديـدل جهخظى سى خظى جهسدفلحز جهلدر ؿ

ششيحز يئجهيسدجهير هيد جه رفر ور خظى جهد جهيـييغي آهر جشسخدجي ؿ ؿ .جهسلودر جهردر

.الفرق تو خظن الخدفلبح الىلدج و خظن الدوو : ب لذذب، دحهرغى ؤيح ى جهسدفلحز جهلدر خظى جهدؿحدذ يح سى جهخوػ د يظػوػ خظ

Page 5: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

002

.خسوفح ؿ دـغيح جهدـع ضنل ظرذ ي ظر جثسيح ـرف خظى جهد ؤ يح شي دحهخظى جثسيح ، دإ

ؤ جؿسيحد جهيظرف ، فديلسغح ـظل جهدم هويشسفد ػحيل جهركر جهسظحرر ؤ ؤ ظم آخر كحدل هوسدجل هى ػل ؤظو دـد ،ددفؾ كيسح يلحدل سحزل جهيشسفد هودم ؿ يونر جهػق

دفؽ ؿ جهيدذ ي سحرخ جهصحدز ،خظى جهدم ي كير جهركر يدوغح يصل فحثدذ جهيدوغ جهي .، ؤ جهد 3دفـ اه سحرخ جشسػلحق جهركر

ؿو ذج جشحس ، فب جخسف د خظى جهسدفلحز جهلدر جهخظى جثسيح ػظر : ف صصر لحػ رثشر ،

ا جهدف ي جشسخدجى خظى جهسدفلحز جهلدر ني ف جهيفحغور د :هو حد الهدف .1 .هيضرؿحز جشسصيحرر ، ديح جهخظى جثسيح دف اه جهسػظل جهيشدق هلير جهد ج

ر ف يظحل جهيضرؿحز سشسخدى ؿيور خظى جهسدفلحز جهلد :هو حد هسبل الخػتق .2، ديح جهخظى جثسيح ػظر سػدل ف يظحل جهيسحظرذ ف جهد ؤ جشسصيحرر

.جرجق جهسظحرر خظى جهسدفلحز جهلدر سن يخظظر هظحل جهيسشػر :حد الهدث الزهىج هو .3

.جهػور ، ديح جهخظى جثسيح ن ف جهغحهخ ف جظحل جهلظرذ ف ، جهذ ن ف نويح ؤيح جهضد د جهظغس هوخظى، ف ؿو يشس يـدل جهخظى

.، جهذ ػدد جهدم جهيرنز جهشق جهلدر جهفحثدذ جهشحثد فـسيد ؿو شـر جهغحهخ .الهعبدلج الربغج لعهمج الخظن : راتعب

هغرع سلى جخسحر جهيضرؿحز جشسصيحرر سى جشسـحر دحهظغ جهرحغر جػظحثر جهلير ر سـنس جهـكر د يـدل جهخظى ذهم ف ضنل يـحدهر رحغ هـيور جهخظى،جهلير جهيشسلدور هوسدفلحز يـدل جهخظى ، ي ظر ؤخر جهـكر د رجهػحهر ي ظ

4:فق جهيـحدهر جهسحهرذهم جهلدر،

Page 6: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

002

: اذ ؤ

ن ؿحدذ ؤكل "،( يـدل جهخظى هس) ديـحيل جهخظى ػوق ؿو جهػد

.5" ؤ شح جهجػد جهظػغ .هج الزهىج لمىلود الل: الهحور الذبى

ـدر ؿح دحخسف جهزي جهذ سسػلق ف، جهس ا جخسف كير جهػدذ جهلدر لحر د يدوغ لد ضسرػ فيح ؤ سػللح ف فس دحهلير جهزير هولد، فون

.جهفسرذ جهزير ،ف فس جهوػؼر . خعرف اللهج الزهىج لمىلود: أولا

ؤػد ؤى جهيفحى جشحشر ف جكسظحد ادجرذ جؿيحل ف جهلرجرجز جهيحهر، ؤ كير ا دوغر سـ ،6ؤ يدوغ ي جهلد دجهر ف جهزي جهيشسوى ف ؤ جهيظرف ف

،شر دـد در 1000 سشح جهى در 1000 فب ، زير كير هولد ؤ يدشػر 7. جهصحر جه ؿو فغل جهرضد جهضخط

، يفحدح سشسد ؿو ػللر جكسظحدر صحدسر فب فنرذ جهلير جهزير هولد ،ف سـرف آخرػس يؾ جفسرجع صدحز جهلذ جهضرجثر –سغر كير جهلد دحسظح جهسحكط ديرر جهزي

س فشح ف في جهيػق ؤ سن كير جهلد ف جهكز جهػحغر ه –هػدذ جهلد . 8جهيشسلدل

، فب يحهر ػل جهلير جهزير هولددحهرغى ي نصرذ جهيفحى جهيشسخدير ف جدجرذ جهيظػوغ جهلير جهزير هولد شسخدى هضحرذ اه جهـكر جهلحثير د جهكز جهلد، اذ ؤح

، ا جهلد جهيشسوير جهى (حرر جهـجثد جهظؤ)سرسدػ دكز جهػظل ؿو جهسدفلحز جهلدر -ي ؿيور يح ذجز كير ؤؿو ي جهلد جهس شسشسوى ف جهيشسلدل ي فس جهـيور

شسصيحر ين ج، -جهفسرس نوسح ف جهيشسخدير فشح جهلد ػدذ ؤ ؿو جؿسدحر

o PV :ـــج للهج الحبلخهذل ا. o FV : خهذل اللهج الهشخلتمج. o K :أو شعر الخظن الخظن لخهذل هعد . o n :دد الشىواح ـع.

Page 7: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

002

ف سحرخ ػق اغحفر ؿجثد يحهر سوم جهلد ف سحرخ ػحغر، يؾ اينحر جهػظل ؿو .( يشسلد )

.هترراح اشخخدان اللهج الزهىج لمىلود : ذبىب جهيشسيد ي "سرنز جهلير جهزير هولد ؿو يددؤ ؤشحش ، ؤ جهسفغل جهزي هولد

، شيز دؼرر كير جشسصيحر هكسظحد ى1938ى حجهؼرر جهنشنر جهس ؼرز ؿ، جهذ ئند دإ كير ؤ ؤظل جشسصيحر يح ا جهلير ( J.B. WILIAM) وحى

:ؤيح ، يح و ،اه ؤشدحخ نصرذ، رظؾ ذهم 9"جهػحهر هيظيؽ ؿجثد ف جهيشسلدل جهشدخ ف ذج جهسفغل جهزي ـد اه فرغحز جشسصيحر جهسدفلحز جهلدر جهس شسويح .1

جهػظل حهرر يسفر ف ػ، ضء غشسصيحر ؿجثد جف كز يدنر جهػظل ؿو ؛ 10كز ػقؿو جهسدفلحز جهلدر ف

اينحر اضدحؽ ظزءج ي جهػحظحز جهيوػر هويشسصير جهس شسػؾ ؤ رغخ ف .2 ؛ 11سإظل اضدحؿح ف فسرذ ػلر

سفغل جهلد جهظحزذ ؿو جظور هيجظر جػسحظحز آر ؛ .3، ؼرج هويخحػر جهس سسـرع هح جهسدفلحز جهلدر جهس سسهد ي ف كير جهلدجخس .4

؛ 12جشسصيحر ، اغحفر اه يـدز جهسغخى جهيخسوفر ؛ 13ظد سإصر ندر هسكز جهسدفلحز جهلدر ؿو كير جهيظدجز يـدل جهـحثد .5هر ؿدى جهسإند فيح ظـدر سلدر سظر جهػحظحز جهيشسلدور هوفرد ،ذهم ؼرج هػح .6

.خط جهسدفلحز جهلدر جظور . أههج دراشج اللهج الزهىج لمىلود: ذبلذب ي ؤشحش ف جهلير جهزير هولد ي خل جهسـدر ؿو يف سدؾ ؤير جشسخدجى

.جهلير جهيشسلدور جهلير جهػحهر هولد يح ،جدجرذ جهيحهرؿو جسخحذ شر جهلير جهزير هولد ف يظحل جدجرذ جهيحهر ف جهيشحؿدذدرج اذ سرظؾ ؤير

، فحهسدفلحز جهلدر جهيشسلدور ظخ ػشحدح دليسح جهػحهر جهيحهر جهلرجرجز جشسصيحرر فح ذهم ؿو ذهم ؿ ػرق خظى ذ جهسدفلحز جهلدر دحشسخدجى يـدل جهخظى، دحء

جشسخدجيح جهزير هولد، جهلير جؿسدحرجز ي جشسفحدذ نفر رفريـ جهيشسصير ؿو ظخ ؿدى جخسحر ؤفغوح، ، جهيضحرؾ يخسوف د جهيفحغور جشسصيحرر، جهلرجرجز جسخحذ ف

Page 8: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

002

شوير ؤغح سين جدجرذ ي جسخحذ كرجرجز يحهر فحضور، يضحرؾ ف جشسصيحر .يػلر

. اللهج الزهىج لمىلود هسبلاح اشخخدان: راتعب جهخحرظر هسػلق خػػ جهسدفلحز جهلدر جهدجخور سشسخدى جهلير جهزير هولد غرجع س

: ، نيح سشسخدى ف ؿدذ يظحز ؤخر 14ؤندر جهيحفؾ جهيينر ي جهلد جهيشسصيرذسخدجى ف حثـر جشجهض( ح جهيػرير ضرؿ) خظى اؿحدذ خظى جرجق جهسظحرر .1

جكسظحدحز جهغـر ؛ سلى ؿلد جهسإظر جهسيو؛ .2 دؾ جهد جهيػرير ضرؿح ؛ .3 جكرجع جكسرجع دحهفجثد جهردر ؛ .4 سػدد جكشحػ ف ػحهر جهدؾ دحهسلشػ ؛ .5 كحس سلى ؤيجل جهسلحؿد ؛ .6 .سلى جخسحر جهيضرؿحز جشسصيحرر .7

.ىج لمىلود تشعر الفبئدث الرتو علاكج اللهج الزه: خبهشب جهفحثدذ ز، جهذ ـسدرن ؿد جهفحثدذ شـر هؼرر جشحس هولد جهزي جهسفغل ا

ع ؿد جكسرج، ؿحثد جهزي15جهددور جهفرظر صي جهفحثدذ شـر ؤ نيح لدر، ؼحرذجهسإظل جهذ حه جهيد ي ، ذج جهيلحدل هوزي ؼر16هرجل يلحدل سفغل جهشيجي

. 17، جهسإظل ف ػد ذجس كير يحهر سرسفؾ دلدر يح ػل جهسإظلجهدجث يؾ رؤس يحهجهيدذ ،سسغر ، ي ػش ا جهفحثدذ سد ؿو جهفحثدذ جهيدذ ف ؿلد جهلرعصير جرسدحػ د

، فب جهيلرع هؼر اه جهزيف ؤشحش سلرر دح، ذهم ؤ سلدر جهفحثدذ سدـح هسغر جهزيم ؤ ـع يغ جهيلسرع يور ي جهزي سفؾ ف دحهلرع ػرى ي جهددل هذه

جهفحثدذ يػشدر ؿو ، 18، سلحغ جهفحثدذ جهيلحدور هذ جهيدذجهيلرع ؿ ذج جهػريح( ر ي جهشؤػحح نل ظزء )، دـد نل شر فنويح زجدز جهيدذ زجدز جهفجثد ،ؤشحس جهيدذ

، نذج ين ؤ شسػق ؿ ذج جهرظد جهظدد فجثد، سغحف جهفجثد اه رؤس جهيحل .19سسظحز جهفجثد رؤس جهيحل جهيدفؽ ؤظ

جهفنر جكسظحد ، جهشحثد ف ردػ جهفجثد جهردر دـظر جهزيفذج جسظح جهلحغ د

Page 9: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

002

ف جهجكؾ هشز نل ،ثدذ جهردجهضحثـر ػل شـر جهفحجهيدررجز جهرؤشيحه، ؤ، ح ه سيـح ؤنصر ف يدهل ؿيور جكرجع يدررجز هشز جهيلظدذ دذجسحجه

ذهم جهـحثد ؿو رؤس جهيحل جهيؼف خل جهرد شـر جهفحثدذ ؤ ظد دشـر فحثدذ فق شدر يثر لدجهس سرنز ؿو يددؤ سإظر جه ،رذ زير يػددذ ف ؿيور جكرجعفس

يـدل جهي جهسولحث ، ؤغح ػر ديدذ زير سخسوف ف آظحهح، يرديػددذ شوفح .هويدر

نشدخ – يلحدل سإظر جهلد هس يلحدل جهزي ر يح ئند ؤ شـر جهفحثدذ جهردؤنصو، جهس سظـل ي ؿيور هلرع جهػش ف جكسظحد جشي، ظغر ج-رثش

كرجع سدرؽ جهيلرع هويلسرع ديفـر يئكسر هولد خل يدذ زير يـر ، ن ج .جهيلحدل فح جهصجخ جظر ف جهدح جخرذ

.الإشلاه اللهج الهبلج لمزهو ف الخحمل الاكخظبد: الهحور الذبلد كسظحد جشي، سػوخ ا ؿيور جهسخظط جيصل هويجرد جهػنى ؿو نفحءسح ف ج

خ يذ جهييجرد كير ـدر ؿح نإدجذ يلحس ين دجشيػسح سرسي ظد ؤػنحى ، ذهم ؼيرج سدرز ؼحرذ جهسفغل جهزي جهليرجػنحى ف اػحر ذ جهيفحغور دح،

جهديؽ حيخ جهيـيحيز جهيحهير، نـيويحز ظ زي ي جؿسدحرجز فلر سدخل فهيح هو .جكرجع، جهس ين ي خهح سػول يكف جشى ي جهلير جهزير

. اللهج الزهىج ف التع اسل: أولا ير جهزير ف سيصل جهدؽ جظور ف فل جهيـحيز جهيحهر جشير يدخ هيفى جهل

كجؿد غجدػ ، ذهم ي خل آهر سػدق جهدؽ جهيئظور ف ؼلجكسظحد جشي .ؤظل جهسـحيز جهيحهر جشير

:( تع الخلشػ أو الىشبء ) خعرف التع اسل .1ردر سحء جهسزجى ؤ جدجء، نيح سػوق ؿو جهيدذ ػوق جظل ؿو حر جهيدذ جهيغ

هس ػددح ، ؤ جهيدذ جور جهس غحف اهح سشوى جهصي، ف جهيدذ جهيشسلدؤ جهزي . 20جهيسـحكدج دجء جهصي

ـظل ف جهيدؾ ؤيح جهدؾ جهيئظل ،نو ؤ 21ئظل ف جهصي ( جهشوـر)، ف جهدؾ جهذ .ظل يـوى دزحدذ ؿ جهصي جهلد، ؤ جهدؾ اه ؤ ؿو ؤكشحػ يـوير ظحل يـويردـغ

Page 10: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

022

، شجء ؤنح شوـر جهيدـر دـد ؤظل يـصي جهـرف نذهم دإ جهدؾ جهذ شسػق ف دفؾ . 22ؤكشحػ ذهم دفـر جػدذ ؤى ؿو

جهيدحؿر اه كز جهزي ف جهدؾ جظل دسإظل كز سػظل صي جهشوـر دخل ؿظري ، ؤيح جهلير جهيحهر هوزي ف ؿيور جهدؾ جهيئظل سسظو ف زحدذ جهصزي يػدد شوفح

.حهزحدذ ف جهصي يلحدل جظل، فهجظل ؿ جهدؾ جهلد جهػح :هضروعج الأسل ف التع اسل .2

ؿو ا جهضرؽ لر دظد كير هوزي، ـسرف ديل جشح جهفػر هسفغل جهـ ، ا ؤ ضرؽ ظز جهسـحكد ؿو جهزي يفردج، ا نح جهد، جهيـظل ؿو جهيئظل

.23ظل جهدفؾ ئؾ جهيجؿسدحر كير جهزي ف صي جهيد :فيح و، هودؾ جهيئظلسني ؤى جدهر جهسضرـر

، إنصر ي شـر ي هغرع جهسإظلذخ ظير جهـويحء اه ظجز دؾ جهضء د .أ ﴾ ؤػل ج جهدؾ ﴿: ، هله سـحهـيى جدهر جهلحغر دظجز جهدؾجشسدهج ؿو ذهم ه

شرذ ) «ا ؤ سن سظحرذ ؿ سرجع ينى» :ه ؿز ظلك،( 275دلرذ جر شرذ جه) ؛( 281جهدلرذ جر

هيئظل ؿ جهصي جهلد جهػحلسظز زحدذ جهصي ف جهدؾ ج .ة ظو جهو جهد ، ذهم ؤ ػ درؿح ي ر اه ؤظل د ـحيح ي شوى جضسر ػ جهشدذ ، فلد كحهز24ددؿو

شوى درؿ يرر ؿ ﴿ سف رشل :رغ ج ؿح ؿحثضر ؿو د ج ظو جهو د دصص ظحؿح ي ضـر﴾ ؿو ، ف رجر ؤخر جضسر رشل ج ظو جهو

، ذج 25( جهدخحر يشوى ؤخرظ ) شوى ي د ؿحيح شثر ر درؿح ي ػدد ، صي جػد فرق د صي يئظل ظل جهػدش دل ؿو ظجز جهدؾ يؾ سإظل جهصي،

يئظل ظحل يسـددذ ؛ . 26اكرجر جهفلحء دإ جهيـظل ؤنصر كير ي جهيئظل اذج سشح ف نل ضء ا جهزي .ر

27: ، ؤخر جشسسحظراغحفر اه يدررجز ؤدهر ؛ػرى جهدؾ دحهسلشػ د ط ضرؿ ظػغؿدى ظ ؤػل ج جهدؾ ػرى جهردح ﴾، يظيدجكح هله سـحه جظيل ف جهدؾ جدحػير ﴿ ؛ . ( 275شرذ جهدلرذ ، جر )

Page 11: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

022

هويضسر ؤغح ػر ف كدع صيح ػحغرج ؤ آظ ،جهدحثؾ ػر ف سػدد صي شوـس ،، فحهيضسر ه نحيل ي، ا هى ػظل ديح جسفحقجهسفحع ػل جهص فيس جهػيرر ف

؛يـجهػرر ف جهدػش ؿ دحثؾ آخر سـحيل هويضسر جهػق ف رفع ؤ كدل جهزحدذ ف صي جهشوـر جهذ لسرػ جهدحثؾ، ذج جهضرػ

.غر يسفر هويلسرع :الرتوج كهج الزهو تو التع الهؤسل و الفبئدث .3ؿ خسوف ، ظحثزج جشسصيحرج دد ؤ دصي يئظل جهسظحرذ ـد س جشي جهػحق ف

ؤ جهفر ؤشحس جهدفؾ ؿو شجء جهسظحرذ ف فحهدحثؾ جهيخحػرذ، ي جهخحه جهرد جهد هذج ، يضرؽ ردغ ؿو جهذ ػظل جهردغ صي، ؤ ػوخ ؤ ف ػر جهيئظل،

ف جهفرق ذج ـز جهيئظل، جهصي ي ؤكل فرجهصي جه ن اينحر حم فبيح "اشيح، يلدهر جهزير جهلير ذ هولد جهزير جهلير ي جهسإظل، ـد اه جهصي

.28" جهد شحق ف هولد جهزير جهلير ظحثز غر ، ( جهردح ) يدر هلد ظػز جهضرـر جشير ف جهسيز د كير جهزي د ي جه

ػرجف جهسيل ؿ ، سيصل درظر جهويدرفحهفحثدذ ف ػللسح يـدل جهي جهسولحث ، ؤيح حيص جظل ف جهدؽ جشير ف يصل كير جهزي د يـدل جهلػحؽ جهػللجهضحػ جهػلل ، دذهم فب جهسيل جشي ـػ جهزي كيس جهيشسيدذ ي ي جهيدر

جهردر ف جهلرع ؿ يفى ؤ جهضدر ظحءز ف كحس جهردغ جهيئظل ؿو جهزحدذ .29، ذهم هن جهزحدذ جهردر يػردذ يؾ نل زحدذ يرسدػر دحهزي ف ردح ، ؤخحػت . 30جظل

ثد ؤ جهردغ جهحسط جهدؾ جهػحغر لدج يصل جهـحؤ فرق جهشـر د جهدؾ جظل اغحفر اه . ي دؾ جهشوـر هس ي سإظر جهلد جهذ جهردح ؿ جهيػرى ضرؿح

. اللهج الزهىج ف تع الشمن: ذبىب ، ف سظشد آهر جهلير جهزير هولد ف هرنزذ جهصحر دـد جهدؾ جهيئظلدؾ جهشوى ج

.كسظحد جشيز جهيحهر ف جؼل غجدػ كجؿد فل جهيـحي

Page 12: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

020

:تع الشمن خعرف .1، جهذ شوى ف كز يـوى ظل ف جهصي ئظل ف جهيلدعدؾ جهشوى دؾ ـ

، ديح ن ؾ جظل، جهذ ـظل ف جهيلدع، ئظل ف جهصييشسلد ذج ؿنس دف ػحهر جهشوى يلحدل ف جهصي، ن سلدي سإخر جهصي ف جهدؾ دإظل يلحدل زحدذ

غـر ؤ سخفع ف جهصي، جهيشوى جهذ دفؾ جهيحل شسفد ي دؾ جهشوى دسخفع .كير جهشوـر جهس ششسويح ظل يـوى ،دؾ جهشوى ظحثز دحهط جظيحؽ

:هدؾ جهشوى يظيؿر ي جهضرػ ظخ سفرح هظدغ جهدؾ شويح ، يـوير رؤس جهيحل؛ .أ سى سشوى رؤس يحل جهشوى ف يظوس جهـلد كدل ؤ فسركح كدو ا دػل جهـلد؛ ؤ .ة ؤ ن جهيشوى ف دح يظفح ف جهذير ؛ .ر ؤ ن جهيشوى ف يـويح يدح ؛ .د ؤ ن يئظ ؛ .ي . ؤ ن جظل يـويح .و

ذهم خفح هيح ، ف ظز ػح نيح ظز يئظ ضسرػ جهضحفـر جظل ف جهشوىذخ اه جهظير ي ن جظل ضرػ هظػر جهشوى فدغ ؿدى ؤ ن جهيشوى ف

.يئظ :دور الزهو ف تع الشمن .2ذ جهفحظور د ، جهذ لظد د جهيدف دؾ جهشوى ظوح ي خل جظلؼر در جهزي

جهسـدر ؿ ديظحل ين ،وـر يػل جهسـحكدظل ف سشوى جهشجهسحرخ جسحرخ ؿلد جهشوى جد ـدر ؿ ؿد جهػحدور دضر ؤ صصر ؤحى " ، ن ػد جل زي ذ ػد

، جهصح جهػد جهفلحء ػدد دخيشر ؿضر يح ؤ ظف جهى ا نح دـعؿضر شر يؾ شجز جهيحهنر سرجع د ؿضرهوشوى ، ؿد ( جؿو ) جكظ

.31" جهنرجر ، فشخ اذج زجد ؿو ذهم هزحدذ جهغرر، فحهسغر ف جهزي دحهشوى در رثش ف سػدد جهصيدحهسحه فب هوزي ف ؿيور جهدؾ

جدز يدذ جهشوى ػػ ، فنويح زجكظ ؿكر ؿنشر يؾ جهصي ف اػحر جهػد جد جهػد، ذج يح دل ؤ جهيحل يشدلح فنحفت دخفع جهصي جهيضسر كد دفؾ، ف شـر جهيدؾ

Page 13: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

022

.ف جهدؾ دحهشوى هوزي كير يحهر .اللهج الزهىج ف غع وخعسل: ذبلذب

جهس سػؼ ديددؤ ، جهيـحيز جهيحهرف لحؿدذ جشسصحثر ف جهسػدق جهغؾ سـظل يؼر جكسظحد جشي ػل سـيى لحء جهػػر جهػذر، ذهم رجظؾ خسف جهف

.جشسخدجيح : غع وخعسل خعرف .1

إخذ ا نحز كيس جكل غؾ سـظل يـح ؤ سـظل جهدجث ف د جهيئظل ؿغح ، لى ديظد جهدجث ، جسفحق د جهدجث جهيد32، سحزل ؿ جهظزء جخري د

، ؤغح سحزل ؿ 33 ـظل جهيد دفؾ جهد جهيئظلدغؾ ظزء ي جهد يلحدل ؤ . 34ظزء ي جهد جهيئظل دفؾ جهدحك ف جهػحل

ا يددؤ غؾ سـظل شسد ؿو سلدى سحرخ شدجد د آظور هى ػ كز جهفحء دح جهد د كيس جظور يؾ ؤ شسفد جهيد دسخفع كير ، ؿوهيفـر سخط جهدجث

سفر جهيد ؿو جهلير جهيحهر جهظددذ هود جهػحه جهيػودر هوشدجد ي ػرف جهدجث ، ذ جهظرذ ي جهيـحيز سيصل سػ كير ؿ جهلير جهيحهر هود جظوسـغح

د آظور دسشدد ؿحظل يؾ جهلظح ف كير جهد د سـع ؿ كير جهلط ي .ػرف جهيد

: غع وخعسل زاحهرخك .2 :ا ؿيور غؾ سـظل سشسد ؿو جشس جهسحهر

ؤ ن جهد هى ػل سحرخ جشسػلحك دـد؛ .أ ؤ ن جهد جهيػوخ هوشدجد ؤكل كير يحهر ي جهد جظو جظل ؛ .ة ؤ ن جهد د يلحدل يحه ا ف ردح ؛ .ر .د ؤ سى اهغحء جهظزء غر جهيدفؽ ي جه .د

جهـيدذ ف " ، ذ جهيـحيور ؤ دػح ػريسحكد جخسوف فلحء جشى ف ظػر ح ؤير دبخرجض د جهغر جهظجز يح ر ؿ جد ؿدحس ؤ جهد ظو ج ؿو شوى هي

فلحل ، ح د ج ام ؤيرز دبخرجظح، هح ؿو جهحس د هى سػل : ظحء حس يى، فلحهج

Page 14: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

022

" ﴾ رج جهػحنى كحل ظػغ جشحد غـج سـظوج ﴿ : رشل ج ظو ج ؿو شوى35. :دور الزهو ف غع وخعسل .3

غر –جهيضرؿر سـظل ف سلدى زي دفؾ جهد ؼر در جهزي ف ؿيور غؾ ل جهيسفق ؿو حرخ ج، اه سحرخ كرخ غر جهسجهس هى ػ كز شدجدح دـد -ر جهرد

هظحهغ ، ذج جشرجؽ ف جهسػظل ن ديلحدل ػػ ظزء ي ؤظل كير جهدف جهـلد .ي جهد سدرؿح ي جهدجث هويد، يؾ جؿسدحر جهظزء جهيسدل جهيد دحسفحق جهػرف

سحزل ؿح ي ػرف جهدجث هويد، نحز ؿو ذج جشحس فب كير جهد جهس سى جه، دحهسحه هوزي ي كير يحهر ف ؿيور غؾ سـظل، ييح ئند ؤ هوزؼر جهزي جهيـظل

ؽ جهدـد نل جهدـد ؿ ضدر كير يحهر ف جكسظحد جشي ؼر جهسفغل جهزي جهيضر .جهردح

:الزهو تو اللرع الرتو وغع وخعسل .4جهد، دسـظل شسفد فحهدجث (هيدج جهدجث)هوػرف يظوػر فح جهيـحيور ذ ا

ح ظغ، دحهردح جهيـحيور ذ كحس ؤ جهد ؿ، دـع دغؾ شسفد جهيد كحل جظل، لط جهد لط ح جظل، يلحدل زحدذ جهد جهردح زد فف جهردح، ؿنس

ذهم جهد، جظل ف جهزحدذ سغي ذهم فب جهردح غد ذج: ج رػي جهلى جد ديح ظحػد جهد جسفحؽ ي جهغرى ذير درجءذ يشإهسح سسغي دحهغرى، يػع اغرجر فب غرر ؿو، جهيظيؾ جهردح دخف غرر، غر ي جسفحؽ ه ػظل فنيح سـظو،

.36يـ جهردح ظرذ غد فذج جهد، درخ يخسط فـ دحهيد، ػق جهيئظل، يلحدل سـظل دفؾ ه يئششر ؤ دم خظى يدوغ ي جهدؤيح فيح خط س

جهس ؿو جهحس اه ( جهشدجز جهنيدحز)ػش ـيد دـع جهسظحر اه دؾ جهد ،جهدجهدم جهردر سلحغ ف يلحدوح لدج ػحغرج ؤكل، جهدم جهذ سؼر جظل فػحهخ

. 37، ضم ف ؿدى ظجزف جهدم دحشى ػشى جهد ـرفرجهيد، ذ جهيـحيور ي . اللهج الزهىج ف الزكبث :راتعب

حل ، كؿ جد ؿير رغ ج ؿ كحل] جهزنحذ جهرن جهصحهش ي ؤرنح جشى ضحدذ ؤ اه ا ج ػد : ﴿د جشى ؿو خيس: رشل ج ظو ج ؿو شوى

Page 15: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

022

، ػط جهدز يػيدج رشل ج، اكحى جهظذ، اسحء جهزنحذ، ظى ريغح ه ؤضرم سح ؿدحدذ در جظدر فرغر هح ؼف، ( [يسفق ؿو ) ﴾. هي جشسػحؽ اه شد هويجرد ؤشحش ف اؿحدذ جهسزؾ جهيسنحفتؼر هيح هح ي در ،جظسيحؿر جكسظحدر

ل د جفرجد جهسنحفر جهـدل سػلق جهدر جهسرجػى ، اكحيسظحدر ف جهيظسيؾجهيحهر جك .جهـحير ف رؿحر جهيظحهغ

:هفهون الزكبث .1، سيوم يحل 38سػوق جهزنحذ ؿو جهػظر جهيلدرذ ي جهيحل جهس فرغح ج هويشسػل ظ ػق جظخ سـحه جهضحرؽ هيشسػل يؾ كػؾ جهيفـر ؿو جهييوم ي نل ؿ

، شيز زنحذ ح سزد ف جهيحل جهذ ؤخرظز ي سظـو ؤنصر فرذ 39ف يحل يـ . 40سل ي جفحز

:، ي ؤدرزح يح و ر ي جهخظحثطسسشى فرغر جهزنحذ ديظيؿو ؛هزنحذ ف ظزء يـوى ف يحل يػددسسيصل ج .أ ؛شسػلح، سئد يرذ جػدذ ف جهـحىف كز ءى دجفـح ي سدفؾ جهزنحذ .ة ، سسـوق درؤس جهيحل ؤخر ي سػللح هظخ جهزنحذ ف جهيحلحم ضرػ دد .ر

ددجفـح؛ ؛هـدد ي جغرجع جهدر، جكسظحدر جظسيحؿرسدف جهزنحذ اه سػلق ج .د يح جهظدكحز ا ﴿: ر جهزنحذ اه يظحرف يـر يػددذ، يظدجكح هله سـحهسظ ػظو .ي

جهـحيو ؿوح جهيئهفر كودى ف جهركحخ جهغحري ف شدل ج هوفلرجء جهيشحن ( . 60شرذ جهسدر ، جر ) ﴾ . جد جهشدل فرغر ي ج ج ؿوى ػنى

: دور الزكبث ف خفعل اللهج الزهىج لمىلود .2 جهسخظط ف جهػحغر ؤ ل جهزي دا هـيور سخظط جهيجرد فنرذ جهسفغ

رفغح يػولح ف جهؼحى ػظد ؿ جشسصيحر ؤير يرفع جهيشسلدل، ؤ يـح، فسظيد جهيحل جهذ نز ﴿ : ديظخ جهط جهلرآ ف كل ج ؿز ظل ]جشي جكسظحد

، [( 34شرذ جهسدر جر )﴾.شديل ج فدضرى دـذجخ ؤهى فلح فجهذخ جهفغر ، حهر جهيـػور ف ضنل ؤيجل يندشر، كد سسأنل ديرر جهزياغحفر اه ؤ جهيجرد جهي

Page 16: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

022

ؿحيل دل دفـل ؿحيل اظحد – ا نح يػسيل جهػدش –سأنوح هس دفـل جهسوف وح ؿ % 2,5دػرلر ؤدشػ ؤشر ي سوم جهػرق، فرع ديلحير جنسحزح"، جهزنحذ

ػحل ؿوح جهػل، ييل ػفز ؿو سيسح جشسغهح ػس سي شح اذج دوغز جهظحخ .41" دحهفـل سدر دخ يسؼيح ،ا ؤنوسح جهزنحذ ديرر جحى

جهيدهل ، في ػش دغ ح ػ سػدش ؿ جنسحز، ؤ فرق د د جدخحر ل ، ؤيح ي ػش جهيدهجهجكؾ ؤ ديح فرق ػفف ف ،جهوغ يح كردح ظدج

، جهيحل جشسصيحر،اذ ؤ جدخحر جهـيور جهس سشدق جكسظحد فحهفرق دييح ندرشسصيحرجز جهيرجد جهيدخر جهغرع ي سظيـ سيس ؿو ؤشحس ػظى ؽ ج

هنرير ؤ جنسحز يؾ جشسغل جهيحل ، ديح جنسحز جهيػرى دط جر ججشسصيحر فحهخدير جهيظسيؾ يح لول ي فرط جهـيل ، ـػل درذ جهيحل لول ي يـدز

.جسحض، ػش ؤ هيجل جهينسزذ جهظحهػر هويحءدحهسحه فب جهزنحذ سيصل يظحدرذ سدرظر

% 11اه جكسػحؽ ي جيجل جهس دوغز جهظحخ ، ئد % 2,5ػحؽ ييييجكس، اه ؤ سأنل جهيحل جهينسز اه ػد يح 42...جز ش 5ي جيجل جهينسزذ ف ؤكل ي

.د جهظحخ .غغ سأنل جيجل جهينسزذ دفـل جهزنحذ ( 02)جهرشى جهدح جهسحه ركى

.هظبدرث الزكبث للأهوال الهكخىزث : (12)الضكل ركن

–يرذ ؿدد جهوػف يضر ، جشسصيحر ف جكسظحد جشي ، دجر جضـحؽ هوػدحؿر ؤ: الهظدر

( . 137) ، ط 1990 –جهلحرذ جهسحي هن سإنوح ؿو ذج جشحس ػش جهرشل ظو ج ؿو شوى جشسصيحر ؤيجل

جهػدرج ف جشػ رج) ﴾ . ﴿ جسظرج ف ؤيجل جهسحي ػس سإنوح جهظدكر:جهزنحذ

Page 17: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

022

(. جهظػغ –ي جهـز جهػحظر د فحهزنحذ سدؿ اه يدجير جشسصيحر جهيحل سضػ شـح اه جهسلول

، سػيش 43، ػس سسظيد جهصرجز ف د ػحثفر يػددذ سسػنى ف جهيظسيؾ جهيشويه جهسفغل جهزيي جرد اؤغح ؿو غررذ سفغل جهفرد جهيشوى ف ؿيور سخظط ي

، جهس سـ ؤ ؿدرذ جهيحل ف سيس جهيظخ ، هشيز سؼف ؿدر يرر جهيزي ، جهذ شحهخ ؤ جهسفغل جهزي جهظفرجهـدرذ ف سندش سظيد دػنى سفغل زي

جهصي جهيـظل، ديـ فس شن جهدؾ ف جهيئظل جهصي خحػثر يفحدح ؤ سظر اه لدجكسظحد هغرع ؤ سـػل سؼف جهيجرد دضل ػرنسح ؿدى غخح ف دجثرذ جهضحػ

، ف جهجكؾ نيح ه ؤح ؤكفح جهزي ؿد لػر يػددذ ، ػظدح جهييجرد ؿي سيسحجشسنيحل درذ ػحسح ف ظزء يح، ف ػ ؤ نح دحينح ؤ شسفد ييح جهضيخط

.يؾ ؿدر جهزيدفش نذهم جهيظس : خـــــبخهج

جهزي جهحؼر ف ؤددحز جهيـحيز جهيحهر ف جهفل جشي ظد ؤ حم يكف سظح ا، ظل اذج يح جكسر دضحػحز ػللرجهسإ ، ػش ظد كد ؤدحع جهزحدذ ف جهدؾ دحظل يلحدل

.جظل ر ؿد ػولف جهيلحدل ظد كد ػرى جهزحدذ ف جهد جهصحدز ف جهذيهغررذ ادحػر ا يددؤ جهسفغل جهزي ف جهيـحيز جهيحهر جكسظحدر ـ دح

، هكسظحد جهغـ ف ظحد جهيحه، نيح رض هذهم جهيئػر جهردح جهيػرى ضرؿح ؽ فلػ دسدرر ذهم جشسحد جهفلحء ف جؿسرجف دحهنل جهزي هرجدجز ؿو جهد

.شحثر جهيـحيز جخرجكسظحد جشي فرق د جهلى جهػحغرذ جهلى جظور هويدحهغ جهلدر، لى هوزي

ؼرج جهلرع يدر ؿل -كير يحهر ف جهدؽ د جهلرع جيجل جهردر غؾ سـظل ؿو دؾ جهشوى جهدؾ جظل يشإهر ـسيد جكسظحد جشي -جػشح

ؤ ؿور جهردح سني ل، د جهػحغر جهيئظ نإدهر ضرؿر ظرػر ؿو غررذ جهسفرقديدذ زير سخسوف ف آظحهح ، لررف يددؤ سإظر جهلد فق شدر يثر يػددذ شوفح ، ي

. هس جهشدخ جهيػوق ف سػريح جهزحدذ يلحدل جظل

Page 18: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

022

ف سلى جهسدفلحز جهلدر غر جهردر خظى ؿيور شسخدجىف ج جهشدخ جهرثش شسدجهلير جهزير هولد، جهس ف جكسظحد جشي اهجخسحر جهيضرؿحز جشسصيحرر

.سظـل ي جهزي كير جكسظحدر ظخ يرجؿحذ سنوفسح جهيشسلدور :كبئهج الهواهص والهراسع

2004 –يظر جشندرر ، –درجشر ظد جهيضرؿحز جشسصيحرر ، جهدجر جهظحيـر هوضر :ؤي جهشد ؤػيد هػف 1 ( . 171) ،ط

زدرجشر جهظد سلى جهيضرؿحز ،دجر جهػحيد هوضر ج: نرى ؿدد جهـزز يظػف ؿدد جه 2 -ؾ ،جهػدـر جه هس ( . 44)، ط 2004 – ،جرد حؿي

شر –جهـرجق –جهخظى ف جهلح جهـرجك ، يظور جهرجفد ، جهـدد جهشحدؾ ،ظحيـر جهيظل : شدر ادرجى ػي 3 ( . 305) ، ط 1982

هر يفحى ؤشحشر ،سلى جدجز جهيحهر جدجرذ جهيح: يػيد فسع ، سرظير اؿدجد يػيد ؿدد جهنرى ؿير ؿدد جهنرى 4 ( . 104) ، ط 2010 –ػوخ ، شرح –،جهظزء جل ، ضـحؽ هوضر جهـوى ، جهػدـر جه

( . 171) ؤي جهشد ؤػيد هػف ،يرظؾ شدق ذنر ،ط 5 ( . 147) ، ط 2008 –جهلحرذ ، يظر –جدجرذ جهيحهر ،جهضرنر جهـردر جهيسػدذ : شويح ؤد ظدػر 6 –سيل جهضرنحز ي يؼر اشي ، يرنز ؤدػحش جكسظحد جشي ، ظحيـر جهيوم ؿدد جهـزز : يػيد ؿدد ج 7

( . 20) ، ط 2006ففر _ جهييونر جهـردر جهشـدر زؾ ، ج: ػيزذ يػيد جهزدد 8 رجق هوضر جهس 2008 –ؿيح ، جرد -هػدـر جهصحر جدجرذ جهيحهر جهيسلدير ،جه

( . 331) ، ط ( . 332،333) فس جهيرظؾ جهشحدق ، ط 9

) ، ( 49) ، ط 2008 –ؿيح ، جرد –جدجرذ جهيحهر ، دجر جهػحيد هوضر جهسزؾ : يػيد شـد ؿدد جهحد 10 ( .دسظرف

، ط 2005 –ؿيح ، جرد –،دجثر جثل هوضر ، جهػدـر جهصحهصر يدحدة جشسصيحر جهيحه جهػلل: زحد ريغح 11 ( دسظرف ) ، (405) زؾ : درد نحيل آل ضدخ 12 حزر جهـوير هوضر جهس –ؿيح ، جرد –جشسصيحر جهسػول جشسصيحر ،دجر جه

( . دسظرف ) ، ( 67) ،ط 2009ؿيح ، –دجرذ جهيحهر جهيـحظرذ ، دجر جهيشرذ هوػدحؿر جهضر ،جهػدـر جهصحر ، يلدير ف ج: درد نحيل آل ضدخ 13

(. 175) ط ، 2009 –جرد زؾ : ؿدح سح جهـي ؤرضد فئجد جهسيي 14 ؿيح ، –جدجرذ جهيحهر جهيسلدير ،دجر جهحزر جهـوير هوضر جهس

.( 61) ط ، 2009 –جرد جهنرى، يظور جهلرآ ف جكسظحد جؿظحز نسحخ يحكضر: جهشحؿحس ؿدد جهػيد جهيظر ؿدد جهرػى س رفق 15

( . 136) ، ط 2010 –جهييونر جهـردر جهشـدر -2 ؽ 23 ى جشي ، جكسظحد ؿدد جهـزز، جهيوم ظحيـرزؾ ، جهػدـر جه ؤشحشحز جشسصيحر ، دجر جهيشسل: ػحر ػردج 16 ، ط 2009 –ؿيح ، جرد –دل هوضر جهس (61 . )

Page 19: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

. ف الاكخظبد الإشلاه لعهمج خظن الخدفلبح الىلدجاللهج الزهىج لمىلود كأشبس

0220 سواو –حبد عضرالعدد ال

022

،ط 1983جهيشؿر جهـوير جهـيور هودم جشير ، :ل ؿ شد جهجر ) يظد يػيد ؿو غش 17اشي ، سخظط ؼرر جهػشى جهزي ف جكسظحد جشي ، رشحهر دنسرج غر يضرذ ، جكسظحد ( ( : 14،15)

، 2006 –ؤردد ، جرد –جكسظحد جهيظحرف جشير ، نور جهضرـر جهدرجشحز جشير ، ظحيـر جهريم ( . 30) ط

جهلرع نإدجذ هوسيل ف جهضرـر جشير ، درجشحز ف جكسظحد جشي : يػيد جهضػحز ؿدد جهػيد جهظد 18 ( . 49) ،ط 1996 -جهلحرذ -هي هوفنر جشي ، جهػدـر جه ، جهيـد جهـح 15ركى

-جهددل جشي هوفجثد جهيظرفر جهردر ، دجر جهظػحدر هوضر، جهػدـر جه : ؿحضر ؿدد جهظجد ؿدد جهػيد 19 ( . 06) ،ط 1992 -ػػح ، يظر

–هيـد جشي هودػش جهسدرخ ، جهدم جشي هوسير جهدؾ جهيئظل ، يضرجز ج: ؿدد جهشسحر ؤد غدذ 20 ( . 15) ي ، ط 1419 –جهييونر جهـردر جهشـدر

–جهردح جهػشى جهزي ف جكسظحد جشي ،دجر جهينسد هوػدحؿر جهضر ،جهػدـر جهصحر : رفق س جهيظر 21 ( . 24) ، ط 2009 –ديضق ، شرر

اهغحء جهفحثدذ ي جكسظحد ، سرظير ؿدد جهـوى جهشد يش ، شوشور : ر يظوس جهفنر جشي ف دحنشسح سلر 22) ، ط 1983 –جهييونر جهـردر جهشـدر –، جهيرنز جهـحهي دػحش جكسظحد جشي 07جهيػدؿحز جهـردر ركى

29 ،105 . ) كسظحد جشي ، جهيـد جشي هودػش جهسدرخ ، جهدم جشي هوسير ، يفى جهزي ف ج: شـد ج رغح 23

( . 29) ، ط 2000 –جهييونر جهـردر جهشـدر –جهػدـر جهصحر جهظحخ جهؼر هدجهر جشسصيحر ف جكسظحد جشي ، يضرجز ظحيـر جيحى يػيد : خحهد د ؿدد جهرػي جهيضـل 24

( . 182) ، ط 2002 –جهييونر جهـردر جهشـدر –د جشير جد يشـ ( . 19) ؿدد جهشسحر ؤد غدذ ، يرظؾ شدق ذنر ، ط 25 (. 182)خحهد د ؿدد جهرػي جهيضـل، يرظؾ شدق ذنر ، ط 26جهصلحف جهـرد ، جهػدـر جهدم جشير د جهسظردر جهفل جهلح جهسػدق ، جهيرنز : ؿحثضر جهضركح جهيحهل 27

( . 78)، ط 2000-جهدجر جهدغحء ، جهيغر –جه ( . 24) يػيد ؿدد ج ، يرظؾ شدق ذنر ، ط 28يدخل اه جهسيل جشي ، يرنز ؤدػحش جكسظحد جشي ، ظحيـر جهيوم ؿدد : شحي د ادرجى جهشوى 29

( . 53، 52) ، ط 2011 –در جهييونر جهـردر جهشـ –جهـزز ( . 25) ؿدد جهشسحر ؤد غدذ ، يرظؾ شدق ذنر ، ط 30جػحر جهضرؿ جكسظحد جهيػحشد هدؾ جهشوى ف غء جهسػدق جهيـحظر ، يضرجز :هػوى ؿير يػيد ؿددج 31

، ط 2004 –جهييونر جهـردر جهشـدر _جهيـد جشي هودػش جهسدرخ ، جهدم جشي هوسير ،جهػدـر جهصحر (25،26 . ) يدجخور يلدير ف جهيئسير جهسحشؾ هيظيؾ جهفل جشي دػز ف جهفل جهيـحظر، غؾ سـظل ،: ػش جهظجر 32

( . 103)ط ، 1995ؤفرل 06اه 01، جهيـلد ف ؤد ؼد ي ؼرر جهػشى جهزي ف جكسظحد جشي ، يضرجز جهيـد جهـحهي : يظد ؿو يػيد غش ل ؿ ؤػيد شـد 33

( . 143) ، ط 2010 –فرظح ، جهحز جهيسػدذ جيرنر –هوفنر جشي ، جهػدـر جه

Page 20: 0220 واوس رضع ًدبحلا ددعلا جٍرادإو جٍدبظخكا دبحتأarchives.univ-biskra.dz/bitstream/123456789/1289/1/9.pdf · رػحدا ذر رغ حد ـ ر

جى جهغحهؤ د جدر/ رػح يش . د

أتحبد اكخظبدج وإدارج

022

.ؼرر جهػشى جهزي ف جكسظحد جشي ،فس جهيرظؾ جهشحدق : يظد ؿو يػيد غش 34 . 2010ظج 13غؾ سـظل ، سحرخ جهضر : سرؿء جهد زؿ 35.http://www.alzatari.net/research/498.html

ظز غؾ دـع جهد جهيئظل يلحدل سـظو ، سحرخ زحرذ (13/168)فسح جهوظر : كرجرجز جهيظيؾ جهفل 36 .2011فيدر 17جهيكؾ

qa.com/ar/ref/13945-http://www.islam. .ؿء جهد زؿسر، يكؾ شدق ذنر 37 –ؿيح ، جرد -جهػدـر جه جكسظحد جشي ، جهيحل ، جهردح ، جهزنحذ ، دجر جثل هوضر: ػحر ػدر ػردج 38

( . 159) ، ط 1999زؾ ، جهػدـر جهصحر : ػش ؤخ 39 –جهلحرذ –فل جهـدحدجز دإدهسح ف جشى ، دجر جهشى هوػدحؿر جهضر جهس

( 345) ، ط 2003 . ػحر ػدر ػردج، فس جهيرظؾ جهشحدق 40 –،دجر جهضرق ، جهػدـر جه در جهزنحذ ف يـحهظر جهيضنز جكسظحدر ضرػ ظحػح : شف جهلرغح 41

( . 55) ط ، 2001 –جهلحرذ ) ، ط 1990 –جهلحرذ –جشسصيحر ف جكسظحد جشي ، دجر جضـحؽ هوػدحؿر :ؤيرذ ؿدد جهوػف يضر 42

137 . ) د شر –شندرر ج –جهلد جهيظحرف ف جهؼحى جشي ، دجر جهظحيـحز جهيظرر : د ؿف جهنفرج يػي 43

. ( 157) ضر ، ط