СОВРЕМЕНОТО СОВРЕМЕНОТО МАКЕДОНСКО МАКЕДОНСКО ОПШТЕСТВО:ОПШТЕСТВО:

СОСТОЈБИ И ПЕРСПЕКТИВИ НА РАЗВОЈОТСОСТОЈБИ И ПЕРСПЕКТИВИ НА РАЗВОЈОТ

Македонија се обиде да Македонија се обиде да изгради социјалистичко изгради социјалистичко

уредувањеуредување► Македонија, од после втората светска Македонија, од после втората светска

војна па до 90-тите години на 20-тиот век, војна па до 90-тите години на 20-тиот век, градеше градеше социјалистички тип на социјалистички тип на општествено уредувањеопштествено уредување во услови на во услови на изразита економска неразвиеност. изразита економска неразвиеност.

► Тогаш кога Македонија ги започна првите Тогаш кога Македонија ги започна првите чекори кон сопствената чекори кон сопствената индустријализација и модернизација индустријализација и модернизација беше една беше една полуфеудална, неразвиена полуфеудална, неразвиена земјаземја, која преку примена на , која преку примена на „социјалистички принципи во економијата „социјалистички принципи во економијата и политиката„ за неколку децении успеа и политиката„ за неколку децении успеа да „прескокне„ неколку века и да влезе да „прескокне„ неколку века и да влезе во редот на средно развиени земји.во редот на средно развиени земји.

Изградбата на државата отпочна Изградбата на државата отпочна од многу низок степен на развитокод многу низок степен на развиток

Изградбата на државата отпочна Изградбата на државата отпочна од многу низок степен на развитокод многу низок степен на развиток

Изградбата на државата отпочна Изградбата на државата отпочна од многу низок степен на развитокод многу низок степен на развиток

Македонија го напушта Македонија го напушта „експериментот„ социјализ„експериментот„ социјализ

амам► Социјализмот во почетокот на 90-тите години се Социјализмот во почетокот на 90-тите години се

распадна како никогаш и да не постоел. распадна како никогаш и да не постоел. ► Луѓето сватија дека Луѓето сватија дека

„експериментот„ наречен „експериментот„ наречен социјализам не успеасоцијализам не успеа и покрај големите и покрај големите резултати кои беа постигнати во развитокот на земјата. резултати кои беа постигнати во развитокот на земјата.

► Македонија, како и останатите земји кои го напуштија Македонија, како и останатите земји кои го напуштија патот на социјализмот, патот на социјализмот, тргна во транзицијатргна во транзиција (во (во фаза на трансформација), со цел да дојде до фаза на трансформација), со цел да дојде до

1.1. формирањето формирањето новите институции на политичкиот новите институции на политичкиот систем систем

2.2. формирањето формирањето новите институции на економскиот новите институции на економскиот системсистем

3.3. промена на промена на вредносниот системвредносниот систем и на и на односите меѓу односите меѓу луѓетолуѓето..

Транзиција на економскиот Транзиција на економскиот системсистем

► Транзиција на економскиот системТранзиција на економскиот систем се се состои во промена (трансформација) на состои во промена (трансформација) на економскиот систем економскиот систем базиран на базиран на општествената сопственост над општествената сопственост над средствата за производство и средствата за производство и договорен начин на функционирање на договорен начин на функционирање на пазаротпазарот во во економски систем економски систем базиран на базиран на приватната сопственост и слободен приватната сопственост и слободен пазарпазар. .

► Кажано со други зборови македонската Кажано со други зборови македонската економија мораше да се направи да биде економија мораше да се направи да биде способна способна да учествува на да учествува на единствениот „светски пазар„.единствениот „светски пазар„.

Приватизација на општествениот Приватизација на општествениот капиталкапитал

►Првото нешто што во Македонија мораше Првото нешто што во Македонија мораше да се направи е општествениот т.е. да се направи е општествениот т.е. државниот капитал да се државниот капитал да се приватизираприватизира. .

► За извршување на овој За извршување на овој процес на процес на приватизацијаприватизација беше применет моделот беше применет моделот на т.н. на т.н. ,,платена приватизација“,,платена приватизација“. .

►Оваа транзиција беше проследена со Оваа транзиција беше проследена со нагло опаѓање на стопанската активност, нагло опаѓање на стопанската активност, губење на работни места и влошување на губење на работни места и влошување на материјалните услови за живот на голем материјалните услови за живот на голем дел од населението. дел од населението.

Приватизацијата беше Приватизацијата беше проследена со бројни проследена со бројни

малверзациималверзации

Приватизацијата беше Приватизацијата беше проследена со бројни проследена со бројни

малверзациималверзации► Значајно за одбележување е дека во Македонија Значајно за одбележување е дека во Македонија

доминира доминира мислењетомислењето дека процесот на дека процесот на приватизација беше проследен со бројни приватизација беше проследен со бројни малверзации и малверзации и незаконско присвојување на незаконско присвојување на капиталот од страна на поединци и моќни групикапиталот од страна на поединци и моќни групи со што не се исполнија очекувањата за брзи и со што не се исполнија очекувањата за брзи и позитивни ефекти од овој процес. позитивни ефекти од овој процес.

► Сепак може да констатираме дека Сепак може да констатираме дека приватизацијата денес е скоро завршена, приватизацијата денес е скоро завршена, стопанството во голем степен е стопанството во голем степен е либерализиранолиберализирано а а државата е државата е поприличнопоприлично тргната од тргната од економијатаекономијата но сепак има уште многу да се но сепак има уште многу да се направи за да се изгради една направи за да се изгради една вистинска вистинска пазарна економијапазарна економија што е услов за натамошен што е услов за натамошен развиток на македонското општество.развиток на македонското општество.

Транзицијата на Транзицијата на политичкиот системполитичкиот систем

► Транзицијата на политичкиот системТранзицијата на политичкиот систем се се состоеше во состоеше во трансформација од трансформација од еднопартиски политички систем во еднопартиски политички систем во повеќепартиски политички системповеќепартиски политички систем . .

► Ова престројување се одвиваше некако Ова престројување се одвиваше некако „„нормално„нормално„ и без некои поголеми политички и без некои поголеми политички потреси. потреси.

► Се беше некако нормално и очекувано: Се беше некако нормално и очекувано: 1.1. и постоењето на повеќе партии, и постоењето на повеќе партии, 2.2. и избори, и избори, 3.3. и изборни кампањи, и изборни кампањи, 4.4. и коалиции, и коалиции, 5.5. и освојување на власта и освојување на власта 6.6. и губење на власта и т.ни губење на власта и т.н. .

Политичката транзиција одеше Политичката транзиција одеше полесно од економската полесно од економската

транзицијатранзиција

►Во споредба со транзицијата на Во споредба со транзицијата на економскиот систем транзицијата на економскиот систем транзицијата на политичкиот систем многу поуспешно политичкиот систем многу поуспешно и побезболно се одвивашеи побезболно се одвиваше. .

► Токму затоа веќе денес можеме да Токму затоа веќе денес можеме да констатираме дека во Македонија се констатираме дека во Македонија се изврши премин од еден авторитарен и изврши премин од еден авторитарен и тоталитарен режим во еден вистински тоталитарен режим во еден вистински демократски режим.демократски режим.

Гласањето на повеќепартиски Гласањето на повеќепартиски избори стана наше избори стана наше

секојдневиесекојдневие

Освен транзицијата Освен транзицијата Македонија има и други Македонија има и други

проблемипроблеми► Но сепак мора да напоменеме дека дека за цело Но сепак мора да напоменеме дека дека за цело

време на одвивање на процесот на транзицијата време на одвивање на процесот на транзицијата во Македонија во Македонија овој процес додатно беше овој процес додатно беше оптоварен со уште уште два клучни оптоварен со уште уште два клучни момента:момента:

1.1. од од еднаедна страна тоа беше процесот на страна тоа беше процесот на осамостојување на македонската осамостојување на македонската држава и нејзино меѓународно држава и нејзино меѓународно признавањепризнавање што беше во многу отежнувано што беше во многу отежнувано посебно од некои соседни земји, посебно од некои соседни земји,

2.2. од од другадруга страна тоа беа обидите за страна тоа беа обидите за „етничкото редефинирање на „етничкото редефинирање на македонската државамакедонската држава што доведе дури и што доведе дури и до војна во 2001 годинадо војна во 2001 година, до т.н. Рамковен , до т.н. Рамковен договор и промена на Уставот на Република договор и промена на Уставот на Република Македонија.Македонија.

Македонија и нејзина Македонија и нејзина „европеизација„„европеизација„

► Најчесто поставуваните Најчесто поставуваните прашањапрашања кои можеа да се кои можеа да се чујот во последните 10-15 години се: чујот во последните 10-15 години се:

1.1. Дали транзицијата има крај? Дали транзицијата има крај? 2.2. До кога ќе трае состојбата на чистење на До кога ќе трае состојбата на чистење на

урнатините на социјализмот? урнатините на социјализмот? 3.3. Кога ќе живееме поубаво? и т.н. Кога ќе живееме поубаво? и т.н.

► Како одговор на сите овие и слични прашања и како Како одговор на сите овие и слични прашања и како некаква некаква точкаточка или или кулминацијакулминација на процесот на на процесот на транзицијата би требало да биде транзицијата би требало да биде „„европеизација европеизација на Македонија„на Македонија„ и и членство во ЕУ и НАТОчленство во ЕУ и НАТО. .

► Кажано со други зборови како што до сега го Кажано со други зборови како што до сега го имавме процесот на транзиција сега Македонија имавме процесот на транзиција сега Македонија влегува во влегува во процесот на процесот на „европеизација„.„европеизација„.

Македонија и нејзина Македонија и нејзина „европеизација„„европеизација„

Ова е нашиот правец

Мораме да Излеземе на крај

Јас не знам да пливам

Што се подразбира под Што се подразбира под терминот „европеизација на терминот „европеизација на

Македонија„?Македонија„?► Во Европа не се „влегува„ ниту пак таа Во Европа не се „влегува„ ниту пак таа

„доаѓа„ туку „доаѓа„ туку „„Европа се прави дома“Европа се прави дома“. . ► Тоа на прво место значи дека мора да се Тоа на прво место значи дека мора да се

направи економијата т.е. направи економијата т.е. бизнисот на бизнисот на Македонија да биде способен да се Македонија да биде способен да се носи т.е. да се конкурира со бизнисот носи т.е. да се конкурира со бизнисот од Европаод Европа. .

►Од таму за Македонија и не е толку Од таму за Македонија и не е толку важно кога таа и формално ќе биде важно кога таа и формално ќе биде членка на ЕУ, туку најважно е членка на ЕУ, туку најважно е Република Македонија да го достигне Република Македонија да го достигне нивото да ги исполнува условите да нивото да ги исполнува условите да стане членка на ЕУстане членка на ЕУ. .

Инсистирање на историските Инсистирање на историските митови и легенди може да митови и легенди може да

биде „проблематично“биде „проблематично“

Отварање на Отварање на „европската врата“„европската врата“

Како Македонија може да се Како Македонија може да се „интегрира-вклопи„ во „интегрира-вклопи„ во

Европа ?Европа ?1.1. Ако македонските бизнисмени од 100 склучени Ако македонските бизнисмени од 100 склучени

договори над 90 им се склучени со земји кои се договори над 90 им се склучени со земји кои се веќе членки на ЕУ, веќе членки на ЕУ,

2.2. ако размената оди во двата правца, ако размената оди во двата правца, 3.3. ако нема дефицит во размената, ако нема дефицит во размената, 4.4. ако немаме едностран прилив на знаење и ако немаме едностран прилив на знаење и

техника од една страна (европската) а одлив техника од една страна (европската) а одлив на ефтина суровина од друга страна на ефтина суровина од друга страна (македонската) (македонската)

► тогаш тоа ќе биде знак дека тогаш тоа ќе биде знак дека Македонија дефакто се Македонија дефакто се интегрирала во Европа. интегрирала во Европа.