8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

1/44

SU-ELEKTROLT

DENGES

Prof Dr. Arif ALTINTA

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

2/44

Su: En nemli Besin

Su canllar iin vazgeilmez en nemli besinOksijensiz ve ksz yaayan canllar varkensusuz yaayan bir canl yoktur

Vcut toplam su miktar her canl iin sabittir;ve

Ya (genlerde %75 ; yetikinde %70)

Cinsiyet (diilerde %65)Vcut ya oran (yallarda %60)

ile deiir

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

3/44

Her canl iin sabit olan toplam sumiktarndaki dalgalanma canlnn

organizasyon derecesi ile ters orantldr.lkel organizmalarda dalgalanma yksek;gelimi organizmalarda ise dktr.

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

4/44

Suyun biyolojik nemi

Kantitatif nemi

Kalitatif nemi

Fonksiyonel nemi

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

5/44

Suyun kantitatif nemi

nsanda vcut arlnn % 70i su:%50 Hcre ii su (70 kg iin 35 L)%20 Hcre d su ( 14 L)

%15 Hcreleraras su = 10,5 L(st emenlerde %35 olup kayplar olduka nemli)

%5 Kan plazmas = 3,5 L

Evcil hayvanlarda vcut arlnn ~ % 60 su:At (500 kg) 300 L 200 L hcre ii su

75 L hcreleraras su

25 L plazma suKoyun (50 kg) 28 L yaklak 1/3 sindirim suyu ( 9 L)

7,5 L mide svs

Medz (deniz anas) vcudun %98i su

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

6/44

Suyun kalitatif nemi

Su kronolojik ilk ayrcalkl maddedirSu byk fonksiyonlarn tmne itirak eder

Su iyi bir zcdr,

Tm besinselleri ve atklar tarEtillerin sindirim sistemi nemli besinleri su desteiolmakszn tayabilir....

fakat tam yada ksmen kuru olan besinlerintanmas suya gereksinim duyar (Kedide susuz tamolarak gereklemez !!!!)

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

7/44

Suyun fonksiyonel nemi

En byk termoreglasyon etkeniSpesifik s art ile hipertermiyi zorlayan kalorifazlasn absorbe edebilir

Yksek buharlama ss ile (37Cde : 575 cal)Terleme ile ilgili

Yada perspirasyon ve termik polipne ile ilgili

Dier fonksiyonlarEklem lubrifikasyonu

Optik ortam

kulak

Omurilik svs...

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

8/44

Vcut suyu sabitelektrolit katmylabir zeltiyebenzediindenvucut suyu veelektrolit dzeni

beraberce bir grevnitesi olutururlar.Bu iki sektrdenbirinde meydanagelecek birdeiiklik genellikledierine de yansr.

Organizmann sv sektrlerinin elektrolit ierii

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

9/44

Elektrolit dalm

Hcre d svlarnbalca katyonu Na+

balca anyonu HCO3- ve Cl-NaCl ve NaHCO3eklinde

Hcre ii svlarnbalca katyonu K+ve Mg++

balca anyonu proteinat- ve H2PO4- ; HPO4-

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

10/44

Su ve Su alm

Organizmann su gereksinimi nedir?

Su gereksinimi nasl karlanr?

Hangi kayplar telafi edilebilir?

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

11/44

Su gereksinimi

Su alm ve su atm ok sayda faktrdenetkilenir (ya, beslenme, fizyolojik durum, vcutarl, iklim ve aktivite....),

Bu nedenle gnlk su gereksinimini kesin olarakbelirlemek olduke gtr.

Bu konuda bildirilen verilerin tm yaklakdeerler olarak dikkate alnmaldr.

Ilman iklimde;Yetikin 1 ml/kcal

ocuk 1,5 ml/kcal

Ateli hastalklar, ishal, kusmagereksinimi arttrr 2ml/kcal

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

12/44

Su kaynaklar

Eksojen su :ilen ve besinlerle alnan sudur

Besinsel suKuru : % 6-10 (< % 14)

Yar nemli : % 24-60 (% 15-59)

Nemli : % 68-84 (> % 60)

me suyu

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

13/44

Su kaynaklar

Endojen su (metabolik su): Organizmada retilen su

rnek :glikoz C6H12O6 + 6 O2 6 CO2 + 6 H2O

molekl arlk 180 + 192 264 + 108

yada 108 / 180 veya ksaca 0,6 ml / g

rnek : stearik asit

CH3-(CH2)16 -COOH + 26 O2 18 CO2 + 18 H2Omolekl arlk 284 + 832 792 + 324

yada 324 / 284 = 1,14 ml / g

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

14/44

Metabolik su besinlerin tabiatnagre retilir

Niasta (4,15 kcal/g) 55,6 13,3

Protein (4,4 kcal/g) 39,6 9,2Lipidler (9,4 kcal/g) 107,1 11,3

yada bir kpek besisi iin% 42Niasta 23,3 174,3

% 25 Protein 9,9 110% 15 Lipid 16,1 141

49,3

Okside substratretilen metabolik su (g) :

100 kcal rn100 g substrat

425,3 kcal

11-12 g / 100kcal

yada ihtiyacn % 10u

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

15/44

Organizmann su kayplar

nemsiz su kayplar(= kanlmaz ve olaan)

nemli su kayplar =(= regle edilebilir)

zel bir durumla ilgili kayplar(fizyolojik ve salkl)

~ 50 ml/kg/gn(csseli kpeklerde ~40ml/kg/gn,cssesiz kpeklerde ~60 ml/kg/gn)

vcut a (kg)x dehidrasyon(%) x10

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

16/44

nemsiz su kayplar

Buharlama ile kayp Deri kayplar : ok az (tuzlu su)

perspirasyon (hava tutuklanmas termik

kondktiviteyi zayflatr)terleme

Solunum kayplar(saf su)sk nefes alma (+++ kpek >>> + kedi)

Tkrk kayplar ok yeme (+/0 kpek

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

17/44

nemli su kayplar

drar kayplar

(zel fakat kontrol edilebilir)

Kedi : 15 - 20 ml/kg/gnKpek : 24 - 40 ml/kg/gn

Kaynak :bbrek filtrasyonu

mOsm/l

Nefron

Filtre olanhacim

(>4xH2O topl)

DRAR

Vena

TOPLAYIC

I

TP

TCP

nen kol

kan kol

Henle Kulpu

AAEA

Geriemilim

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

18/44

nemli Su kayplar

drar kayplar : deiim faktrleridrar konsantre etme yetenei : Kedi >>> Kpek

dansite : Kedi 1,035 - 1,060

Kpek 1,015 - 1,045ozmolarite : kedide 1000 mOsm/lnin zerinde

kpekte 500 - 1200 mOsmol/l

Absorbe olan su miktar

znm maddeler:

Mineraller : K, Na (1g NaCl 30 ml su gerektirir)

Azot : 1g re 100 ml su gerektirir

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

19/44

nemli Su kayplar

Dk kayplar : zorunlu fakat az grlr Kaynak

Fekal nem : normal yaam iin % 60 - 80Normal yada patolojik sindirim salglar

Deiim faktrleri :

Oluan tuz miktar beslenme dzeyi

Gdann nem dzeyi : ayrcalk deildir

Fiberlerin tabiat ve oran (sindirilemeyen kalnt

ve fermentasyon rnleri)

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

20/44

zel bir durumla ilgili kayplar

Laktasyon

100 ml st iin Kpek Kedi

Su (g) 77,2 81,5

Kuru madde (g) 22,8 18,5

Enerji (kcal) 120 142

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

21/44

zel bir durumla ilgili kayplar

shal

fonksiyonel : motor bozukluu ilegeirgenlik bozukluu ile

ozmotik : sindirim yetersizlii ilebesinsel ar ykleme ilebesinsel gei bozukluu ile

nfeksiyz ya da yangsel

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

22/44

10-15 ml/kg/gn

Deri

5 ml/kg/gn

~20-40 ml/kg/gn

AtlanToplam su:~50 ml/kg/gn

Su dengesi (alnan su/atlan su) (Klinik Biyokimya, 2000)

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

23/44

Su Dengesi(yetikin insan)

Su kayp yollar

Deri 500Akcier 400Barsak 100

Bbrek 500Toplam 1500

Su kazan yollar

Metabolik su 400Diyet suyu 1100

Toplam 1500

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

24/44

Su-elektrolit dengede etkili gler1. Hcre zar geirgenlii

Hcre zarlar suyu ve oksayda erimi besinsellere(glikoz, amino asit vb)byk geirgenliesahiptir

2. Kapiller geirgenlik ve izotoni Herhangi bir sektrdeki

elektrolit miktarndadeiiklikler ozmotikbasncn deimesine vebu da sektrleraras suhareketine neden olur

Normalde :

ISSozm. basn > ESSozm. basn

1

2

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

25/44

EkstrasellerHacimde art

RENN

ANJOTENSN

* Hipovolemi

* Efferent arteriolbasncn d

* Macula densadatubuler idrarn

Na deerininart

ALDOSTERON Naun distalSalglanmas tubuldan

geri emilimi

+

Afferent arteriol

vazokonstriksiyon

proksimal

tubuldanNa geri emilimi Na

tutulumu

+ +

+

+

+

-

Su-Elektrolit dengenin reglasyonu

Effektif dolam hacmi ADH (vazopressin) Renin-Angiotensin-Aldosteron sistemi

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

26/44

Su-Elektrolit Dengesi

Filtre olanhacim

(> 4 x H2O topl)

DRAR

% 99,5geri emilir

100

33

20

155

0,5

TOPLAYICI

TP

AA

AE Pasif NaClTransport

Na+unK+,H+,NH4

+ile

deiimi

Aktif Na+tanm

(Cl-, HCO32- izler)

Su

100

30

10

0,5-5

K+ geri emilimi

K+

100

20-30

3-100

10

Pasif re

tanm

100

50

40

100

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

27/44

Su filtrasyonu ve rezorpsiyonu

filtre olmuhacim

(> 4 x H2O topl)

akl. 120 ml/dak

DRAR

% 99,5geri emilir> 119 ml/dak

TOPLAYICI

TP

AA

EA

100

% 0,5

< 1 ml/dak

Su

AktifRezorpsiyon

(ADH)

33

20

15

5

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

28/44

Sodyum filtrasyonu ve rezorpsiyonu

Filtre olmuhacim

(> 4 x H2O topl)

DRAR

TOPL

AYICI

TP

AA

EA

Aktif Na+Tanm

(Cl-, HCO32- ve SU

Pasif olarak izler)

100

3010

0,5-5

Pasif NaCl

Tanm

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

29/44

Potasyum filtrasyonu ve rezorpsiyonu

Filtre olmuhacim(> 4 x H2O topl)

DRAR

TOPL

AYICI

TP

AA

AE Na+unK+,H+,NH4+ile deiimi

K+

geriemilimi

K+

100

20-30

3-500

10

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

30/44

re filtrasyonu ve rezorpsiyonu

Filtre olmuhacim(> 4 x H2O topl)

DRAR

TOPL

AYICI

TP

AA

EA

renin pasiftanm

100

50

40

100

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

31/44

Su- Elektrolit denge bozukluklar

DEHDRATASYONVcut arlnn % 5-7 kadarsv kayb u belirtilerin ortayakmasna neden olur:Deri krkl

Gz ukurlarnda gmeNabz artSusamaMukozalarda kurulukHipertermi

Arlk kaybYorgunluk

% 12-15 ise OK ile sonlanr.

HPERHDRATASYONsv sermayesinde topyeknart olup su ile birlikte Na datutulur. Balca belirtiler:

BulantKusmaeceklerden tiksinme

(Su zehirlenmesi)

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

32/44

Su kayb su almndan fazla

Dehidratasyon

Su ve elektrolit eksiklii

Su- Elektrolit denge bozukluu

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

33/44

Dehidratasyonlar

zotonik Hipertonik Hipotonik

Su ve tuz kayb birlikte,Na+ ve ozmolalite..... NHemokonsantrasyon

Deri krkl, yorgunlukgz evresinde halka,susama hissi yok, nabz

zayf ve hzl, ska

bbrek yetmezliiSu kayb = Tuz kayb

izonatremik dehidrasyon zotonik tuz ve glikozzeltisi nerilir(%0.9 NaCl+%5 Dekstroz)

ESS su kayb >Na+kaybNa+ ve ozmolalite..... YHemokonsantrasyonHcrelerden su kiddetli susuzluk, dil ve

mukoza kuruluu, ate,

genel durum bozukluu

ve sinirsel belirtilerSu kayb > Tuz kaybHipernatremik dehidrasyon Hipotonik tuz veglikoz zeltisi nerilir(%0.4 NaCl+%5Dekstroz)

Serum Na hzl drlmezBeyin hcrelerinde dem!!!

ESS su kayb < Na+kaybNa+ ve ozmolalite..... D(Su zehirlenmesi)

Hcrelere su girer ve ierBulant ve kusma, susuzluk

hissi kayb, sudan tiksinme,

nemli dil, itahszlk ve

konvlziyonTuz kayb > Su kayb

Hiponatremik dehidrasyon Hipertonik tuz ve glikoz

zeltisi nerilir(%4,5 NaCl+%30 Dekstroz)

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

34/44

Hipertonik Dehidratasyon

ESS310 mEq

ISS310 mEq ESS

350 mEqISS

350 mEq

ISS310 mEqESS

600 mEq

Hipotonikkayplar

1 2 3

Hipotonik Dehidratasyon

ESS

310 mEq

ISS

310 mEq ESS280 mEq

ISS

280 mEq

ISS

310 mEqESS200 mEq

Hipertonikkayplar

1 2 3

zotonik Dehidratasyon

ESS310 mEq

ISS310 mEq

ISS

310 mEqESS310 mEq

zotonik

kayplar

1 2

1. Normal 2. Dehidratasyona bal deiiklik 3. Kompenzasyon

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

35/44

Su kaybnn derecesi ve klinik belirtiler

Hafif Orta Ar%3-5 %6-9 >%10

Genelgrnm

Nabz

Kan basnc

drar

Susama,Huzursuz,Gda almndad

Dolgun

Normal

Oligri

Susama,nkoordinasyon,Solunum glHemokonsantrasyon

Hzl

Normal-dk

Oligri

Terli,KomatzSinirselbozukluklar

Zayf

Alnamaz

Anri

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

36/44

Hiperhidratasyonlar

zotonik Hipertonik Hipotonik

Na+ve ozmolalite..... NSu ve Na+ retansiyonu

GFR de dArlk kazanc,

dem, pleuro-peritonealtransdatlar

NedenleriHipoproteinemi

Beslenme bozukluu Siroz

Renin-angiotensin-ALDOSTERON

sistemi harekete geer

Su>Na+ retansiyonuNa+ ve ozmolalite.......DBulant, kusma

Nedenleri Oligo-anurili bir hastaya

sv destei(teraptik hata)

ADH salnmnda art(diabetes insipidusa zt)

Kann sulandrmasistemi harekete geer

Na+Cl-ve ozmolalite...YHcre ii dehidrasyonyannda hcre d bir

hiperhidrasyon geliir,ancak her iki sektrdedehiperozmolarite hakimiddetli susuzluk hissi

Nedenleri

Hipertonik NaClinjeksiyonu

NaClden dkrasyon ve bolca sualm nerilir

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

37/44

Hipertonik Hiperhidratasyon

1. Normal 2. Dehidratasyona bal deiiklik

zotonik Hiperhidratasyon

ESS310 mEq

ISS310 mEq

(Serum fizyolojik)

ESS420 mEq

ISS310 mEq

ESS342 mEq ISS

342 mEq

1 2

Hiperrtonik NaCl zeltisi

Hipotonik Hiperhidratasyon

ESS236 mEq

ISS310 mEq ISS

287 mEqESS

287 mEq

1 2

su

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

38/44

Klinik inceleme

Sv kaybnn derecesi nedir?

Ozmolar denge bozulmu mu? Asitbaz dengesi bozulmu mu?

Potasyum metabolizmas nasl?

Bbrek fonksiyonlar nasl?

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

39/44

Klinik laboratuar inceleme

Anamnez ve

Klinik gzlemler

Genel durum

Mukozalarnrengi

Nabz

Kalp ritmi

Solunumfrekans

drar debisi

Hematolojik veBiyokimyasal incelemeler

Hematokrit (PCV)

Plazma T. proteinKan re (veya BUN)

Kan glikoz

yonogram ve ozmolalite

(pH, Na,K,Cl,HCO3)drar analizleri

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

40/44

Anyon aNormal deer = 10-25 mEq/L

= {[Na+] + [K+]} - {[Cl-] + [HCO3-]}

Artlar

DiyabetKetozis

ok

Laktik asidozremi

Hiperfosfatemi

Dler

HiperkalsemiHipoalbminemi

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

41/44

Sv kayplarnn karlanmas

Ama: Hcre d svlarn hacim vekompozisyonunu sabit tutmaktr

Sv kayplar iki ekilde karlanabilir:

1. Kolloidler ile (dekstran, plasmion, kan rnleri)

(=> ar hipovolemik okta kullanlr)2. Kristaloidler ile

Hipertonik (%30 dekstroz; %4,5 NaCl=kana su ekenler)

zotonik (%0,9 NaCl; %5 dekstroz; Ringerin laktat zeltisi) Hipotonik (% 0,4 NaCl vb az iyon ok su ierenler)

NOT:Asidoz genellikle sv tedavisi ile dzelir. pH

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

42/44

Kan plazmasndaki kayplar iin;

% W = (TPH - TPS) x 100 / TPHveya

% W = (TPH - TPS)/ TPH x 100

Hcre d sv kayb (L) = (% W x CA x 0,4)/100

=> 0,4 burada dzeltme faktrdr (CA=canlarl hcre d sv hacmine evirmek iin).

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

43/44

Damar ii sv tedavisi ne zaman

uygulanr ?

ok veya ar dehidratasyon hallerinde

Kontrol altna alnamayan kusmalarda

Yenidoanlarda ve st emenlerde

Oral sv tedavisine ramen kilo kaybnda

8/2/2019 2.Su-Elekt Deng-2012

44/44

Teekkrler