1ο ΕΠΑΛ ΚΟΡΩΠΙΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ 2012-13

Ομάδα εργασίας

Οι καθηγήτριες : 1. Ελισάβετ Γρηγοριάδου

ΠΕ 13 Νομικών 2. Χριστίνα Δούβρη ΠΕ

18.02 Διοίκησης Επιχειρήσεων

Οι μαθητές : 1. Αγιαζάϊ Βίλσον 2. Καπάϊ Μπρούνο 3. Κωνσταντοπούλου Ελένη 4. Λαζαρίδη Μαρία –

Αδαμαντία 5. Μάρα Σκέρντι 6. Μπαλόκας Παναγιώτης 7. Μπεντέν Νταμιάν

8. Μπούρδου Κωνσταντίνα 9. Μπούση Αλέξανδρος 10. Νάστος Αναστάσιος 11. Πρίφτη Κλέιντι 12. Ρηγοπούλου Παρασκευή 13. Σακκά Κωνσταντίνα 14. Σκούρτι ΄Ενρικ 15. Σοτάϊ Κοσμάς 16. Τερβόλι Ευανθία 17. Τσάνι Ενκλίντ

Μετανάστευση: ένα ιστορικό φαινόμενο

συνδεδεμένο με την ιστορία της

ανθρωπότητας

Ερωτήματα που έπρεπε να απαντηθούν

• Πώς παρουσιάζει ο κινηματογράφος τους μετανάστες;

• Ποιές είναι οι προσδοκίες και οι διαψεύσεις τους;

• Ποιά επιμέρους προβλήματα αναδεικνύουν οι ταινίες;

Πως δουλέψαμε με τις ομάδες • Στόχος μας ήταν να κατανοήσουν οι μαθητές πως η

μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο που αφορά όλες τις χώρες και συνδέεται με τις ασταθείς πολιτικές συνθήκες, τον πόλεμο, τις διώξεις και τη διεθνή οικονομική κρίση.

• Υλοποιήσαμε δραστηριότητα στην τάξη με τίτλο: «Ποιός δεν έχει συγγενή μετανάστη;»

• Προβάλλαμε τρεις ελληνικές ταινίες που συνδέονται με τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Οι Έλληνες μετανάστευαν στο εξωτερικό τη δεκαετία του ΄20 και του ΄60, υποδέχονταν μετανάστες τη δεκαετία του ΄80 και ΄90 και τώρα μεταναστεύουν και πάλι για να ξεφύγουν από την ανεργία.

• Δοκιμάσαμε στην τάξη πολίτικη χαλβά.

Βασικές έννοιες • Μετανάστης: είναι αυτός που μετακινείται από τη

χώρα καταγωγής του σε μια άλλη, με σκοπό την αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης.

• Πρόσφυγας: είναι το άτομο που βρίσκεται εκτός της

χώρας καταγωγής ή συνήθους διαμονής του και έχει «δικαιολογημένο φόβο δίωξης λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικής προέλευσης, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα και δεν μπορεί, ή δε θέλει, να προσφύγει στην προστασία της χώρας του. Τρέπεται σε φυγή λόγω συγκρούσεων ή γενικευμένης βίας. Δεν απολαμβάνει την προστασία της χώρας του. Συχνά η ίδια η κυβέρνηση της χώρας του, τον απειλεί με διώξεις.

Εικόνα από το κέντρο της Αθήνας

Αιτίες μετανάστευσης

• Υπερπληθυσμός • Ανέχεια και ανεργία στη χώρα καταγωγής • Εμφύλιες συρράξεις και πόλεμοι • Οικονομική και κοινωνική ανασφάλεια • Καταπιεστικά / αυταρχικά /θεοκρατικά

καθεστώτα • Διώξεις αντιφρονούντων (Φυλακίσεις,

βασανιστήρια, εκτελέσεις, εξαφανίσεις) • Έλλειψη ευκαιριών για σπουδές,

επαγγελματική εξέλιξη και επιχειρηματική δραστηριότητα

Οι ταινίες

«Νύφες» του Παντελή Βούλγαρη

«Πολίτικη Κουζίνα» του Τάσου Μπουλμέτη

«Απ’ το χιόνι» του Σωτήρη Γκορίτσα

« Νύφες» του Παντελή Βούλγαρη

Το ιστορικό πλαίσιο

1922: έτος σημαδιακό για τον Ελληνισμό εξ αιτίας της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Οι πρόσφυγες μεταναστεύουν στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για μια καλύτερη ζωή.

Οι άντρες:

Ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον.

Οι γυναίκες:

Ένα γάμο μ’ έναν υπερατλαντικό γαμπρό!

Τα πλοία γεμίζουν από μετανάστες με

προορισμό τις ΗΠΑ και τον Καναδά

Η φτώχεια και η εξαθλίωση στην Ελλάδα, στη Ρωσία και σε άλλες χώρες αναγκάζουν χιλιάδες οικογένειες να στείλουν τα κορίτσια τους στην Αμερική, για να παντρευτούν άντρες που έχουν γνωρίσει μόνο από φωτογραφίες.

Στη Σαμοθράκη, η 26χρονη Νίκη, μοδίστρα και ορφανή, υποχρεώνεται σ’ ένα υπερατλαντικό προξενιό μ’ έναν ράφτη στο Σικάγο. Θα προσπαθήσει αργότερα να φέρει και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς της.

Κωνσταντινούπολη

Η Νίκη

Οι άλλες νύφες

Η 20χρονη Χαρώ από τη Θράκη παντρεύεται, παρά την θέλησή της, έναν απόντα στον Καναδά Σαμιώτη ζαχαροπλάστη. Είναι όμως ερωτευμένη μ’ ένα στρατιώτη και σε όλο το ταξίδι διαβάζει τα γράμματά του.

Η 16χρονη Όλγα από τη Ρωσία, αρραβωνιάζεται έναν άγνωστό της Ρώσο εργάτη – μετανάστη στην Αμερική.

Μοναδικός δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα σε «νύφες» και «γαμπρούς» είναι μια φωτογραφία. Ένα καράβι γεμάτο μελαγχολικές γυναίκες που ταξιδεύουν με ελπίδες για καλύτερη ζωή.

Μερικές από τις κοπέλες είναι θύματα των σχεδίων ενός ιδιοκτήτη πρακτορείου, ο οποίος είναι στην πραγματικότητα σωματέμπορας. Στη διάρκεια του ταξιδιού η κεντρική ηρωίδα, η Νίκη, ερωτεύεται έναν Αμερικανό φωτογράφο, τον Νόρμαν, και θα ζήσει έναν αδιέξοδο έρωτα. Ο Νόρμαν θα φωτογραφήσει τις κοπέλες με το νυφικό τους. Τελικά η Νίκη δε θα ακολουθήσει τον Νόρμαν αλλά θα κάνει αυτό που περιμένει η οικογένειά της από αυτήν.

Ο Νόρμαν και οι νύφες

Το Ellis Island, της Νέας Υόρκης, όπου κρατούνταν για ένα μήνα

όσοι έφταναν στις ΗΠΑ, μέχρι να περάσουν τις ιατρικές εξετάσεις και να πάρουν βίζα μετανάστευσης

Πολίτικη Κουζίνα του Τάσου Μπουλμέτη

«Τις ιστορίες του τόπου μας για να μην τις ξεχνάμε, τις βάζουμε στα φαγητά μας»

Το ιστορικό πλαίσιο

Αναφέρεται στο διωγμό των Ελλήνων από την Πόλη τη δεκαετία του ‘50.

Χιλιάδες Έλληνες απελαύνονται από τις τουρκικές αρχές και έρχονται ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Ένας 50χρονος αστρονόμος, γόνος οικογένειας από την Πόλη, επιστρέφει αναζητώντας τον βαριά ασθενή παππού του, που είχε αρνηθεί να τους ακολουθήσει στη Ελλάδα. Εκεί ξυπνούν μνήμες μιας ολόκληρης ζωής. Η παιδική ηλικία στο μαγαζί με τα μπαχαρικά του παππού του, ο πρώτος του έρωτας, η χαμένη παιδική ηλικία.

Ο Φάνης

Ο παππούς και τα μπαχαρικά

Η Αθήνα είναι μια πόλη διαφορετική και λιγότερο φιλόξενη απ’ όσο πίστευαν. Ο μικρός Φάνης δυσκολεύεται εξαιρετικά να προσαρμοστεί στο σχολείο και στις νέες συνθήκες. Μαγειρεύει με πάθος, προσπαθώντας να διατηρήσει το νήμα που τον ενώνει με τον κόσμο της παιδικής του ηλικίας στην Πόλη. Κρατά τις αναμνήσεις του καλά φυλαγμένες στο μυαλό του. Αναμνήσεις και λόγια πλημμυρισμένα από χρώμα, ήχους, γεύσεις και κυρίως μυρωδιές.

Η επιστροφή στην Πόλη

Ο Φάνης επιστρέφει για να βρει τον ετοιμοθάνατο παππού του, για να τον χάσει αμέσως μετά. Ξαναβρίσκει όμως την Πόλη των παιδικών του χρόνων και τη μικρή του φίλη, τη Σαϊμέ, ολόκληρη γυναίκα πια. Ο παιδικός τους έρωτας ξαναζεί, αλλά δε θα μπορέσουν να προχωρήσουν μαζί.

Από το χιόνι του Σωτήρη Γκορίτσα

Το ιστορικό πλαίσιο

Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, ολόκληρη η Ευρώπη αλλάζει ριζικά. Η Αλβανία, αποκλεισμένη για πάνω από σαράντα χρόνια ανοίγει τα σύνορά της και οι πολίτες της φεύγουν προς τις ευρωπαϊκές χώρες με το όνειρο μιας καλύτερης ζωής.

Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου, η ταινία αφηγείται την πορεία τριών Βορειοηπειρωτών από την Αλβανία στην Ελλάδα

Ελληνο-αλβανικά σύνορα- Σταθμός Κακαβιάς

Ο Αχιλλέας, ο Θωμάς και ο μικρός Νίκος θα περάσουν με τα πόδια τα αλβανο-ελληνικά σύνορα για να ψάξουν καλύτερη τύχη στην Ελλάδα. Στη διαδρομή θα κινδυνεύσει η ζωή τους. Κάποιοι σύντροφοί τους θα χάσουν τη ζωή τους. Στη συνέχεια, θα χρησιμοποιήσουν κάθε μεταφορικό μέσο για να φτάσουν στην Αθήνα. Θα βρεθούν αντιμέτωποι με την πείνα, την εκμετάλλευση, την τραγική διάψευση του οράματός τους. Μερικοί Έλληνες θα τους φερθούν με ανθρωπιά, άλλοι με αδιαφορία και άλλοι θα προσπαθήσουν να τους εκμεταλλευτούν.

Κοινά σημεία των τριών ταινιών Η ιστορία -Οι ταινίες συνδέονται με τη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας. Και οι τρεις σκηνοθέτες προσεγγίζουν τους μετανάστες ήρωές τους με τρυφερότητα και ευαισθησία. Μας δίνουν εικόνες λεπταίσθητης ακρίβειας και αισθαντικότητας, παρά το διαφορετικό χωροχρόνο.

Η αντιμετώπιση από τους ντόπιους -Η αντιμετώπισή τους από τους ντόπιους είναι ίδια: «Στην Τουρκία ήμασταν Έλληνες και στην Ελλάδα Τούρκοι», λέει ο πατέρας του Φάνη στην Πολίτικη Κουζίνα. « Στην Αλβανία ήμασταν Έλληνες και στην Ελλάδα Αλβανοί», λέει ο Βορειοηπειρώτης ήρωας της ταινίας «Απ το χιόνι».

Το χιούμορ Διατρέχει όλη την Πολίτικη Κουζίνα. «Κολοκοτρώνω, κολοκοτρώνεις, κολοκοτρώνει…», κλίνει ο μικρός Φάνης στο ελληνικό σχολείο. Το χιούμορ δεν είναι το δυνατό σημείο στις «Νύφες», μολονότι υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στους επιβάτες της πρώτης θέσης και τους μετανάστες της τρίτης στο πλοίο, με σπαρταριστές σκηνές. Ο Έλληνας που δε δίνει όλη την αμοιβή στους Αλβανούς εργάτες που έχει προσλάβει, γυάλιζε το πολυτελές του αυτοκίνητο μ’ ένα πανάκι, με τις ώρες, στην ταινία «Απ το χιόνι».

Ο έρωτας

Ο έρωτας είναι διαπολιτισμικός. Οι ήρωες ζουν δυνατά συναισθήματα στις «Νύφες» και την «Πολίτικη Κουζίνα», αλλά οι έρωτες αυτοί είναι αδιέξοδοι. Ο φωτογράφος Νόρμαν σκύβει για να δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών της Νίκης στις «Νύφες». Ο Έλληνας ναύτης με τη μικρή Ρωσίδα στις «Νύφες» τολμά το αδύνατο. Το σκάει από το πλοίο για να μείνει μαζί της στο Νέο Κόσμο. Υπάρχει λοιπόν ελπίδα. Στην ταινία «Απ το χιόνι», ο έρωτας είναι αγοραίος.

Οι αποχωρισμοί

Η σκηνή του αποχαιρετισμού του Φάνη και της Σειμέ , στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, στην Πολίτικη Κουζίνα είναι συγκινητική. Όλη η αγάπη του συγκεντρώνεται στις πλάτες εκείνης. που περπατά στηριγμένη στο σύζυγο και δε στρέφει το κεφάλι της προς τα πίσω. Μόνο η μικρή της κόρη γυρνά και του χαρίζει ένα χαμόγελο. Τα μαλλιά της Νίκης ασπρίζουν σε μια νύχτα. Το μοναδικό φιλί ανάμεσα στον Νόρμαν και τη Νίκη, λίγο πριν αυτή κατεβεί από το πλοίο. Ο Νόρμαν στις «Νύφες», κρατά το σκουλαρίκι της Νίκης, καρφιτσωμένο στη γραβάτα του. Το γράμμα της μητέρας του Θωμά, φτάνει μετά το θάνατό του στην ταινία «Απ το χιόνι».

Τι κρατάμε από τις ταινίες • Η μετανάστευση είναι φαινόμενο που αφορά όλες τις

χώρες και όλους τους ανθρώπους.

• Χώρες προέλευσης μεταναστών ( Ελλάδα του ‘20) έγιναν χώρες υποδοχής μεταναστών (Ελλάδα ΄80) και τώρα και πάλι χώρα προέλευσης (Ελλάδα του 21ου αιώνα).

• ΄Ολοι μας έχουμε συγγενείς και μπορεί κι εμείς οι ίδιοι να βρεθούμε κάποτε στην καρότσα ενός φορτηγού.

• Δεν υπάρχουν λαθραίοι ή παράνομοι άνθρωποι. Οι χώρες βάζουν εμπόδια, οχυρώνουν τα σύνορά τους αλλά τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει τους φτωχούς ανθρώπους να φύγουν για να ξεφύγουν από τη φτώχεια.

• Οι μετανάστες είναι θαρραλέοι άνθρωποι, αξίζουν τον σεβασμό μας.

Πορεία στο κέντρο της Αθήνας- όλοι ενωμένοι

Ευχαριστούμε τους μαθητές μας