Dossier in kader van

Kerkenplan 2025

De Kerk van Mol-Rauw

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 2 van 34

Naar aanleiding van het Kerkenplan dat de gemeente Mol en de kerkelijke overheid opmaakten,

organiseerde de Rauwse gemeenschap een dorpsvergadering op 30/6/2015. Op basis van deze

vergadering formuleerde de werkgroep Kerk Rauw 2025 onderstaande aanbevelingen voor de

overheden. De aanbevelingen worden verder toegelicht in de bijlagen van dit dossier.

Het is duidelijk dat de Kerk van Rauw nog een belangrijke gemeenschappelijke en gemeenschapsfunctie vervult. Dit blijkt uit al de getuigenissen die de laatste maanden werden opgetekend. We wensen deze gemeenschapsfunctie te behouden.

Vanuit de dorpsvergadering van 30/6/2015 starten we een werkgroep op die een weerspiegeling zal zijn van de bevolking van Mol-Rauw. Deze werkgroep is de gesprekspartner voor de gemeentelijke en kerkelijke overheid in het verdere verloop van het dossier rond onze kerk.

We vragen het oprichten van een platform waarin gemeente, kerkbestuur en een vertegenwoordiging vanuit de werkgroep Kerk Rauw 2025 samen vorm geven aan het kerkplan voor Mol-Rauw. Op dit platform willen we allereerst een protocol tot samenwerking uitwerken met alle partners rond de tafel, zodat we duidelijk weten van elkaar wie waar voor staat en wat we van elkaar mogen verwachten. We geloven sterk dat een dergelijk platform, waarbij eerlijk wordt gecommuniceerd, de enige manier is om een gedragen dossier te bekomen en om misverstanden te vermijden.

We streven naar een masterplan over de invulling en de ruimtelijke planning voor de hele

site. We beschouwen de site kerkplein | kerk | pastorie | kerkhof | Hof van ’t Rauw | school | sporthal immers als één geheel: een veilige omgeving en aangename centrumfunctie voor Rauw. We willen onze kerk een gemeenschapsfunctie (blijven) geven, ingebed in de omgeving.

Wat er ook gebeurt: kerk behouden, ontwijding of herbestemming, ... het principe van de

goede huisvader blijft overeind. Des te beter de kerk de volgende jaren wordt onderhouden, des te makkelijker wordt het vervolgscenario dat wordt gekozen. Engagement om te blijven investeren in de kerk is dus cruciaal.

Afbraak van de kerk is geen optie. Omwille van reeds aangehaalde argumenten, maar des te

meer omdat de kerk van Rauw een architecturaal en cultuurhistorisch zeer waardevolle kerk is. Het kleurrijke interieur dienen we naar waarde te schatten en te vrijwaren. Daarbovenop bevat het gebouw en interieur verschillende sporen die verwijzen naar de ontwikkelingsgeschiedenis van het dorp Rauw. De Kerk ademt het verhaal van de Rauwse gemeenschap.

Er is en blijft nood aan een ruimte om als gemeenschap belangrijke momenten te vieren of

ergens bij stil te staan. Deze rituele functie dient mee in rekening te worden gebracht.

We wensen voorliggend dossier toe te lichten aan de betrokken overheden met een vertegenwoordiging van de werkgroep en hopen zo te komen tot een open gesprek.

Aanbevelingen voor overheden

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 3 van 34

BIJLAGE 1

Dorpsvergadering in de kerk

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 4 van 34

Op 30/06/2015 organiseerde het Rauwse feestcomité i.s.m. de kerkraad en het parochieteam

een grote dorpsvergadering in de kerk van het Rauw. De belangrijkste elementen uit de

dorpsvergadering worden hieronder weergegeven, gebundeld in verschillende thema's.

Op de dorpsvergadering waren een 150-tal personen aanwezig: zowel uit het verenigingsleven

als individuele dorpelingen. Tevens waren de burgemeester van Mol, de schepen van

patrimonium, de schepen van begraafplaatsen en erediensten en de Deken van het dekenaat

Zuiderkempen aanwezig.

Na een toelichting door de burgemeester over het kerkenplan en een historische duiding door

Alex Lefevere van de Rauwse Werkgroep voor Geschiedenis en Heemkunde, werd uit de

verhalen van die avond duidelijk dat de Kerk en haar omgeving als een rode draad door ieders

leven loopt, ook bij de nieuwere inwoners. Het feit dat heel wat gemeenschapsmomenten zich

afspelen in en rond de kerk (ook in de school), dragen hier zeker toe bij. Voor iedereen, jong en

oud, geboren Rauwenaar of nieuwe inwoner, kerkganger of niet, heeft de kerk en haar omgeving

een belangrijke waarde.

Hierbij stellen dat ónze kerk een echt symbool is voor het dorp, is daarbij zeker géén

understatement. Bij de Rauwse gemeenschap leeft zeer sterk het gevoel en het vermoeden dat

stoppen met investeren in onze kerk gelijk staat met stoppen in investeren in de toekomst van

ons dorp.

Ondanks de ontkerkelijking is onze kerk voor heel wat mensen een huis van de gemeenschap,

een plaats waar samen momenten worden gevierd, een plaats vol herinneringen. Tevens blijkt

de noodzaak groot aan een ruimte waar men kan bezinnen.

Foto Communie generatie 1983 – Bron: Fotoarchief Rauw | Woestijnpaleis

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 5 van 34

Onderstaande getuigenis spreekt boekdelen:

"Aangezien ik als kleindochter van de Rauwse kunstenaar Remi Bergmans (1922-2005) zijn wens postuum ook graag kenbaar maak , vertel ik dit verhaal. Met veel geduld en liefdevolle toewijding heeft mijn grootvader de kerkbeelden, het grote Christuskruis boven het altaar en de talrijke staties van de kruisweg belangeloos en minutieus gerestaureerd in 1985. Alles werd voorzichtig vervoerd en overgebracht naar grootvaders werkhuisje van 3mx3m. Als kind heb ik uren vol verwondering gekeken naar de transformaties van de heiligenbeelden. Met veel zorg mengde mijn grootvader verschillende kleuren om toch maar de perfecte kleur te kunnen voorzien. De geur van natte verf op gips/hout is mij steeds bijgebleven. Hij koos in zijn penseelkoffer telkens het juiste penseel uit om zo alle details tot zijn recht te laten komen. De beelden kwamen weer tot leven net zoals in 1893. Barstjes en onvolmaaktheden opgelopen doorheen de tijd werden geretoucheerd. Letters werden weer leesbaar door mijn grootvaders penseel dat Spartaans onder controle gehouden werd door zijn rechtse schildershand. De vermolmde handen van Christus van het grote Christuskruisbeeld zijn door een eigen hout/beendermeel bereiding gekneed en geboetseerd door mijn grootvader. De staties van de kruisweg konden eveneens rekenen op het geoefende oog van Remi om weer te kunnen schitteren in de Rauwse kerk. Keer op keer bracht hij de juiste nuances in de kleuren om het reliëf te ondersteunen. In 1990-1992 heeft Remi Bergmans de heilige Carolus Borromeus gebeeldhouwd uit een eiken balk aangeboden door Dhr Berthels. De eiken balk was afkomstig van een 60- jarige eikenboom van Rauwse bodem (De' Bleken'). Het unieke beeld schonk mijn grootvader aan de kerkfabriek en aan pastoor Albert Folens. Op 5 mei 1995 werd het prachtige houten beeld in de nis boven de hoofdingang geplaatst door Remi Bergmans en Jan Veerman achter glas. Mijn grootvaders wens was om via zijn artistieke giften alle parochianen en niet-parochianen te laten genieten van de prachtige Rauwse kerk . Van harte hoop ik dat deze wens nog lang vervuld kan worden."

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 6 van 34

Naast tal van andere getuigenissen en verhalen die de betekenis van de kerk en haar omgeving

voor de Rauwse gemeenschap duiden, werden er ook duidelijke standpunten ingenomen over

welke bestemming de kerk absoluut niét zou mogen krijgen.

Een bloemlezing uit deze standpunten geeft een duidelijke tendens aan:

NIET

Geen privéverkoop

Er leeft een angst dat het algemeen beeld verstoord zal worden bij privéverkoop

Geen commerciële bestemming (vb. hotel, dancing, taverne, feestzaal)

We willen dat het er rustig blijft, ligt naast het kerkhof

Geen bestemming voor drankgelegenheden

Kerk mag niet afgebroken worden: omdat het zo'n mooie kerk is en omdat ze zich leent

tot veel andere mogelijkheden.

Geen appartementen of (sociale woningen) in de plaats

Geen delen van het geheel privatiseren (kerk, kerkhof, pastorie)

Geen andere godsdienst

Geen kringloopwinkel, jeugdhuis,...

Geen ander uiterlijk, niet verminken

Geen verwaarlozing of verkrotting

WEL

Laat onze kerk een kerk blijven, waar vreugde en verdriet samen kan gedeeld worden.

Gemeente moet eigenaar blijven en (mee) voor onderhoud zorgen

Gebouw voor culturele activiteiten, bijvoorbeeld een gemeenschapshuis (door

gemeente) of een museum, of Muziekacademie (AMV, orgelles, slagwerk, voordrachten).

o.a. voordeel = parkeerplaats, of Kunstgalerij - tentoonstellingsruimte - concertzaal (cf.

kapel Ezaart)

Behoud kerkhof - gebedsruimte

Gebouw voor verenigingsleven

Bezinningsruimte of aula

School

Sport indoor (vb gebruikmaken van de hoogte)

De culturele en kunstwaarde van de kerk moet zeker bewaard blijven.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 7 van 34

Impressies van de dorpsvergadering vind je hier:

Facebookpagina Rauwse Klap – fotoverslag

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.365843200271031.1073742031.14699890215

5463&type=3

Persberichten in kranten en op RTV

http://www.nieuwsblad.be/cnt/blsva_01749634

http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20150625_01749346

http://cvandaag.nl/toekomst-kerken-mol-onduidelijk/

http://rtv.be/artikels/inwoners-mol-rauw-bespreken-toekomst-kerk-a11171

Filmverslag gemaakt door François Engelen en Eugeen Mertens (kan op vraag bezorgd

worden)

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 8 van 34

BIJLAGE 2

Cultuurhistorische waarde

Erfgoedwaarde

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 9 van 34

De Rauwse kerk,

collectief cultuurhistorisch erfgoed

De locatie, bouw en decoratie van de Rauwse kerk is sterk verweven met de

ontwikkelingsgeschiedenis van het Molse dorp. De Rauwse kerk is niet enkel een gebouw met

persoonlijke verhalen van de inwoners. Het gebouw vertelt het verhaal van het Rauw, een

Kempens dorp dat zich van heidevlakte op korte tijd ontwikkelde tot een dorp met veel

inwoners en een levendig verenigingsleven.

Ook het interieur draagt sporen van het rijke verleden van het dorp. Geen enkele Molse kerk

heeft zoveel glas-in-loodramen, voornamelijk schenkingen van welgestelde families die in het

gebied actief waren. Daarnaast dankt de kerk haar goed onderhouden, kleurrijke en gevarieerde

interieur aan de inzet van vele vrijwilligers en dorpsbewoners.

De boeiende geschiedenis van de Rauwse kerk willen we als gemeenschap graag overdragen aan

volgende generaties Rauwenaars.

De geschiedenis in een notendop Over gehakketak om een dorp en de kerk in het midden houden

Over welgestelde investeerders die de kerk rijkelijk decoreerden

Rauw kolonie

Tot in de 19de eeuw bestond de Kempen voornamelijk uit heide. Ook het Rauw was lange tijd één

grote heidevlakte met de toepasselijke naam ‘Groote Heide’. Midden 19de eeuw besliste de

overheid dat de heidegronden ontgonnen moesten worden en omgezet in landbouwgebied. En

zo viel het oog van enkele ontwikkelaars op de ‘Groote Heide’. Het plan was duidelijk: er

moesten in de Kempen kanalen worden aangelegd. Die kanalen zouden water uit de Maas

aanvoeren die via een slim systeem van wateringen de droge heidegronden vruchtbaar moesten

maken. Bij het uitgraven van de kanalen werd wit zilverzand ontdekt, waardoor het Rauw en

omgeving plots nog interessanter werden voor investeerders. Het Rauw ontstond dus als een

soort ‘inlandse’ kolonie die in het begin o.a. de naam ‘Grasdorp’ droeg. Uiteindelijk koos men

voor de oude toponiem ‘Rouw’ of ‘Rauw’.

Groot volk op de Groote Heide

De mensen die in het huidige gebied Rauw wilden investeren, waren niet de minsten. Het waren

mannen met geld, macht en vaak een sterke band met de nationale politiek. Klinkende namen als

Dhr. Losson, Luitenant Leclerq, Joseph Lefebvre, Dhr. Tacquenier, Dhr. Levionnois streken neer

op de Rauwse heide. Dankzij de wateringen bood Rauw heel wat mogelijkheden om te

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 10 van 34

koloniseren. De wateringen waren grotendeels in handen van Antoon Van Eetvelde, rentmeester

van de Broqueville. Hij was voornamelijk actief in het gebied de Maat en Diel. De wateringen

creëerden werk en dus kwamen er in de omgeving mensen wonen. Van Eetvelde droomde van

een dorp aan de vaart, op het gebied de Maat. Hij tekende dit plan helemaal uit in zijn Carte du

Grasdorp.

Meer richting Wezel had Pieter van der Gracht de Rommerswael heel wat gronden weten te

verwerven. Ook hij wilde zijn gronden aantrekkelijk en rendabel maken door er een woongebied

uit de grond te stampen. Het leek van der Gracht alvast een goede zet om op zijn grond een

gemeenteschool te bouwen. Het liberale bewind dat toen aan de macht was, investeerde in

gemeentescholen. De liberale Van der Gracht kon profiteren van deze beleidskeuze en liet in

1889 een statige school bouwen in de huidige Schooldreef.

De kerk in het midden

Einde 19de eeuw kregen de meeste Molse gehuchten een kerk. Ook in het prille woongebied op

de ‘Groote Heide’ ontstond de vraag naar een godshuis. Er woonden nog niet zo veel mensen,

maar er waren toch enkele kernen zoals Russendorp, de Maat, den Diel, Blauwe Kei,

Stevensvennen en de Rauwse Hoeve (Heistraat). Een kerk zou leiden tot een stijging van het

aantal bewoners. Je spreekt immers pas van een dorp als er een kerk staat. De ontwikkeling van

een dorp klonk de Rauwse grootgrondbezitters als muziek in de oren. Daarom legden ze hun

politieke gewicht in de schaal om een kerk te mogen bouwen in het Rauw.

Voor Antoon Van Eetvelde was de vraag waar die kerk moest komen duidelijk: vlak aan de vaart,

vlakbij zijn wateringen, op de plaats waar nu de Kleppende Klipper ligt. Hier woonden immers

nu al heel wat arme mensen die op de wateringen en bij de scheepvaart werkten. Waar werk is,

is er volk - en waar volk is moet er een dorp met kerk komen. Toen Van Eetvelde voelde dat een

kerk langs de vaart een onmogelijk zaak was, hertekende hij zijn plan. De kerk zou nog steeds in

de buurt van de vaart komen, op de Roskam, in het midden van een door hem helemaal

uitgetekend dorp dat hij Grasdorp doopte.

Richting Wezel had Van der Gracht Rommerswael een gemeenteschool laten bouwen. Luidop

droomde ook hij van een kerkdorp in de omgeving van ‘zijn’ school. De refter fungeerde immers

nu al als kapel. En zou er weldra geen fabriek komen in Wezel die nieuwe gezinnen zou

aantrekken?

Zowel Van der Gracht Rommerswael als Van Eetvelde schreven brieven naar de overheid om de

kerk op hun grond te vestigen. Door het getwist van deze grootgrondbezitters raakte het

kerkdossier in een impasse. Totdat graaf Charles de Broqueville er zich mee ging moeien. Ook hij

begon brieven te schrijven naar de provinciegouverneur. Hij vond dat er nu maar eindelijk eens

een knoop moest worden doorgehakt. Een nieuwe parochie met kerk was een noodzaak in dit

gebied in volle ontwikkeling. Het Bisdom trad de Broqueville bij. Een kerk zou zowel vanuit

religieus oogpunt als vanuit het perspectief van de landontginning een absolute meerwaarde

betekenen. De druk op het Molse gemeentebestuur nam toe. Uiteindelijk besliste de gemeente

Mol dat er een kerk zou komen, pal tussen het gebied de Maat en dat van de gemeenteschool. Dit

compromis leidde ertoe dat in ’t Rauw de kerk letterlijk in het midden werd gehouden.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 11 van 34

Ontwikkelingsplan Rauw – bovenaan de wateringen met groene graslanden. In het midden nog een grote heidevlakte

genaamd ‘Groote Heide’, later ook ‘Gemeenteheide’. Onderaan eveneens wateringen. Bron: Woestijnpaleis.

Antoon Van Eetvelde hoopte op een kerk langs de vaart. Bij een dorp hoorde uiteraard een kerk. Hier de tekening door

Van Eetvelde zelf ontworpen. Deze kerk zou er nooit komen.

Bron: Woestijnpaleis.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 12 van 34

Toen hij merkte dat er geen draagvlak was voor een kerk naast de vaart tekende Van Eetvelde een nieuw plan. Zijn dorp

zou op de Roskam komen en Grasdorp heten. Bron: Woestijnpaleis.

Antoon Van Eetvelde, plannenmaker voor Grasdorp/Rauw en pionier van de Molse witzandontginning. Zijn zoon bouwde

kasteel Mol de Maat waarvan vandaag enkel de stallingen overblijven (jeugdkamp De Maat). Bron: Woestijnpaleis.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 13 van 34

Plan van de gemeenteschool in de Schooldreef. De school werd gebouwd door Van der Gracht-Rommerswael die zo de

dorpsontwikkeling ter hoogte van Wezel een impuls wilde geven. Op de plannen zie je dat men van een school ‘te Wezel’

spreekt. Een deel van Wezel viel lange tijd kerkelijk onder Rauw. Bron: Woestijnpaleis.

Locatie waar Van der Gracht-Rommerswael een kerk wilde bouwen. Niet ver van de spoorlijn Antwerpen-Gladbach, nabij

Wezel. Tussen de Maat en het gebied Wezel/Rouw lag toen de Groote Heide, op deze kaart ‘Bruyère Communale’ of

gemeenteheide. Die heidegrond was van de gemeente Mol. Bron: Woestijnpaleis.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 14 van 34

Taeymans bouwt een kerk en een pastorij

Toen de kogel eindelijk door de kerk was, kon er gestart worden met de bouw. Het was

provinciale architect Taeymans die de opdracht kreeg om het centrum van de nieuwe parochie

Rauw vorm te geven met inplanting van de kerk en bijhorende pastorij. Dit centrum was

voorzien op de toenmalige Gemeenteheide en niet in de omgeving van de bestaande school (zie

hierboven ‘Kerk in het midden’). De Commissie van Monumenten keurde in 1890 het plan dat

provinciaal architect Taeymans voorlegde goed. In 1891 gaven ook het provinciebestuur en de

Rauwse kerkraad hun zege. In 1892 vatte bouwmeester August Leurs uit Geel de werken aan.

Wie was architect Taeymans?

Taeymans volgde een opleiding te Antwerpen aan de Koninklijke Academie voor Schone

Kunsten. Als 26-jarige vestigde hij zich te Turnhout als provinciaal architect. Taeymans

schakelde moeiteloos over van de ene neostijl naar de andere. In zijn beginjaren was hij een

aanhanger van het neoclassicisme, vooral voor burgerlijke gebouwen. Later bouwde hij vooral in

neorenaissance en eclectisme. Voor zijn religieuze bouwwerken hanteerde Pieter voornamelijk

de neoromaanse en de neogotische stijl. P.J. Taeymans was geen cliché-architect. Hij herhaalde zich niet in zijn werk. Van elke woning zijn de omlijstingen van ramen en deuren, de kroonlijsten

en de versierde sluitstenen boven ramen en deuren verschillend. In 1895 werd Pieter tot Ridder

der Leopoldsorde verheven en in 1899 werd hij vereerd met de burgerlijke medaille van eerste

rang. Van de provincie Antwerpen kreeg hij de titel van ere-bouwmeester.

Binnen Mol is de kerk van Rauw de enige Taeymanskerk. Kerken in de buurt van zijn hand: Bel,

Ten Aard, Stelen, Hulsen. (Bron: wikipedia)

Wie was August Leurs?

August Leurs was een ontwerper en aannemer in de regio Geel, Retie, Antwerpen en Mol. Hij

ontwierp en bouwde heel wat opvallende gebouwen die er ook vandaag nog steeds tussenuit

springen: het Van Disselhuis (Geel), Huis Exsteen (Geel), verschillende art nouveau woningen in

het centrum van Geel, het gemeentehuis van Retie als aannemer.

BRON: Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen deel 16n

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 15 van 34

Hoe werd de Rauwse kerk gefinancierd?

Gebouw

Belgische Staat – 15.985 fr

Provincie Antwerpen – 15.985 fr

Provincie Limburg – 3.27,5 fr

(Blauwe Kei en Stevensvennen vielen aanvankelijk kerkelijk onder Rauw)

Gemeente Mol – 9.524,5 fr

Gemeente Balen - 2.316 fr

deel Wezel viel aanvankelijk kerkelijk onder Rauw

Gemeente Lommel – 727 fr

Belangrijke kanttekening is dat de kerk van het Rauw aanvankelijk zowel door Mol, Lommel als

door Balen werd betaald. Tot de prille parochie Rauw hoorde immers ook Stevensvennen

(Lommel) en een stuk Wezel (Balen). Later kregen deze woonkernen een eigen parochie met

kerk.

Vandaag zien we dat het gehucht Stevensvennen zich opnieuw meer op het Rauw richt. De kinderen van Stevenvennen komen naar school in het Rauw. De kerk van Stevensvennen is

momenteel gesloten (niet ontwijd).

Het interieur van de Rauwse kerk Beschrijving van enkele opvallende stukken

Veel huwelijksfotografen vinden de kerk van het Rauw één van de mooiste kerken uit de regio.

Die titel dankt de kerk aan haar prachtig interieur. Veel glasramen, kleurrijke wanddecoraties,

statige beelden.

Dat de kerk van een kleine parochie als Rauw er zo tussenuit steekt qua interieur, heeft de kerk

te danken aan twee grote spelers: de vele notabelen en projectontwikkelaars die in de omgeving

van Rauw woonden (en waarvan de families hier vaak nog steeds wonen) en de Rauwse

gemeenschap die met zorg de kerk restaureerde en onderhoudt.

Rauwse topstukken en hun link met de geschiedenis van de regio

Carolus Borromeus, patroonheilige

De kerk is toegewijd aan de H. Carolus Borromeus. Dit was een eerbetoon aan Charles de

Broqueville, weldoener en ijveraar voor het ontstaan van de parochie.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 16 van 34

Glasramen

De Rauwse kerk heeft uitzonderlijk veel ramen in glas in lood en grisailleramen, allesbehalve

goedkope ramen.

3 glasramen in het koor van Jaminé (Hasselt, 1894), geschonken door mevr. Van

Puyvelde-Levionnois uit Aalst en mevr. Spanoghe-Van der Gracht de Rommerswael.

10 glasramen vervaardigd door Bary uit Jette (kostprijs 3.940 fr.) | betaald door

kerkraad en pastoor.

1 glasraam boven linker biechtstoel | 1926 | schenking door mevrouw F. Emsens-

Delacroix | vervaardiger: Bary | 4.250 fr

glasraam H. Theresia | 1926 | schenking mevrouw E Triest-Jacobs | Bary | 1.200 fr.

Dat er heel wat glasramen in de Rauwse kerk zitten, sluit mooi aan bij de geschiedenis van het

dorp. Rauw is het dorp van de witzandontginning, wit zand dat gebruikt wordt in de

glasindustrie.

BRON: archief Woestijnpaleis

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 17 van 34

Klokken

Klokken voor WOII: peters en meters waren Frans van Gansewinkel (burgemeester

Retie) en Maria Anna Joris (rentenierster uit Mol), Edmond Van Hoof (burgemeester

Mol) en mevrouw L. Spanoghe-Van der Gracht de Rommerswael.

Klokken na WOII: peters en meters waren baron Emiel van Eetvelde en Jeanine Emsens

en Ludovicus de Saedeleer en barones van Eetvelde-de Bellefroid

De Rauwse glasramen zijn voornamelijk schenkingen van welstellende Molse families. Rechts een glasraam geschonken door barones Spanoghe-Van der Gracht Rommerswael, onderaan het glasraam vermeld.

De vele glasramen in de kerk passen bij de identiteit van Rauw: Zilverzanddorp en daardoor ook een glasdorp (zie ook ’t Kritsallijn en zijn moderne glasramen). Deze glasramen moeten we koesteren.

BRON: archief Woestijnpaleis

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 18 van 34

Kruisweg

De kruisweg werd gesponsord door de familie Leclerq. Olivier Leclerq was eigenaar van de

wateringen van Rauw nabij Lommel. Bij de bouw van de kerk beloofde Leclerq dat hij een

glasraam zou schenken, maar die belofte werd niet ingewilligd. Toen de kerk een kruisweg nodig

had, overtuigde de pastoor en kerkraad de familie Leclerq om de oude belofte om te zetten in

een schenking van een kruisweg. Olivier Leclerq was zelf reeds overleden, maar de kinderen

Leclerq stemden toe om een bedrag te schenken en de kruisweg op te dragen in nagedachtenis

van hun ouders.

Schilderwerk

In de jaren 1980 restaureerde Jan Veerman met behulp van pastoor Jaap Tol de

gepolychromeerde muurbanden met motieven als bloemen en kruisjes. Ook de

gepolychromeerde spitsboogarcades werden herschilderd, als ook de zuilen met

knoppenkapiteel. Verder werden ook de heiligenbeelden en de kruisweg gerestaureerd.

Het werd een werk van heel lange adem. Maandenlang stond de Rauwse kerk in stelling. Jan

Veerman kon hierbij rekenen op de vrijwillige medewerking van verschillende inwoners van

Rauw. De KVLV schonk in deze periode twee nieuwe altaardoeken (altaardwalen) voor een

bedrag van 16.000 fr.

Na deze restauratiewerken werd de kerk met zorg onderhouden door het parochieteam en de

kerkraad.

BRON: archief Woestijnpaleis

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 19 van 34

De toestand van de Rauwse kerk voor de De Kerk in stelling, 1985

schilder- en renovatiewerken in 1985.

De kleurenpracht van het gepolychromeerde muurwerk, één van de redenen waarom fotografen de Rauwse kerk een pareltje vinden. BRON: archief Woestijnpaleis

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 20 van 34

Huidige toestand van de Rauwse kerk

De kerk van het Rauw staat er nu al ruim 125 jaar. Er werd de afgelopen jaren al heel wat geld

geïnvesteerd om de kerk in al zijn glorie te behouden, maar er dienen nog enkele belangrijke

investeringen te gebeuren. Wat die investeringen inhouden, kun je nalezen in de rapporten die

Monumentenwacht opstelde. Deze rapporten werden aan de besturen bezorgd. Op vraag kunnen

we de rapporten aan geïnteresseerden bezorgen.

IMMATERIEEL ERFGOED Nog niet uitgedoofd

Naast het onroerend erfgoed (gebouw) en het roerend erfgoed (stukken) mogen we niet voorbij

gaan aan het aanwezige immateriële erfgoed. Het is immers dit type erfgoed dat grotendeels

overeenstemt met de rituele functie van de kerk van het Rauw. Een kerk is meer dan stenen,

beelden en glasramen. Voor een lokale gemeenschap is de kerk het gebouw waar

overgangsrituelen en andere belangrijke momenten in het leven en het kerkjaar gevierd worden.

Om die reden hebben veel kerkgebouwen een sterke ‘sense of place’. Het is niet zo maar een

ruimte, het is een plek die baadt in betekenis. Dat is zeker niet anders in Mol-Rauw. We durven

zelfs stellen dat deze rituele of immateriële nog sterk aanwezig is in Rauw.

Naast de goed gekende rituele momenten zoals huwelijken, begrafenissen, doopvieringen en

communievieringen heeft de kerk van het Rauw ook enkele bijzondere feesten waaruit een

sterke betrokkenheid van de gemeenschap blijkt:

Paasviering

Net als andere kerken is Pasen een belangrijk feest in de Rauwse kerk. Bijzonder is dat de KWB

de traditie heeft om vanuit de kerkentoren een grote klok met eieren te laten dalen.

BRON: Facebookpagina KWB Rauw

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 21 van 34

Dorpsfeest aan de kerststal

Een andere traditie is de kerstdrink aan de kerststal. Wanneer de Kerstmis op kerstavond

gedaan is, wachten de KWB en Chiro aan de kerststal de dorpsbewoners op. Ze trakteren

iedereen op een drankje of en stuk cake.

Ook de kerststal op zich is een mooie traditie. Ieder jaar haalt de KWB het onderste uit de kan

om het kerkplein te sieren met een mooie stal met levende dieren en beelden van een lokale

kunstenares.

Het afgelopen jaar werd er n.a.v. 125 jaar Rauw rond de kerststal een heel marktje gebouwd

waaraan verschillende Rauwse verenigingen deelnamen. Een winterfeest onder de Rauwse

kerkentoren dat heel erg werd gesmaakt en sowieso nog een vervolg krijgt.

In 2008 werden de nieuwe beelden van de kerststal, gemaakt door Rauwse kunstenares Mariette Verkoeyen, in stoet naar

de stal gebracht. Mariette werkte meer dan een jaar aan de beelden. BRON: Facebookpagina Rauwse Klap en KWB Rauw.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 22 van 34

St.-Barbaraviering

Op 4 december vieren de mijnwerkers en de brandweer hun patroonheilige, St.-Barbara. De

brandweer van Mol viert hun heilige al enkele jaren in de kerk van Mol-Rauw. Uit navraag blijkt

dat ze de Rauwse kerk verkiezen omdat die niet te groot en niet te klein is, ze dit een heel

sfeervolle kerk vinden en omdat ze in het Rauw de misviering op de feestdag van de H.-Barbara

zelf mogen vieren, ook al is dit een weekdag.

St.-Ceciliaviering

De derde zaterdag van november viert het Harmonieorkest de patroonheilige van de muziek, St.-

Cecilia. Het is een moment om stil te staan bij overleden muzikanten in een stemmige viering die

wordt opgeluisterd door het orkest van Mol-Rauw, dat in onze kerk écht thuis is.

Kristus Koning viering

Einde november viert de Chiro het feest van Kristus Koning. De Chiro van Rauw stelt zelf een

viering op. De leiding legt de leidingsgelofte af en de fluitkoorden worden gewijd.

Viering 125 jaar Rauw – Harmonieorkest Mol-Rauw speelt regelmatig concerten in de Rauwse kerk.

BRON: Rauwse Klap

BRONNENLIJST

Boek ‘Van Groote Heide tot Rauw’

Inventaris onroerend erfgoed: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/relict/52896

Archief Rauw - Woestijnpaleis

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 23 van 34

BIJLAGE 3

Geloofsgemeenschap

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 24 van 34

Een kerk is niet ‘onze kerk’

De kerk van het Rauw trekt nog heel wat mensen tijdens vieringen zoals huwelijken,

doopfeesten en begrafenissen. De nabijheid van het kerkhof is hierbij heel belangrijk.

Wanneer de Rauwse gemeenschap naar elders dient te verkassen om deze

belangrijke momenten in ieders leven te beleven en te vieren, dan vervalt ‘Onze’

kerk.

Wat met Stevensvennen?

Vroeger hoorde het Lommelse gehucht Stevensvennen kerkelijk bij Rauw. Dit

veranderde toen Stevensvennen een eigen kerk kreeg. Ondertussen is deze kerk

gesloten, nog niet ontwijd. De inwoners van Stevensvennen bleven niettegenstaande

steeds sterk gericht op Rauw. Deze verbondenheid wordt de laatste jaren versterkt

omdat Stevensvennen niet langer een school heeft en heel wat Stevensvense

kinderen in het Rauw school lopen. Wanneer we dus over de toekomst van de

Rauwse kerk en site beslissen, is het belangrijk om de gemeenschap in

Stevensvennen te betrekken.

Rauw verwelkomt internationale gemeenschap

De Rauwse gemeenschap denkt niet enkel aan de eigen inwoners. De laatste jaren

streken heel wat tijdelijke arbeiders neer in ons dorp, in de huisjes van Sun Parks,

Polen bijvoorbeeld. Deze Poolse arbeiders bezochten regelmatig de Rauwse kerk.

Onze kerk ligt vlakbij de toeristische parken. Het kan een aantrekkingspool zijn voor

toeristen en buitenlandse gelovigen. Mol-Rauw is het grootste hotel in de regio, m.n.

vanwege het gestructureerde toerisme: Sun-Parks, Zilvermeer, Zilverstrand (nu

Oostappen). Het aantal overnachtingen te Mol-Rauw overstijgt dat van de andere

gehuchten te Mol. De katholiek gelovige toeristen in deze parken maken gebruik van

de aangeboden misvieringen te Rauw.

De geloofsgemeenschap en vieringen in cijfers

Doopsels

Zoals in iedere parochie is er een neerwaartse tendens. Niettegenstaande scoort

de Rauwse kerk relatief gezien zeer goed.

2009 71 dopen 2010 63 dopen 2011 55 dopen 2012 58 dopen 2013 46 dopen 2014 47 dopen 2015 tot heden 34 dopen

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 25 van 34

Uitvaarten

Hier is een terugval merkbaar in alle parochies. Vele kiezen voor een alternatief

en de uitvaartplechtigheid te laten doorgaan in een aula.

2009 17 uitvaarten 2010 16 “ 2011 16 “ 2012 27 “ 2013 17 “ 2014 10 “ 2014 tot heden 8 “

Huwelijken

Hier zijn het aantal huwelijken vergelijkbaar met andere parochies, alleen

centrum scoort hoger.

Eucharistievieringen doorheen het jaar

Tot eind 2004 3 vieringen per weekend 1 op zaterdag om 18 u. 2 op zondag om 8 u. en 10 u.

Vanaf januari 2005 tot eind 2006: 2 vieringen per weekend zaterdag om 18 u. zondag om 9 u.

Vanaf januari 2007 tot heden viering op zaterdag 18 u.

In de week van maandag tot vrijdag is er dagelijks een viering in de weekkapel om 19 u. Tijdens de maand mei en oktober wordt de viering vooraf gegaan (18.45 u.) door het bidden van het Rozenhoedje.

De afbouw van deze weekendvieringen is ons opgelegd door de federatie t.g.v het verminderd

aantal priesters binnen de federatie, het is een proces dat gespreid over enkele jaren ons

gebracht heeft tot één viering in het weekend. Met gevolg dat veel kerkbezoekers afgehaakt

hebben omdat ofwel het uur hen niet geschikt is en omdat onze mensen honkvast zijn en zich

niet kunnen of willen verplaatsen naar nabij gelegen parochies. We merken dit vooral met de

paasvieringen in de goede week, het is vooral een ouder publiek, zij zien er tegenop of hebben

geen vervoer om de verplaatsing van 9 km te doen naar de hoofdkerk in het centrum waar ze

zich ook niet thuis voelen.

2009 5 huwelijken 2010 7 “ 2011 5 “ 2012 5 “ 2013 4 “ 2014 6 “ 2015 tot heden 1 “

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 26 van 34

Eerste communie

Vormsel

Speciale vieringen

PASEN De viering op de hoogdag van Pasen is een kinderviering. Onze KWB afdeling is al jaren present om alle kinderen na de viering paaseieren te bezorgen die aangeleverd worden door een klok die vanuit de kerktoren neerwaarts komt tot bij de kinderen.

KRISTUS KONING Jaarlijkse traditie is de viering met Kristus Koning in de namiddag, waar onze Chirojongens en meisjes present geven om een door hen opgestelde viering ten beste te geven.

SINT BARBARA Alle jaren op 4 december wordt door de brandweer van Mol een viering aangevraagd ter ere van Sint Barbara, de patrones van de brandweer en andere gevaarlijke beroepen (o.a. mijnwerkers)

SINT CECILIA Met Sint Cecilia (22 november) zijn het onze muzikanten van de Harmonie die de viering muzikaal opluisteren ter ere van hun patrones.

De verschillende registers van de Rauwse kerk, boeken vol namen, getekend door een gemeenschap.

2009 22 communicanten 2010 31 “ 2011 20 “ 2012 24 “ 2013 21 “ 2014 32 “ 2015 13 “

2009 24 vormelingen 2010 25 “ 2011 35 “ 2012 22 “ 2013 20 “ 2014 28 “ 2015 14 “

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 27 van 34

BIJLAGE 4

Ruimtelijke planning – Masterplan site

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 28 van 34

De Kerk van Mol-Rauw is geen beschermd gebouw, noch een beschermd landschap of dorpsgezicht. Wel is het een unieke samensmelting van kerk en omgeving, met

name de gehele site rond het kerkplein met kerk en kerkhof, pastorij, pastorijtuin,

school en sporthal, Hof van 't Rauw. Het is een unieke site wat gemeenschapsleven

en -vorming betreft.

De kerk staat midden op een site die een sterke gemeenschapsfunctie heeft. Qua

toekomstige ruimtelijke invulling moet hier zeker rekening mee gehouden worden.

We willen daarom naar een masterplan voor de hele site.

Het kerkhof rond de kerk is een gevoelig punt. Wat is de toekomstvisie hieromtrent?

Er zijn plannen om hierin te investeren. Welke visie ligt hierachter en wat zijn de

concrete plannen?

Oude postkaart met kerk en pastorie. BRON: Woestijnpaleis

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 29 van 34

Kerk Rauw en dorpsplein, schilderij door Albert Peten, Bron: Erfgoedbank Mol

BIJLAGE 5

Financieel beheer van de kerk

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 30 van 34

De Kerkfabriek Rauw heeft het kerkgebouw altijd als een goede huisvader beheerd. Er valt met

andere woorden samen te werken met Rauw, het is een betrouwbare partner. Het ligt dus voor

de hand dat we op zoek gaan naar kansen en opportuniteiten voor de toekomst van onze kerk,

samen met de overheden.

Het principe van de goede huisvader blijft ten allen tijde overeind, ook voor de gemeentelijke

overheid. Hierbij blijft investeren belangrijk, wat ook de toekomstige bestemming zal zijn. Niet

investeren betekent verloedering en verval, waarna afbraak mogelijk onvermijdelijk is. Zoals bij

de aanbevelingen vermeld, is afbraak voor de Rauwse gemeenschap geen optie.

De kerk van Mol-Rauw is eigendom van de gemeente Mol.

Wat betreft de financiële situatie van de kerkfabriek Rauw merken we op dat kerkfabriek niet

zelfbedruipend is, zoals de meeste kerkfabrieken dat niet zijn. Sinds 2008 tot en met 2015 heeft

de Gemeente Mol, op uitzondering van het jaar 2014, elk jaar een exploitatievergoeding

uitgekeerd om de touwtjes aaneen te knopen. Op die 8 jaar komt dat overeen met een

gemiddelde jaarlijkse uitkering van om en bij de 4.000 euro per jaar. Deze subsidie wordt

bekomen van de gemeentebesturen van Mol en Balen, waarbij Mol 2/3 voor haar rekening

neemt.

Onderstaand overzicht toont de toelagen van de andere kerken in Mol:

Wat het onderhoud van het kerkgebouw betreft verwachten wij dat in de toekomst de ramen in

lood achter het altaar dienen vervangen of hersteld te worden. Kostprijs wordt geschat op

15.000 euro.

Daarnaast dient het zink in de dakgoten te worden vervangen. Prijs van leveren en plaatsen van

de stelling kost 5.000 euro. Voor materiaal en werkuren ramen we ongeveer 20.000 euro.

Kerkfabriek 2010 2011 2012 2013 2014 TOTAAL

Achterbos 3.035,88 3.876,86 7.411,95 10.940,36 16.235,00 41.500,05

Centrum 7.788,50 0,00 0,00 0,00 20.352,13 28.140,63

Donk 2.238,01 4.625,66 5.223,59 4.902,08 7.287,34 24.276,68

Ezaart 2.866,56 0,00 0,00 0,00 0,00 2.866,56

Ginderbuiten 14.595,76 11.136,37 18.141,09 10.509,74 0,00 54.382,96

Gompel 2.203,33 2.434,00 2.088,00 6.074,52 6.518,00 19.317,85

Millegem 0,00 0,00 0,00 0,00 2.400,00 2.400,00

Rauw 3.567,27 2.318,62 0,00 1.183,86 0,00 7.069,75

Sluis 906,82 2.268,01 1.836,71 1.692,92 3.780,00 10.484,46

Wezel 0,00 3.647,00 621,75 5.383,80 1.968,81 11.621,36

TOTAAL 37.202,13 30.306,52 35.323,09 40.687,28 58.541,28

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 31 van 34

Het dak van de kerk werd in 1968 nog volledig vernieuwd, waardoor er voorlopig geen kosten

worden voorzien.

Deze kosten, zowel exploitatie als investeringen, lijken ons niet onoverkomelijk, mits spreiding

in de tijd.

Dat de Rauwse gemeenschap nog steeds een hechte gemeenschap is die de handen uit de

mouwen kan en durft steken, bewijzen de jarenlange organisaties van o.a. de Hoffeesten en 125

jaar Rauw om het beheer van het ontmoetingscentrum financieel rond te krijgen. Door een

doordacht beheer is dit een goed functionerende centrum.

Dit bewijst des te meer dat de Rauwse gemeenschap een degelijke, volwassen partner en goede

huisvader is.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 32 van 34

BIJLAGE 6

Besluit

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 33 van 34

Als Rauwse gemeenschap zijn we geëngageerd en betrokken. We nodigen de overheden uit om deze kans te grijpen om in de vertegenwoordiging van de werkgroep Kerk Rauw 2025 een volwaardige gesprekspartner te zien in het verdere verloop van het dossier rond onze kerk. Een platform waarin gemeente, kerkbestuur en een vertegenwoordiging vanuit de werkgroep Kerk Rauw 2025 samen vorm geven aan het kerkplan voor Mol-Rauw, kan hiervoor een werkbaar instrument zijn.

Dat we gezien willen worden als gelijkwaardige gesprekspartner en dat we een eerlijk en open gesprek willen.

We willen, samen met de lokale overheid, werken aan een masterplan over de invulling en de ruimtelijke planning voor de hele site. We beschouwen de site kerkplein | kerk | pastorie | Hof van ’t Rauw | school | sporthal | kerkhof immers als één geheel: een veilige omgeving en aangename centrumfunctie voor Rauw. We willen onze kerk een gemeenschapsfunctie (blijven) geven, ingebed in de omgeving. Hierbij is het behouden van de gemeenschapsfunctie voor ons belangrijk. Daarnaast is er ook een nood aan een ruimte om als gemeenschap belangrijke momenten te vieren of ergens bij stil te staan. Deze rituele functie dient mee in rekening te worden gebracht.

Het principe van de goede huisvader blijft overeind. Des te beter de kerk de volgende jaren wordt onderhouden, des te makkelijker wordt het vervolgscenario dat wordt gekozen. Engagement om te blijven investeren in de kerk is dus cruciaal.

Afbraak van de kerk is geen optie. Omwille van reeds aangehaalde argumenten, maar des te meer de kerk van Rauw een architecturaal en cultuurhistorisch zeer waardevolle kerk is. Het kleurrijke interieur dienen we naar waarde te schatten en te vrijwaren. Daarbovenop bevat het gebouw en interieur verschillende sporen die verwijzen naar de ontwikkelingsgeschiedenis van het dorp Rauw. De Kerk ademt het verhaal de geschiedenis van de Rauwse gemeenschap.

Er leven onder andere vragen over toekomstplannen van de overheden aangaande de site rond de Kerk. We willen deze vragen graag verder uitdiepen samen met de lokale overheid.

Om onmiddellijk een dialoog te creëren, wensen we dit dossier mondeling toe te lichten aan de betrokken overheden met een vertegenwoordiging van de werkgroep. Dit biedt tevens de mogelijkheid om een eerste aanzet te geven voor een platform, en bijkomende vragen al voor te bereiden.

Dossier Kerk Rauw: Ónze kerk... tot in de eeuwen der eeuwen. 20150903 Pagina 34 van 34

Gedicht, geschreven door Remi Bergmans en Pastoor Albert

Als eik staken mijn wortels diep in Rauwse zanden Van boom tot beeld werd ik gemaakt door Rauwse handen In wee en wind sta ik straks op de Rauwse kerk 't Behoeden en 't beschermen van Rauwse mensen Is mijn werk

Tot slot….