Duurzaamheid verandert installatiebranche

UNETO-VNI, Rotterdam

15 juni 2011

www.twitter.com/jan_rotmans

Duurzaamheid 2.0

oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid

streng, sober leuk, inspirerend

compensatie waarden creatie

politiek samenleving

bewustwording actiebereidheid

uitleggen vertalen naar actie

sturen faciliteren

ontstaat nieuwe economie

rondom duurzaamheid

ontstaat mondiale economie rondom schone energie

duurzame energie: wind, zon, biomassa, warmte

snelst groeiende industrie ter wereld

2010: 243 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 1-2 miljard miljard?

Schone Energie Economie

Mondiale economische machtsstrijd

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

Nieuwe, duurzame economie huidige omzet van duurzaamheids sector is 1400 miljard dollar

omzet verdubbelt de komende 10 jaar, levert ca. 100 miljoen ‘groene’ banen op: duurzame energie, chemie afvalverwerking, waterhuishouding, landbouw, diensten

duurzame energie: 20 miljoen nieuwe banen duurzame biomassa: 15 miljoen nieuwe banen duurzame bouw: 10 miljoen nieuwe banen

sectorenelectrisch vervoer

duurzaam bouwen

klimaatadaptief ontwikkelen

duurzame energie

groene chemische industrie

zilte landbouw

duurzame diensten

duurzame kennis

Duurzame economische sectoren

Nieuwe schone maakindustrie

nieuwe maakindustrie in Nederland

water, energie, klimaat, ruimte, C2C

we gaan weer dingen maken, maar dan

schoon, milieuvriendelijk en natuur gericht

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren

energie maar ook voeding, water, afval, zorg

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

Glocalisering

Burgers

ca 2 miljoen mensen propageert duurzame leefstijl

groep mist een concreet handelingsperspectief

omzet duurzame producten groeit heel snel

biologische voeding, groene stroom, hybride auto’s

zonneboilers, wasmachines, duurzame aandelen

groep ‘prosumenten’ wil bediend worden

Huishoudens

in 2025 wekt 1 op de 4 huishoudens zijn

eigen energie op duurzame wijze op

Bedrijven

veel bedrijven zijn al volop aan het verduurzamen

kleine bedrijven: ZZP-ers en start-ups

grote bedrijven: Unilever, DSM, Philips

visie, strategie, missie

bedrijfsvoering en businessmodel

Groene Zaak

Bedrijven

“ wie niet aan duurzaamheid werkt heeft als

bedrijf over 15 jaar geen bestaansrecht meer ”

Paul Polman, Unilever

Overheden

Rijksoverheid tot stilstand gekomen

Lagere overheden heel actief

veel initiatieven bij provincies en gemeentes

nog te weinig samenwerking tussen gemeentes

gemeentes moeite met nieuwe, faciliterende rol

grondtoon samleving wordt

steeds duurzamer

Denkomslag Nodig

water als ontwikkelingsruimte

huis is energiecentrale

auto is accu

dak als ontwikkelingsgebied

ondergrond is bouwgrond

biomassa is grondstof

elk huis is energiecentrale

‘Powerhouse’ in Leusden

energieleverende woning

woning zonder aansluiting op elektriciteit of aardgasnet

levert energie op via wind, zon en aardwarmte

slimme combinaties van techniek en computergestuurd

geen kachel, alleen vloerverwarming

levert elektriciteit op voor 5000 km met elektrische auto

elk dak is ontwikkelingsgebied

elke gevel is ontwikkelingsgebied

Stichting Urgenda

elk sportveld is zonnecentrale

groen is een drager van de ruimte

water is een drager van de ruimte

Dutch Research Institute For Transitions

drijvende wijk/stad

Dutch Research Institute For Transitions

Floating City

water recreation

ecology:wetlands

technology: floating foundation

energy: decentral heat/cold storage

mobility: floating highway, water taxi

living / working units

elke auto is een accu

biomassa is grondstof

Doorbraakplan

Urgentie

over 20 jaar is elk huis met een gasaansluiting

een groot risico voor een woningcorporatie

Doorbraakplan

gebouwde omgeving energieneutraal in 2025

alle bestaande woningen, kantoren, scholen energieneutraal

inspiratie

transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965 vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad werd voorzien van gasaansluiting voor

ruimteverwarming en koken

Gebouwde omgevingenergieneutraal door:

1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties

2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte

multifunctioneel spoor:

3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx

Kosten / Batentotale kosten tot 2020

140 miljard Euro [73 miljard energiebesparing][67 miljard duurzame energie]

totale baten tot 2020

terugverdientijd, vermeden CO2-uitstootwerkgelegenheid (40.-50.000 banen per jaar)waardestijging vastgoed

> 140 miljard

Kosten / Baten

• investering voor woningbezitter: 20.000 Euroterugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij WOZ-waarde korting

• investering voor woningcorporaties: 15.000 Euroterugverdientijd is 12 jaar < 10 jaar bij WOZ- korting

• eigenaars van bedrijfspanden:terugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij 1/3 overheidssteun

• energiebedrijven:terugverdientijd is 10 jaar bij 3000 Euro per MW windenergie

Verduurzaming = Waardencreatie

het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:

- economie [werkgelegenheid]

- bouwsector

- waarde van vastgoed

- milieu

- samenleving

- burgers en woningcorporaties

Conclusie

technisch kan het in 15 jaar

financieel is het haalbaar

maatschappelijk is het voordelig

hoe krijgen we het georganiseerd?

Transitie Aanpak: wijk voor wijk

• beginnen met wijken in koplopergemeentes

• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporatiesenergiebedrijven, investeerders

• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling

• in elke koplopergemeente coalitie met investeerder

• slimme strategie van verleiden, belonen en voorlichten

Roadshow

SEV Energiesprong

• tournee langs 100 woningcorporaties

• van augustus 2011 tot augustus 2012

• verduurzamen woningvoorraad topprioriteit

• financieel plan om verduurzaming uit te voeren

Wat betekent dat voor

de installatiebranche?

Transitie Bouwsector

transitie van de bouwsector is gaande

van naar

aanbod vraag

product dienst

economischmaatschappelijk

we bouwen wel goed, maar

we bouwen niet de goede dingen

3 op 5 bouwbedrijven zullen sneuvelen

bedrijven die met “oude technologie” bezig zijn

en onvoldoende investeren in duurzame innovatie

zullen niet overleven

Transitie is Slagveld

- zonnepanelen liggen over 2-3 jaar bij Gamma / Ikea - veel acties met zonnepanelen:

Urgenda, Greenchoice, Natuur&Milieu, Maurits Groen cs

- groene daken nemen explosief toe

- windmolens per school/sportvereniging/buurt/wijk

- multi-gevelontwikkeling: kameleon

- honderdduizenden woningen worden energiezuinig

Wat gaat er zoal op u afkomen?

actie om zonder subsidie zonnepanelen te leveren

burgers kunnen direct zonnepanelen inkopen

veel kritiek van installateurs en branchevereniging

uiteindelijk wordt markt voor zonne-energiegroter!

Wij Willen Zon

inschatting is dat we de komende jaren

50.000 vakmensen per jaar extra nodig hebben

die mensen zijn er niet!

Groot tekort aan vakmensen

groene installateur

groene lasser

groene werktuigkundige

groene dakdekker

groene gevelbewerker

groene onderhoudsmonteur

Nieuwe Beroepen

VMBO, MBO, HBO, ROC’s

imagoverandering is nodig

‘techneuten nodig i.p.v. managers’

combineren van leren-werken-ondernemen

Mensen Opleiden

jeugd heeft voorbeelden nodig

iconen (koplopers, helden)

waar zijn iconen uit bouw- en installatiewereld?

Iconen nodig

installatiewereld vrij conservatief

branchevereniging verdedigt huidige belangen

weerstand tegen vernieuwing

teveel vanuit eigen posities en eigen belangen

Cultuuromslag Noodzakelijk

verduurzaming van bouw gaat heel snel

‘Gouden Eeuw’ breekt aan voor installatiewereld

biedt unieke kansen voor installatiewereld

verduurzamen woningvoorraad

zonne-boilers & zonnepanelen

dak- en gevelontwikkeling

drijvend bouwen

zijn tienduizenden nieuwe vakmensen nodig

Conclusies