„Elif”

“Ti idi pravim putem, kao što ti je naređeno, i nek tako postupe i vjernici koji su uz tebe,

i obijesni ne budite, jer On dobro vidi ono što radite”

Kur’an

• Podgorica • godina IV • broj 10 • oktobar 2004. • viti IV • numri 10 • tetor 2004. 1

Poštovani čitaoče,Uz Allahovu pomoć – nek

Mu je slava i hvala, a PoslanikuNjegovom salat i selam, u ruka-ma imaš ponovo «ELIF».

Od njegovog prvog broja, sep-tembra 1990. godine, koji je bioprvi broj jednog islamskog lista uistoriji ove zajednice, odnosno odzadnjeg, februara 1992. godine,pa do danas, proteklo je dostavremena. Kalendarski mjereno,taj razmak i nije toliko dug, ali,mjereno po brenenu koje je nanas istorija izbacila, ta je deceni-ja toliko duga, kao da je u sebisažela cijeli vijek.

A, kada se to vrijeme progledai sabere, kada se uspavanost i javaživota razmeđuju, kada se stva-

rnost unutrašnjeg samorazumije-vanja potrese, onda Islam u našojegzistenciji postaje nepresušnoizvorište svijesti i snage, horizontmišljenja, sigurnosti i nade.

Kap tog izvorišta predstavljaponovno izlaženje «ELIFA».

Zašto «ELIF»?Odgovor je dat u Uvodniku

njegovog prvog broja:«Islam nas uči da svojoj djeci

dajemo lijepa imena. Ovaj list jenaše zajedničko čedo. Smatramoda je «ELIF» prvo lijepo a zatim imnogoznačno ime, ime pod čijim«idejnim» znakom leži čitava ga-lerija naznaka, mogućnosti i sim-boličkih značenja. Elif je prvoslovo arapskog alfabeta, u prene-

senom značenju sinonim za poče-tak, ali su njegovi korijeni jošmnogo dublji i nalaze se čak ufeničkom i grčkom alfabetu, štogovori o njegovoj civilizacijskojdubini. Elif ima oblik i brojčanuvrijednost: jedan, a Jednoća jesvojstvo Allaha dž.š. i princip is-lamskog vjerovanja i našeg stre-mljenja.

Razumije se da nam nije ciljonomastičko vrednovanje, jer će«ELIF» biti ono što mi, svi zajed-no, od njega napravimo, bez obzi-ra na njegov naziv.

Namjera nam je da, uz Alla-hovu pomoć i podršku, napravi-mo glasilo koje će, u prvom redupomoći našem boljem poznavan-ju, i to ne samo nas muslimana,

nego i svih onih sa kojima vje-kovima živimo zajedno. U tomsmislu pokušaćemo da pružimomaksimum informacija o vjers-kom životu, posebno na područjuIslamske zajednice Crne Gore.Kako život podrazumijeva poredsadašnjosti i svoju prošlost,trudićemo se da našoj baštinidamo odgovarajuće mjesto i pros-tor, da misleći na budućnostnikada ne zaboravimo svojuprošlost i bogatstvo svoje tradici-je».

Odlučni smo da sa stranicanašeg lista konstantno provijavamisao o jedinstvu i uzajamnompoštovanju, kako nas, zapravo,uče osnovni izvori islama. Svojom

koncepcijom, izborom tematike,aktuelnim sadržajima i problema-tikom koju bude list tretirao, nas-tojaćemo da čitaocima pružimosaznanja o islamu koja će mupomoći u sticanju prave slike ikreativnijem odnosu prema nje-mu. Zato će biti od izuzetne va-žnosti kontinuirana saradnja onihkoji pišu, i onih koji čitaju, kakobi zajednički bili sudionici u is-tom procesu, dosljedni u slijeđen-ju Allahovih riječi- «Jedni drugi-ma pomažite u dobročinstvu i če-stitosti, a ne sudjelujte u grijehui neprijateljstvu».

Islamski kodeks nam nalažeda budemo na strani čovjekakao Allahovog stvorenja i Njego-vog namjesnika, da se ničim neokrnji njegov ugled i dostojanst-vo, za slobodu i mir kao uslovnjegove sigurnosti, za sve one vr-ijednosti koje nam vjera nalaže iza sve ono što je čovječno, što jedosad istorijski izboreno i pot-vrđeno.

«ELIF» će biti sastavljen odtekstova na bosanskom i alban-skom jeziku kako bi njihov sa-držaj bio dostupan našim vjer-nicima. U programskoj orijentaci-ji lista je postupno proširenjesadašnjeg fonda tekstova na al-banskom. Ne sumnjamo da će st-asanjem lista ovaj zahtjev bitiispunjen.

Svjesni smo odgovornosti,teškoća i složenosti posla koji jepred nama. Pored naše otvore-nosti i maksimalnog angažmana,uzdamo se prvenstveno u Alla-hovu pomoć, a zatim i na vašupodršku i saradnju onih koji svo-jim prilozima mogu doprinijetiostvarivanju koncepcije lista.Takvih, hvala Allahu, ima i mi ihpozivamo na saradnju.

Na ovaj način iskreno vjeru-jemo da ćemo uspjeti i da će«ELIF» postati naše zajedničkodobro i znak u kome ćemo pre-poznati sebe i svoje vrijeme.

Izdavač i Redakcija

Ponovo „Elif”

Ramadan kerim mubarek!

Intervju:Šejh Abdulhalik Nesir, generalni sekretar Odsjeka za međunarodno misionarstvo i informisanje

Ekskluzivno

str. 6,7.

në gjuhën shqipe

Islamsko društvo

Međuodnos pojedinac - zajednicaIslamska zajednica nije statistički zbir pojedinaca.Ona je islamska u tolikoj mjeri koliko je kur’anska.A musliman- pojedinac pripada svojoj zajednici,koja je sastavni dio Muhammedovog, a.s., ummeta,u tolikoj mjeri koliko se za nju brine.

str. 3,4.

Aktivnosti

Reis Islamske zajednice na džumi uPljevljima str. 2.

Sa minbere

Skromnostu islamudr Jusuf el - Karadavi

str. 18.

Lijek za svaku bolest dr Mustafa Mahmud str. 5.

faqe 9 - 13.

U petak 10. septembra ove godine,Reis IZ CG Rifat ef. Fejzić sa saradnicimaboravio je u Pljevljima. Centralna džumanamaz održana je u Husein-pašinoj dža-miji, a hatib džume namaza bio je ReisFejzić. Ova posjeta je bila najavljena i dže-matlije su mnogo ranije nego obično pr-istizale u džamiju. Uobičajeno je da se polasahata pred džumu namaz uči Kur'an. Tačast je pripala članu delegacije Rahmanuef. Kačaru, poznatom Pljevljacima poizvanrednom melodičnom učenju Kur'ana.

Tema hutbe, koju je održao Reis, bilaje posvećena Mi'radžu, jer je sutradan nas-tupala i mubarek noć. Kraj hutbe Reis jeposvetio značaju namaza i bogobojaznosti,pojašnjavajući kako je namaz objavljen naMi'radžu, te da je namaz Mi'radž vjernika.

«Bogobojaznost je kruna svih vrlina iizvor najširih individualnih i socijalnih vri-jednosti. Pobožnost iz koje izviru najvećevrline, te namaz, post, zekat, i ostali pr-opisi čine čovjeka potpunim, plemenitim ivelikim«.

Govoreći o pobožnosti Reis je istakaoda su se pobožnjaci najviše plašili svognamaza, da nijesu nešto pogriješili ili pro-pustili, navodeći slikovit primjer: '' U vri-jeme vladavine sultana Bajazita Drugog,Istanbul zadesiše velike nesreće zemljotre-si i bolesti. Zemljotresi su uništavali nasel-ja , a od bolesti je umiralo stanovništvo, atadašnji doktori nijesu mogli da pomognubolesnom stanovništvu. Sultan Bajazitokupi svu istambulsku ulemu da pokušajuzajedno naći izlaz iz tog stanja. Ulema

nakon dugog vijećanja zaključi da je tokazna od Allaha dž. š. jer je narod zalutaoi pokvario se, pa im je stigla opomena.Tada odluče da pošalju jednog od najvećihpobožnjaka, izvjesnog Džemala, da sagrupom odabranih pobožnjaka odu nagrob Božijeg poslanika i da tamo uputedovu Allahu dž. š. da ih spasi od ove nes-reće.

Čim je Džemal sa saputnicima napus-tio Istanbul, došla je vijest da su zemljotre-si prestali i da su ljudi prestali umirati.Nastala je opšta radost u karavanu. Svi suse veselili osim Džemala, koji je bio tužani počeo je da plače. Kada su ga upitali zbogčega plače, on je odgovorio: Plašim se danijesam ja od tih koji su bili zalutali sapravog puta i kada sam napustio Istanbul,

sve nevolje stanovništva su prestale. Ja seviše nikada neću vratiti u Istanbul, jer seplašim da Allah dž.š. ne pošalje ponovokaznu na ovaj narod.

I zaista se ovaj pobožnjak nije vratio uIstanbul, već je nastavio put u Medinugdje je živio do smrti ''.

Nakon džume namaza Reis sa sarad-nicima se duže zadržao u razgovoru sapredstavnicima Odbora IZ Pljevlja.

J.Durgut

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 2AKTIVNOSTI

Redakcijski kolegijum – urednici: Jusuf Đoković, Bajro Agović, Omer Kajošević i Džemo Redžematović Stručni konsultant: Idris Demirović Lektori: Zuvdija Hodžić i Brunilda Brasha "ELIF" izlazi dvojezično: na bosanskom i albanskom jezikuAdresa: "Elif", Gojka Radonjića 42, P.Fah 54, 81000 Podgorica · Tel/fax: 381 81 623 813, fax: 381 81 623 812 · E-mail: redakcijaelif@cg.yuUplata: Žiro račun za Crnu Goru 55100-672-8-383 Mešihat Islamske zajednice,za inostranstvo: Field 56A: COBADEFF Commerzbank AG Frankfurt, Field 57A: /400876894701 EUR PDBPYU2P Podgorička banka ad Podgorica, Field 59: /22498080-02039257 MESIHAT ISLAMSKE ZAJEDNICE CRNE GORE PODGORICA SERBIA AND MONTENEGRO; sa naznakom "Za Elif"Uvjerenjem Ministarstva Kulture br. 05-2079/2, «Elif» je oslobođen plaćanja poreza na dodatnu vrijednost Štampa: NJP "Pobjeda" · Rukopisi i fotografije se ne vraćaju

Izdavač: Mešihat Islamske zajednice uRepublici Crnoj GoriGlavni i odgovorni urednik: Muharem Demirović

Reis IZ CG u posjeti Pljevljima

Bogobojaznost jekruna svih vrlina

RReeiiss FFeejjzziićć nnaa mmiinnbbeerruu

Tradicija koja se njeguje

Ispiti iz vjeronauke u Pljevljima

Berane, 18. avgust – U okviru redovnihaktivnosti, u Beranama je održan sastanakUdruženja Ilmije za sjevernu regiju. Na sas-tanku je naglašena potreba za što većimstručnim usavršavanjem i obrazovanjemvjerskih službenika putem organizovanjaseminara, čestih kontakata i susreta.

Po ustaljenoj praksi, prvo je izloženaaktuelna tema, a zatim su uslijedile diskusi-je. Svi prisutni članovi Udruženja uzeli suučešće u diskusiji, kritički se osvrnuvši na

rad i odgovornost pojedinih kolega. Sviprisutni su se složili u konstataciji da ćesvaki imam samo svojim radom i postupci-ma uspjeti da uzdigne sebe i zaslužiautoritet.

Sastanku su prisustvovali i Jusuf ef.Đoković, muftija Crne Gore i Bajro ef.Agović, sekretar Mešihata IZ Crne Gore.

Sljedeći sastanak Udruženja zakazan jeuoči Ramazana, u Beranama, na temu “Ususret Ramazanu”. B. A.

Seminarima nadograditi obrazovanje vjerskog kadra

Krajem avgusta ove godine u Pljevljimaje održana svečanost povodom završetkamektepske nastave. Od 103 upisanapolaznika, starosti od pet do petnaest godi-na, nastavu je redovno pohađalo njih 60, a45 učenika se izdvojilo najboljim uspjehom.

Ovoj svečanosti prisustvovali su iroditelji djece i veliki broj džematlija. Urealizaciji programa učestvovali su glavniimam, Orhan ef. Mahmutović, Mehmedef. Durgut i mladi softa Denijal Geljić. Napočetku programa, sa radom u mektebuprisutne je upoznao Orhan efendija, a

predsjednik OIZ Pljevlja dr. IlhanTursumović je selamivši okupljene, pod-sjetio na obavezu roditelja da svoju djecušalju u mekteb, naglasivši da djeca koja seobrazuju u islamu nemaju poroka. On jeučesnike programa, u ime OIZ Pljevlja,nagradio prigodnim knjigama.

Ovu svečanost tradicionalno prati i po-dsjećanje na zasluge Husein-paše Boljanića.O dugoj tradiciji obilježavanja ovih događa-ja govori i arhivski podatak OIZ Pljevlja iz1928. god, koji potpisuje tadašnji okružnimuftija Derviš Ruždi Šećerkadić. J.D.

U Beranama održana sjednica Udruženja Ilmije

HHuusseeiinn--ppaaššiinnaaddžžaammiijjaa --ssvveeččaannoosstt ppoollaaggaannjjaa iissppiittaaiizz vvjjeerroonnaauukkee GGoossttii ii ččllaannoovvii

uuddrruužžeennjjaa nnaakkoonn ssaassttaannkkaa

Mnogi smatraju da islampredstavlja vjersko učenje omoralu i odnos čovjeka premaBogu i da ga, izvan toga, ostalaživotna pitanja ne zanimaju. Ovomišljenje je pogrešno. Svođenjeislama na obrednu dimenziju izanemarivanje njegove uloge uuređenju i mijenjanju vanjskog svi-jeta, slabi snagu i otpornostislamske zajednice i podriva njenukoherentnost.

Ne postoji ništa u životu što jeislam ostavio po strani. Nasuprot.U njegovim izvorima, Kur'anu iSunnetu, nalazimo upute i propiseo vjerovanju, ibadetu, moralu imeđusobnim odnosima. Islam nijeteorija koja se bavi pretpostavka-ma. On je vjera, ideja, način životaili životna filozofija koja se bavistvarnošću.

U širem značenju, islam obuh-vata i uređuje odnose među pojed-incima, kao i između pojedinaca izajednice, odnosno zajednica.Pošto je Zakonodavac ove vjereStvoritelj čovjeka, apsurdno jepretpostaviti da će On propisatinorme koje protivuriječe ili škodečovjekovoj prirodi, koja je predo-dređena kako za individualni takoi za društveni, fizički i duhovni,prolazni i vječni život. I sama riječibadet je opšti imenitelj za sve štoAllah voli od riječi i djela, javnih itajnih. Suštinski, ibadet podrazu-mijeva zahtjev da čovjek svoj cje-lokupni život, riječi i djela, pon-ašanje i odnose sa ljudima, uskladisa Allahovom voljom, izraženomšerijatom.

Čovjek je djelo Allaha dž.š.kao i sve drugo stvoreno. Čitavavasiona, ponašajući se u skladu saprirodnim zakonima, automatskiizvršavajući Božju zapovijest, jemuslim- predana Volji Božjoj. Čov-jek je jedini izuzetak od ovog uni-verzalnog zakona, jer je on jedinobiće kome je dato da se po slobod-nom izboru određuje premaBožjim zapovijedima. Data mu slo-boda izbora predstavlja isto-vremeno jedinstvenu privilegiju irizik čovjekov. Stoga i jeste važnoda čovjek čuje i to da dobro čujesvoju prirodu, « praiskonski zav-jet», dat svome Gospodaru; napitanje - «Zar ja nisam Gospodarvaš?» , oni su odgovorili - « Jesi, misvjedočimo». Prvenstveni zadatakAllahovih poslanika je da probudečovjekovu svijest kako bi onmogao dešifrovati praiskonski

napis na svom srcu, jasnije i savećim uvjerenjem. Drugi vječniizazov za čovjeka je taj što ga jeAllah učinio Svojim «namjesnikomna Zemlji», čemu se protivio šej-tan koji personifikuje protivljud-sku silu, koja neprekidno nastojida zavede čovjeka s njegovogprirodnog «pravog puta na stran-puticu». U ovoj neprestanoj borbiAllah je uz čovjeka, pod uslovomda se on pokorava Njegovoj volji.Jedino je čovjeku podaren slobo-dan izbor u cilju ispunjenja misijeAllahovog namjesnika – nastojan-jem da se uspostavi Allahov moral-ni i društveni poredak na Zemlji.Ovu misiju Kur'an naziva Ema-netom. Kur'an, takođe, daje opse-žnu analizu osnovne ljudske sla-

bosti i lijek za nju. U tom cilju, Onne samo da opisuje, nego, prven-stveno, upućuje i propisuje. I ko-liko Božje prisustvo u našem živl-jenju i slijeđenje Njegove Uputeznače smisao i svrsishodnostživota, toliko udaljavanje od Bogaznači nestanak značenja i svrheljudskog bitisanja. Ovo se podjed-nako odnosi na život pojedinaca ikolektivni život zajednica.

KKUURR''AANNSSKKII KKOONNCCEEPPTT

Glavna svrha objavljivanjaKur'ana, nesumnjivo je formiranjezdrave ličnosti i zajednice, usp-ostavljanjem zdravog društvenogporetka na Zemlji. Uloga pojedin-ca i društva u tome je u uzajamnopovezanom odnosu. Zajednicumuslimana konstituiše vjera u

Allaha, islam, kome je cilj daneprestano «naređuje dobro azabranjuje zlo».

Kur'anski koncept ličnog pon-ašanja dobija pravi smisao samo udruštvenom kontekstu. Njegovoupozorenje na «nepravde prema sa-mom sebi» posljedično znači, ust-vari, razaranje prava na egzistenci-ju u ličnom, društvenom i istori-jskom kontekstu. Kad Kur'an gov-ori o smrti pojedinaca kao što suFaraon ili Karun, on, zapravo, gov-ori o samouništenju jednog načinaživota, jedne zajednice, jednog tipacivilizacije. Mogu se, naravno,pojaviti ozbiljna neslaganja izmeđuprirodne srodničke privrženosti –čak i na relaciji roditelji – djeca iodanosti Istini, pravdi i zajednici,

u kojem slučaju se, bez dvoumljen-ja, zastupa odanost ovom drugom.O tome jasno ukazuju kur'anskepripovijesti o Nuhu a.s. i njegovomsinu i ženi i Ibrahimu a.s. i njegov-om ocu, kojih se Allahovi poslaniciodriču radi Allahovog emaneta,uprkos osjećanjima koja gajeprema njima. Jer, kada se čovjeko-va vizija Allahovog emaneta sužavai iščezne, onda je svejedno, da li zaBoga čovjek uzima sebe, društvo ilinaciju, što može biti prihvatljivoEmilu Dirkemu. Svako upojedinja-vanje Istine, bilo individualno ilidruštveno subjektivno od stranegrupa, stranaka ili sekti, podjed-nako koči individualne i kolek-tivne moralne snage. To je, kako spravom ukazuje Fazlur Rahman,visoka ˙cijena koja se plaća

uskosti, krajnosti i neuravnotežen-osti.

Istorija bilježi stalna suprot-stavljanja koncepcija individual-nosti i kolektivnosti u uređenjudruštva. U naše vrijeme ta supro-tstavljanja su najoštrije izražena.Kapitalizam, koji se gradi na glori-fikaciji individualnosti, pojedincudaje tolika prava, koja ponekadmogu biti čak apsolutna, kao štosu špekulacije sa deficitarnimrobama, kamatama i zloupotre-bom bogatstva u cilju držanja siro-mašnih u zavisnom položaju. Radise o novom konformizmu, onovom društvenom ponašanju poduticajem racionalne tehnologije,koje Markuze naziva je-dnodimenzionalnošću.

Ono što Kur'an zagovara je«srednji put», pozitivna, stvaralač-ka, pravedna sredina. Sredinaravnoteže između individualnog ikolektivnog, kojom se postiže nji-hovo puno prisustvo; oni ne man-jkaju, uklapaju se u cjelinu i nemogu se poricati. Ličnost pojedin-ca u islamskom društvu je veomaistaknuta. On se ne istapa u dru-štvu, nego se u njemu oslanja, radii doprinosi njegovom zdravomrazvoju, kao što ono radi zacjelokupnu dobrobit i zaštitu po-jedinca. Zdrav razvoj svakog odnjih je nužan uslov za zdravo stan-je pojedinca i zajednice. Primarnatendencija svake zajednice je datraje, a da bi trajala, ima potrebuda potvrdi svoje postojanje, iden-titet i unutrašnju koheziju. Na toj

osnovi iznutra se povezuje, struk-turiše i organizuje. Osnova njenogpostojanja su vjerovanje, ideali,vrijednosti, norme. Vlast koja nor-mativno reguliše život muslimanai njegove zajednice mora da budeona ista koja reguliše cijeli kos-mos. To znači da se jedino Uzviše-nom Allahu priznaje božanstve-nost, apsolutna ispravnost i vlast.Teorijska osnova islama - da nemaBoga osim Allaha - potvrđuje seponajprije u svijesti, čvrstim vje-rovanjem, te izvršavanjem vjerskihpropisa i uređenjem cjelokupnogživota prema šerijatskim propisi-ma. Kome nije dovoljna Kur’anskauputa, taj od nereda i zalutalostimora biti spriječen silom. Nikonema pravo da probuši lađu i ut-opi njene putnike. Zbog toga,zajednica je dužna da, pomoćumehanizama namijenjenih pošto-vanju normi, sačuva sebe od ur-ušavanja i deformisanja: « Allahobuzdava sultanom - vlašću, odno-sno silom, ono što nije obuzdaoKur'anom» - kaže hazreti Osman.Zato se zajednica muslimana po-javljuje ne samo kao društvenazajednica, već i kao pozornicapraktikovanja islama, zajednica ukojoj se realizuje Allahova volja.Muslimani u Mekki nijesu imalivlasti nad sobom niti nad svojomzajednicom. Stoga im Allah u tomperiodu nije ni objavljivao propisei uredbe, već samo čisto vjerovan-je i moral koji je proizašao iz njega.Tek kada su u Medini formiralizajednicu, koja je imala svoju vlast,tek tada su im objavljivani propisii uspostavljen je poredak koji jeudovoljio realne zahtjeve zajed-nice.

Ta zajednica je nastala međunepoznatim plemenima, na per-iferiji tadašnjeg civilizovanog svije-ta. Za samo 23 godine, Mu-hammed a.s. je, vođen Allahovomobjavom, izgradio zajednicu bezprimjera u ljudskoj istoriji.Zajednicu, koja na dan preseljenjau Ahiret njenog osnivača 632.godine broji 124.000 članova, satako snažnim mlazom života, voljei pravde, da se samo 100 godinanakon toga, 732., njeni članovinalaze kod Poitiersa, pred današn-jim Parizom. Ovaj polet Spengernaziva «besprimjernim oslobađan-jem magijskog ljudstva».

EELLIIFFoktobar 2004.islamske novine

gazetë islame3 ISLAMSKO DRUŠTVO

ZA KOHEZIJU ISLAMSKE ZAJEDNICE

Međuodnos pojedinac-zajednica

Nastavak na sljedećoj strani

OOPPOOMMEENNAA

««AALLLLAAHHOOVVIIMM DDAANNIIMMAA»»Društvene nauke, pa tako i is-

torija, imaju svoje paradigme, kojese ruše uspostavljanjem novih.Istorija, iako je nauka, kao hro-nologija i priča o životu ne može dadeterminiše njegov dalji tok. Životi dalje ostaje tajna. Istorija musli-mana je odraz istorije islama. Islamje od 700. do 1200. godine gospo-dario svijetom superiornošću svojecivilizacije. Kasnije, njegovim suž-avanjem i svođenjem na obrednerituale i beživotnost, nastupa sta-gnacija i fatalizam, «noć» ili «zima»islama, tokom koje, uz pomračenjehilafeta i rastakanje islamskog dru-štva i period kolonijalizma. Istorija,ili kur'anskim jezikom «Allahovidani», narodima sudi kolektivnoda bi ispaštali na ovom svijetu zazlo koje učine. Kur’an citira istori-jske primjere i uporno poziva narazmišljanje o prošlom i sadašnjemiskustvu čovječanstva: « I Musaasmo poslali s dokazima Našim:«Izvedi narod svoj iz tmina na svi-jetlo i opomeni ga Allahovim dani-ma»! (Kur'an, 14:5). Izvještaji oprošlim narodima u Kur’anu ni-jesu radi proste priče. Oni su iska-zani radi pouke koju treba da izve-du iz njih oni koji sada žive, jer seljudi svake epohe nađu u potešk-oćama u kojima su se nalazili i onikoji su živjeli prije njih. Opasne ta-čke u hodu naroda, gotovo su iste.Svaka teorija socijalne dinamike je,konačno, filozofija istorije. Onanastoji da predoči ljudima uvid uiskustvo čovječanstva i mogućepouke. Svrha prošlih događaja jeda iz njih otkrijemo ono što stojiiza socijalne promjene. Ispodpovršine istorijskih zbivanja lakoje naslutiti « nešto» što se može na-zvati metafizičkom strukturom.Opomena «Allahovim danima» otk-riva uzroke sreće i nesreće, pada iuzdizanja, ropstva i oslobađanja.Tragajući za strategijom oslobađan-ja, u svijetlu Kur’anske pouke, veli-ki islamski mislilac, putujući učen-jak, novinar, učitelj i filozof, Al-Afgani, kritikuje sebe što je previšepažnje posvetio sultanima, a pre-malo masama, zajednici. U svojimčlancima napisanim 1883. godineza L' Intrasigeant savjetuje egi-patskim seljacima: «O, jadni pri-jatelji. Slamate srce zemlje da bi steiz nje izvukli hranu i pomogli svo-joj porodici. Zašto ne slomite srcavaših ugnjetača”. On neprestanotraga za odgovorom na pitanje «Štaje uzrok siromaštva, neimaštine,bespomoćnosti i jada muslimana»?I on, i drugi slavni učenjaci i pred-vodnici islamskih pokreta, uviđajuda se pravi odgovor ne nalazi umodernim, nametnutim konce-pcijama koje počinju riječima:«Način da se islam dovede u skladusa…», a završavaju bilo čime što sli-jedi iza «sa», ukoliko to što slijedinije stanovište koje ima Božanskiizvor i podsticaj. Odgovor za takvostanje muslimana se ne nalazi uprimjeni islama, nego u odstupan-

ju od njega; ne u njegovoj prisut-nosti, nego u njegovoj odsutnosti.Ova činjenica uključuje sljedećulogiku: ako je odsustvo cjelokupno-sti islama dovelo do stanja nazad-ovanja i haosa, da li bi povratakislama mogao značiti pojavu novogduha i nove, svjetlije ere u životuislamskih naroda? A odgovor naovo pitanje već je dat u samompočetku, i prije njenog postavljan-ja, u Kur'anu i Sunnetu. A on jepotvrdan i jasan.

VVJJEERRAA II žžIIVVOOTT SSUU

NNEEOODDVVOOJJIIVVII

Umjesto citiranja ovih izvora,ipak, za postavljenu temu i njenopojednostavljenje, potrebno jevratiti se stavu islamskih pravnika:Nije ispravan namaz onoga koji jeu strahu i gladan, zato što prisut-nost i koncentraciju u namazu- aono je uslov za njegovo obavljanje-nije moguće ostvariti bez društ-vene sigurnosti i hrane nužne zaživot! Pravo kaže Imam Al-Gazali:«Nije ispravno uređivanje vjerskogbez uređivanja ovozemaljskog;pravilnost u primjenjivanju vjerenije moguće postići samo spozna-jom i ibadetom, nego i fizičkimzdravljem, životnom egzistencijomi osiguranjem osnovnih potreba,kao što su: odjeća, stan, hrana isigurnost, jer, ne može se osiguratikontinuitet vjere bez ispunjenjaovih nužnih potreba...». A kontinu-itet vjere je moguće osigurati uzdravim društvenim odnosima iuravnoteženim međuodnosima narelaciji pojedinac-zajednica.

Cijelim nizom propisa iustanova islam je učinio pojedinceobaveznim prema zajednici idruštvu, a posebnu pažnju jeposvetio podizanju njegove soci-jalne i kolektivne svijesti. Dnevninamaz, stub islama, nekada je bio,a treba da to ponovo postane, nesamo lični ibadet, nego i škola dis-cipline i zajedništva, čistoća, red iudruživanje. Obaviti ga u dže-matu-zajednici, dvadeset i sedamputa je vrijednije nego obaviti gasam. Džuma, kao svečani sedmod-nevni obred i bajram namaz, kojiodslikava festival pobožnosti,mogu se obaviti samo u džematu ito je najpreporučljivije da prvibude obredni skup užeg, a drugišireg područja. I zbijenost redovaprilikom stupanja u namaz, u audi-jenciju pred Allahom, traži zbi-jenost redova zajednice u svimsferama života, jer nas On motrigdje god se nalazili. Pred bitku naKadesiji, paganski vojni koman-dant Persije, videći u daljini musli-manske vojnike u pravim , zbijen-im redovima, kako složno klanja-ju, rekao je svojoj pratnji: «EnoOmerove vojske na času vojnevježbe». Islamski post, kao ibadet,duhovna je vježba koja ima i svojapedagoška, socijalna i psihološkaznačenja. Nema postača koji nezna šta znači biti gladan. A mnogoljudi živi i umre, a da duboko nespozna ovaj osjećaj i ne saosjeća sa

onima koji su gladni. Zekat jeobavezno izdvajanje u korist onihkojima to pravo pripada. On činiosnovu suzbijanja bijede, i, istovre-meno, jača povjerenje tamo gdje jeono na probi. I ne samo zekat, kaoobaveznu ustanovu, koji Kur'anstavlja pod kontrolu zajednice,nego i sav «imetak» stavlja u sa-vjest kolektiviteta- zajednice, nav-odeći ga u četrdeset i sedam ajetakao «vaši imeci» i «njihovi imeci»,a samo u sedam ajeta u savjestpojedinca «njegov imetak». Zar priovakvom kur'anskom određenju, uzajednici muslimana može bitipojedinaca koji oskudijevaju unajnužnijim potrebama za život izajednice nemoćne da ostvarisvoju misiju Allahovog emaneta?!Zloupotreba bogatstva ne dozvolja-va čovjeku da slijedi više vrijednos-ti. Takav, svoje blagostanje pret-vara u bezvrijedno “ovozemaljskonaslađivanje» i «ovozemaljsku va-rku». Zajednicu ne čini islamskomnjen nominalni naziv. Islamskazajednica nije statistički zbir poje-dinaca. Ona je islamska u tolikojmjeri koliko je kur'anska. A musli-man- pojedinac pripada svojojzajednici, koja je sastavni dioMuhammedovog, a.s., ummeta, utolikoj mjeri koliko se za nju brine.I peti stub islama, hadž, nanajbolji način odražava jedinstvoUmmeta u odazivu Allahovompozivu. Svaka od ovih vjerskihdužnosti koja predstavlja ličnuobavezu prema Uzvišenom Allahusadrži u sebi i društvenu dimenzi-ju.

PPOOVVEEZZAANNOOSSTT LLIIČČNNIIHH II

KKOOLLEEKKTTIIVVNNIIHH DDUUžžNNOOSSTTII

Dužnosti u islamu su lične-farzi ajn i kolektivne-farzi kifaje;one skupa sačinjavaju jedan obred– vjersku dužnost. I lične i kolek-tivne dužnosti stoje međusobno uorganskoj povezanosti do te mjereda je pojedincu – zbog svojegrađanske i društvene pripadnosti-nemoguće izvršavati ličnu obavezukada nered zavlada u društvu ko-jem pripada, zbog toga što jeizostavljao izvršavanje društvenihobaveza. Iz tog razloga društveneobaveze muslimana imaju većutežinu zbog njihove međusobnepovezanosti sa obredom kojim jepojedinac lično zadužen i prednos-ti koje imaju za omogućavanjeobavljanja ličnih dužnosti.Međutim, izvršavanje društvenihobaveza ne oslobađa od izvršavanjaličnih dužnosti, jer je odgovornost,nagrada i kazna individualna «...što god ko uradi, sebi uradi..»(Kur'an, 6:164), ali, ako iskušenjenadvlada društvo, onda, situacijaizmiče kontroli. Zato nas Allahpoziva: «I izbjegavajte ono što ćedovesti do smutnje koja neće po-goditi samo one među vama koji sukrivi».(Kur'an, 8:25). Izvršavanjeličnih dužnosti je, zato, put zaizvršavanje kolektivnih, društvenihdužnosti, kao što izvršavanjedruštvenih dužnosti pojedincu

olakšava izvršavanje ličnih. Ovaveza je izraz veze između pojedincai zajednice, odnosno islamskogummeta. Islam pojedinca kojiizvršava lične a zapostavlja kolek-tivne dužnosti je manjkav. Takavodnos ugrožava opstanak islama uZajednici i u pojedincu. Kako jenamaz lična obaveza muslimanazato što ga svaki pojedinac možeobaviti, tako je obrazovanje kolek-tivna dužnost zajednice, zato štonije svaki pojedinac sposoban dapostane alim, ljekar, inžinjer. Kadazajednica obezbjeđuje uslove obra-zovanja, onda, onima koji se ličnoprihvate ove kolektivne dužnosti,ona im postaje lična dužnost-farziajn. Obje spadaju u ibadet, utemeljne koncepte islama. Poovom pitanju i M. Veber ima svojuinterpretaciju koja se podudara saislamskom. On ističe kako socijalniodnosi u određenim uslovimaimaju kao posljedicu da pojedineakcije koje pojedinac preduzimamogu biti na korist ili na štetusvima. Svi su odgovorni za ono štopojedinac čini u zadatom okvirudjelovanja, kao što svi koriste iprednosti koje iz toga proizilaze.

U određenim društveno-istori-jskim odnosima status pojedinihmuslimanskih zajednica je bitnopromijenjen, a time i islamski kon-cept i njegova društvena funkcija.Na primjeru Indijskog potkonti-nenta, Rosenthall tu promjenuiskazuje ovako: “ Odgovor napitanje «Šta je islam» zavisi od togana kojoj strani granice jedan mus-liman živi. Za muslimane uPakistanu islam je mogao značitipotpuni sistem života u društvu,ali za muslimane u svjetovnojdržavi Indiji, islam je bio ličnavjera građana-pojedinaca». Slične idruge karakteristike specifičnepojedinim islamskim zajednicamaizražavaju se partikularizmimakao «balkanski islam», «turskiislam», «magrebski islam»... S as-pekta kulturnih uticaja, i MehmedHandžić govori o kulturnim zona-ma islama, ali, istovremenopokazuje neosporno jedinstvo kojepotiče od duha i oblika musli-manske Objave i, konačno, BožjegJedinstva. U normativnom smislu,naravno, islamu se ne mogu davatigeografski, rasni, niti etničkiatributi. Ipak, po mnogim ka-rakteristikama i načinu shvatanja iprimjenjivanja, može se govoriti oposebnim kulturnim zonama isla-ma. Kada je riječ o islamu nanašem prostoru ili regionu, mnogipoznavaoci prilika, bilo islamski ilidrugi, kao što su Šejh Karadavi iKapuscinjski, smatraju da je«balkanski islam» najsekularniji.Uzrocima takvog stanja može sesmatrati to što je proces sekular-izacije počeo još od devetnaestogvijeka, zatim iseljavanja auto-htonog muslimanskog stanovni-štva, ratovi, stavljanje vjere namarginu života, neprosvijećenostmasa, jaz između muslimanskeinteligencije, tzv. modernističke i

tradicionalističke i puno drugih.Samo jedan dio tih faktora su ob-jektivni i kao takvi su dostupnianalizi i saznanju. Ostali uzroci sunedokučivi i neobjašnjivi jer senalaze u srcima i volji ljudi. Nekisu spoljašnji, a neki unutrašnji.Objašnjenja za ovakvo stanje sevrte u krug, često se miješa šta jetu uzrok, a šta posljedica. Ipak,realnost je porazna. Na takvu real-nost ukazuju domaća sociološkaispitivanja koja se odnose na ti-pove i procent vjernika po kate-gorijama: ubijeđenih, racionalnih,tradicionalnih, aktivnih i pasi-vnih. Ona su dvadesetak godinastara i nijesu, hvala Allahu, rele-vantna u sadašnjem trenutku. Ali,Islamska zajednica, iako nema val-janih ispitivanja i analiza u tompogledu, ima približan uvid u pro-cenat aktivne religioznosti svojihčlanova.

Činjenica je da je krah marksis-tičke ideologije i agresivnog ateiz-ma doveo do promjena koje suomogućile obnovu religije. Islamje, s užeg vjerskog aspekta, sve pri-sutniji u životu muslimana. Tajproces, uprkos brojnim savreme-nim iskušenjima, teče uzlaznomlinijom. Hoće li sporije ili brže,spontano ili organizovano teći, zav-isiće u prvom redu od muslimana ikoherentnosti islamske zajednice.

Najnovija Deklaracija o ukla-njanju svih oblika netrpeljivosti idiskriminacije u pogledu religijeili uvjerenja i domaće zakono-davstvo garantuju slobodu iskazi-vanja vjeroispovijesti. Pod ovimokolnostima, musliman nema šer-ijatsko opravdanje za pasivnost uvjeri u neposrednoj prijetnji zbognjenog praktikovanja. Istina, akose pođe od ukupnog islamskogučenja koje se sastoji od vjerovan-ja (i'tikad), vjerskih obreda (iba-dat), morala (ahlak) i svjetovnihposlova (muamelat), treba navestida se norme, koje spadaju u ovuposljednju kategoriju, u svjetovnojdržavi, kao što je naša, regulišudržavnim propisima. Ali, ni islamne traži da propisuje norme zadruštvo u cjelini u kojem je onmanjinski zastupljen. Islam tražiono što sam primjenjuje premamanjinama, kojima garantuje svakanonska prava propisana ne-beskim knjigama koja su imobjavljena. Primjena islama izoblasti muamelata od strane mus-limana najuže je povezana sasnagom njihovog imana i lične ikolektivne svijesti.

Jedno je sigurno: Naslijeđenistandard u primjenjivanju islamanije garant za njegov i našopstanak u njemu. Uzvišeni Allahkaže: « O vjernici, ako Allahapomognete, i On će vama pomoći ikorake vaše učvrstiti «. (Kur'an, 47:7). Hvala Allahu, Ummet se ucijelosti vraća Islamu. Na nas, kaonjegov dio, stoji neodložan zadatakpovratka islamu, ali i povratak isla-ma!

Muharem Demirović

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 4ISLAMSKO DRUŠTVO

EELLIIFFoktobar 2004.islamske novine

gazetë islame5

uz to, škode hiljadu drugim stvari-ma.. i liječe iluzijom, i umiruju čovje-ka tako što mu zamućuju pamet iuspavljuju i opijaju, i bace ga u dnomora, kao da je vezan kamenom okovrata, onesvješćenog, sličnog lešini.

Dok riječ La ilahe ill-Allah dovo-di do popuštanja grča i oslobađanjačovjeka svih lažnih robovanja i obra-duje ga Allahovim oprostom i pomažeda nadvlada strah i čuva ga od zlihmisli i učvršćuje ga uzvišenim meleki-ma i ulije samopouzdanje kao da jeznačajniji od neba i čvršći od zemlje..Onaj koji svoju preokupaciju povjera-va Allahu prenoći uvjeren u Njegovupomoć i spava punim snom…

A to, zbog toga što je AllahStvoritelj svemira i Onaj koji određu-je sudbine i Onaj koji potiče iomogućava njihovo ostvarenje… inije moguće bilo šta od toga promi-jeniti… zbog toga što Stvoritelju nikonije sličan, niko Mu se ne može pri-maći u ono što On čini, a kamoli Gaprevazići, niti može biti dorastaoNjegovom savršenstvu… i ne pret-vara se život na ovom svijetu u krva-vo poprište zla, nego u visoku lekcijumudrosti.

I pošto Allah bez sumnje postoji,ti – onda – nijesi sam… olakšaće tibrige kud god kreneš i sačuvaće tivolju kad god oslabiš…

Ta predstava učvršćuje stalnoosjećanje prijateljstva, druženja i sig-urnosti… ne napuštanja... ne izdajst-va… ne izgubljenosti… ne usamljeno-sti… ne otuđenosti i ne potištenosti…

To je stanje sljedbenika “ La

ilahe ill-Allah”…Oni okuse miomiris dženneta na

ovom svijetu prije nego uđu u njegana Drugom svijetu, oni su kraljevibez prijestolja i soldžana… Oni suupućeni, smireni i stabilni, neće ihuzdrmati potresi i neće ih savijatinesreće...

Tâ, to je Božja apoteka za svako-ga koji zapadne u depresiju i u njoj senalazi jedini lijek... U njoj je eliksir iozdravljenje i voda života, poslije kojeneće ožednjeti onaj koji iz nje pije...U njoj je zlatna zaliha i zaštita odraznih prevara i nadriljekarstva kojameđusobno razmjenjujemo na ovo-me svijetu... U njoj je busola i kon-trolor i vodič...

I u njoj je lijek za svaku bolest. Preveo s arapskog: Idris Demiri

Dame i gospodo moja… Znate lišta znači – ALLAH POSTOJI…

To znači da pravda postoji i damilost postoji i da oprost postoji…

To znači da se srce smiruje, daduša odahne, da se duh uspokoji, anemir nestaje, zato što će hakk nem-inovno stići svakoga kome pripada.

To, u stvari, znači... suze nećepoteći uzalud, strpljenje neće bitineisplativo, dobro neće odlutati ubespovrat, zlo neće moći nesmetanotrajati, a zločin neće izmaći kazni…

To, takođe, znači da je postojan-je plemenito, a ne škrto uređeno...Nije svojstveno prirodi Plemenitogda uskraćuje u svom davanju.. Poštonam je Allah darovao život, On namga neće uskratiti smrću, jer smrt nemože biti otimanje života. Smrt jeprijelaz u drugi život poslije smrti,zatim u drugi život poslije proživljen-ja, a onda uspinjanje na nebesa do ubeskonačnost.

To jasno znači da u postojanjunema poigravanja i da je savršenstvomudrosti u svemu… mudrost iza sve-ga… mudrost u stvaranju svega… Ubolu je mudrost i u bolesti je mud-rost i u patnji je mudrost… I u poma-ganju je mudrost i u ružnoći je mu-drost i u neuspjehu je mudrost i u sl-abosti je mudrost i u moći je mu-drost…

To znači ne izgubiti oduševljen-je, ne klonuti u iznenađenju, ne pre-dati se nemoći i ne prestati davati odsebe u ono što je uzvišeno, jer stoji-mo pred levhom - pločom sudbine,koju nam je uspostavio jedinoUzvišeni Stvoritelj.

To znači da oko slavi, da uhoveliča, da jezik zahvaljuje, da se dušaushićeno prerpušta, a srce smjesti uStvoritelja svoga.

To znači da se srčani krvotoknadahnjuje svetim osjećanjima isvečano prihvata svaki doživljaj usvakom trenutku i duša širi i radujesvakom novom danu kao da je novisvadbeni dan.

To znači da ne poznajemo očaja-vanje i ne okusimo malodušnost.

To znači da se naše brige istapa-ju u okrilje milosti Milostivog ioprost Onoga Koji prašta…

Zar nam ne kaže naš Gospodar “Tâ, zaista, s mukom je i lakoća “, jeri tjeskoba kad dolazi, krije u sebiolakšanje… Pa, ima li spokojnijevijesti od ove.

To, zbog toga, što je Allah, slavljennek je.., Jedan.. I ne dijeli se na nas ine raspodjeljuje nam smjerove koji nasmeđusobno razjedinjuju na pristalicedesnice i ljevice, na one koji laskajuIstoku i one koji laskaju Zapadu, naone koji se moljakaju bogatašima i one

koji, da bi ugodili moćnicima, klečepred njima.. Pa, sva moć je kod Njegai svo bogatstvo je kod Njega i svo znan-je je kod Njega i sve za šta mu seobraćamo, u Njegovim je rukama…Bijeg ne može biti od Njega, nego kNjemu… On je domovina i zaštita iutočište i isprava i kontrola i vrata iudobno prostranstvo…

Taj osjećaj izaziva opuštanje ismiraj i sveukupno olakšanje i opti-mizam i aspiraciju i sreću i energiju ientuzijazam i aktivnost bez dosade ibez mlitavosti i bez lijenosti, a to jerezultat “ La ilahe ill-Allah” ( Nemaboga osim Allaha) u duši onoga kojitu riječ izgovara i duboko osjeća i pri-hvata, u njoj vjeruje i s njom živi svojživot.

Ta riječ je apoteka koja liječi sveduševne bolesti i mentalne defekte iiscjeljuje sva srčana oboljenja.

A ta riječ - ona je poklič oslobo-đenja koja lomi okove ruku, nogu ivrata. Ona je isto tako ključ neiscrp-ne snage koja se duboko krije u na-ma i misteriozna riječ koja pokrećebrda i razdvaja mora i mijenja onošto je nepromjenljivo…

Do sada nije otkriven magičanlijek koji može prouzrokovati jedannajmanji djelić od ovog dejstva uduši…

Svi neuroleptici liječe nešto, ali,

MOĆ VJERE

Da’va - poziv na Allahovom putu

DR. MUSTAFA MAHMUD

Lijek za svaku bolest

Jedno od najvećih Allahovih blagodati ko-je spušta na čovjeka, od Adema, a.s., pado posljednjeg Njegovog potomka jeste

vjerovati u Njega i pozivati na Njegovomputu. «I kada bi ste nabrajali Allahove blago-dati, ne bi ste ih izbrojali».

Takođe, u Kur’anu po pitanju misionar-stva Allah, dž.š., veli: «A ko govori ljepše odonoga koji poziva Allahu, koji dobra djelačini i koji govori ja sam doista musliman».

(Fussilet: 33).Na način postupka izražavanja Allah,

dž.š., nam ukazuje na ophođenje premadrugima ovim riječima:

«Dobro i zlo nijesu isto, i zato dovbrimuzvrati, pa će ti dušmanin tvoj odjednom pris-ni prijatelj postati». (Fussilet: 34).

Allah, dž.š., preuzima na Sebe da će čov-jeku koji bude postupao po uputstvima ovihajeta, pomoći i da će neprijatelj njegov posta-ti prisni prijatelj.

Ovim ajetom naš Stvoritelj ukazuje naput i način kontakta sa onim ljudima koji nemisle isto. To je upravo odnos i metoda kakose treba obraćati, komunicirati i približavatiljudima. To je put mudrosti i upute koja pob-jeđuje neznanje, laicizam i dovodi do uspješ-nih rezultata i Allahovog zadovoljstva, odn-osno ljudskog spasa. Po uputama ova dva aj-eta, Allah od misionara i propagatora traži daoni sami čine dobra djela i budu praktičniprimjer onima koje pozivaju. U navedenomajetu Allah navodi da pozitivne rezultate mo-gu postići samo oni koji su strpljivi i neumo-rni, te koji sa velikim imanom i zadovolj-stvom rade i veoma su srećni što mogu pozi-vati na Allahovom putu. Za njih Allah u

Kur’anu veli: «To mogu postići samo strpljivi, to mogu

postići samo srećni». (Fussilet: 35).Od postojanja ljudskog roda ljudi su odu-

vijek nastojali da se što ljepše izražavaju.«Na put tvoga Gospodara pozivaj mudro

i lijepim savjetom, a sa njima raspravljaj nanajljepši način».

Bogatim rječnikom su govorili svi Božjiposlanici i mudraci osvajajući ljudska srca iuvodeći ih u Allahovu vjeru. Međutim, nije-su svi Božji poslanici bili jednake sposobnos-ti u retorici. Šuajb, a.s., se odlikovao od osta-lih poslanika sa svojom elokventnošću, pa gaje Muhammed, a.s., nazvao govornikom Bo-žjih poslanika. Za Musa, a.s., znamo da nijebio vrstan govornik, pa se obratio Stvoriteljuda mu za pomoćnika postavi njegovog brataHaruna, zbog njegove rječitosti:

«Gospodaru moj,» - reče Musa – «učiniprostranim prsa moja» i olakšaj zadatak moj;odriješi uzao sa jezika moga da bi razumjeligovor moj i podaj mi za pomoćnika izporodice moje Haruna, brata mog; osnaži menjime i učini drugom u zadatku mom, dabismo Te mnogo hvalili i da bismo Te mnogospominjali, Ti, uistinu, znaš za nas».

(Taha: 25-35).Nauka koja se bavi govorništvom i nači-

nom izražavanja je retorika. Ona obuhvata ipropovjedništvo, odnosno vjerska predavan-ja, vazove i dersove koje su zasnovani naKur’anu i Sunnetu. U kur’anskom tekstu poovom pitanju stoji emer:

«Neka među vama bude jedna skupinaljudi koja će pozivati na dobro u vjeri inaređivati lijepa i zabraniti ružna djela. To

su oni koji će biti spašeni». (Alu Imran: 104)

U Kur’anu se takođe, navodi: «Vi ste najbolji narod koji se pojavio

među ljudima. Naređujete na dobro, a spre-čavate od zla i vjerujete u Allaha».

(Alu Imran: 110).Da bismo osigurali ovo časno mjesto u

Ummetu, moramo, dakle, naređivati dobro iodvraćati od zla. Svaki vaiz, muderis i hatib,odnosno misionar tokom pripovijedanja vje-re se mora služiti glavnim izvorima vjere ukoje prvenstveno ubrajamo: Kur’an, SunnetPoslanika, a.s., idžma, (konsenzus islamskihučenjaka) i kijas (analogiju). U tome dobrodođu djela islamskih učenjaka. Ali, pored pr-idržavanja navedenim izvornima, misionarće požnjeti rezultate i dobiti Allahovo zado-voljstvo, tek onda kada bude u praksi prim-jenjivao teoriju koju iznosi džematlijama i na-dahnuto je ilustruje. To će mu biti nagradana ovom i budućem svijetu.

Misionarima se ne bi smjelo desiti da imsljedeći ajet bude ogledalo njihovog pozivan-ja:

«O vjernici, zašto jedno govorite, a drugoradite? O, kako je Allahu mrsko kada gov-orite riječi koje djela ne prate»! (Saff: 2-3)

Ovaj i drugi kur’anski ajeti jasno govoreda riječi i djela moraju biti usklađene i dateorija i praksa uvijek trebaju biti neodvojive.U suprotnom, misionar će više ličiti na simu-lanta nego na kompetentnog islamskog pro-pagatora. Božji poslanici, takođe i alimi suličnom praksom primjenjivali ono što su oddrugih tražili, a takvi su uistinu spašeni. Onisu zaista nasljednici Božjih poslanika koje

Allah pohvaljuje zbog činjenja dobra i izbje-gavanja zla. To je znak njihovog čvrstog vje-rovanja u Allaha, dž.š., u povođenju za Nje-govim Poslanikom,a .s.

U tom smislu Allah, dž.š., u Kur’anu na-glašava:

«Vi u Allahovom Poslaniku imate divanuzor za onog koji se nada Allahovoj nagradii onom svijetu i koji mnogo Allaha spominje».

«U ovom Kur’anu Mi na razne načine ob-jašnjavamo ljudima svakovrsne primjere, alije čovjek, više nego iko, spreman raspravljan-ju».

Zar nam nije dovoljan Allahov govor kojiopisuje stepen primjernog morala Muham-meda, a.s.?!

Kao odraz iskrene ljubavi prema Allahui Poslaniku, a.s., vjernik mora slijediti sun-net Muhammeda, a.s., što je garant da Allahzavoli toga vjernika i oprosti mu grijehe.

Sljedećim riječima Allah to najavljuje:«Reci: Ako Allaha volite, mene slijedite,

pa će vas Allah zavoljeti i grijehe vam oprosti-ti».

Govoreći o ahlaku i moralu Poslanika,a.s., njegova žena Aiša, r.a., je rekla da jeMuhammed, a.s., živi Kur’an.

Pa zar je moguće da ove preporuke nije-su dovoljan dokaz vjerovanja u Allaha, dž.š.,i u slijeđenju puta Muhammeda, a.s.

Molim Allaha da ovaj minimum dopri-nosa bude uvršten kao poziv vjerovanju uAllaha, dž.š., i da sam list «Elif», bude hajrlipodstrek pozivu na Njegovom putu i da nampomogne u ostvarivanju i ustrajanju na tomcilju.

Jusuf Đoković, muftija

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 6INTERVJU

ELIF: Gledano sa aspekta Va-šeg dugogodišnjeg iskustva u mis-ionarskom radu, možete li namreći koje su se metode pozivanja uAllahovu vjeru pokazale kao naje-fikasnije?

ABDULHALIK NESIR: Iluzo-rno je govoriti o uspješnom misi-onarstvu bez njegovih temeljnihizvora Kur'ana i Sunneta. Stoga seu prvom redu moramo osvrnutina kur'ansko – sunnetsku meto-du da'weta oslikanu Allahovimriječima: «Na put Gospodara tvogamudro i lijepim riječima pozivaj isa njima se na najbolji mogući na-čin raspravljaj;» kao i Poslanik-ovim, s.a.v.s., riječima: «Najboljigovor je onaj koji je kratak i upeč-atljiv». (hajru-l-kelami ma qalle wedelle). Iz ovog se da zaključiti da oislamu nije dovoljno samo govoritii samo puko plasirati informacijebez objašnjenja, zato što se te in-formacije mogu različito protuma-čiti. Neizostavan i prateći segme-nt mudrog i upečatljivog mision-arstva je iskrenost u pozivu, pouz-danost i povjerenje. Naravno, ne-izostavna je i kontinuirana požr-tvovanost, jer koliko smo u stanjužrtvovati na polju pozivanja, to-liko ćemo i uspjeha pobrati, jer jeneiskreno očekivati veće rezultateod uloženog truda. Nakon toga,treba se kloniti arogantnosti u rij-ečima i postupcima, jer ako smokao misionari predstavljeni kaouzor onima koje pozivamo, zar jerealno očekivati da oni budu blagiako smo im arogantno i bahatoprišli?!

Da bi se uspjelo u pozivu uvjeri, prirodno je da kao misionarimoramo biti uz ljude, u veselju itugi, da bi na njihova osjećanjauticali u pogodnoj prilici, jer izolo-vani od društva koje pozivamonikada nećemo dobiti šansu da imislam ponudimo onakav kakav je– prirodan! Usporedo sa ovim ideprincip olakšavanja a ne otežavan-ja, to je ujedno sunnetski principjer Poslanik, s.a.v.s., kaže: «Ola-kšavajte a ne otežavajte, obvesel-javajte a ne rastužujte». Kako namje i poznato iz Muhammedoves.a.v.s., prakse, on nikada nije

odabrao težu nad lakšom stvari,pod uslovom da u lakšoj nije biloharama. Te je, dakle, ovaj princippravilno utemeljen. Zašto bi ondami islam predstavljali kao tegobu,ako je on u suštini lak i odgovaraljudskoj prirodi.

Posebno smo mi kao ambasa-dori Allahove vjere dužni biti blagii lijepo se ophoditi sa drugim ko-nfesijama. I to je regulisano našimšerijatom kada Poslanik, s.a.v.s.,upozorava riječima: «Ko uznemirizimmiju uznemirio je mene». Uprilog ovom upozorenju idu iAllahove riječi: «A ako te neki odmnogobožaca za zaštitu zamoli, tiga zaštiti da bi saslušao Allahoveriječi, a potom ga otpremi namjesto pouzdano za njega». (Tevbe6). Kad vidimo da smo mnogob-ošce dužni uzeti u zaštitu i bitiblagi prema njima, onda je nesum-njivo strožije naređeno da budemoblagi prema ehlu-l-kitabijama.

ELIF: Da li to znači da maksi-ma – širiti islam sabljom- nijepravilno postavljena, posebnodanas kada čujemo od muslimanakoji tek ulaze u islam da je metodmisionarstva u vrijeme Muha-mmeda, s.a.v.s., bio ili sablja(smrt), ili šehadet (prihvaćanjeislama)?

ABDULHALIK NESIR: Če-mu bi onda postojao čitav zakon uislamskom zakonodavstvu kojireguliše odnose muslimana sanemuslimanima koji u prvomredu garantuje nemuslimanimanakon što postanu članovi islam-skog društva plaćanjem regula-rnog poreza (džizije), život, ime-tak, slobodu vjere, slobodu rada,odlaska u bogomolje itd. Čemuonda Kur'anski ajet: «Nema pri-sile u vjeri? Džihad je muslimani-ma propisan ne kao sredstvo šire-nja vjere, već kao sredstvo odbra-ne, samoobrane, te garant slobo-de ličnog izbora. Istorijska je čin-jenica da smo mi u Egiptu islam-sku vojsku dočekali ne kao osva-jače već kao oslobodioce, a samopostojanje tzv. istočne crkve jenajbolji dokaz da islam nije nik-om silom nametnut. Jednostavno

je rimljansko nasilje prema ovda-šnjem stanovništvu uklonjenoobjeručke prihvaćenim islamskimpravednim zakonom koji je sva-kom dao pravo slobode izbora,iako je islam bio zvanična religija.

ELIF: Dakle, islamsko mision-arstvo je isključivo bazirano nalijepoj riječi i slobodi ličnog izbo-ra?

ABDULHALIK NESIR: Apso-lutno! Poznata vam je uzrečica -osvojiti duše i srca a ne tijela- . Pr-ikazati islam u pravom svjetlu dabi ga ljudi slobodom svog izboraprihvatili je misionarstvo u pra-vom smislu riječi. Povesti rat pro-tiv nekog da bi ga natjerali u islamnije misionarstvo već nasilje kojeAllah strogo zabranjuje. Obraćaju-ći se Muhammedu s.a.v.s., Allahkazuje: «A kada bi ti bio grub iosorna srca oni bi se od tebe razb-ježali». Pogledajmo koje su gra-nice islamskog misionarstva, dase čak ni grub u riječima ne smijebiti, a kako onda normalan čovjekmože reći da su sablja i nasilje do-zvoljeni, a grubi maniri tako stro-go zabranjeni?!

ELIF: Na globalnom nivou,svjedoci smo svekolike invazije čijije cilj iskrivljivanje slike o islamu,tako da mediji već duže vrijemelansiraju sliku islama i terorizmau jednom okviru i na istom plat-nu. Da li smatrate da takvoj slicidoprinose samozvani islamskireformistički pokreti i organizacijemlađeg datuma koje prema svomtumačenju opravdavaju nasiljeprema civilima, da ne nabrajamošta se sve dešavalo ovih par godi-na?

ABDULHALIK NESIR Prijesvega, islam je religija koja ne poz-naje terorizam. Svjestan samposljedica medijskog rata i nasiljaprema ovoj vjeri. Naravno, ne bitaj rat bio tako uspješan da niješkolovana grupica muslimana ustilu suhog liberalizma i odbojnos-ti, van načina rezonovanja islam-skih učenjaka, koji su iskorištenikao razlog da se slika o islamukao takvom što više eksponira, a

zatim generalizuje. To je, reklo bise, klasična zapadna metoda, ilisu opet, u krajnjem slučaju takveorganizacije iz prevelike želje zareformom islamskog društvapreko noći dozvolili sebi nasilje,odnosno sliku kakvu žele nepri-jatelji islama. Postoji i mogućnostonog istorijskog koeficijenta danasilje rađa nasilje, te su ovakvipostupci revanš na internacional-no nasilje Amerike i njenih save-znika prema muslimanima. Terorje nesumnjivo mladunče koje jeiznjedrio Zapad, cionistički esta-blišment u svijetu. Poznato je daje kod UN-a cionizam bio označenkao rasistički pokret, dok je jevrej-skim lobiranjem u UN-a oslobođe-n takvog atributa.

Jasno je da su ove ekstrem-ističke ćelije koje su se javile, višeugrozile islam nego što su mupomogle, jer su neprijatelju dalepriliku da teror promoviše kaoislamski proizvod. Na nama je danapravimo razliku između džiha-da koji je samoodbrana i terorakojim se želi drugom nametnutisvoj stav. Ko normalan može stavi-ti samoodbranu i terorizam u istikoš? Prvo je legitimno pravo sva-kog, a drugo je gnusan zločin. Sto-ga je laž i potvora reći da je islam-om dozvoljeno ubijanje nedužnih.Veliki mudžahidi, borci islamakoje bilježi istorija, stidjeli bi seove minorne skupine samozvanihjunaka koji ubijaju nedužne, jerako ćemo logično razmišljati, jane vidim hrabrost u ubistvu ne-naoružanog civila u svojoj državikako se dogodilo na Baliju, u Ka-zablanci itd. Naravno, u ove neubrajam hrabri palestinski narod,čiji mladići svakodnevno žrtvujusvoje živote protiv cionističkogokupatora koji ne preza ni odčega, čiji je vojni zakon učinio sveJevreje vojnim obveznicima, bezobzira na pol, te su svi, manje višepri vojsci i ako mediji njihovežrtve preuveličavaju i označavajuih kao civile.

ELIF: Mi kao manjina uCrnoj Gori bi htjeli znati koje sunaše obaveze regulisane islamom

u pogledu poštovanja državnihzakona, ako ti zakoni istovremenogarantuju vjersku slobodu?

ABDULHALIK NESIR: Mus-limani kao manjina u vjerskomsmislu u neislamskim državamatrebaju imati miran i harmoničanživot sve dok država garantuje slo-bodu praktikovanja vjere. Vidimokako je Muhammed, s.a.v.s., podolasku u Medinu živio sa nemus-limanima. Čak je i sa Jevrejimaimao ugovore o suživotu i nena-padanju u cilju odbrane Medineod mnogobožačke najezde. Takoje i držanje postignutog dogovorasveta dužnost muslimana. A vi uCrnoj Gori kao punopravni gra-đani, što se nadam da jeste, podobavezom ste da ne narušavateinterese države koji su vam ujed-no i zajednički. Dok je obavezadržave da vam obezbjedi sloboduvjere i ostala svjetovna prava. Na-vešću primjer tolerantnosti islamakada je u pitanju sloboda vjere.Naime, došla je delegacija hri-šćana kod Muhammeda s.a.v.s., uMedinu. On im je dao slobodu daobave svoj obred u medinskojdžamiji, shodno hrišćanskomobredoslovlju. Čitavo predanjemože se naći u knjizi Zadu-l-Meadod ibn Qajjima el-Dževzijje. Stogaako nemuslimani u islamskomdruštvu imaju prava i iznad svegaslobodu vjere, realno je tražiti ta-kva prava i za muslimane u neis-lamskim društvima.

ELIF: Svijet je danas u žurbida slijedi smjernice koje su zacr-tali tvorci globalizacije. Globaliza-cija, čija je prolegomena da se odsvijeta načini "globalno selo"kojim će strujati jedinstven sistemživota, poslovanja, kulture i ide-ologije. Da li smatrate da je ovatendencija novog svjetskog poret-ka opasnija po islam od komuniz-ma, s tim što novi poredak opetneodoljivo miriše na kapitalizam?

ABDULHALIK NESIR: Isl-am se u suštini ne treba plašitimisleći da će mu novo vrijemeizbrisati tragove. To smatram izrazloga što je islam preživio i štoje islamska kultura, civilizacija i

Abdulhalik Nesir je roden u martu 1938. u pokrajini Garbijjahu Egiptu. Na Al-Azharu 1966. godine završava fakultet Usulid-din, a zatim i postdiplomsko obrazovanje. Od 1997. imenovanje za misionara unutar Egipta. Brojne uspjehe postiže kaomisionar pri državnim oružanim snagama. U tom periodu odAl-Azhara dobija plaketu najuspješnijeg misionara. Takode, odAl-Azhara biva imenovan kao glavni nadzornik za misionarskeaktivnosti. Dobija Orden počasti od strane egipatskihpomorskih snaga zbog uspjeha koje postiže u misionarstvumeđu vojnim snagama. Al-Azhar ga šalje u misionarske poduh-vate u Irak (1974-1978), Burkini Faso (1403 H.), zatim USA(New Jersey, Brooklin, Colorado, Arizona, itd.) Po povratkubiva poslan u Jemen na par godina. Po okončanju ovihdužnosti, Al-Azhar ga imenuje za generalnog sekretara Odsjeka za internacionalno mision-arstvo i informisanje. Na prijedlog imamu-l-ekber šejhu-l-azhara Muhammed SejjidTantavija, dobija položaj asistenta za kulturu na Akademiji za islamska istraživanja priAzharu, (ranija Medžmeu kibari-l-ulema), a postaje i opunomoćenik Ministarstva kulture.Aktivno se bavi misionarstvom 36 godina.

Šejh Abdulhalik Nesir: Iskrenost, pouzdanost i povjerenje - segmenti mudrogmisionarstva

EELLIIFFoktobar 2004.islamske novine

gazetë islame7 INTERVJUnajvažnije teologija davala plod-ove u najmračnijim periodimaprethodnih režima i poredaka.Poznato vam je da islam planirasveukupni život; od obredoslovlja,socijalnih i etičkih problema, pasve do umjetnosti, tehnologije iekonomije. Ne aplaudiram novomsvjetskom poretku jer znam da nemože doći sa nečim pravednijimod islama. Opšte je poznato daglobalizacija ima za cilj kolonizi-rati svijet na novim standardima.U tu svrhu, naravno mora ići i ku-lturna i svaka druga globalizacija.Kulturno-ideološka globalizacijaje nekud najopasnija, jer ima zacilj udaljiti nas od načina razmišl-janja koji baštinimo stoljećima iod načina koji smo naučili od Po-slanika s.a.v.s., i naših vrlih preda-ka. Ne mora da znači da će nasova svekolika invazija udaljiti odsvojih fundamenata i kulture.Podsjetiću vas da su Tatari razoriliBagdad na mostovima od knjiga,islamske kulture, teologije knjiže-vnosti, te prešli dalje i pogazili štose pogaziti moglo, a zatim su, upo-znavajući islam, svojevoljno i saoduševljenjem na njega prelazili.Tako da današnje područje Tatar-istana ima islam kao većinsku re-ligiju. Za ono vrijeme, tatarskedivlje horde su bile strašne kolikosu danas Sjedinjene Države sa svo-jim hordama donijele straha i te-rora u islamskom svijetu. S drugestrane, zapadni intelektualni kor-pus gaji sve više simpatija premaislamu, nakon što ga u pravom svj-etlu upoznaje. Stoga, ma kolikainvazija bila, ne smije se gubiti na-da i zdravo za gotovo hrliti zatuđim vrijednostima.

ELIF: Pojavljuju se kod nas,kao uostalom i svugdje u svijetu,običaji i praksa u društvenom,kulturnom i vjerskom životu. Me-đutim, ima onih koji sve ove kate-gorije običaja svrstavaju u grupunovotarija u vjeri koje islam za-branjuje. Da li je, doista, lijep obi-čaj u islamu zabranjen i koji ranguopšte običaj ima u islamu?

ABDULHALIK NESIR: Obi-čaji koji se ne kose sa Kur'anom ipraksom Allahova Poslanika,s.a.v.s., niti sa načelima islamskogvjerovanja spadaju u kategoriju -bid'atun heseneh - lijepe inovacije.Oni koji negiraju da postoji u isla-mu lijepa i istovremeno dozvoljenanovotarija, neka se obrate na hadisAllahova Poslanika, s.a.v.s., kojegbilježi imam Muslim: «Ko uvede uislam lijepu praksu, pa po njojbudu radili oni poslije njega, pri-past će mu nagrada kao svih onihkoji su ga slijedili, a njima se odnagrade ništa neće umanjiti».Hadis se navodi u Kitabu-l-ilm, babmen senne fil islami sunnetenhaseneten, u Muslimovom Sahihu.Što se društvenih dešavanja tiče,kao što su proslave, svečanosti,počasti itd., jasna je Muhammed-ova, s.a.v.s., oporuka: «Ko vjeruje uAllaha i Sudnji dan, neka počastigosta». Način na koji ćemo počasti-ti gosta, napraviti proslavu ili sveča-

nost je polje koje je ostavljeno šeri-jatom i našoj kreativnosti na ras-polaganje, pod uslovom da se tajnačin proslave ne kosi sa islamsk-im principima i normama. Nara-vno da se to ne može smatrati no-votarijom, jer novotarija mora bitiu utemeljenim stvarima vjere gdjenam nije dat prostor za individual-nu kreativnost. Pokuđena i zabra-njena novotarija je ona koja se kosisa principima Kur'ana i Sunneta iuopšte sa islamskim strogo utemel-jenim principima. Stoga izmišljatinove načine ustaljenih strogo pre-ciziranih propisa, stavljati sunnetena mjesto fardova, pohvaljenestvari potencirati a istovremenozapostavljati fardove i sunnete suoblici zabranjene novotarije.

Običajno pravo je jedan odizvora islamskog šerijata, kako jeto klasificirala islamska ulema:Kur'an, Sunnet, konsenzus učen-jaka, analogija, stavovi ashaba i nakraju lijepi običaji. Sve dok seobičaj ne kosi sa principima isla-ma, dobrodošao je i onaj ko gauvede. Resulullah, s.a.v.s., mu ga-rantuje Allahovu nagradu i nagra-du svih koji ga na tom dobročin-stvu budu slijedili.

ELIF: Zadnjih godina vidimotežnju da se u islamskom svijetusve češće organizuju raznovrsnikulturno-zabavni hepeninzi, kaošto su izbori za miss prije par god-ina u Nigeriji, koji je rezultirao na-siljem i krvoprolićem, zatim raznemodne revije i manekenske smotreu Tunisu, nedavno Evrovizija uTurskoj. Da li se radi o kultur-ološkoj invaziji, ili jednostavnomželjom organizatora ovih dešavan-ja za promjenom klime?

ABDULHALIK NESIR. Prijesvega, radi se o karavanamanemorala koji ni u kom slučaju nezaslužuju da budu okarakterisanekao kulturološke.

Od kada se to kultura hranišundom i o kakvoj to umjetnostigovorimo?

Mislim da je kultura ta kojakultiviše ljudsku etiku ka boljem,a ne navodi je na zlo, što današnjakvazi-kultura u ogromnoj razmjerine čini, već je nažalost stavljena uslužbu nemorala i niskih vrijed-nosti. Spomenuću da je izbor zamiss idejno potekao iz cionističk-ih intelektualnih krugova sa cil-jem širenja nemorala odjevenog uplašt kulture i umjetnosti. Orga-nizovanje ovih izbora u islamskimdržavama i među muslimanskimživljem je opipavanje pulsa umme-tu i provjera koliko su muslimanispremni da takvu raskalašenost inemoral prihvate kao svakod-nevni život. Kao što je orijental-izam bio idejna hrana kolonijaliz-ma, tako je i spomenuta kvazi-kultura na našem tlu platforma nakojoj imaju za cilj izgraditi neis-lamski način života i razmišljanja,daleko od Allahove Knjige.

ELIF: Kada se islamski i ve-likim dijelom neislamski svijetzgrozio nad odlukom francuske

vlade da zabrani hidžab u škola-ma karakterišući ga kao vjerskoobilježje ili simbol, pojavila sevijest u nekim islamskim glasili-ma, kao i na par web portala daje povodom ovakve odluke francu-ske vlade, imamu-l-ekber šejhAzhara dr. Muhammed Sejjid Ta-ntavi izdao fetvu kojom tvrdi dahidžab u neislamskim državamanije vadžib, te da ga muslimankene moraju praktikovati. Pokušalismo otkriti gdje, kada i za kojeglasilo je to šejh izjavio, znajući dase takva fetva morala pojavitiprvenstveno u univerzitetskom

glasilu Sawtu-l-Azhar, ili u sao-pštenju Akademije za islamskaistraživanja ili Azharovog vijećaza fetve. Nigdje nijesmo našliovakvu kontraverznu fetvu. Da linam možete, kao član Akademijeza islamska istraživanja i kaoosoba koja je upućena u dešavan-ja na polju šerijatske regulative,pomoći da rasvijetlimo ovu kon-traverzu? Jer, čini se, da suovakve tvrdnje zlonamjerne sa cil-jem da se ukalja autoritet Al-Azhara preko njegove stožerneličnosti ?

ABDULHALIK NESIR: Prijesvega, razjasnićemo da hidžab,islamski način odijevanja žene,jeste vjerska obligatna dužnostutvrđena glavnim izvorom islam-skog šerijata: Kur'anom i Su-nnetom, kao i konsenzusom isla-mskih učenjaka. Ne moramo nav-oditi dokaze, jer je to opštepozna-to pravo i privilegija žene u isla-mu, čime ona biva odlikovana,poštovana i raspoznavana kao če-stita žena. Ovakav stav francuskevlade me ne čudi, jer se tzv. de-mokratija po kojoj žive, na sva-kom drugom koraku spotiče onečije pravo, najčešće o prava nasmuslimana. Stoga je to «demokra-tsko nasilje» nagizdano u odjećugrađanske jednakosti, zamijeniloteze: vjerska obaveza i vjerski sim-bol. Prvo je nasušna potreba i pr-avo vjerske prakse, dok je drugohobi i neobavezan imidž. Hrišćanii Jevreji će potvrditi da njihovesvete knjige nigdje ne nalažunošenje krsta na lancu ili jevrejskemarame, već da se radi o prostomimidžu i ništa više.

Što se spomenute fetve tiče, na-dam se da ste u «Glasu Azhara»pročitali generalan stav Vijeća zafetve i spomenute Akademije.Parafraziraću izjavu šejhu-l- azharadr Tantavija u kojoj kaže da jehidžab islamska dužnost koja seneopozivo mora praktikovati, osimu slučaju kada je život u opasnosti.Zatim je naglasio da se muslimaniu Francuskoj moraju, u skladu sadržavnim zakonom, ponovo izbori-ti za svoja prava, te da ne smijupribjeći nasilju da bi ih ostvarili.

Šejhu-l-Azhar ističe da je ova odlu-ka vlade nasilje nad 6-7 milionafrancuskih muslimana, te da suuprkos svim odlukama muslimanidužni praktikovati vjeru onolikokoliko su u stanju, shodnoAllahovim (subhanehu we te'ala)riječima: «A Allaha se bojte onolikokoliko ste u stanju«. Začuđujuće jeda se takve potvore čuju iz ustanekog ko se deklariše kao vjernikkoji je inače svjestan šta potvora uislamu znači. Mislim da ovakvinapadi nisu bezazleni, jer je onajko ih kreira i širi svjestan mjestakoje Al-Azhar ima u islamskoj

intelektualnoj i kulturnoj tradiciji.Taj kreator je svjestan hil-jadugodišnje univerzitetske tradici-je, velikog broja učenjaka koje jeiznjedrilo ovo sveučilište, ulogekoju Al-Azhar ima u misionarstvuna globalnom nivou. Sami znate dau vašem studentskom gradu zastrane studente Azhara imate stu-dente iz 94 islamske i neislamskedržave svijeta. Svjesni te širine,snage, uticaja i širokog shvaćanjaislamske tradicije koju ovdje baš-tinimo. Oni su na putu uništavanjaislama pošli od njegovog ide-ološkog epicentra, napadajući tomprilikom centralnu ličnost. Prijepar godina u Francuskoj se pojavilaslična fetva, modulirana na prin-cipu istrgnutih citata. Nakonpritužbe na to, intervju sa imamu-l-ekberom je objavljen u cijelosti teje greška ispravljena. Dakle,zaključićemo da će vjernik ili vjer-nica odustati od prakse nekeizričite obaveze u cilju spašavanjaživota i egzistencije, naravno, nepo svom izboru, već prateći šeri-jatsko pravo na olakšicu.

ELIF: Vratićemo se opet natrenutak u Crnu Goru. Zanimanas, kako da uspijemo u mision-arskom radu, obzirom da je insti-tucija islamske zajednice jedinanaša legitimna vjerska institucijaod pada hilafeta na ovamo?

ABDULHALIK NESIR Želja itrud u misionarstvu ne garantujuuvijek pozitivan odziv. Poznatonam je koliko je kroz historijubilo Allahovih vjerovjesnika kojisu danonoćno pozivali u vjeru, paih je slijedila šačica vjernika.Nekad se pojedinom poslanikuniko ne bi čak ni odazvao. U tomsmislu, Allah se obraća i našem,posljednjem Poslaniku Muha-mmedu s.a.v.s., riječima: «Ti nemožeš na pravi put uputiti onogakoga ti želiš, već Allah upućuje on-oga koga On hoće». Naravno, nanama je da uložimo maksimumtruda i umijeća, drugim riječima,na nama je da prenesemo Božjuriječ, a o prihvaćanju objave nekarazmisle oni koji su razumom ob-dareni. Raduje me što vas, u pozi-

ciji u kojoj ste, okuplja Islamskazajednica. To je za vas, cjelokupnokao vjernike, hilafet u lokalnomsmislu. Stoga bih vas upozorio dau širenju Allahove vjere, uvijekpođete od institucije koja vas uvjeri okuplja, tj. od Islamske za-jednice. Ona mora biti glavni ar-bitar u svim stvarima koje se tičureligije. Nesumnjivo je da sam, ba-veći se ovom dužnošću, skoro svu-gdje naišao na tzv. «amatersko mi-sionarstvo». Ne kažem da su takvetežnje nastale iz zle namjere itežnje ljudi koji malo znaju o vjerida doprinesu njenom širenju. Ka-žem da emocije jedino ne mogunadomjestiti znanje, iskustvo imudrost, te će pokušaji misionars-tva bez znanja nesumnjivo više št-etiti nego koristiti. Stoga pre-poručujem da Islamska zajednica,oni koji su sposobni da pozivaju uvjeru, imaju glavnu riječ, kako bise izbjegle smutnje i razilaženja.

ELIF: Nadovezaću se na ovopitanje, koje će ujedno biti i našeposljednje za ovu priliku inšallah.Koje su vaše preporuke našojislamskoj zajednici, vjernicima uCrnoj Gori i posebno redakcijinašeg lista?

ABDULHALIK NESIR: Isla-mska zajednica kao najveća i timenajodgovornija islamska institucijamora opravdati emanet koji joj jepovjeren, te shodno veličini od-govornosti koja joj je povjerena dauskladi svoj trud. Muslimani pak,kako rekoh, moraju u IZ-i vidjetisvoj halifet na lokalnom nivou iglavnu vezu sa islamskim hilafe-tom na globalnom nivou. Jer, sv-ako ko pokuša da ostvari napredaku islamu van svoje zajednice kojaga u islamu vodi, u velikoj je opas-nosti da zaluta. Resulullahova,s.a.v.s., mudrost nas uči da «Vukjede zalutalu ovcu», tj. onu koja seodvojila od stada. Ovaj principzajedništva je reguliran Kur'anomi Sunnetom, te praksom našihvrlih prethodnika koji su poštovaliAllahove riječi «Pokoravajte seAllahu i Njegovom Poslaniku ivašim pretpostavljenim». Samovjerska zajednica je ta koja će naspovezati sa ostalim dijelomummeta, zato u njoj tražimo sebimjesto, a ne tražimo sebi mjesto uummetu ako ga ne želimo u svojojlokalnoj zajednici vjernika.Muslimani ne smiju mrziti drugeljude sa kojima žive, jer je osnovaislama lijep ljudski odnos, suživot ipoštena saradnja, uz poštovanjevlastitog i tuđeg prava.

Mislim da je pravi potez to štoste ovo glasilo stavili u službuširenja islama, koje će, nadam se ičinim dovu Allahu, muslimanimai nemuslimanima na Balkanuprenijeti pravu nepatvorenu slikuove veličanstvene vjere. Srdačnovam se zahvaljujem, želim punouspjeha u radu na Allahovomputu, molim Allaha da se nurvaših slova ne ugasi i da vam naSudnjem danu bude svjedokdobrih djela.

Razgovarao: Enis Burdžović

DDaa bbii ssee uussppjjeelloo uu ppoozziivvuu uu vvjjeerrii,, pprriirrooddnnoo jjee ddaa kkaaoommiissiioonnaarrii mmoorraammoo bbiittii uuzz lljjuuddee,, uu vveesseelljjuu ii ttuuggii,, ddaa bbii nnaannjjiihhoovvaa oossjjeeććaannjjaa uuttiiccaallii uu ppooggooddnnoojj pprriilliiccii,, jjeerr iizzoolloovvaanniioodd ddrruuššttvvaa kkoojjee ppoozziivvaammoo nniikkaaddaa nneeććeemmoo ddoobbiittii ššaannssuu ddaaiimm iissllaamm ppoonnuuddiimmoo oonnaakkaavv kkaakkaavv jjee –– pprriirrooddaann!!

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 8LJUDI I DOGAĐAJI

U Crnči, koja pripadaOdboru IZ Bijelo Polje, u tokuje izgradnja nove džamije. Dosada su, uglavnom, završeni gr-ubi građevinski radovi. Dža-mija se radi dobrovoljnim akci-jama mještana i prilozima unovcu i materijalu. Džamija jepovršine 100 m2, i smještena jena vakufskom zemljištu, koje jeu sklopu mezarja spomenutognaselja.

Građevinski projekat jebesplatno uradio arhitektaFuad Šabović, a radovima koor-dinira mutevelija džamije,Abdulah Spahić, koji je i pokre-tač cijeloga projekta.

Izgradnja džamije počela jeu januaru prošle godine.

B.Agović

''Ne bih da govorim o iznosu.To Allah zna, jer ovo radim u imeAllaha ''. Ovim riječima je MujkoŠabotić odgovorio na naše pitan-je o visini sredstava koje je prilo-žio za rekonstrukciju jedine dža-mije u Petnjici. Naša znatiželja jeostala uskraćena. Tako biva sa is-krenim vjernicima, koji sve štorade, rade u ime Allaha, daju de-snom rukom, a da za to ne znalijeva.

Radovi na džamiji, koje fin-ansira ovaj sahibu-l-hajrat, ovihdana se privode kraju. Do džam-ije je dovedena voda, završen ješadrvan i obavljeni drugi radovi,koji čak, i nijesu predviđeni ugov-orom sa izvođačem radova. Reko-nstrukcija je premašila ugovorompredviđene radove to, naravno,podrazumijeva i veće investicije.No, investitor je i sa time «sa-glasan».

''Za mene je važno da je po-sao stručno urađen. Ja sam zado-voljan kvalitetom, a zadovoljni sui u Islamskoj zajednici, kao imoji sugrađani u Petnjici'', kažeMujko Šabotić. Ideja o izgradnjidžamije, ovom plemenitom čov-jeku, javila se još 1998. godine.Tih dana se Mujko, za ELIF, sazadovoljstvom prisjeća:

''Razmišljao sam o tome kakoi na koji način da ovu ideju real-izujem. U početku sam to krio odsvoje porodice. Svakog dana inoći ta se želja povećavala. Punvjere u sebi, uz Allahovu pomoć,želio sam odvojiti dio imetka ko-jeg sam stekao sa svojom porodi-com da ugradim u trajnu vrijed-nost, koja će služiti mojim mješ-tanima u zavičaju. Na kraju semoje srce otvorilo. Ispričao samporodici ovu zamisao. Dobio samveliku podršku. Inače, u svimposlovima mi se porodično dogo-varamo. To me još više ohrabrilo.Otišao sam u rodni kraj da sepovjerim imamu u Petnjici, ha-dži Husein ef. Ramčiloviću, i daupoznam Mešihat Islamske zajed-nice Crne Gore, odnosno reisaHadži Idriza ef. Demirovića. Upočetku sam razmišljao da na te-meljima stare džamije u Petnjicipodignem novu. U kontaktima sapredstavnicima Islamske zajed-nice, Mešihatom, arhitektima, isa ostalim koji poznaju vrijedn-ost naše kulturne vrijednosti pri-hvatajući njihove sugestije, odlu-čio sam temeljito izvršiti rekon-strukciju i sanaciju džamije uPetnjici, vratiti je u prvobitno st-anje, onako, kako je prije stotinu

i više godina izgledala. Kako samobaviješten, predstavniciMešihata i njegovih Odbora pos-jetili su i Republički Zavod za za-štitu spomenika kulture na Ceti-nju, i razgovarali sa direktoromsa ciljem da se objekat, nakon sa-nacije, uvrsti pod zaštitu države''.

Inače, stručna ekipa Zavodaza zaštitu spomenika kulture pos-

jetila je džamiju i dala saglasnost,pod uslovom da se izradi projekt-na dokumentacija po kojoj bi seobjekat radio. Taj posao je Zavodpovjerio arhitekti Rifatu Aliho-džiću, iz Bijelog Polja, građevin-ske radove Zenu Muhoviću, a za-natske Esku Cikotiću. Radovi suu svemu izvedeni prema projekt-noj dokumentaciji, kvalitetno istručno uz nadzor građ. inžinjerai samog arhitekte objekta RifataAlihodžića.

Na kraju ovog razgovora, Ša-botić je izrazio želju da se, nakonpredaje džamije islamskoj zajed-

nici na upotrebu, u njoj klanjajuredovno svi vaktovi namaza.

Mujko je, iz skromnosti, insi-stirao da mu se ni fotografija neobjavljuje.

Nijesu baš česti primjeri ova-kvih vjernika.

Molimo Allaha dž.š. da Mujka injegovu porodicu uzme u Svojuzaštitu, i da im upute Kur'ana i Ha-disa budu jedini vodič kroz život.

Bože Svemogući, osnaži nasda gradimo džamije, medrese,mektebe i druge hajrate i da seponosimo djelima svojim!

B. Agović

U POSJETI SAHIBU-L-HAJRATU U PETNJICI

Mujko Šabotić obnavlja džamiju

Mujko Šabotić je rođen 1951. godine u Tucanju, Petnjica.Otac mu je umro u 26. godini života, a Mujko je tada imao 2. godine. Te iste godine ostaje i bezmajke, koja napušta ovaj dom i malog Mujka jedinca. Brigu o njemu preuzeli su njegov djed ibijača, koji ga žene, nakon završene osmogodišnje škole. U bračnoj zajednici u Tucanju živio je 20.godina. U tom periodu, sa suprugom Feridom, dobio je tri sina: Edina, Ernada, Almira i dvijećerke: Azru i Almiru.Veoma rano je počeo raditi na teškim građevinskim poslovima, a kasnije i na stolarskim radovima,sve do 1982. godine, kada odlazi u Švajcarsku.U početku radi teške fizičke poslove, da bi kasnijeosnovao sopstvenu firmu i postao uspješni preduzetnik. U međuvremenu, kod sebe, dovodi i porod-icu. U Švajcarskoj je oženio dva sina, pa ima i sedmoro unučadi. Svi članovi porodice rade i živesložno u zajednici.

U naselju Crnča kod Bijelog Polja

Gradi se džamija

U akciji uređenja grada, opštine Pljevlja

Nagrađena Husein-pašina džamija

Krajem jula ove godine, Husein-pašina džamija u Pljevljima jedobila drugu nagradu grada, kao najuređenije dvorište vjerskogobjekta.

Akcija uređenja grada inagrađivanja najboljih, uPljevljima je pokrenutaprije desetak godina podpokroviteljstvom SOPljevlja.

U dvorištu Husein-pašine džamije, prije neko-liko godina posađeno je cvi-jeće sa obje strane ulaza počitavoj dužini. Džematlije igrađani su iskustva iz sop-stvenih avlija prenijeli udvorište džamije i izborom raznovrsnog cvijeća, koje čini izvanredanspoj sa arhitekturom i namjenom objekta.

Priznanje Husein-pašinoj džamiji, može poslužiti i drugimdžematskim odborima da posvete više pažnje uređenju džamija idžamijskih dvorišta. J.D.

CCvviijjeettnnii vvrrtt HHuusseeiinn--ppaaššiinnee ddžžaammiijjee

DDžžaammiijjaa uu iizzggrraaddnnjjii

OObbnnoovvlljjeennaa ddžžaammiijjaa uuPPeettnnjjiiccii

9 tetor 2004.

Lexues i nderuar,

Duke e falënderuar Allahun, në duar e kepërsëri gazetën islame “ELIF”.

Prej numrit të parë të “ELIF”, në shtatortë vitit 1990., i cili ka qenë numri i parë i njëgazete islame në historinë e kësaj bashkësie,gjegjësisht prej numrit të fundit, shkurt 1992.,e deri sot, ka kaluar mjaft kohë. Ky interval,matur me kalendar, nuk është aq i gjatë, por,matur sipas barrës të cilën historia e hedhimbi ne, atëherë, kjo dekadë është aq e gjatë,sikur të përmbaj në vete një shekull të tërë.

Në pyetjen e titulluar përgjigjja ështëdhënë në kryeartikullin e numrit të parë:

“Besimi islam na mëson që fëmijëve tanët’ju japim emra të bukur. Kjo gazetë ështëfëmija jonë i përbashkët. Mendojmë se“ELIF” është emër i bukur dhe njëheraziemër me shumë kuptime, emër nën shenjën“ideore” në të cilin mbështetet një galeri etërë shenjash, mundësish dhe nocionesh sim-bolike. Elif është germa e parë e alfabetitarab, në kuptimin figurativ sinonim i fillimit,mirëpo rrënjët e saj janë shumë më të thelladhe madje gjenden në alfabetin fenikas dhegrek, gjë që flet për fijet e thella qytetëruese.Elif ka edhe formën dhe vlerën numërore:një, e NNjjëëssiiaa ëësshhttëë cciillëëssii ee AAllllaahhuutt xxhh.. sshh..,,pprriinncciipp kkyy ii bbeessiimmiitt iissllaamm ddhhee ii ppiikkëëssyynniimmeevveettoonnaa..

Kuptohet, nuk është qëllimi ynë vlerësimionomastik, sepse “ELIF” do të jetë fryt i për-pjekjeve tona të përbashkëta pa marrëparasysh emërtimin e saj.

Qëllimi ynë është që, në saje të ndihmës

dhe përkrahjes së Allahut, të nxjerrim njëgazetë e cila në rradhë të parë do të na ndih-moj për njohjen tonë më të mirë, madje jovetëm ne myslimanëve, por edhe të gjithëatyre me të cilët shekuj me rradhë jetojmë sëbashku. Në këtë vështrim do të përpiqemi përt’ju ofruar sa më shumë informata mbi jetënfetare, posaçërisht në territorin e BashkësisëIslame të Malit të Zi. Ashtu sikur jeta që për-pos të tanishmes nënkupton edhe të kalu-arën e vet, edhe ne do të përpiqemi që thesar-it tonë t’ia japim vendin dhe hapësirënpërkatëse, kështu që duke menduar për tëardhmen kurrë të mos e hudhim në harresë tëkaluarën tonë si dhe begatitë e traditës sonë”.

“ELIF” do të përbëhet nga tekste nëgjuhën boshnjake dhe shqipe, ashtu që përm-bajtja e tyre të jetë e kuptueshme për besim-tarët tonë. Në orientimin programor tëgazetës është të zgjeruarit gradual të fondit tëtanishëm të teksteve në gjuhën shqipe. Përkëtë arsye i ftojmë dhe lusim përbashkëpunim të gjithë ata të cilët mund t’ikontribuojnë realizimit të konceptit tëgazetës.

Të vetëdijshëm për përgjegjësinë emadhe, për vështirësitë dhe komplek-sivitetin e punës me të cilën po ballafaqohe-mi, në saje të ndihmës dhe përkrahjes sëAllahut, si dhe bashkëpunimit tuaj dheangazhimit tonë maksimal, shpresojmë sedo t’ia arrijmë qëllimit që “ELIF” të bëhëtbegati e jonë e përbashkët dhe shenjë në tëcilën do ta njohim vetveten dhe kohëntonë.

Botuesi dhe Redaksia

Përse „ELIF”?

Lexoninë fokus

Isra dhe Mi'raxhi ... në kulturën autentike Islame kurrë nuk ka egzistuar thënia: "Në trup të shën-doshë shpirti i shëndoshë" (mens sana in corpore sano), por vetëm e kundërtangase vetëm në këtë mënyrë mund të ngadhënjejmë atë forcë gravitacionale e cilaaq fuqishëm, porsi Prometeun, na prangon për baltën e kësaj Bote Kalimtare.

•

Drejtësi apo barazi gjinie?•

Islami dhe Interneti

11-12

12-13

13

NEXHAT IBRAHIMI

Bindjet religjioze dhe gje-ndjet e ndryshme shpirtërorekorrespondojnë ndërmjet vetiqë nga hyrja në moshën emadhorisë së gjinisë njerë-zore, siç do të thoshte M.Ikball, për të vazhduar gjatëtërë historisë. Po ashtu, lid-hjet e bindjeve religjioze dhetë shëndetit mental nga njëanë dhe të bindjeve religjiozedhe fuqive të errëta, të liga,djallëzore, demoniane, ngaana tjetër, janë të pranishmenë etiologjinë e shumë çrreg-ullimeve mentale të njerëzve.Në përputhje me këto percep-time edhe qasja rreth çështjessë religjiozitetit dhe të shën-detit mental gjatë të kaluarësishte e shumënduart: super-sticioze, religjioze, psikologji-ke, psikiatrike, ateistike e tëngjashme. Shqyrtimi i liter-aturës përkatëse do të tregojëse popujt e ndryshëm patënbotëkuptime të shëndoshapor edhe shtrembërime ideo-re (Shumë ajete kur’anore tre-gojnë se popuj të tërë që nukkanë respektuar parimet eshëndosha janë zhdukurtërërisht apo kanë pësuarpjesërisht. Populli i Nuhit,Hudit, Salihut, Ibrahimit,Musait, e të tjerë janë shem-buj tipikë për pohimet tona.).

Në shumë raste, varësisht ngarrethanat se sa ishte një pop-ull afër fesë së mirëfilltë, pre-dikuesi fetar, kleriku apo mje-ku popullor kishin fjalënkryesore. Kjo gjendje zgjatideri në shekujt XI-XII, për t’udiferencuar vetëm pas shek.XV.

Trendet e sekularizimitdhe të scientifikimit të medi-cinës, sikur edhe të jetës nëtërësi , bënë që këto dy drej-time, religjioni dhe medicina,të ecin rrugëve të ndryshme.Themelimi i instituci-oneve tëveçanta për të sëmurit men-talë, sikur edhe metodatfizike të trajtimit në medi-cinë, e veçantë në psikiatri,sollën deri te thellimi i jazitndërmjet këtyre dy disi-plinave, drejtimeve.

Me përparimin e medi-cinës dhe me paraqitjen erisive dhe të teorive të rejashkencore, fshehtësitë e çrre-gullimeve mentale, në masë tëmadhe, mjekësia i shpjegontesi pasojë të çrregullimeve fun-damentale strukturale dhebiokimike, e jo më sipas kon-ceptimeve të mëhershme.Duke e marrë parasysh se nëbotën kristia˙ne klerikët nëtë sëmurit mentalë shikoninformalisht si në personat që

Marrëdhëniet ndërmjet religjionit,shpirtërores dhe shëndetit mental

A mund tëbashkëpunojëfeja dhemjekësia?

ISLAMI DHE SHKENCA

Vazhdon në faqen vijuese

aktuale

EELLIIFF islamske novinegazetë islame 10ISLAMI DHE SHKENCA tetor 2004.

janë të përshkuar me demonëe djajë, sjellja e tyre jo e za-konshme nga ana e ekspe-rtëve për shëndet mental shp-jegohej si çrregullim i mend-jes.

Por, në shumë kulturaende dominojnë mendimetse sëmundjet mentale dhetrajtimi i tyre janë ngushtëtë lidhura me botëkuptimindhe perceptimin se mëkati,vuajtjet dhe sëmundjet men-tale janë pasojë i një separa-cioni nga hyjnorja apo ma-dje dorëzim forcave të dja-jëve.

Edhe përkundër faktit sereligjioni ka rëndësi të pak-ontestueshme në medicinëdhe në shëndetin mental si-domos, studimet empirike qëkanë hulumtuar dimensionetë ndryshme të shëndetitmental tregojnë se religjioni,nën ndikimin e bindjeve seku-lariste, ishte shpërfillë ngaekspertët dhe institucionetpërkatëse për shëndetin pë-rgjithësisht dhe për shëndetinmental veçanërisht. Në revis-tat më të njohura botërore përpsikologji / psikiatri (Amer-ican Journal of Psychiatry,British Journal of Psychiatry,Canadian Journal of Psychi-atry dhe Archives of GeneralPsychiatry) (Në tërë këtoshkrime, sipas statistikave,vetëm 3% janë të karakteritreligjioz, që tregon në një dis-proporcion me bindjet dhenevojat e të sëmurëve mentalëdhe në një dehumanizim tëmjekësisë përgjithësisht, se-pse ekspertët ndjekin egon e

tyre e jo kërkesat e pacien-tëve.). por edhe në studimettjera më me renome të kësajnatyre, variablet religjiozeqenë përjashtuar.

Edhe pse shekulli XX ishtedëshmitarë i ndryshimeve sin-jifikuese në besim dhe spiritu-alitet (Hulumtimet nga njëanketim nga viti 1984 nëSHBA tregojnë se 50% tëpsikologëve, dhe vetëm 10%të popullit pohuan se nuk ja-në religjiozë. Kurse 33 % tëpsikologëve klinikë, dhe 72%nga populli pohojnë se feja pë-

rcakton jetën e tyre), në inter-akcionin e religjionit dhe tëshëndetit mental shikohej sinë dy gjera që ndihmohenndërmjet veti. Të dyja së bas-hku ishin tejet efektive në tëkuptuarit dhe në shërimin eshumë sëmundjeve mentale.Erdhi deri te pranimi gjeneralse religjioni, aspekte të tijreligjioze dhe praktike, ndi-

kon në shëndetin mental.Edhe studimi empirik në

Minesot, USA, mbi pacientëtpsikiatrikë, tregon se religjio-ni dhe bindjet religjioze kanërëndësi të madhe në jetën eshumicës së pacientëve. Pac-ientët më religjiozë posedonindhe manifestonin shkallë tëlartë të kënaqësisë jetësore,lumturi më të madhe dhe

pasoja më të vogla negativepsikologjike të përvojave trau-matike nëpër të cilat kanë ka-luar.

Religjioni, po ashtu, shi-het si një mbrojtje, preventivëe fuqishme kundër shumëlloje neurozash (Hulumtimettregojnë se vetëm 2% tëushtarëve që marrin pjesë nënjë luftë nuk do të kenë paso-ja për shëndetin e tyre. Andajreligjioni është më se i nevo-jshëm edhe të periudhën ezhvillimit të lutës edhe tëpasluftës) dhe çrregullimesh

të shkaktuara me përdorimindhe keqpërdorimin e substan-cave të llojllojshme. Zbatimi iKur’anit dhe Hadithit ështëpreventivë por edhe trajtimadekuat i pakontestueshëmnë psikoterapi dhe shkenca tëngjashme.

Sipas konceptimit kur’a-noro-sunnetik njeriu është si-mbiozë e materiales dhe shpi-

rtërores por edhe ruajtës ibaraspeshës ndërmjet materi-ales dhe shpirtërores. Mirëpo,të kuptuarit e porosive kur’a-nore-sunnetike dhe të traditësfetare-islame nuk është i mjaf-tueshëm vetëvetiu, pa ndih-mesën e predikuesit fetar. Ky,duke e tretur vetëveten në po-rositë hyjnore bëhet intert-pretues i tyre dhe mbjell te ba-

shkëbiseduesi të vërtetat eshëndosha. (Ekzistojnë edheshkencëtarë që mendojnë sepredikuesi fetar mund të nd-ohmojë, por vetëm në çështjetperiferike, sikur në përgatit-jen e ambientit, të midisit,përgatitjen morale të të sëmu-rit me midisin etj.)

Eliminimi i urrejtjes, xhe-lozisë, egocentrizmit dhe tëveseve të shumta me virtyte sidurimi, abdesti, namazi,barabarësia, vëllazëria e mod-estia është shkollë që kadhënë provimin gjatë tërë his-

torisë, por edhe në luftëntonë jo të largët në Kosovë.

Rehabilitimi nga depre-sioni tek pacientët e hospital-izuar është, sipas Koenigutdhe bashkëpunëtorëve të tij(më 1998), i mundur në kore-lacion pozitiv te religjiozitetiintrinzist dhe te remisionevemë të hershme. Pasi kjo ështëfushë pak e njohur për ne, do

të ofrojmë disa propozime sesi njeriu besimtar por edhemësuesi i tij religjioz do tëduhej zbatuar për ta arriturnjë qetësi psikike:

1. përforcimi i të vërtetavebazore të besimit;

2. këmbëngulësia në apl-ikimin e obligimeve praktikeqë dalin nga bazat e besimit;

3. praktikimin e veprimt-arive pozitive që nuk janëstrikte;

4. katër metoda:1) kontrolli i komunikimit

me të tjerët;2) kontrolli i të folurit;3) kontrolli i të ushqyerit;4) kontrolli i të fjeturit.5. kontrolli vigjilent i bar-

aspeshës psikike, zbulimi ishpejtë i simptomeve dhe eli-minimi i shpejtë.

Bindjet religjioze, pastajtraditat religjioze dhe tiparetsocio-kulturore kanë ndikimedhe në pengimin e shpesh-tësisë së suiciditetit, d.m.th.ndikon në ndryshimin e shka-llës dhe në seriozitetin e mor-talitetit suicidal. Këtë e dësh-mon shkalla e lartë e suicidi-tetit, pastaj e perverzioneve

dhe të degjenerimeve të tjeranë vendet e zhvilluara indus-triale në Evropë, Japoni dheSHBA.

Mirëqenia shpirtërore dhepsikologjike, krahas dalli-meve, ndihmon njëra tjetrënnë frenimin e ‘deviantizmit’.Disa shkencëtarë theksojnë sepsikiatri që punon me pacien-tët religjiozë duhet të provojëbashkëpunimin me mësuesinshpirtëror të pacientit, nësepacienti e ka atë. Përfillja e re-ligjiozitetit të mirëfilltë, qoftënë bashkëveprim me mësu-esin religjioz, gjatë trajtimitpsiko-terapik të të sëmuritmental, do të ishte faktor poz-itiv dhe i suksesshëm në përp-jekjet për ruajtjen e shëndetitmental. Është me rëndësi tëmadhe që individët me bindjereligjioze me kohë të ekza-minohen për vlerësimin dhemjekimin e çrregullimevementale.

Ka kaluar periudha që tësëmurët mentalë ende të kon-siderohen si ‘turp’ e jo sirealitet, të cilëve duhet ofruarndihmesë kompetente. Mo-delet arkaike të të menduaritrreth të sëmurëve mentalëduhet të ndryshojnë te tëgjithë ata që preokupohen merehabilitimin dhe mjekimin etyre, qoftë nga mjekësia insti-tucionale qoftë ajo alterna-tive. Religjiozja, shpirtërorjado të kenë sukses vetëm nëbashkëveprim të plotë memjekësinë për kurrimin men-tal. Ky edhe është interesi ipacientëve si individë por ed-he i shoqërisë si grup më imadh apo si popull.

Moralisht i degjeneruardhe shpirtërisht i zbrazur, pasçrrënjosjes së gjatë, njeriu, ës-htë e qartë, nuk mund t’izgjidh problemet e veta, tënjeriut bashkëkohor, ndaj ësh-të i nevojshëm ekzistimi i a-lternativës së filozofisë aktu-ale të jetës, nevoja që njeriu t’ikthehet vetes dhe të lirohetnga obsesioni antropocentristkundrejt botës që e rrethon,duke e përshkuar rrënjosjen etij tokësore dhe shpirtësinëqiellore, që do të rezultojë menjerëzishmërinë (humanite-tin).

Serioziteti i çështjes, kemibindjen, do ta tërheqë vëme-ndjen e ekspertëve për shën-detin mental në punën e tyretë ardhshme.

ZZbbaattiimmii ii KKuurr’’aanniitt ddhhee HHaaddiitthhiitt ëësshhttëë pprreevveennttiivvëë ppoorr eeddhhee ttrraajjttiimm aaddeekkuuaatt iippaakkoonntteessttuueesshhëëmm nnëë ppssiikkootteerraappii ddhhee sshhkkeennccaa ttëë nnggjjaasshhmmee.. SSiippaass kkoonncceeppttiimmiitt kkuurr’’aannoorroo--ssuunnnneettiikk nnjjeerriiuu ëësshhttëë ssiimmbbiioozzëë ee mmaatteerriiaalleess ddhheesshhppiirrttëërroorreess ppoorr eeddhhee rruuaajjttëëss ii bbaarraassppeesshhëëss nnddëërrmmjjeett mmaatteerriiaalleess ddhhee sshhppiirrttëërroorreess..

EELLIIFFislamske novinegazetë islame11 NË FOKUStetor 2004.

Vështirë do të gjejmë rrëfimnga Kur’ani Famëlart i cili jo vet-ëm që ka arritur t’a zaptoj vëmë-ndjen e gjeniut musliman të tëgjitha provincave por edhe në tënjëjtën sasi t’a frymëzoj intelektine tij, ashtu siç e ka bërë rrëfimimbi udhëtimin misterioz të Muh-ammedit s.a.v.s., Isra dhe Mi’ra-xhi. (Me këtë rast vlen të ceket seIsra dhe Mi’raxhi ka frymëzuarpoashtu ndjekësit e traditave tjerafetare. Rast tipik është ndikimi isaj në koncepcionin e KomedisëHyjnore të Dantes. Këtë nëmënyrë të shkëlqyeshme e vërenorientalisti Miguel Asin Palaciosnë librin e tij “Escatologia musel-mana e la Comedia Divina”).

Mirëpo, krahas rëndësisë sëkësaj ngjarje madhështore, e cilapër shumë dijetarë apsolutisht pa-raqet natën më madhështore,(ngase mu në këtë afërsi të pand-ërmjetsueshme të Dërguarits.a.v.s. ndaj Krijuesit të vet në një-rën anë, kurse në anën tjetër nëepërsinë e tij ndaj mbarë krije-save tjera dëshmohet pikërishtdinjiteti i të Dërguarit s.a.v.s., poredhe njeriut përgjithësisht), themkrahas kësaj rëndësie që gëzonkjo natë, Teksti Hyjnor (Kur’ani)është tejet konciz dhe i thukët nëpërshkrimin e saj. Andaj edhe egjithë një panoramë interpreti-mesh e cila krahas asaj që mun-det të justifikohet, si rrjedhojë eqëndrimit të saj në raport të dre-jtë me shumësin e sferave të inte-lektit, ajo poashtu mund të arsye-tohet me ca plasaritje të Tekstit,që shfaqen si pasojë e përmbajtjessë tij tejet të ngarkuar dhe tëndërlikuar, të cilat në të njëjtënkohë i lëjnë komentatorit lucidhapsirë për intervenime në varsh-mëri me kapacitetet e tia imagji-native dhe disponimi iluminativdhe kontemplativ.

Letërsia klasike e tefsirit mu-nd të na shërbej, në një masë tëduhur, si egzemplar i shkëlqye-shëm për të demonstruar larminëe tillë interpretative ose hermene-utike. Sëkëndejmi, ne pikërishtnë boshtin e këtij ligjërimi do tëvendosim dy dilema, të cilatvështirë që i janë shmangur pe-ndës së cilit do nga autoritetet mëtë larta të këtij arti, Tefsirit oseEgzegjezës së Kur’anit. Ato janë:

EE ppaarraa: Isra dhe Mi’raxhi -udhëtim shpirtëror vetëm apotrupor poashtu, dhe

EE ddyyttaa: A e ka parë Muha-

mmedi s.a.v.s. Zotin e vet natën eMi’raxhit apo jo?

Dilema e parë: Ska dyshim seTeksti Hyjnorë i lejon të dy vari-antet, edhe pse ndoshta jo me tënjëjtin intenzitet. Por le t’i qase-mi analizës gjuhësore të Teksit.

Fjala Al-Isra etimologjikishtdo të thotë udhëtim horizontal(ose sipërfaqës së tokës) i cili doe-mos kryhet natën. Terminolog-jikisht shpreh udhëtimin e veçanttë Muhammedit s.a.v.s. prej Mes-xhidu l-Haramit (faltores në Me-kke) deri në Mesxhidu l-Aksa (fal-tores së largët në Jeruzalem).

Gjersa Miraxhi etimologjik-isht do të thotë ngritje ose ngjitjeshkallëve çfarë shkëlqyeshëm ikorespondon domethënies eti-mologjike, ngritjes së Muhamm-edit shkallëve qiellore ose udhë-timit të tij vertikal sferave tëegzistencës, qënjësisë. Megjit-hatë, Mi’raxhin në mënyrë ekspl-icite nuk e gjejmë në Kur’an edhepse si aluzion mund t’a gjejmë nëdisa vende, ndër të tjerat nësuren Al-Isra:1 ku thuhet: “... qëtia shfaqim atij nga shenjat tona...” të cilat në suren En-Ne-xhm:18 cilësohen si shenja tëmëdha. “Ai më të vërtet pa ngashenjat më të mëdha të Zotit tëvet”. Ska dyshim se shfaqja e kë-tyre shenjave të Zotit ndodhi nëplotshmërinë e vet të vërtet ponë këtë natë.

Ajo që e bën të veçant këtënatë ose ndoshta më mirë thënëfantastike është fakti se ky udhë-tim është zhvilluar në një inter-val shumë të shkurtër kohor.Egzegjeti i famshëm al-Alusi në komentin etij sjell disa de-skripcione qëmë përsëafë-rmi na ilus-t r o j n ëshpejtës-

inë me të cilën ka ngjarë Mi'ra-xhi. Thuhet se i Dërguari s.a.v.skthehet para se t’i ftohet shtrati,kurse në një transmetim tjetërthuhet se degëza të cilën rastë-sisht e ndesh në momentin e ik-jes, vazhdon lëkundjen në mome-ntin e kthimit. Disa komentatorëlucid këtë shkurtësi kohore do t'anxjerrin nga vet Teksti mu nëfjalë LEJLEN (natën), që vie sindajfolje kohe, pikërisht në për-dorimin e saj në trajtën e pash-quar, që në gjuhën arabe krahastjerash shënon një pjesë nga tër-ësia, konkretisht një pjesë ngaintervalet kohore nga e cila për-bëhet nata.

Zhvillimi i Isra dhe Mi’raxhitme një shpejtësi të tillë mahnitëseështë objekt habie madje edhepër kohën në të cilën jetojmë (kunë një masë të madhe janë zhd-ukur pengesat e kohës dhe të ven-dit). E mos të flasim për kohënkur ngjan meqënëse ishte shkas iafirmimit të mëtejshëm të polar-izimit shoqëror të Mekës së atë-hershme. Gjersa në anën e injo-rantëve mekas do të nxisë vetëmpërgënjeshtrimin eksklusiv, pë-rkundër faktit se Muhammedis.a.v.s. duke u përgjegjur kërkesëssë tyre do të arrij detajisht ta bëjëpërshkrimin e Jeruzalemit (edhepse kurrë me parë nuk e kishtevizituar atë), gjë që mjafton sidëshmi e pohimit të tij, në anëntjetër, tek besimtarët, duke u kup-tuar si mrekulli e paimitueshme(mu’xhize) e cila dëshmon profe-tësinë e Muhammedit, ajo zgjonfascinimin dhe përforcon bind-jen.

Megjithate, bindjaapo besimi i brend-

shëm duhet doe-mos racionali-

sht të provo-het, argu-m e n t o -het. Ve-

tëm në këtë mënyrë bindja osebesimi apstrakt shndërrohet nëjetë dhe gjegjësisht në kulturë.(Ky aspekt fenomenologjik i Isla-mit sipas prof. A. Silajxhiqit ështëdiçka që Islamin në esencë e dal-lon nga religjionet e tjera të shpal-lura). Kjo edhe i shpjegon të gji-tha përpjekjet intelektuale që kjodramë fantastike të zbritet nërrafshin racional.

Ndoshta është më e lehtë osemë e kapshme për arsyen që kyudhëtim të redukohet në dimen-zion shpirtëror, spiritual. Andajnë mesin e komentatorëve gjejmëtë tillë të cilët janë të mendimit seIsra dhe Mi'raxhi kanë ndodhurshpirtërisht, në gjumë qoftë aponë realitet (meqënëse ëndërrat etë dërguarve a.s. konsiderohen tëvërteta ose ndonjëherë shpalljedhe përherë realizohen në real-itet). Të tillët e gjejnë mbështet-jen në:

1) ajetin e 60. të sures Al-Israku fjala “ERR-RRU˘JA” nga kë-ndvështrimi i ithtarëve të këtijmendimi denoton fjalën ëndërr,kështu që shqipërimi i ajetit do tëtingëllonte: "...ëndrrën të cilën tashfaqëm (natën e mi'raxhit) e bë-më vetëm se sprovë për njerëz..."

2) Thënia e hazreti Aishesr.a.: "Ne nuk e humbëm trupin etij sepse ai në të vërtetë me shpirtu ngrit."

Vlen të përmendet se nënhijen e këtij opinioni zhvillohetnjë qëndrim i ri i cili Isran e shehsi udhëtim trupor, kurse atë tësferave qiellore vetëm spirituale.Pohimin e tyre e justifikojnë farethjesht duke bërë pyetjen: Çfarëka të bëjë trupi në botën earketipeve?!

Megjithatë, mendimi i pjesësmë të madhe të autoriteteve mus-limane besojnë se udhëtimi i Mu-hammedit s.a.v.s. në dy rrafshet etij ndodhi me trup dhe shpirt. Ataarrijnë që bindjen e tyre ta provo-jnë në mënyrë tejet sistematike.Si protagonist të këtij qëndrimi ezgjodhëm skolastikun e famsh-ëm, i cili poashtu shquhet në fu-shën e egzegjezës së Kur’anit,Imam Fahruddin Al-Razi, i ciliapologjinë e vet e demonstron nëdy rrafshe.

Rrafshi i parë synon t’a ven-dos Mi’raxhin në domenin e tëmenduarit racional, gjegjësisht tëzhduk çdo pengesë që Mi’raxhinracionalisht e asgjëson. Sipaj tijdisa trupa, sidomos ato qiellorë,kalojnë distancë të madhe në

interval të shkurtër kohor meqëlëvizin me shpejtësi të madhe.Meqënëse trupat supstancialishtjanë identik ato janë të gatshëmtë pranojnë të njëjtat aksidenca.Konsekuent këtij fakti atëherëedhe lëvizja e tillë si aksidentështë e mundur për cilindo trup.

Nëse nuk kemi asnjë pengesëracionale në përceptimin eMi’raxhit kjo nuk do të thotë se airealisht ka ndodhur. Ajo çfarë ebart atë nga suazat e të mund-shmes racionale (in-potentia) nësuazat e sendërtimit objektiv (in-actu) është Teksti Hyjnorë. Kjonjëherazi paraqet rrafshin e dytëtë argumentimit spekulativ tëRazit.

Teksti Hyjnorë aludon në pje-smarrjen e dy trajtave të qënies(materies dhe shpirtit) në këtëUdhëtim Madhështor pikërishtnë përdorimin e fjalës ABD (qëdmth. Rob) ngase vetë robërimiZotit nuk mundet të përfytyrohetvetëm se me të dy dimenzione tëqënies.

Poashtu në këtë paket argu-mentesh hyn edhe fakti se sikurtë mos ishte trupi i të Dërguarits.a.v.s. i përfillur në këtë Udhë-tim, për çfarë arsye do t’a përgën-jështronin injorantët mekkas, sid-omos nëse thuhet se ka ndodhurnë gjumë.

Ndoshta më interesantia ngatë gjitha teoritë është ajo të cilëne promovojnë Mistikët dhe Fi-lozofët. Për ata, fenomeni i ngrit-jes vertikale shpreh zhveshjen eshpirtit (al-Insilakh) nga mbeturi-nat materiale ose trupore krahassferave të hierarkisë së Qënjësisë,Egzistencës deri sa të fitohet një-mendësia e kulluar e Muhamme-dit s.a.v.s. (al-Haqiqa al-Muha-mmediya) të cilën Kur’ani eemëron si Ahmed.

Dilema e dytë : A e ka parëMuhammedi s.a.v.s. Zotin e vetapo jo?

Teksti i sures En-Nexhm nganatyra e tij dylaterale mundësondy forma të leximit të përemravevetor, andaj edhe lejon po të dyvariantet e dilemës së lartpërmen-dur. Ajo që paraqet pikëtakimin edy leximeve është ajeti i 5. i suresNexhm ku thuhet: “Atë (shpalljee cila i shpallet Muhammedit) iamësoi Fuqiforti”

Isra dhe Mi’raxhi në objektivën e komentit klasik

Vazhdon në faqen vijuese

EELLIIFF islamske novinegazetë islame 12NË FOKUS/AKTUALE tetor 2004.

Në varshmëri se kush ështëFuqiforti, zhvillohet konteksi nëdy drejtime paralele. A thua ështëXhibrili, duke pasur parasyshë qëai zakonisht e zbret revelatën nërrafshin tokësor, apo ndoshtaështë vetë Zoti i Lavdishëm siBurim Primar i revelatës ku taninë majen e sferave më të larta tëEgzistencës në mënyrë të pandër-mjetsueshme i shpall robit të vetatë çfarë i shpall po në të njëjtënmënyrë sikur i shpalli Musaut a.s.pandërmjetsim duke i folur nëmajën e Sinajit.

Nëse konteksti zhvillohet nënritmet e opcionit të parë, atëherërelacioni në ajetet 8 dhe 9 tësures En-Nexhm: “Atëherë iuafrua dhe pranë vehtes e tërhoqi.Sa që në afërsi të dy harqevemadje dhe më afër ishte” qën-dron në mes të Xhibrilit dheMuhammedit a.s..

Ndër promovuesit më ene-rgjik të këtij leximi është hazretiAishja r.a., bashkëshortja e tëDërguarit. Ajo transmeton seështë e para e cila e ka pyetur tëDërguarin për domëthënien e dyajeteve: “Ai e ka pare atë në hori-zontin e qartë (tekvir 23) Dhe Aie pa për të dytën herë” Respe-ktivisht në kë aludojnë në Zotinapo Xhibrilin? Ai u përgjigj seështë fjalë për Xhibrilin dhe sevetëm dy herë e ka parë në for-mën e tij të vërtetë. Në vazhdi-mësi ajo sjell edhe një argumentnga Kur’ani për ta provuar teor-inë e saj: është fjala për ajetin nësures En’am ku thuhet “Atë(Zotin) nuk e arrijnë shikimet”Me këtë definitivisht përjashtonmundësinë e vizionit të bekuar.

Ska dyshim se provat e h.Aishes janë të forta por jo edhe tëpalëkundshme. Kjo lehtë mundtë vërehet nëse përgjigjjen e tëDërguarit lidhur me dy ajetet elartpërmendura e kuptojmë ngu-sht në frymen e vetë pyetjes, prase ata kanë për qëllim Xhibrilinpor jo edhe se asgjësojnë mundës-inë e vizionit të bekuar.

Kurse sa i përket ajetit tësures En’am fjala “Idrak” poash-tu mund të ketë domëthënien epenetrimit thelbësor dhe depër-timit në vetë esencën e objektit,me çrast kur është në pyetjeMadhështia e Zotit doemos për-jashtohet mundësia e tij por joedhe thjesht pamja. (Vërejtje: siçndoshta do të vërejmë në rrjed-hën e mëtejme të ligjërimit, të pa-murit e Zotit nënkupton mëtepër shfaqjen e Madhështisë sëTij më intensive, me të cilën veço-het i Dërguari jonë s.a.v.s. të cilënhadithet në mënyrë alegorike nae ilustrojnë përmes fenomenit tëzbulimit të perdeve. Kështu që tëpamurit e Zotit më tepër i ngja-son njohjes intelektuale siç pon-tencon Allame Tabatabi e jo atë ecila na bartet përmes organit të tëpamurit).

Prandaj, në taborin opozitardo të gjejmë po nga rradhat egjeneratave të para ose selefëtr.a., siç janë Enes b. Maliku, IbnAbbasi, Hasan el-Basriu etj., tëcilët vrullshëm proklamojnë Vi-zionin e Bekuar të Muhammedits.a.v.s. natën e Mi’raxhit. Tezën evet e argumentojnë po me ha-dithe të të Dërguarit s.a.v.a.. Tra-nsmeton Ahmedi nga Ibn Abbasir.a. se i Dërguari s.a.v.a. ka thënë:"E kam parë Zotin e vet". NgaEnesi përcillet: “...Ai (Muha-mmedi) iu afrua Gjithfuqishmit,Zotit të Madhështisë dhe Ky etërhoqi më pranë Vetes në afërsitë dy harqeve madje edhe mëafër...” (Transmeton Buhariu ngaSherik b.Abdullahi). Qartas shi-het se Enesi aludon në ajetin e 8.dhe 9. të sures En-Nexhm.

Hasan al-Basri shkon më largnë komentin e tij misterioz tëkëtyre dy ajeteve që me të madhei përngjan asaj çfarë teozofët qua-jnë al-Fena’, shkrirje dhe zhdukjee unit të krijesës në praninë ime-diate të Hyjnisë ose në fluksin edritës së Bukurisë së Zotit. Këtijmendimi me të madhe i frynë nëvela shpjegimi i Muxhahidit tesintagmes “Kabe Kausejni" (nëafërsi të dy harqeve) të cilin Shi-hab al-Haffaxhit e cek në mar-ginat e tij bërë Komentit të Be-jdaviut duke thënë: Arabët në pe-riudhën e Xhahilijetit, kur donintë lidhin aleancë në mes veti,nxirrnin dy harqe dhe i bashko-nin ose i ngjitnin njërin metjetrin saqë më tepër i përngjantenjë harku. Pastaj i tërhiqnin dhegjuanin një shtizë po me të dysëbashku në një kohë. Kjo sim-bolizonte se kënaqësia e njëritështë edhe e tjetrit por edhe hid-hërimi i njërit është edhe i tjetrit.

Ska dyshim se pjesa më emadhe e autoriteteve të sufizmit(mistikve) e pëlqejnë këtë alterna-tiv duke e cilësuar si kulm të njo-hjes, kënaqësisë dhe lumturisëshpirtërore të njeriut, me çrastarrihet plotësimi qënjësor i tij. Nëkëtë edhe aludon komentimi ityre i ajetit te 17 të sures En-Nexhm: “Atij shikimi as nuk ulakoi e as nuk tejkaloi...”. Atijshikimi as nuk u lakoi pasi qënuk iu orvat as hijeshive të Xhe-nnetit e as tmerrit të Xhehe-nnemit, por u shtang para (bu-kurisë) të së Vërtetit (el-Hakk)”(shih Komentin e Allame al-Alusit)

NNËË PPËËRRFFUUNNDDIIMM::

Fjala e Zotit (Kur’ani) dukepërshkruar intelektin ose zemrën(Kalb) e komentatorit klasik pë-rherë ka arritur ta formojë ylbe-rin e vet të domethënieve, ashtusikur edhe drita e diellit dukekaluar faqeve të kristalit shpër-bën ngjyrat e veta. Kjo jo vetëmqë dëshmon kullueshmërinë e

intelektit klasik musliman, por aqmë tepër kapacitetin e pashter-shëm kreativ, respektivisht gjal-lërinë e larmishme kulturore.

Ska dyshim se njeriu i së tas-hmes, modernes ka çfarë të më-soj nga ajo panoramë e larm-ishme të cilën e hapën këto dydilema.

Nga e para se vveettëëmm mmee sshhpp--iirrtt ttëë nnggrriittuurr kkeemmii eeddhhee ttrruuppiinn eennggrriittuurr. Kjo poashtu mundetndryshe të artikulohet: vetëm meshpirt të shëndoshë kemi edhetrupin e shëndoshë. Prandaj nëkulturën autentike Islame kurrënuk ka egzistuar thënia: “Në truptë shëndoshë shpirti i shëndo-shë” (mens sana in corpore sano),por vetëm e kundërta ngase ve-tëm në këtë mënyrë mund tëngadhënjejmë atë forcë gravita-cionale e cila aq fuqishëm, porsiPrometeun, na prangon përbaltën e kësaj Bote Kalimtare.Pikërisht këtu qëndron shkakupërse Islami kurrsesi nuk mundett’a prodhojë atë etap historike tënjerëzimit të cilën tradita hin-duse e quan “Kali Juga” e qëështë tejet imanente njeriut seku-larist të modernës.

Sado që të papajtueshme naduken alternativat të cilat i fshehdilema e dytë, ato nuk janë asgjëtjetër vetëm se reperkusion i bal-ansit gjithmbarshëm që mbre-tëron sferave të mikro dhe makrokozmosit, me fjalë tjera barazp-eshës së Trancedencës së Zotitose Xhelalit të Tij që implikonfrikën nga Madhëria e Tij, andajedhe largësinë (që qartas vërehettek idhtarët e mendimit të parë),dhe në anën tjetër Imanencës sëZotit ose Xhemalit të Tij, që imp-likon ndjenjën e afërsisë, prakënaqësisë kulminante e cila epërmbush robin si rezultat idashurisë së Zotit ndaj tij, poredhe dashurisë së robit ndaj Zotittë vet.

Muhammed Ikbali sjell thë-nien e një mistiku ku thotë: “Mu-hammedi s.a.v.s. ishte atje kuaskush nuk arriti të jetë porprapëseprapë u kthye. Sikur unëtë isha atje kurrë nuk do t’u kthe-hesha”.

Dhe e vërtet, i Dërguari kthe-het nga bujaria dhe karakteri i tijjovetjak që atë përjetim nga ajoafërsi ose intim me Krijuesin evet të cilin Ibn al-Faridi mrekul-lueshëm e këndon: “U vetmovame të Dashurin e në mes neshlindi një sekret më suptil se era elehtë e cila bartë aromën e lulevetë pranverës” t’a gdhend thellë nëfaqe të historisë. Mu nga kjointimë lindi dhurata më e madhetë cilën do t’ia sjell Ummetit tëvet që është namazi i cili ka përqëllim t’a afrojë njeriun meKrijusin e vet dhe të përjetoj atëçfarë përjetoi Muhammedi s.a.v.s.Prandaj, Namazi është mi’raxh ibesimtarit. Edin Gjoni

Muslimanët janë dëshmitarë tësë Vërtetës për njerëzimin. Ështëdetyrë mbi ta të mbështesin atë qëështë e drejtë. Ky është një për-fundim logjik i besimit dhe da-shurisë për njerëzimin.

Për nevojë të sigurimit tëvetvetes, duhet që të tjerët të jenëtë informuar rreth asaj që është edrejtë. Ne jetojmë në një botë kumendimet dhe aktet tona influen-cojnë të tjerët. Kur një grupnjerëzish nuk thërrasin të tjerët nërrugën e drejtë, ata vetveten biennë pozitë që të ndjekin rrugë tëtjera.

Rezultatet e neglizhencës sonëkolektive në këtë çështje ndodhengjithkund përreth nesh. Fushatandërkombëtare e bërë në emër tëtë drejtave të grave dhe barazisëgjinore, të cilat kanë fituar rëndësikohët e fundit, është një shembulli kësaj.

Barazia është justifikim dheparullë çorientuese. Por, çfarëaktualisht është kuptimi i barazi-së? Në matematikë, dy variablemund të shkëmbehen duke mos n-dikuar në rezultat në asnjë mën-yrë. Në qoftë se burrat dhe gratëjanë të barabartë në këtë kuptim,atëherë gruaja mund të bëj çdo gjëqë një burrë mund të bëj, dhe ponë të kundërtën. Ju mund tëzëvendësoni njërin për tjetrinçdokund. Kështu që gruaja mundtë bëhet shofer kamioni, minatorqymyrguri, roje burgu, apo çfarë tëdoni juve. Ngjashëm, burri mundtë bëhet zotëri mami, duke zë-vendësuar nënën në përkujdesjene fëmijëve.

KKjjoo bbaarraazzii mmaatteemmaattiikkoorree mmeessbbuurrrraavvee ddhhee ggrraavvee ëësshhttëë qqaarrttëëssiisshhttaabbssuurrddee.. NNeevvoojjiitteett vveettëëmm ttëë sshhoo--hhiimm ddiiffeerreennccaatt bbiioollooggjjiikkee ddhhee ppssii--qqiikkee nnddëërrmmjjeett bbuurrrraavvee ddhhee ggrraavveeqqëë ttaa kkuuppttoojjmmëë kkëëttëë.. Por, akoma,kjo është saktësisht rrugë, që e ash-tuquajtura fushata për barazinë gji-nore, e ndjek verbërisht. Kjo kapër qëllim zëvendësimin e rela-cioneve plotësuese ndërmjet bur-rave dhe grave me atë të kundërsh-timit.

Civilizimet dhe shoqëritë qënëpër shekuj refuzuan të kon-siderojnë gruan si qënie njerëzore,apo t’i japin asaj të drejta, tanikanë shkuar nga një ekstrem nënjë tjetër. Islami kurrë nuk kapasur të bëjë me këso lloj marrëzi-rash. Atëherë kur gratë nuk kishintë drejta në botë, Islami dekl-aronte: “…Dhe gratë duhet të kenëtë drejta të ngjashme me të ku-ndërtit e tyre, sipas asaj që është e

drejtë.” (El-Bekare (2): 228). Ky urdhër i Islamit qëndron

edhe sot dhe do të vlej edhe për tëardhmen. Të drejta të ngjashme, jotë drejta të njëjta. Kualitet dhe jokuantitet (barazi cilësore, jo sas-iore). Së bashku burrat dhe gratëjanë të barabartë në humanitetindhe dinjitetin e tyre; në përgjegjës-inë e tyre para Allahut; në përgje-gjësinë e tyre për kryerjen e pu-nëve të përcaktuar dhe të gjykohensipas plotësimit të tyre.

Megjithatë, detyrat e caktuaranuk janë të njëjta. Atyre u janëdhënë aftësi të ndryshme ngaKrijuesi i tyre; detyrat janë të ba-zuara në ato aftësi.

Ky ndryshim nuk është një ga-bim që nevojitet të rregullohet,është parim i vetëm për ndërtimine një shoqërie të shëndoshë dhe tësuksesshme. Islami liron gruannga tirania moderne që e detyronatë të bëhet burrë për të patur kup-tim vetëvlefshmërie dhe arritjeje.

Nëse muslimanët janë dukekryer detyrën e tyre patjetër duhettë pyeteshin për të drejtat univer-sale të gruas të përcaktuara ngaIslami e në përgjithësi të injoruaranë Perëndim. Nëse do të veprohetkështu ky do të ishte një akt revolu-cionar dhe liberal. Deklarata epërgjithshme e Islamit për të drej-tat e grave patjetër do të përfshinteedhe këto pika që vijojnë:

1. Krijuesi ju ka dhënë burravedhe grave dinjitet, por forcat e im-oralitetit dhe të keqës e kanë sul-muar atë në shumë drejtime. Njënga sulmet shkatërruese ështëpornografia. Ajo është një ofendimi respektit dhe nderit të gruas. Ajoshkakton një atmosferë ku bëhentë mundura krime të tjera kundërtyre.

Në disa shtete pornografiaështë industri shumë-biliona dol-larësh, dhe këto shtete janë dukeeksportuar këtë ndyrësi edhe nëpjesë të tjera të botës. Teknologjitëe reja, sidomos Interneti ështëbërë medium për furnizim të kësajndyrësie duke i krijuar çdokundmoralit një kanosje serioze. Porn-ografia duhet të refuzohet, dhe tëgjitha tregjet respektive të shpallentë paligjshme siç është ndaluar dr-oga si diçka e rrezikshme përnjerëzimin.

2. Prostitucioni duhet të pra-nohet si një akt i urryer i shfry-tëzimit të gruas. Kushdo që nuk epranon këtë, thirrja e tij për re-spektimin e të drejtave të gruasnuk mund të merret me seriozitet.

3. Janë burrat, bijët, babal-

Drejtësi apobarazigjinie?

EELLIIFFislamske novinegazetë islame13 AKTUALEtetor 2004.

larët, bashkëshortët dhe vëllezëritqë mbrojnë dhe mbështesin nënat,bijat, bashkëshortet dhe motrat etyre. Islami e liron gruan nga skll-avërimi jashtë shtëpisë, kështu qëajo mund të udhëheq pjesën më tëmirë të perëndorisë. Të gjitha për-pjekjet për të zhvatur këtë liri dhesigurim ekonomik nga to, duke idrejtuar ato jashtë vendit të paqesdhe dinjitetit shtëpiak, në tregunpunëtor të vrazhdë dhe shpeshmizor, duhen të ndalohen.

4. Amvisëria është një detyrëshumë e nderuar dhe përgjegjësiserioze; është bazë për një shoqëritë shëndoshë. Shoqëritë që nuktregojnë respekt për drejtimin eshtëpisë, humbasin drejtuesit eshtëpisë e cila të çon në shtëpi tëshkatërruara dhe shoqëri të pri-shura. Nënçmimi i detyrës së drej-timit të shtëpisë është anti-famil-jare dhe anti-shoqërore; kjo duhettë shqyrtohet dhe ndalohet.

5. Është e drejta e gruas musli-mane të vishet me modesti, të veshhixhab (veshje islame) dhe të refu-zojë të zhvishet për ekspozim. Kjoe drejtë duhet të pranohet botër-isht dhe çdo përpjekje që kufizonkëtë të drejtë duhet gjithashtu tënjihet si diskriminim religjiozdhe/apo persekutim.

6. Ndodhet vetëm një form leg-jitime e familjes, ajo e cila ështëkrijuar nga një bashkim legjitimndërmjet burrit dhe gruas, siç ës-htë lejuar nga të gjitha fetë e shpal-lura. Çdo formë tjetër jo vetëm qëështë jomorale, por gjithashtu ishkakton kërcënim serioz njerë-zimit.

7. Familjet duhen të mbrohennga ndërhyrje të jashtme, sidomosndërhyrje nga instuticione shtetër-ore apo joshtetërore. Kjo gjithash-tu përfshin ndërhyrjen me pre-tekst të të dhënnies së ndihmës.Për zgjidhjen e grindjeve të famil-jes, Islami sygjeron procedurë trefazash:

• Të zgjidhet konflikti brendashtëpisë.

• Të zgjidhet brenda familjesduke futur të moshuarit nga famil-ja e burrit dhe të gruas.

• Si shpëtim i fundit, të zgjid-het në gjygjet ligjore.

Në këtë trajtim ndodhet njëurtësi e madhe. Hazreti Omari(r.a.) në një direktivë dhënë kadisë(gjykatësit) thotë: “Drejtoni grind-jet familjare tek familjet (kështu qëata mund t’i zgjidhin ato brendatyre me ndihmën e të vjetërve),sepse vendimet e gjykatësit krijo-jnë urrejtje dhe ligësi”.

Injorimi i një skeme të tillëmund të lëndojë vetëm familjet qëky plan i ri pretendon t’i ndihmo-jë.

Islami nuk thërret verbërishtnë barazinë gjinore; gratë e këqijanuk mund të jenë të barabarta megratë e mira, dhe as burrat e këqijtë jenë superior ndaj grave të mira.

Nga: Khalid Baig, ImpactInternational 1999

Shqipëroi: Brunilda Brasha

Që pesëqind vjet e më, Umeti musliman eshikon me habi progresin shkencor të arritur ngaPerëndimi. Nën injorancën e tyre harruan se nëfillimin e epokës mesjetare vetë ata ishin agjenti ivërtetë i këtij progresi. Nga dijetarët musliman siIbn Sina, El Farabi, Ez Zahravi, El Mevardi, IbnHaldun e shumë të tjerë Perëndimi sistematikishte mësoi shkencën.

Pasi e dehumanizoi shkencën, Perëndimi de-klaroi se pikërisht ai ishte kontribuesi i vetëm injerëzimit. Dhe, kur shkollarët musliman ranë nëkontakt me shkencën e dehumanizuar ata e gjetënatë të huaj për vlerat e tyre shpirtërore duke erefuzuar tërësisht. Megjithatë, kjo nuk pati sukses.

Zhvillimi i shpejtë i shkencës dhe tekno-logjisë e fuqizoi Perëndimin duke e bërë atë pad-ron të burimeve ekonomike dhe hegjemonisë po-litike, duke robëruar pothuajse gjithë Umetin nënkthetrat e tij.

Për të dalur nga kjo pozitë e padëshiruar,egziston vetëm një rrugë e që është kthimi i mus-limanëve në binarët e kohës por pa lajthitur ngabazat e sistemit të përsosur dhe të parapërcaktu-ar, pra në sistemin Islam.

Sot bota muslimane ka nevojë, siç thotë FazlurRrahman, për disa mendje te ngritura që mund tëinterpretojnë të vjetrën në këndvështrime të rejapërsa i përket substancës dhe të kthejnë të rejën nëshërbim të së vjetrës në aspektin e idealeve.

Sikurse që shpikja e rrotës lëvizëse metalikepër shtypjen e shkronjave, nga gjermani Gutenb-erg më 1452, filloi revolucionin e dyte në fushëne komunikimit, e që kontribuoji pa masë jo vetëmnë zhvillimin e botës së ashtuquajtur Perëndimo-re por padyshim edhe Muslimane, ashtu edheinterneti si shpikja më mahnitëse në fushën eteknologjisë informative, që futi botën në epokëne re, në epokën informative, mund t'i shërbej pamasë jo vetëm Perëndimore por edhe asaj Musli-mane.

Mendoj se me këtë rast është e tepërt të flitetshumë për teknologjinë informative. Jemi nëshekullin 21. Bota sot është më pak mistere sekurdoherë. Ajo që dikur ishte e pa imagjinuar sotështë realitet, ajo që ishte e pa arritshme sot është

një hap pranë. Teknologjia informative e ka bërë botën një

komunitet virtual, ku koha dhe distanca kanë hu-mbur kuptimin e vërtetë të tyre. Një kompjuterdhe një lidhje telefonike hapin dritaren në dimen-zionin abstrakt ku volumet me dituri të të gjithafushave arrijnë deri në infinit.

Kur flitet për shtypin Islam, konkretisht atënë gjuhën shqipe pa dyshim që thelbësore ështëaudienca, se si të mbërrihet dhe informohet ajo.Libri, gazeta, revista, televizioni dhe radioja gjith-një ballafaqohen me propleme të tilla si; nevojapër fonde të mëdha, distanca dhe kufijtë si dheshpejtësia, diçka që është e huaj për internetin.

Interneti nuk është më një ëndërr e ndonjëshkencëtari por një realitet, bile edhe në shoqë-rinë shqiptare. Duke gjykuar nga zhvillimi i shpe-jtë i teknologjisë informative mund të thuhet seinterneti po bëhet pjesë e domosdoshme e jetës, ecila jo vetëm që po ndikon por edhe po e ndry-shon atë. Numri i faqeve të hapura në internetshtohet dita ditës në mënyrë alarmante. Nuk mu-nd të imagjinohen të gjitha gjërat që njerëzit ikryejnë përmes internetit. Bëjnë transaksione bi-znesi, diskutojnë çështje të ndryshme, shkëmbe-jnë informacionet të të gjitha llojeve me njëritjetrin, mundohen të zgjedhin problemet person-ale si dhe të të tjerëve.

Por, krahas kësaj gjithashtu flitet edhe përshumë gjera negative që sjell interneti. Përveç po-rnografisë, është një numër gjithnjë e më i madhi atyre që i keqinterpretojnë faktet dhe informa-cionet për shumë çështje duke përfshirë edhereligjionin. Disa prej tyre qëllimisht shfrytëzojnërastin për përfitime personale e disa të tjerë nëshërbim të grupeve më të mëdha, në emër të di-plomacisë publike, mashtrojnë dhe eksploatojnëme bindjet dhe opinionet e të tjerëve duke ju of-ruar informacione jo të sakta.

Duhet ditur se Islami e trajton internetin sikomunikim verbal dhe optik. Ajo që është e le-ju-ar, gjegjësisht e ndaluar në të folur dhe shikim nëjetën e përditshme gjithashtu vlen edhe për botënvirtuale – internetin.

Dilema para nesh është: të zgjedhim në mes

privimit komplet të informacioneve që i ofroninterneti apo influencës së propagandës dhe keq-informimit duke zhytur vetën në sistem.

Diçka duhet të bëhet që gjithë këto të balla-faqohen me kohë, që dëmet të reduktohen derinë eliminim të plotë.

Por, fatkeqsishtë, për shumë intelektualë,shoqata, organizata dhe institucione islame inter-neti është diçka ende jo e kohës. Edhe televizioni50 vjet më parë ishte diçka ende jo e kohës, porsë shpejti ai na tejkaloi në kohë duke na lënë tëmendojmë se si të mbrohemi nga ai. A thua duhetqë edhe interneti të futet në të gjitha familjet dheinstitucionet që neve të aktivizohemi, kuptohet,në mbrojtje!

Shtypi islam në gjuhën shqipe është prezentedhe në internet, por aktualisht gjendet porsi njëoazë në shkretëtirë, uji i të cilës mund të jetë ed-he i helmuar.

TTeekknnoollooggjjiiaa iinnffoorrmmaattiivvee ssoott ee bbëënn ttëë mmuunndduurrqqëë ppaass mmuullllaavvee ddhhee mmuuffttiijjvvee eelleekkttoonniikk ttëë ffsshheehheennnnjjeerrëëzziitt nnggaa aattaa mmëë ttëë rrëënnddoommttiitt ttëë cciillëëtt kkaannëë nnjjoo--hhuurrii bbaazzëë ttëë iinnffoorrmmaattiikkëëss ddhhee ggjjuuhhëëvvee pprrooggrraa--mmuueessee ddeerrii tteekk aaggjjeennttëëtt ee ggrruuppeevvee ttëë oorrggaanniizzuuaarraammee pprraappaavviijjëë ddeessttrruukkttiivvee aannttii iissllaammee..

Para se lexuesit shqipfolës të zhytën në Inter-net e shoh të domosdoshme që Institucionet e la-rta dhe kopetente Islame të përgatisin ujra të pas-tra ku mund të notohet dhe i cili mund të pihet.

Nuk mjaftojnë faqet të cilat e ndryshojnëpërmbajtjen e tyre vetëm një herë në muaj apo tëcilat vetëm prezantojnë aktivitetet e ndonjë insti-tucioni. Nuk mjafton, bile edhe është e dëm-shme, që numri i faqeve në internet në gjuhënshqipe të shtohet e pas tyre të qëndrojnë vetëmindividë jo kopetent.

Pa dyshim që koha është (bile pak e vonuar)që në internet të jetë një faqe islame në gjuhënshqipe e cila nuk mban në vete numër volumi asdatë e bile as orë. Faqe e cila azhurnohet sistem-atikisht me materiale jo vetëm religjioze por të tëgjitha fushave që i përkasin sistemit Islam.

Maksima: Sot kush kontrollon mediat kon-trollon botën po bëhet gjithnjë e më reale.

Omer Kajoshi

Islami dhe Interneti

Në vetëdijen e besimtarëve të këtyre trevaveështë gdhendur tradita e festimit të netëve tëmëdha Islame. Këtë e bëjnë me agjërimin e ditëvenë prag të netëve të mëdha, faljen e namazeve mexhemat në xhamitë ku falet vetëm namazi ixhumas, përgatitjen e ëmbëlsirave, ndezjen e dri-tave gjatë natës në minare, si dhe në shtëpitë emuslimanëve (ku dhe udhëtarit të rastit i lë për-shtypje të veçantë), dhënien e sadakës apo veprimii ndonjë hajrati për rahmetin e të vdekurve tëtyre, si dhe me program fetar (mevlud) në xhamitëapo në ndonjë vend të përshtatshëm për të.

Bashkësia Islame e Ulqinit në bashkëpunimme studentët e këtyre trevave, të cilët vijojnëstudimet në Universitetet Islame, me 11 shtator

2004, në ora 20.00, në sallën e Kuvendit Ko-munal, organizoi mbrëmjen fetaro-kulturore nëshenjë të Natës së Mi’raxhit me temë ”T’i afrohe-mi Krijuesit”.

Ligjëruesi i parë ishte Arben Tahiri, studentnë studimet postdiplomike në UniversitetinMarmara, në Stamboll. Punimin e tij e titulloi“Rrethanat historike të Mi’raxhit”

Në vijim ligjëroi Edin Gjoni, student i stud-imeve postdiplomike në Universitetin Al-Az’har ,në Kairo. Punimi i tij u titullua “Isra dheMi’raxhi në objektivën e letërsisë së komentitklasik”

Punimi i fundit u titullua “Ngritja e njeriutme fjalën La ilahe il-la Llah” të cilën e ligjëroiKujtim Demiri, gjithastu student në UniversitetinAl-Az’har, kurse Safet Resulbegu, nga i njëjtiUniversitet, për shkaqe shëndetësore nuk ligjëroi.

Në mes të ligjëratave u interpretuan ilahi ngakori i Bashkësisë Islame të Ulqinit nën udhëheq-jen e Fiqri Hasanagës, profesor i muzikës.

Si zakonisht programi u fillua me këndimin enjë pjese nga Kur’ani Kerim, të cilën e interpre-toj Edin Gjoni.

Në emër të Bashkësisë Islame të Ulqinit tëpranishmit i përshëndeti kryetari dr.GaniKaramanaga.

Tubimin e hijeshoi prezenca e përfaqë-suesëve të Meshihatit të Bashkësisë Islame të

Malit të Zi, Myftiu h. Jusuf ef.Gjokaj, sekretari iMeshihatit h. Bajro ef. Agoviqi dhe h.Omer ef.Kajoshi, ku në emër të tyre tubimin e përshënde-ti Myftiu.

Ky aktivitet ishte i mirëpritur prej masës qëdëshmoi prezenca masive e besimtarëve, meç’rast vlen të ceket se salla e Kuvendit Komunalishte e ngushtë për t’i pranuar të gjithë të intere-suarit. Një numër i konsiderueshëm përcjellënprogramin jashtë ambijentit të sallës.

Në fund Kryeimami h. Rexhep ef. Lika falen-deroi ligjëruesit dhe ju uroj suksese në studimet emëtejshme. R. Jusufi

Me rastin e natës së Mi’raxhit në Ulqin

Studentët demonstruan aftësitë e tyre

Nëpër kohëtKa kohë që shkoj kah me çon jetaShtegtoj nëpër këtë botë që është si labirinthKa vite që ndjeki kohënAjo më paraprin dhe më përcjellMë çon drejt fundit në pafundësiDrejt vdekjës

Jetës së amshuar

Imer Gruda

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 14IZ VJERSKOG žIVOTA

U Baru se, ovih dana, ubrzano privode krajuradovi na temeljnoj ploči buduće Centralnedžamije. Uporedo sa radovima na temeljnoj osnovi,teku i radovi na podizanju zidova, tako da su obrisibuduće građevine već vidljivi.

U dosadašnjim radovima je utrošeno oko 100hiljada eura, a realizacija čitavog projekta će koštatioko 2 miliona eura.

Odbor islamske zajednice u Baru je otvorioFond za izgradnju Centralne džamije i formiraopododbor za prikupljanje sredstava, koji je aktivanispred Kulturnog centra «Rumija» u Čikagu. Velikasu očekivanja da će dobrotvori iz Bara i dijaspore,najvećim dijelom, obezbijediti sredstva, da ovadžamija, relativno brzo, bude u upotrebi..

Glavni projekat Centralne džamije su besplatno

izradili arhitekte iz Ulcinja Selim Resulbegović iFuad Mavrić. Ukupna površina objekta je 3 200m2, a predviđena je na vakufskoj parceli «GornjaČeluga», površine 5 804 m2, u barskom naseljuPolje. Inače, objekat uključuje džamiju sa dvaminareta, gasulhanu, dva stana i prateće sadržaje:učionice, kancelarije, biblioteku, salu za predavanjai dr. Naknadno je u projekat uvrštena i sportskasala, koja će biti ispod džamije. Izvođač radova jefirma «Unioning» iz Bara. M.Milaimi

Izgradnja Centralne džamije u Baru

Odraz savremenih potrebaPPrrvvii oobbrriissii bbuudduuććee ddžžaammiijjee

Kamen temeljac džamije je, pred velikim brojemokupljenih građana, vjerskih predstavnika svihkonfesija i opštinskih zvaničnika, 28. jula 2002.godine, položio tadašnji reis IZ Crne Gore hadžiIdriz ef. Demirović.

Ovih se dana privode krajuradovi na restauraciji plje-valjske Sahat-kule. Projekatkoji obuhvata restauratorske ikonzervatorske radove, uradioje Građevinski fakultet izPodgorice, a radove izvodi plje-valjsko preduzeće '' Ving ''.Projektom je predviđena prom-jena krovne konstrukcije ikrovnog pokrivača, kao i po-pravka oštećenog ''alema'', un-utrašnjeg stepeništa, ulaznihvrata i svih dotrajalih elemena-ta.

Planirano je i stavljanje ufunkciju starog satnog meha-nizma, za što su obavezupreuzeli pljevaljski inžinjerimašinstva Mustafa Ajanović iSlavko Krezović.

Kompletne radove na Sa-

hat-kuli finansira lokalna vlastSO-e Pljevlja.

O pljevaljskoj Sahat-kulinema pouzdanih podataka,kako o graditelju, tako i o vre-menu gradnje, ali na osnovumaterijala od kojeg je građena iizbora lokacije, smatra se da jesagrađena odmah poslije grad-nje Husein-pašine džamije. Sobzirom da su Pljevlja, tadaTaslidža, već 1576. godinepostala sjedište hercegovačkogsandžaka i bila jedini privred-ni, kulturni, administrativni iduhovni centar ovih prostorapunih 257. godina, prirodno jeda su i objekti, građeni u to vri-jeme, u principu odgovaralitakvom statusu.

Sahat-kula je uz Husein-pašinu džamiju jedini očuvani

objekat islamske arhitekturena ovom prostoru. Izgrađena jesjeverozapadno od Husein-pašine džamije, na udaljenostiod oko 30 m, pa zajedno sastarim grobljem, džamijom išadrvanom, čine izvanrednuskladnu cjelinu. Sahat-kula jegrađena od kamena, a u osnovije kvadratna (3,70 X 3,70 m) sadebljinom zida u podnožju 92cm, a na vrhu 70 cm, tako dasu stranice kule u oblikutrapeza. Visina Sahat-kule jeoko 24 m, krov je od drveta,pokriven olovnim limom. Nanjemu se nalazi bakarni alemod kojeg su ostale dvije kugleprečnika oko 20 cm.

Satni mehanizam potiče izAustrije, ali nije poznata godi-na izrade. J. Durgut

Restauracija pljevaljske sahat kule

U Ulcinju je, u duhu ovdašnjeislamske tradicije, 11. septembraove godine obilježena mubarek noćMi'radža. Organizator svečanosti jeOdbor Islamske zajednice.

Program svečanosti pod mo-tom “Približimo se Stvoritelju” iz-veo je ulcinjski hor kasida i ilahijapod vođstvom muzikologa FiqriHasanage.

Značajnu novinu u programupredstavljalo je učešće studenataislamskih studija iz ovoga kraja.Oni su obradili sljedeća izlaganja:

“Istorijske okolnosti Mi'radža”- Arben Tahiri, postdiplomac naUniverzitetu “Marmara”, Istambul,

“Isra i Mi'radž u objektivuislamske klasike”- Edin Gjoni,postdiplomac na Univerzitetu “Al-Azhar”, Kairo,

“Čovjekovo uzdizanje uz Lailahe illallah”, Kujtim Demiri, stu-dent “Al-Azhara”.

Safet Resulbegu, takođe stu-dent “Al-Azhara”, iz zdravstvenihrazloga je bio spriječen da se obratiplaniranim izlaganjem.

Ukupnim sadržajem, a poseb-no kvalitetom izlaganja, bio je to,svojevrsan simpozijum o Mi'radžu.

Na početku programa prisutni-ma se obratio dr Gani Karamanaga,predsjednik Odbora, a na kraju H.Redžep ef. Lika, glavni imam.

Skupu je prisustvovala dele-gacija Mešihata: muftija h. Jusufef. Đoković, sekretar h. Bajro ef.Agović i h. Omer ef. Kajoshi. Unjeno ime, Muftija je pozdravioOrganizatora i učesnike.

Sala Skupštine Opštine bila jepremala da primi veliki broj zain-teresovanih, ali se Organizator po-brinuo da preko vanjskog ozvučen-ja, prisutnima omogući praćenjeprograma ove nesvakidašnje mani-festacije. R. Jusufi

Lejletu - l - mi'radž u Ulcinju

Simpozijum oMi'radžu

PPlljjeevvaalljjsskkaa SSaahhaatt--kkuullaa -- bbiisseerr iissllaammsskkee

aarrhhiitteekkttuurree

Nikšić

„Grudska” džamijadobila imamaEdin ef. Agović je od septembra ove godine preuzeo dužnoststalnog imama «Grudske» džamije u Nikšiću.Ovo radno mjesto decenijama je bilo upražnjeno. Povremeno u ovojdžamiji su službovali imami u toku Ramazana i vjerskih praznika.Postavljenje imama obradovalo je nikšićki džemat. To potvrđujeodziv vjernika, mještana i studenata, kao i polaznika vjeronauke.

Mehdija Demirović

EELLIIFFoktobar 2004.islamske novine

gazetë islame15 IZ VJERSKOG žIVOTA

Tuzla, 20-23. avgust 2004.godine – U organizaciji Udru-ženja ilmije BiH, u Tuzli suodržani VI Sportski susreti zapo-slenika u islamskoj zajednici BiHi u okruženju. Domaćini ovih tra-dicionalnih susreta, na kojima seokupilo osam ekipa sa preko stot-

inu učesnika, bili su Behram-begova medresa u Tuzli i MedžlisIZ Tuzla.

Takmičare i goste, među koji-ma su bili i reis IZ Crne Gore Rifatef. Fejzić i gradonačelnik Tuzle, Ja-smin Imamović, u ime Organiz-atora selamio je predsjednik

Glavnog odbora Udruženja ilmijeBiH, Muharem ef. Hasanbegović.

Susreti su održani na grad-skom stadionu ''Tušanj'' i u sport-skoj dvorani ''Mejdan'', a učesnicisu se takmičili u atletici, stonomtenisu, šahu, košarci i fudbalu.Najbolje rezultate postigli su tak-

mičari sarajevskog Muftiluka,dok je drugo mjesto pripalosandžačkom, a treće Muftilukutuzlanskom.

Takmičari iz Crne Gore osvo-jili su prestižno priznanje zapoštenu igru ''fair play'', kao idvije srebrne medalje i jednubronzanu. Asmir Ćatović je osvo-jio 2. mjesto u trčanju na 800metara, Rahman Murić je bio 3.na 100 metara, a srebro na štafeti4x100 metara osvojili su Muha-med Dragolovčanin, Irfan Has-anović, Asmir Ćatović i RahmanMurić. Takmičarima iz CrneGore je ovo prvi put da učestvujuna sličnim nadmetanjima, štododatno vrednuje osvojene na-grade.

Atmosfera na susretima jebila izuzetna, a sve pohvale idudomaćinu koji je nesvakidašnjimgostoprimstvom učinio da segosti u ''gradu soli'' osjećaju kaokod kuće.

U Tuzli održani VI Sportski susreti

Sarajevo najbolje, Crna Gora najkorektnije

Behram-begova medresa u Tuzli je najs-tarija obrazovna ustanova u sjeveroistočnojBosni. Po relevantnim istorijskim izvorima,počela je sa radom početkom XVII. stoljeća. Utoku svoga postojanja, medresa je bilasredište duhovnog i kulturnog života Tuzle išire okoline. Kontinuiran viševjekovni radMedrese tekao je do 1949. godine, kada je

zabranjen od tadašnjeg državnog režima.1974. godine porušena je i njena zgrada, aostavljena je samo kapija, koja je i danasnajprepoznatljiviji simbol Tuzle. Njen rad je

obnovljen u toku posljednjeg rata, pa je I gen-eracija najnovijeg perioda započela školovanje6. oktobra 1993. godine.

Danas je Behram-begova medresa smješ-tena u rekonstruisanim i novosagrađenimškolskim objektima. Nastavu pohađa oko 350

učenika, raspoređenih u dvanaest odjeljenja.U vaspitno-nastavnom procesu sudjeluje 40profesora, a školovanje u Medresi je četvoro-godišnje. O radu Medrese brine Rijaset Isla-mske zajednice u BiH, kao njen osnivač.

Upravnik Medrese, Mehmedalija Čandić,nam je, u razgovoru za Elif, predočio značajkoji se u Medresi pridaje islamskom vaspitan-ju, moralu i sportu:

''Sport oplemenjuje insana i zbližavaljude. On je, uz islamski odgoj, brana zaporoke, koji danas predstavljaju opasnost zamladež. Mi u Medresi, pridajemo sportu veli-ki značaj, za što je najzaslužniji rahmetli FuadHajrović, koji je i sam bio istaknuti sportistai koji je pokrenuo prve sportske sekcije uMedresi''. Polaznici i polaznice Medrese su uobavezi da pohađaju sekcije plivanja i samoo-dbrane, kao i da iste polože prije sticanja di-plome o svršenoj medresi.

Istoga dana u Cazinu(BiH) održana velikasvečanost otvaranjaMedrese ''DžemaludinČaušević''

Kamen temeljacnovootvoreneMedresepoložio rahmetli AlijaIzetbegović

Cazin, 21. avgust 2004.godine – Pred nekoliko hilja-da okupljenih Krajišnika,svečano je otvorena cazinskaMedresa ''Džemaludin Čauše-vić''. Njena izgradnja jepočela 1998. godine, kada jekamen-temeljac za obnovuMedrese položio rahmetliAlija Izetbegović, prvi pred-sjednik BiH. Svečanosti suprisustvovali reisu-l-ulemaIslamske zajednice u BiH dr.Mustafa ef. Cerić, mnogobro-jna ulema i državni zvanični-ci, predvođeni premijeromVlade FBiH AhmetomHadžipašićem.

''Vjerujem da Medresa uCazinu nikada više neće bitizatvorena, ali i da će ovaustanova biti korijen iz kojegće izrasti najbolji sinovi BiHu islamu'' – kazao je izmeđuostalog reis ef. Cerić.

Čast da pozlaćenim klju-čem otvori vrata Medrese,pripala je hadži Izetu Jusićuiz Velike Kladuše, koji je zaMedresu izdvojio 30.000maraka.

Domaćin sportskih susreta

Behram-begova medresa - najstarija obrazovna ustanova u sjeveroistočnoj Bosni

TTaakkmmiiččaarrii kkoojjii ssuu pprreeddssttaavvlljjaallii IIssllaammsskkuu zzaajjeeddnniiccuu CCrrnnee GGoorree

Latić Sinan, Nurković Rahman, Jusufi Rifat, Rustem Zagaj, Murić Rahman,Ćatović Asmir, Kačar Rahman, Hasanović Irfan, Demirović Mehdija, HadžijićSadmir, Halilović Meisid, Sali Bajri, Isa Aljoši, Redžep Veliu i DragolovčaninMuhamed

RReeiiss iissllaammsskkee zzaajjeeddnniiccee CCrrnnee GGoorree RRiiffaatt eeff.. FFeejjzziićć uurruuččuujjee mmeeddaalljjee ppoobbjjeeddnniicciimmaa uu ddiisscciipplliinnii ttrrččaannjjee 44xx110000 mmeettaarraa

M. Demirović

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 16IZ VJERSKOG žIVOTA

U Rožajama je u toku izgrad-nja džamije Sultan Murat II, kojaje, pod naletima jakih vjetrova,nastradala u aprilu ove godine,.Urađeni su zemljani radovi,postavljeni temelji i donja ploča.Do kraja godine, planirana jeizgradnja dva sprata suterena, a

završetak radova džamije, koja ćeimati dvije munare, očekuje senaredne godine.

Džamija Sultan Murat II, unarodu poznatija kao Gornjadžamija, sagrađena je 1450.godine. Sagradio je Sultan MuratII za potrebe askera, u neposred-

noj blizini tadašnje kasarne.Džamija je imala debele kamenezidove sa malim prozorima,drveno munare i četvorovodnikrov od šindre. Nekoliko puta jeobnavljana, ali su je posljednjivjetrovi toliko uništili da semoralo pristupiti njenom rušen-

ju. Pri kraju su i radovi na

munari džamije u Suhom Polju, au skorije vrijeme se očekuje ipočetak izgradnje džamije na

Bandžovom Brdu.Za ove aktivnosti vlada veliko

interesovanje svih ljudi u Rožaja-ma i u inostranstvu.

Dž. Dacić

Rožaje brine o vjerskim objektim

Gradi se nova Gornja džamija

Uprava grada Osijeka i Islamska zajednicaOsječkobaranjske županije potpisali su krajem se-ptembra kupoprodajni ugovor za gradsko ze-mljište veličine 3200 m2, na kojemu će se graditidžamija.

Ugovor, vrijedan oko 55.000 eura, potpisali suosječki dogradonačelnik Zlatko Benašić i predsjed-nik Islamske zajednice Adem Imamović.

Dogradonačelnik Benašić rekao je da je gradnjadžamije dokaz da je Osijek multikulturalna sredina.Adem Imamović izrazio je zadovoljstvo što nakonnapisa u medijima o gradnji džamije u Osijeku ne-ma negativnih reakcija, nego, naprotiv, građani da-ju podršku tom projektu.

Džamija bi, po njegovim riječima, trebala bitigotova za pet godina. (Index OL)

Sarajevo,14. septembar, (MINA)- Reisu-l-ulema dr. Mustafa Cerićprimio je danas ambasadora DržavePalestine u BiH Majeda Ma’aroufa.

Ambasador Države Palestine uBiH upoznao je reisu-l-ulemu steškom situacijom u Palestini i pre-nio čestitke palestinskog predsjed-nika Jasera Arefata reisu-l-ulemi upovodom lejletu-l-miradža.

U razgovoru, palestinski am-basador je istakao da nikakve pri-jetnje neće pokolebati predsjedni-

ka Jasera Arafata na putu traženjapravednog i sveobuhvatnog mira uPalestini i na cijelom bliskomistoku.

Razmatrano je i pitanje ak-tiviranja međureligijskog dijalogaza pomirenje između Palestinaca iIzraelaca

Reisu-l-ulema je zamolio amba-sadora da prenese najljepše željepredsjedniku Arafatu,muftiji pale-satinskom Ikrime Sabriju, te pale-stinskom rukovodstvu i narodu.

Sarajevo

Reisu-l-ulema BiHprimio palestinskogambasadora

Hrvatska

U Osijeku će se graditi džamija

SSaarraajjeevvoo

OOssiijjeekk

PPoossttaavvlljjeennii tteemmeelljjii ddžžaammiijjee SSuullttaann MMuurraatt IIII

RReennoovviirraannoo mmuunnaarreeddžžaammiijjee uu SSuuhhoomm PPoolljjuu

EELLIIFFoktobar 2004.islamske novine

gazetë islame17 OD MAŠRIKA DO MAGRIBA

ŠTOKHOLM, – Puno muslimana i emigranata,osjećajući se ugroženim zbog jasne rasne diskriminacijeje prilikom zapošljavanja u Švedskoj, promijenilo svojaimena, kako bi opstali živjeti u ovoj evropskoj zemlji.

List Dagens Nyheter je u septembru objavio detal-jan izvještaj po kome veliki broj švedskih građanamora promijeniti svoja arapska ili islamska imena utipična švedska, kako bi sakrili rasni ili religijski iden-titet – nadajući se tom prilikom da će pronaći posao.

Iranac Boyan Asghari je promijenio ime u StevenaSandneila, Muhamed je izabrao sebi ime Anderson –inače tipično švedsko ime, a Halid je odabrao da sezove Stevenson.

«Morala sam to učiniti kako bih našla posao. Naradnom tržištu Švedske evidentna je diskriminacijaArapa i muslimana», rekla je za švedske dnevnenovine Anna, prijašnja Amani.

PPRROOVVJJEERRAA NNAA TTEERREENNUU

List je provjerio mehanizme pronalaženja posla iselekcije i otkrio da je taj proces za Arape i muslimanediskriminirajući.

Četiri švedska građanina, od kojih su dvoje bilišvedskog porijekla, a drugo dvoje arapskog ili musli-manskog sa arapskim imenima, kontaktirali su poslo-davce za ista upražnjena mjesta.

Rezultati otkrivaju da su kandidati švedskog pori-jekla odmah dobili posao, dok takve sreće nijesu bilidva druga kandidata sa arapskim imenima.

Prema švedskom Ministarstvu za civilne poslove,

nekoliko Arapa i muslimana u Švedskoj su se tokomdruge polovine 2003. godine prijavili da promijenesvoja imena u nadi da će ugrabiti priliku za zaposlen-jem.

Mijenjanje imena u Švedskoj je uobičajena proce-dura i dostupna je svakom.

DDRRUUGGOORRAAZZRREEDDNNII TTRREETTMMAANN

Mnoge društvene institucije u Štokholmu su prim-ile žalbe nekoliko Arapa i muslimana da su otpuštenisa posla ili da su njihove aplikacije za zapošljenjeuklonjene.

Švedska je domovina zajednice muslimana kojabroji oko 400.000 ljudi. Mnogi od njih su od napadana Washington i New York 11. septembra, osjetilidiskriminaciju zbog svojeg arapskog ili muslimanskogporijekla.

Ministar za manjinska i ljudska prava Mona Sahlinje rekla da je vlada potrošila milione kruna u uvjera-vanju Švedskih građana da budu otvoreniji prema emi-grantima u zemlji.

Švedske dnevne novine se slažu da Arapi i musli-mani u Švedskoj bivaju tretirani kao građani drugogreda, što ih čini jako zavisnim od finansijske pomoćiinstitucija za socijalnu pomoć.

Nadalje, te institucije apeluju na one koji primajupomoć da rade najobičnije poslove.

Švedske novine su objavile da u toj zemlji jedanmilion ljudi prima socijalnu pomoć.

Pripremili: Dž.R. i M.D.

Zbog opstanka, muslimaniŠvedske mijenjaju imena

BAGDAD, – Tumor i defek-ti novorođenčadi se u Irakušire kao požar još od zalivskograta kojeg je Amerika povela1991 godine. Doktori su toopisali kao iračku verziju influ-ence.

Prema posljednjim proraču-nima iračkog Ministarstvazdravlja, osiromašeni uranijum(DU) kojeg je Amerika sa svojimsaveznicima koristila u ratu pro-tiv Iraka odnio je od 120.000 do140.000 života Iračana.

Kako londonski Al-Quds Pre-ss, prenosi Irak je gotovo postaoradioaktivna pustoš. Zbog smrt-onosnih nuklearnih supstancibroj defektnih novorođenčadi irakom oboljelih Iračana sesvakim danom povećava.

Svake godine 7.500 Iračanaoboli od karcinoma, kaže dr.Abdul Kazimi, direktor jedinebolnice u Bagdadu za nuklearnumedicinu.

Spomenute supstance uzrok-uju takozvani «sindrom zali-vskog rata» (Gulf War Syndrom),još neobjašnjivu bolest koja jenavodno zarazila na stotine hilja-da zalivskih veterana.

Novinski izvještači navodeda je oko 100.000 tona municijeosiromašenog uranijuma kori-šćeno u vojnoj operaciji «pustin-

jska oluja». To je prvi put da setakvo oružje koristilo u ratnimsukobima.

Sjedinjene Američke Državesu 16. januara 1991. godine sasvojim saveznicima započele op-eraciju «pustinjska oluja» kakobi oslobodile Kuvajt.

Besprimjerno američko vaz-dušno bombardovanje i prodor-ne granate osiromašenog urani-juma natjerale su Iračane da se27. februara u očaju povuku izKuvajta.

PPOOGGOORRŠŠAANNOO SSTTAANNJJEE

Irački specijalista za karcino-gen Abdulhamid Halifa kaže dasu trinaestogodišnje sankcije odstrane SAD-a zadale jaki udaracIraku i dodaje da: «To predstavl-ja katastrofu svjetskih razmjerakoja je izmakla kontroli».

«Kod Iračana su se slučajevioboljenja od raka počeli javljatipočetkom zalivskog rata 1991.godine. Najveća rasprostranjeno-st te bolesti desila se na jugu ze-mlje i to kod žena.»

Ovaj specijalista tvrdi da supješadijske trupe najvišeizloženie radijaciji osiromašenoguranijuma.

On dalje veli da kontamini-rana voda, uvezena hrana čiji surokovi upotrebe istekli, op-

ustošena zdravstvena infras-truktura, takođe utiču na katas-trofu.

On naglašava da zagađenaokolina uzrokuje 70% oboljenjaod raka, a hrana 30%.

Iračanin Farras Abd kome jedaidža žrtva osiromašenog ura-nijuma kaže da su molitve njego-va jedina opcija.

«Bolnici nestaje medikame-nata i ne može izaći na kraj sarastućim brojem bolesnih odraka koji radi liječenja ne mogu

dolaziti iz daleka», naglašava on.

SSMMRRTTOONNOOSSNNAA SSUUPPSSTTAANNCCAA

Prema programu UN-a zaočuvanje okoline (UNEP), osiro-mašeni uranijum je veoma gustmetal. To je sporedni proizvodprocesa izgradnje nuklearnih bo-mbi i goriva za reaktore, tokomkojeg se uranijum podložan fisijiodvaja od prirodnog uranijuma.Osiromašeni uranijum, možebiti radioaktivan oko četiri hil-jade godina.

Rak se kao požar širi u Iraku U Velsu semuslimanskimstudentimanudi halalhrana

Vijeće Cardiffa, glavnog gr-ada Velsa, primilo je inicijativuod strane jedne političke partijeda muslimanskim studentima ubritanskoj kneževini osigurahalal školske obroke.

Vijeće navodi da je pokretThe Palid Cymru «reafirmisaosvoju težnju da osigura prik-ladne školske obroke koji su in-ače osigurani za sve učenikeshodno njihovim religioznimpropisima o ishrani, kulturnimnasljeđem ili religijskim vjerov-anjima, jer je važnost toga oči-gledna», javio je BBC NewsOnline.

«Ono što treba da uradimojeste da osiguramo halal hranu iučinimo je dostupnom musli-manskoj djeci u cijelom Velsu»,izjavila je za BBC, partijski liderLeanne Wood. Ona je na krajuistakla spremnost «na saradnjusa lokalnim predstavnicimakako bi osigurali hranu koja jeljudima potrebna kao osnovnopravo».

Islam nalaže da pored mo-rske hrane, muslimani mogujesti meso koje je zaklano naposeban način prilikom kojeg semora spomenuti Allahovo ime.

Muslimanima u Britaniji jezabranjeno oglašavanje ezanapreko džamijskih ozvučenja,javio je vodeći britanski čas-opis.

Vijeće Blackburna je odbi-lo zahtjev džamije Nuru-l-islam da oglašava ezan putemdžamijskih ozvučenja, pravda-jući takvu odluku zaštitomosjećanja pristalica drugihvjera, javio je Guardian.

«Moramo imati u obzir dau toj oblasti postoje ljudi kojinijesu muslimanske vjere»,rekao je Fred Slater, jedan odvijećnika.

Odluka vijeća je došla na-kon što su posjetioci džamijepodnijeli peticiju sa 182 pot-pisa, zahtijevajući da se do-zvoli pozivanje na namaz pre-ko džamijskog ozvučenja, na-glasivši da će se ezan čuti sa-mo u Audley Rangu, gdje suvećina stanovnika Azijci.

Džematlije Nuru-l-islamdžamije su negodovali povo-dom odluke vijeća, čudeći sekako se mogu prodavači slado-leda oglašavati ulicama Bla-ckburna dok se istovremenomuslimanima zabranjuje pozivna molitvu.

«Možda to ne bi bilo uredu na području gdje su veći-na ljudi nemuslimani. Ali 90%ljudi u Audley i Queen Parkusu Azijci», rekao je vijećnikSalim Mulla.

«Postoji nekoliko džamijau Blackburnu koji imajudozvolu za oglašavanjem ezanapet puta dnevno», dodao je on.

Mulla, takođe, kaže da jedžamija deset godina koristilapravo na oglašavanje ezana.«Ali uslijedile su jedna ili dviježalbe i onda se došlo dozaključka da, ustvari, ne posto-ji dozvola za oglašavanjemezana».

Velika Britanija

U Blekburnu zabranjen ezan

FFoottooggrraaffiijjaa iirraaččkkoogg ddjjeetteettaa oobboolljjeelloogg oodd rraakkaa

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 18SA MINBERE

Allah, dž.š., u Svojoj Knjizi veli:«A robovi Milostivoga su oni koji po

Zemlji mirno hodaju, a kada ih bestidnicioslove, odgovaraju; «Mir s vama!» i oni kojiprovode noći pred Gospodarom svojim na tlepadajući i stojeći; i oni koji govore;» Gospo-daru naš, poštedi nas patnje u džehennemu,jer je patnja u njemu, doista propast nemi-novna, on je ružno prebivalište i boravište»;i oni koji, kad udjeljuju, ne rasipaju i neškrtare, već se u tome drže sredine; i oni kojise mimo Allaha drugom bogu ne klanjaju, ikoji, one koje je Allah zabranio, ne ubijaju,osim kad pravda zahtijeva, i koji ne blud-niče; - a ko to radi, iskusiće kaznu, patnja ćemu na onom svijetu udvostručena biti i vje-čno će u njoj ponižen ostati; ali onima kojise pokaju i uzvjeruju i dobra djela čine,Allah će njihova rđava djela u dobra promi-jeniti, a Allah prašta i samilostan je; a onajko se bude pokajao i dobra djela činio, onse, uistinu, Allahu iskreno vratio; i oni kojine svjedoče lažno, i koji prolazeći pored ono-ga što ih se ne tiče, prolaze dostojanstveno; ioni koji kada budu opomenuti dokazimaGospodara svoga, ni gluhi ni slijepi neostanu; i oni koji govore: «Gospodaru naš,podari nam u ženama našim i djeci našojradost i učini da se čestiti na nas ugledaju!»-oni će biti, za ono što su trpjeli, odajamadžennetskim nagrađeni i u njima će poz-dravom i blago-slovom biti susretani, u nji-ma će vječno ostati, a kako su one divno pr-ebivalište i boravište! (Furkan:63-76). Istinuje rekao Uzvišeni Allah!

U okviru ovog časnog ajeta prikazan jeportret robova Milostivog. U njemu je Allahpojasnio kriterijume i mjere te odabranegrupe ljudi. Allah ih je učinio primjerom nakoje se treba ugledati i uzorom za kojim setreba povoditi. Robovi Milostivog su onirobovi čija se pripadnost dovodi u vezu sasamim Allahom, dž.š.

Znamo da postoje robovi šejtana, ta-guta, strasti, dinara i dirhema. Poslanik,a.s., je rakao: «Propao je rob dinara, dirhe-ma, i crno porubljenog ogrtača.». Dakle,kada postoje robovi slave i časti, pića idroga, žena i strasti, onda takođe postoje irobovi Milostivog. To su oni robovi od kojihje šejtan digao ruke iz nemoći da ih sedočepa: «E tako mi dostojanstva Tvoga,» -reče - , «sigurno ću ih sve na stranputicu na-vesti, osim Tvojih među njima robova iskre-nih.!» (Sad:82-83) Allah, dž.š., takođe, veli:«Ali, ti, doista, nećeš imati nikakve vlastinad robovima Mojima!» A Gospodar tvoj jedovoljan kao zaštitnik!» (Al-Isra:65) To surobovi koji se dovode u vezu sa Allahovimsvetim Bićem. Allah je bio zadovoljan do-vesti ih u vezu sa Svojim Bićem koje se nazi-va Milostivim, a to nam ujedno nagovješta-va da su oni Njegovi milosnici i da spadajuu okviru Njegovog rahmeta, te da ih milostokružuje i s lijeva i s desna, iznad i ispodnjih, jer su oni doista, robovi Milostivog.Prije toga u ovoj suri Allah je o mušricimarekao: «A kad im se rekne: «Padajte ničicepred Milostivim!» - oni pitaju: «A ko je Mi-lostivi? Zar da padamo ničice samo zato štonam ti naređuješ»? I još se više otuđuju.»

(Al-Furkan: 60) Na drugoj strani, postoje ljudi koji su

spoznali Milostivog i imaju ispravno po-imanje o Njemu. Oni izvršavaju ono što im

je zapovijeđeno. To su iskreni robovi. To surobovi koji Allahovu vjeru iskreno ispovi-jedaju, a njih je Allah dostojnim za to uči-nio.

Da li želiš biti od robova Milostivog?Da li želiš biti u vezu sa Allahom, dž.š.?

Ako želiš, onda saznaj njihovu bit, svo-jstva, i karakteristike. Spoznaj ko su roboviMilostivog kako bi se potrudio da budešjedan o njih. Ovdje se ne radi samo o pričan-ju i pozivanju, već o nečem mnogo značajni-jem. Puno je onih koji za se-be govore: jasam jedan od robova Milostivog, ali mu nje-gova djela govore i kazuju: ne ti si jedan odrobova šejtanovih!

Robovi Milostivog imaju odlike, svojstvai specifičnosti. Njih je Allah spomenuo unavedenim ajetima, a nema ništa preče ne-go da svake džume živimo u zagrljaju tihajeta.

Prvo svojstvo robova Milostivog je daoni po zemlji spokojno hodaju. Pogledajkako je Alah, dž.š., ovim svojstvom otpočeoopisivanje robova Milostivog: «oni koji poZemlji mirno hodaju.»

Zašto se hodanje toliko uzima u obzir?Zar način i svojstvo hodanja imaju zna-

čaj kod Allaha, dž.š.?

Da, ono zauzima važno mjesto, jer je toupravo odraz mentaliteta i morala onogakoji hoda. Oholi i nasilni ljudi imaju svo-jstveno hodanje, a skrušeni vjernici imajusebi svojstveno hodanje. Oni hodaju spoko-jno i uljudno. Kod njih nema oholosti, nitisilništva. Oni se nad nikim ne nadvisuju.Oni nijesu nakostriješeni i naduveni. Odnjih niko ne hoda umišljajući tom prilikom:o Zemljo, rascijepi se jer ja nad tobom ho-dam!.Ne, oni hodaju i poistovjećuju se saonima koji znaju da su iz zemlje izašli i dase u nju vraćaju: «Od zemlje vas stvaramo iu nju vas vraćamo i iz nje ćemo vas po drugiput izvesti.» (Ta ha: 55) U Allahovim mu-drim savjetima u suri Isra' nalazi se zabranaod obijesnog, razuzdanog, uobraženog,umišljenog i gordog hodanja. To je upravoovaj savjet: «Ne hodi po zemlji nadmeno, jerzemlju ne možeš probiti ni brda u visinudostići.» ( Al-Isra': 37)

Nećeš probiti zemlju bez obzira kolikopo njoj udarao stopalima, niti ćeš brda uvisine dostići bez obzira koliko podizao vrati uzdizao glavu, pa zato hodaj skrušeno dabi te Allah zavolio i da bi te zavoljeli ljudi. Aznaj da Allah ne voli oholog i hvalisavog.Zato nalazimo da Kur'an u sljedećem ajetugovori o Lukmanovom sinu kojeg je sa-vjetovao. Taj savjet je sljedeće sadržine: «Iiz oholosti, ne okreći od ljudi lice svoje i neidi zemljom nadmeno, jer Allah ne voli nigordog ni hvalisavog. U hodu budi odmje-ren, a u govoru ne budi grlat; ta najneprijat-niji glas je revanje magarca!» (Lukman:18-19) Nemoj ljudima govoriti bez naklonosti ibez prijaznog lica. Nemoj dopustiti da bu-deš nemaran naspram ljudi kada oni s to-bom budu pričali, već ih prihvati i sa njimavedra lica govori. Al-Muhtal, je onaj kojidemonstrira tragove oholosti u djelima a Al-Fehur, je onaj koji manifestira tragove svojeoholosti u riječima, govoreći, na primjer: ja

sam taj, sin toga i toga, porijeklom od tog itog plemena!

Allah ne voli uobražene niti hvalisave,već voli skromne koji znaju svoju vrijednosti koji ne ponižavaju nikog od ljudi.

«Oni koji po Zemlji mirno hodaju.» nepredstavljaju one koji koračaju zemljom is-posnički i simulantski kao što čine neki kojisebe prikazuju bogobojaznim i dobrim ljudi-ma. Tako nije radio Poslanik, a.s., niti njego-vi drugovi. Poslanik, a.s., bi hodao, kako namprenosi Alija, r.a., odmjereno isto kao da bisilazio sa visine na niže, a to je hod odlučnih,odvažnih i hrabrih ljudi, kako nam to IbnKajjim, Allah mu se smilovao, veli.

Ebu Hurejre veli: «Nisam vidio ništaljepše od Poslanika, a.s. Isto kao da Sunceplovi njegovim licem; niti sam vidio da nekohitrije hoda od Poslanika, a.s., kao da muse zemlja prostire. Mi se u tome trudimo, alije on nedostižan.»

U prethodnom hadisu hitrina ne značinestanak staloženosti, već označava sred-inu. Dakle, ne oslikava pretjeranu brzinu,niti lijenost. To je hod vjernika koji u sebisadrži istovremeno snagu i blagost. Tako jejednom Omer, r.a., vidio mladića kako si-mulirajući hoda, pa ga je upitao: jesi li tibolestan? On mu reče: ne, nijesam boles-tan. Onda mu reče: nemoj tako hodati. Paga nakon toga isp-ravi svojim bičem. Vjerniktreba hodati hodom jakih i skromnih ljudi.

Jedna sahabijka je ugledala grupumomaka kako nespretno hodaju, pa je upi-tala ko su oni? Rekoše joj da su to isposnici.Ona na to reče: «Tako mi Alaha, kada biOmer, r.a., hodao, on bi brzo koračao, kadabi pričao glasno bi govorio, a kada bi udaraoto bi zaboljelo, a ipak je bio istinski ispos-nik.»

Sve njegove radnje bi ukazivale nesnagu, a ne na simulaciju.

Odmjereno hodanje ne znači da se trebasimulacijski i bolesno ponašati pri hodanju.Islam ne želi čovjeka koji tako hoda.

Omer, r.a, je vidio jednog čovjeka da jeu namazu ganut i da klanja povijenog vrata,pa mu je bičem podigao vrat i rekao: «O ti,podigni glavu i nemoj umrtviti našu vjeru,Allah te umrtvio. Skrušenost je u srcu, a neu vratu.»

Od poniznog hoda se to traži. «Oni koji po Zemlji mirno hodaju», znači

da oni idu odmjereno, skromno uz snagu iosrednju brzinu, obzirom na njihov ustaljeniobičaj i mogućnosti. Sva je opreznost ovdjeda čovjek ne ide oholo i gordo, jer je Po-slanik, a.s., na to itekako upozorio rekavši:«Ko sebe uzdiže i hoda nadmeno, sresti ćeAllaha, a On će biti na njega srdit.»

«Kada je čovjek prije vas gordo sa svo-jim ogrtačem i samodopadljivo koračao,Allah mu je probio zemlju i on je u nju svedo Sudnjeg dana propadao.» Dakle, kadačovjek sa svojim ogrtačem ide ekstravagant-no, a uz to je samodopadljiv, ponosit, ohol inadmen, Allah učini da propadne u zemljuisto kao što je učinio sa Karunom kada jedošao svojem narodu sa ukrasima, odnosećise prema njima oholo i gordo, pa je Allahprobio zemlju «i Mi smo i njega i dvorac nje-gov u zemlju utjerali, i niko ga od Allaovekazne nije mogao odbraniti, a ni sam sebinije mogao pomoći.»

(Al-Qasas:81)

Čemu se onda ljudi diče?Zašto se osiono odnose?

Kada bi se takvi ljudi osvrnuli na sebe –kao što veli Imam Gazali – spoznali bi da suim očevi tekućina, a djedovi zemlja, kao štoveli Allah, dž.š.: «Koji je prvog čovjeka stvo-rio od ilovače – a potomstvo njegovo stvaraod kapi hude tekućine.»

(As-Sagda: 7-8).

Zašto, onda, čovjeku oholost?Zašto se nad ostalim ljudima nadvisu-

je kada mu je početak tekućina, a kraj leši-na?

Njegov kraj je smrt koja izjednačavavelikana i prostaka, bogataša i siromaha.Svako će stići na taj cilj, pa zašto su ondaljudi oholi?

Koliko li je Zemlja, po kojoj čovjek nad-meno hoda, zatrpala velikana, bogataša,zapovjednika, i kraljeva?

Ne koračaj zemljom gordo. Spoznajsvoju vrijednost čovječe! Budi skroman radiAllaha, jer onaj koji bude Allaha radiponizan, On će ga uzdići. Čovjek tada u sebibiva prost, ali je kod ljudi velik, a onaj kojise oholi, Allah ga ponizi, pa biva da je u sebivelik, a kod ljudi običan. Kada čovjek hoćeda bude nadmen, uzvišen, cijenjen i pošto-van od ljudi, dešava se kontraefekt, ljudi gatada preziru pa biva takođe, prezren kodAllaha, dž.š.

Zato čovjek vjernik mora biti skroman.To nam upravo Aiša, r.a. pripovijeda: «Na-jbolji ibadet vjernika je skromnost – kao štoje Poslanik, a.s., bio najskromniji od ljudi.On bi išao iza njegovih drugova kao jedanod njih. Sjedio bi sa njima i ne bi se od njihprepoznavao. Tako je jednom neki stranacdošao i rekao: koji je od vas Muhammed?Ko je od vas sin Abdulmutalliba?» To je za-to što se nije ničim prepoznavao od svojihdrugova. U kući je bio u funkciji svoje obi-telji. On bi krpio svoju odjeću i obuću.Muzao bi svoju ovcu, mijesio svojim pleme-nitim rukama sa susjedima i djecom. Navjernika je dužnost da nauči biti skroman ida zemljom korača odmjereno. To je provosvojstvo robova Milostivog.

Hod ostavlja trag skromnosti. U hodužene muslimanke primjećuje se stid baš kaošto je Allah opisao kćerke jednog veomastarog čovjeka: «I jedna od njih dvije dođemu, poslije, idući stidljivo i reče: «Otac mojte zove da te nagradi zato što si nam jenapojio!» (Al-Qasas: 25) On takođe veli: «Ineka ne udaraju nogama svojim da bi se čuozveket nakita njihova koji pokrivaju.»

(Nur: 31) Kada je Allah opisivao iskrene robove,

On je pohvalio skromnost prema vjernici-ma, rekavši: »Prema vjernicima ponizni, aprema nevjernicima ponositi.»

(Al-Maide: 54) Molimo Allaha, dž.š., da nas učini od

robova Milostivog «koji Kur'an slušaju i sli-jede ono najljepše u njemu.»

(Az-Zumer: 18)

Molite vašeg Gospodara za oprost, jer jeOn Milostiv i oprašta. Molite Ga odazvat ćevam se!

S arapskog preveo: Džemo Redžematović

Dr. Jusuf el-Karadavi SSVVOOJJSSTTVVAA RROOBBOOVVAA MMIILLOOSSTTIIVVOOGG

S K R O M N O S T

EELLIIFFoktobar 2004.islamske novine

gazetë islame19 MOZAIK EELLIIFF

"Sramite se, gospodine Buš!", vikao je poz-nati reditelj s govornice prilikom primanjaOskara i ušao u legendu. Majkl Mur (MichaelMoore), reditelj koji je dobio Oskar, za svojfilm "Bowling for Columbine", tim je potezomopravdao očekivanja simpatizera, ali i izazvaodesničarski linč na sebe. No itekako se isplati-lo - gledanost filma Bowling for Columbineodmah je drugi dan porasla za 110 odsto, nas-tavljajući pobjednički niz - od rediteljskih aso-cijacija koje su mu dodijelile titulu najboljegdokumentarca u istoriji, do Kana (Cannes) ukojem su ga počastili rekordnim 15-minutnimstojećim ovacijama. Internet straniceMichaelmoore.com odmah su počele bilježiti20 miliona posjeta dnevno. Majkl Mur je shva-tio formulu za borbu protiv desnice - kao pravipopulist odlučio je ozbiljne teme upakovati uhumoristički celofan, a osim što u tomekoristi gotovo sve raspoložive medije, u svemuje i konkretan kao malo koji političar.

Svoj prvi veliki ispit u široj javnosti, MajklMur je položio 1989. godine dugometražnimdokumentarnim filmom "Roger & Me", tadanajuspješnijim dokumentarcem svih vremenakoji pokazuje posljedice korporativne pohlepena rodni mu grad Flint, ujedno i rodnu gruduDženeral Motorsa (General Motors), koji jezatvorio postrojenja ostavivši 30.000 ljudi bezposla, pokrenuvši tako lavinu beskućništva,kriminala, sveopšteg bankrota i depresije.

Pet godina kasnije Majkl Mur ulazi ubanku, otvara račun, a kao novi štediša, zanagradu, dobija - pušku. Početak je to filmaBowling for Columbine, Murovog dokumen-tarnog mega-hita o američkoj opsjednutostioružjem i sklonosti nacije da međusobno

prosipa mozak više od bilo koje druge na svi-jetu. Šetnja je to galerijom najbizarnijih rato-bornih kauboja s američkog juga te pok-varenih biznismena koji zarađuju na lakimprstima na obaraču, zaključno s ČarltonomHestonom (Charlton Heston), liderom amer-ičkog udruženja ljubitelja oružja (NRA).Uzevši kao polazište ovog filma poznati škols-ki pokolj u Kolumbajnu (Columbine), Murbezuspješno pokušava dokučiti što je to uameričkom biću što ga goni prema krvopro-liću. On razotkriva i ismijava američku ljubavprema vatrenom oružju.

U najkontroverznijoj izjavi na dodjeliOskara, prošle godine, Majkl Mur je sa pozor-nice osudio rat u Iraku: " Volimo stvarnost, aživimo u fiktivnim vremenima. Živimo u vre-menu u kojem imamo fiktivne izborne rezul-tate kojima je izabran fiktivni predsjednik.Živimo u vremenu kad nas jedan čovjek šaljeu rat iz fiktivnih razloga. Bila to izmišljotinaizolir-trake ili narandžastih uzbuna, mi smoprotiv ovog rata, gospodine Buš ". Nakon dod-jele, Mur je iza pozornice dopunio svoje izla-ganje: "Fiktivni razlog je da bi Sadam Huseinnavodno mogao večeras ubiti vas ili mene, ato je totalna izmišljotina. Stvarnost je to dasmo mi tamo zato što oni imaju druge najvećerezerve nafte na svijetu. Zar ne biste ipak višepoštovali tog čovjeka (Buša) da je to otvorenorekao na televiziji?".

Dobitnik Zlatnepalme u Kanu

Američki reditelj Michael Moore, dobit-nik je ovogodišnje Zlatne palme za dokumen-tarni film "Fahrenheit 9/11" na 57. Filmskomfestivalu u Kanu.

Na konferenciji za novinare Majkl Mur jerekao da mu je predsjednik festivalskog žirijaQuentin Tarantino stavio do znanja da nagra-da nije "političko priznanje". "Hoćemo daznaš da politički aspekti filma nemaju veze satvojom nagradom. Nijesmo ovdje da dajemopolitičke nagrade. U ovom žiriju imamorazličita politička mišljenja. Nagrađen si zbogsvoje umjetnosti. To ti kažem kao režiser

režiseru", prenio je Mur Tarantinove riječi.Film "Fahrenheit 9/11" oštro kritikuje

Bušovu administraciju uoči tragičnih događa-ja 11. septembra. Sa karakterističnim humor-om i velikom posvećenošću da otkrije čin-jenice, Mur razmatra predsjednikovanjeDžordža V. Buša i njegove posljedice. Rediteljse, kao što je i najavljivao, pozabavio vrućomtemom porodično-poslovnih veza porodiceBuš s moćnim porodicama koje upravljajuSaudijskom Arabijom, među koje spada iporodica bin Laden. Takođe kritikuje vanjskupolitiku SAD i optužuje Buša za korišćenjezloglasnog terorističkog napada na njujoršketornjeve i Pentagon u svrhu gaženja ljudskihprava Amerikanaca. Po uzoru na poznatuknjigu o ljudskim pravima Reja Bredberija osvijetu u kojem su knjige zabranjene, film jenazvao "Fahrenheit 9/11" - temperatura nakojoj sloboda izgori.

Farenhajt 9/11 prikazuje američku nacijukoju u neprestanom strahu drži FBI svojimupozorenjima i umiruje prihvatanjem, tzv.Američkog patriotskog zakona, koji kršiosnovna ljudska prava. U ovakvoj atmosferikonfuzije, sumnje i straha, Bušova adminis-tracija juri u rat sa Irakom – a Farenhajt 9/11zaviruje unutar rata da bi ispričao neispri-čane priče.

Film je krajem juna ušao u široku dis-tribuciju u SAD i prvi je dokumentarac kojina top listama zauzima prvo mjesto po rezul-tatima zarade. Inače, Farenhajt 9/11 je prvidokumentarni film koji je od 1956. godinenagrađen Zlatnom palmom.

Majkl Mur je napisao i nekoliko knjiga, alinjegov posljednji naslov "Bijeli glupani", najv-eći mu je hit u karijeri, u kojem, između osta-log, optužuje Buša za krađu izbora i državnipuč. Izdavač Harper Collins je knjigu dugo dr-žao u bunkeru, strahujući da je u post-septem-barskoj klimi ne treba forsirati, međutim, ka-da je nakon skandala i pritiska javnosti, knjigaipak izašla, postala je publicistički bestseler,gdje je ostala osam nedjelja. Ipak, New YorkTimes, u kojem se objavljuje lista, na kojoj jeova knjiga bila prva, nije je nikad predstavio,a mediji su se uglavnom ponašali kao da nepostoji. Pripremio: M. Demirović

Američki reditelj Majkl Mur, ovogodišnji dobitnik Zlatne palme na Filmskom festivalu u Kanu

Državni neprijatelj iliborac za zdrav razumSve što je ovaj čovjek ikad radio u svijetu filma, televizije, knjiga i videa vezano je za borbu protivdesnice. Čak su mu i promocije knjiga svojevrsni politički mitinzi na kojima okuplja hiljade ljudi.Ozbiljne teme upakovati u humoristički celofan i pobijediti zlo populističkom formom njegov je cilj!

Film Farenhajt 9/11 je digao veliku prašinu u arapskom svijetu. On-linemediji navode da je Kuvajt zabranio prikazivanje filma pozivajući se nazakon koji zabranjuje "vrijeđanje prijateljskih vlada". Jordan je htio prvobit-no da cenzuriše film, a saudijski komentatori ga osuđuju.

BudućiInternet

Na Univerzitetu SjevernaKarolina razvijen je novi mrežniprotokol Binary Increase Conge-stion Transmission Control Pro-tocol (BIC-TCP), koji postiže pr-otok od 8,4 Gb/s. Predstavljen je11. marta na konferenciji Info-com u Hongkongu, a istraživačisa pomenutog Univerziteta tvrdeda je njegovom upotrebom mo-guće dostići 10 Gb/s, uz odgo-varajuće veze.

O pomenutoj brzini najslik-ovitije govori podatak da bi se je-dan DVD film, Internetom pren-io za samo dvije sekunde.

Niža temperaturavazduha - veći rizik za infarkt

Osobe s povišenim krvnim pri-tiskom imaju u hladnijim vremen-skim uslovima veći rizik da ćepretrpjeti infarkt, tvrde francuskinaučnici.

Istraživači koji su rezultatesvoje studije predstavili na kongre-su Evropskog udruženja kardiolo-ga u Minhenu objašnjavaju kakohladnoća u pokušaju organizma dasačuva tjelesnu toplinu dovodi dostezanja krvnih sudova i otežanogprotoka krvi.

U istraživanju koje je trajalo 2godine naučnici su analizirali 748 os-oba hospitalizovanih zbog infarkta.

50% ispitanika je bilo već rani-je tretirano zbog visokog krvnogpritiska.

Utvrđeno je da su infarkti kodispitanika s visokim pritiskom bilidvostruko češći nakon što se temper-atura vazduha spustila ispod 4°C.

Povećani broj srčanih udara jezabilježen i u danima u kojima setemperatura vazduha spustila zaviše od 5°C, bez obzira na njenuapsolutnu vrijednost.

ooggllaaššaavvaattii,, rreekkllaammiirraattii......Ovdje možete

halal proizvode i usluge

EELLIIFF oktobar 2004.islamske novinegazetë islame 20ZADNJA STRANAEELLIIFF

TRAGOM NEKADAŠNJIH DžAMIJA

Grad Žabljak, poznat kao Žabl-jak Crnojevića, podignut je na bre-žuljku koji se uzdiže južno od Go-rnjeg blata u Skadarskom jezeru.

Prvi istorijski podaci o Žabljakupotiču tek od sredine XV vijeka, odvremena Crnojevića. U njemu je sto-lovao Lješ Crnojević, koji se spomin-je između 1403. i 1435. godine. Ža-bljak je bio prijestonica StefanaCrnojevića, koji je zatečenu tvrđavudodatno utvrdio. Nakon Stefana, Ža-bljakom stoluje Ivan Crnojević, kojiga drži od 1466. do 1478/79, kadaga zauzimaju osmanski Turci. Ivanodlazi u Italiju da zatraži pomoć zaborbu protiv Osmanlija. Pošto u na-mjeri ne uspijeva, vraća se u CrnuGoru i prihvata vazalni odnos po nji-hovom vlašću sa sjedištem u Ska-dru. Ubrzo nakon toga, najmlađegsina Stanišu sa brojnom vlastelomšalje u Istanbul. Nakon sedmogod-išnjeg školovanja, Staniša primaislam sa ostalom vlastelom i u CrnuGoru se vraća kao Skender-beg Crn-ojević. Tada dobija funkciju ''podgu-bernatora'' (zamjenika) skadarskogsandžak-bega. Crnoj Gori je data ve-ća autonomija kao zaseban San-džak, a za prvog sandžak-bega crno-gorskog imenovan je Skender-begCrnojević. On se povremeno potpisi-vao i kao ''Sandžak-beg crnogorski iprimorski i gospodin svediokleci-janske zemlje''. Tada su Staru CrnuGoru sačinjavale četiri nahije: Lješa-nska, Riječka, Crmnička i Katun-ska. Sjedište im je bilo na Žabljaku.Pod osmanskom vlašću je ostaonekoliko vjekova, do 1878. godine,kada je pripao Crnoj Gori, odluka-ma velikih sila na Berlinskom Ko-ngresu.

Ispod padina Žabljaka protežese Ceklinsko Polje. I danas postojesačuvani toponimi, nazivi mjesta iztog perioda: Musala, Amidžića glavi-ca, Pašina lokva i dr. Na ovom po-dručju sagrađene su dvije džamije.Jedna se nalazila ispod bedema utvrđavi, u neposrednoj blizini crkveSv. Đorđa, a druga na ravničarskomdijelu, u podgrađu Žabljaka na

lokalitetu Musale, odnosno mjestazvanom Balije.

Kada je sultan Mehmed II El-Fatih osvojio Žabljak, u njemu je po-stavio svoju posadu. Tada je u njemuna njegovo ime podignuta džamija.Njeni službenici tretirani su kao čla-novi posade i umjesto plate uživalisu timare. Poznati istoriograf, Marij-an Bolica, kada je obilazio ovaj kraji našao se pod Žabljakom, vidio je unjemu '' La chiesa altra volte de sanLerzi, che serve loro per masahea''.Ovdje se navodi da je Kotoranin Ma-rijan Bolica vidio ispod zidina Žabl-jaka da su oni spomenutu crkvu ko-ristili kao džamiju.

U knjizi '' Spomenici kulture Cr-ne Gore '' u izdanju Republičkog Za-voda za zaštitu spomenika kulture,Beograd 1997. na str. 432. se kaže:''U vrijeme Turaka crkva svetog Đo-rđa pretvorena je u džamiju, koju suCrnogorci srušili nakon zauzimanja

Žabljaka, tako da se danas sa sig-urnošću ne može utvrditi mjesto nakome se nalazila.

Međutim, danas nakon 126.godina, odnosno od 1878. kada jeŽabljak pripao Crnoj Gori, postojeostaci džamije, kompletni zidovi ob-rušeni iznad prozora i vrata, a uunutrašnjem dijelu postojećih zido-va potpuno sačuvan mihrab koji sepolukružno svodi na gornjem dijelusa izvedenim ukrasnim kamenomizbačenim ili uvučenim. Ovome tre-ba dodati i to, da su boje, plava i žu-ta, u mihrabu jasno vidljive. Sa des-ne strane od ulaza prema mihrabupostavljena je plehana pregrada.Vjerovatno neko od mještana istukoristi za zatvaranje sitne stoke.Ostali u˙nutrašnji dio je obrastao u

korov. Ova džamija je zidana poluo-brađenim kamenom, a njen haremokruživao je visoki kameni zid kojiu većem dijelu i danas postoji.Dimenzije zidova džamije su 11x6metara. U haremu džamije, odulaza sa desne strane, nalaze sezidine, najvjerovatnije mekteba ilidžamijske kuće. Ovaj lokalitet senalazi na dvadesetak metara odcrkve Sv. Đorđa, ili na 10. metaraod postojećeg groblja koje se nalazioko crkve.

U podgrađu Žabljaka, na Balija-ma, razvilo se vremenom veliko nas-elje. Još 1614. godine bio je to trg sa250 kuća.

Povećanjem broja musliman-skog stanovništva, džamija u tvrđavije postala tijesna, pa su se bajramiklanjali na otvorenom ravničarskomprostoru, musali, u podgrađu Žablja-ka. Kasnije je na tome prostoru sag-rađena džamija. Džamija je bila već-ih dimenzija, što se da vidjeti na os-novu postojećih zidova temelja. Pre-ma kazivanju starih mještana, džam-ija je bila kupolasta. Ko je njen osni-vač, za sada nije poznato. Njen vak-uf bili su Balije i Pipac.

Ovo je naselje napušteno prilik-om izlijevanja vode Skadarskog jez-era 1858/59. godine, kada se nivojezera povećao za dva metra. Te go-dine, zbog velikog nevremena kojeje zahvatilo ovo područje, promjen-om korita Crnog Drima i nanosombujica vode u izljev rijeke Bojane izSkadarskog jezera, poplavljena suneka naselja u okolini Skadra u i pri-obalnih dijelova Skadarskog jezera.Tom prilikom je poplavljeno i nasel-je Balija u kome se nalazila džamija.Stanovništvo se raselilo, a džamija jenapuštena.

Poslije Drugog svjetskog rata,od njenog lijepo klesanog kamenaozidana je trafostanica. U ljetnimmjesecima, naročito u avgustu i sep-tembru, kada se nivo vode povuče,jasno se vide temelji džamije i okonje veliko mezarje obraslo u gustožbunje i šikaru. Mještani i danas ovomjesto nazivaju '' Musala ''.

Na mezarju u Balijama, u pod-građu Žabljaka, bilo je i jedno turbeu kome je sahranjen Mir-Hadi Sul-tan, koji je bio pobožan i služio je idrugima za ugled. Njegov brat Ka-sem Ali Sultan ukopan je u turbetukoje je podignuto na Baščaluku kodmosta u Skadru.

U podgrađu se nalazi stari mostsa osam lukova koji je u dobromstanju. Na središnjem dijelu, sa van-jske strane mosta, na kamenoj pločinalazi se uklesan arapsko-turskimpismom natpis-tarih. Vjerovatno seradi o graditelju ovog hajrata. Na pl-oči je, pored ostalog, ispisana 1135.godina po hidžri, što odgovara gre-gorijanskoj 1722. godini.

Bajro Agović

Žabljak Crnojevića

Mihrab se još vidiZZiiddiinnee ddžžaammiijjee

TTaarriihh

DA LI STE ZNALI

NovoIz recenzije:Obraćanje sa minbere pred čindžume namaza, kako vjerske,tako i društvene i svečarske oba-veze muslimana, zar nije i nekavrsta «narodnog univerziteta?!»Džemo Redžematović, autorprijevoda «Džumanski biseri» ,izborom tema, tehnikom pre-vođenja, terminologijom iunutrašnjom strukturomrečenice, u cijelosti vjernoprenosi Karadavijeve hutbe.Lično, slušajući prevedenuhutbu od prevodioca, u svo-jstvu hatiba, doživio sam kaoda slušam njenog autora nanašem jeziku.

mr Idriz Demirović

Džakarta, 13 septembar - Na Dan međunarodne solidarnosti zahidžab na stotine muslimanskih žena su protestovale u dva gradaprotiv diskriminacije nošenja hidžaba.

Mekka, 20 septembar – Prostor na drugom spratu harema kojeghadžije koriste za tavaf oko Ka'be proširen je za 15 metara, s ciljemda se u toku Ramazana i hadždža izbjegnu gužve.

Kairo, 22 septembar – Ministarstvo vakufa Egipta ubrzo će centrali-zovati učenje ezana koji će se oglašavati sa centralne džamije min-istarstva ili džamije Umer Mekrem. Ezan će se učiti istovremeno usvim džamijama, čime se ukida praksa učenja ezana u različitimintervalima.

Kairo, 24 septembar – Evropska Unija je izrazila zabrinutost za poli-tiku Izraela u Istočnom Jerusalimu povodom njegovog plana zapovećanje broja naselja na Istočnoj Obali.

Kuala Lumpur, 26 septembar – Međunarodni seminar za halalhranu održaće se od 28-30 septembra u Kuala Lumpuru. Cilj semi-nara je razmjenjivanje ideja oko vrsta dozvoljenih prehrambenihproizvoda.

Brisel, 28 septembar – Belgijska Kraljevska komisija za međunaro-dne odnose i Briselski Univerzitet će 6 i 7 oktobra organizovati kon-ferenciju na temu «Islam, društvo i modernizacija».Učešće na kon-ferenciji su potvrdili i eminentni islamski naučnici.

Protokol Podgorica, 28 septembar – Reis IZ CG Rifat ef. Fejzić primio jeDžonatana Lakotea, šefa podgoričke kancelarije Ambasade Francuskeu SCG. Gost se interesovao za položaj muslimana u Crnoj Gori iupoznao reisa sa iskustvima Francuske u regulisanju vjerskih prava isloboda, sa posebnim akcentom na muslimane.

AGENCIJE

Protokol

• Poslanik, a.s., za vrijeme bitke na Bedru naredio Ebu Umami daostane pored svoje bolesne majke!

• Ezan propisan muslimanima već prve godine po hidžri!• 15. godine po hidžri kralj Abisinije Nedžaši umro kao musliman i

da mu je Poslanik, a.s., klanjao salautu-l-gaib!• Ebu Talib garantovao sigurnost Poslaniku, a.s., a da je ipak umro

kao nevjernik!• U bici na Bedru muslimani imali samo dva konjanika, a mušrici

stotinu!• Omer ibn El-Hattab jedini javno učinio hidžru iz Meke u Medinu!• Muavija ibn Ebi Sufjan sagradio prvu flotu u islamu!• Sultan Selim, prvi osmanlija koji je nosio titulu halife!• Emevijski halifa Sulajman ibn Abdulmelik utemeljitelj Ramale u

Palestini!

da je...