11.Sınıf 1.Ünite;Ekosistem ve Madde Döngüleri

8/3/2019 11.Snf 1.nite;Ekosistem ve Madde Dngleri

1/13

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

EKOSSTEM VE MADDE DNGLER1


2/13


ETKNLKLERETKNLKLER

....... ....... ....... ....... .......

....... ....... l ....... .......

....... ....... ....... ....... .......

1) BYOMLAR - HAYVAN TRLER

Aada yer alan dnya biyom haritasnda bo braklan yerleri rnekte verildii gibi doldurduktan sonra foto-raflarn hangi biyomlara ait olduklarn altlarna yaznz.

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................


3/13


Ek

vato

ralY

a

murO

rmanla

r

ETKNLKLERETKNLKLER

2) BYOMLAR - KLM GRAFKLER

Aada yeryznde var olan balca biyomlar ve bu biyomlara ait iklim grafikleri verilmitir. Bunlar rnekteolduu gibi eletiriniz.


4/13


ETKNLKLER

3) SICAK LLER

Aada verilen yeryznn balca scak llerini atlasnzdan da yararlanarak uygun boluklara yaznz.

4) SU KTLELER

Aada numaralarla gsterilen dnyann balca su ktlelerini atlasnzdan da yararlanarak yaznz.

1

2

1

2

3

4

6

5 7

8

3

4

5

6

7

8

...................................................

...................................................

...................................................

Akdeniz

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................


5/13


ETKNLKLER

5) BESN ZNCR

Aada verilen besin zincirini oluturan unsurlarn altna reticiler, birincil tketiciler, ikincil tketiciler, n-cl tketiciler, ayrtrclar ifadelerini yaznz.

KurtMantar Aslan

Timsah Fil Ylan

Panda Geyik Sincap

At Zrafa

Aa

... ... ...

... ... ...

... ... ...

... ... ...


6/13


W I Q K M Y E V R E N H E T O T R O F T M P

O R O Q E P E N O W I F S J O A N C T M L

P F T E Q T V K L D Y I L U K O A V U Y E Y R O

H L O W H J R O S E O V U B T P T V R K G N B

S O T L F A C O A S S E L O L B I T B Y

A R R O B L F O J R Y S A K W O E B Y D

P A O A T T U R T S E X O E N E N T N S O O

R I F E P O E T K F T M N K T A I O Y

O Q R I O S A S L A S A A E Q T T T R H N O E A

F G P O S C K F O T S G M E O C M I Z S L

K B T D R A M K E R Y Y Y P Z N O C D E

T J N S G T E T B R O O W L S I R N R T E

L E E K O L O J K D E N G E N Z E F L O C L V

B Q S Y K R E K O L O J T O R E A S N R

Z B G O A D A P T A S Y O N R R F R L E B T R F O E T R O F K D Z E Y C E T

E I V D O A L D E N G E F P F A U N A R T V K Y

ADAPTASYON

AEROSOL

ATMOSFER

AYRITIRICILAR

BENTOS

BESN ZNCR

BYOETLLK

BYOM

BYOSER

BYOTAKLT

EVRE

DOAL EVRE

DOAL DENGE

EKOLOJ

EKOLOJK DENGE

EKOSFER

EKOSSTEM

FAUNA

FLORA

FOTOSENTEZ

HABTAT

HETOTROF

HDROSFER

KLM

LTOSFER

NEKTON

OTOTROF

TROFKASYON

PLANKTON

POPULASYON

SAPROFT

TROFK DZEY

TKETCLER

TR

RETCLER

VEJETASYON

ETKNLKLER

Aada 1. blmle ilgili verilen balca kavramlar rnekte olduu gibi bulup iaretleyiniz.

6) KAVRAM AVI


7/13


7) BULMACA

1

3

2

4

4

5

6 7

9

8 11

10

12 13

14

15

SOLDAN SAA

Deniz ve okyanuslarda iklim deiiklikleri sonucu meydana gelen su seviyesi deimelerinden en ok etkile-nen alan dr.

Ekosistemlerin temel enerji kayna.

Belli bir blgede yaayan bir tre ait bireylerin olutur-duu canl topluluuna . denir.

Enerji piramidinde, piramitlerin st ksmlarna kl-dka aktarlan enerji miktar da giderek

Gemi jeolojik zamanlarda kara haline gelerek Alas-ka ile Sibiryann birbirine balanmasna yol aan bo-az.

Bir ekosistemin . temel bileeni vardr.

Havada asl durumdaki tuz kristalleri.

Ktalarn kaymas kuramna gre 1. Jeolojik zamanbalarnda dnya zerinde bulunan tek kara paras-nn ad.

Yeryznde canl eitliliinin en fazla olduu ormankua.

Canllarn yeryzne daln etkileyen en belirginfaktr.

YUKARIDAN AAI

Denizler ile atmosfer arasndaki karbon alverii ok.. gerekleir.

Bitki ve hayvan topluluklarnn bulunduklar iklim koul-larna uyum salamalarna . denir.

Bat Avrupa kylarnn scaklk deerlerinin ykselme-sine neden olan okyanus aknts.

En byk ekosistem.

Canl varlklarn birbirleriyle ve bulunduklar ortamlailikilerini inceleyen bilim dalna verilen ad.

Biyolojik eitlilii tehdit eden en nemli faktr.

2

4

5

6

8

10

12

13

1

3

4

7

9

11

14

15

ETKNLKLER


8/13


Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.

1. Bir canlnn yaam faaliyetlerini srdrd doal ortama . denir.

2. Bitkilerin gr veya clz topluluklar halinde uzanmasnda belirleyici olan iklim elemanlarndan biri ..tr.

3. Ktalarn kaymas kuram . tarafndan ortaya konmutur.

4. Okyanuslardaki bitki ve hayvan trlerinin byk blm gne nlarnn eriebildii ilk metrelik derinlikte yaar.

5. Su dngs, buharlama, younlama, .. gibi aamalardan oluur.

6. Dnya hidroelektrik potansiyelinin % 40tan fazlas ktasnda bulunur.

7. Biyomlar oluturan canllarn snflandrlmasnda en kk temel birimi ler oluturur.

8. Atmosferdeki ., sera etkisi ad verilen bir yolla gne ssn tutarak yeryznn snmasnda nemli bir roloynar.

LME VE DEERLENDRME

KLASK

DORU YANLIAada verilen ifadeleri deerlendiriniz.

1. Biyosfer, hava kre, su kre ve ta krede canllarn bulunduu ksmlar kapsar.

2. Bitki topluluklar, enlem ve ykseltiye gre scaklklara bal olarak kuaklara ayrlmtr.

3. Scak iklim blgelerindeki hayvan tr says, souk iklim blgelerine gre daha azdr.

4. Deve, kertenkele, ylan gibi hayvan trleri Savan biyomunda yaam alan bulurlar.

5. Benzer bitki ve hayvan topluluklarn barndran blgelere biyom ad verilir.6. Akarsu azlar bitki ve hayvan tr bakmndan zengin alanlardr.

7. Bir ok bitki tr iin snrlayc en alt ve st scaklklar 40 C ile + 40 C arasdr.

Aadaki sorular cevaplaynz.

1. Doal bitki rtsnn enleme ve ykselti basamaklarna gre kuaklar oluturmasnn nedenlerini belirtiniz.

2. Biyolojik eitlilii en fazla tehdit eden unsurun insan olmasnn nedenleri nelerdir?

3. Ktalarn kaymas kuramn aklaynz.

4. Gulf-stream scak su aknts, etkili olduu alanlarda ne gibi deiimler ortaya karr?

5. Akarsu azlar ve haliler neden canl eitlilii bakmndan zengin alanlardr?

6. reticilerin enerji ak iindeki rol nedir?

7. Sera etkisi nedir ve nasl ortaya kar?

8. Doal evrimlerin bozulmas ne gibi sonular dourur?

9. Asit yamurlarnn etkili olduu sahalarda ne gibi deiimler yaanr?

10. Barajlarn olas zararlarn en aza indirgeyebilmek iin yaplmas gerekenler neler olabilir?

11. Trkiye neden hidroelektrik potansiyeli yksek bir lkedir?

12. lkemizde barajlarn mrnn genellikle ksa olmasnda etkili olan unsurlar nelerdir?

BOLUK DOLDURMA

DORU YANLI


9/13


1. Biyomlarn ekillenmesinde ve eitlenmesindeaada verilerden hangisi etkili olamaz?

A) Nem ve ya koullarB) Basn ve rzgarC) ScaklkD) YkseltiE) Toprak zellikleri

2. Aadakilerden hangisi ekosferi oluturan ortam-lardan biri deildir?

A) Litosfer B) Astonosfer C) HidrosferD) Atmosfer E) Biyosfer

3. Yksek enlemlerde yer alan Kanadada yetien ineyaprakl orman aalarna Ekvatora yaknblgelerde de rastlanlmasnn nedeni aadakiler-den hangisidir?

A) klim koullarnda grlen deimeB) YkseltiC) Nemlilik ve denizsellikD) Scak okyanus akntlarE) Toprak zelliklerinin benzerlik gstermesi

4. Aada verilenlerden hangisi scakln ykseltiyegre deitiini kantlar?

A) Maki st snrnn Akdeniz Blgesinde 800m ikenMarmarada 400mye dmesiB) Trkiyede kark yaprakl ormanlar bulunurkenNorvete ine yaprakl ormanlarn grlmesiC) Kuzey Anadolu dalarnn kuzeye bakan yamala-rnda nemcil bitkilerin gney yamalarnda ise kuraklbitkilerin yetimesiD) Kylarda ormanlara rastlanrken i kesimlerde boz-krlarn yaygn olmasE) Bitki rtsnn dar alanlarda kuaklar oluturmas

5. klim eitlilii ve yerekillerine bal olarak bitki ve

hayvan eitlilii de artar.

Trkiye haritasnda verilen ynlerden aynmesafede gidilirse hangisinde biyolojik eitlilik

daha fazla olur?A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

6. Aada verilen bitki trlerinden hangisi sonbahar-da yapran dkmez?

A) Kayn B) Ihlamur C) LadinD) Kavak E) Gknar

7. Amazon ve Kongo havzalar ile Ginede yayl gste-rir.-Yeryznde var olan bitki ve hayvan trlerinin %50denfazlas yaar.-Bitkisel retim asndan dnyann en zengin blgesi-dir.

Yukarda zellikleri verilen bitki formasyonu aa-dakilerden hangisidir?

A) Tropikal orman yamurlarB) SavanlarC) Yksek da ayrlar

D) Orta kuan kark yaprakl ormanlarE) allk ve bodur aalar

8.

Yukarda verilen numaral yerlerden hangisinde lbiyomuna rastlanlr?A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

9. Gnmzde baz canl trlerinin soyu tkenmi, bazcanl trlerinin de soyu tkenmek zeredir. Bitkilerin vehayvanlarn doal yaam alanlar hzla deiiklie u-ramaktadr. Bu durum canllarn azalmasna, g etme-sine ya da soylarnn yok olmasna neden olmaktadr.

Yukarda aklanan durumun olumasnda aada-kilerden hangisinin etkisi en fazla olmutur?

A) Doal ortamlarda yeni trlerin ortaya kmasB) klimlerin yava yava deiiklie uramasC) Canllar aras rekabetin artmasD) nsan nfusunun artmas ve insan faaliyetleriE) nsanlar tarafndan oluturulan yapay orman alanla-rndaki gelime

10. Bir alanda yaayan canllar ile o ortamdaki canszvarlklarn hepsinin birden oluturduu sistemdir. tan-m aadakilerden hangisini ifade eder?

A) Ekoloji B) Ekosistem C) HabitatD) Biyom E) evre

CEVAPLI TEST - 1


10/13


11. Dnya karalarn oluturan ktalarn daha ok bir ktahalinde olutuu ve daha sonra zaman iinde birbirle-rinden ayrlarak uzaklamaya baladklar ve gn-mzdeki grnmlerini ald bilinmektedir.

Dnya ktalarnn ok daha nce tek bir kta halindeolduunu aada verilenlerden hangisi kantla-maz?

A) Kta ekillerinin birbirine uyum gstermesiB) Ktalarda yaayan bitkilerin benzerlik gstermesiC) Jeolojik yaplarndaki benzerlikD) Benzer iklimlerin yaanmasE) Yaayan hayvan trlerindeki benzerlik

12. Trkiyede Karadeniz dalarnn kuzey yamalarn-da, gney yamalarna gre orman rtsnn dahagr ve daha nemcil olduu grlmektedir. Bu du-rum zerinde aadakilerden hangisi etkilidir?

A) BakB) EnlemC) Dalarn kuzey yamalarnn deniz etkisine akolmasD) Dalarn uzan ynE) Jeolojik yap

13.

Yukardaki haritada lkemizde grlen biyomlardanbazlar verilmitir.

lkemizde grlen biyomlarn eitlilik gsterme-sinde aadakilerden hangisinin etkisi bulunmaz?

A) EnlemB) YerekilleriC) DenizellikD) YkseltiE) Nfusun dal

14. Organik maddelerin oksidasyonunda aadakilerden hangisi kullanlr?

A) AzotB) Su buharC) OksijenD) FosfatE) Karbon

15. Aadaki faaliyetlerin / olaylarn hangisinin ger-eklemesinde oksijen kullanlmaz?

A) Besin maddelerinin yaklmasnda (oksidasyonunda)B) Fotosentez olayndaC) Fosil yaktlarnn yanmasndaD) Metallerin oksitlenmesindeE) Canl solunumunda

16.

Yukardaki dnya haritasnda verilen ehirlerdenhangisinde beeri faaliyetler sonucunda ekosistemdaha fazla zarar grmez?

A) HartumB) DelhiC) TokyoD) LondraE) New York

17. Japonyada barajlarn su toplama alanlar olabildiin-ce dar tutulmutur.

Japonyada baraj yapmnda yukardaki uygulama-nn yaplmasnda aadakilerden hangisi etkilidir?

A) Elektrik retiminin arttrlmas dncesiB) Teknolojik gelimelerin baraj yapmnda uygulanma-masC) Japonyann aktif deprem ve volkanik faaliyetlersahas olmasD) Baraj yaplacak kadar geni yzlmne sahip

olmamasE) Arazinin daha ok yerleme alanlarna ayrlmas

18. Dalk, engebeli ve yksek arazilerde akan akarsula-rn hidroelektrik potansiyeli yksektir.

Bu aklamaya gre aadaki akarsularmzdanhangisinin hidroelektrik potansiyelinin en yksekolduu sylenebilir?

A) FratB) Bakray

C) Susurluk

D) SakaryaE) aramba

CEVAPLI TEST - 1


11/13


1. Tr eitlilii bakmndan en zengin biyom aada-kilerden hangisidir?

A) Ekvatoral yamur ormanlarB) KutuplarC) llerD) allarE) Otlaklar ve ayrlklar

2.

Yukardaki dnya haritasnda numaralarla belirtilenblgelerden hangi ikisinde bitki ve hayvan eitlili-i birbirine daha fazla benzerlik gsterir?

A) 1 ve 2B) 2 ve 5C) 3 ve 4D) 1 ve 5E) 2 ve 3

3. Gemite veya gnmzde yeryznde baz canltrlerinin tkenmesinde ya da saylarnn azalma-snda hangisinin etkisi bulunmaz?

A) Byk doal afetlerB) Salgn hastalklarC) Ar avlanmaD) Nfus art ve ehirlemeE) Yapay ormanlarn miktarnda grlen art

4. Ya miktarnn ok az ve dzensiz olduu, bitki rt-s bakmndan fakir, gece ve gndz scaklklar ara-

sndaki farkn fazla olduu alanlar l olarak deerlen-dirilir.

Aada verilen bitkilerden hangisi llerde doalolarak yetime ortam bulur?

A) MakiB) SavanC) ne yaprakl ormanD) ayr ve OtlaklarE) Kakts

5. Aada verilen trlerden hangisinin soyu tken-mitir?

A) Zebra B) Mamut C) Sibirya kurduD) Su samuru E) Fil

6. Kakts, stleen gibi bitkilerin toprak st organla-rndan ok toprak alt organlarnn daha gelimiolmasnda en fazla etkili olan faktr aadakiler-den hangisidir?

A) Gne nlarnn dme asB) Ya miktarnn ok az olmasC) Vahi hayvanlarn tahrip etmeleriD) Kum frtnalarnn fazla olmasE) Hayvanclk faaliyetlerinin fazla olmas

7. lkemizde doal olarak yetimesi mmkn olma-yan baz bitki trleri bulunmaktadr. Bu bitkileringnmzde de lkemizde yayl gstermesi aa-dakilerden hangisinin kantdr?

A) klim deimelerininB) Kylarnn kaydnnC) Jeolojik yapnn srekli deime iinde olduununD) lkemizde denizsellik etkisinin arttnnE) Trkiyenin ortalama ykseltisinin fazla olduunun

8. Ekolojik denge, doal ve beeri yollarla bozulabilir.Aadakilerden hangisi ekolojik dengeye zararverebilecek beeri bir faaliyet deildir?

A) Nfusun hzl artB) Ulam sistemleri ve aralarC) Volkanik patlamalarD) Fosil yaktlarnn tketiminin artmas

E) Sanayileme

9. Aadakilerden hangisi okyanus ekosistemlerininfaydalar arasnda saylmaz?

A) Okyanus akntlar aracl ile dnyadaki s dal-mnn gereklemesinde etkili olur.B) Atmosfere braklan aeroseller ya oluumundaetkili olur.C) bitkisel planktonlar aracl ile yaam iin gerekliolan oksijenin byk bir ksm atmosfere salnr.D) Dnya nfusunun byk bir ksmnn besin ihtiyacn

karlar.E) Dnya karalarna basn yaparak yer kaynakl doalafetlerin daha az gereklemesini salar.

10. Aada verilen su ekosistemi alanlarndan hangi-si dierlerine gre biyoeitlilik bakmndan dahazengindir?

A) MercanlarB) Souk denizlerC) Scak denizlerD) Akarsularn yukar rlar

E) Gller

CEVAPLI TEST - 2


12/13


11. Aada su ekosistemleri hakknda verilen ifade-lerden hangisi doru bir bilgi deildir?

A) Okyanuslardaki bitki ve hayvan trlerinin hemenhemen tm su yzeyi ile -100 m derinlikteki alandayaar.B) Akarsularn denize dkld alanlar biyoeitlilikbakmndan zengindir.C) Akarsu ekosistemlerinin yukar rlar biyoeitlilikasndan fakirdir.D) Okyanuslar ierisinde en geni alan kaplayan B-yk Okyanusdur.E) Mercan kaylklar canl kalntlarndan olumu biyo-eitlilik asndan fakir alanlardr.

12. Aadakilerden hangisi reticilerden biridir?

A) Bitkiler B) Otullar C) EtillerD) Hepiller E) Toprak

13. Tavan, geyik, sincap gibi hayvanlar aadakikavramlardan hangisi ierisinde deerlendirilir?

A) Etiller B) Otullar C) HepillerD) reticiler E) Ayrtrclar

14. Baz blgelerde krsal yerleim alanlarnn fare srleritarafndan istila edildii ve byk oranda mal kaybnazarar verdikleri grlebilmektedir.

Fare saysnn artmasnda ve yerleim alanlarnainmelerinde aadakilerden hangisinin etkisi yok-tur?

A) Farelerle beslenen ylanlar insanlar tarafndan yokedilmesiB) Farelerin beslenebilecei besinlerde meydana ge-len artC) Fare poplasyonunda meydana gelen artD) Fare yaam alanlarnda farelerle beslenen hayvan-larn bilinsizce avlanmas

E) Farelerin beslendii besin maddelerinin azalmas

15. Avustralya ktasnda doal ortamnda yaayan bazcanl trlerine dnyann hibir yerinde rastlanlmamak-tadr.

Bu durum Avustralyann hangi zellii ile alakal-dr?

A) Avustralyann enlem ve boylam zellikleriB) Dnyann en kk ktas olmasC) Etrafnn geni deniz ve okyanuslarla evrili olmas

D) Avustralya ktasnn dier ktalara gre daha az n-fuslanmasE) Ktann tamamnn gney yarm krede yer almas

16. Sanayinin gelitii blgelerde atmosfere karbondioksitsalnm daha fazla olmaktadr.

Bu aklamaya gre dnya haritasnda verilen bl-gelerden hangisinde atmosfere karbon salnmdaha fazla olmaktadr?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

17. Bir blgede biriktirmeli baraj yaplrken;

1. Akarsuyun debisinin fazlal2. Akarsuyun yatann darl3. Su birikme havzasnn bulunmas4. Blgede sanayilemenin varl ve oran,

gibi zelliklerden hangisine dikkat edilmez?

A) Yalnz 1 B) Yalnz 3 C) Yalnz 4D) 1 ve 4 E) 2 ve 4

18. Hidroelektrik potansiyeli saptanacak akarsuyun akhz nemlidir. Ak hz fazla olan akarsular zerinedier artlarda olumlu ise baraj yaplr.

Aadaki blgelerden hangisinde bulunan birakarsu zerinde aklamaya uygun baraj yaplmasuygun olmaz?

A) MarmaraB) EgeC) AkdenizD) KaradenizE) Dou Anadolu Blgesi

19. Biriktirmeli baraj yaplan bir blgede;

1.Blgenin elektrik retimi2.Tarmsal alanlar3.Tarihi turistik potansiyeli4.Nfusun dal

gibi zelliklerinden hangisi veya hangileri olumluetkilenir?

A) 1,2 ve 3B) 1,3 ve 4C) Yalnz 1D) Yalnz 3E) Yalnz 4

CEVAPLI TEST - 2


13/13


Test 1

1E2B3B4E5D6C7A8E9D10B11D12C13E14C15B16A17C

Test 2

1A2D3E4E5B6B7A8C9E10A11E12A13B14B15C16E17C18A

BOLUK DOLDURMA

1. HABTAT2. YAI3. ALFRED WEGENER4. YZ5. YAI

6. AFRKA7. TR8. KARBONDOKST

DORU-YANLI

1. DORU2.DORU3. YANLI4. YANLI5. DORU6. DORU7. DORU

BULMACA

SOLDAN SAA

2. MERCANKAYALIKLARI

4. GNE5. POPULASYON6. AZALIR8. BERNG BOAZI10. DRT12. AEROSOL13. PANGEA14. TROPKAL YAMUR ORMANLARI15. KLM

YUKARIDAN AAI

1. YAVA3. ADAPTASYON

4. GULF STREAM7. DNYA9. EKOLOJ11. NSAN

CEVAP ANAHTARI

ETKNLKLER

Documents

11.Sınıf 1.Ünite;Ekosistem ve Madde Döngüleri