12-1 12law.stou.ac.th/dynfiles/Ex.41712-12.pdf · 2. จงอธิบายความ หมายของคำว่า“ข้อมูล ข่าวสารของ

12-1

หนวยท12กฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

อาจารยจตรพรตพฒนสน

ชอ อาจารยจตรพรตพฒนสน

วฒ น.บ.(เกยรตนยม),LL.M.,น.บ.ท.DiplomainEnglishLaw

ตำแหนง ผอำนวยการฝายกฎหมายการคลง

หนวยทเขยน หนวยท12

12-2

แผนผงแนวคดหนวยท12

กฎหมายขอมล

ขาวสารของ

ราชการ

12.1แนวคดเกยวกบขอมล

ขาวสารของราชการ

12.2ขอมลขาวสารตาม

พระราชบญญตขอมล


พ.ศ.2540

12.3กระบวนการใชสทธ

เขาถงขอมลขาวสาร

ของราชการตาม



พ.ศ.2540

12.4คณะกรรมการตาม



พ.ศ.2540

12.5ความรบผดของ

เจาหนาทของรฐตาม

กฎหมายขอมลขาวสาร

ของราชการ

12.1.1แนวคดทวไป

12.1.2ความมงหมายของพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12.2.1ความหมายของ“ขอมลขาวสารของราชการ”

12.2.2ประเภทของขอมลขาวสารของราชการและ

วธการเปดเผยขอมลขาวสารแตละประเภท

12.3.1การเขาถงขอมลขาวสารตามพระราชบญญต

ขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12.3.2การเขาถงขอมลขาวสารของคนตางดาวตาม

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ.2540

12.4.1คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

12.4.2คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมล

ขาวสาร

12.5.1ความรบผดของเจาหนาทในกรณไมปฏบต

ตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

12.5.2การคมครองเจาหนาทของรฐในการเปดเผย

ขอมลขาวสารของราชการ

12-3

หนวยท12

กฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

เคาโครงเนอหาตอนท12.1แนวคดเกยวกบขอมลขาวสารของราชการ

12.1.1แนวคดทวไป

12.1.2ความมงหมายของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

ตอนท12.2ขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12.2.1ความหมายของ“ขอมลขาวสารของราชการ”

12.2.2ประเภทของขอมลขาวสารของราชการและวธการเปดเผยขอมลขาวสารแตละ

ประเภท

ตอนท12.3กระบวนการใชสทธเขาถงขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมล


12.3.1การเขาถงขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12.3.2การเขาถงขอมลขาวสารของคนตางดาวตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ.2540

ตอนท12.4คณะกรรมการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12.4.1คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

12.4.2คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร

ตอนท12.5ความรบผดของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

12.5.1 ความรบผดของเจาหนาทในกรณไมปฏบตตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

12.5.2การคมครองเจาหนาทของรฐในการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

แนวคด1.มาตรา58ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พทธศกราช2540)บญญตรบรองสทธ

ของบคคลในการรบทราบขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยราชการ

หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน เวนแตการเปดเผยขอมลนนจะ

กระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประชาชนหรอสวนไดเสยอนพงไดรบ

ความคมครองของบคคลอนประกอบกบมาตรา59กำหนดใหบคคลมสทธไดรบขอมล

คำชแจงและเหตผลจากหนวยราชการหนวยงานของรฐรฐวสาหกจหรอราชการสวนทองถน

12-4

กอนการอนญาตหรอการดำเนนโครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอคณภาพ

สงแวดลอมสขภาพอนามยคณภาพชวตหรอสวนไดเสยสำคญอนใดทเกยวกบตนหรอ

ชมชนทองถน และมสทธแสดงความคดเหนของตนในเรองดงกลาวตามกระบวนการรบ

ฟงความคดเหนของประชาชนจงมความจำเปนตองตราพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ.2540เพอรบรองสทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดรอนเปนการสงเสรมการ

ปกครองในระบอบประชาธปไตยและหลกการในลกษณะเดยวกนนบญญตรบรองไวตาม

มาตรา56และมาตรา57ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พทธศกราช2550)ดวย

2.“ขอมลขาวสารของราชการ” ทอยภายใตบงคบของพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ.2540กำหนดเฉพาะขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแล

ของหนวยงานของรฐเทานนและกำหนดวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการไว3กรณ

ไดแกการลงพมพในราชกจจานเบกษาการจดใหมสถานทไวใหประชาชนเขาตรวจดและ

การจดขอมลขาวสารใหตามทมผยนคำขอ

3.พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540มความมงหมายใหประชาชนมโอกาส

กวางขวางในการรบรขอมลขาวสารเกยวกบการดำเนนการตางๆ ของรฐซงเปนสงจำเปน

เพอทประชาชนจะสามารถแสดงความคดเหนและใชสทธทางการเมองไดโดยถกตองกบ

ความเปนจรง ดงนน การกำหนดขนตอนการเขาถงขอมลขาวสารของราชการจงตองไมม

ความซบซอนหรอยงยากในทางปฏบตอนจะเปนอปสรรคในการเขาถงขอมลขาวสารของ

ประชาชนยกเวนในกรณจำเปนเพอรกษาประโยชนสาธารณะและความมนคงของรฐ

4.พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540กำหนดใหมการจดตงคณะกรรมการ

ขอมลขาวสารของราชการและคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเพอการ

บงคบใชกฎหมายทมประสทธภาพและคมครองสทธของประชาชน

5.กฎหมายขอมลขาวสารของราชการกำหนดหนาทของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของ

รฐไวหลายประการ ซงการไมปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำหนดยอมกอใหเกดความรบ

ผด อยางไรกตามบทบญญตของกฎหมายกกำหนดมาตรการคมครองเจาหนาทของรฐ

ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540 ในกรณท

กอใหเกดความเสยหายแกบคคลภายนอกเชนกน

12-5

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท12จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายแนวคดเกยวกบขอมลขาวสารของราชการได

2.อธบายและวเคราะหเกยวกบขอมลขาวสารและวธการเขาถงขอมลขาวสารของราชการตาม

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ได

3.อธบายและวเคราะหกระบวนการและขนตอนการเขาถงขอมลขาวสารของราชการตาม

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ได

4.อธบายและวเคราะหเกยวกบบทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการขอมลขาวสารของ

ราชการ และคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการพ.ศ.2540ได

5.อธบายและวเคราะหเกยวกบความรบผดของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายขอมลขาวสาร

ของราชการได

กจกรรม1.กจกรรม

1)ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท12

2)อานแผนการสอนประจำหนวยท12

3)ทำแบบประเมนตนเองกอนเรยนหนวยท12

4)ศกษาเนอหาสาระจาก

4.1)แนวการศกษาหนวยท12

4.2)หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายปกครองชนสง

5)ปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

6)ตรวจสอบคำตอบของกจกรรมแตละกจกรรมจากแนวตอบ

7)ทำแบบประเมนตนเองหลงเรยนหนวยท12

2.งานทกำหนดใหทำ

1)ทำแบบฝกหดทกขอทกำหนดใหทำ

2)อานเอกสารเพมเตมจากบรรณานกรม

12-6

แหลงวทยาการ1.สอการศกษา

1)แนวการศกษาหนวยท12

2)หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายปกครองชนสง

2.1)พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540และกฎหมายลำดบ

รองทเกยวของ

2.2)ชยวฒน วงศวฒนศานต พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.

2540 วารสารกฎหมายปกครองปท 17 ตอนท 2 (สงหาคม 2541) หนา

1-29

2.3)โภคนพลกล (2540)พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ: หนทาง

สราชการในระบบเปด คณะกรรมการปฏรประบบราชการ สำนกนายก-

รฐมนตรพมพครงท1กรงเทพมหานคร

2.4)วชรา ไชยสาร (2544) สทธรบรขอมลขาวสารของราชการ สำนกพมพ

นตธรรมพมพครงท2กรงเทพมหานคร

2.5)บรรเจด สงคะเนต ขอพจารณาเกยวกบอำนาจฟองของหนวยงานของรฐ

ในการฟองโตแยงคำวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมล

ขาวสารวารสารกฎหมายปกครองปท19ตอนท1(เมษายน2543)หนา

11-19

2.6)บรรเจด สงคะเนต และสมศกด นวตระกลพสทธ ปญหาในการบงคบใช

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540 วารสารกฎหมาย

ปกครองปท19ตอนท1(เมษายน2543)หนา1-10

2.7)ปยะศาสตร ไขวพนธ สทธในขอมลขาวสารและหลกความโปรงใสในทาง

ปกครอง รวมบทความทางวชาการ เลม 1 กฎหมายปกครอง ภาคสาร

บญญตกรงเทพมหานครสำนกงานศาลปกครอง2548หนา481-496

2.8)พชตพลศรยานนท และสมศกด นวตระกลพสทธ สทธในการรบรขอมล

ขาวสารของราชการตามกฎหมายฝรงเศส เยอรมน และสหรฐอเมรกา

วารสารกฎหมายปกครองปท17ตอนท2(สงหาคม2541)หนา82-115

12-7

2.9) ฤทยหงสสรและมานตยจมปา(2542)คำอธบายกฎหมายขอมลขาวสาร

ของทางราชการสำนกพมพนตธรรมพมพครงท1กรงเทพมหานคร

2.10)อรรถพลใหญสวางและวชราไชยสารสทธในการรบรขอมลขาวสารของ

ราชการบทบณฑตยเลม54ตอน3กนยายน2541หนา124-169

การประเมนผลการเรยน1.ประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทกำหนดใหทำในแผนกจกรรม

2.ประเมนผลจากการสอบไลประจำภาคการศกษา

12-8

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง“กฎหมายขอมลขาวสารของราชการ”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปน แลวเขยนคำตอบลงในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ

ประเมนผลตนเองชดน30นาท

1.ทานเขาใจแนวคดเกยวกบขอมลขาวสารของราชการอยางไรโปรดอธบาย

2.จงอธบายความหมายของคำวา“ขอมลขาวสารของราชการ”

3.จงอธบายกระบวนการใชสทธเขาถงขอมลขาวสารของราชการ

4.จงอธบายบทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

5.จงอธบายความรบผดของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ

12-9

ตอนท12.1

แนวคดเกยวกบขอมลขาวสารของราชการ

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท12.1แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท12.1.1แนวคดทวไป

เรองท12.1.2ความมงหมายของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

แนวคด1. สทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร (Right to know) เปนสทธขนพนฐานของ

ประชาชนซงมาจากหลกการพนฐานในการมสวนรวมของประชาชนในการปกครอง

ประเทศระบอบประชาธปไตยซงสทธในการรบรขอมลขาวสารเปนพนฐานของการใชสทธ

ตรวจสอบและควบคมการทำงานของรฐเพอความโปรงใสและประชาชนสามารถคมครอง

สทธของตนเองไดโดยพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ประกาศใน

ราชกจจานเบกษาเมอวนท10กนยายน2540เพอกำหนดหลกการรบรองสทธไดรไวอยาง

ชดเจนซงมหลกการพนฐานของการเขาถงขอมลขาวสาร2ประการไดแก

ก.ผขอขอมลขาวสารไมจำตองเปนผมสวนไดเสยหรอประโยชนเกยวของกบขอมลขาวสาร

ทขอ

ข.เปดเผยเปนหลกปกปดเปนขอยกเวน

2. พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ตราขนเพอรบรองสทธในการรบร

ขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)ทกำหนดไวตามมาตรา58ของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย(พทธศกราช2540)ใหเปนรปธรรมมากยงขนประกอบกบกำหนด

หลกเกณฑในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการประเภทตางๆ ไว รวมถงการคมครอง

สทธสวนบคคลในสวนทเกยวของกบขอมลขาวสารของราชการไปพรอมกน

วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหแนวคดทวไปเกยวกบสทธในการรบรขอมลขาวสารได

2. อธบายวตถประสงคของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ได

12-10

เรองท12.1.1แนวคดทวไป

สาระสงเขป1. สทธ ใน การ รบ ร ขอมล ขาวสาร สทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)เปน

อำนาจในการรบรขอมลขาวสารทกฎหมายใหแกบคคลเพอประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลมงประสงค

โดยสทธในการรบรขอมลขาวสารเปนสทธขนพนฐานของประชาชนในการมสวนรวมในการปกครองประเทศ

ระบอบประชาธปไตยเพอประชาชนจะไดใชสทธในการตรวจสอบและควบคมการทำงานของรฐ เพอใหเกด

ความโปรงใสตลอดจนคมครองสทธของตนเองไดดงนนสทธในการรบรขอมลขาวสารจงเปนรปแบบหนง

ทแสดงใหเหนถงอำนาจอธปไตยของประชาชนในการเขาไปตรวจสอบระบบราชการอนเปนกลไกของรฐ

สทธในการรบรขอมลขาวสารเปนอำนาจในการรบรขอมลขาวสารทกฎหมายใหแกบคคลเพอ

ประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลมงประสงคมาจากสทธไดร(Righttoknow)ซงสทธในการรบรขอมล

ขาวสารเปนสทธขนพนฐานทเปนขอมลหรอเปนหนทางอนเปนจดหมายแตสทธเสรภาพในการพดการเขยน

การพมพการโฆษณาเปนสทธในการแสดงออก(Righttoexpression)เปนสทธในการไดรบ(เขาถง)ขอมล

ขาวสาร การทบคคลจะใชสทธเสรภาพในการพด การเขยนการพมพ การโฆษณาไดอยางแทจรงจงตองม

สทธเสรภาพในการรบรขอมลขาวสารเพอเปนขอมล (หนทาง) ในการใชสทธเสรภาพในการพด การเขยน

การพมพการโฆษณา (จดหมาย) ไดถกตองตรงกบความเปนจรงจงอาจกลาวไดวาสทธไดรเปนสวนหนง

ของสทธในการแสดงออก ซงการรบรองสทธดงกลาวเปนการสนบสนนการมสวนรวมในทางการเมองของ

ประชาชน เนองจากการแสดงความคดเหนหรอแสดงการมสวนรวมในทางการเมองอนเปนพนฐานของการ

ปกครองในระบอบประชาธปไตยและทำใหประชาชนสามารถตรวจสอบการปกครองของรฐเพอความโปรงใส

ในการปฏบตราชการไดซงสทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)กอใหเกดประโยชน

ตอการปกครองในระบอบประชาธปไตย3ประการคอ

1.1สนบสนนการมสวนรวมในทางการเมองของประชาชน เนองจากการแสดงความคดเหน

หรอแสดงการมสวนรวมในทางการเมองอนเปนพนฐานของการปกครองในระบอบประชาธปไตยประชาชน

ตองไดรบรสภาพความเปนจรงของการปกครองไมวาจะเปนฝายรฐบาลหรอฝายคานบนพนฐานของขอมล

ทแทจรงทประชาชนสามารถเขาถงได จะทำใหประชาชนเกดความไววางใจในการปกครองและประสงคจะ

สนบสนนและมสวนรวมในการปกครองในระบอบประชาธปไตย

1.2ประชาชนสามารถตรวจสอบการปกครองของรฐเพอความโปรงใสในการปฏบตราชการ

ทงในระดบทองถนและสวนกลาง และการตรวจสอบการบรหารราชการแผนดนยอมสะทอนความตองการ

ของประชาชนได

12-11

1.3ประชาชนไดทราบขอเทจจรงในการใชอำนาจของรฐในแตละเรองทำใหเกดความโปรงใส

ในการใชอำนาจของรฐและประชาชนสามารถปกปองของตนไดโดยถกตองและเปนการปองกนการทจรต

คอรรบชน เพราะการกลนแกลงหรอเออประโยชนแกคนบางคนจะถกเปดเผยตอประชาชนทวไปทำให

อาจถกตรวจสอบพบไดงาย

2. หลก การ พน ฐาน ของ การ เขา ถง ขอมล ขาวสาร

2.1 ผ ขอ ขอมล ขาวสาร ไม จำ ตอง เปน ผ ม สวน ได เสย หรอ ประโยชน เกยวของ กบ ขอมล ขาวสาร

ท ขอ การแกไขรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พทธศกราช 2534) เมอป พ.ศ. 2538 ไดมการบญญต

มาตรา48ทวรบรองวาบคคลมสทธไดรบรขอมลขาวสารทมผลกระทบถงตนซงบทบญญตนขอบเขตแคบ

ไปกวา“สทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)”เนองจากบคคลอาจใชสทธในการรบร

ขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)เฉพาะขอมลขาวสารทมผลกระทบถงตนเทานนดงนนมาตรา

9วรรคสามแหงพระราชบญญตพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540จงไดมการรบรองสทธ

ในการรบรขอมลขาวสารกวางมากขนโดยกำหนดไวอยางชดเจนวาบคคลไมวาจะมสวนไดเสยเกยวของหรอ

ไมกตามยอมมสทธเขาตรวจดขอสำเนาหรอขอสำเนาทมคำรบรองถกตองของขอมลขาวสารได

2.2 เปด เผย เปน หลก ปกปด เปน ขอ ยกเวน กรณทขอมลขาวสารของราชการสวนใหญมกถก

กำหนดใหเปน “ความลบ” ตามระเบยบวาดวยการรกษาความปลอดภยแหงชาต พ.ศ. 2517 เปนปญหา

เกยวกบการเขาถงขอมลขาวสารของราชการประการหนง ดงนนพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ. 2540 จงกำหนดใหหนวยงานของรฐมหนาทในการเปดเผยขอมลขาวสารและมอำนาจปฏเสธการเปด

เผยขอมลขาวสารเฉพาะกรณทกฎหมายกำหนดเทานนอนนำมาซงหลกการทวา “เปดเผยเปนหลกปกปด

เปนขอยกเวน”

(โปรด อาน เนอหา สาระ โดย ละเอยด ใน หนงสอ คำ อธบาย กฎหมาย ขอมล ขาวสาร ของ ทาง ราชการ

โดย ฤทย หงส สร และ มา นตย จม ปา และ หนงสอ พระ ราช บญญต ขอมล ขาวสาร ของ ราชการ: หนทาง ส

ราชการ ใน ระบบ เปด โดย โภคน พล กล และ บทความ ดง ตอ ไป น

1. ชยวฒน วงศ วฒน ศานต พระ ราช บญญต ขอมล ขาวสาร ของ ราชการ พ.ศ. 2540 วารสาร กฎหมาย

ปกครอง ป ท 17 ตอน ท 2 (สงหาคม 2541) หนา 1-29

2. ปยะ ศาสตร ไขว พนธ สทธ ใน ขอมล ขาวสาร และ หลก ความ โปรงใส ใน ทาง ปกครอง รวม บทความ

ทาง วชาการ เลม 1 กฎหมาย ปกครอง ภาค สาร บญญต สำนกงาน ศาล ปกครอง 2548 หนา 481-496

3. พชต พล ศร ยา นนท และ สม ศกด นว ตระกล พสทธ สทธ ใน การ รบ ร ขอมล ขาวสาร ของ ราชการ

ตาม กฎหมาย ฝรงเศส เยอรมน และ สหรฐอเมรกา วารสาร กฎหมาย ปกครอง ป ท 17 ตอน ท 2 (สงหาคม

2541) หนา 82-115

4. อรรถ พล ใหญ สวาง และ วช รา ไชย สาร สทธ ใน การ รบ ร ขอมล ขาวสาร ของ ราชการ บท บณฑตย

เลม 54 ตอน 3 กนยายน 2541 หนา 124-169)

12-12

กจกรรม12.1.1

ทานเขาใจความหมายและแนวคดเกยวกบสทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Right

toknow)อยางไรจงอธบายพอสงเขป

บนทกคำตอบกจกรรม12.1.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท12ตอนท12.1กจกรรม12.1.1)

12-13

เรองท12.1.2ความมงหมายของพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการพ.ศ.2540

สาระสงเขปพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540มความมงหมายซงปรากฏตามเหตผลในการ

ประกาศใชพระราชบญญตดงน

1. ใหประชาชนมโอกาสรบรขอมลขาวสารของราชการมากขนเนองจากเปนสงจำเปนในการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยเพอประชาชนจะไดสามารถแสดงความคดเหนและการมสวนรวมในทางการเมอง

2. ประชาชนสามารถปกปกรกษาผลประโยชนของตนไดดขนเนองจากมโอกาสรบรขอมลขาวสาร

ของราชการอนเปนการตรวจสอบการทำงานของฝายปกครองประการหนงเพอใหเกดความโปรงใสในการ

ปฏบตราชการและคมครองสทธของประชาชน

3. ใหความคมครองสทธสวนบคคลในสวนทเกยวของกบขอมลขาวสารของราชการโดยมใหหนวย

งานของรฐเปดเผยขอมลสวนบคคลตอผอนโดยปราศจากความยนยอมเปนหนงสอของเจาของขอมลทใหไว

ลวงหนาหรอในขณะนนหรอโดยไมจำเปนหรอไมมเหตผลตามทกฎหมายกำหนด

(โปรด อาน เนอหา สาระ โดย ละเอยด ใน หนงสอ คำ อธบาย กฎหมาย ขอมล ขาวสาร ของ ทาง ราชการ โดย

ฤทย หงส สร และ มา นตย จม ปา และ บทความ ของ ชยวฒน วงศ วฒน ศานต พระ ราช บญญต ขอมล ขาวสาร

ของ ราชการ พ.ศ. 2540 วารสาร กฎหมาย ปกครอง ป ท 17 ตอน ท 2 (สงหาคม 2541) หนา 1-29)


ทานเขาใจบทบาทของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540ตอสทธในการ

รบรขอมลขาวสารอยางไรจงอธบายพอสงเขป


12-14


12-15

ตอนท12.2

ขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ.2540


หวเรองเรองท12.2.1ความหมายของ“ขอมลขาวสารของราชการ”

เรองท12.2.2ประเภทของขอมลขาวสารของราชการและวธการเปดเผยขอมลขาวสารแตละ

ประเภท

แนวคด1. พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540กำหนดนยามคำวา“ขอมลขาวสาร”

และคำวา“ขอมลขาวสารของราชการ”โดยการกำหนดนยามของถอยคำดงกลาวเปนการ

จำกดขอบเขตการใชบงคบของพระราชบญญตฉบบนเฉพาะขอมลขาวสารทอยในความ

ครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานของรฐเทานน

2. พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540แบงขอมลขาวสารของราชการออก

เปน 4ประเภท เพอกำหนดวธการเขาถงหรอเผยแพรใหเหมาะสมกบขอมลขาวสารของ

ราชการแตละประเภทไดแกขอมลขาวสารของราชการ (มาตรา7ถงมาตรา13)ขอมล

ขาวสารทไมตองเปดเผย(มาตรา14ถงมาตรา20)ขอมลขาวสารสวนบคคล(มาตรา21

ถงมาตรา25)และเอกสารประวตศาสตร(มาตรา26)


1. อธบายความหมายของขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ.2540ได

2. อธบายวธการเปดเผยขอมลขาวสารแตละประเภทตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ.2540ได

12-16

เรองท12.2.1ความหมายของ“ขอมลขาวสารของราชการ”

สาระสงเขปมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540กำหนดนยามคำวา “ขอมล

ขาวสารของราชการ”หมายความวาขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงาน

ของรฐไมวาจะเปนขอมลขาวสารเกยวกบการดำเนนงานของรฐหรอขอมลขาวสารเกยวกบเอกชนดงนนขอมล

ขาวสารทอยภายใตบงคบพระราชบญญตนตองเปนขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแล

ของหนวยงานของรฐซง“การครอบครอง”หมายถงการทเราสามารถใชกำลงทางกายภาพในการยดถอไว

ไดแต“การควบคมดแล”หมายถงการทขอมลขาวสารอยในความครอบครองของบคคลอนแตหนวยงาน

ของรฐมอำนาจควบคมดแลได โดยหนวยงานของรฐทครอบครองหรอควบคมดแลขอมลขาวสารยอมเปน

ไปตามนยามคำวา “หนวยงานของรฐ” ตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.

2540อนงมขอสงเกตวาการพจารณาวาขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของหนวย

งานของรฐเปนการพจารณาในแงรปแบบเทานนโดยมไดพจารณาตอไปในแงเนอหาสาระของขอมลขาวสาร

ดงนนหากขอมลขาวสารดงกลาวมเนอหาเปนขอมลขาวสารสวนบคคลหรอเปนความลบของทางราชการทำให

การเปดเผยขอมลดงกลาวอาจกระทบตอประโยชนสาธารณะหรอประโยชนสวนบคคล


โดย ฤทย หงส สร และ มา นตย จม ปา และ หนงสอ สทธ รบ ร ขอมล ขาวสาร ของ ราชการ โดย วช รา ไชย สาร

และ บทความ ดง ตอ ไป น



2. บรรเจด สง คะเน ต และ สม ศกด นว ตระกล พสทธ ปญหา ใน การ บงคบ ใช พระ ราช บญญต ขอมล

ขาวสาร ของ ราชการ พ.ศ. 2540 วารสาร กฎหมาย ปกครอง ป ท 19 ตอน ท 1 (เมษายน 2543) หนา 1-10)


ทานเขาใจความหมายของขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ.2540อยางไรจงอธบายพอสงเขป

12-17



12-18

เรองท12.2.2ประเภทของขอมลขาวสารของราชการและ

วธการเปดเผยขอมลขาวสารแตละประเภท

สาระสงเขปพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540แบงขอมลขาวสารของราชการ4ประเภทและ

กำหนดวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการดงน

1. ขอมล ขาวสาร ของ ราชการ หมายถง ขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแล

ของหนวยงานของรฐและมวธการเปดเผยขอมลขาวสารดงน

1.1 การ ลง พมพ ใน ราช กจ จา นเบกษามวตถประสงคใหขอมลดงกลาวแพรหลายเพอสงเสรม

ใหประชาชนไดรขอมลขาวสารเหลานนและสามารถเกบเปนหลกฐานอางองเพอประโยชนตางๆตอไปดวยซง

ขอมลขาวสารของราชการทหนวยงานของรฐตองสงลงพมพในราชกจจานเบกษากำหนดไวตามมาตรา7แหง

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540นอกจากนขอมลขาวสารตามมาตรา7(4)หากยงไม

ไดลงพมพในราชกจจานเบกษาจะนำมาใชบงคบในทางทไมเปนคณแกผใดไมไดเวนแตผนนจะไดรถงขอมล

ขาวสารนนตามความเปนจรงมากอนแลวเปนเวลาพอสมควร(มาตรา8)อนงขอมลขาวสารทตองจดพมพใน

ราชกจจานเบกษาตามมาตรา7วรรคสามแหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540กำหนด

ใหหนวยงานของรฐอาจรวบรวมและจดใหมไวเผยแพรเพอขายหรอจำหนายจายแจกณททำการของหนวย

งานของรฐแหงนนตามทเหนสมควรดวย

1.2 การ จด ให ม สถาน ท ไว ให ประชาชน เขา ตรวจ ด โดยขอมลขาวสารทจดไวใหประชาชน

สามารถเขาตรวจดไดเปนขอมลขาวสารประเภททมความสำคญรองลงมาจากประเภททตองจดพมพไวใน

ราชกจจานเบกษาตามมาตรา9แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540และปจจบนคณะ

กรรมการขอมลขาวสารของราชการไดออกประกาศคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเรองหลกเกณฑ

และวธการเกยวกบการจดใหมขอมลขาวสารของราชการไวใหประชาชนเขาตรวจด ลงวนท 24 กมภาพนธ

2541 (ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม115ตอนพเศษ17งลงวนท 27กมภาพนธ2541)บคคลไมวา

จะมสวนไดเสยเกยวของหรอไมกตาม ยอมมสทธเขาตรวจด ขอสำเนาหรอขอสำเนาทมคำรบรองถกตอง

ของขอมลขาวสารไดอยางไรกตามคนตางดาวมสทธในการเขาตรวจดขอมลขาวสารตามมาตรา9เพอการ

ปกปองสทธของตนเองดวยซงจะไดอธบายตอไปในเรองท12.3.2

1.3 การ จด ขอมล ขาวสาร ให ตาม ท ม ผ ยน คำขอมาตรา11แหงพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการพ.ศ.2540กำหนดใหหนวยงานของรฐผรบผดชอบอาจจดหาขอมลขาวสารใหแกบคคลเฉพาะ

รายไดหากบคคลนนมคำขอขอมลขาวสารอนใดของราชการและคำขอของผนนระบขอมลขาวสารทตองการ

ในลกษณะทอาจเขาใจไดตามควรภายในเวลาอนสมควร เวนแตผนนขอจำนวนมากหรอบอยครงโดยไมม

12-19

เหตผลอนสมควรโดยการจดหาขอมลขาวสารแกประชาชนตองไมเปนการเพมภาระงานใหแกเจาหนาทของรฐ

เพอประโยชนเฉพาะคนบางกลมดงนนขอมลขาวสารของราชการทหนวยงานของรฐจดหาใหตองเปนขอมล

ขาวสารทมอยแลวในสภาพทพรอมจะใหไดมใชเปนการตองไปจดทำวเคราะหจำแนกรวบรวมหรอจดให

มขนใหมเวนแตเปนการแปรสภาพเปนเอกสารจากขอมลขาวสารทบนทกไวในระบบการบนทกภาพหรอเสยง

ระบบคอมพวเตอรหรอระบบอนใด

2. ขอมล ขาวสาร ท ไม ตอง เปด เผย กำหนดไวตามมาตรา 14และมาตรา 15แหงพระราชบญญต

ขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ซงอาจแบงออกเปน2ประเภทไดแก

2.1ขอมลขาวสารของราชการทอาจกอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย

2.2ขอมลขาวสารตามทกำหนดไวตามมาตรา 15 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของ


หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐมอำนาจในการพจารณาเปดเผยขอมลขาวสารของ

ราชการทมลกษณะตามมาตรา 15 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540หรอไมกได

โดยตองคำนงถงการปฏบตหนาทตามกฎหมายของหนวยงานของรฐประโยชนสาธารณะและประโยชนของ

เอกชนทเกยวของประกอบกนซงคำสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารของราชการจะกำหนดเงอนไขอยางใดกได

แตตองระบไวดวยวาทเปดเผยไมไดเพราะเปนขอมลขาวสารประเภทใดและเพราะเหตใด

เจาหนาทของรฐตองแจงบคคลทการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการใดอาจกระทบถง

ประโยชนไดเสยของบคคลนนเพอใหเสนอคำคดคานไมนอยกวาสบหาวนนบแตวนทไดรบแจง โดยผทได

รบแจงหรอผททราบวาการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการใดอาจกระทบถงประโยชนไดเสยของตนมสทธ

คดคานการเปดเผยขอมลขาวสารนนไดโดยทำเปนหนงสอถงเจาหนาทของรฐผรบผดชอบ(มาตรา17)

ในกรณทเจาหนาทของรฐมคำสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารใดตามมาตรา14หรอมาตรา15

หรอมคำสงไมรบฟงคำคดคานของผมประโยชนไดเสยตามมาตรา 17ผนนอาจอทธรณตอคณะกรรมการ

วนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบแจงคำสงนน โดยยนคำอทธรณตอคณะ

กรรมการขอมลขาวสารของราชการ(มาตรา18)

3. ขอมล ขาวสาร สวน บคคล หมายถง ขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวของบคคล เชน การ

ศกษาฐานะการเงนประวตสขภาพประวตอาชญากรรมหรอประวตการทำงานบรรดาทมชอของผนนหรอ

มเลขหมายรหสหรอสงบอกลกษณะอนททำใหรตวผนนไดเชนลายพมพนวมอแผนบนทกลกษณะเสยง

ของคนหรอรปถายและใหหมายความรวมถงขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวของผทถงแกกรรมแลวดวย

(มาตรา 4) และเฉพาะบคคลธรรมดาทมสญชาตไทยและบคคลธรรมดาทไมมสญชาตไทยแตมถนทอยใน

ประเทศไทยเทานนทไดรบความคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ.2540(มาตรา21)

หนวยงานของรฐตองปฏบตเกยวกบการจดระบบขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา23แหงพระ

ราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540และหนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลท

อยในความควบคมดแลของตนตอหนวยงานของรฐแหงอนหรอผอนโดยปราศจากความยนยอมเปนหนงสอ

12-20

ของเจาของขอมลทใหไวลวงหนาหรอในขณะนนมได เวนแตเปนการเปดเผยตามมาตรา 24 แหงพระราช

บญญตเดยวกน

บคคลยอมมสทธทจะไดรถงขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวกบตนโดยมคำขอเปนหนงสอยนตอ

หนวยงานของรฐทควบคมดแลขอมลขาวสารนน (มาตรา 25 วรรคหนง) และกรณทบคคลใดเหนวาขอมล

ขาวสารสวนบคคลทเกยวกบตนสวนใดไมถกตองตามทเปนจรงยอมมสทธยนคำขอเปนหนงสอใหหนวย

งานของรฐทควบคมดแลขอมลขาวสารแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนนนได(มาตรา25วรรค

สาม)และในกรณทหนวยงานของรฐไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารใหตรงตามทมคำขอผนนม

สทธอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายในสามสบวนนบแตวนไดรบแจงคำสง

ไมยนยอมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสาร

4. เอกสาร ประวตศาสตร หมายถง ขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 26 แหงพระราช

บญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540 ซงหนวยงานของรฐตองสงมอบเอกสารประวตศาสตรใหแก

หอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากรหรอหนวยงานอนของรฐตามทกำหนดในพระราชกฤษฎกา เพอคด

เลอกไวใหประชาชนไดศกษาคนควา

(โปรด อาน เนอหา สาระ โดย ละเอยด ใน หนงสอ คำ อธบาย กฎหมาย ขอมล ขาวสาร ของ ทาง ราชการ โดย

ฤทย หงส สร และ มา นตย จม ปา และ บทความ ของ ชยวฒน วงศ วฒน ศานต พระ ราช บญญต ขอมล ขาวสาร

ของ ราชการ พ.ศ. 2540 วารสาร กฎหมาย ปกครอง ป ท 17 ตอน ท 2 (สงหาคม 2541) หนา 1-29)


1. จงอธบายวธการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการแตละประเภท

2. หากเจาหนาทของรฐมดลพนจไมเปดเผยขอมลขาวสารทไมตองเปดเผยผขอใหเปดเผย

ขอมลขาวสารควรตองดำเนนการอยางไร


12-21


12-22

ตอนท12.3

กระบวนการใชสทธเขาถงขอมลขาวสารของราชการตาม

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540


หวเรองเรองท12.3.1การเขาถงขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ.2540

เรองท12.3.2การเขาถงขอมลขาวสารของราชการของคนตางดาวตามพระราชบญญตขอมล


แนวคด1. ขนตอนการเขาถงขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

จะตองพจารณาลกษณะของขอมลขาวสารของราชการเปนสำคญเนองจากขอมลขาวสาร

ของราชการแตละประเภทกำหนดวธการเขาถงขอมลขาวสารของราชการไวแตกตางกน

และเมอเจาหนาทของรฐพจารณาสงการเกยวกบการเขาถงขอมลขาวสารอยางไรแลว

หากผทประสงคจะใชสทธรบรขอมลขาวสารของราชการไดรบผลกระทบจากการสงการ

ดงกลาวกอาจใชสทธอทธรณคำสงของเจาหนาทของรฐทรบผดชอบตอคณะกรรมการ

วนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารหรอในกรณทเจาหนาทของรฐไมดำเนนการตามหนาท

ทกฎหมายกำหนดอาจถกรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการได

2. สทธในการรบรขอมลขาวสารในฐานะหลกสทธมนษยชนและประเทศไทยไดรวมลงนาม

เปนภาคในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (Inter-

nationalCovenant onCivil andPolitical Rights) เมอวนท 10 กนยายน 2535

แมจะยงมไดใหสตยาบนผกพนกบพนธกรณในกตกาฯดงกลาวจงยงไมมผลผกพนให

ตองออกกฎหมายหรอแกไขกฎหมายเพอใหการคมครองสทธตามกตกาฯดงกลาว แต

ประเทศไทยกไดดำเนนนโยบายสนบสนนใหมการคมครองสทธตามกตกาฯ ดงกลาว

ตลอดจนไดปฏรปการเมองเพอสงเสรมใหมการคมครองสทธมนษยชน ดงนน ตาม

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540จงไดกำหนดสทธในการเขาถงขอมล

ขาวสารของราชการของคนตางดาวไวดวย

12-23


1. อธบายกระบวนการเขาถงขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการพ.ศ.2540ได

2. อธบายเกยวกบการเขาถงขอมลขาวสารของราชการของคนตางดาวตามพระราชบญญต

ขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ได

12-24

เรองท12.3.1การเขาถงขอมลขาวสารตามพระราชบญญต


สาระสงเขปการใชสทธรบรขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540กำหนดวธการ

เขาถงขอมลขาวสารของราชการแตละประเภทไวแตกตางกน เชน ขอมลขาวสารของราชการกำหนดวธการ

เขาถงขอมลขาวสารไว3กรณไดแกการลงพมพในราชกจจานเบกษา(มาตรา7)การจดสถานทไวใหประชาชน

เขาตรวจด(มาตรา9)และการจดหาขอมลขาวสารตามทมผยนคำขอ(มาตรา11)หรอขอมลขาวสารทไมตอง

เปดเผยตามมาตรา14และมาตรา15ซงเจาหนาทของรฐมดลพนจทจะเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา15

หรอไมกได(อธบายเกยวกบการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการแตละประเภทไวแลวในเรองท12.2.2)

เมอเจาหนาทของรฐพจารณาสงการหรอดำเนนการเกยวกบการเขาถงขอมลขาวสารอยางไรแลว

หากผทประสงคจะใชสทธรบรขอมลขาวสารของราชการไดรบผลกระทบจากการสงการหรอการดำเนนการ

ดงกลาวอาจกระทำได2กรณดงน

1. การใชสทธรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการไดแก

1.1กรณหนวยงานของรฐไมจดพมพขอมลขาวสารตามมาตรา7หรอไมจดขอมลขาวสารไว

ใหประชาชนตรวจดไดตามมาตรา9หรอไมจดหาขอมลขาวสารใหแกประชาชนตามมาตรา11(มาตรา13)

1.2กรณทหนวยงานของรฐปฏเสธวาไมมขอมลขาวสารตามทมคำขอไมวาจะเปนกรณตาม

มาตรา11หรอมาตรา25และผมคำขอไมเชอวาเปนความจรง(มาตรา33)

2. การใชสทธอทธรณคำสงหรอการสงการของเจาหนาทของรฐตอคณะกรรมการวนจฉยการเปด

เผยขอมลขาวสารดงน

2.1กรณทเจาหนาทของรฐมคำสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารใดตามมาตรา 14หรอมาตรา

15หรอมคำสงไมรบฟงคำคดคานของผมประโยชนไดเสยตามมาตรา17ผนนอาจอทธรณตอคณะกรรมการ



2.2กรณหนวยงานของรฐไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารใหตรงตามคำขอของ

บคคลทเหนวาขอมลขาวสารสวนบคคลเกยวกบตนไมถกตองตามทเปนจรง บคคลนนมสทธอทธรณตอ

คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายในสามสบวนนบแตวนไดรบแจงคำสงไมยนยอมแกไข

เปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารโดยยนคำอทธรณตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ(มาตรา25)


โดย ฤทย หงส สร และ มา นตย จม ปา)

12-25


1. จงอธบายขนตอนการใชสทธรบรขอมลขาวสารของราชการประเภทขอมลขาวสารของ

ราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

2. จงอธบายขนตอนการใชสทธรบรขอมลขาวสารของราชการประเภทขอมลขาวสารทไมตอง

เปดเผยตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540



12-26

เรองท12.3.2การเขาถงขอมลขาวสารของราชการของคนตางดาว

ตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

สาระสงเขป“คนตางดาว” ตามบทนยามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540

หมายรวมทงบคคลธรรมดาและนตบคคลในสวนของนตบคคลเชนบรษทหรอหางหนสวนทมทนเกนกงหนง

เปนของคนตางดาวสมาคมทมสมาชกเกนกงหนงเปนคนตางดาวหรอสมาคมหรอมลนธทมวตถประสงคเพอ

ประโยชนของคนตางดาวสำหรบในสวนของบคคลธรรมดามความหมายแคบกวาความเขาใจทวไปเนองจาก

คนตางดาวในความหมายทวไปจะหมายถงบคคลทไมมสญชาตไทยแตคนตางดาวตามพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการพ.ศ.2540หมายถงบคคลธรรมดาทไมมสญชาตไทยและตองไมมถนทอยในประเทศไทย

ดวยดงนน หากเปนบคคลทไมมสญชาตไทยแตมถนทอยในประเทศไทยกอาจใชสทธตามกฎหมายขอมล

ขาวสารของราชการได รวมถงไดรบการคมครองขอมลสวนบคคลตามหมวด 3 แหงพระราชบญญตนดวย

ซงตามมาตรา9แหงพระราชบญญตเดยวกนกำหนดสทธในการเขาตรวจดขอมลขาวสารของคนตางดาวเพอ

การปกปองสทธของตนเองตามทกำหนดโดยกฎกระทรวงอยางไรกตามปจจบนยงไมมการออกกฎกระทรวง

เกยวกบการใชสทธในการเขาตรวจดขอมลขาวสารของคนตางดาวแตอยางใด




จงอธบายเกยวกบการเขาถงขอมลขาวสารของราชการของคนตางดาวตามพระราชบญญต



12-27


12-28

ตอนท12.4

คณะกรรมการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ.2540


หวเรองเรองท12.4.1คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

เรองท12.4.2คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร

แนวคด1. คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ. 2540 มหนาทในการสอดสองดแลและใหคำแนะนำหรอคำปรกษาเกยวกบการ

ดำเนนงานของเจาหนาทของรฐและหนวยงานของรฐในการปฏบตตามพระราชบญญตน

เพอใหการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธภาพ

2. คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการพ.ศ. 2540 เปนองคกรททำหนาทในการพจารณาวนจฉยอทธรณตามกฎหมาย



1. อธบายบทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการได

2. อธบายบทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารได

12-29

เรองท12.4.1คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

สาระสงเขปคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการประกอบดวยรฐมนตร ซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปน

ประธานปลดสำนกนายกรฐมนตรปลดกระทรวงกลาโหมปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณปลดกระทรวง

การคลง ปลดกระทรวงการตางประเทศปลดกระทรวงมหาดไทยปลดกระทรวงพาณชย เลขาธการคณะ

กรรมการกฤษฎกาเลขาธการคณะกรรมการขาราชการพลเรอนเลขาธการสภาความมนคงแหงชาตเลขาธการ

สภาผแทนราษฎรผอำนวยการสำนกขาวกรองแหงชาตผอำนวยการสำนกงบประมาณและผทรงคณวฒอน

จากภาครฐและภาคเอกชนซงคณะรฐมนตรแตงตงอกเกาคนเปนกรรมการโดยมปลดสำนกนายกรฐมนตร

แตงตงขาราชการของสำนกงานปลดสำนกนายกรฐมนตรคนหนงเปนเลขานการ และอกสองคนเปนผชวย

เลขานการ

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมอำนาจหนาทสอดสองดแลและใหคำแนะนำหรอคำปรกษา

เกยวกบการดำเนนงานของเจาหนาทของรฐและหนวยงานของรฐในการปฏบตตามพระราชบญญตนรวมถง

เสนอแนะในการตราพระราชกฤษฎกาและการออกกฎกระทรวงหรอระเบยบของคณะรฐมนตรตามพระราช

บญญตนนอกจากนยงมอำนาจหนาทในการพจารณาและใหความเหนเรองรองเรยนกรณหนวยงานของรฐ

ไมดำเนนการเปดเผยขอมลขาวสารตามทกฎหมายกำหนดและจดทำรายงานเกยวกบการปฏบตตามกฎหมาย

เสนอคณะรฐมนตรเปนครงคราวตามความเหมาะสมแตอยางนอยปละหนงครง



และ บทความ ของ ชยวฒน วงศ วฒน ศานต พระ ราช บญญต ขอมล ขาวสาร ของ ราชการ พ.ศ. 2540 วารสาร

กฎหมาย ปกครอง ป ท 17 ตอน ท 2 (สงหาคม 2541) หนา 1-29)


จงอธบายบทบาทของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตอประสทธภาพในการบงคบ

ใชพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12-30



12-31

เรองท12.4.2คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร

สาระสงเขปคณะรฐมนตรอาจแตงตงคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารสาขาตางๆตามขอเสนอ

ของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการไดตามความเหมาะสมซงมอำนาจหนาทพจารณาวนจฉยอทธรณ

คำสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา14หรอมาตรา15หรอคำสงไมรบฟงคำคดคานตามมาตรา17

และคำสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา25โดยคณะรฐมนตรจะแตงตง

คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตามสาขาความเชยวชาญเฉพาะดานของขอมลขาวสารของ

ราชการเชนความมนคงของประเทศเศรษฐกจและการคลงของประเทศหรอการบงคบใชกฎหมายซงคณะ

หนงๆประกอบดวยบคคลตามความจำเปน แตตองไมนอยกวาสามคนและใหขาราชการทคณะกรรมการ

ขอมลขาวสารของราชการแตงตงปฏบตหนาทเปนเลขานการและผชวยเลขานการ

คำวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารใหเปนทสดและในการมคำวนจฉย

จะมขอสงเกตเสนอตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเพอใหหนวยงานของรฐทเกยวของปฏบตเกยว

กบกรณใดตามทเหนสมควรกไดซงเมอพจารณาจากลกษณะการจดองคกรและวธการพจารณาสำหรบการ

วนจฉยชขาดสทธและหนาทคลายศาลเหนไดวาคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารมลกษณะ

เปน“คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท”ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองพ.ศ.2539อยางไร

กตาม ในกรณทคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารมคำวนจฉยใหเปดเผยขอมลขาวสาร จง

มขอสงเกตวา หนวยงานของรฐมอำนาจฟองโตแยงคำวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมล

ขาวสารตอศาลปกครองเพอใหตรวจสอบคำวนจฉยดงกลาวไดหรอไม



และ บทความ ดง ตอ ไป น



2. บรรเจด สง คะเน ต ขอ พจารณา เกยว กบ อำนาจ ฟอง ของ หนวย งาน ของ รฐ ใน การ ฟอง โต แยง คำ

วนจฉย ของ คณะ กรรมการ วนจฉย การ เปด เผย ขอมล ขาวสาร วารสาร กฎหมาย ปกครอง ป ท 19 ตอน ท 1

(เมษายน 2543) หนา 11-19

3. บรรเจด สง คะเน ต และ สม ศกด นว ตระกล พสทธ ปญหา ใน การ บงคบ ใช พระ ราช บญญต ขอมล

ขาวสาร ของ ราชการ พ.ศ. 2540 วารสาร กฎหมาย ปกครอง ป ท 19 ตอน ท 1 (เมษายน 2543) หนา 1-10)

12-32


จงอธบายบทบาทของคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารตอการบงคบใช

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540



12-33

ตอนท12.5

ความรบผดของเจาหนาทของรฐตามกฎหมาย



หวเรองเรองท12.5.1ความรบผดของเจาหนาทในกรณไมปฏบตตามกฎหมายขอมลขาวสารของ

ราชการ

เรองท12.5.2การคมครองเจาหนาทของรฐในการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

แนวคด1. กฎหมายขอมลขาวสารของราชการมวตถประสงคในการจดระบบขอมลขาวสารของ

ราชการทงระบบเพอใหการบรหารราชการมความโปรงใสและตรวจสอบไดโดยหนวยงาน

ของรฐและเจาหนาทของรฐมความรบผดชอบตอประชาชนในการคมครองสทธประโยชน

และความเปนสวนตวของบคคลดงนน เพอการบงคบใชกฎหมายมประสทธภาพและ

บรรลวตถประสงคดงกลาวบทบญญตของกฎหมายจงกำหนดหนาทของหนวยงานของ

รฐและเจาหนาทของรฐไวหลายประการ ซงการทเจาหนาทของรฐไมปฏบตหนาทตามท

กฎหมายกำหนดยอมกอใหเกดความรบผดดวย

2. บทบญญตของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540กำหนดมาตรการ

คมครองเจาหนาทของรฐเพอเปนขวญและกำลงใจในการปฏบตหนาทในดานขอมล

ขาวสารของราชการตามทกฎหมายกำหนดเชนกน


1. อธบายและวเคราะหความรบผดของเจาหนาทของรฐตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการพ.ศ.2540ได

2. อธบายและวเคราะหเกยวกบการคมครองเจาหนาทของรฐในการเปดเผยขอมลขาวสาร

ของราชการได

12-34

เรองท12.5.1ความรบผดของเจาหนาทในกรณไมปฏบตตาม


สาระสงเขปการทเจาหนาทไมปฏบตตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการอาจมความรบผดหลายประการ

ดงน

1. ความรบผดทางวนย เนองจากมาตรา 82 (2) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน

พ.ศ.2551กำหนดใหขาราชการพลเรอนสามญตองปฏบตหนาทราชการใหเปนไปตามกฎหมายกฎระเบยบ

ของทางราชการมตของคณะรฐมนตรนโยบายของรฐบาลและปฏบตตามระเบยบแบบแผนของทางราชการ

ดงนนการไมปฏบตตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการจงอาจเปนความผดทางวนยได

2. ความรบผดทางอาญา กรณเจาหนาทไมปฏบตตามคำสงของคณะกรรมการขอมลขาวสาร

ของราชการทมคำสงเรยกใหบคคลใดมาใหถอยคำหรอใหสงวตถ เอกสารหรอพยานหลกฐานมาประกอบ

การพจารณาไดตามมาตรา 32ตองระวางโทษจำคกไมเกนสามเดอนหรอปรบไมเกนหาพนบาทหรอทงจำ

ทงปรบตามมาตรา40แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

3. ความรบผดทางแพงเจาหนาทของรฐอาจตองรบผดตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมด

ของเจาหนาทพ.ศ.2539กรณเกดความเสยหายจากการไมปฏบตตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ




จงอธบายความรบผดของเจาหนาทกรณไมปฏบตตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของ



12-35


12-36

เรองท12.5.2การคมครองเจาหนาทของรฐในการเปดเผยขอมล


สาระสงเขปการปฏบตหรอไมปฏบตตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการอาจกอใหเกดความรบผดแกเจา

หนาทไดหลายประการดงนนเพอเปนการสงเสรมและสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทในการเปดเผย

ขอมลขาวสารของราชการมาตรา20แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540จงกำหนด

เกยวกบความรบผดของเจาหนาทของรฐกรณการเปดเผยขอมลขาวสารใดแมจะเขาขายตองมความรบผด

ตามกฎหมายใดใหถอวาเจาหนาทของรฐไมตองรบผดหากเปนการกระทำโดยสจรตในกรณดงตอไปน

1. ขอมลขาวสารตามมาตรา 15 ถาเจาหนาทของรฐไดดำเนนการโดยถกตองตามระเบยบตาม

มาตรา16

2. ขอมลขาวสารตามมาตรา15ถาเจาหนาทของรฐในระดบตามทกำหนดในกฎกระทรวงมคำสง

ใหเปดเผยเปนการทวไปหรอเฉพาะแกบคคลใดเพอประโยชนอนสำคญยงกวาทเกยวกบประโยชนสาธารณะ

หรอชวตรางกายสขภาพหรอประโยชนอนของบคคลและคำสงนนไดกระทำโดยสมควรแกเหตในการนจะ

มการกำหนดขอจำกดหรอเงอนไขในการใชขอมลขาวสารนนตามความเหมาะสมกได

มขอสงเกตวาบทบญญตดงกลาวใหความคมครองเฉพาะแกเจาหนาทของรฐเทานนมใชใหแกหนวย

งานของรฐดงนนในกรณทเจาหนาทของรฐดำเนนการเปดเผยขอมลถกตองตามทกฎหมายกำหนดแลวยอม

ไดรบความคมครองตามมาตรา20วรรคหนงแหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540และ

อาจไดรบความคมครองตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2540แตหากการเปด

เผยขอมลดงกลาวกระทบตอสทธของผอนหรอกอใหเกดความเสยหายแกผอนผนนยอมมสทธเรยกรองแก

หนวยงานของรฐไดซงการเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา20วรรคหนงแหงพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการพ.ศ.2540ไมเปนเหตใหหนวยงานของรฐพนจากความรบผดตามกฎหมายหากจะพงมในกรณ

ดงกลาว(มาตรา20วรรคสองแหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540)



12-37


ทานเขาใจความรบผดของเจาหนาทของรฐและหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการพ.ศ.2540อยางไรจงอธบายพอสงเขป



12-38

แนวตอบกจกรรมหนวยท12


ตอนท12.1แนวคดเกยวกบขอมลขาวสารของราชการ

แนวตอบกจกรรม12.1.1

สทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)เปนอำนาจในการรบรขอมลขาวสารท

กฎหมายใหแกบคคลเพอประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลมงประสงคโดยสทธในการรบรขอมลขาวสาร

เปนสทธขนพนฐานของประชาชนในการมสวนรวมในการปกครองประเทศระบอบประชาธปไตยเพอประชาชน

จะไดใชสทธในการตรวจสอบและควบคมการทำงานของรฐเพอใหเกดความโปรงใสตลอดจนคมครองสทธ

ของตนเองได ดงนน สทธในการรบรขอมลขาวสารจงเปนรปแบบหนงทแสดงใหเหนถงอำนาจอธปไตยของ

ประชาชนในการเขาไปตรวจสอบระบบราชการอนเปนกลไกของรฐ


สทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)เปนอำนาจในการรบรขอมลขาวสาร

ทกฎหมายใหแกบคคลเพอประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลมงประสงค และพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการพ.ศ.2540ตราขนโดยมความมงหมายในการกำหนดหลกเกณฑเกยวกบการเขาถงขอมล

ขาวสารของประชาชนทำใหประชาชนมโอกาสรบรขอมลขาวสารของราชการมากขนและสามารถปกปกรกษา

ผลประโยชนของตนไดดขนดงนนอาจกลาวไดวาพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540เปน

เครองมอของประชาชนในการใชสทธในการรบรขอมลขาวสารตามทรฐธรรมนญรบรอง

ตอนท12.2ขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540


“ขอมลขาวสารของราชการ”หมายถงขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของ

หนวยงานของรฐซง“การครอบครอง”หมายถงการทเราสามารถใชกำลงทางกายภาพในการยดถอไวไดแต

“การควบคมดแล”หมายถงการทขอมลขาวสารอยในความครอบครองของบคคลอนแตหนวยงานของรฐ

มอำนาจควบคมดแลไดและ“หนวยงานของรฐ”ทครอบครองหรอควบคมดแลขอมลขาวสารตามมาตรา4

แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12-39


1. การเปดเผยหรอเขาถงขอมลขาวสารแตละประเภทตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ.2540อาจกระทำไดดงน

1.1ขอมลขาวสารของราชการมวธการเปดเผยขอมลขาวสาร ไดแก การลงพมพใน

ราชกจจานเบกษา (มาตรา 7) การจดใหมสถานทไวใหประชาชนเขาตรวจด (มาตรา 9) และการจดขอมล

ขาวสารใหตามทมผยนคำขอ(มาตรา11)

1.2ขอมลขาวสารทไมตองเปดเผยตามมาตรา14และมาตรา15แหงพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการพ.ศ. 2540หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐมอำนาจดลพนจในการพจารณาเปด

เผยขอมลขาวสารของราชการทมลกษณะตามมาตรา 15 แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ.2540หรอไมกได

1.3ขอมลขาวสารสวนบคคลหนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลทอยใน

ความควบคมดแลของตนตอหนวยงานของรฐแหงอนหรอผอนโดยปราศจากความยนยอมเปนหนงสอของ

เจาของขอมลทใหไวลวงหนาหรอในขณะนนมไดเวนแตเปนการเปดเผยตามมาตรา24แหงพระราชบญญต

เดยวกน

1.4เอกสารประวตศาสตร หนวยงานของรฐตองสงมอบเอกสารประวตศาสตรใหแก

หอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากรหรอหนวยงานอนของรฐตามทกำหนดในพระราชกฤษฎกา เพอคด

เลอกไวใหประชาชนไดศกษาคนควา

2. ในกรณทเจาหนาทของรฐมคำสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารใดตามมาตรา 14หรอมาตรา 15

ผขอใหเปดเผยขอมลขาวสารอาจยนคำอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายใน

สบหาวนนบแตวนทไดรบแจงคำสงนนโดยยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ(มาตรา18)

ตอนท12.3กระบวนการใชสทธเขาถงขอมลขาวสารของราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการพ.ศ.2540


1. การใชสทธรบรขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ประเภท

ขอมลขาวสารของราชการตองดำเนนการดงตอไปน

1.1ขอมลขาวสารของราชการมวธการเปดเผยขอมลขาวสาร ไดแก การลงพมพใน

ราชกจจานเบกษา (มาตรา 7) การจดใหมสถานทไวใหประชาชนเขาตรวจด (มาตรา 9) และการจดขอมล

ขาวสารใหตามทมผยนคำขอ(มาตรา11)


ใหประชาชนตรวจดไดตามมาตรา9หรอไมจดหาขอมลขาวสารใหแกประชาชนตามมาตรา11 (มาตรา13)

อาจใชสทธรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

12-40

2. การใชสทธรบรขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ประเภท

ขอมลขาวสารทไมตองเปดเผยตองดำเนนการดงตอไปน

2.1ขอมลขาวสารทไมตองเปดเผยกำหนดไวตามมาตรา 14 และมาตรา 15 แหงพระราช

บญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540 ซงหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐมอำนาจดลพนจใน

การพจารณาเปดเผยขอมลขาวสารของราชการทมลกษณะตามมาตรา15แหงพระราชบญญตขอมลขาวสาร

ของราชการพ.ศ.2540หรอไมกได

2.2กรณทเจาหนาทของรฐมคำสงมใหเปดเผยขอมลขาวสารใดตามมาตรา14หรอมาตรา15

หรอมคำสงไมรบฟงคำคดคานของผมประโยชนไดเสยตามมาตรา 17ผนนอาจอทธรณตอคณะกรรมการ




คนตางดาวตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540นอกจากจะหมายถงนตบคคล

ตามบทนยามมาตรา4แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540แลวยงหมายรวมถงบคคล

ธรรมดาทไมมสญชาตไทยและไมมถนทอยในประเทศไทยดวยซงตามมาตรา9แหงพระราชบญญตเดยวกน

กำหนดสทธในการเขาตรวจดขอมลขาวสารของคนตางดาวเพอการปกปองสทธของตนเองตามทกำหนดโดย

กฎกระทรวง

ตอนท12.4คณะกรรมการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540


โดยทคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมหนาทในการสอดสองดแลและใหคำแนะนำหรอ

คำปรกษาเกยวกบการดำเนนงานของเจาหนาทของรฐและหนวยงานของรฐในการปฏบตตามพระราชบญญต

น ซงคณะกรรมการขอมลขาวสารประกอบดวยกรรมการโดยตำแหนงทมความรความเชยวชาญเกยวกบ

ขอมลขาวสารในดานตางๆ และผทรงคณวฒทงภาครฐและภาคเอกชนทำใหคำแนะนำหรอคำปรกษาของ

คณะกรรมการมาจากองคความรทหลากหลายประกอบกบบทบญญตของกฎหมายกำหนดใหคณะกรรมการ

ขอมลขาวสารของราชการมหนาทจดทำรายงานเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตนเสนอคณะรฐมนตร

เปนครงคราวตามความเหมาะสมแตอยางนอยปละหนงครงเพอนำเสนอสถานการณและปญหาทเกดจากการ

บงคบใชกฎหมายอนเปนขอมลพนฐานในการปรบปรงแกไขบทบญญตของกฎหมายในโอกาสตอไปนอกจาก

น อำนาจหนาทในการพจารณาและใหความเหนเรองรองเรยนกรณหนวยงานของรฐไมดำเนนการเปดเผย

ขอมลขาวสารตามทกฎหมายกำหนดทำใหการดำเนนการตามหลกการพนฐานของการเขาถงขอมลขาวสาร

“เปดเผยเปนหลกปกปดเปนขอยกเวน”มความเปนรปธรรมมากขน

12-41


คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเปนองคกรททำหนาทในการพจารณาวนจฉย

อทธรณตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ ซงเมอพจารณาจากลกษณะการจดองคกรและวธการ

พจารณาสำหรบการวนจฉยชขาดสทธและหนาทคลายศาลคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสาร

จงมลกษณะเปน“คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท”ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองพ.ศ.

2539ทำใหการสงการหรอการดำเนนการของเจาหนาทของรฐไดรบการทบทวนหรอตรวจสอบจากองคกร

ภายในฝายปกครองซงมความรวดเรวและตรวจสอบเกยวกบการใชดลพนจของเจาหนาทของรฐได อกทง

การพจารณาในลกษณะองคคณะยอมไดรบความคดเหนทหลากหลายทำใหการบงคบกฎหมายมประสทธภาพ

มากยงขน นอกจากน คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารอาจมขอสงเกตในการทำคำวนจฉย

เสนอตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเพอใหหนวยงานของรฐทเกยวของปฏบตเกยวกบกรณใด

ตามทเหนสมควรกได

ตอนท12.5ความรบผดของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการ


กรณทเจาหนาทไมปฏบตตามกฎหมายขอมลขาวสารของราชการอาจมความรบผดดงน

1. ความรบผดทางวนยตามมาตรา 82 (2) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน

พ.ศ.2551

2. ความรบผดทางอาญากรณเจาหนาทไมปฏบตตามคำสงของคณะกรรมการขอมลขาวสารของ

ราชการทมคำสงเรยกใหบคคลใดมาใหถอยคำหรอใหสงวตถ เอกสารหรอพยานหลกฐานมาประกอบการ

พจารณาตามมาตรา40แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

3. ความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539


มาตรา20แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540บญญตใหความคมครองเฉพาะ

แกเจาหนาทของรฐเทานนมใชใหแกหนวยงานของรฐหากการเปดเผยขอมลขาวสารตามมาตรา20วรรคหนง

แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540 กระทบตอสทธของผอนหรอกอใหเกดความ

เสยหายแกผอนผนนยอมมสทธเรยกรองแกหนวยงานของรฐได

12-42

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง“กฎหมายขอมลขาวสาร

ของราชการ”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปน แลวเขยนคำตอบลงในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ

ประเมนผลตนเองชดน30นาท

1.ทานเขาใจความหมายและแนวคดเกยวกบสทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร (Right to know)

และความสมพนธตอการปกครองในระบอบประชาธปไตยอยางไรจงอธบายพอสงเขป

2.จงอธบายปญหาเกยวกบขอบเขตของขอมลขาวของราชการตามนยามของคำวา“ขอมลขาวสารของราชการ”

แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

12-43

3.จงอธบายบทบาทของสทธไดรบรขอมลขาวสารตอการกำหนดขนตอนการเขาถงขอมลขาวสารของราชการ

ตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

4.จงอธบายบทบาทของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการตอการบงคบใชพระราชบญญตขอมล


5.ทานเขาใจมาตรการคมครองเจาหนาทของรฐในการเปดเผยขอมลขาวสารอยางไรจงอธบายพอสงเขป

12-44

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท12

กอนเรยน1. มาตรา 58 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 บญญตรบรองสทธ

ของบคคลในการรบทราบขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ

รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน เวนแตการเปดเผยขอมลนนจะกระทบตอความมนคงของรฐ ความ

ปลอดภยของประชาชนหรอสวนไดเสยอนพงไดรบความคมครองของบคคลอน จงมความจำเปนตองตรา

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540เพอรบรองสทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร

(Righttoknow)อนเปนการสงเสรมการปกครองในระบอบประชาธปไตย

2. “ขอมลขาวสารของราชการ”หมายถงขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแล

ของหนวยงานของรฐเทานน

3. การใชสทธรบรขอมลขาวสารตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540ตอง

ดำเนนการดงตอไปน

3.1ขอมลขาวสารของราชการมวธการเปดเผยขอมลขาวสาร ไดแก การลงพมพในราชกจจา-

นเบกษา (มาตรา7)การจดใหมสถานทไวใหประชาชนเขาตรวจด (มาตรา9)และการจดขอมลขาวสารให

ตามทมผยนคำขอ(มาตรา11)


ใหประชาชนตรวจดไดตามมาตรา9หรอไมจดหาขอมลขาวสารใหแกประชาชนตามมาตรา11 (มาตรา13)

อาจใชสทธรองเรยนตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

4. พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ. 2540 กำหนดใหมการจดตงคณะกรรมการ

ขอมลขาวสารของราชการและคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเพอการบงคบใชกฎหมายท

มประสทธภาพและคมครองสทธของประชาชน โดยคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมหนาทในการ

สอดสองดแลและใหคำแนะนำหรอคำปรกษาเกยวกบการดำเนนงานของเจาหนาทของรฐและหนวยงานของ

รฐในการปฏบตตามพระราชบญญตนเพอใหการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธภาพ และคณะกรรมการ

วนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารเปนองคกรททำหนาทในการพจารณาวนจฉยอทธรณตามกฎหมายขอมล


5. กฎหมายขอมลขาวสารของราชการกำหนดหนาทของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐไว

หลายประการซงการไมปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำหนดยอมกอใหเกดความรบผดทงทางวนยทางแพง

และทางอาญา

12-45

หลงเรยน1. สทธในการรบรขอมลขาวสารหรอสทธไดร(Righttoknow)เปนอำนาจในการรบรขอมลขาวสาร

ทกฎหมายใหแกบคคลเพอประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลมงประสงคโดยสทธในการรบรขอมลขาวสาร

เปนสทธขนพนฐานของประชาชนในการมสวนรวมในการปกครองประเทศระบอบประชาธปไตยเพอประชาชน

จะไดใชสทธในการตรวจสอบและควบคมการทำงานของรฐเพอใหเกดความโปรงใสซงสทธไดรสมพนธกบ

การปกครองในระบอบประชาธปไตย3ประการคอ

(1)สนบสนนการมสวนรวมในทางการเมองของประชาชน

(2)ประชาชนสามารถตรวจสอบการปกครองของรฐเพอความโปรงใสในการปฏบตราชการ

(3)ประชาชนสามารถปกปองของตนไดโดยถกตองและเปนการปองกนการฉอราษฎรบงหลวง

เพราะการกลนแกลงหรอเออประโยชนแกคนบางคน

2. ขอมลขาวสารทอยภายใตบงคบพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540ตองเปน

ขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานของรฐแตการพจารณาวาขอมลขาวสาร

ทอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานของรฐเปนการพจารณาในแงรปแบบเทานน โดย

มไดพจารณาตอไปในแงเนอหาสาระของขอมลขาวสารดงนนหากขอมลขาวสารดงกลาวมเนอหาเปนขอมล

ขาวสารสวนบคคลหรอเปนความลบของทางราชการทำใหการเปดเผยขอมลดงกลาวอาจกระทบตอประโยชน

สาธารณะหรอประโยชนสวนบคคล

3. สทธในการรบรขอมลขาวสารเปนอำนาจในการรบรขอมลขาวสารทกฎหมายใหแกบคคลเพอ

ประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลมงประสงคดงนนพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540

ซงตราขนโดยมความมงหมายใหประชาชนมโอกาสกวางขวางในการรบรขอมลขาวสารเกยวกบการดำเนนการ

ตางๆของรฐเพอรบรองสทธในการรบรขอมลขาวสารจงกำหนดหนาทใหหนวยงานของรฐและเจาหนาทของ

รฐมหนาทตองเปดเผยขอมลขาวสารของราชการตามหลก“เปดเผยเปนหลกปกปดเปนขอยกเวน”ซงการ

กำหนดขนตอนการเขาถงขอมลขาวสารของราชการจงไมมความซบซอนหรอยงยากในทางปฏบตอนจะเปน

อปสรรคในการเขาถงขอมลขาวสารของประชาชนยกเวนในกรณจำเปนเพอรกษาประโยชนสาธารณะและ

ความมนคงของรฐ

4. คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมหนาทในการสอดสองดแลและใหคำแนะนำหรอคำ

ปรกษาเกยวกบการดำเนนงานของเจาหนาทของรฐและหนวยงานของรฐในการปฏบตตามพระราชบญญต

น ซงคณะกรรมการขอมลขาวสารประกอบดวยกรรมการโดยตำแหนงทมความรความเชยวชาญเกยวกบ

ขอมลขาวสารในดานตางๆและผทรงคณวฒทงภาครฐและภาคเอกชนทำใหคำแนะนำหรอคำปรกษาของคณะ

กรรมการมาจากองคความรทหลากหลายยอมทำใหการบงคบใชกฎหมายวาดวยขอมลขาวสารของราชการม

ประสทธภาพมากยงขน

12-46

5. เพอเปนการสงเสรมและสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาทในการเปดเผยขอมลขาวสารของ

ราชการมาตรา20แหงพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการพ.ศ.2540จงกำหนดเกยวกบความรบผด

ของเจาหนาทของรฐกรณการเปดเผยขอมลขาวสารใดแมจะเขาขายตองมความรบผดตามกฎหมายใด ให

ถอวาเจาหนาทของรฐไมตองรบผดหากเปนการกระทำโดยสจรตในกรณดงตอไปน

(1)ขอมลขาวสารตามมาตรา 15 ถาเจาหนาทของรฐไดดำเนนการโดยถกตองตามระเบยบ

ตามมาตรา16

(2)ขอมลขาวสารตามมาตรา 15 ถาเจาหนาทของรฐในระดบตามทกำหนดในกฎกระทรวง

มคำสงใหเปดเผยเปนการทวไปหรอเฉพาะแกบคคลใดเพอประโยชนอนสำคญยงกวาทเกยวกบประโยชน

สาธารณะหรอชวตรางกายสขภาพหรอประโยชนอนของบคคลและคำสงนนไดกระทำโดยสมควรแกเหต

ในการนจะมการกำหนดขอจำกดหรอเงอนไขในการใชขอมลขาวสารนนตามความเหมาะสมกได

Documents

12-1 12law.stou.ac.th/dynfiles/Ex.41712-12.pdf · 2. จงอธิบายความ หมายของคำว่า“ข้อมูล ข่าวสารของ