Ar domu par sieviðío pirmssâkumuVents DubroVskis

Ðodien diena ne tâda – kâ ûdens no pârplûduðas vannasistabas pa visâm spraugâm uzbâzîgi sevi pie-saka sievieðu-vîrieðu jautâjums. Vajadzçtu kolektîvam mantas no vienas telpas aiznest – vîrieðu darbs. A kâpçc dâmas maigajâs rokâs pa kilogramam nevar paòemt? Nosmçrçðoties, iesvîdîðot un vispâr – pçc kâ izskatîsies sie-viete çzeïa âdâ?... Par simts punk-tiem izplâjoties sieviðíâs dailes un citu mûþîgo vçrtîbu priekðâ, tomçr (ak, nelga!) ieprâtojos – bet kâ tad ar iepirkumu saiòiem, ceïojumu èemodâniem, netîro trauku kalniem, ko viòas ik dienas paðaizliedzîgi pârvieto? Sievieðu darbi!?

Citâ situâcijâ piesçdu gaviïnieces sveicçju pulciòâ un ieklausîjos sievieðu runâs: atmiòas lielâkoties par to, kâdâs ballçs un kâdos tçrpos bûts. Daudz sajûsmas un patiesas (vai viltotas?) sirsnîbas... Lûk, nodzîvoto gadu vçrtîbas?

Un vispçdîgi izlasîju interviju ar prostitûtu, kas atzina, ka Latvijas vîrieði ir memïaki – nespçjnieki darbâ, laulîbâ un pârsteidzoði daudzi arî – gultâ...

Nu ko, varu iesmaidîties dzel-tenzobu smaidu un atminçties, ka biðku kaltç (dabiskais latvju vîrieða stâvoklis). Ko tad no sie-vu valodâm secinât?... Pasarg, Dievs, no slidenâs vçlmes sie-vieti iepazît! Var izrâdîties, ka daiïais dzimums ne no Âdama ribas, bet hormonu tabulas vei-dots, kur kosmosa vçtras un turbulences tâdas, ka iekð vie-na miera ar slotu pârvietoties! Nç, galvenais, lai sieviete – mâjâ vai pilî – vienalga, laimîga (se-na âfrikâòu paruna)! Kâ stâsta, sievietçm tîk smukie, humorpil-nie, turîgie un viegli regulçjamie. Mîïie prinèi, pusprinèi un vienkârðie kranèi, pieturieties pie ðîm vçrtîbâm, un, iespçjams, jûsu dzîve nepârtaps ellç un laime nebûs jâmeklç pie zaïâ pûía, seksîgâm zaíençm un ci-tiem pasaku tçliem...

reDAkcijAs slejA

Laikraksts tukuma, kandavas, EngurEs un JaunpiLs novadiEm Nr. 8 (1569) – Ls 0.40 ISSN 1407-8252

Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvāris www.ntz.lv

2011. gada 18. janvârî Rîgâ Okupâcijas muzejâ atklâja jaunu izstâdi «Tautas spçka apziòa», kura ir veltîta Tautas frontes kustîbai Latvijâ un Tu-kuma rajonâ.

Izstâdes autors ir bijuðais tu-kumnieks, tagad Okupâcijas muzeja vçsturnieks, vçstures zinâtòu doktors Ritvars Jan-sons. Izstâdes atklâðana bi-ja plaði apmeklçta. Tajâ bija ieraduðies Tukuma rajona Tau-tas frontes nodaïas dibinâtâji,

skolotâji un skolçni no Tukuma Raiòa ìimnâzijas, Tukuma mu-zeja un Kandavas novada mu-zeja pârstâvji, kâ arî citi inte-resenti. Pasâkuma laikâ R. Jan-sons visus iepazîstinâja ar jauno izstâdi. Pçc tam tika dots vârds bijuðajiem tautfrontieðiem Jurim Celmiòam, Vilim Seleckim, And-rim un Aijai Miezîðiem un Oska-ram Grîgam, kuri stâstîja par Tautas frontes Tukuma nodaïas dibinâðanu un dalîjâs atmiòâs par saviem tâ laika pârdzîvojumiem un darbîbu Tautas frontç. Par tâ laika starptautisko stâvokli

un Latvijâ notiekoðajiem proce-siem no citu valstu skatu pun-kta stâstîja toreizçjais ârlietu mi-nistrs Georgs Andrejevs.

Okupâcijas muzeja jaunajâ izstâdç starp citiem materiâliem ir skatâmi priekðmeti, fotogrâfijas un dokumenti gan no bijuðo tautfrontieðu privâtajâm kolek-cijâm, gan arî no Tukuma un Kan-davas novada muzeju krâjumiem.

Kandavas nOvada

muzeja KRâjuma gLabâTâja

inârA ZnotiòA

Jauna izstâde Okupâcijas muzejâ

AgitA Puíîte

Ðodien 15.00 pilsçtas vçstures muzejs Pils tornis aicina visus uz pasâkumu «Tukumnieki barikâþu laikâ pirms 20 gadiem» – lai

notikumus Rîgâ atcerçtos gan to aculiecinieki, gan mâjâs palicçji.

Pasâkums notiks pie toròa, kur varçs padzert tçju, sasildîties pie ugunskura, padziedât un aprunâties, un arî paðâ vçstures

muzejâ, kur tiks demonstrçti Jâòa Bârdiòa amatierkino kad-ri, kâ arî varçs apskatît fotogrâfu Valda Korðunova, Mâra Millera un Gunâra Cvetkova fotogrâfijas. Ðî izstâde bûs apskatâma lîdz 23. janvârim, un ðai laikâ Tuku-

ma muzeja darbinieki aicina tu-kumniekus atpazît fotogrâfijâs redzamos cilvçkus, lai arî citi uzzinâtu, kuri Tukuma un pa-gastu iedzîvotâji bija barikâþu dalîbnieki.

barikâþu fotogrâfijâs meklçjam savçjos!

1991. gada janvāris. Rīga. Doma laukums. Fotogrāfs Valdis Koršunovs fiksējis mirkli pie tukumnieku ugunskura

2 Ziņas Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvāris

No 17. lîdz 19. janvârim reìistrçti 16 notikumi; noformçti 37 administratîvo pârkâpumu protokoli, tai skaitâ viens par automaðînas vadîðanu reibumâ, viens par nepilngadîgâ atraðanos sabiedriskâ vietâ reibumâ. Konstatçts viens nosacîtâ brîvîbas atòemðanas soda noteikto ierobeþojumu pârkâpums. Reìistrçts viens ceïu transporta negadîjums, bez cietuðajiem.

15. janvârî22.30 Tukumâ, Lielajā ielâ,

koplietoðanas koridora durvîm iz-sists stikls.

17. janvârî11.00 Tukumâ, Katrînas laukumâ,

nenoskaidrotos apstâkïos pazudu-si automaðînas NISSAN PRIMERA valsts numura zîme.

14.30 Lapmeþciema pagas-ta Bigauòciemâ, ceïa Sloka-Talsi 7. km, 1989. gadâ dzimis vîrietis vadîja transportlîdzekli OPEL VECTRA, kuru apdzina 1990. gadâ dzimis vîrietis ar automaðînu AU-DI 100. Apdzîðanas laikâ, rodoties bîstamam ðíçrslim, AUDI uzslîdçja 1990. gadâ dzimuða vîrieða vadîtam automobilim VW PASSAT. Pçc ðo abu auto sadursmes automobilis AUDI 100 uzslîdçja vçl arî OPEL VECTRA.

22.50 Tukumâ, Telegrâfa ielâ, 1974. gadâ dzimis vîrietis alkohola reibumâ vadîja automaðînu MAZ-DA A6.

18. janvârîLaikâ no 17. janvâra 20.00 lîdz

18. janvâra 8.15 Tukumâ, Raudas ielâ, Tukuma 2. vidusskolai izsists

stikls un iekïûts çdnîcâ, kur no-zagti daþâdi saldumi un dzçrieni. Materiâlie zaudçjumi tiek noskaid-roti. Uzsâkts kriminâlprocess.

19. janvârî9.40 Tukumâ, Spartaka ielâ,

automaðînai AUDI A6 bojâts priekðçjais stikls.

16. janvârî23.40 Tukumâ, Veidenbau-

ma ielâ, izcçlies ugunsgrçks elektroenerìijas sadales skapî, kur dega slçdzis un instalâcija 1 m² platîbâ. Materiâlie zaudçjumi tiek noskaidroti.Ziòas sNiedZa Valsts policijas

Zemgales ReìioNa pâRValdes

pRieKðNieKa palîdZe

Ieva SIetnIece; apdaRiNâja

Zane vImbule

Brîvîbas laukums 10, Tukums, LV - 3101; Tâlr. : 63125216 Fakss : 63125022

Mob. : 28338989, 28444558

E-pasts: ntz@ntz.lv

Galvenâ redaktore Ivonna Plaude.Iznâk otrdienâs, ceturtdienâs un sestdienâs. Metiens 6920 eks.

Izdevçjs SIA «Novadu Ziòas». Abonçðanas indekss 3069.Masu informâcijas reìistrâcijas apl. #000702425.

Darba laiks no 8.00 lîdz 18.00, sestdienâs no 9.00 lîdz 14.00.Pârpublicçðana, bez redakcijas rakstiskas atïaujas, aizliegta.

Par sludinâjumu un reklâmu saturu atbild iesniedzçjs.Publicçtie materiâli ne vienmçr atspoguïo redakcijas viedokli.

Iesniegtos manuskriptus nerecenzç un atpakaï neizsniedz.Honorârus par iepriekðçjo mçnesi var saòemt pirmdienâs, ceturtdienâs.

Iespiests tipogrâfijâ «Mûkusala», Rîgâ, Mûkusalas ielâ 41.

www.ntz.lv

arnIS ŠablovSkIS

Kâ vienmçr elegantu, pilnu sava ziedoniskâ ðarma – tâdu vakar Imantu Ziedoni mçs, nelielâ tukumnieku delegâcija, sastapâm viòa Rîgas dzîvoklî kopâ ar kundzi, vienmçr vitalitâtes pilno ausmu kantâni.

Kopâ grimâm jaukâs atmiòâs par pagâjuðâ gada maija Tukuma íirðu talku, pçtîjâm pasâkuma foto un jau pasapòojâm par ðî gada pavasa-ri Tukumâ… Un bûs gan atkal íirðu stâdîðana, gan arî jauks koncerts kopâ ar fondu «Viegli». Renârs Kau-pers kopâ ar draugiem jau ieskaòojis 13 jaunas dziesmas ar Imanta vârdiem un jaunajam albumam, protams,

Melnā hronika

ciemos pie Imanta Ziedoòa…

plânota arî Tukuma prezentâcija. Runâjâm par ðo un to… Noprotams, ka dzejnieka sajûtâs jau pavasaris ir klâtesoðs… Prasîja mums – kâ klâjâs? Stâstîjâm par brûkoðajiem jumtiem un Tukumu, pillu ar sniegu… Dzej-nieks saka, ka jumti tad jau nav bijuði riktîgi, ja jau nobrukuði. Bûs tad vien jâtaisa îsti un stipri.

Tukumam kâ allaþ pavisam îpaða un dziïa vieta Imanta sajûtâs. Viòam vçl ir daudz neizstâstîtu stâstu par pilsçtu – nâkamajâ tikðanâs reizç brauksim klausîties Tukuma stâstus un piedzîvojumus. It kâ jau brauciena iemesls – Imants atkal Tukuma bibliotçkai dâvina kastu kastes ar grâmatâm no sa-vas bibliotçkas, bet îstais – Tuku-mam Imants un Imants Tukumam ir ïoti vajadzîgi… Savas dziïâkâs identitâtes apliecinâjumam. Jo

caur ziedoðajiem Tukuma íirðu dârziem jau savu ziedçðanu va-ram kopt un audzçt un tâ arî pie ziedoðas Latvijas tikt. To, ko Zie-donis ar savu iemîlçðanos Latvijâ jau visu laiku ar’ ir darîjis. Gaidâm un jau ziedinâm pavasari, lai varam priecâties par jau esoðiem un stâdît nâkamos Tukuma íirðus, paði zie-dot lîdzi. Nodevâm Imantam kopâ ar daiïajâm Tukuma rozçm un ir-lavnieku lieliski cepto kliòìeri daudzu jo daudzu tukumnieku, arî, saprotams, viòa skolotâjas Gundegas Reines sveicienus… Îpaði priecîgs Imants bija arî pretî dâvanâ saòemt «Neatkarîgo Tuku-ma Ziòu» jauno gadagrâmatu, ta-gad gan jau droði zinâðot, kas tai Tukumâ notiek.

Bet nu gan – ïoti gaidâm pava-sari…

Kopâ ar Daci brakmani (pirmā no labās) no Tukuma bibliotçkas un Inesi Smirnovu no novada domes pie imanta ciemâ vakar bija arî arnis Ðablovskis, bet visus mûs nobildçja artis Gailis, kas imanta dâvinâjumu arî atveda lîdz tukuma bibliotçkai

mûSu paStâ

valsts ir maðîna jeb “eiropa mûs nesapratîs”

Klausoties atseviðíu debatçtâju domas un lasot daþu rakstu au­toru izteikumus, ðíiet, ka viòi, ne­raugoties uz 20 gadu barikâþu at­ceri, joprojâm dzîvo “jaukajos” pa­domju laikos, kad, pçc komunis­ma tçva K. Marksa formulçjuma, “Valsts ir maðîna valdoðâs ðíiras rokâs”. Jâatgâdina, ka ne vien ìeogrâfiski, bet arî tiesiski paðreiz esam Eiropâ, kas ir demokrâtisku valstu apvienîba. Ðeit cilvçks nav ti­kai “masa”, bet ikvienam cilvçkam ir ïauts ne tikai þçli lûgties, bet arî prasît, lai vara nodroðinâtu viòa veselîbas, dzîves komfortu un îpaðuma tiesîbu aizsardzîbu.

To òemot vçrâ, Durbes mikro­rajona iedzîvotâjiem jâsaòem vis­pirms:

100 latus ikmçneða pabalsts veselîbas uzturçðanai, zâlçm, trenaþieriem utt.;

viòi 75% apmçrâ jâatbrîvo par mâjas aprûpes nodroðinâðanu;

jâuzceï lîdzîgi veselîbas atgûðanas kompleksi kâ Vaiva­ros (kaut vai Katrînas laukumâ) ar baseiniem, duðâm, masâþâm un pakalpojumiem (Durbes iedzîvotâjiem – bez maksas);

5 gadu laikâ çku un zemes îpaðniekiem jâsaòem subsîdijas 20% apmçrâ no to kadastrâlâs vçrtîbas (2 lîdz 5% apmçrâ);

nodoklis, kas paðreiz ir no kadastrâlâs vçrtîbas, divkârðâ apmçrâ no Durbes mikrorajona iedzîvotâja pârlikt uz pârçjiem Tu­kuma iedzîvotâjiem, kas laimîgâ kârtâ ir paglâbuðies no lidlau­ka “jaukumiem” un kuri saka, ka viòus lidlauks netraucç.

Ceru, ka Tukuma domes depu­tâti, no kuriem gan tikai divi paði dzîvo apdraudçtajâ zonâ, balso­jot atturçsies, ka viòi ir savas tau­tas vçlçtas varas pârstâvji, kam jâkalpo savas tautas, nevis ti­kai biznesa un galvenokârt viena îpaðnieka biznesa interesçs.

Pretçjâ gadîjumâ ”Eiropa mûs nesapratîs!” Atcerçsimies arî mûsu klasiíi R. Blaumani, kurð tautai sveðu varu valdzinâjumu ietvçra ðâdâs rindâs: “Kâp zemç, ciet klu­su, tu glâbsi sev dzîvîbu! Mçs al­gosim tevi ar godu, ar zeltu, ar brîvîbu.”

Kalposim savai tautai, ne­vis kâdu varu bagâtinâðanâs pretenzijâm un interesçm.

duRbes ielas iedZîVotâja No

1938. gada – natâlIja

kuïIkovSka

latvijā un pasaulē

kïûDaS labojumS

arî maketçtâjiem pirkstiòi paslîd

Ðad un tad tâ sacît, pirkstiòi paslîd ne vien raksta autoram, bet arî avîzes maketçtâjiem, tâ tas ðoreiz noticis otrdienas, 18. janvâra, laikrakstâ, Spor-ta atvçruma rakstâ «Saimnieki pârguruði, bet suòi – laimîgi» bil-des pierakstâ. Proti, èempionâta apbalvoðanas ceremonijâ kan-davniece Diâna Kalçja (ne-vis Kalnçja) bildç ir pirmâ no kreisâs (nevis pirmâ no labâs). Atvainojamies par sagâdâtajâm neçrtîbâm!

jûSu «neatkarîGâS

tukuma ZIòaS»

“Dâmas un kungi, svei-cam lidojumâ uz Jûrmalas lidostu!” – ar ðâdiem vârdiem varbût sveiks pir-mos pasaþierus, kas dosies no kâdas lçto lidsabiedrîbu bâzes lidostâm uz Tukumu, jo Tukuma Lidostas vadîba cer, ka tai izdosies piesaistît Jûrmalas vârdu, iegûstot lielâku atpazîstamîbu.

Reizç ar privâtâs lidostas licencçðanu bûtu rasts risinâjums pâris gadus milzuðajai problç-mai par nevienlîdzîgajâm mak-sâm Rîgas li dostâ. Tradicionâlâs lidsabiedrîbas (kâ «airBaltic», «Finnair», «Lufthansa») turpinâtu lidojumus no Rîgas, savukârt ze-mo cenu aviokompânijas – «Rya­nair», «Norwegian», «Wizz Air» – no Tukuma. Tas bûtu iespçjams, ja SIA «Tukums Airport» nodroðinâtu labâkus nosacîjumus nekâ Rîgas lidosta.

Rîgas lidostas valdes priekð-sçdç tâjs Arnis Luhse gan teic, ka lidosta «Rîga» vçlas pati apkal-pot zemo cenu aviokompânijas, jo tas dod papildu ienâkumus. Rîgas lidosta pati vçlçtos bûvçt papildu terminâli zemo cenu aviokompânijâm.

Tukuma lidostâ ieguldîti èetri miljoni latu.

Interneta portâluS

“pârlapoja” Zane vImbule

3

FO

TO -

Jân

is V

îtols

FO

TO -

Agi

ta P

uíîte

Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvāris

AgitA Puíîte

Nevar un nevar panâkt, lai dome sâktu tîrît savu îpaðumu!

– Es gribçtu parunât par to taciòu Smilðu ielas mikrorajonâ – starp privâtmâjâm un daudz­dzîvokïu mâjâm. Kad beidzot kâds par to sâks rûpçties? Tik­ko pa to gâju un nokritu – tagad tur ļoti slidens, jo ledus kâ âþa mugura. Vai tad nevar ar trakto­ru izstumt no vienas un no ot­ras puses, jo uzreiz pa taisno nevarçs – pa vidu salikti akmeòi. Padomâjiet arî par to, ka pa ðo celiòu bçrnus taèu ved uz bçrnudârzu. Vai tad nevar kaut ko izdarît, lai tâ nebûtu?

– Labdien, zvana jums no Smilðu ielas. Mums te ir îsta bçdu ieleja – ar to domâju mûsu gâjçju celiòu. Vispirms bija sniegs, pçc tam ledus; tiklîdz nedaudz pakûst, tâ ðis celiòð ir vienâ ûdenî – tâda situâcija arî bija pirms daþâm dienâm. Pieïauju, ka turpat grâvî ir ciet kâda cauru­le. Iedomâjieties, ka bçrni pa ðo celiòu iet uz bçrnudârzu un brien pa ûdeni, viòiem taèu uzreiz kâjiòas slapjas.

Redakcija: Tukuma nova­da domes îpaðumu nodaïas vadîtâjs Viesturs Bçrzâjs skaid­

CeturtdieNAs sAruNAs

par to neesot panâkta. V. Bçrzâjs solîja, ka tuvâkajâs dienâ 80 latu projektâ iesaistîtie cilvçki aizies un celiòu sakârtos.

***Jâteic, ðî taciòa ir viens no tiem

sâpju objektiem, par kuru iedzîvo­tâji sûdzas gan ziemâ, gan vasarâ. Ziemâ bçda zinâma – taciòa ne­tiek tîrîta, bet vasarâ sûdzîbas ir gan par to, ka palielâ teritorijâ turpat netiek pïauta zâle, kâ arî par to, ka grâvî pie privâtmâjâm necieðami smird. Iespçjams, tur plîsusi kâdu komunikâciju cau­rule vai arî kâds tur novadîjis lie­kos kanalizâcijas ûdeòus. Esam rakstîjuði par visu to neskaitâmas reizes un meklçjuði komentârus, taèu tâ vien ðíiet, ka atbildîgie par ðâdas paðvaldîbas zemes esamîbu ir aizmirsuði vai ðo teritoriju no Tukuma kartes izsvîtrojuði vispâr. Patiesîbâ tâ îsti pat nav sapro­tams – kas îsti aktîvam tukumnie­kam jâizdara, lai vienu daudz un daudzu izmantotu taciòu dome iekïautu jel kaut kâdos reìistros? Pat pçc loìikas viedokïa ðis celiòð tomçr ir droðâka alternatîva nokïûðanai uz bçrnudârzu nekâ Tulpju iela, pa kuru ir tâ galvenâ ieðana uz bçrnudârzu, taèu – nav ietves. Lai gan ir solîjums, ka reiz bûs, jâdzîvo jau ðodien...

roja, ka ðis ðaurais zemes ga­bals starp privâtajâm mâjâm un daudzdzîvokïu mâjâm ir paðvaldîbas zeme, kas pievienota topoðâ bçrnudârza zemes gabalam M. Smilðu ielâ 14. Vaicâts – ja reiz ðî zeme piekïaujas bçrnudârzam, tad jau pa ðo taciòu bçrni varçs aiziet arî uz jauno bçrnudârzu un tad nu bûtu cerîbu, ka ðo taciòu reiz sâktu kopt, V. Bçrzâjs skaidro­ja, ka piekïûðana pa ðo celiòu nav paredzçta: “Uz jauno bçrnudârzu bçrni ies vai nu no tagadçjâ bçrnudârza «Taurenîtis» puses, vai arî no M. Smilðu ielas, bet tieði

pretim ðai taciòai bûs rotaïu lau­kums, kas pçc normatîvajiem do­kumentiem nedrîkst bût caur­staigâjams.” Vaicâts, kâpçc ðî taciòa lîdz ðim nav tikusi iekïauta tîrâmo objektu sarakstâ, ja pa to iet gan iedzîvotâji, gan bçrni uz bçrnudârzu, V. Bçrzâjs skaid­roja, ka izstrâdâts projekts un saòemts Eiropas finansçjums iet­ves ierîkoðanai Smilðu ielâ – lîdz bçrnudârzam. Savukârt ðî taciòa pçc loìikas bûtu jâkopj SIA «Tu­kuma nami», jo uzòçmuma ap­saimniekoto mâju iedzîvotâji ðo taciòu izmanto, tomçr vienoðanâs

AgitA Puíîte

Vakar, 19. janvârî, Tu-kuma Raiòa ìimnâzijas skolçni pçc septîtâs stundas satikâs skolas pagalmâ pie barikâþu laikam tik raksturîgâs tçjas un ugunskura, lai paklausîtos, ko par ðo laiku stâsta viòu skolotâji, barikâþu dalîbnieki.

dzîvâ vçsture“Tâ ir dzîvâ vçsture,

kurâ kâdi 20 Tukuma Raiòa 1. vidusskolas skolotâji piedalîjâmies,” atcerçjâs sko lotâja Inta Supe: “Zaíu – sala bija mûsu apsargâjamais objekts. Sâkumâ barikâdes neuztvçrâm kâ kaut ko ðausmîgu, tikai, kad mums parâdîja, kâ pareizi snie­dzama pirmâ medicîniskâ palîdzîba, kad armi­ju izgâjuðie vîri stâstîja, kâ salu var ieòemt, kâ iz­mest desantu un apðaut cilvçkus, sajûta bija ïoti neomulîga. Jo neapbruòoti ïaudis neko nevar izdarît pret armiju, bet mçs apzinâjâmies, ka barikâdes galvenokârt bija gara, nevis ka­ra spçks. Un cilvçki, kas pçc Tau­tas frontes aicinâjuma uz Rîgu at­brauca, neïâva neko uzsâkt.” I. Supe stâstîja, ka pirms pasâkuma izlasîjusi reþisora Jura Podnieka sa­vulaik rakstîto: “Cilvçki, kas ilgi at­rodas tâdâ vietâ, kur nekas ne­notiek, grib, lai beidzot kaut kas

tomçr notiek. Es sapratu, ka pati galvenâ barikâþu jçga bija tâ, ka nekas nenotika...”

Ne latvieðu, bet visu lietaPaldies skolçniem, ka atnâkuði

uz tikðanos, teica skolotâja Mai­ja Skuja, jo tieði viòiem ðî vçsts jânes tâlâk un jâapzinâs, ka par ðodienas brîvîbu tomçr bija jâcînâs. Viòai to dienu pasâkumi joprojâm atmiòâ tik dzîvi, ka bez emocijâm

par tiem grûti runât: “Svarîgi, ka barikâdes nebija latvieðu lieta. Ar mums brauca kopâ daþâdu tautîbu cilvçki, skolotâjas Jeïena Kusako­va un Ludmila Gorevalova. Kad ie­vainotajiem vajadzçja asinis, mûsu saimniecîte Antoòina Pauliòa teica, ka viòai esot atbilstoðâs...” To, ka vi­si cînîjuðies plecu pie pleca, stâstîja skolotâjas Astrîdas Samovièas vîrs Aleksejs Klimanovs: “Esmu krievs. Un barikâdçs bija daudz krie­

vu, kas stâvçja par savu Latvi­ju. Neviens jau neteica – tev jâiet. Sçdçju mâjâs, klausîjos radio, kad piezvanîja sieva un prasîja, vai varu dabût busiòu, jo skolotâji braukðot uz Rîgu. Tâ arî aizbraucām – ne gatavojuðies, ne ìçrbuðies. Palikâm pie televîzijas toròa – zinâjâm, ja nebûs antenas, nebûs nekâ. Otrajâ dienâ gan paòçmâm lîdzi termosu ar kartupeïiem; ðodien no tâ paða jaunieði dzer tçju.”

Barikâdes bija gara, nevis kara spçks

Finanðu komitejā

Par skolâm dokumentus nodos policijaiAgitA Puíîte

Tukuma novada domes finanðu komitejas sçdç 18. janvârî kâ pir­mais darba kârtîbâ tika iekïauts jautâjums par konstatçtajiem fi­nan ðu pârkâpumiem Tukuma speciâlajâ internâtpamatskolâ, par ko rakstîjâm otrdienas, 18. janvâra, laikrakstâ, un arî Tukuma Spor­ta skolâ, par ko informâcija tika saòemta vçlâk. Tâ kâ lçmums par to, kâ tâlâk ðie jautâjumi risinâmi, jâpieòem steidzami, uz sçdi bi­ja aicinâti visi novada domes deputâti.

Gan novada domes priekð sçdçtâjs Juris Ðulcs, gan finanðu nodaïas vadîtâja Laila Dzalbe skaidroja, ka pçc tam, kad sa òemts iesniegums no Tu­kuma speciâlâs internâtpamatskolas par pârkâpumiem grâmatvedîbas uzskai tç, kuri konstatçti grâmat­vedes slimîbas laikâ, uzreiz sâkta revîzija un pieaicinâta firma «BPG Baltic Inspekcija AMJ», ar ko do­mei noslçgts lîgums. Tâ notiek gan Tukuma speciâlajâ skolâ, gan Tu­kuma sporta skolâ, jo grâmatvede strâdâjusi abâs skolâs.

L. Dzalbe stâstîja, – reviden­tu starpziòojumâ teikts, ka Tuku­ma speciâlâs internâtpamatskolas direktore nodevusi visas tiesîbas rîkoties ar bankas karti grâmatvedei, tâdçjâdi tâ varçjusi viegli veikt visus maksâjumus, pârskaitot naudu uz savu kontu. Revidenti pârbaudîjuði laiku no 2006. lîdz 2010. gadam, kur konstatçti iztrûkstoðie Ls 105 742, taèu vçl tiekot pârbaudîti grâmatvedîbas dokumenti par 2004. un 2005. gadu. J. Ðulcs skaidroja, ka paralçli tiekot pârbaudîta arî grâmatvedîbas uz­skaite Tukuma sporta skolâ, un pçc pirmâs dienas rezultâtiem secinâts, ka, iespçjams, lîdzîga shçma, bet mazâkos apjomos darbojusies arî Tukuma sporta skolâ.

Deputâts Modris Liepiòð interesçjâs, kâ gan varçjis bût tâ, ka neskaitâmi revidenti skolu pârbaudîjuði un neko nav atraduði, taèu cits grâmatvedis uzreiz pama­na kïûmes. L. Dzalbe skaidroja, ka revidenti nepçtot katru izdevumus attaisnojoðo dokumentu, bet gan skaitïus kopumâ, piemçram, bilan­ci, taèu tur viss bijis kârtîbâ. Tas nevienam pat prâtâ neesot varçjis ienâkt, ka tik rupji tiek pârkâpti grâmatvedîbu reglamentçjoðie do­kumenti un ka par izdevumiem ðâdu attaisnojoðo dokumentu ne­maz nav. J. Ðulcs gan atzina, ka valsts uzlikusi par pienâkumu paðvaldîbai finansçt ðâdas revîzijas savâs iestâdçs, taèu garantijas par to, ka ðâdi pârkâpumi tiks atklâti, neesot, jo pçc revîzijâm ðajâ skolâ saòemti atzinumi, ka viss kârtîbâ.

J. Ðulcs arî stâstîja, ka vçl ne­esot saòemts atzinums par Tuku­ma sporta skolu, taèu esot zinâms, ka arî no tâs notikusi naudas izzagðana. Deputâti nolçma uz laiku atstâdinât no amata Tuku­ma speciâlâs internâtpamatskolas direktori Irçnu Ravu un Tuku­ma Sporta skolas direktoru Ai­varu Bindemani. Savukârt revîzijâ konstatçtos materiâlus iesniegs valsts policijai. Izglîtîbas pârvaldei uzdots informçt Izglîtîbas un zinâtnes ministriju par abâs skolâs konstatçtajiem pârkâpumiem.

4 Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvāris

Trûkst vârdu vai, pareizâk sa-kot, ar literâro valodu nepie-tiek, lai raksturotu situâciju, kâda, izrâdâs, valda Kandavas novada domç. Un diemþçl ne mçs þurnâlisti varam sevi mierinât, ne lepoties – ne jau mûsu nopelnu, profesionâlas varçðanas vai nez kâdas îpaðas rîcîbas dçï tâ atklâjusies. Augstprâtîba, nekaunîba un tai lîdzi nâkoðâ visatïautîba domes galvgalî lîst pâri malâm aumaïâm, atklâjot aizvien jau-nus pârkâpumus, puspatiesîbas un melus.

Darbinieki – uz priekðu un atpakaï

Intervijâ 10. janvârî domes priekðsçdçtâjas R. Bârenis apgal­voja, ka ne decembrî, ne janvârî neviens jauns darbinieks Kan­davas domç nav pieòems un ka tâdas ðtata vietas ”korespondents” arî domç nav. Taèu jau 14. janvârî laikraksta Kandavas birojâ samulsis ieradâs kandavnieks Uldis Vçciòð, kurð korespondentei parâdîja nu­le kâ viòam domç izsniegto doku­mentu. Tas apliecina, ka jau pçrnâ gada 20. decembrî ar U. Vçciòu

noslçgts lîgums par korespondenta pienâkumu veikðanu. Lîgums stâjas spçkâ ðâ gada 1. janvârî, bet izbei­dzas...20. janvârî. Kâ iemesls lîguma lauðanai tiek minçta lîgumsaistîbu nepildîðana, kam gan U. Vçciòð ie­bilst, jo viòa rîcîbâ ir gan rakstis­ki, gan fotoapliecinâjumi tam, ka viòð ar domi nolîgtos pienâkumus tomçr ir pildîjis...

Galvgaïa organizçtas pârmaiòas piedzîvojis arî bçrnu uzraudzîbas centrs «Saules ðûpulîtis». Iemesls – centra darbinieces un arî domes deputâtes Silvijas Horstes daþos domes kabinetos pat par kriminâlu nodçvçtâ rîcîba. Proti, tieði S. Horste esot nelikumîgi (!) izplatîjusi un publicçjusi nu jau par vçsturisku saucamo paðvaldîbas budþeta pro­jektu, ko deputâtiem 30. decembrî piedâvâja pirmajâ lasîjumâ un ko R. Bârenis nosauca par ”kaut kâdu melnrakstu”. Jau 10. janvârî sasauktajâ sçdç ðis deputâtes ”nodarîjums” plaði apspriests, par sodu padomâts arî 14. janvârî, bet 17. janvâra îpaðajâ daþu deputâtu sanâksmç R. Bârenis deputâtiem pieprasîjis kolektîvu lçmumu S. Horstes sodîðanai. Atbalsta nav bijis, taèu nâkamajâ dienâ abâm «Saules ðûpulîða» darbiniecçm S. Horstei un Zintai Salmai, tiekoties ar bçrnudârza «Zîïuks» direktori Agi­

ju Osi­Pelnçnu un arodbiedrîbas vadîtâju Maiju Egli, darbs no 18. janvâra uzteikts. Vakar telefoniski uzrunâtâ bçrnu dârza direktore gan noliedz, ka saòçmusi kâdus domes rîkojumus, taèu arî paskaidrot to, kâpçc lçmums par «Saules ðûpulîða» slçgðanu pieòemts tieði ðajâ dienâ un kas îsti ðo atlaiðanu rosinâjis, nevarçja. Iemesls esot naudas trûkums, jo budþetâ vairs nau­das ðûpulîða uzturçðanai nebûðot. Budþets vçl nav pieòemts? ”Bet vispâr tas jâprasa arodbiedrîbai, bçrnudârza audzinâtâjas bija rakstîjuðas arodbiedrîbai vçstuli, es arî parakstîju.” Kâ tad audzinâtâjas tâ uzreiz tieði ðajâs dienâs sanâca un sarakstîja vçstuli un kas tad to rosinâja? Uz ðo jautâjumu tâ arî atbildi saòemt neizdevâs, jo arî arodbiedrîbas vadîtâja, kura, kâ izteicâs vadîtâja, esot zinoðâkâ reorganizâcijas jautâjumâ, vakar vairs nebija sazvanâma...

Kâ noprotams, ðeit skaidrojums, gluþi tâpat kâ U. Vçciòa un vçl daþu îpaðo domes speciâlistu dar­ba jautâjumâ, vçl priekðâ...

Kur atkarîbâ drosmi òemt?Jâteic, komentâri, ko interneta

portâlâ pçc intervijas ar R. Bâreni publicçjuði lasîtâji, sasnieguði re­

kordlielu skaitu. Neticamâkos no tiem mçìinâm pârbaudît, vispirms aicinot talkâ domes deputâtus. Tieði tâpçc tapis iesniegums domç, ko aktualitâtes dçï ïoti ceram izskatîs jau ðodien domes komitejas sçdç. par atbildçm, protams, informçsim arî jûs – lasîtâjus.

Taèu, lasot un vçrtçjot komen­târus, kâ arî redzot domes vadîbas stilu un tieksmi izrçíinâties ar tiem, ka kaut mazliet atïaujas iebilst vai saskatît lietas citâdi, redzams, ka pârdomâtus un no domes vadîbas neatkarîgus lçmumus Kandavas no­vada domç pieòemt grûti, iespçjams – pat neiespçjami. Kaut vai tâpçc, ka vismaz septiòi deputâti strâdâ do­mes pakïautîbas iestâdçs, tâtad viòu un ìimenes iztikðana un labklâjîba ir tieði saistîta ar kunga R. Bâreòa la­bo prâtu un patikðanu...

Ivonna PlauDe

P.S. Protams, ka turpinâsim se­kot lîdzi notikumiem Kandavâ. Savukârt par mûsu pamanîtajiem pârkâpumiem informçsim gan VRA ministrijas Paðvaldîbu uzraudzîbas departamentu, komentârus lûgsim arî citâs atbildîgâs valsts institûcijâs un Latvijas Izglîtîbas un zinâtnes darbinieku arodbiedrîbâ.

atgrIeþotIes PIe PublIcçtâ

Dome vai privâtbode – tâds ir jautâjums

Uldim VçciòamApiòu ielâ 6/8-2,Kandava, Kandavas novads,LV-3120

Par atteikðanos turpinât 2010. gada 20. decembra uzòçmuma lîgumu nr. 5-29-3/355

Kandavas novada dome informç, ka 2010. gada 20. decembri starp Jums un Kandavas novada domi tika noslçgts uzòçmuma lîgums Nr.5-29-3/355 par korespondentu pienâkumu veikðanu. interviju, konspektu un rakstu sagatavoðanu.

Lîgums stâjas spçkâ 2011. gada 1. janvârî.

Kopð 2011. gada 1. janvâra Jûs kâ korespondents neesat piedalîjies Kan-davas no notiekoðajos pasâkumos, nozîmîgos un svarîgos notikumos un vietâs. Lîdz 2011. gada 14. janvârim publicçðanai nav iesniegti nekâdi materiâli (intervijas, raksti, konspek-ti, fotogrâfijas).

Òemot vçrâ, ka informâcijai nozîme un vçrtîba ir lîdz brîdim, kamçr lîdzîgu informâciju nav publicçjuði citi. kâ arî informâciju par notikumiem âtri zaudç aktualitâti, Kandavas novada dome Jûsu rîcîbai attiecîbâ uz lîguma saistîbu izpildi saskata bûtiskus trûkumus.

Pamatojoties uz augstâk minçtâ lîguma 8.2. apakðpunktu un 9.pun-klu. Kandavas novada dome atsakâs no lîguma turpinâðanas un atbilstoði lîguma nosacîjumiem lîgums izbei-dzas ar 2011. gada 20. janvâri.

Sakarâ ar to. lûdzam, lîdz 2011. gada 20. janvârim iesniegt Kanda-vas novada domei lîguma 4. punktâ noteikto darba atskaiti un sagatavo-tos materiâlus, lai veiklu savstarpçjos norçíinus.

Kandavas novada domes izpilddirektors G. Gelpers

Leonârija Gudakovska Kandavas novada domes priekðsçdçtâja vietniece, (pârstâv partiju «LPP/LC»)Andris Aleksîns SIA «Tukuma slimnîca» galvenais ârsts, («LPP/LC»)Ivars Bambis Kandavas BJSS treneris, (Centriskâ partija «Latvijas zemnieku savienîba»)Ojârs Budþens Z/s «Vîtiòi» îpaðnieks, SIA «Kandavas namsaimnieks» darbu vadîtâjs Matkules

pagastâ, («Sabiedrîba citai politikai»)Viesturs Valdis Dreimanis

Uzòçmçjs, meþzinis, («LPP/LC»)

Aivars Dainis Freimanis Strâdâ VKLT (Centriskâ partija «Latvijas zemnieku savienîba»)Solvita Horste «Saules ðûpulîða» dibinâtâja, («Pilsoniskâ savienîba»)Guntars Indriksons Uzòçmejs, SIA «Linda», (Partija «Jaunais laiks»)Ivars Lasis VKLT, (Centriskâ partija «Latvijas zemnieku savienîba»)Aksilda Petrevica Kandavas vsk. skolotâja, (Centriskâ partija «Latvijas zemnieku savienîba»)Inga Priede Talsu novada domes sab. attiec. speciâliste, («Sabiedrîba citai politikai»)Dainis Rozenfelds SIA «Kandavas namsaimnieks» vadîtâjs, (Tautas partija)Normunds Ðtoferts Uzòçmçjs, kokapstrâdes uzòçmums «Priedaine N» («Jaunais laiks»)Silvija Tiltiòa Kandavas novada Izglîtîbas pârvaldes vadîtâja, (Centriskâ partija «Latvijas zem-

nieku savienîba»)

Kandavas novada domes deputātu ieņemamais amats un partejiskā piederībaKandavas novada domes priekðsçdçtâjs Rolands Bârenis apmeklçtâjus pieòem: Pirmdienâs no 13.00 lîdz 19.00 Kandavas novada domç. Lûgums iepriekð pieteikties pa tâlruni 63182028 (tâ rakstîts mâjas lapâ)

Ziņas Pieejams apìçrbs

Matkules pagasta «Sprîdîðos», kur kâdreiz bija bçrnudârzs, vie­na no telpâm iekârtota pagas­ta iedzîvotâju vajadzîbâm. Tur bez maksas var saòemt lieto­tos apìçrbus, ko sarûpçjis nova­da sociâlais dienests un asociâcija «Dzîvesprieks». Ziedoto apìçrbu tel­pa Matkules pagasta iedzîvotâjiem atvçrta reizi nedçïâ, piektdienâs no 9.00 lîdz 13.00.

sakârto un pielabo Paðvaldîbai piederoðos îpaðumus

novadâ apsaimnieko SIA «Kan­davas namsaimnieks», savukârt Matkulç ðo darbu vada matkul­nieks Ojârs Budþens. Viòð skaid­ro, ka ikdienâ darâmâ netrûkstot. Kad pastiprinâti sniga un puteòoja, diendienâ nâcâs tîrît gan pagas­ta centru, gan autobusu pietu­ru, kâ arî no sniega un lâstekâm attîrît kultûras nama jumtu un ci­tus gâjçjiem bîstamus objektus. Palîdzîga roka sniegta arî kâdam paðvaldîbas mâjâ dzîvojoðam vientuïam pagasta iedzîvotâjam, invalîdam, uzlabojot viòa sadzîves apstâkïus, nosiltinot dzîvokli.

rotaslietu izstâde filca tehnikâ

Cçres pagasta iedzîvotâju vidû esam iepazinuði daudz èaklu rokdarbnieèu, kuras savu prasmi labprât ierâda citiem. Vçl nesen Cçres pagasta bibliotçkâ ar pagas­ta bibliotçkas un kultûras dzîves vadîtâjas Lîgas Rozes ierosmi no­tika daþdaþâdu rotu darinâðanas prasmju apgûðana, kurâ par intere­sentu trûkumu nevarçja þçloties – smalkajâ darboties prieku ierâdîja daþâdu paaudþu interesenti. Ro­taslietu darinâðana ieinteresçjusi arî cçrenieci Gunitu Makrec­ku, kuras darinâtâs rotas lîdz 29. janvârim apskatâmas Cçres pagasta bibliotçkâ iekârtotajâ filcçto rotas­lietu izstâdç. Krâðòi, daudzveidîgi, interesanti – tâ pagasta pârvaldes vadîtâja Maija Jçce trijos vârdos raksturoja izstâdç aplûkojamâs smalkâs krellîtes, auskarus, pie­spraudes un piekariòus. Pastei­dzieties prieku gût un kas zina, varbût arî jaunu prasmi apgût!

Ðodien komiteju sçdes, pçc nedçïas – ðî gada pirmâ do-mes sçde

Ðodien, 20. janvârî no 13.00 lîdz 16.00, notiek Kandavas no­vada domes komiteju sçdes, bet pçc nedçïas – 27. janvârî – no­tiks domes sçde, kurâ viens no svarîgâkajiem jautâjumiem bûs ðî gada paðvaldîbas budþeta apstiprinâðana.

slidena ceïa dçï papildus brîvdienas

Tâs gadîjâs Vânes pamatsko­las audzçkòiem, kuri dzîvo marðrutâ Varieba – Rudeòi. Pagas­ta pârvaldes vadîtâja Daina Priede skaidroja, ka ceïa posms Varieba – Rudeòi pirmdien un otrdien au­tobusam nebija izbraucams, jo to klâjis viens vienîgs ledus. Tâ kâ ðis valsts ceïa posms tiek klasificçts kâ zemâkas nozîmes braucamais ceïð, tas kâ viens no pirmajiem ne­tika kaisîts un bçrniem 17. un 18. janvârî nâcâs palikt mâjâ. Vakar sa­tiksme tika atjaunota.Inese valtenberga

Daþi no 204 komentâriem www.ntz.lv

kaíis: Putniòi paèivinâja ka Bârenis ir nopircis «Mazkârumus» (atpûtas kompleksu pie Kârumkalna). Par kâdu naudu ja paðam ir parâdi?

kikerigû: Kandavâ nekad nav cienîti savçjie, vienmçr ir valdîjis uzskats, ka tikai no citu-rienes ienâkuðie ir gudrâkie un labâkie. Tâpçc arî kandavnieki brauc strâdât citur, bet uz Kan-davu nezin kâpçc tiek aicinâti ci-ti, kuriem Kandava tikai bûs vie-ta, kur nopelnît naudu. Tad arî ir tâ, kâ ir.

Intars: Par motokrosu nav viegli komentçt, jo komandas nosaukumâ ir iekïauts vârds Kan-dava, un lîdz ar to dziïi po..., kurð un kas brauc un saòems do-mes naudu. Iespçjams, ka kâds jau saòem savu naudu, bûdams ârðtatâ. Par M. Aleksandrovièa mei-teni E. Dþeriòu un viòas atbilstîbu amatam vnk trûkst vârdu

jaja: Nu nez vai tik viens Bârenis ir pie vainas,kur tad paliek pârçjie darbinieki. Arî pirms Bâreòa Kandavâ valdîja intrigas ar visâm izrietoðajâm sekâm.Kâpçc tâ Kandavâ no-tiek. Varbût jaunpienâcçji ne-maz tik ïoti vainîgi nav,varbût vajadzçtu interviju ar ilgstoðiem darbiniekiem. Kâ bûtu ar Gu-

dakovskas kundzes intervçðanu. Neticu arî tam, ka sabiedrisko attiecîbu speciâliste bija zinoða darbiniece. To varçja pamanît tikðanâs reizç ar presi, televîziju, deputâtiem Zantç.Plaudes kun-dzei novçlu palikt modrai un ce-ru jau drîz lasît intervijas ar ci-tiem domes darbiniekiem.

Jânim: Nav jau tâ, ka tikai vi-si [deputâti] paceï rokas. Visbieþâk pietrûkst balsis, lai uzvarçtu. Ne-laime tikai, ka protokolçtâjs neko neieprotokolç. Ja palaistu garâm, kâdas maznozîmîgas replikas, vai piezîmes, tad jau vçl nekas ïauns , bet neieprotokolç ïoti bûtiskas diskusijas un deputâtu uzdotus jautâjumus. Tâpçc tautai veidojas nepareizs priekðstats.

2011. gada 20. janvāris

Ziņas

Palielinâs kompensâcijas

Veselîbas ministrija izstrâdâjusi grozîjumus Ministru Kabineta no­teikumos par kompensçjamo me­dikamentu apmaksas kârtîbu, kas paredz palielinât valsts kompensâciju C hepatîta ârstçðanai nepiecieðamajiem medikamentiem no 50% uz 75%. Ðobrîd C hepatîta ârstçðanu Latvijâ saòem 1250 pa­cienti un, lai realizçtu valsts kompensâcijas pieaugumu, papil­dus nepiecieðami 605 000 latu.

Plânots, ka jaunâ kârtîba stâsies spçkâ no 1. februâra. Jâatgâdina, ka pacienti, kuru ienâkumi ir mazâki par 120 latiem mçnesî, uzrâdot paðvaldîbas sociâlo dienestu izziòu, ir atbrîvoti no lîdzmaksâjumiem par kompensçjamajâm zâlçm un nemaksâ pacienta iemaksu.

Mobilais nosaka asinsspiedienu

Eiropas Sociâlâ fonda projekta «Biofotonikas pçtîjumu grupa» iet­varos Latvijas Universitâtes Atom­fizikas un spektroskopijas institûta zinâtnieki izstrâdâjuði bezmaksas programma «Mobile PPG» «Nokia» telefoniem, ar kuru iespçjams no­teikt cilvçka sirdsdarbîbas frekven­ci. Sirdsdarbîbas monitorings no­tiek ðâdi: rokas pirksts tiek pie­likts pie telefonâ iebûvçtas vi­deokameras un tâ tiek vçrsta pret kâdu ârçju apkârtçjo apgaismo­jumu, piemçram, galda lampu vai sauli. Uz telefona ekrâna tiek attçlota cilvçka zemâdas asinsri­tes pulsâcija un aprçíinâta pulsa vçrtîba. Izveidotâ programma var ieinteresçt jebkura vecuma cilvçkus ar iespçju vienkârðâ veidâ noteikt savu pulsu gan miera apstâkïos, gan pçc fiziskas slodzes, izmanto­jot tikai mobilo telefonu. Program­ma ir bezmaksas un var tikt ielâdçta http://store.ovi.com

Aicina piedalîtiesSabiedrîbas veselîbas institûts di­

vu mçneðu laikâ apòçmies veikt pçtîjumu par liekâ svara cçloòiem Latvijâ. Pçtîjuma uzdevums ir noteikt Latvijas iedzîvotâju patieso zinâðanu lîmeni liekâ svara jautâjumos – par apetîti, bado ðanos, vielmaiòu, ûdens nozîmi, stresu un prieku, sâta sajûtu, iepirk ðanos un ballîtçm, fi­zisko slodzi, tievçðanas ilgumu u.c. Pçtîjumâ aicinâti piedalîties visi Lat­vijas iedzîvotâji, kuriem ir pieejams internets. Pçtîjuma dalîbnieki bez maksas saòems individuâlu liekâ svara diagnostiku, kas uzrâdîs katra atseviðíâ dalîbnieka zinâðanu lîmeni un problemâtiskos ieradumus, ku­ri ietekmç vai var ietekmçt svara pieaugumu. Vçlâk katrs dalîbnieks varçs salîdzinât personîgos rezul­tâtus ar kopîgajiem râdîtâjiem valstî. Visiem, kuri piedalîsies pçtîjumâ, Sabiedrîbas veselîbas institûta mâjas lapâ www.edietalogs.lv bûs jâatbild uz 210 jautâjumiem.

Rûta FjodoRova

Sals ir atkâpies, ir silts un mitrs. Tas ir îstais laiks, kad aktîvâk sâk uzdarboties gripas vîrusi. Rîgas Bçrnu slimnîcâ jau ir izsludinâta karantîna. Jelgavâ paziòots par to, ka gripas straujâs izplatîbas dçï ierobeþojami masu pasâkumi. Daudz saslimðanas gadîjumu konstatçts Rîgâ. Vairâkkârt ar daþâdiem paziòojumiem gri-pas sakarâ uzstâjusies arî Infektoloìijas centra vadîtâja Baiba Rozentâle, gan îpaði uz-sverot vakcinçðanâs nozîmi, tâ radot zinâmu iespaidu par iespçjamu vakcînu raþotâju pro-dukcijas lobçðanu. Vai paðlaik tieðâm ir pamats uztrauku-mam? Vai gripa tieðâm tuvo-jas? Vai un kâ iespçjams no tâs izvairîties, ievçrojot profilaktiskus pasâkumus, – ðos un vairâkus citus jautâjumus uzdevâm ìimenes ârstei Guntai Balodei.

G. Balode:– Pçc Latvijas Infektoloìijas cen­

tra datiem, novçroti atseviðíi gri­pas gadîjumi. Par epidçmiju varam runât tad, kad sasniegts tâ sauk­tais epidçmiskais slieksnis – kad uz 100 000 iedzîvotâjiem slimo 100 cilvçki. Ja slimo vairâk nekâ 100, tad jau sakâm, ka sâkusies gripas epidçmija. Par pandçmiju runâjam tad, ja slimîba aptver kon­tinentu. Jâ, Jelgavâ ir izsludinâta gripas epidçmija. Pie mums paðlaik ir sezonâlâ gripa. Domâju, ka vçl paðlaik esam nedaudz pasargâti, jo mums visvairâk cilvçku brauc strâdât uz Jûrmalu un Rîgu. Tukumâ epidçmija nav novçrojama. Manâ praksç dienâ ir viens, divi gadîjumi, kam raksturîgas gripas pazîmes. Ir jau arî tâdi slimnieki, kas nevçrðas pie ìimenes ârsta un cenðas paði ar gripu tikt galâ... Visbieþâk pie ârsta vçrðas tad, kad jau ir komplikâcijas – bronhîti un pneimonijas.

Pçc Eiropas slimîbas un profi­lakses centra kontroles datiem Ei­ropas Savienîbas valstîs kopâ ir no­teikti 1007 gripas vîrusi, no tiem 645 A gripas un 362 B grupas vîrusi. Latvijâ no 11 izpçtîtajiem gripas vîrusiem deviòi ir A grupas un divi B grupas vîrusi. Tâdçjâdi gripas vîrusu ir ïoti daudz. Lielâkâ izplatîba ir A vîrusiem, pret kuru arî lieto sezonâlo vakcînu.

A vîruss, kurð arî ir radîjis jauno gripas veidu, tâ saukto cûku gri­pu, ir bezgala mainîgs. Arî ðî gripa, kâ vairums citu, ir lipîga elpoðanas ceïu slimîba, kas izplatâs gaisa pi­lienu veidâ. Cilvçks ðíauda, un vîruss izplatâs 6 m attâlumâ.

– Kâ gripu atpazît?

– Slimîba sâkas pçkðòi ar drudzi, izteiktu intoksikâciju – ïoti augstu temperatûru, galvas sâpçm, aizlik­tu degunu, drebuïiem, sâpçm acu âbolos, kaulos, muskuïos, sâpçm aiz krûðu kaula. Vçlâk rodas sâpes kaklâ, slimniekam ir sauss kle­pus. Rodas çstgribas zudums, slik­ta paðsajûta. Parasti slimîba ilgst 3 lîdz 7 dienas. Daþkârt ilgâk.

– Zâïu jau vîrusu infekcijâm nav, bet parasti jau baidâmies no komplikâcijâm. Ko darît, lai no tâm izvairîtos?

– Ïoti piesardzîgâm ir jâbût grûtniecçm, cukura diabçta slim­niekiem, cilvçkiem ar palielinâtu svaru, arî tad, ja cilvçkam ir hroniskas sirds un asinsvadu saslimðanas vai plauðu slimîbas. Nereti slimîbas aina var izmanîties un tad nepiecieðama neatliekamâ medicîniskâ palîdzîba. Gripai var pievienoties encefalopâtija, plauðu tûska, deguna asiòoðana, pneimo­nija.

Ïoti smagos gadîjumos bries­mas dzîvîbai rada elpoðanas nepietiekamîba, asinsrites traucç­jumi, taèu, ja laikâ palîdz, var cilvçku glâbt. Tâpçc ir svarîgi laicîgi vçrsties pie ârsta. Pârsvarâ gan, kad ir pneimonija pçc saslimðanas ar gripu, tâ ir sekundâra un to ne­izraisa vîruss, bet baktçrijas, kas ir pievârçjuðas novâjinâto organismu. Tad vçrojams, ka slimîbas norisç gripas simptomi ir 3 lîdz 5 dienas, redzama tâda kâ uzlaboðanâs un pçc tam sâkas pneimonija. Lai no komplikâcijâm izvairîtos, pirmâm kârtâm, jâievçro gultas reþîms un jâdzer daudz ðíidruma. Un, pro­tams, ir jâsazinâs ar savu ìimenes ârstu, lai vienotos par turpmâku ârstçðanos.

– Tâtad, ja konstatç saslim­ðanas pazîmes, ko darît?

– Vispirms jâvçrðas pie ìimenes ârsta. Nedrîkst iet uz darbu, sabiedriskâm vietâm, jâuzturas mâjâs, jâievçro gultas reþîms; ðíaudot, klepojot jâaizsedz mu­te, jâdzer zâïu tçjas – aveòu, ehinâcijas. Ieteicamas dzçrvenes, citrusaugïi, sulas, dârzeòi, vita mîni. Slimîbas sâkumâ – pirmajâ, otrajâ, arî treðajâ die­na, ja nav komplikâciju un temperatûra nepârsniedz 40°C, ir jâlieto divi litri ðíidruma dienâ, vitamîni, augïi, dârzeòi, kas sa­tur C vitamînu. Ja temperatûra ir vairâkas dienas, tad jâsâk lietot íîmiskos preparâtus, piemçram, TheraFlu pa vienai tabletei di­vas reizes dienâ, pavisam piecas dienas. Vçl ir preparâts relenza, kura gan paðlaik aptiekâ nav. Runâjot par gripu, nereti piemin arî remantadînu. Taèu 2009. gadâ tika veikti pçtîjumi, un tâ lietoðana nebija efektîva. Tâpçc remantadînu nav vajadzîbas lie­tot un to mçs arî neiesakâm.

Vai esam gripas apdraudçti?

– Un tomçr – ko varçtu darît profilakses labâ?

– Ðajâ laikâ îpaðu vçrîbu vajadzçtu pievçrst roku mazgâðanai, bez îpaðas vajadzîbas nevajadzçtu uzturçties plaði apmeklçtâs pub liskâs vietâs, uz lielveika­liem nevajadzçtu vest bçrnus. Pastiprinâti vajadzçtu vçdinât tel­pas, mitrinât gaisu, jo vîrusi sausâ gaisâ âtrâk pârvietojas. Lai arî kâ îpatnçjâs smakas dçï nepatîk, jâpievçrðas íiploku lietoðanai. Vçl ieteicami bûtu zaïie lociòi.

– Cik efektîva ir vakcinâcija pret gripu? Vai tieðām tā jâveic obligâti?

– Vairâk par vakcinâciju gri­pas laikâ es tomçr kâ galveno porfilaktisko lîdzekli gribçtu ie­teikt izvairîties no sabiedriskâm vietâm, kur drûzmçjas cilvçki. Bet ir pacientu riska grupas, kam nepiecieðama vakcinâcija. Tie ir bçrni no 6 lîdz 23 mçneðu vecuma un cilvçki, vecâki par 65 gadiem. Arî bçrni, vecâki par diviem ga­diem, kuriem ir hroniskas blakus slimîbas, pieauguðie ar hroniskâm slimîbâm, sirds asinsvadu, plauðu slimîbâm, cukura diabçta slimnie­ki, kuriem vakcinâcija ir ieteica­ma. Turklât ðo grupu pacientiem vakcîna ir ar 50% atlaidi. Pârçjiem katram paðam ir jâizvçrtç savs veselîbas stâvoklis un jâpieòem lçmums par vakcinâciju.

īsi par gripu

Gripas laikâ neiesaka lietot aspirînu

Pie ārsta jāvēršas, ja:*gripas slimniekam ir arî citas

hroniskas kaites;*slimnieka stâvoklis vairâkas

dienas pçc kârtas neuzlabojas*temperatûra pazeminâs, bet

nâkamajâs dienâs atkal sâk paaugstinâties *ir paâtrinâta sirdsdarbîba*ir ausu sâpes*ir ilgstoðas galvas sâpesNeatliekamâ medicîniskâ

palîdzîba jâsauc:*ja temperatûra paaugstinâs virs

39°C *ja ir liels nespçks*ja rodas elpas trûkums, apziòas

traucçjumi, krampji*ja sâkas asiòoðana no deguna*ja redzami asinsizplûdumi uz

âdas*ja sâk asiòot gïotâdas*ja tiek atklepotas asinis

Ziemas paðâ viducî, kad saulîtes un vitamînu trûkst, arî veselîba mçdz nedaudz saðíobîties. Tâdçï ðoreiz

skaidrojam, vai ir pamats masu medijos saceltajai “gripas panikai” un, kâ paðu spçkiem mçìinât gripai stâties pretî. Tâpat aplûkojam, ko katrs pats varam darît savas veselîbas labâ, piemçram, pçdu un zobu labsajûtai. Kâ arî, ierasti meklçjâm atbildes uz lasîtâjus interesçjoðajiem jautâjumiem.

2 Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvārisMūsu veselībai

Daba DzieDē

Agave

Agave kâ krâðòumaugs pie mums lîdz ðim kultivçta samçrâ re­ti, jo tâs varenie izmçri nu nekâdi nebija ietilpinâmi maz gabarîta dzî­vokïu sienâs. Tagad, kad mainâs dzîves telpas izmçri, varbût tâ kïûs populârâka. Sakarâ ar to arî lietoða na ârstnieciskiem nolûkiem pie mums ir maz zinâma un maz izplatîta. To tieðâm lieto pret “kaulu sâpçm”, iz­mantojot lapu izvilkumu ar degvînu vai lapu sulas maisîjumu ar degvînu. Tajâs zemçs, kur agaves sastopamas savvaïâ – Brazîlijâ, Haiti, vairâkâs Dienvidaustrumu Âzijas valstîs – to

lapas un lapu sulu lieto reimatisma un pat daþu ïaundabîgâ audzçja formu ârstçðanai. Agaves lapas ir bagâtas ar steroîdu saponîniem, ko izmanto rûpnieciskai hormonâlo prepa râtu sintçzei.

Aloje (alveja)

Bûtu lietderîgi, ja jûsu mâjâs starp daudziem citiem telpu augiem (vai pretçjâ gadîjumâ – vienîgais) atras­tos kokveida aloje (Aloe arborescens). Aloje pieder liliju (Liliaceae) dzimtai. Kokveida aloje ir sukulents, kas nâk no Dienvidâfrikas, kur sasniedz vairâku metru garumu. Pie mums telpâs tâ aug

gan platumâ, gan garumâ. Sulîgâs la­pas sakârtotas spirâliski apkârt stum­bram. Tâs ir gaismas prasîgas, taèu agri pavasarî, vasarâ jâsargâ no spilg­tas, karstas saules, jo tâs ietekmç lapas kïûst brûnganas. Ziemas temperatûra ir 8­10°C, jâlaista maz, atbilstoði temperatûrai. Nedrîkst ûdeni liet uz lapâm un it îpaði rozetç, tad augs âtri pûst – Alojçm nepiecieðama trûdvielâm bagâta augsne un laba drenâþa (rupja smilts, keramzîts, oïi, íieìeïu lauskas, u.c). Kokveida aloji pavairo ar sândzinumiem, kas attîstâs stumbra apakðçjâ daïâ.

Alojes ârstnieciskâs îpa ðîbas ir zinâmas jau no seniem laikiem. Dienvidos tâs audzç ârstniecisko au­gu plantâcijâs. Alojes sula ir efektîvs stimu lators, krasi uzlabo audu reìenerâciju un paâtrina jaunu ðûnu veidoðanos. Aloji nedrîkst lietot slim­nieki, kuri slimo ar ïaundabîgajiem audzçjiem. Auga sulai ir izteik­ta baktericîda iedarbîba. Piemç­ram, ja ir nobrâzums vai nelie­la brûce, ieteicams uz tâs uzlikt

tîri nomazgâtu, uz pusçm gare­niski pârgrieztu alojes gabaliòu. Sula veicina brûces sadzîðanu. Lieto ârîgi apdegumu, trofis­ku èûlu ârstçðanai, kompresçm uz biðu dzçlumu vietâm. Alojes sulu izman to arî kosmçtikâ (kâ sastâvdaïu daþâdos íermeòu krçmos) âdas kopðanai, tâ aizkavç âdas novecoðanos. Au­ga sulîgo, gaïîgo daïu vienâdâs attiecîbâs ar medu, pievie­nojot arî citronu sulu, lieto apaukstçðanâs gadîjumos. Alo­jes (tautâ saukta parasti par alve­ju) lapas ir bagâtas íîmiskâ sastâva ziòâ, tajâs atrodami antraglikozîdi, polisa­harîdi, rûgtvielas, vitamîni, sveíveida vielas. Svaigas alojes la­pas vai to sulu lieto gan zinâtniskajâ, gan tautas medicînâ. Lapâs esoðâs rûgtvielas rosina çstgribu, sekmç gremoðanu un þults sekrçciju. Mâjas apstâkïos mçdz gatavot daþâdus maisîjumus no alojes lapâm un medus, dzçrveòu sulas, olâm un citiem komponentiem, ko

lieto slimniekiem kâ spçcinoðu lîdzekli atveseïoðanâs laikâ. Lieto­jot alojes lapu pagatavojumus lielâs devâs, tajâs esoðie antraglikozîdi un to skaldprodukti darbojas kâ spçcîgi caurejas lîdzekïi, taèu ar laiku organisms pie tiem pierod un darbîbas efekts vâjinâs. Alojes lapu preparâtus nedrîkst lietot grûtnieces, jo tie pastiprina asins pieplûdi mazâ ieguròa orgâniem un var rasties aborta draudi.

Alojes lapas lieto arî ârîgi apdegu mu, applaucçjumu, no­berzumu un citu âdas bojâjumu novçrðanai un kosmçtiskiem nolûkiem — pret pinnçm, pret blaugznâm un matu izkriðanu.

Krievu zinâtnieks V. Filatovs izstrâ dâja îpaðu metodi, ar kuras palîdzîbu alojes lapas maina sa­vu íîmisko sastâvu un kïûst par izejmateriâlu biogçno stimulatoru ieguvei. Me todes bûtîba ir tâda, ka nogrieztâs alojes lapâs, uzglabâjot tâs ilgâku laiku tumðâ, vçsâ vietâ, veidojas îpaðas vielas.

arî telpaugi ir ârstniecîbas augi

Liena Trēde

Nu jau pagâjuðâ gadâ Tukumâ Kurzemes Mutes Veselîbas centra rîkotajâ seminârâ kopâ tika aicinâti zobârsti, medicînas un sociâlie darbinieki, kâ arî pedagogi, lai kopîgu spries-tu un pârrunâtu ar mutes, ka arî vispârçjos veselîbu saistîtos jautâjumus. Par to, kurâ vecumâ un tieði kâdâm problçmâm îpaði jâpievçrð uzmanîba, pastâstîja Rîgas Stradiòu universitâtes profeso-re Anda Brinkmane.

Galvenais – zobu tîrîðana

A. Brinkmane uzsver, ka pastâstît par mutes veselîbas problçmâm daþâdos vecuma posmos stundas garumâ ir gandrîz vai neiespçjami. Tomçr iemesli, kâdçï zobi bojâjas, veidojas zobakmens, ir slikta elpa vai citas nepatîkamas problçmas, lielâkoties ir vieni un tie paði. Pirmkârt un galvenokârt, tâ ir slikta mutes higiçna, uzsver ârste, tâpat arî ogïhidrâtu pârlieka lietoðana uzturâ un nepilnvçrtîgs uzturs kopumâ, kâ arî daþnedaþâdu baktçriju savairoðanâs, citi iemesli. A. Brinkmane arî skaidroja, ka tieði pçdçjâ laikâ arvien vairâk bçrnu netîra zobus, toties pieejamâki kïûst naðíi. “Sava nozîme noteik­ti ir arî sociâlekonomiskajam fakto­ram,” sprieþ profesore, “iespçjams, vecâki tieðâm nevar atïauties no­pirkt zobu diegu, pastu un bir­sti, tomçr galvenais – kaut ar paðu vienkârðâko birti, zobus tomçr ir tîrît, jo slikta higiçna ir daudzu saslimðanu cçlonis. Visiem taèu zinâms, ka mute ir îpaði tîkama vie­ta daþâdâm baktçrijâm, jo te ir silts un mitrs,” A. Brinkmane.

Iesâkumâ, zobus netîrot, vei­dojas aplikums, kas vçlâk attîstâs par gingivîtu. “Smaganas ir

pietûkuðas, tâs asiòo. Un ja, zo­bus tîrot, parâdâs kaut viens asiòu piliens, tas var liecinât par smaga­nu saslimðanu. Vienîgais nosacîtais labums – gingivîts ir atgriezenisks process. Proti, sâkot atkal tîrît zo­bus, smaganas var kïût atkal vese­las,” skaidro A. Brinkmane. Bet, ne­ko nedarot, gingivîts var attîstîties par parodontîtu, kad smaganas sâk iekaist, zobi kustçties u.tml. “Nâkamais, ja zobi ilgstoði ne­tiek tîrîti, – demineralizâcija, kas savukârt spçj attîstîties par zobu kakliòu kariesu. Visam minçtajam papildus attîstâs arî halitoze jeb slikta elpa, kas, vçl jo sliktâk, visbieþâk paðam paliek nemanâma, tomçr apkârtçjiem – nepatîkama parâdîba.”

Par grûtniecçmBet, lai kâdu piespiestu tîrît zo­

bus, ir jâbût audzinâðanai. “Galve­nais ir ìimene!” uzsver A. Brink­mane, jo “mazais bçrns jau nav vainîgs, ja viòam attîstîjies tâ sauk­tais “pudeïu kariess“, jo nav laicîgi aizgâjis pie zobârsta. Ja mâjâs pie­ejami naðíi, saldumi – arî tad viòð nav vainîgs!” Ðî iemesla dçï svarîgi izglîtoðanu sâkt jau laicîgi, proti, par zobu higiçnu un tâs nepiecieðamîbu îpaði stâstît grûtniecçm, jaunajâm mâmiòâm. “Grûtniecîba ir laiks, lai izglîtotu sievietes gan par savu, gan nâkamâ bçrna mutes profilak­si. Neârstçtas mâtes mutes dobums viennozîmîgi var palielinât karie­sa risku bçrniem. Un visbeidzot, neârstçta mutes dobuma infekcija var kïût par sistçmisko problçmu grûtniecîbas laikâ, veicinât priekð­laicîgas dzemdîbas, kâ arî bçrna piedzimðanu ar samazinâtu svaru,” uzsver profesore. Ja nav iepriekð saòemta informâcija, ìimenes ârstam vai ginekologam vajadzçtu sievietei atgâdinât: “Divreiz dienâ tîrît zobus ar fluoru saturoðu zo­bu pastu, samazinât uzturâ lie­tot pârtiku, kas satur cukuru, kâ dzçrienu pamatâ izvçlçties ûdeni

vai pienu ar zemu tauku saturu (izvairîties no gâzçtiem dzçrieniem), izvçlçties augïus, nevis augïus su­lu. Tâpat – jâveic nepiecieðamo zobu ârstçðanu lîdz dzemdîbâm.” Ârste skaidrot, ka “grûtniecîba nav slimîba“ un zobu ârstçðanu var veikt praktiski jebkurâ laikâ, varbût vien pirmos trîs grûtniecîbas mçneðus izvairoties. Jâpiebilst, ja sieviete grûtniecîbas laikâ mokâs ar vemðanu, profesore iesaka, ka tâdâ gadîjumâ, pirmkârt, vajadzçtu censties mazâk çst, otrkârt, pçc vemðanas skalot muti ar dzeramo sodu, lai neitralizçtu skâbi un pçc neilga laika ar îpaði mîkstu zobu birsti izmazgât zobus. “Tâpat pçc çðanas var pakoðïât bezcukura vai ksilîta koðïâjamâs gumijas,” A. Brinkmane.

Mutes dobuma kopðana daþâdos vecumposmos

1 – 6 mçneðiProfesore atgâdina: “Visi bçrni

ðai pasaulç nâk bez kariesa, ar kariogçnajâm baktçrijâm – kariesa izraisîtâjâm visbieþâk bçrnu aplipina paði vecâki, radinieki vai pieskatîtâji. Tâdçï pirms bçrna piedzimðanas vi­siem vajadzçtu padomât par sa­va mutes dobuma sakârtoðanu, jo baktçrijas var nodot ar aplaizîtas ka­rotes, knupîða starpniecîbu u.tml. Ðajâ laikâ bçrnu ieteicams barot ar krûti, bet nekâdâ gadîjumâ nemçrkt knupîti medû, cukurâ. Ja ðajâ laikâ parâdîjies pirmais zobs – to var notîrît ar speciâlu uzpirksteni vai ar ap pirkstu aptîtu marlîti.

6 – 12 mçneði Nedrîkst bçrnam pudelîtç dot

padzerties saldinâtus dzçrienus – tajâ var bût piens vai ûdens. Pretçjâ gadîjumâ var veidoties “pudeïu kariess“. Tâpat arî jâseko lîdzi, lai pârâk ilgi netiek sûkâts knu­pis, kas var bût par iemeslu, ka vçlâk var veidoties nepareizs sako­diens. Ðajâ vecuma posmâ svarîgs ir pilnvçrtîgs uzturs un jâsâk tîrît

zobiòi ar bçrnu zobu birstîti, kâ arî fluoru nesaturoðu zobu pastu.

12 – 24 mçneðiNo pudelîtes vajadzçtu pâriet

uz dzerðanu no krûzîtes. Jâseko lîdzi, lai netiktu lietoti tikai cuku­ru saturoði medikamenti, kâ arî var saskarties ar stomatîtu, jo ðajâ vecumâ vçl arvien bçrniem para­dums visu ko bâzt mutç. A. Brink­mane atgâdina, ka ne vçlâk kâ 2.5 gadu vecumâ jâplâno pirmais zobârsta apmeklçjums. “Bet svarîgi bûtu bçrnu neiebaidît,” uzsver pro­fesore. Proti, vecâkiem vajadzçtu sekot lîdzi, kâ un ko viòi saka par zobârstiem, ne mazâkajâ mçrâ nedrîkst izrâdît nepatiku un bailes. Bçrns vecâku uzraudzîbâ zobus sâk tîrît pats ar fluoru nesaturoðâm zobu pastâm. Ðajâ posmâ svarîgi bçrnam iemâcît skalot muti.

2 – 3 gadi Uzturâ jâlieto kalciju saturoði

produkti, piemçram, siers. Zobus var sâkt tîrît ar fluorîdu saturoðâm zobu pastâm, bet jâseko lîdzi, vai tâ netiek norîta. Ja zobi kâda iemesla dçï ir bojâti, tie jâlabo, ko var izdarît arî narkozç. S. Brinkmane skaid­ro, ka nelaboti piena zobi var bût cçlonis gan runas traucçjumiem, gan sakodiena problçmâm un ga­lu galâ – ir taèu svarîgs arî sociâlais faktors, proti, vai citi bçrni nesmejas par bojâtajiem zobiem. Ðajâ vecumâ zobus var negatîvi ietekmçt arî knupîða lietoðana, pirkstu sûkâðana, nagu grauðana u.tml.

Pirmsskolas vecumsBçrni jâizglîto par mutes veselîbu

un veselîgu uzturu. Divas reizes dienâ jâtîra zobi. Obligâti bûtu jâapmeklç zobârsts, kâ arî zobu higiçnists. Savukârt, ja gadîjusies kâda trauma, piemçram, izdauzîts, nolauzts zobs – arî to vispirms vajadzçtu atrâdît speciâlistam.

Skolas vecumâ Svarîgs ir vecâku piemçrs, uz­

sver A. Brinkmane. Ja paðu vecâki regulâri tîrîs, diegos zobus – to darîs arî bçrni. Regulâri jâapmeklç speciâlists un jau vçlâkajâs klasçs

Kur zobu kaitçm kâjas aug?

Kâ pAreizi tîrît zoBus?

– tîrot ârçjo zobu virsmu, novietojiet zobu birsti 45 grâdu leòíî pret smaganu lîniju. Ar maigâm, apïveida kustîbâm virziet zobu birsti uz priekðu un atpakaï pret zobiem un smaganâm. – izmantojiet tâs paðas kustîbas, lai notîrîtu zobu koþamvirsmas un zobu iekðçjâs virsmas. – Lai notîrîtu iekðçjâs priekðçjo zobu virsmas, turiet zobu birsti vertikâli un veiciet maigas kustîbas uz augðu un uz leju ar zobu birstes galviòas galu. – Neaizmirstiet iztîrît gar smaganu lîniju un pârliecinieties, ka jûs aizsniedzat zobus lîdz paðai mutes dobuma aizmugurei. Notîriet arî mçli — tas padarîs elpu svaigu.

îpaði lîdzi jâseko kaitîgajiem ie­radumiem, tai skaitâ smçíçðanai. Jâdomâ par to, vai jaunieða izvçlçtais pîrsings galu galâ nebojâ zobus. Jâizvçlas atbilstoðas zobu pastas, piemçram, aminifluorîdus saturoðas, un jo îpaði par zobu tîrîðanu jârûpçjas, ja tiek labots sa­kodiens – ar brekeðu palîdzîbu.

Pieauguðajiem Bûtisks veselîgs dzîvesveids,

kâ arî jâseko lîdzi, vai, piemçram, lietotie medikamenti, slimîbas, nebojâ zobus.

3Mūsu veselībaiCeturtdiena, 2010. gada 20. janvāris

Jūs JautāJāt

AgitA Puíîte

Kâpçc operâcijas tikai par maksu?

– Man bija vajadzîga vçnu operâcija, taèu Tukuma slimnî­câ man to piedâvâja veikt tikai par maksu. Gribçtu noskaid­rot, kâpçc ðîs operâcijas neveic par valsts naudu, bet gan liek maksât cilvçkiem paðiem? Jau tâ naudas cilvçkiem maz, dau­dzi visu mûþu nostrâdâjuði un atdevuði valstij savu veselîbu, bet tagad, kad vajadzîga ârstçðana, nu par visu jâmaksâ pilna maksa.

Redakcija: SIA «Tukuma slim­nîca» direktore Dzintra Rabkevièa stâstîja, ka te nu skaidri jânoðíir, ko valsts ðobrîd pacientiem apmaksâ un ko neapmaksâ, un plânveida operâcijas valsts neapmaksâ: “Tu­kuma slimnîca ir neatliekamâs palîdzîbas slimnîca, un valsts tajâ apmaksâ konkrçtas neatliekamâs palîdzîbas pozîcijas, tâpçc arî par neatliekami veicamajâm operâcijâm samaksâs valsts. Mçs varam daudz izdarît uz vietas slimnîcâ, mçs veicam daudzas un daþâdas operâcijas, taèu pa­cienti par tâm maksâ paði. Mums ir labi speciâlisti, tâs paðas vçnu operâcijas ïoti veiksmîgi veic íirurgs Guntis Krûze.”

– Pacientiem nav îsti skaidrs tas, kâ îsti nauda tiek sadalîta. Ja reiz par operâciju jâmaksâ pilna cena, cilvçkam radies ie­spaids, ka ârsts operâciju veic privâtâ kârtâ. Ir tâ vai nav?

– Visi mûsu íirurgi, kas strâdâ slimnîcâ, ir darba attiecîbâs ar SIA «Tukuma slimnîca». Un visas maksas, ko pacients samaksâ par

operâciju, nonâk mûsu iestâdes kasç, nevis kâdam privâti. Par ðo naudu nodroðinâm çku, iekârtu, telpu uzturçðanu, maksâjam mediíu un personâla darba al­gas, iepçrkam medikamen­tus un maksâjam ko mu nâlos maksâjumos.

– Pacients zina, cik un kas izmaksâs?

– Protams, mçs katram pacien­tam izdrukâjam dokumentus, kuros parâdâm, cik un par ko ir jâmaksâ. Tâpat SIA «Tukuma slimnîca» dibinâtâju sapulce pagâjuðâ gada 3. martâ apstiprinâja maksas pakal­pojumu cenrâdi, kurâ uzskaitîtas visu to pakalpojumu izmaksas, par kurâm valsts nemaksâ.

– Cilvçki izmanto ðo iespçju?– Jâ. Daudzos gadîjumos ðîs

maksas ir daudz zemâkas, nekâ tas bûtu citâs slimnîcâs.

– Cik liela ir maksa par jau pieminēto vçnu operâciju?

– Vçnu operâcija maksâ no 300 lîdz 350 latiem.

Kardiologs – pârslogots

– Jau ilgâku laiku ârstçjos Tu-kuma poliklînikâ pie dakteres kardioloìes Striþko, taèu redzu, ar kâdâm grûtîbâm jâsaskaras, lai pie viòas tiktu. Viòa ir ïoti laba ârste, taèu pamatîgi pârslogota, turklât pacientus pieòem tikai vienu reizi nedçïâ. Reiz jau bija rakstîts par to, ka viòa strâdâ arî slimnîcâ, veic vçl citus izmeklçjumus, taèu varbût jûs varçtu noskaidrot, kâpçc Tu-kuma slimnîca neaicina darba vçl kâdu kardiologu? Tad taèu varçtu mûsu dakteres darbu at-vieglot un arî cilvçkiem nebûtu tik ilgi jâgaida rindâ. Tagad visu

laiku runâ, ka visvairâk cilvçki mirst tieði no sirds asinsvadu slimîbâm, saprotams, cilvçki uz-traucas un grib izmeklçties.

Speciâlistu trûkst

SIA «Tukuma slimnîca» direkto­re Dzintra Rabkevièa stâstîja, ka daktere Iveta Striþko patieðâm da­ra milzîgu darbu gan kardioloìijâ, gan funkcionâlajâ diagnostikâ, turklât strâdâ vienlaikus poliklînikâ un stacionârâ: “Tâ ir liela slodze, un esam domâjuði par to, kâ ðo darbu atvieglot. Veselîbâ, kâ vi­siem zinâms, ir krîzes situâcija un Tukuma slimnîca pagâjuðâ gada beigâs bija lielâs sprukâs ar finanðu lîdzekïiem, ne mir­kli neesam pârstâjuði gan domât, gan darît, lai, pirmkârt, netiktu samazinâts mediíus skaits, otrkârt, lai piesaistîtu jaunus. Kas attiecas uz kardiologu, interesçjâmies, kâ speciâlistu piesaistît, bet reâli ðâdu speciâlistu skaits ir ierobeþots. Tâpçc kardiologa darbu veic arî daktere Stakena, kas pagâjuðajâ un ðajâ gadâ turpina mâcîties. Tiklîdz viòai bûs ðis sertifikâts, do­sim iespçju strâdât papildus, lai cilvçkiem nodroðinâtu ðî pakal­pojuma pieejamîbu. Ðîs zinâðanas arî noderçs viòas tieðajâ darbâ terapijas nodaïâ gan slimîbu diagnosticçðanâ, gan ârstçðanâ.

– Iedzîvotâji izteikuðies par to, ka Dobelç kardiologs esot brîvi pieejams. Neesat interesçjuðies, vai ðis speciâlists nevarçtu strâdât Tukumâ?

– Nç, par to neesmu intere­sçjusies, bet domâju, ka ðie speciâlisti ir tik aizòemti, ka viòiem nebûtu laika braukt uz Tukumu.

– Talsu slimnîcâ nebija kar­diologa?

– Nç.

Aizvien vairâk pakalpojumu – par maksu

– Vai naudas cilvçku ârstçðanai pie kardiologa pie­tiek?

– Nepietiek. Kvota kardiologam joprojâm ir ïoti maza, tâpçc valsts apmaksâtos pakalpojumus varam sniegt tikai minimâlâ apjomâ. Pçc kontrolcipariem – lîgums par tiem gan vçl nav noslçgts – gadâ kar­diologa pakalpojumiem no valsts saòemsim Ls 1 114, par kuriem bûs pieejami 227 izmeklçjumi; reâli mçnesi tad sanâktu 18 lîdz 19 valsts apmaksâti izmeklçjumi. Vi­si pârçjie ir maksas pakalpojumi. Ar to, ka turpmâk maksas pakalpo­jumu bûs arvien vairâk, cilvçkiem jârçíinâs. Un tas nav tâpçc, ka mçs nevaram piedâvât savus pakalpo­jumus, izmeklçjumus, speciâlistus, bet gan tâpçc, ka valstij to apmak­sai nepietiek naudas.

– Ja reiz kvota ir tik maza, tad diviem speciâlistiem patiesîbâ ar to nemaz nepietiek?

– Tas ir tâds riòía dancis. Kvotu rçíina pçc iepriekðçjâ gada pacien­tus skaita; tâtad – jo vairâk cilvçku ârsts izmeklç, jo iespçja nâkamajâ gadâ naudas dabût vairâk, taèu ga­du no gada mums ðî daïa ir ne­liela.

– Kâds vçl risinâjums?– Viena lieta, ka daïai pa­

cientu patieðâm vajadzîga kar­diologa konsultâcija, taèu tâda vajadzîga ne visiem. Daudzus izmeklçjumus var veikt ìimenes ârsti, kas lielâ mçrâ daudzas ðîs problçmas pârzina. Tâpçc rokrokâ jâstrâdâ gan ìimenes ârstiem, gan speciâlistiem. Mûsu gadîjumâ nepârtraukti ìimenes ârsti konsultçjas ar kardiologu, ti­kai ðo darbu pacienti nemaz ne­redz.

RûtA FjodoRovA

trûcîgâ statuss atbrîvo vienîgi no pacienta iemaksas

– Man iedeva trûcîgâs perso­nas izziòu, lai varu apmeklçt medicînas iestâdi. Devos pie ìimenes ârsta. Pacienta iemak­sa man nebija jâmaksâ, bet par injekcijâm man prasîja naudu. Vai ìimenes ârsts rîkojâs pa­reizi?

Atbild ìimenes ârsta prakses medicînas mâsa Sarmîte Lerha:

– Daïai slimnieku ir izsniegtas trûcîgo izziòas. Tâs paredz, ka ðiem slimniekiem nav jâveic pacienta ie­maksa un nav jâmaksâ par pakal­pojumiem, ja ârsts dod norîkojumu pie speciâlista, kâ arî ir atlaides kompensçjamâm zâlçm. Taèu mak­sas pakalpojumi ir pârsienamais materiâls, injekcijas, sistçmas, asins noòemðana analîzçm, smalkâkas maksas analîzes – tie visi ir mak­sas pakalpojumi arî tiem slimnie­kiem, kuriem ir trûcîgo izziòa. Mçs gan cenðamies nestrîdçties, tomçr ðie jautâjumi ir jânoregulç, jo ðîm procedûrâm nepiecieðamie materiâli ir pirkti un par tiem ir jâmaksâ. Katru mçnesi mçs sa­stopamies ar ðâdiem gadîjumiem, jo nereti cilvçki ir pârliecinâti, ka viòiem ðîs procedûras arî pienâkas bez maksas, bet tâ nav.

Medicînas mâsas S. Lerhas teik­to apstiprinâja arî paðvaldîbas aìentûras «Tukuma novada sociâ­lais dienests» direktore Ina Bal-galve. Viòa teica, ka, izsniedzot trûcîgâs personas izziòu, cilvçkiem tiek paskaidrots, kas viòiem pienâkas bez maksas un kas – ne, bet nereti to aizmirst un tad rodas konfliktsituâcija.

Cilvçks, kas pareizi izmanto or-ganisma iekðçjo ritmu – aktîvâs un pasîvâs fâzes, pilnvçrtîgâk pavada dienu.

Mûsu iekðçjais pulkstenis tikðí nemaldîgi. Dienu no dienas! Gadu no gada! Tie ir seni bioloìiski ritmi, kas uzdod takti. Ikviena cilvçka dzîve no­ris tâ, kâ to nosaka viòa bioloìiskais pulkstenis. “Augðâ – lejâ” visas 24 stundas. Kas par to zina ko vairâk, var pareizas lietas darît pareizos lai­kos.

No 6.00 – mûsu íermenis kïûst aktîvs, pamostas. Bio­pulkste­nis pârslçdzas uz lielâku jaudu. Sirds pukst âtrâk, asinsspiediens paaugstinâs.

No 8.00 – kârtîgas brokastis. Tâs dod spçku, ogïhidrâti (augïi, graudi) vielmaiòas rezultâtâ tiek pârvçrsti enerìijâ, kas rîta cçlienâ sasilda íermeni. Rîta kalorijas lieko svaru nerada.

No 10.00 – galva vislabâkajâ “formâ”. Lielas darba spçjas. Prâtâ nâk vislabâkâs idejas. Perfekti funkcionç îsâ atmiòa, domâðana un runas spçjas. Garastâvoklis sa­sniedz visaugstâko punktu. Labs laiks ”smalkâkiem” darbiem.

No 12.00 – laiks kustîbâm. Mi­ni pauze. Sâkam iet “no kalna uz leju”. Pamazâm zûd enerìija. Taèu

jâiztur lîdz pusdienas laikam! Îstais moments mazliet pavingrot – çrti apsçsties, rokas aiz galvas, dziïi ie­elpot un pie izelpas rokas kopâ ar íermeòa augðdaïu brîvi noliekt uz priekðu starp ceïiem. Tâ atkârtot piecas reizes.

No 13.00 – enerìijai “pusdien­laiks”. Atpûta. Ik pçc 4 stundâm spçki zûd, seviðíi izteikti tas ir ap 13.00. Varat ieçst pusdienas un pastaigâties svaigâ gaisâ.

No 14.00 – koncentrçðanâs spçjas ir ïoti vâjas. Bieþâk notiek avârijas, cilvçki pieïauj daþâdas kïûdas. Labâk atlaisties gultâ un pasapòot.

No 15.00 – jauns sâkums. Mazinâs sâpju slieksnis, vislabâkais laiks apmeklçt zobârstu. Bio­pulkstenis pamazâm pârslçgsies uz atpûtu, taèu tas bûs pamanâms ti­kai pçc daþâm stundâm.

No 16.00 – vislabâkais laiks mâcîbâm. Smadzenes “labâ formâ”. Labi strâdâ ilglaicîgâ atmiòa. Labs laiks uzdevumiem, referâtu rakstîðanai, eksâmeniem. Uzlabojas veiklîba un reakcija. Tagad varat veikt mazus re­montdarbus vai lakot nagus!

No 17.00 – vislabâkais laiks spor­tam. Ir daudz spçka. Sirds vairâk pumpç asinis, muskuïi spçcîgi. Ap ðo laiku ejot uz treniòiem, tiks sa­sniegts maksimâls efekts. Varat arî braukt ar divriteni vai vingrot spor­

ta laukumâ.No 19.00 – pârslçgðanâs. Orga­

nisma labâkais laiks jau garâm. Pat uz stresu tas vairs nereaìç tik iz­teikti kâ dienâ. Pazeminâs asins­spiediens un pulsa ritms. Toties izteikti strâdâ juðana – vakariòas garðo seviðíi labi.

No 22.00 – reakcija izteik­ti pavâjinâs. Uzmanîgi pie stûres! Taèu pa nakti atjaunojas âda, tâpçc veltiet laiku âdas kopðanai. Uzlik­tais krçms vai medikamentozâ ziede ap ðo laiku iedarbosies visefektîvâk.

No 23.00 – Siltâ gultâ! Miegs pirms pusnakts ir vislabâkais. Kas ap ðo laiku iet gulçt, atpûðas vislabâk, jo agrâs dziïâ miega fâzes ir garâkas par vçlajâm. Nakts otrajâ pusç var traucçt bezmiegs.

No 01.00 – jûtîgâ fâze. Sapòi. Pirmâ stunda pçc pusnakts dau­dziem cilvçkiem ir visskaistâkâ, jo tad râdâs pirmie sapòi. Nakts vidû mçs esam “viszemâkajā punktâ” gan fiziski, gan garîgi. Tieði tagad pastâv liels saaukstçðanâs risks, tâpçc jâturas siltumâ. Íermeòa funkcijas darbojas “taupîbas reþîmâ”, izòemot divus orgânus – âdu un aknas (tâs atindç organismu).No Lîbekas Ms avîzes I I/2003

«Mach Was» (DarI kaut ko)

tulkojA g. CîRule

bioloìiskais pulkstenis tikðí klusi, bet pârliecinoði

4 Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvārisMūsu veselībai

iesaka speciālists

Liena Trçde

Ikmçneða Veselîbas dienu ie-tvaros «Manâ Aptiekâ» lîdz ar citiem padomiem praktiskâs medicînas jomâ par to, ko katrs ikdienâ varam darît savu pçdu labâ, pastâstîja pçdu aprûpes speciâliste Santa Skribâne.

Sievietes un papçþiKâ uzsver S. Skribâne, bieþi

vien cilvçki ikdienâ nemaz neaizdomâjoties par to, kâdçï sa-vas pçdas bûtu jâsaudzç, taèu bûtu jâatceras, ka tâs ir mûsu balsts. “Pçdu veido 26 kauli, 33 locītavas, kas no-stiprinātas ar saitēm. Pçdas darbojas kā dabisks amortizators. ,” skaidro speciâliste. Bet, ja saites kļūst vājā-kas, peēda vairs nedarbojas kā “at-speres”, veidojas deformâcijas, rodas virkne dažādu veselības problēmu. S. Skribâne skaidro, iemesli, kâdçï rodas problçmas ar pçdâm, iedalâs iedzimtos un iegûtos, turklât iegûtâs deformâcijas visvairâk novçrojamas tieði sievietçm, jo pçdas papildus tiek noslogotas, nçsâjot apavus uz augs-tiem papçþiem, uzsver speciâliste. Visieteicamâkais augstums, uz ku-ra pakâpties, ir 3 lîdz 4 centimet-ri, tâpat, apavus izvçloties, jâizvçrtç, cik tie çrti. “Nereti veikalos dzirdçti vârdi – “gan jau ievalkâsies!”,” uz-sver S. Skribâne. Taèu tas ne-kad neatmaksâsies: “Kamçr apavs ievalkâjas, parâdâs jau virkne citu pçdu problçmu,” viòa skaidro. Un, ja pçda tiek regulâri pârslogota, va-rat iepazîties gan ar varþacîm, gan sabiezçjumiem, gan iekaisumiem u.tml.

Kâ svîst pçdas? Vaicâta par kâju svîðanu un ar to

saistîtajâm problçmâm, speciâliste uzsver, ka profilakse ir gauþâm vienkârða: “Ikdienâ visupirms pçdas bûtu jâmazgâ. Jâ, ir dzirdçts, kâ cilvçki taisnojas, ka viòi jau ne-kur tâpat neiet un iespçjas pçdas sasmçrçt viòiem arî attiecîgi ne-esot! Tomçr jâòem vçrâ, ka visas pçdas svîst – no tâm katru dienu izdalâs apmçram 150 ml ðíidruma. Ir jâsaprot, ka bez mazgâðanâs nu nevarçs iztikt, ja nevçlamies, lai sa-vairojas baktçrijas un veidojas sçnîðu infekcijas.” Mazgâ pçdas ar ziepçm un ûdeni, bet jâatceras izslaucît kâju pirkstu starpas, kur baktçrijâm sa-vairoties tîkot visvairâk. Tad pçdiòas var iekremot, atkarîbâ no gadalai-ka. ”Ziemâ vispiemçrotâkais bûs kâds barojoðs kâju krçms, vasarâ –

vairâk atsvaidzinoðs, piemçram, ar mentolu,” skaidro S. Skribâne, pie-bilstot, “bet pirkstu starpas, it îpaði, ja kâju pirksti ir cieði viens pie otra, labâk nevis ar krçmu smçrçt, bet, ja nepiecieðams, labâk iepûderçt.” Tâpat profilakses pçc ieteicams va-karos kâjas atpûtinât un vislabâkâ poza ir tâ, kas, iespçjams, amerikâòu filmâs noskatîta – “kâjas uz galda” jeb vienkârði augstâk paceltas. Dîki sçþot, der izvingrinât arî kâju pirk-stus.

Kad bieza âda Savukârt, ja pçdâm raksturoja-

mi âdas sabiezçjumi, kas veidojas atkarîbâ no vielmaiòas, apaviem u.tml, vispareizâk bûtu tos norîvçt. “Ko tik cilvçki nedara! Piemçram, grieþ sabiezçjumus ar þiletçm, šķē-rēm, pat ar nazi un nereti nogrieþ arî par daudz...” praksç novçrojusi S. Skribâne. Viòas ieteikums – vie-nu reizi nedçïâ kâjas pamçrcçt siltâ ûdeni. “Ne karstâ!, jo ilgsto-ši mērcējot kājas karstā ūdenī, po-ras atvera un pēdas izdala mit-rumu – kļūst vēl sausākas,” viòa uzsver. Mçrcçjamajam ûdenim iespçjams pievienot speciâlos ðim mçríim paredzçtos, arî aptiekâs nopçrkamos lîdzekïus – vannas sâli vai dzeramâs sodas un sâls maisîjumu âdas mîkstinâðanai. Jâpiebilst, ka nav ieteicams pçdas mçrcçt pârâk ilgu laiku, piemçram, visas vakara filmas garumâ, pie-bilst S. Skribâne. Pretçjâ gadîjumâ pçdas var pârmçrcçt un, berþot nost âdas sabiezçjumiem, var tikt traumçta arî veselâ âda. Optimâlais mçrcçðanas laiks – 10 lîdz 15 minûtes. Tâpat nav ieteicams mçrcçt pçdas, ja jau cînâties ar kâju sçnîti – silts ûdens infekciju var tikai pastiprinât. Savukârt sabiezçjumu apvîlçðanu, kâ savâ praksç dara arî S. Skribâne, var veikt arî sausâ veidâ. Pçdiòu noberþ, nomazgâ un iekremo. “Tikai vîlçm jâbût pietie-kami asâm, lai tas izdotos,” uz-sver speciâliste. Piemçram, ar pu-meku sausâ veidâ pçdas nober-zt neizdosies. Tâpat jâpiebilst, ka, lîdzîgi kâ ar zobu birstçm, arî kâju vîlçm ìimenç jâbût katram paðam savai, citâdi gribot negribot var ar savâm infekcijâm aplipinât arî vi-sus pârçjos ìimenes locekïus.

Mazliet par nagiem un varþacîm

Pçc tam, kad kâjas izmçrcçtas, ir piemçrotâkais laiks, lai apgriez-tu kâju nagus, jo tad tie ir mîkstâki

Mazliet par atsperîtçm – pçdâm

un netiek traumçti, ielauzti, kâ tas daþreiz var gadîties grieþot, it îpaði, ja nagi sabiezç. Jâpiebilst, ka sabiezçjuðus nagus tâ paða ie-mesla – iespçjamo traumu – dçï arî nevajadzçtu griezt, bet vislabâk doties pie speciâlista tos noslîpçt. ”Bet jâatceras – nagi jâgrieþ tad, kad tie sâk traucçt – ir pârâk gari. Un jâgrieþ tikai tik daudz, cik traucç,” uzsver S. Skribâne. Tâpat jâatceras, ka kâjâm nagu stûrîðus negrieþ, labâkajâ gadîjumâ – apvîlç. Citâdi var saskarties ar tâdu nepatîkamu problçmu kâ ieauguði nagi, ar kuru nereti cilvçks pats nespçj tikt galâ un jâdodas pie íirurga.

Tâpat vislabâk pie speciâlista cînîties ar tâdu nepatîkamu problçmu kâ varþacis, kas visbieþâk veidojas pârâk cieðu apavu dçï âdas sabiezçjumu vietâs. Paðiem mçìinot tikt galâ ar varþacs dziïo sakni, arî iespçjams iegriezt pârâk dziïi, tâpat var griezuma vietâ veidoties iekai-sums. Ðî iemesla dçï, atgâdina S. Skribâne, arî bûtu jâpadomâ div-reiz, pirms iegâdâties ðaurus apa-

vus. Pârâk saspiesta pçda ne ti-kai pastiprinâti svîst, bet veidojas jau minçtie sabiezçjumi un citas nepatîkamas blakus parâdîbas.

Pârbauda jutîbuLai pçdas justos labi un pats

cilvçks vesels – nekas jauns jau nav izdomâts. Svarîgs ir dzîvesveids. Piemçram, asinsrites uzlaboðanas nolûkâ ikdienâ bûtu jâmçro vis-maz 3 lîdz 5 kilometri kâjâm, jâvingro. “Tâpat, îpaði sievietçm, vajadzçtu uzmanîties ar zeíçm – lai tâs nebûtu pârâk stingras, ar pârlieku lieliem deniem,” uzsver speciâliste. Arî zeíu gumijas var traucçt normâlu kâju apasiòoðanu. Bet vismaz vienreiz gadâ, îpaði cilvçkiem pieklâjîgâ vecumâ vai ar atbilstoðu diagnozi, piemçram, cu-kura diabçtu, pie speciâlista lîdz ar aprûpi bûtu jâpârbauda pçdu jutîba.

Pçdçjâ laikâ, kâ ðajâs Veselîbas dienâs skaidro-ja iekðíîgo slimîbu ârste Di-

na Balode, arvien vairâk kâju tiek amputçts tieði tâ iemesla dçï, ka cilvçki savâm pçdâm un asinsrites traucçjumiem kopumâ nepievçrð pietiekoði lielu vçrîbu. Pçdu jutîbu iespçjams pârbaudît pçdu aprûpes laikâ, kâ arî tagad iespçjama ekspresdiagnostika, pro ti, izmantojot neiroteziometru . Ar ðî aparâta palîdzîbu tiek no-teikta dziïo nervu jutîba, vai nav neiropâtijas kâdâ no stadijâm.

Starp citu, iespçjams, jau martâ, arî Tukuma aptiekâ, lîdzîgi kâ ci-tos profilakses pasâkumos, bûs iespçjams aplûkot ðo diagnostikas aparâtu un pat noteikt paða pçdu jutîbu, iepriekð pierakstoties.

Pēdu vingrinājumi:

Lai stiprinâtu pçdas muskulatûru un kâju pirkstus, tos nepiecieðams regulâri izvingrinât: 1. Guïus vai pussçdus stâvoklî

intensîvi kustinât kâju pirkstus. 2. Kustinât pçdas uz augðu un

uz leju. 3. nemainot stâvokli, izdarît

pçdas apïveida kustîbas. 4. ar kâjas pirkstiem izdarît

satveroðas kustîbas, pârvietojot sîkus uz grîdas novietotus priekðmetus, piemçram, koka klucîðus, èiekurus u.tml.

Pēda:

Cilvçka pçda un tâs locîtava ir strukturâli komplicçts mehânisms, kas radîts lîdzsvarotai íermeòa balstîðanai un virzîðanai. Tâ sareþìîtâs funkcijas nodroðina 26 kauli (ceturtâ daïa visu íermeòa kaulu), 33 locîtavas, vairâk nekâ 100 muskuïu, cîpslas, saites, kâ arî asinsvadi, nervu tîklojums, mîkstie audi un âda.

iegūstamās formācijas:

Plakanâ pçda – pçdas velves augstuma samazinâðanâs un, izlîdzinoties velvei, pçda kïûst nedaudz garâka; mainâs âdas sacietçjumu izvietojums pçdas apakðpusç; velteòkauls sagrieþas un izspieþas uz iekðpusi, lîdz ar to pçdas priekðdaïa novirzâs uz ârpusi.Greizais îkðíis – pirmais pleznas kauls noliecies uz iekðpusi, bet pats

îkðíis – uz ârpusi, pie pirksta pamata veidojot izspiedumu.Âmurveida pirksti – pirksta gals piespiests pie pirksta pamata, bet tâ

vidusdaïâ ir ass liekums (90° vai pat vçl ðaurâkâ leòíî). Veidojas pârâk îsu apavu dçï. dobtâ pçda – plakanajai pçdai pretçja deformâcija, jo pçdas garenvelve

ir daudz augstâka.

5Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvāris

Dzîvesprieks un gaiðas domas

Rit Jaunâ gada pirmâs nedçïas, bet redakcijas Rûíu ceïi vçl turpinâs, un varam teikt, ka ik namâ, ik sçtâ bijâm gaidîti. Îpaðs gandarîjums par ikvienu ciemiòu ir cilvçkiem, kuri savu dzîvi veltîjuði darbam un tagad, mûþa nogali, spiesti vadît vientulîbâ. Ceïð lîdz Zemîtes pagasta «Cilnîðiem», kur dzîvo Maiga Çvele, no dziïâ sniega rûpîgi attîrîts, tâpat kâ taciòas lîdz nama durvîm. Pati sirmmâmiòa, par ciemiòiem izdzirdot, þigli ai-cina mûs iekðâ. Kopâ ar mums Rûíu takâs devâs ilggadçja pa-gasta pârvaldes vadîtâja Vilma Grþibovska. Maigas kundzes ple-cos krietna gadu nasta – rit astotais gadu desmits, bet domas gaiðas un saruna izvçrðas labestîbas pilnâ gaisotnç. Ja vien liktenis nebûtu liedzis pârvietoðanâs spçjas, Mai-gas kundze vçl daudzko paveik-tu. Istaba silti izkurinâta un mâjîga, uz galda vâzç koðs vasaras ziedu puðíis un mîïlietiòas, ko draugi un paziòas Ziemassvçtkos dâvâjuði. Par siltumu, mâjîgumu un sirm-galves labsajûtu ikdienâ gâdâ aprûpçtâja Dagnija, kura ceïu no pagasta centra lîdz «Cilnîðiem» mçro divas reizes dienâ – rîtâ un pievakarç. Allaþ tepat tuvumâ ir arî labâ kaimiòiene. Pie rokas Mai-gas kundzei viss nepiecieðamais – mobilais telefons, tçjas termoss,

lampiòa, brilles, kaut kas palasâms un senais labais radioaparâts «Abava», kas palîdz uzturçt saik-ni ar ârpasauli. Smalka, traus-la un inteliìenta, ar optimistis-ku skatîjumu dzîvç – tâda ir bi-jusi un joprojâm ir Maiga Çvele, zemîtnieku iemîïota, ilggadçja pas-ta priekðniece. Vçlot dzîvesprieku arî turpmâk, atvadâmies, lai dotos tâlâk.

Divas ìimenes lielâ namâ Kâdreizçjâ Grenèu skolâ, kuru,

ðíiet pavisam nesen, vçl piepildîja bçrnu smiekli un soïi, ðobrîd val-da drûma noskaòa. Apkârt viss ir bezgala kluss un ar pamestîbas piegarðu. Plaðajâ daudzstâvu namâ mît divas – Plûmes un Vorkaïu ìimenes. Plûmes ìimene mûspusç ieradusies no Vidzemes, bet Vorkaïu – no Kandavas. Kaut kâda malka ir, kas paðiem jâsazâìç, bet plaðâs skolas telpas piesildît ziemâ nebût nav tik vienkârði. Tâ kâ mçs esam ieraduðies dienas viducî, skolas bçrnus mâjâs nesastopam. Mâris un Inita – Vorkaïu ìimenes pieauguðie – aizbraukuði uz Tu-kumu, bet mazo, pusotra gada ve-co mâsiòu Kristu pieskata vecâkais brâlis Kristaps. Savukârt Sendi-ja un Elîna ir skolâ. Arî Plûmes ìimenç mâjâs sastopam mam-mu Diânu, kura diendienâ ir kopâ ar piecgadîgo Vitâliju, bet pârçjie seði bçrni ir kur nu kurð – Emîls,

Amanda, Jânis un Daiga skolâ, bet vecâkie dçli – Arturs un Ai-

gars – savâ dzîvç. Abâs ìimençs ar iztikðanu nav viegli, bet katrs

cenðas meklçt kâdu risinâjumu, lai uzturçtu savas kuplâs ìimenes.

Gaišu prieku katram!Redakcijas Rûíi lîkumo Zemîtes pagasta ceïos

Maiga Çvele apjautâjâs par visu – gan kâ dzîve rit paðu pagastâ, kâ novadâ, kâ mums, redakcijâ. Bildç kopâ ar Vilmu Grþibovsku

Kandavas novada domei

Laikraksta «Neatkarîgâs Tukuma Ziòas»redaktores Ivonnas Plaudesun pielikuma«Kandavas Ziòas» veidotâjas,Kandavas novada iedzîvotâjasIneses Valtenbergas

IESNIEGUMS

Lûdzam sniegt vçrtçjumu Kandavas novada domes priekðsçdçtâja Rolanda Bâreòa rîcîbai, kas nesaskan ne ar labas pârvaldîbas principiem, ne ar domes nolikuma, «Iesnie-gumu likuma», «Informâcijas atklâtîbas likuma», «Valsts pârvaldes likuma» un «Likuma par paðvaldîbâm» prasîbâm,

1) nepildot domes nolikumu un nepieòemot novada iedzîvotâjus tam noteiktajâ laikâ, pat gluþi pretçji – tieði iedzîvotâju pieòemðanai atvçlçtajâ laikâ organizçjot un sasaucot daþâdas domes administrâcijas un arî atseviðíu deputâtu sanâksmes;

2) atsakoties runât ar þurnâlistiem 12., 15., 16. un 22. novembrî; 3) nosakot þurnâlistiem tikðanos laiku iedzîvotâju pieòemðanas laikâ, bet tai pat laikâ

sasaucot deputâtu izlases tikðanos; 4) neatbildot uz iedzîvotâju ierosinâtajiem jautâjumiem un klaji melojot, piemçram,

jautâjumâ par to, ka domç nav pieòemts darbâ jauns darbinieks un citiem.

Lûdzam sniegt konkrçtas atbildes pçc bûtîbas uz daþiem iedzîvotâju ierosinâtajiem, þurnâlistu sagatavotajiem un apkopotajiem jautâjumiem:

1. Vai pirmajâ lasîjumâ piedâvâtais budþeta projekts, ko deputâti apsprieda 30. decem-bra domes sçdç, tieðâm ir tikai ”kaut kâds kârtçjais melnraksts”, kas pçc tam pârstrâdâts domes priekðsçdçtâja sanâksmçs ar viòa îpaði izvçlçtu cilvçku piedalîðanos?

2. Vai ir bijuði gadîjumi, kad domes sçþu laikâ spriestais tiek labots, reizçm pat pretçji domç balsotajam jau pçc sçdes, sastâdot sçdes protokolu?

3. Kâdus lçmumus un kad dome pieòçmusi, izvirzot prasîbu kartinga trases veidotâjiem uzstâdît skaòu slâpçjoðo sienu (kâdas prasîbas, izpildes laiks, domes noteik-tie ierobeþojumi)?

4. Cik liels divu gadu laikâ ir bijis domes atbalsts kartingam un motosportam, lûdzam minçt konkrçtas summas un to izlietojumu? Cik daudz lîdzekïu plânots abu sporta veidu

atbalstam (konkrçti – cik un par ko maksâs dome) 2011. gada budþeta projektâ?5. Kâdu amatu domç ieòem Elîna Dþeriòa, kâda ir viòas izglîtîba, darba pieredze, darba

pienâkumi un atalgojums? Vai viòa pieòemta darbâ domç konkursa kârtîbâ?6. Vai tiesa, ka mototrases «Kandava» bûvniecîbu vadîja domes algots darbinieks Ag-

ris Riba? Cik lielu atalgojumu kopumâ viòð trases bûvniecîbas laikâ saòçma? Kâ tika veik-ti norçíini ar strâdniekiem par trases bûvdarbiem?

7. Par kâdu maldinoðu dokumentu iesniegðanu tika lauzts lîgums ar sâkotnçjo ûdensvada saimniecîbas projekta realizçtâju – uzòçmumu «IBA». Kurð no deputâtiem iesniedza pieprasîjumu par lîguma lauðanu?

8. Kâdus infrastruktûras uzlabojumus un par kâdâm summâm Kandavas iedzîvotâji iegûs no jaunâ ûdenssaimniecîbas projekta? Kâ ðie ieguvumi atðíiras no sâkotnçji projektâ plânotâ un solîtâ?

9. Kâdi darbinieki un kâdâ amatâ domç pieòemti, kâdi no amata atbrîvoti 2010. un 2011. gadâ?

10. Kâdi ir domes sabiedrisko attiecîbu speciâlistes darba pienâkumi? Kâpçc 2011. ga-da 1. janvārī domç par korespondentu darbâ pieòemts Uldis Vçciòð? Kâpçc lîgums ar viòu 2011. gada 14. janvârî lauzts?

12. Cik liels lîdzekïu apjoma samazinâjums, salîdzinot ar iepriekðçjo 2010. gadu, jaunajâ budþeta projektâ plânots izglîtîbai un kultûrai?

13. Cik daudz lîdzekïu 2010. gadâ atvçlçts un 2011. gadâ plânots atvçlçt daþâdiem pilsçtas dekoriem? Konkrçti un atseviðíi, cik 2010. gadâ izmaksâjuði pinumi skvçrâ pie strûklakas, cik – Adventa vainags, cik – no betona veidotie «zîïuki»?

14. Vai tiesa, ka novada skolâs skolotâji veic klaðu kosmçtiskos remontus un iegâdâjas mâcîbu materiâlus par saviem lîdzekïiem?

15. Cik logu un par kâdu kopçjo summu iegâdâts un iebûvçts Kandavas novada muzejâ?

16. Vai tiesa, ka 17. janvârî, laikâ, kad izsludinâta iedzîvotâju pieòemðana, domes priekðsçdçtâjs bija sasaucis daþu domes deputâtu sanâksmi, kurâ pieprasîjis sodît klât neesoðo deputâti Solvitu Horsti par to, ka viòa publiskojusi paðvaldîbas budþeta projek-tu?

17. Vai tiesa, ka uzreiz pçc intervijas, 10. janvârî, vçl iedzîvotâju pieòemðanas laikâ, do-mes priekðsçdçtâjs sasaucis daþus deputâtus, izdalîjis paða uzlaboto budþeta projektu un pieprasîjis, lai tas tiktu apstiprinâts ”pirmajâ un galîgajâ lasîjumâ”?

18. Vai tiesa, ka 17. un 18. janvârî domç sagatavota izrçíinâðanâs ar deputâti Solvitu Horsti – izpildot domes priekðsçdçtâja rîkojumu, bçrnudârza «Zîïuks» direktore Agija Ose-Pelnçna un arodbiedrîbas vadîtâja Maija Egle, pârkâpjot Darba likumu, mutiski uzteica S. Horstei un Zintai Salmai darbu no 18. janvâra?

2011. gada 18. janvârîIvonna Plaude, Inese Valtenberga

AtklātA vēstule

6 SportS Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvāris

Hokejs«TLH» èempionâtâ lîderos «sporta skola» un «Vika Wood»

11. janvârî Tukuma ledus hallç norisinâjâs «TLH» èempionâta spçle, kurâ «Veïíi» ar rezultâtu 6:4 vinnçja «InfoNet/Engure» hokejis­tus.

«Veïíu» labâ 3 vârtus guva Mâris Gailîtis (spçlçtâjs ar 87. numu­ru), 2 vârtus komandas labâ guva 15. numurs – Kriðs Tûns, bet 1 vârtus izdevâs iesist Dâvim Daniðevskim (22. numurs); savukârt «InfoNet» labâ ripas pre­tinieku vârtos sameta Reinis Da­dzis (71. numurs), Gints Cinîtis (76. nr.), Igors Kudelko (46. nr.) un Sandis Fogelis (55. nr.).

Otrajâ dienas spçlç «Sporta skola» ar 6:1 pârspçja Dobeles ho­keja komandu «Ledusvîri». «Sporta skolai» uzvaru izcînîja Rihards Bahs (19. nr.) ar 3 vârtiem, Elvis Kaimiòð (33. nr.) – 2 vârti – un Ìirts Freima­nis (23. nr.).

14. janvârî «TGC» ar 2:1 svinçja pârsvaru pâr «Graviòâm». «TGC» vârtus guva Juris Lagzdiòð (7. nr.) un Juris Lobaèevs (9. nr.); bet «Graviòâm» vienîgos vârtus guva Aigars Bçrziòð (15. nr.).

Otrajâ dienas spçlç arîdzan «InfoNet/Engure» pârspçja do­belniekus – ar 3:2. Engurnie­kiem vârtus guva R. Dadzis, S. Fogelis un Ainârs Kreicbergs (17. nr.).

Otrdienas, 18. janvâra vienî­gajâ èempionâta spçlç «TGC» “sagrâva” «Irlavas» hokejistus ar 8:3. «TGC» labâ 4 vârtus guva Vik­tors Lobaèevs (19. nr.), Andrejs Slatkovs (15. nr.), Jânis Lagzdiòð (30. nr.), Çriks Kanbergs (10. nr.)

un Raivis Kronbergs (33. nr.); bet «Irlavai» – Ìirts Austrums (14. nr.), Uldis Doroðkçvics (10. nr.) un Andris Amatnieks (22. nr.).

Ðobrîd èempionâta tabulâ lîderos atrodas «Sporta skola» un «Vika Wood» komandas ar 14 punktiem, kam seko «TGC» (13 punkti) un «Graviòas» (10 punkti).

Nâkamâ spçle èempionâtâ – rît, 21. janvârî, 19.15, kad spçlç «TGC» un «Sporta skola»; kâ arî 20.45 – spçlçs «Kurzeme» un «EZ Auto».

BaskeTBoLssmârdenieki mâjâs zaudç Talsiem

Otrdien, 18. janvârî, Smârdes pamatskolâ Smârdes basketbo­la komandai «ASK/Brîvsolis» ar 75:92 nâcâs atzît Talsu basketbolis­tu uzvaru Rietumu lîgas basketbo­la turnîrâ. Rezultatîvâkie spçlçtâji smârdeniekiem bija Artûrs Petrovs – 29 (4 trîspunktu metieni), Toms Celmiòð – 19, Mârtiòð Reíis – 10 punkti.

Nâkamâs spçles turnîrâ bûs sest­dien, 22. janvârî, 20.00, kad Tuku­ma Raiòa ìimnâzijas sporta zâlç «Partner Broker» uzòems «Jûrmalas SS/Sloka» komandu, bet svçtdien, 23. janvârî, uz Liepâjas pusi dosies «Tukuma Sporta skolas» basketbo­listi.

spçles a. Pûces piemiòas kausâ

Agra Pûces basketbola piemi­òas kausa ietvaros ðodien, 20. janvârî, 19.30 uz Sabili aizvadît spçli dosies Slampes komanda «Zemgale», bet rît, 21. janvârî, 19.30 uz Pûri saspçlçties ar «Zemgali» dosies Pûres basket­bolisti.

VoLejBoLsspçlç novada volejbolistes

Tukuma Sporta un atpûtas kompleksâ Lauktehnikâ svçtdien, 16. janvârî norisinâjâs Tukuma no­vada atklâtâ volejbola èempionâta spçles sievietçm. «Kandava/Cçre» ar 3:0 uzvarçja «Pûri» un ar 3:2 – «Tukumu», kas savukârt ar 3:0 pârspçja «Pûri».

«Kamparkalns» ar 3:0 pârspçja gan SK «Kandava», gan «Dobeli», kas toties ar 3:0 uzvarçja SK «Kan­dava».

Nâkamais sabraukums dâmâm bûs jau ðo svçtdien 23. janvârî 10.00 Ozolniekos. Sabraukumâ spçlçs «Pûre», «Dobele» un, pro­tams, «Ozolnieki».

Ðajâ paðâ dienâ un laikâ notiks volejbolistu sabraukums arî Kan­davas vidusskolâ, kur spçlçs SK «Kandava», «Tukums» un «Tukuma Sporta skola».

atsâcies Rietumu lîgas volejbola turnîrs vîriem

Aizvadîtajâs brîvdienâs atsâkâs Rietumu lîgas volejbola turnîrs vîriem. 15. janvârî Lapmeþciema Sporta hallç mâjinieki ar 3:1 uzarçja «Irlavas» volejbolistus, un ar 3:0 – smârdeniekus. Diemþçl irlav­niekiem mâjâs nâcâs doties ar di­viem zaudçjumiem – otrs «Smârdei» ar 1:3.

Nâkamais sabraukums vo­lejbolistiem bûs 29. janvârî Smârdes pamatskolâ: 14.00 spçlçs «Smârde» ar «Irlavu»; 15.30: «Tukums» – «Irlava», un 16.30 spçlçs «Smârde» – «Tu­kums».

LaPPusi sagaTaVoja

Zane VimBuLe

Sestdien, 15. janvârî, spîdot saulei un valdot patîkamiem ziemas laikapstâkïiem, karto-droma Ziemas trasç Kandavâ notika ðogad pirmâs amatie-ru kartinga sacensîbas «Ar mani atkal runâ kaijas-Ziemas kauss». Sacensîbas pulcçja 39 amatieru kartinga entuzias-tus no Rîgas, Jûrmalas, Talsiem, Jelgavas, Garciema, Ventspils, Piòíiem, Íekavas, Raganas, Kandavas un Tukuma. Ðâdâ konkurencç uzvarçja rîdzinieks Iïja Ballods-Nagradovs. 2. vie-tu ieguva tukumnieks jânis strauss, bet 3. – kandavnieks Vilnis Haferbergs.

Vçl sacensîbâs piedalîjâs kan­davnieki Dainis Rasa, Edgars Sur­gofts un Sandis Siliòð

Katrs no dalîbniekiem sacensîbu laikâ veica vienu treniòbraucienu un trîs sacîkðu iebraucienus, par izcînîtajâm vietâm nopelnot ieskai­tes punktus.

Kartodroma Ziemas kartinga tra­ses garums ir 340 metri, platums 4 lîdz 6 metri. Trases segums ir ledus un sniegs, trases malas ir norobeþotas ar riepu krâvumiem, speciâlâm plastmasas aizsargbarjerâm un snie­ga vaïòiem. Trasç ir pieejami astoòi îres karti, kuru jauda ir 13 zirgspçki. Karti ir aprîkoti ar speciâlâm ziemas

amatieru kartinga sacîkstes kandavâ

Latvijas futbola èempionvienîba «Skonto» pagâjuðo piektdien devâs uz Sanktpçterburgu, kur lîdz 23. janvârim piedalâs tradicionâlajâ Sadraudzîbas kausa izcîòâ. «Skonto» sastâvâ iekïauti abi tukumnieki – aiz-sargs Vitâlijs smirnovs un uzbrucçjs kristaps Blanks.

«Skonto» komanda ir ielozçta «B» grupâ, kurâ tiksies ar komandâm «Mika» (Armçnija), «Bunedkor» (Uzbekistâna) un «Tobol» (Kazahstâna).

Pirmajâ spçlç 15. janvârî pret «Miku» komanda uzvarçja ar rezultâtu 2:0.

16. janvâra spçlç ar «Bunedkor» komanda cînîjâs neizðíirti – 1:1. Ðajâ spçlç vienîgos vârtus «Skon­to» labâ guva tieði Kristaps Blanks (spçles 28. minûtç).

18. janvâra spçlç pret «Tobol» «Skonto» uzvarçja pârliecinoði – ar 3:0, turklât treðos vârtus spçles 80. minûtç guva K. Blanks.

Tâdçjâdi skontieði ir uzvarçjuði savâ «B» grupâ un tagad ceturt­daïfinâlâ vakar vakarâ tikâs ar «A» grupas otro spçcîgâko komandu – «Istiklol» no Tadþikistânas. Par spçles rezultâtu lasiet šodien mûsu interneta mâjas lapâ.

Kristapam Blankam – 2 vârti Sadraudzîbas kausa izcîòâ

sniega riepâm. Trasç ir viena gara taisne, kurâ karti attîsta maksimâlo âtrumu, un tai sekojoði pieci pagrie­zieni.

Atgâdinâsim, ka kartodroms Kandavâ atklâts 2008. gada jûnijâ.

Tas atrodas padomju laikos bûvçtâs kartinga trases vietâ, kas savulaik bi­ja Latvijas un PSRS kartinga izlaðu bâze. Kartodroma renovâcijas pro­jektu izstrâdâja pasaulç vadoðais au­tosporta traðu un bûvju autors Her­

mans Tilke. Trase atbilst starptautis­kiem standartiem un ir mûsdienîgi aprîkota.

FOTO UN TEKSTS

uLdis gaLdiòð

7Reklāma un sludinājumiCeturtdiena, 2011. gada 20. janvāris

Ceturtdiena, 2011. gada 20. janvāris8 Ziņas

aptauja

Notikums

kâ jûsu ìimenç iekârtots – dalât sadzîves pienâkumus sievieðu un vîrieðu darbos? kuram, jûsuprât, slodze lielâka?

17. diena (pilns mçness Vçža/Lauvas (0.17) zîmç) – vînogu íe­kars; sieviðíâs enerìijas de­monstrçðanas un auglîbas diena; labs laiks attiecîbâm ar pretçjo dzi­mumu un daþâdâm svinçðanâm; viegli iegûstama iekðçjâ brîvîba; var priecâties, dzert vînu, nodar­boties ar mîlestîbu, dziedât un de­jot; jâuzmanâs, lai pâri plûstoðâ enerìija nekïûtu nevadâma; labs laiks uzkrâjumu veidoðanai; nedrîkst uzsâkt neko jaunu; uzturâ jâierobeþo ðíidruma daudzums; ðajâ dienâ dzimuðie ilgojas pçc tu­va, mîïa cilvçka klâtbûtnes; ja sapòi

ir patîkami, tas nozîmç, ka sevi pa­reizi realizçjam – no 20. janvâra 17.41 lîdz 21. janvâra 19.15.

18. diena (pilns mçness Lau­vas zîmç) – pçrtiíis; diena, kad mâcâmies no apkârtnes, to atda­rinot; viss notiekoðais atspoguïo mûsu bûtîbu; viss pateiktais ir patiesîba – nedrîkst apvainoties; jâsaglabâ vçss prâts; nedrîkst lietot alkoholu, taèu jâdzer daudz ûdens, tçjas; jâlieto augu eïïa; ðajâ dienâ dzimuðie skatâs uz pasauli aègârni, viòi var bût mâkslinieki, komiíi; sapòi piepildâs – no 21. janvâra 19.15 lîdz 22. janvâra 20.49.

dzīvesziņa

Mçness dienu kalendârsstaòislavs

vrubïevskis

(pensionârs,

profesionâls ðoferis,

vçl cîtîgi strâdâ):

– Pats pârsvarâ visu mâjâs apdaru. Sieva Silvija strâdâ skolâ par skolotâju. Viòu rîtos uz darbu aizve­du. Mâju sakopju. Kurinu. Pirkumi visi jâveic man. Viòa tikai tâdus sîkumus padara. Mums pieder lau­ku mâjas, meþs. Tur atkal es laukâ, meþâ. Viòa pa mâju.

jâNis (meklç darbu):

– Jau trîs gadus dzîvoju viens. Pats visu daru. Ir grûti. Laikâ, kad vçl nedzîvoju viens, ðíiet, bija vieglâk ar ikdienas darbiem. Bet nu jau esmu pieradis. Vienam dzîvot – arî ir savas priekðrocîbas. Var arî daþus ikdienas darbus atstât uz rîtdienu un tad atkal “saraut”. Ja nenolaiþas, nav vainas.

ilze (strâdâ):

– Laikam jau sievie­tei lielâkais smagums jâiznes. Vîrs – kâ uznâk. Ðobrîd bezdarbnieks. Vi­òam ar mâjas darbiem – kâ iedvesma gadâs. Pa­ti izdarîtu mâjas darbus. Nav jau nekas liels. Viòð lai vairâk naudu pelna. Mâjas darbus cenðamies dalît, bet sievieðu dar­bi taèu ikdienâ vienmçr dominç.

DaiNa (pensionâre):

– Piecus gadus, kopð vîrs nomira, vie­na dzîvoju. Kad vçl ne­biju pensijâ, dârzniecîbâ strâdâju. Trîsdesmit trîs ga­dus nostrâdâju. Tad, kurð mâjâs bija pirmais, dar­bus apdarîja. Dârzâ dar­bojos es. Tur viòð negâja. Savukârt vîrs prata labi çst gatavot. Mums problçmu nebija. Tagad dzîvoju vie­na. Ko citu darîs?!

Jânis vîtols

Laiks rit aizvien straujâk, aiz­vien grûtâk apstâties un arî atmiòâ iezîmçt îpaðâs laikme­ta zîmes – sajûtas, notikumus, cilvçkus. Saikni starp ðo un nâkotnes laiku veido un veidos jaunie – ðodienas bçrni, skolçni, studenti. Un pirmais pakâpiens viòu nâkotnes kâpnçs – sko­las absolvçðana. Ar domu par nâkotni, par iespçju arî pçc ga­diem desmit, divdesmit ieraudzît ðodien ieliktos pamatus, esam nolçmuði nofotografçt Tukuma, Kandavas, Jaunpils un Engures novada skolu 9. un 12. klaðu ab­solventus. Arî uzzinât, kâ viòus raksturo skolotâji, kâdus viòi redz sevi paði, kâdas ir ðî ga­da absolventu nâkotnes iece­res. To paveiksim lîdz izlaidu­

miem, vçlot labas sekmes un panâkumus turpmâkajâ dzîvç.

Tumes vidusskolâ pa-matskolu ðogad absolvçs 27 skolçni: Laura Bautra, Kristaps Bârtuls, Linda Brunovska, Sin-tija Eidaka-Kazuða, Simona Ge-rasimova, Sindija Grinberga, Lâsma Grînvalte, Aigars Grze-gorzevskis, Marija Henzele, Tija Kairo, Roberts Kalnieks, Kaspars Kïaviòð, Aiga Krîgere, Dana Lagzdiòa, Dâvis Lagzdiòð, Toms Lakstiòð, Uìis Lasmanis, Mada-ra Martiðauska, Ervîns Miðuta, Alvis Peipa, Rûta Rulle, Mag-da Selivanovièa, Gunita Sprûìe, Santa Vçvere, Kârlis Viguls, Ai-ga Viòiarska, Zane Zonberga. Viòus pirmo gadu audzina Daiga Elpere. Devîtajiem bijuði daudz

Nâkotnes tiltâ – pa ðodienas mirklim

labu skolotâju un audzinâtâju. Sâkumskolâ – Renâte Vaþa, pçc tam Mirdza Rundâne, Inâra Poïakova un patlaban – D. Elpe­re. Skolotâja savus audzinâmos raksturo kâ atraktîvas, gudras, arî ambiciozas personîbas. Viòi ir cilvçki, kas daudz var izdarît. Viòiem ir skaidrs, ko un kâpçc ko dara. Bet, kad ko sâk, dara aizrautîgi. Palaidnîgi arî esot pa reizei. Talantîgi. Astoòi piedalîjâs skolçnu dziesmu un deju svçtkos. Klasç mâcâs arî sportisti – labi­nieki. Devîtie paði atzîst, ka viòi ir viens par visiem un visi par vienu. Visiem nodoms mâcîties tâlâk. Lai veicas!…un divpadsmitie

Vidusskola Tumç ir jauna. Ðovasar bûs 10. izlaidums. Klasç viòu ir 13 – velna ducis, bet

tâds, kas cieði kopâ turas. Viens otru ne par ko nenosûdzçs. Par savu taisnîbu visi stâvçs cieði kâ Vecmoku muiþas mûris. Klases audzinâtâja Jolanta Ventlande ar daþiem ir kopâ jau kopð piektâs klases. Pârçjie pçc tam, lai­ka gaitâ klât pienâca. Skolotâja savçjos raksturo kâ gana attapîgus un spriganus. Kaspars Brauns ir skolas labâkais spor­tists. Viens no labâkajiem Lat­vijas jaunajiem barjerskrçjçjiem. Signija Kuðimbetova ir skolas parlamenta priekðsçdçtâja. La­binieces ir arî Madara Platace, Gita Vçvere, Ilze Èeèina un vi­si pârçjie katrs savâ jomâ. Vi­si pçc vidusskolas beigðanas iespçju robeþâs centîðoties tâlâk mâcîties.Jânis vîtolstumes vidusskolas 12. klase

tumes vidusskolas 9. klase