3 Төр, хууль нь ийм байхад харьд шингэхээс ч яахав · байна. Бизнест төрийн оролцоо бүрэн утгаараа гүнзгийрч,

2019.09.25, ЛХАГВА ~ №164 (1216) YНЭ: 1000₮~ МОНГОЛ ХҮН БҮР БАЯЖИГТУН ~

ЗГМ

Улаанбаатар-Дархан чиглэлд зорчигч тээвэрлэх зардал хоёр дахин нэмэгджээ

Хотын дарга аа, хоёр өдөр ажлаа солих уу

Төрийн түвшин байдал өрийн дарамтыг хөнгөлнө

20 мянган төгрөгөөр зорчигч тээвэрлэдэг байсан бол 50 мянган төгрөг нэхэх болжээ.

500 мянган хүн амтай төлөвлөгдсөн хот 500 мянган машинтай болсон байна.

Олон улсын эдийн засаг Монгол Улсад өрөө хямд төлөх боломж олгож байна.

Бүтэлгүйтэл бол хамгийн агуу багш, харин амжилт мөнхийн биш

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 4> 4> 3

#28 Тадаши Янай $30.7 тэрбум

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2671.81 377.94 41.79

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАЙ БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

1,502.98+0.97%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

5,974.50+2.43%

С.Батсайхан / ЗГМ©Сүүлийн гурван жилд Ерөнхийлөгчийн зарлигаар 1277 иргэн Монгол Улсын харьяатаас хасагдаж, гадаадад мэндэлсэн 3000 гаруй монгол үрс эх орныхоо иргэн нь болохоор хуулийн өөрчлөлтийг хүлээж байна. 5

ОНЦЛОХ

УЛС ТӨРАрд нийтийн санал асуулга явуулах зардлыг ЗГ, Ерөнхийлөгч, намуудтай хэлэлцэнэ. Үйлдвэрчний Эв Нэгдэл намыг улсын бүртгэлд бүртгэхээс УДШ татгалзав. Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах, эсэхийг шийдсэний дараа АНСА-ын ажлын хэсэг хуралдана. ИБУИНВУ-ын парламентын гишүүн, Монгол-Британийн Худалдааны тэнхимийн дарга МУ-д айлчилна.

ЭДИЙН ЗАСАГ“Petro Matad" компани хайгуулын шинэ өрөмдлөгөө эхлүүлжээ. “Алтанбулаг” боомтыг олон улсын жишигт нийцүүлэн шинэчилж байна.Уул уурхайн салбарын Discover Mongolia чуулган баасан гарагт эхэлнэ. Топ 20 индекс 0.63 хувиар буурч, 18839.99 нэгжид хүрсэн байна.

НИЙГЭМИргэн, хуулийн этгээдийн өмчлөлд байгаа галт зэвсгийг цагдаагийн байгууллага тоолно. Хотын дарга Улаанбаатарт трамвай барьж байгуулах хүсэлтэй Чехийн ААН-үүдийг урив. Цагдаагийн алба хаагчид хүний аминд халдсан уу гэдгийг шалгаж тогтооно гэж ЦЕГ-аас мэдээллээ. "Норд-Арт"-ын дээд шагналын эзнээр барималч А.Очирболд тодров.

ДЭЛХИЙХятад улс худалдааны хэлэлцээний дараа АНУ-ын бараанд шинэ хөнгөлөлт олгожээ.Брексит Лондоны санхүүгийн төвд хэдэн тэрбумын хохирол учруулсныг шинжээчид мэдэгдэв.Саудын үйлдвэрлэл сэргэх шинж тэмдэг ажиглагдахад нефтийн үнэ доошилж эхэллээ.Вьетнамын Bamboo агаарын тээврийн компани өргөжихийн тулд IPO хийхээ зарлав.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 2 1 6

УЛААНБААТАР2019.09.25

ҮҮЛШИНЭ

24° 10°

ЦАГ АГААР

Уул уурхайн салбарт төртэй өрсөлдөх амаргүй боллоо

З.Энхболд: Монгол, Энэтхэг улс шинэ танилууд биш гэдгийг харууллаа

Уур амьсгалын дулаарал төв банкуудыг түгшээв

Монголын хөрөнгийн биржийн хоёрдугаар ангилалд бүртгэлтэй “Багануур” ХК “Эрдэнэс Монгол”-ын ивээлд багтлаа. 4.4 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй төрийн өмчит компани санасандаа хүрч, охин компанийн тоогоо нэгээр нэмэв. “Багануур” хувьцаат компанийн хувьцааны ханш энэ сарын 10-аас хойш тасралтгүй буурч, нэгж хувьцаа нь 1000 төгрөгтэй тэнцлээ. Удирдлага,

Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын БНХАУ-д хийсэн Төрийн айлч-лалын үеэр хоёр тал хамтарсан мэдэгдэл гаргасан. 35 зүйл бүхий уг мэдэгдлээс онцолбол хоёр талын худалдаа, хөрөнгө оруулалт, нэн ялангуяа хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, мал аж ахуй, уул

Жил УордАнглийн банкны захирагч

Марк Карни Британийн даатгалын салбарын талаар үг хэлэхдээ хошигнох бодолгүй байлаа. Тэрбээр “Би ямар нэг хошин үг хавчуулалгүйгээр ярина. Би ноцтой зүйл ярих тул хундагаа тогтоогоод анхаарлаа хандуулна уу” гэж 2015 онд анхааруулж байв. Тэрбээр Брексит бус харин уур амьсгалын өөрчлөлт дэлхийн санхүүгийн тогтвортой байдалд заналхийлж буйг хөрөн гө оруулагчид болон даатгагчдад сануулжээ.

ЭДИЙН ЗАСАГ УЛС ТӨР

ДЭЛХИЙ

Топ 20 индекс(нэгжээр)

18839.9910,000

15,000

20,000

25,000

30,000

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

стратегийн бүхий л эрх мэдэл нь “Эрдэнэс Монгол”-д албан ёсоор шилжсэн цагаас хойш тус компанийн хувьцааны ханш өөдөлсөнгүй, харин уруудаж эхлэв.

Үндэсний хэмжээний групп болон өргөжих амбиц тээсэн компанийн Засгийн газрыг төлөөлөх статус улам томорч байна. Бизнест төрийн оролцоо бүрэн утгаараа гүнзгийрч, уул уурхайн салбарт төрийн монополь хүчээ авлаа.

уурхай, мэдээллийн технологи, эмийн үйлдвэрлэл болон аялал жуулчлал зэрэг салбарт хамтын ажиллагааны ихээхэн нөөц бололцоо байгаад санал нэгдсэн юм.

Мөн хоёр талын хөрөнгө оруулалтыг дэмжихийн тулд орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байхаар болсон. Үүнээс гадна Энэтхэг улсаас олгосон нэг тэрбум ам.долларын зээлээр барьж

Британийн Засгийн газрын зөвлөх асан Ник Стерн энэ тухай ярихдаа “Карнигийн үгийг онцлох ёстой. Одоо уг асуудал өргөн хүрээтэй үндсэн сэдэв боллоо. Энэ бол тогтвортой байдлын асуудал юм” хэмээв.

Дөрвөн жил өнгөрсний дараа дэлхийн улс төрийн өрнөлд уур амьсгалын дулаарал гол сэдэв болж байна. Карни энэ долоо хоногт НҮБ-ын уур амьсгалын асуудлаарх дээд чуулганд үг хэлснээр үзэл санаагаа бүр олон хүнд хүргэнэ.

12

2

9

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

Төр, хууль нь ийм байхад харьд шингэхээс ч яахав

буй газрын тосны үйлдвэрийг ашиглалтад оруулахдаа түүхий эдийн тээвэрлэлтийн асуудлыг давхар шийдсэн байхаар тохирсон юм. Энэтхэгийн тал уг төсөлд 236 сая ам.долларын зээлийг нэмэлтээр олгоно.

Үүнтэй холбогдуулан Ерөн-хийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболдоос зарим зүйлийг тодрууллаа.

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

"Эрүүл шүд-Эрүүл хүүхэд" үндэсний хөтөлбөр

2019.09.23 -ны байдлаар

84,846117,629

23,958

71,764

109,372

25,791

45,411

Хүүхэд хамрагдсан

Цоорлын эмчилгээ

Цоорол зогсоох түрхлэг (сүүн шүд)

Урьдчилан сэргийлэх эрдэсжүүлэх түрхлэг

Шүдний ховил битүүлэх

Шүд авах

Сувгийн эмчилгээЭМЯ©

вэ гэдэг асуултыг Ерөнхий-лөгч тавихад, боломжит бүх байдлаараа оролцъё гэдгээ тус компанийнхан илэрхийллээ. Тус компанийн нарны эрчим хүчний систем Энэтхэгээ бүрхэж дуусаад одоо БНХАУ руу явж байна. Мэдээж Хятадын нарны панелтай үнээрээ өрсөлдөж чадахгүй. Гэхдээ чанараараа өрсөлдөнө.

-Энэтхэгийн хэвлэлүүдэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын айлчлалын талаар нэлээд бичиж байна. Үүнийг энэхүү айлчлалын ач холбогдлыг тодорхойлж

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.09.25, ЛХАГВА ~ №164 (1216)

Эрх баригч намын 2016 оны сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөөс...

1.1.3 Тав хүртэлх насны хүүхдийн эмийн зардлыг эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжүүлэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ.

ЗГМ ТОВЧХОН» ШААРДЛАГА “Бид уучлахгүй” хөдөлгөөнөөс хөрөнгө орлого нь огцом өссөн нэр бүхий УИХ-ын гишүүдийн хөрөнгө орлогын мэдүүлгийг шалгуулах хүсэлт өгчээ. Уг хүсэлтийнхээ хариуг авах шаардлагыг УИХ-ын Ёс зүйн дэд хорооны дарга Б.Бат-Эрдэнэд өглөө.

» НАМУУД Үйлдвэрчний Эв Нэгдэл намыг улсын бүртгэлд бүртгүүлэх тухай С.Баяраа нарын хүсэлтийг Улсын Дээд шүүх хянан хэлэлцээд “Хүсэлтэд хавсаргасан баримт нь Улс төрийн намын тухай хууль болон бусад хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй” гэж үзжээ.

» ХӨДӨЛГӨӨН Нам, улс төр хамаарахгүйгээр залуусын санаачилга, нэгдэл дор Парламентын засаглалыг бэхжүүлэх хөдөлгөөнийг байгуулжээ.Тус хөдөлгөөнөөс "Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт: Ард нийтийн санал асуулгыг яагаад ээлжит бус сонгуультай хамт хийж болохгүй вэ" хэлэлцүүлгийг зохион байгуулж, Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг ард нийтийн санал асуулгаар шийдэх болсны ач холбогдол, иргэдэд УИХ-ын эрх мэдлийг шилжүүлж байгаа тухай болон энэ чухал үйл явдлыг УИХ-ын ээлжит бус сонгуультай хамтатган зохион байгуулах нь олон эрсдэл дагуулж байгаа учир шалтгааныг тайлбарлах зорилготой аж.

1-Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын

БНЭУ-д хийсэн Төрийн айлч-лал өндөрлөж байна. Өнөө-дөр тус улсын тэргүү лэгч компаниудын үйл ажил ла-гаатай танилцлаа. Та энэхүү айлчлалын үр дүнг хэрхэн дүгнэж байгаа вэ?

-Айлчлалын үеэр хоёр орон хамтарсан мэдэгдэл гаргасан. Тэр мэдэгдлийнхээ үзэл санааны дагуу Бангалорт Энэтхэгийн сансар судлалын байгууллага, нарны эрчим хүчний чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг “Тата пауэр солар” компани, дэл-хийн аутсорсингийн хамгийн том компанийн нэг болох “Инфосис” зэрэг тэргүүлэх компа ниудтай танилцаад явж байна. Монгол, Энэтхэг улс бол олон жилийн турш шашин, соёлоороо холбогдсон орон. Харин энэ удаагийн айлчлалыг маш товчхон дүгнэвэл, эдийн засгийн агуулгаар баяжиж, бодит ажлууд болж байна. Би 10 жилийн өмнө буюу 2009 оны есдүгээр сард Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржийн айлч-лалын бүрэлдэхүүнд багтан Энэтхэгт ирж байсан. Тухайн үед 20 сая ам.долларын аутсор-сингийн төв байгуулах талаар ярьж байсан нь одоо л хэрэгжих гэж байна. Нэмээд одоо 1.2

Монгол, Энэтхэг улс шинэ танилууд биш гэдгийг харууллаа Хоригийг хүлээж аваагүй ч ҮХЦ дээр унах тогтоолыг УИХ баталсан

тэрбум ам.доллараар нефть боловсруулах үйлдвэр барих тухай ярьж байгаа нь хоёр орны эдийн засгийн хэлхээ холбоо ямар хурдтай өсөж буйн илэрхийлэл.

Дорноговьд барих газрын тос боловсруулах үйлдвэр бол хоёр орны хамтран хэрэгжүүлж буй хамгийн том төсөл. Энэ төслөө цаг хугацаанд нь явуулах, тулгарч буй бэрхшээлүүдийг хэрхэн шийдэх талаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Моди нарын уулзалт гол сэдэв болж байна. Үндсэндээ олон мянган жилийн түүхтэй олон улсын харилцаа маань өнөөдөр бодит агуулгатай эдийн засгийн салбарт хөгжиж, Монгол Улсын хамгийн чухал салбар болох шатахууны ханган нийлүүлэлтийг дотоодын эх үүсвэр рүү шилжүүлэхэд тус болох гэж байна.

-Аутсорсингийн төвийг Монголд байгуулах ажлын талаар та тодорхой мэдээлэл өгөхгүй юу. 10 жилийн зайтай

хоёр удаа ирсэн хүний хувьд та илүү мэдээлэлтэй байгаа байх. Яагаад ажил хэрэг болохгүй ийм удсан юм бэ?

-10 жилийн дараа сургууль барих ажил эхлэх гэж байна. Энэ төслийг ажил болгох менежментийн багаар LPU компани /Lovely Professional University/ шалгарсан юм байна. Тус компани манай залуучуудыг иймэрхүү компанид ажиллах чадвартай болгох зорилготой юм. 10 жил ярьсны дараа л нэг бүтэж байгаа нь манай хүнд суртал, Энэтхэгийн хүнд суртал нэлээн их байна гэсэн үг. Гэхдээ барилга барихаасаа илүү ийм компанид ажиллах чадвартай мэргэжилтэн бэлтгэнэ гэдэг чухал. LPU-гийн хүмүүстэй хоёр орны бизнес уулзалтын үеэр уулзсан.

-Сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт Энэтхэг улстай хамт-ран ажиллах ямар боломж байна?

-Зүүн хойд Азийн супер сүл-жээний хүрээнд “Тата пауэр солар” компани яаж орол цох

байгаа болов уу гэж дүгнэж болох уу?

-Бичээгүй хэвлэл ерөөсөө алга. Бүр Америкийн хэвлэлүүдээр бичиж байна. Энэ бол Монгол, Энэтхэг улс шинэ танилууд биш гэдгийг л харуулж байгаа юм.

-Тантай уулзсаных айлч-лалын сэдвээс бага зэрэг хазайсан асуулт тавья. Ерөн-хий лөгч Х.Баттулга ард ний-тийн санал асуулга явуулах УИХ-ын тогтоолд хориг тавь-сан байна. УИХ тогтоолын төслийг хүлээж авахгүй бол яах вэ?

-УИХ-ын тогтоол нь хуулиа зөрчөөд гарчихсан байсан. УИХ Ерөнхийлөгчийн тавьсан хоригийг хүлээж аваад тогтоолоо засвал сайн. Засахгүй бол хэн нэгэн хүн Үндсэн хуулийн цэцэд өгчихөөр алдаатай тогтоол байгаа юм. Ерөнхийлөгчийн хувьд ард нийтийн санал асуулга явуулахын төлөө байгаа. Гэхдээ ганцхан асуултаар 30 тэрбум төгрөг үрж байхаар хоёр, гурав дахь асуултыг бас асууя гэж байгаа юм.

ПАРЛАМЕНТ

Санал асуулгын зардлыг дахин зөвшилцөнө

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› [email protected]

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Г.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

0 1 2 1 6

Газрын тос боловсруулах үйлдвэр бол

хамтран хэрэг жүүлж буй хамгийн

том төсөл

Хөрөнгө оруулалт, худалдааг дэмжих зорилгоор Монгол, Энэтхэгийн Гадаад харилцааны яамд визийн зохи цуулалтаа хөнгөлөхөөр боллоо. Ингэснээр иргэд, хувийн хэвш лийнхэн зорчиход амар болно.

Бидний стратегийн түнш-лэлийн түүчээ нь яах аргагүй газ рын тос боловсруулах үйлд-вэр юм. Олон сар ярилцсаны эцэст энэ айлчлалын үеэр нэмэлт 236 сая ам.долларын зээлийн шугамыг манай улсад нээлээ.

Бид 220 мянган хүнтэй “Инфосис” компанид зочилсон. Энэтхэгийн мэдээллийн техно-логийн хамгийн том компани. Ажилтнуудаа бэлтгэдэг сур-галтын хөтөлбөрт нь монгол залуусыг хамруулах, дэлхийн олон оронд ажилладаг тул хамрах хүрээнд нь Монгол Улсыг оруулах саналаа хэллээ. Мөн компанийн удирдлагуудыг Монголд ирэхийг урилаа. Газрын ховор элемент, уран бол хоёр талын хамтарч ажиллах боломжтой бас нэг салбар. Манай улс газрын ховор элемент, ураны нөөцтэй. Энэ талаар үргэлж лүүлэн судлах болно.

Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар

ЭШЛЭЛ

Ард нийтийн санал асуулгад оруулах Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн эхийг ард нийтэд таниулах, мэдээллээр хангах ажлын ерөнхий төлөвлөгөөний төсөл бэлэн болжээ.

Гэхдээ Ард нийтийн санал асуулга явуулах хугацаа, зардал, зохион байгуулалтын асуудлыг Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд болон улс төрийн намуудтай зөвшилцөж, Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл боловсруулах Ажлын хэсгийн хуралдаан Ерөн-хий лөгчийн хоригийг хүлээж авах эсэхийг шийдсэний дараа хуралдана.

Энэ сарын 20-ны өдөр Ерөн-хийлөгч Ард нийтийн санал асуулга явуулах тогтоолд хориг тавьсан. Хуулийн дагуу 14 хоно-гийн дотор хэлэлцэж, эцэслэн шийдэх юм.

УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хурлаар иргэдээс санал авах өдрийг энэ сарын 30, 31 байж болно гэж үзсэн. Ард нийтийн санал асуулга явуулах төсвийн хувьд Сонгуулийн ерөн-хий хороо нэгтгэж байгаа аж.

Б.Cэлэнгэ ЗГМ

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИНIV улирлын захиалга үргэлжилж байна

Олон мянган жилийн түүхтэй хоёр улсын харилцаа бодит агуулгатай хөгжиж, Монгол Улсын хамгийн чухал салбар болох шатахууны ханган нийлүүлэлтийг дотоодын эх үүсвэр рүү шилжүүлэхэд тус болох гэж байна.

3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН2019.09.25, ЛХАГВА ~ №164 (1216)

Нийтлэлчийн булан

Дэлхийн мөнгөний өртөг эргэн тэг хувийг чиглэж эхлэв. Уг нь сүүлийн хэдэн жил дэлхийн эдийн засаг тэнхэрснээр олон улсад мөнгө, санхүүжилтийн өртөг нэмэгдэж, улс орнууд гадаадаас хямд бонд босгох боломж хумигдаад байсан юм. Гэтэл тэртээ хол хэмээн тооцож байсан хямрал дэлхийн эдийн засгийн хаалгыг хэдийн тогшиж эхэлсэн тул улс орнууд ч ум хумгүй хүндрэлд бэлтгэж эхлэв.

2009 оны санхүүгийн хямрал гэнэт л дэлхийн эдийн засгийг ниргэсэн. Нэг л өглөө хямралтай нүүр тулсан дэлхий ямар ч бэлтгэлгүй байснаас их хэмжээний эдийн засгийн хохирол амсаж, хэсэгтээ элгээрээ хэвтсэн юм. Тиймээс энэ удаад сургамж авч, хямралыг хохирол багатай туулахаар эртнээс бэлтгэлээ базааж эхэлжээ. Улс орнууд өндөр өсөлтийн хойноос хөөхөө больж, санхүүгийн хатуурхлаа зогсоон, хямралыг хохирол багатай туулж, хөнгөхөн газардахыг зорьж байна.

Тиймээс илүү дутуу юмны араас хөөцөлдөхөө больж, дотоод дархлаагаа дэмжиж, санхүүгийн бодлогоо ар араасаа суллаж, эдийн засгийн идэвхжилээ хангахаар чармайж эхлэв. 2016 оноос хойш бодлогын хүүгээ зоригтой чангалж, ам.долларын ханшийн өсөлтөөр өр зээлтэй орнуудыг айлгаад байсан АНУ энэ онд сүүлийн 10 жилд анх удаа жишиг хүүгээ бууруулав. Гуравхан сарын өмнө бодлогын хүүгээ багасгасан тус улсын төв банк хэдхэн өдрийн өмнө дахин гар хүрч, 0.25 нэгжээр хумин, 1.75-2 хувьд хүргэсэн байна. Ингэснээр сүүлийн хэдэн жил тэгээс дээш хөөрсөн бодлогын хүү эргэн энэ цэгийг чиглэв.

Ам.доллар атгадаг төв банк нь хүүгээ бууруулахын хэрээр “ногоон”-ы олдоц нэмэгдэж, ханш нь уруудна. Энэ хэрээр ам.долларын ханш сулраад байна. Ер нь АНУ, Хятадын худалдааны дайн, Америкийн төв банкны мэдэгдлүүдээс үүдэн ам.долларын ханш 2018 онд 170 гаруй орноос 84 орных нь мөнгөн тэмдэгтийн эсрэг дөрвөөс дээш хувиар суларчээ. Байдал буруугаар эргэвэл АНУ дахиад ч зээлийн хүүгээ бууруулахаас буцахгүй. Учир нь тус улсын сүүлийн 40 жилийн түүхийг харвал АНУ эдийн засгийн хямралын үед бодлогын хүүгээ 2.25 суурь нэгжээр бууруулсан бол эргээд сэргээхийн тулд гурван нэгжээр өсгөсөн байна. Энэ зүй тогтлоос үзэхэд ам.долларт ахиад ч сулрах орон зай бий.

АНУ ийн тэг рүү эргэн

зүглэсэн бол Япон, Европын төв банкууд ч бодлогын хүүгээ “0” хувиас холдуулахгүй гэдгээ мэдэгдлээ. Ийнхүү дэлхийн хөгжингүй орнуудын мөнгөний бодлого эргээд тэг дээр газардаж эхлэв. Тэгвэл хөгжиж буй орнууд бодлогын хүүгээ тэг рүү биш ч өмнөх жилүүдээс бууруулаад байна. Хятадын төв банк гэхэд тус улсын жишиг хүү болох нэг жилийн хугацаатай зээлийн хүүгээ энэ сарын 20-нд 0.25 нэгжээр доошлуулсан. Мөн юанийн нийлүүлэлтээ нэмэгдүүлснээр юанийн ханш ам.долларын эсрэг түүхэн цэгт хүртлээ суларч байна. Хятадын экспорт ирэх саруудад үргэлжлэн буурвал урд хөрш дахиад ч юанийн ханшаа живүүлэхээс татгалзахгүйг шинжээчид онцолж байна. Ийнхүү АНУ, Хятад, Европ, Япон улс бодлогын хүүгээ уралдан бууруулж, эдгээр зах зээлийн мөнгөн тэмдэгт огцом унахгүй юм аа гэхэд өсөх магадлал улам багассаар байна. Улс орнуудын бодлого тодорхойлогчид хатуурхах бус харин ч эвлэсэн, зөөллөсөн, өсөлт рүү түлхсэн арга хэрэгсэл ашиглаж эхэлсэн нь энэ. Энэ хэрээр мөнгөний өртөг буурч эхэллээ. Тухайлбал, дэлхийн хамгийн өргөн ашигладаг суурь индекс болох Libor хүү сүүлийн

саруудад буурч эхэлсэн. Нэг жилийн хугацаатай Libor хүү он гарсаар нэг суурь нэгжээр буурч, хоёр хувьд хэлбэлзэж байна.

Олон улсын гол лох валютуудын ханш суларч, зээл, санхүүжилтийн өртөг зардал ч хямдарч байна. АНУ, БНХАУ-ын хооронд эхэлж, эдүгээ хэд хэдэн улсаар хүрээгээ тэлээд буй худалдааны маргаанууд, хугацаа нь наашилсан эдийн засгийн хямралын сургаар олон улсын зах зээлээс хүртэх санхүүжилтийн өртөг зардал буурч эхлэв. Улс орнуудын санааг зовоож хямрал санхүүгийн эх үүсвэр санамсаргүй хямдрах боломж олгож буй нь энэ.

Э н э х э р э э р ө р ө ө р дөнгөлүүлсэн орнуудын өр зээлийн дарамт буурч, хямралын “үл” үзэгдэгч нөлөө хөгжиж буй орнуудын өрөөс төлөлцөх нь. Олон улсаас харьцангуй хямд эх үүсвэр татаж, өрөө төлөх, үнэт цаас босгох боломжийг дэлхийн эдийн засгийн одоогийн байдал, гадаад зах зээл Монгол шиг их хэмжээний өр зээлтэй орнуудийн олгож байна. ДНБ-ий хэмжээ нь есөн тэрбум ам.доллараар хэмжигддэг.

Монгол Улсын Засгийн газар, төв банк 2020-2024 онд нийт 7.1 тэрбум ам.доллартай тэнцэх хэмжээний гадаад өрийг төлөх үүрэгтэй. Гэтэл Монгол

Олон улсын эдийн засаг Монгол Улсад өрөө хямд төлөх боломж олгож байна

С.Батсайхан / ЗГМ©

www.expomongolia.com +976 7000 9471 | [email protected]

УУЛ УУРХАЙ ХҮНД ҮЙЛДВЭРИЙН ЯАМ

БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ

ЗАМ ТЭЭВРИЙН ХӨГЖЛИЙН ЯАМ

ТҮНШ ЗОЧИД БУУДАЛ

ГОЛ ТҮНШЛЭГЧ БАЙГУУЛЛАГА

ДЭмжИГЧ БАЙГУУЛЛАГУУД

ХҮНС, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ, ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН ЯАМ

БАЙГАЛЬ ОРЧИН АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН ЯАМ

ПЛАТИНИУм ИвЭЭН ТЭТГЭГЧ

АЛБАН ЁСНЫ ДААТГАГЧ

ХЭвЛЭЛИЙН ИвЭЭН ТЭТГЭГЧ

НИЙСЛЭЛИЙН ШИНжЛЭХ УХААН, ҮЙЛДвЭРЛЭЛ, ИННОвАЦЫН ГАЗАР

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ХЭРЭГжҮҮЛЭГЧ АГЕНТЛАГАЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН ГАЗАР

2019 оны 10 сарын 09 – 11 ндМишээл Экспо ОУҮХТөвд

Ногоон Технологи ба Хөрөнгө Оруулалт

УУЛ УУРХАЙН БОЛОН БҮХ САЛБАРЫН ОЛОН УЛСЫН ҮЗЭСГЭЛЭН, БАГА ХУРАЛ

УУЛ УУРХАЙН БОЛОН БҮХ САЛБАРЫН ОЛОН УЛСЫН ҮЗЭСГЭЛЭН, БАГА ХУРАЛ

bankrate.com©

Монголбанк©

BBM©

3.0

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

0.0

16.014.012.010.08.06.04.02.00.0

2016

/1

2017

/1

Холбооны нөөцийн банк

АНУ болон Монголын бодлогын хүү

Монголбанк

2018

/1

2019

/1

0.1500

0.1475

0.1450

0.1425

1400

2019/III 2019/VI

Ам.доллартай харьцах юанийн ханш

13.0012.0011.0010.009.008.007.006.005.004.003.002.001.00

Нэг жилийн хугацаатай Libor хүү (хувиар)

1990 1995 2000 2005 2010 2015

Улсын өрөө төлөхөөр хурааж хуримтлуулсан хөрөнгө энэ их мөнгөний хаана ч хүрэхгүй тул өрийг өрөөр санхүүжүүлж, шинэ бонд гаргах, өрийн дарамтаа нэг жилд бус хэд хэдэн жилд тараан байршуулахаар ирэх онуудын төсвийн хүрээний мэдэгдэлд тусгасан.

Гадаад зах зээл өр төлөхөд ийн харьцангуй таатай байгаа бол улсын данс улайж, хүндрэлийн харанга дэлдээд байсан 2016, 2017 онтой харьцуулахад Монголын эдийн засгийн тоонууд сайжирч, гадаадаас мөнгө татахад нүүр улайхааргүй болсон. Уул уурхайн орлого буурч, таваарын ханш унаад байсан 2018 онд Монгол Улсын Засгийн газар отгон бонд болох “Гэрэгэ”-г 6.25 хувийн хүүтэй татаж байлаа. Гэтэл өдгөө эдийн засгийн өсөлт эрчимжиж, гадаад валютын нөөц нэмэгдсэн, олон улсад манай улсын зээлжих зэрэглэл сайжирсан. Өнгөрсөн онд Moody's агентлаг Монгол Улсын Засгийн газрын урт хугацааны зээлжих зэрэглэлийг C1 зэрэглэлээс B3 болгон өсгөсөн. Олон улсын үнэлгээний

Өнгөрсөн саруудынх шиг олон улсын хөрөнгө оруулагчид, хувийн хэвшлээ айлгаж цочоон, эрэмгий эх орончийн дүрд хувиран, том толгойлж, сэлэм эргүүлсээр байвал энэ нь Монгол Улсыг өрийн гинжинд улам хүлэхээс хэтрэхгүй.

Төрийн түвшин байдал өрийн дарамтыг хөнгөлнө

Мөн сонгуулийн жилд байдгаа сэгсэрч, улстөрчдийн сурталчилгааны зардал болгож хувиргадаг улсын төсвөө ухаантай баталж, үрэлгэн зангаа хойш татвал энэ нь өр төлбөрийн менежментийг зохицуулж буй нэг хэлбэр. Наанадаж л, наймдугаар сарын байдлаар хагас тэрбум төгрөгт хүрсэн 2019 оны төсвийн ашгаа энэ оны эцэс хүртэл хадгалбал одоогийн Засгийн газар, Сангийн яам Монгол Улсын өрийн дарамтыг бууруулж буй хэрэг.

Товчхондоо, дэлхийн зах зээл, айсуй хямрал Монгол Улсад санхүүгийн өртгийн санаандгүй хямдрал авчирч буй энэ үед бид өөрсдөө дотооддоо тавьтиртай, төр засаг түвшин амгалан байвал өрийн хямралаа хөнгөхөн бас хямдхан гэтэлчих боломж байна. Харин өнгөрсөн саруудынх шиг олон улсын хөрөнгө оруулагчид, хувийн хэвшлээ айлгаж цочоон, эрэмгий эх орончийн дүрд хувиран, том толгойлж, сэлэм эргүүлсээр байвал энэ нь Монгол Улсыг өрийн гинжинд улам хүлэхээс хэтрэхгүй.

агентлагуудын хардаг гол тоонуудыг энэ эрчээр нь хадгалж чадвал ахиад бууруулах боломж бий. Энэ хэрээр Монгол Улсын ойрын жилүүдэд татах үнэт цаасны өртөг хямдарна. Гадаад, дотоод нөхцөл бүрдсэн энэ үед үүнийгээ хадгалах үүрэг биднийг хүлээж байна.

Гэтэл улс төрийн сонгууль ойртож буй энэ үед “улаан хувьсгалч”, “эрэмгий зоригт”-нууд эх орончийн дүрээр давшиж, иргэдээс оноо авахын тулд попордог. Гадаадын шууд хөрөнгө оруулагчдыг үргээж, хувийн өмчид эрээ цээргүй халдсаар байвал Монгол Улсын өр өснө үү гэхээс буурахгүй. Цаашлаад эдийн засаг нь овоо тэнхэрмэгц олон улсын түнш, хөрөнгө оруулагчдадаа ахин уулзахгүй мэт увайгүй занг өнгөрсөн жилүүдэд нэг бус удаа гаргасан. Тэгвэл одоогийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр” дуусахаас өмнө ОУВС-гийн үүрэг амлалтаас ухарч, санхүүгийн түншүүдээ “муривал” Монгол Улс өөр дээрээ санхүүгийн нэмэлт өр дуудсанаас өөрцгүй болно.

Г.БайгалЗГМ

цаг түгжирдгийн хувьд түгжрэл хэмээх “толгойн өвчин”-ийг намжаахад хамгийн зөв шийдэл нь автомашины улсын дугаарыг тэгш, сондгойгоор хөдөлгөөнд оруулах хэмээн зүрх гарган хэлмээр байна. Ганц хоёрхон жилийн өмнө Заводын буудал буюу “Таванбогд” ХХК-ийн урдах уулзвараас түгжирч эхэлдэг байсан Нисэх, Яармагаас хотын төвийг чиглэсэн хөдөлгөөн өдгөө “Хүннү” их дэлгүүрээс эхэлдэг болж. Яармагийн зам дагуу шинэ шинэ хорооллууд ашиглалтад орж, хот баруун тийш өргөжин тэлж буйн баталгаа болсон эл түгжрэлд хоёр цаг саатсаны эцэст сая нэг 120 мянгатын автобусны буудалд бууна. Талбайн урд байрлах ажил руугаа автобусанд суухаас илүү алхаад явчихсан нь арай хурдан байдаг учир Энхтайваны гүүр даван хоёр зээрдээрээ сажлуулна. Бүх л хүн ажил, сургуульдаа яарах өглөө эртийн цагаар Энхтайваны гүүр ачааллаа даахгүйд хүрдэг учир ийнхүү алхчихдаг хэрэг.

Ингэж алхаж явахдаа зөрж өнгөрөх машин бүрийг анхааралтай ажиглаж, нэг, хоёр, гурав.., хэмээн тоолж эхэлнэ. Ийн тоолохын учир нь жолоочоос өөр зорчигчгүй машинуудыг бүртгэж байгаа хэрэг. Сониуч зандаа хөтлөгдөн өглөө бүхэн тоолдог энэ ажиглалтын маань үр дүнд итгэхэд бэрх тоо гарсан юм. Арван машин тутмын долоо нь жолоочоос өөр зорчигчгүй байх бөгөөд дунджилж гаргасан эл тоог Улаанбаатар хотод хөдөлгөөнд оролцож буй 400 гаруй мянган автомашинтай жишиж үзвэл ид ачааллын үеэр 100 мянга гаруй автомашин л хоёр болон түүнээс дээш зорчигчтой хөдөлгөөнд оролцдог аж. Угтаа хэдхэн километр газар хоёр цаг түгжрэхийн оронд алхах, автобусанд суух, дугуй унахаас аваад өөрт ч ашигтай, өрөөлд ч тустай сонголт хийж болмоор. Гэтэл цамаан зандаа дийлдсэн зарим нэг маань өглөө бүхэн хоосон тэрэг хөлөглөн гарч, түгжрэлд “хувь нэмэр”-ээ оруулсаар.

Нөгөөтэйгүүр нийтийн тээврийн хүрэлцээ муу байгаа нь үнэн. Сүүлийн жилүүдэд унадаг дугуй, скүүтерийн хэрэглээ ихэсч байгааг хэн хүнгүй анзаарч

буй биз ээ. Тав, зургаан жил тасралтгүй машин унасан миний бие ч сүүлийн хоёр жил унадаг дугуй хөлөглөх болсоор түгжрэлд бухимдаж зогсохоо больсон.

Импортоор орж ирж буй машины тоо жилд төрж буй нярайн тооноос илүүг байгааг хараад гайхаш тасарснаа нуух юун. Социализмын үед 500 мянган хүн амтай байхаар төлөвлөгдсөн хот 500 мянган машинтай болчихоод байна шүү дээ. Ийм нөхцөлд дахиад 10, 20 гүүр бариад ч ачаалал буурахгүй нь тодорхой. Тиймдээ ч олон таван зүйл нуршилгүй хамгийн үр дүнтэй байж мэдэх шийдлийг санал болгож буй нь энэ.

ХАШААНийслэлийн өнгө үзэмж,

иргэдийн ая тухтай амьдрах орчныг хамгийн ихээр доош чангаадаг зүйл бол хаа хамаагүй босгосон элдэв эрээвэр хураавар хашаа гэж болно. Энэ их түгжрэл үүсэхэд чамгүй жин дарж буй бас нэгэн шалтгаан нь хашаа гэхэд худал хэлсэн болохгүй. Юуг хашиж тусгаарлах, хаана хашаа татах вэ гэдэг хот төлөвлөлтийн хамгийн чухал ойлголтын нэг байлтай. Гэвч Улаанбаатар хотод хаашаа л харна хашаа. Энэ олон эрээвэр хураавар хашаа хороо, хана хэрэмнүүд юун төлөө тэнгэр өөдөө сүндэрлэн орших. Тав алхаад л тулгарах өндөр нам, өргөн бүдүүн, мод, төмөр, тор, тоосгоор босгосон хувь, хувьсгалын хашаа. Түм түжигнэсэн их хот, түүний дотор хаа хамаагүй барьж босгосон олон арван хашаа. Нэгэн бодлын их хот гэхээс илүү томоо гэгч шорон ч юм шиг. Мал адгуусыг л хашаалж хорьдог мэт сэтгэсэн муйхар ухаандаа хашаатай явсан уу, урьд ер хашаа хороог нийгмийн хэм хэмжүүр болно чинээ төсөөлж явсангүй. Тэнэг гаргалгаа л даа. Гэхдээ л өөрт үнэмшилтэй санагдаад байгаа юм. Хашаа, нийгмийн ухамсар хоёр урвуу хамааралтай гэвэл ухвар мөчид бодсон, ул суурьгүй дүгнэлт гэх биз. Гэвч хашаагүй шорон харсан уу, та минь. Үгүй л болов уу. Үүн лугаа адил улс орон уруудан доройтох тусам хашаа төдий чинээ олшрох, өндөрсөх. Автозамын голоор үргэлжилсэн урт хашаа татах нь өөрийгөө эрсдэлд оруулагч явган зорчигчийг өөрөөс нь хамгаалсан гэлтэй. Магад мал байсан бол зөв гэхсэн. Гэтэл оюун ухаант хүн шүү дээ.

Хээр талд аж төрөх эгэл малчны хотонд “Чоно, нохой халдах вий” гэсэндээ хашаа хороо босгодгоос хүн хүнээсээ дөлж, хүн хүнээ тусгаарлах гэж газар сэндийчин хашаа хатгасан нь үгүй. Гэтэл хот орон газар адгуус амьтнаас илүү хүн хүнээсээ дөлж, элдэв хашаа босгон хил зааг тогтоох. Төрийн

Улаанбаатар


ЗГМ ТОВЧХОН» БҮРТГЭЛ Энэ сарын 20-оос иргэн, аж ахуй нэгжүүдэд буй галт зэвсгийг бүртгэж эхэлнэ. Уг бүртгэлийг арваннэгдүгээр сарын 4-н хүртэл хийх аж.

» ОРОН НУТАГАлтанбулаг боомтыг хоёр үе шаттай эхлүүлэх болсон. Эхний ээлжинд тусгаарлах зурвас бүхий дөрвөн эгнээ 1.7 км урттай авто зам, авто зогсоол байгуулах ажил энэ сарын 26-наас эхлэхээр болжээ.

»ӨДӨРЛӨГБатлан хамгаалах яамны нээлттэй өдөрлөгийн үеэр Бүгд Найрамдах Судан улсад алба хааж буй энхийг сахиулагчдыг ар гэртэйгээ холбогдох боломжоор хангасан байна. Тус улсад манай улсын 850 гаруй алба хаагч үүрэг гүйцэтгэдэг.

» УУЛЗАЛТ Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайхан Бүгд найрамдах Чех улсаас Монголд суугаа Элчин сайд Ийржи Бродскийг хүлээн авч уулзлаа. Энэ үеэр С.Амарсайхан Чех улсын трамвай үйлдвэрлэлийн талаар сонирхож, Прага хоттой бүхий л талаараа хамтарч ажиллахад нээлттэй байгаагаа илэрхийллээ.

» ШАГНАЛ, УРАМШУУЛАЛ ХХААХҮЯ-ны өдөрлөгийн үеэр тус салбарын сайд Ч.Улаан “Намрын ногоон өдрүүд-2019”-ийн шагнал гардууллаа. Мөн дотоодын хүнс үйлдвэрлэгчдийн бараа бүтээгдэхүүний нэр төрөл нэмэгдэж бүтээгдэхүүний чанар дээшилсэн талаар онцлов.

» ҮЗЭСГЭЛЭН Залуу уран бүтээлч Г.Гэрэлхүүгийн “Чөтгөрийн өндөг” бие даасан үзэсгэлэн 10 дугаар сарын 6-ныг дуустал Art Space 976-д үргэлжилнэ. Энэхүү үзэсгэлэн зохион байгуулагдаж байгаатай холбогдуулан “Чөтгөрийн өндөгний тухай ярилцъя” нэртэй хэлэлцүүлгийг есдүгээр сарын 26-ны өдөр зохион байгуулах аж.

Хотын дарга аа, хоёр өдөр ажлаа солих уу

Улаанбаатар хотыг “ужиг өвчин”-өөс нь салгахад иргэн бүрийн оролцоо хэрэгтэй

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

УлаанбаатарДархан чиглэлд зорчигч тээвэрлэх зардал хоёр дахин нэмэгджээ

Улаанбаатар-Дархан чиглэ-лийн шинэ зам тавих ажил төлөвлөгөөнөөс хоцорч буй. Шинэ зам баригдаж дуустал ашиглах түр зам нь борооны ая даалгүй эвдэрсэн тул иргэд шороон замаар зорчиж байгаа юм. Засгийн газраас ирэх арван- нэгдүгээр сараас тус замын зорчих хэсгийн хөдөлгөөнийг нээнэ гэж мэдээлсэн ч одоогоор ажлын явц 50 хувьдаа ч хүрээгүй байгаа нь иргэдийг бухимдуулж байна. Хэрэв ийм байдалтай өвлийн нүүрийг үзвэл халтиргаа гулгаа үүсч, аваар осол нэмэгдэх бөгөөд иргэд төөрч, осгох магадлал өндөр байгаа аж.

Зорч и г ч д ы н а юул г ү й байдлаас гадна иргэд, аж ахуй нэгжийн эдийн засагт ч уг замын өнөөгийн нөхцөл байдал дарамт болж эхэлжээ. Тухайлбал, тус чиглэлд зорьсон газраа хүрэх хугацаа хоёр дахин уртассан бөгөөд зарцуулагдах шатахууны хэмжээ ч багагүй нэмэгдсэн гэв. Түүнчлэн тээвэрлэлтийн өртөг өссөн тул өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн иргэдийн гар дээр мөн нэмэгдсэн үнээр

хүрч байна. Энэ талаар Орхон аймгийн ардчилсан залуучуудын холбооны тэргүүн Д.Энхзориг “Хот хоорондын замын засвар, шинэчлэлийн ажил хийгдэж байгаатай холбоотойгоор иргэдэд асар их бэрхшээл тулгарч байна. Тухайлбал, зорчигч тээвэрлэж буй машинууд нэг хүнээс 20 мянган төгрөгний зардал авдаг байсан бол тухайн хөлс 50 мянгад хүрсэн. Энэ нь шатахуун зарцуулалт өндөр, машины тоног төхөөрөмжийн эвдрэл гэмтэл ихэссэнтэй холбоотой гэж жолоочид тайлбарладаг. Түүнчлэн нийтийн тээврээр зорчиход хүндрэлтэй байдал бий болсон. Тухайлбал, галт тэрэгний тасалбарын хүртээмж багассан учир хүмүүс билетийг бөөндөж аваад хэд дахин өндөр үнээр зарж байна. Орон нутгийн автобусны хувьд иргэдийн аюулгүй байдлын үүднээс шөнө үйлчилгээ үзүүлэхээ больсон. Тиймээс бид яаралтай үед өөрсдийн машинаар эсвэл тээвэр хийж буй хувийн машинаар явахаас өөр сонголтгүй болсон. Үүгээр ч зогсохгүй орон нутгийн ачаа тээврийн үнэ хоёр дахин өссөнтэй холбогдуулан өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдэж байна” хэмээлээ.

Чингисийн ч бил үү, Сүхийн ч бил үү талбайн баруунтаа бараантан харагдах Хангарди ордны 14 давхраас амьдрал ямархан харагддаг бол. Хар цонхны цаана хуралдан суугаа эрхмүүд албан тасалгааныхаа цонхоор ардын амьдралыг аждаг болов уу, яадаг бол. Өглөөнөөс үдэш хүртэл дуут дохио хангинах автозам дээр аргаа баран түгжрэх нийслэлчүүдийн нэг өдрийн амьдрал хэрхэн өрнөдгийг, өнгөрдгийг сонирхдог болов уу. Тоотой тохиох намрын налгар өдрүүд шувтарч, анхны цас унахтай зэрэгцэн айл бүрийн яндангаас хөх утаа суунаглан хөөрсөөр Улаанбаатар хот утаан “хөнжил”-өө нөмрөхийг ганц удаа ч болов тогтон сууж ажаа болов уу?

ТҮГЖРЭЛСаяхныг хүртэл дээр

дурдсан шиг их хотын өмнө тулгамдсан элдэв асуудалд энэ мэт шүүмжлэлтэй ханддаг байв. Улаанбаатар хотын “ужиг өвчин” болсон агаар, хөрсний бохирдол, түгжрэл, тоосжилт хуурайшилт, зах замбараагаа алдсан хашаа хороо, өмхий самхай үнэр гээд давын өмнө шийдвэл зохих асуудалд иргэний хувиар бодол санаагаа чилээдэг байсан хэрэг. “Чилээдэг байсан” хэмээн өнгөрсөн цаг дээр өгүүлэхийн учир нь “Надад падгүй” хэмээн хойш суусан хэрэг бус, зүгээр нэг шүүмжилж, шүлсээ үсчүүлж суухыг хүсээгүйтэй холбоотой. Үнэнийг хэлэхэд нийслэлчүүд бидний өмнө тулгамдаад буй элдэв асуудлыг харахаар “Хэлдэг гурав, хийдэг ганц” гэгчийн үлгэр адил санагддаг болсон хэрэг. “Муу л бол баруун хойд овоохой” гэгчээр хоолойд тулсан асуудал бүрийг нэг тийш болгох нь зөвхөн шийдвэр гаргах түвшний хүмүүст хамаатай мэт, тэд л хамаг ачааг үүрэх ёстой мэт сэтгэдэг болж. Угтаа, улс орны өмнө тулгамдсан асуудалд иргэн бүрийн оролцоо, идэвх чармайлт хэрэгтэй санагдах. Тиймээс шил шилээ даран хөврөх олон асуудлаас онцолж заримыг нь хөндөхийг зорилоо.

Улсын хөгжил уул уурхайгаас бус юун түрүүн иргэн хүний ухамсраас эхэлдэг гэж боддог. Тиймдээ ч нийслэлчүүд бид нэг зүгт харж, нэг зорилго дор атгасан гар шиг зангидагдаж байж дээр дурдсан олон асуудлын гарц гаргалгаа, шийдлийг олно гэж ойлгодог. Гагцхүү нэгэнт хоолойд тулсан асуудалд багахан зориг зүрх, золиос гаргах нь зөв зүйтэй санагдана. Хувьсгал бүхэн золиостой байдаг гэдэг. Хүүхдийн гэмээр гэнэн бодол ч гэлээ хоёр хоног “хотын дарга” болох боломж олдвол шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарласан шиг, түүхий нүүрсийг хуульчлан хориглосон шиг, “Төрдөө итгэ, газраа чөлөөл” хэмээн дахин төлөвлөлтийг эхлүүлсэн шиг тээврийн хэрэгслийн дугаарыг тэгш, сондгойгоор нь хөдөлгөөнд оруулах тухай захирамжаас ажлаа эхлэх байв. Тиймдээ ч эл бичвэрээ бөх зүрх гарган хотын даргад хаягласан хэрэг. Хэдэн жилийн өмнө ингэж хэлсэн бол нийгэм, олон нийт хүлээж авахгүй байсан нь мэдээж. Гэвч одоо цаг нь болсон мэт санагдана.

Тэртээ 380 жилийн өмнө дөрвөн уулын нөмөр бараадан төвхнөж, газар сэндийчин шав тавьсан өтгөс өвгөд маань эсгий гэрээс их хот болтлоо өргөжин тэлсэн өнөөгийн Улаанбаатарыг Хүн чулууны хонхортоо багтаж шингэхээ байчихна хэмээн яахин сэтгэх билээ. Адуу малаа л адгуулж асан эцэг өвгөд минь Алтан тэвшийн хөндийг төмөр хүлэг багшралдсан олон хөлийн газар болчихно чинээ таамаглаагүй нь дамжиггүй. Нийслэлийн нэг эд эс болсон иргэний хувьд түгжрэлээс улбаалсан түмэн зовлонг бусдын л адил үүрч яваа билээ. Өглөө бүхэн Нисэхээс хотын төв орох гэж хоёр

Ж.ГэрэлчулуунЗГМ

500 мянган хүн амтай төлөвлөгдсөн

хот 500 мянган машинтай

болсон байна

ЗГМ©

ордон нь хашаатай, хашааныхаа үүдэнд харуултай. Хажуу айл хашаатай, хашааныхаа үүдэнд нохойтой. Манайх ч хашаатай, танайх ч хашаатай, МАН ч “хашаа”-тай, АН ч “хашаа”-тай. Ер ертөнцийн юм бүхнийг хашиж тусгаарлах, хааж халхлах адын хүсэл, ёрын бодол хүний толгойд л орох аж.

Цаад зах нь үл харагдах уртаа

гэгч гудамжаар уруудан алхана. Хашааны завсраар ноход боргож, халамцсан эр хараал урсган зөрж өнгөрнө. “Хонгилын үзүүрт гэрэл” гэдэг ч хот орон газар өөр. “Гудамжны төгсгөл мухар болов уу, ямар бол” хэмээн гялайх гэрэлгүй гудамжаар газар тэмтчин гэддэрнэ.

Хүн сүргийг хашиж хорьж, эмх цэгцэнд нь оруулах үүрэг тушаал

хүлээн эрийтэл зогссон цэргүүд шиг эгнэн үргэлжлэх хашаа-амьгүй албат гэлтэй. Гурван эгнээ автозамын нэгдүгээр эгнээ нь хашаатай. Угтаа ухаант хүн тэнд техник хөлөглөн яваа. Оньсон хөлгөөр орон зайг ялсан ч хүний нийгэмд хөл тавиад өөрөө өөртөө ялагджээ, хашигджээ. Угтаа үхэр мал хүртэл жимээ дагаад цувчихдаг. Гэтэл хүмүүс бид ийм энгийн зохион байгуулалтад орох ухамсар, хүлээц үгүй аж. Улмаар хашаалж хорьж байж сая нэг санаагаа гүйцээх, цэгцэнд нь оруулах, цэгцэндээ орох. Саяхан даа, самуун цагт хоёр хуваагдсан Герман хашаагаа нурааж хаяа нийлүүлсэн. Энэ мэт болж бүтэж байгаа газар хашаа хатгахаас илүү харин ч буулгаж, нураагаад байх шиг. Ийнхүү хашааны тухай халаглан бичиж суухад “Трампын татаж буй хашааг Улаанбаатарын хашаануудтай нийлүүлээд сар хүртэл зам тавьчих юм сан” гэх инээдтэй бодол ч толгойд орж ирэх шиг. Хашаатай Улаанбаатар хашаагүй Улаанбаатар болоход хэчнээн зуун хэрэгтэйг хэлж мэдэхгүй. Магад тийм зүйл болохгүй ч байж мэднэ. Хаашаа л харна хашаа. Гудамжны төгсгөл мухар болов уу, ямар бол...

ТӨГСГӨЛИЙН ОРОНДИйнхүү элдэв зовлон тоочоод

байвал энэ бичвэр дуусахгүй биз. Олон асуудлаас онцолж хоёрыг нь хөндөхийг зорилоо. Угтаа өдөр бүхий цэц булаалдан маргаж буй эдгээр асуудлыг эмх цэгцэнд нь оруулахад дээр хэлсэнчлэн иргэдийн идэвх, оролцоо хамгийн чухал гэдгийг дахин хэлмээр байна. Азийн санхүүгийн хямралаас үүдсэн эдийн засгийн уналтын эсрэг Солонгосын ард түмэн ээмэг бөгжнөөс өгсүүлээд элдэв үнэт эдлэлээ улсдаа хандивлаж байж эдийн засгийн хямралыг хохирол багатай гэтэлсэн саяхны жишээг дурдаж болно. Бидэнд үүнтэй адил нэг нь нийтийн төлөө, нийт нь нэгний төлөө гэсэн сэтгэл зүй хэрэгтэй мэт санагдана.

ЗГМ©

О.ДаваасүрэнЗГМ

иргэншлийг дагаад хятадууд орж ирнэ гэдэг муйхар үзлээ хойш тавиад хэлэлцсэн бол иргэдэд ашигтай, улсад тустай шийдвэр болох байв. Тэгээд ч гадаадын иргэнд Монголын иргэншил олгох квотыг УИХ-аас тогтоодог тусдаа хууль, журам бий шүү дээ. Түүгээрээ хятад иргэдийн санаархлыг дарж болох санагдана.

Хуулийн заалт ийм, хувь хүний сонголт тийм гэхийн оронд хоёр улсын иргэншилтэй болох замыг сонгож яагаад болохгүй гэж. Асуудлын гол нь “дүрвэж” байгаа хүндээ бус хуульд буйг төрийн зүгээс анхаарах цаг болсон.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 10.2-д “Монгол Улсын иргэ нийг харьяатаас хасах, эх орноосоо хөөх, өөр улсад шил-жүүлэн өгөхийг хориглоно” гэсэн тодорхой агуулгатай заалт

байдаг. Үндсэн хуулиар иргэнийг улсын харьяатаас хасахыг хориглосон байхад органик хуулийг удирдлага болгож ирсэн ноцтой алдааг Үндсэн хуулийн цэцээр хянан хэлэлцүүлж, нэг талд нь гаргах шаардлага байна.

Цаашлаад үе үеийн Ерөнхийлөгч “эцэг” хуулийн эл заалтыг үл ойшоож иргэдээ хассаар ирснийг ч ярих хэрэгтэй.

Үүнээс гадна бас нэгэн ноцтой

баримт дурдахад Гадаадын иргэн харьяатын газарт бүртгэлтэй хоёрдмол харьяалалтай гэсэн ангилалд “гацсан” 3428 ир гэний асуудлыг яах болж байна вэ. Тэдний дийлэнх буюу 90 гаруй хувь нь гадаадад төрсөн монгол хүүхдүүд байна. Монгол аав, ээжтэй, Монголд элэгтэй тэдгээр хүүхдийн иргэншлийн асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй олон жил болж байгааг юу гэж ойлгох вэ. Зөвхөн нэг улсын иргэншил сонгох тулгалттай Харьяатын тухай хуульд баригдаад Монгол Улс иргэнээ ч хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байдалд орчихлоо.

Уг нь үүнийг хуулийн ганц заалт өөрчилснөөр шийдчих бүрэн боломж байна шүү дээ. Дээр нь нэмээд Ерөнхийлөгч нь Үндсэн хуулиа зөрчдөг ноцтой алдааг засах, иргэддээ илүү сайхан ирээдүйг бэлэглэх боломж ч харагдаж л байна.

5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН2019.09.25, ЛХАГВА ~ №164 (1216)

ЗГМ: Сэдэв

Гадаадад чөлөөтэй зорчих эрхтэй болсноос хойш монгол-чууд дэлхийн өнцөг булан бүрт ажиллаж, амьдарч байна. ГХЯ-наас гаргасан мэдээллээр бол энэ оны эхний есөн сарын байдлаар Монголын 175.6 мянган иргэн гадаадад оршин сууж байгаа юм байна. Үүний 105 мянга нь “хар”-аар ажиллаж, хавчигдан амьдарч байдаг гэсэн тоо баримт харагдана. Мөн Монгол Улсын иргэний харьяатаас хуулиар хясагдан хасагдсан олон мянган хүн эх орноо санан бэтгэрч байгаа гэнэ. Тэдэнд үүнээс дээр нөхцөлд ажиллаж, амьдрах эс

Эцэг хуулийг зөрчиж, органик хуулиа удирдлага болгодгоо хэзээ болих вэ

Иргэний харьяаллаас

татгалзах хүсэлт гаргасан 383 хүн

зарлиг хүлээж байна

Төр, хууль нь ийм байхад харьд шингэхээс ч яахав

Улс гүрнүүд чадварлаг хүнийг урхидах, урих арга хэрэглэж, эрдэмтэд давхар иргэншлийн ашиг тусыг тодорхойлсоор атал манай улс чадварлаг иргэнээ мянга мянгаар нь алдсаар байгаа нь харамсмаар.

• Өнгөрсөн жил Засгийн газраас Харьяатын тухай хуулийн “гайтай” заалтыг өөрчлөхөөр төсөл өргөн барьсан ч УИХ буцаажээ.

• Харьяатын тухай хуулийн 4.1-д “Монгол Улсын харьяат нэгэн гадаад улсын харьяат байхыг хүлээн зөвшөөрөхгүй” гэсэн хатуу заалт байдаг нь монгол хүний дэлхийн жишгээр амьдрах боломжийг хясаж байгаа.

• Гадаадын иргэнд Монголын иргэншил олгох квотыг УИХ-аас тогтоодог тусдаа хууль, журам бий.


ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: Монголбанкинд алт хайлах зуух нийлүүлэх ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: Б-2019/7

Монголбанк эрх бүхий тендерт оролцогчоос Монголбанкинд алт хайлах зуух нийлүүлэх тухай битүүмжилсэн тендер ирүүлэхийг урьж байна.Тендерийн баримт бичгийг (хүсвэл нэмэлт хувийг) бичгээр хүсэлтээ гаргаж, эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр иж бүрдлээр нь 50,000 (тавин мянга) төгрөгөөр худалдан авч болно. Тендерийн баримт бичгийн үнийг Монголбанкны 4101000014 тоот дансанд (дансны нэр: тендерийн хороо) тушаана. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна:

Борлуулалтын хэмжээ: Санал болгож буй үнийн дүнгийн 100 хувиас багагүй байх Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн дүнгийн 100 хувиас багагүй байх. Санхүүгийн тайлан ирүүлэх жил: Сүүлийн 2 жил буюу 2017, 2018 онуудын жилийн эцсийн санхүүгийн тайлан.

Тендерийн хамт тендерт оролцохоор санал болгох үнийн дүнгийн 2 хувьтай тэнцэх дүнтэй тендерийн баталгааг ирүүлнэ. Гадаадын этгээд тендерт оролцох эрхгүй бөгөөд тендерт оролцогчид давуу эрхийн зөрүү тооцохгүй болно. Хувилбарт тендер ирүүлэхийг зөвшөөрөхгүй.

Тендерийг 2019 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө доорх хаягаар ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн 10 цаг 40 минутад нээнэ.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МОНГОЛБАНКБага тойруу-3, 15160, Улаанбаатар хот,

Монголбанкны “Өргөтгөл” байрны 2 дугаар давхар, 37 тоот өрөө,Утас: (976-11) 311039, факс: (976-11) 311471

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГАОгноо: 2019 оны 9 дүгээр сарын 25-ны өдөр

ДЭЛХИЙН УЛСУУДЫН ИРГЭНИЙ ХОЁРДМОЛ ХАРЬЯАЛЛЫГ ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРДӨГ БАЙДАЛ

ГХЯ, ГИХГ ©

%

28.4

30.3

41.3 Хүлээн зөвшөөрдөг

Зөвшөөрдөггүй

Хязгаарлагдмал хүрээнд хүлээн

зөвшөөрдөг

Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Монгол Улсын иргэний харьяаллаас хассан болон эрх авсан,

сэргээсэн хүний тоо /2017-2019/

Хасагдсан

Иргэний эрх авсан

Иргэний эрхээ сэргээсэн

1277

2064

Гадаадад оршин сууж буй иргэд /мянга/

43.726.6 105.2Суралцах

визтэй

Хөдөлмөрлөх визтэй

Хараар ажиллаж буй

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Б.ГарьдЗГМ

Өндөр боловсрол, мэргэжил, оюуны болон авьяас чадвартай иргэнээ алдах нь хөгжиж буй орнуудад хүнд гарз болдгийг олон улсын судалгаа баталсан. Хоёрдмол харьяалал хөгжиж буй оронд олон талын ашигтайг судалж тогтоосон баримт ч байна. Дэлхийн банкнаас хэрэгжүүлсэн төсөлд энэ тухай тодорхой дурдсан буй. Тухайлбал, доктор

Х.Гэрэлчулууны бүтээлд аль ч улсынхаа нутаг дэвсгэрт оршин суух, буцаж очих, гэр бүлээ хадгалж үлдэх зэрэг хувь хүнд ашигтайгаас гадна хоёр орны хоорондын харилцаа холбоог өргөжүүлэн хөгжүүлэх, бага, буурай орны ажилгүйдлийг багасгах, мөнгөн шилжүүлэг нэмэгдэх, мэдлэг боловсролтой боловсон хүчин бэлтгэх зэрэг улсад ч тустай эерэг үзүүлэлт бий болдог талаар бичсэн байна.

Мөн дэлхийн олон орон чадал тай, эрдэмтэй, зүтгэлтэй хүмүү сийг өөрийн орны хөг-жилд ашиглахаар уралдаж байгааг бид өдөр тутам мэдэрч байгаа. Хамгийн ойрын баримт дурдахад өнгөрсөн сард ОХУ-ын Засгийн газар эх орондоо өндөр боловсрол эзэмшсэн гадаадын иргэдэд өөрийн орны харьяат болох, ажлын байр, цалин хангамжаар дутаахгүй байх амлалтыг өглөө. Хөгшин Европын хүнээр “хахсан” орнууд ч эрдэм, чадалтай хүнд “үнэ хайрлахгүй” гэдгээ ил тод зарлаж байна.

Энэ мэтчилэн улс гүрнүүд чад варлаг хүнийг урхидах, урих арга хэрэглэж, эрдэмтэд давхар иргэншлийн ашиг тусыг тодор-хойлсоор атал манай улс чад-варлаг иргэнээ мянга мянгаар нь алдсаар байгаа нь харамсмаар. Өнгөрсөн жил Засгийн газраас Харьяатын тухай хуулийн “гайтай” заалтыг өөрчлөхөөр төсөл өргөн барьсан ч УИХ хэлэлцэлгүй буцаасан. Давхар

бөгөөс хүссэн үедээ эх орондоо ирж, очих боломж уг нь бий. Зүгээр л шийдвэр гаргагчдын үзэгний үзүүр хөдөлгөх сэтгэл дээр тэр боломж тогтдог юм. Маш амархан. Монгол хүнд давхар иргэншлийг хуулиар хүлээн зөвшөөрч, хуульчлахад л болчих нь тэр.

Өнөөдөр дэлхийн улс гүр -нүү дийн 70 хувь нь хоёрд-мол харьяалал буюу давхар иргэншлийг тодор хой хэмжээ-гээр хүлээн зөвшөөр сөн байхад манай улс давхар иргэншлийг хуулиар хориглосноороо ир-гэдийнхээ боломжийг хяз-гаарлаж байна. Тийм ч учраас аль нэг оронд гарсан л бол хараар ажиллахаас аргагүйд хүрдэг иргэдийн тоо жил ирэх бүр нэмэгдэж, нуугдаж зугтах, санаж бэтгэрэхийн зовлонг монголчууд туулж байна. Үүний гол шалтгаан хуулийн ганц заалтад байдгийг хэн хүнгүй мэддэг ч ямар нэгэн алхам хийлгүй өдий хүрч байгаад гайхаад ч барахгүй нь ээ!

Тухайлбал, Харьяатын тухай хуулийн 4.1-д “Монгол Улсын харьяат нэгэн гадаад улсын харьяат байхыг хүлээн зөвшөөрөхгүй” гэсэн хатуу заалт байдаг нь монгол хүний дэлхийн жишгээр амьдрах боломжийг хясаж байгаа гээд хэлчихэд хол зөрөхгүй нь. Амьдрал ахуйгаа өөд татах, амжилтад хүрэх, авьяас чадвараа үнэлэх болоход хуулийн дээрх заалт заавал нэг улсын харьяат байхыг тулгана. Тэр ч үүднээс монгол хүн өсөж төрсөн эх орноосоо татгалзах замыг сонгож байна. Сүүлийн гурван жилийн хугацаанд гэхэд Ерөнхийлөгчийн 36 удаагийн зарлигаар 1277 иргэн Монгол Улсын иргэний харьяал лаас хасагджээ. Одоо иргэний харьяал лаасаа татгалзах хүсэлт гаргасан 383 хүн Ерөнхий-лөгчийн зарлигийг хүлээж байна. Шинэ Үндсэн хууль батлагдсанаас хойших 27 жилийн хугацаагаар тооцвол энэ тоо хэдэн арван мянгаар тоологдоно.

Хэдийгээр хуулийн дагуу тухайн иргэн өөрийн хүсэлтээр Монгол Улсын иргэний харьяал-лаас хасуулах өргөдөл гаргадаг боловч хоёрдмол харьяалалтай болох боломжтой бол бүгд л давхар иргэншлийг сонгох байсан биз. Авьяастай, эрдэмтэй, зүтгэлтэй олон мянган иргэн эх орондоо давхар хүчээ өргөх байсан гэдэг нь ч эргэлзээ-гүй. Хамгийн сүүлийн жишээ гэхэд л монголчуудын бахархал болсон сүмо бөхийн их аварга Хакүхо М.Даваажаргал дэвжээ-гээ өвлөхийн тулд Харьяатын тухай хуульд “шахаг даж” Японы иргэншилтэй боллоо. Түүний нэгэн адил авьяас чадвартай, оюуны бядтай олон иргэн нэг л улсын харьяат байх “тулгалтад” шахагдаад ийм шийдвэрийг гаргасан байх.

Судалгаа


Mongolian Poll мэдээлэл судалгааны төвөөс улс орны нийгэм, эдийн засаг, улс төрд энэ оны нэгдүгээр сараас хойш өрнөж буй үйл явдлуудад иргэд хэрхэн хандаж байгааг тодруулах зорилгоор хийсэн “Улс төрийн барометр-XIV” судалгааны үр дүнгээс энэ удаа “зөвхөн улс төрийн сэдвээр

хийсэн санал асуулгын үр дүн”-г олон нийтэд нээлттэй толилуулж байна. Энэхүү судалгаанд Улаанбаатар хотын зургаан дүүрэг, Увс, Баянхонгор, Өмнөговь, Өвөрхангай, Сэлэнгэ, Дорнод аймгийн нийт 1200 иргэнийг сүүлийн дөрвөн жил хамруулж байгаа бөгөөд, энэ удаагийн

судалгааны анхдагч мэдээллийг 2019 оны есдүгээр сарын 19-21 ний өдрүүдэд цуглуулсан болно. Тус судалгаанд телефон утасны аргыг ашиглаж анхдагч мэдээлэл цуглуулсан бөгөөд цаашид буцаалттай түүврийн аргаар улирал бүр судалгаанд оролцсон иргэдээ солихгүйгээр “Улс төрийн барометр”-ийн

тайланг гаргасаар байх юм. Судалгааны түүврийн хэмжээ ±3.0%-ийн алдааны хязгаар дотор эх олонлогийн тодорхой шинж тэмдгийг 99.4 хувийн итгэх магадлалтайгаар төлөөлөх чадвартай байна.

Мэдээлэл, судалгааны төвийн захирал Р.Цэдэнсодном

Улс төрийн барометрМАН-ын гишүүд алдаагаа хүлээж огцрох нь зөв. Харин сонгуулийг яаралтай хийж,

дахин сонгогдохоор УИХ-ыг тараах нь буруу гэж иргэд үзэж байна

Статистик тооцоололд дараах томьёог ашиглав:

НИЙГЭМ-УЛС ТӨРИЙН ҮЙЛ ЯВДАЛД ИРГЭДИЙН БАЙР СУУРЬҮндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн талаар

хангалттай мэдлэг, мэдээлэлтэй байна уу?

Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын үйл ажиллагаанд та ямар үнэлэлт, дүгнэлт өгөх вэ?

УИХ-ын үйл ажиллагаанд та ямар үнэлэлт, дүгнэлт өгөх вэ?

У.Хүрэлсүхийн толгойлж байгаа Засгийн газрын үйл ажиллагаанд та ямар үнэлэлт, дүгнэлт өгөх вэ?

Хэрэв маргааш УИХ-ын сонгууль болбол та аль улс төрийн намыг сонгох вэ?

Төрийн албыг 60 тэрбумаар наймаалж “Үндсэн хууль”-ийн бус аргаар төрийн эрхийг авах гэсэн

гэх үндэслэлээр холбогдох хүмүүст хуулийн хариуцлага хүлээлгэх нь зөв үү?

Энэ удаагийн /2016-2020 оны/ парламентыг хугацаанаас нь өмнө тараая гэж МАН-ын гишүүд үзэж байгаа нь зөв үү?

МАН- аас сонгогдсон гишүүд УИХ-д хэт олонх энэ үед “Үндсэн хууль”-ийг өөрчлөх нь зөв үү?

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа сонгоно гэсэн Үндсэн хуулийг өөрчлөлтийг та

дэмжиж байна уу?

Өнөөдөр ямар асуудал таны сэтгэлийг хамгийн их зовоож байна вэ?

Засгийн газрын гишүүдийг УИХ-ын гишүүдийн олонхын саналаар томилдог байх нь зөв үү?

УИХ-ын гишүүн Засгийн газрын гишүүний албыг давхар хашдаг байх нь зөв үү

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга ард нийтийн санал асуулгад Парламент,

Ерөнхийлөгчийн засаглалын талаар асуулга оруулах санал гаргасан нь зөв үү?

ЖДҮХС-гаас хувьдаа зээл авсан УИХ-ын гишүүдэд хуулийн хариуцлага хүлээлгэж, дахин

нэр дэвшүүлэхгүй байх нь зөв үү?

Улаанбаатар Хөдөө Улсын хэмжээнд











Хангалттай 2.3 2.1 2.3

Хангалтгүй 83.5 81.7 82.6

Хариулж мэдэхгүй байна

Зөв 93.5 89.1 91.3

Буруу 2.0 1.8 1.9


УИХ дахь МАН-ын гишүүд буруугаа хүлээж огцорч байгаа бол зөв

Сонгуулийг яаралтай хийж, дараагийн УИХ-д дахин сонгогдохоор тарж байгаа бол буруу. Хариулж мэдэхгүй байна

Зөв 14.1 16.9 15.5

Буруу 73.4 69.0 71.2


Дэмжинэ 3.1 2.8 3.0

Дэмжихгүй 74.6 69.4 72.0


Орон сууцны үнийн өсөлт

Валютын ханш өсөлт

Өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлт

Орлого хүрэлцдэггүй байдал

Сургууль цэцэрлэгийн хүрэлцээ

Эрүүл мэндийн үйлчилгээний чанар

Хүнсний бүтээгдэхүүний чанар

Замын бөглөрөө

Малын хулгай

Бусад

Монгол ардын нам /МАН/Ардчилсан нам /АН/Монгол ардын хувьсгалт нам /МАХН/Иргэний зориг ногоон нам /ИЗНН/Бүгд найрамдах нам /БНН/Хөдөлмөрийн үндэсний нам /ХҮН/Үнэн ба зөв нам /ҮБЗН/Шударга иргэдийн нэгдсэн эвсэл нам /ШИНЭ/Бусад нам


Маш сайн

Сайн

Дунд

Муу

Маш муу

Маш сайн

Сайн

Дунд

Муу

Маш муу

Маш сайн

Сайн

Дунд

Муу

Маш муу

Зөв 16.3 21.9 19.1

Буруу 40.2 35.9 38.1


Зөв 13.1 16.6 14.8

Буруу 86.4 80.1 83.2


Зөв 9.1 15.3 12.2

Буруу 62.5 50.1 56.3


Зөв 96.2 90.8 93.5

Буруу 1.1 1.4 1.2


Судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 82.6 хувь нь Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн талаарх мэдээлэл “хангалттай биш байна” гэж хариулжээ.

Судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 82.6 хувь нь Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн талаарх мэдээлэл “хангалттай биш байна” гэж хариулжээ.

Сүүлийн өдрүүдэд УИХ дахь МАН-ын бүлгийн гишүүд “УИХ дарах нь зөв” гэж гарын үсэг зурж байна гэсэн мэдээлэл гарах болсон. Тэгвэл энэхүү асуудалд иргэдийн 52.1 хувь УИХ дахь МАН-ын гишүүд алдаа дутагдлаа хүлээж огцорч байгаа бол зөв гэсэн бол иргэдийн 44.8 хувь нь Сонгуулийг яаралтай хийж, УИХ-д дахин сонгогдохоор тарж байгаа бол буруу гэсэн байр суурийг илэрхийлж байна.

Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын үйл ажиллагаанд иргэдийн өгөх үнэлгээ буурч байна. Тухайлбал, энэ оны тавдугаар сарын судалгаанд иргэдийн 37.8 хувь Ерөнхийлөгчийн үйл ажиллагааг “Сайн” гэж үнэлж байсан бол энэ удаа тус үнэлгээ 13.9 хувь болж буурчээ. Харин үйл ажиллагаа нь “Дунд” гэж үнэлэх иргэд 46.7 хувь болж өссөн байна.

УИХ-ын үйл ажиллагаа иргэдийн дунд муу үнэлгээтэй байна. Тухайлбал, энэ оны тавдугаар сард судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 80 гаруй хувь нь муу, маш муу гэж үнэлж байсан бол энэ сард судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 83.4 хувь нь УИХ-ын үйл ажиллагааг муу, маш муу гэж үнэлсэн байна.

Иргэдийн ихэнх нь Засгийн газрын үйл ажиллагааг муу, маш муу гэж үнэлж байна.

Судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 71.2 хувь нь МАН-аас сонгогдсон гишүүд УИХ-д хэт олонх байгаа энэ үед “Үндсэн хууль”-ийг өөрчлөх нь буруу гэж үзэж байна.

Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд “Ерөнхийлөгчийг нэг удаа 6 жилийн хугацаатай сонгодог” болох өөрчлөлтийг иргэдийн 72 хувь нь дэмжихгүй гэжээ. Харин иргэдийн 20 гаруй хувь нь энэхүү асуудалд хариулж мэдэхгүй байна.

Судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 10.4-34.5 хувь нь валютын ханшны өсөлт, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлт, орлогын хүрэлцээгүй байдал нь өнөөдөр сэтгэл хамгийн их зовоож байгаа асуудал болоод байна гэжээ. Харин энэ оны тавдугаар сард явагдсан “Улс төрийн барометр” судалгаанд нийт иргэдийн 57.4 хувь нь “Дээрх гурван асуудал” хамгийн их сэтгэл зовоосон асуудал болоод байна гэж байсан бол энэ удаагийн судалгаанд иргэдийн энэхүү хариултын нийлбэр 67.5 хувь болж өсжээ.

Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн төсөлд орсон “Ерөнхий сайд танхимын сайд нараа томилдог” болох санал унаж, УИХ-ын гишүүдийн олонхын саналаар Засгийн газрын гишүүдийг томилдог байх санал дэмжигдсэн. Тэгвэл иргэдийн 38.1 хувь нь УИХ-ын гишүүдийн олонхийн саналаар Засгийн газрын гишүүдийг томилдог байх нь буруу гэсэн бол 42.8 хувь нь тус асуудалд хариулж мэдэхгүй гэжээ.

Харин УИХ-ын гишүүн Засгийн газрын гишүүний албан тушаал давхар хашдаг байх нь буруу гэж иргэдийн 83.2 хувь нь үзсэн байна.

Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын ард нийтийн санал асуулгад Ерөнхийлөгч, парламентын засаглалын тухай асуулт оруулна гэсэн санал гаргасан. Тэгвэл судалгаанд хамрагдсан нийт иргэдийн 56.3 хувь нь засаглалын тухай асуух нь буруу гэжээ. Харин Улаанбаатар хотын иргэдийн дунд буруу гэх хандлага /62.5 хувь/ давамгайлж байгаа бол, хөдөө орон нутгийн иргэдийн ихэнх нь буюу 34.6 хувь нь тус асуудалд ямар нэг байр суурь илэрхийлж мэдэхгүй гэжээ.

Судалгааны дүнгээс үзвэл АН, МАН, МАХН-ууд иргэдийн дунд бусад намаас харьцангуй өндөр рейтингтэй байна. Улс төрийн намуудын рейтинг дээр жигнэгдсэн дундаж үзүүлэлтийг бодсоноор судалгааны түүвэр болон түүврийн найдварт байдал, төлөөлөх чадвар дээр гарсан алдааны өөрчлөлтийг засаж бодит рейтингийг гаргадаг. Жигнэгдсэн дундаж үзүүлэлтийг дараах томьёоны дагуу боддог.

Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх сангаас хувьдаа зээл авсан УИХ-ын гишүүдэд хуулийн хариуцлага хүлээлгэж, дахин нэр дэвшүүлэхгүй байх нь зөв гэж иргэдийн 93.5 хувь нь үзсэн байна.

63.1 61.2 52.1

35.5 34.0 44.8

УЛС ТӨРИЙН БАРОМЕТР

Улс төрийн намуудын бодит рейтингАН – 18.9 МАН - 15.0 МАХН – 4.9

14.2 16.2 15.2

4.5 9.1 6.8

12.5 14.1 13.3

22.3 27.8 25.0

43.5 42.2 42.8

0.5 3.3 2.0

28.4 34.6 21.5

2.7 7.8 5.3

1.4 4.8 3.1

Өмнөх 2019.05.31

2.0

11.7

32.8

25.1

8.0

7.3

3.4

7.4

-

2.3

2.1

11.8

39.3

27.0

19.8

-

2.2

11.0

29.4

57.4

2.0

8.1

14.9

44.0

31.0

3.1

9.1

36.1

20.2

2.1

10.6

3.0

1.0

5.9

8.9

4.1

16.0

54.0

19.0

6.9

1.8

5.6

12.5

37.0

43.1

3.2

10.1

19.7

46.8

20.2

2.5

10.4

34.5

22.6

5.1

9.0

3.2

4.2

2.9

5.6

3.1

13.9

46.7

23.0

13.3

0.9

3.9

11.8

33.2

50.2

2.6

9.1

17.3

45.4

25.6

Улс орныхоо нийгэм эдийн засгийн өнөөгийн байдлыг Та хэрхэн үнэлэх вэ?

Улаанбаатар Хөдөө Улсын хэмжээндЭдийн засаг өсч, сайжирч байна

Хэдийгээр саад бэрхшээл их байгаа боловч дэвжиж хөгжих найдвар байна

Өөдлөх уруудахын алинд ч хүргэж болох эгзэгтэй байдалд байна

Нийгэм эдийн засгийн байдал улам доройтож байна


Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын ард нийтийн санал асуулгад Ерөнхийлөгч, парламентын засаглалын тухай асуулт оруулна гэсэн санал гаргасан. Тэгвэл судалгаанд хамрагдсан нийт иргэдийн 56.3 хувь нь засаглалын тухай асуух нь буруу гэжээ. Харин Улаанбаатар хотын иргэдийн дунд буруу гэх хандлага /62.5 хувь/ давамгайлж байгаа бол, хөдөө орон нутгийн иргэдийн ихэнх нь буюу 34.6 хувь нь тус асуудалд ямар нэг байр суурь илэрхийлж мэдэхгүй гэжээ.

-

2.5

24.3

54.0

19.2

1.2

3.8

32.6

48.1

14.3

0.6

3.1

28.5

51.1

16.7

10.5

28.4

18.5

9.8

37.8

39.1

11.2

2.1

1.8

5.0

11.2

27.1

54.9

1.4

10.4

17.0

32.0

39.2




Өмнөх 2019.05.31

Өмнөх 2019.05.31

Өмнөх 2019.05.31

12.3

19.2

3.8

-

1.0

2.1

-

0.4

-

61.2

18.0

18.5

6.2

1.5

-

-

-

1.0

-

54.8

15.1

18.8

5.0

0.7

0.5

1.1

-

0.7

-

58.1

X – үзүүлэлтийн утга n – объектын нийт тоо m – Үзүүлэлтийн давтамж

Жигнэгдсэн дундаж

ZGM DAILY2019.09.25, WEDNESDAY~ №164 (1216) 7THE OFFICIAL GAZETTE

Share Price of Gobi JSC decreas-es 15 percent

Public service to transfer to com-plex digital form

GoM is aiming to create a new digital economy sector in Mongolia.

Top 20 index drops 0.63 percent, to 18,839.99 points

Petro Matad’s share price plung-es

Market cap stands at MNT 2,45 trillion.The company’s share price was went down 0.22 percent.

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSPresident of Mongolia Bat-tulga Khaltmaa concludes his state visit to India. During his meeting with authorities of ‘Tata Power Solar’ Company, Presi-dent Battulga presented Northeast Asian Super Grid Initiative and talked over how the company can col-laborate in this initiative.

Prime Minister of Mon-golia Hurelsukh Ukhnaa announces to increase the wage and pensions correlate with the inflation rate in 2020.

Governor of the capital city and Mayor of Ulaanbaatar Amarsaikhan Sainbuyan receives Ambassador of the Czech Republic to Mongolia Jiri Brodsky on September 24. Czech busi-ness delegation headed by President of the Senate Mr. Jaroslav Kubera is arriving Mongolia late this month.

ECONOMYThe Financial Regulato-ry Commission annuls licenses of ten companies that failed to meet the requirement of securities companies.

Top 20 index drops 0.63 percent, to 18,839.99 points. MSE A index decreases 0.36 percent, to 8,844.86 points. MSE B index falls 0.36 percent, to 7,473.75 points. Market cap stands at MNT 2,45 trillion.

SOCIETYThe Civil Aviation Author-ity (CAA) of Mongolia and officials from Turkey sign an amendment to the memorandum on air rela-tions between Mongolia and the Republic of Turkey. The amendment will allow Mongolia to operate direct flights to Istanbul, Turkey, three times a week

Aminaa.UZGM

Citizens will be able to access various public services and information online

The Government of Mongolia (GoM) is implementing a project to build a unified e-services center nationwide. As a result of the project, all types of public services will be transformed into digital form, and citizens of Mongolia can obtain over 100 different digital services, references, and information online via www.mgov.mn website.

Accordingly, Digital Develop-ment Forum was held in Ulaanbaatar, discussing the country’s telecommunication policy and strategy. Representatives from non-governmental and international organizations and relevant policy regulators of the sector have addressed the issues of IT sector development and

The decline was mainly due to the decrease in the stock market activity.

its influence on society at the forum, which took place within the framework of ICT Expo 2019.

During the ICT Expo 2017 exhibition, the State Information Exchange system KHUR was introduced to the public. In 2018, 46 government agencies and 20 private organizations have joined the system. Khur system allowed citizens to acquire several pieces

of information, which were only available in paper form. For instance, DAN recognition system, the next version of KHUR, was introduced during the exhibition.

Decentralized Authentication Network, simply stated DAN is the platform which can operate thoroughly with the other independent systems of public as well as private sector services

and authenticate the customers to access those services easily without visiting places.

In the future, GoM is aiming to create a new digital economy sector in Mongolia, increase its contribution to GDP and improve inter-sectoral coordination, according to the Communications and Information Technology Authority.

Public service to transfer to complex digital form

Top 20 index(by units)

19,449.7810,000

15,000

20,000

25,000

30,000

Ard Credit (One month to date)

Mandal daatgal(One month to date)

Gobi(One month to date)

747270686664

286284282280278276

5.3

5.2

5.1VIII/27 VIII/27VIII/26IX/05 IX/05IX/04IX/14 IX/14IX/13IX/23 IX/23IX/22

1 Дуудлагын худалдаа болох хугацаа 2019 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 11:00 цагт

2 Дуудлагын худалдаа болох газар Засгийн газрын 9 дүгээр байрны 2 давхарт Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын хурлын танхимд

3 Худалдах доод үнэ 12,481,720,000.00 (арван хоёр тэрбум дөрвөн зуун наян нэгэн сая долоон зуун хорин мянган) төгрөг

4 Дэнчингийн хэмжээ Худалдах доод үнийн 10 хувь буюу 1,248,172,000.00 (нэг тэрбум хоёр зуун дөчин найман сая нэг зуун далан хоёр мянган) төгрөг

5 Худалдах, худалдан авах гэрээний ерөнхий нөхцөл Худалдан авагч нь дуудлагын худалдаагаар авах Цагдаагийн ерөнхий газрын Тээврийн цагдаагийн албаны үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй 5 барилгын үнийг 14 хоногийн дотор төлнө.

6 Дэнчинг байршуулах данс Хүлээн авагч байгууллага: Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар Дансны дугаар: 900011404Дансны нэр: Төрийн сан

7 Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын регистрийн дугаар

6098169

Монгол Улсын Засгийн газрын 2018 оны 286 дугаар тогтоол, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 2019 оны 366 дугаар тогтоолоор нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрладаг Цагдаагийн ерөнхий газрын Тээврийн цагдаагийн алба (хуучнаар Замын цагдаагийн газар)-ны үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй 5 барилгыг нээлттэй дуудлагын худалдаагаар худалдахаар шийдвэрлэсэн.

1. БАРИЛГЫН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГАТээврийн цагдаагийн албаны 5 барилга нь төв конторын барилга, хурлын танхим, агуулахын

барилга, архивын байр, орон нутаг, хөдөлгөөн хяналтын хэлтсийн өргөтгөлийн барилга зэргээс бүрдэнэ.

Төв конторын барилга нь анх 1963 онд 2 давхар байхаар төлөвлөгдөн баригдаж, 1986 онд 3 давхар болгон өргөтгөсөн байна. Конторын барилгын гадна болон дотор талын өнгө үзэмжийг 2011 онд урсгал засвар хийж сайжруулсан бөгөөд нийт 56 өрөө тасалгаатай нийт 1939,09 м2 талбайтай. Давхар дундын төмөр бетонон хучилттай, давхар модон хучилттай таазтай, шувуу нуруун төмөр дээвэртэй, 1 ба 2 дугаар давхар нь тоосгон, 3 дугаар давхар нь модон ханатай, ажлын өрөөнүүд паркет бусад хэсэгт чулуун шалтай, вакуум цонхтой, төвлөрсөн цахилгаан, дулаан, цэвэр, бохир усны системд холбогдсон барилга юм.

Хурлын танхимын барилга нь 2008 онд ашиглалтад орсон, төв конторын барилгын өргөтгөл хэлбэрээр баригдсан бөгөөд 216,28 м2 талбайтай, угсармал төмөр бетонон хучилттай, тоосгон ханатай, бетонон шалан дээр паркетан шал суурилуулсан, вакуум цонхтой, гадна хана нь шавардлагатай, төвийн инженерийн байгууламжид иж бүрэн холбогдсон 1 давхар барилга. Дотор ханыг хурлын заалны зориулалтаар иж бүрэн тохижуулсан.

Агуулахын барилга нь 1968 онд ашиглалтад орсон, модон хана, модон хучилттай, төвийн цахилгаанд холбогдсон, инженерийн байгууламжид холбогдоогүй 91,82 м2 талбайтай 1 давхар барилга юм.

Архивын байр нь 2005 онд ашиглалтад орсон, угсармал төмөр бетонон хучилттай, тоосгон ханатай, төвийн цахилгаанд холбогдсон, инженерийн байгууламжинд холбогдоогүй 135,7м2 талбайтай 1 давхар барилга юм.

Oрон нутаг, хөдөлгөөн хяналтын хэлтсийн өргөтгөлийн барилга нь төв конторын барилгын өргөтгөл хэлбэрээр 2008 онд ашиглалтанд орсон, сендвичэн хавтангаар баригдсан, 4 өрөө тасалгаатай, өрөөнүүд паркетан, коридор нь чулуун плита шалтай, вакуум цонхтой, төвийн цахилгаанд холбогдсон, цэвэр бохир усны шугамд холбогдоогүй 1 давхар 98,82 м2 талбайтай барилга.

2. ЭЗЭМШИЛ ГАЗРЫН МЭДЭЭЛЭЛНийслэлийн Засаг даргын 2018 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийн А/1176 захирамжаар 8035

м2 газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг 15 жилийн хугацаатай Цагдаагийн ерөнхий газрын Тээврийн

цагдаагийн албаны нэр дээр олгосон. Гэрчилгээний дугаар №000001778

3. ДУУДЛАГЫН ХУДАЛДААНЫ МЭДЭЭЛЭЛ

4. ДУУДЛАГЫН ХУДАЛДААНД ХҮСЭЛТ ИРҮҮЛЭХДуудлагын худалдаанд оролцох хүсэлтийг 2019 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 11:00

цаг хүртэл Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 207 тоот өрөөнд хүлээн авна. Хугацаа хоцорсон хүсэлтийг хүлээн авах боломжгүйг анхаарна уу.

Дуудлагын худалдаанд оролцох хүсэлтийн маягтыг үнэн зөв, цэвэр бөглөсөн байх, дуудлагын худалдаанд оролцох хүсэлтийн маягт, дэнчин төлснийг нотлох баримтын эх хувь, иргэний үнэмлэх (хуулийн этгээдийн хувьд улсын бүртгэлийн гэрчилгээ)-ний хуулбар зэргээс бүрдэнэ.

5. МЭДЭЭЛЭЛ АВАХЦагдаагийн ерөнхий газрын Тээврийн цагдаагийн алба (хуучнаар Замын цагдаагийн газар)-

ны үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй 5 барилгыг газар дээр очиж үзэж болох бөгөөд барилгын талаарх мэдээлэл, дуудлагын худалдааны журам, худалдаанд оролцох хүсэлтийн маягтыг Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын www.pcsp.gov.mn цахим хуудаснаас болон Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын 207 тоот өрөөнд ирж авна уу.

Лавлах утас: 92263025 ТӨРИЙН ӨМЧИЙН БОДЛОГО, ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ГАЗАР

MINING

Petro Matad’s share price plunges

The share price of Petro Matad Ltd., listed on the London Stock Exchange (LME), recovered at the end of last week but went down on trading.

The company announced its spud of the Gazelle-1 exploration well in the north of Block XX, eastern Mongolia last week. Gazelle-1 will be drilled to a total depth of 2,500 meters and is forecast to take approximately 35 days to drill and log. The Gazelle Prospect has an estimated Mean Prospective Recoverable Resource of 13 MMbo. The well is located 4.5km southwest of Petro China’s T19-46-1 oil well and immediately up-dip of this discovery on the western flank of the Tamsag Basin which is the primary source kitchen for the oil fields in Block XIX.

Previously, no hydrocarbon-bearing zones were identified during Petro Matad’s Red Deer-1 exploration and this has been confirmed with wireline logs. The well was plugged and abandoned.

The Red Deer-1 exploration well’s Lower Tsagaantsav primary reservoir target was encountered at 1632 meters, 30 meters shallower than the pre-drill prognosis, and comprised a thick interval of good quality sandstones interbedded with claystone.

НЭЭЛТТЭЙ ДУУДЛАГЫН ХУДАЛДААНЫ ЗАР

STOCK MARKET

Share Price of Gobi JSC decreases 15 percent since 2019Gobi stocks have fallen since

2019. As of August 23, the closing share price of the company reached MNT 283.86, which is a drop of MNT 50.03 or 15 percent compared to the previous year. The decline was mainly due to the decrease in the

capital market activity, rather than a company’s operational downturn.

Even though the stock has dropped, domestic investors continued to invest in the company. Specifically, Gobi’s small shareholders have increased

to 17,000 in April and been growing since then.

The company also launched Gobi cashmere U.S online store www.us.gobicashmere.com last week, bringing its products even closer to current and future customers in

the United States. Gobi has been exporting cashmere products to the U.S as franchise sales. However, it was its first official subsidiary company in Los Angeles. The company office bases in Los Angelos and run an online shop in

the U.S. Gobi has become the world’s

number one coat company in terms of 100 percent cashmere production volume. Its factory is capable of producing 160’000 pieces of coats per year.

Өдрийн хэмнэл


ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

Билгийн тооллын 26Намрын илүү тэргүүн сарын гурван хөх мэнгэтэй хөхөгчин үхэр өдөрНаран 06.42 цагт мандаж, 18.45 цагт жаргана Өдрийн сайн цаг:1. Бич (нар гудайх): 16.44-18.452. Нохой (харуй бүрий): 19.16-19.523. Гахай (үдэш): 19.52 -20.294. Бар (гэгээ шарлах): 04.57-05.34Эл өдөр ажил үйлс нь бүтэмжтэй сайн байх жилтэн: ТахиаДараах жилтнүүдэд сөрөг нөлөөтэй учир бүхий л үйлд хянамгай хандаж, элдэв гэнэтийн гай барцадаас сэргийл: МорьӨдрийн сайн мууг шинжихдээ:- Гараг, Жил өдөр хоёрын сайн муу өөр байвал Гарагийг голлож;- Од, Жил өдөр хоёрын сайн муу өөр байвал Одыг голлож;- Гараг, Од хоёр сайн муу нь өөр бай-вал махбодын барилдлагыг голлож;- Барилдлага муу бол үйлийг хийх-дээ цагийн барилдлагыг голлоно.Эл өдөр ханах, тоонох, зүү тавих, мэс засал хийлгэх, чанга цохиход цээртэй эрхтнүүд: ӨВДӨГ, ХАЦАР, ӨВЧҮҮ, НҮД, ШАГАЙАян замд гарахаар одогсод: БАРУУН зүгт мөрөө гарга.Үс засуулбал: Жаргал үргэлжид ирнэНялхсын үс засуулбал: МууМалын үс ноос хяргахад: Шим хүч нэмэгдэнэМалын сүлд орших: Аюулхайд

07.00 “Өглөө” хөтөлбөр

09.45 “Робокон-2019”

14.00 “Эртний сургаалиас суралцахуй-2”

17.30 Прокурорын цаг

21.10 “Нээлттэй хором” нийгмийн ток шоу /шууд/

22.10 Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулгын БНЭУ-д хийсэн төрийн айлчлал

07.00 “Америкийн суутнууд” нэвтрүүлэг

09.00 “Бизнесийн хэмнэл” хөтөлбөр

11.30 “Эдийн засгийн түншлэл” тусгай хөтөлбөр

14.30 “Тэрбум долларын хэлцэл” нэвтрүүлэг

17.00 “Bloomberg Technology”

22.00 “Суутнуудын намтар” нэвтрүүлэг

08.30 “Аугаа уран зургууд” нэвтрүүлэг

10.10 “Ах дүү 5” СОАК 5-6-р анги

11.35 Солонгос хэлний “Алсын зайн сургалт” анхан шат /6-р хичээл/

14.05 “Мөнгөтэй зочин” шоу нэвтрүүлэг

18.07 “Консуни” хүүхэлдэйн кино 35-36-р анги

22.00 “Аугаа зуун” ОАК 2-р бүлэг 28-р анги

06.00 “Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

10.00 “Бяцхан оцон шувуу Пороро” хүүхэлдэйн кино

/season-5/ 45-48-р анги

12.30 “Авьяаслаг Монголчууд-1” шоу нэвтрүүлэг дугаар

/Финал/

17.10 Chart news 64-р хэсэг

19.30 “Миний цорын ганц” СОАК 15-р анги

00.15 “Эмчийн эсрэг Интернет” шоу нэвтрүүлэг дугаар 3

ЗГМ: СҮДОКҮ

672981453

261748539

859437261

985623147

743159682

396274815

134562798

428315976

517896324

(Өмнөх дугаарын хариу)

2

3

46

9

21

6

4

3697

2

4

7

2

9

1

7

8

1

5

25

ФОТО АГШИН

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР IX.29 21o

6o8 м/с

7 м/с

Үүлшинэ

IX.26 26o

10o8 м/с

6 м/с

Үүл багаснха

IX.25 24o

10o8 м/с

6 м/с

Үүлшинэ Ялимгүй хур тунадастай

IX.27 22o

10o 9 м/с

7 м/с

8 м/с

8 м/с

Үүлшинэ

IX.28 19o

4o

Түүхийн жимээр фото аялалХаана: Цонжин болдог - XIII зуун цогцолбор Хэзээ: 2019.09.28-ндТасалбарын үнэ: ^50 мянга

Бөхчүүд, дуучдын дуун цэнгүүнХаана: Ulaanbaatar palaceХэзээ: 2019.09.28-ндТасалбарын үнэ:̂ 20 мянга

“Хүндэтгэл” хошин урлаг, нийтийн дуучдын нэгдсэн тоглолтХаана: МҮЭСТОХэзээ: 2019.10.01-ндТасалбарын үнэ: ^18 мянга

“Алим” үггүй хөгжимт жүжигХаана: Бүтээлч-бамбүү-Чойжин СүитсХэзээ: 2019.09.28-ндТасалбарын үнэ: ^15 мянга

“Чи над шиг дурлаж чадах уу” тоглолтХаана: Ulaanbaatar palaceХэзээ: 2019.10.4-5-ндТасалбарын үнэ: ^20 мянга, ^40 мянга, ^80 мянга

“Амьдрал” Special Comedy ShowХаана: Монголын үндэсний АСА циркХэзээ: 2019.10.26Тасалбарын үнэ: ^20 мянга, ^30 мянга, ^50мянга

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

БОСООГООР:1. Сүр хийморь2. Атираатсан, нугаларсан байдал

3. Намрын эхэн сар5. Чингист атаархагч нялх Сэнгүмийн эцэг

6. Казахын их зохиолч, яруу найрагч8. Гангараа9. Өвөл амьтдын

нойрсох байр

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Ундаа4. Улаанбаатарын

хамгийн том гамшиг7. Зурам унаж давхидаг шувуу

10. Хаягдал11. Оросын мэдээллийн агентлаг

(товчилсон нэр)12. Өршөөл13. Эзэмшил газар

Өмнөх дугаарын хариу / 09.24

Т

Ү

М

Э

Н

Э

Х

О

И

О

М

А

Н

Г

У

У

Д

А

Ж

А

Ш

Н

Т

А

Г

Ш

Ү

ИЛ А

Я

Н

Х

А

Р

А

Н

Г

А

Э

Д

Г

М

Р

Н

М

А

Н

Ж

У

Ү

И

М

А

Н

Д

У

У

Л

Н

Э

К

Т

А

Р

В

А

Г

А

1

10

12 13

11

2

7 8 9

3 4 5 6

Хүүхдийн тус хэнд ч илүүдэхгүй.

УБ-БЭЭЖИН 06.10 08.25БЭЭЖИН-УБ 09.30 12.00УБ-СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ-УБ 14.20 17.00УБ-ТОКИО 07.45 13.40ТОКИО-УБ 14.40 19.15УБ-ХОНКОНГ 12.50 17.20ХОНКОНГ-УБ 18.20 23.00УБ-ЭРХҮҮ 05.55 07.00ЭРХҮҮ-УБ 08.00 09.10УБ-ХӨХ ХОТ 14.10 15.50ХӨХ ХОТ-УБ 16.50 18.35

УБ-МОСКВА 13.50 14.28ЭРЭЭН-УБ 18.00 10.25УБ-БЭЭЖИН 07.15 14.04УБ-ХӨХХОТ 20.00 20.49ХӨХХОТ-УБ 22.50 11.15УБ-ЭРХҮҮ 21.10 02.40ЭРХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ - ЗАМЫН ҮҮД 17.20 07.05ЗАМЫН ҮҮД - УБ 17.35 08.55УБ - САЙНШАНД 09.15 19.15САЙНШАНД - УБ 20.25 07.01УБ - СҮХБААТАР 10.55 19.52СҮХБААТАР - УБ 06.30 15.35

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

МАЛЕФИСЕНТИЙН ТҮҮХ ЭРГЭН ИРЛЭЭХүнд хэцүү бүхнийг ардаа орхисон Малефисент амар тайван, аз жаргалтай амьдарч байлаа. Гэтэл Аврора гүнж ханхүү Филипптэй гэрлэхийг зөвшөөрсөн нь бүх зүйлийг орвонгоор нь эргүүлж орхино. Филиппийн ээж, Уэлстидийн хатан хаан Ингрит хуримыг ашиглан хүн төрөлхтөн болоод шидэт дагина нарын хамтын амьдралыг эцэс болгохоор санаархаж байжээ. Диснейн уран бүтээл “Нойрсож буй гүнж” зохиолоос сэдэвлэсэн “Малефисент” уран сайхны киноны хоёрдугаар анги аравдугаар сарын 18-нд дэлхий дахинд нээлтээ хийхтэй зэрэгцэн Монголын кино театруудын дэлгэцнээ гарч эхэлнэ. Өмнөх анги нь 2014 онд дэлгэцнээ гарч, 758 сая ам.долларын орлого олж байв. Тэгвэл шинэ анги нь үүнээс дутахгүй орлого олох магадлалтайг мэргэжилтнүүд тооцоолжээ. Анжелина Жолигийн хувьд 2014 оноос хойш хоёр дахь кинондоо дүр бүтээж буй нь энэ юм.

Nissan-ы захирал асан Гоныг $140 саяыг нуусан хэмээн торгов

Честер ДоусонNissan Motor компани болон эдний захирлууд 140 сая ам.долларын төлбөрийг нуусан хэмээх АНУ-ын зохицуулагчдын заргыг авч хэлэлцээд торгох шийдвэр гаргажээ. Уг явдал Японы авто үйлдвэрлэгч болон салбартаа нэр хүндтэй захирал байсан ноён Гоныг мөрдөн байцаасны эцэст гарсан анхны шийдвэр боллоо. АНУ-ын Үнэт цаас ба валютын хороо Nissan компанид 15 сая ам.доллар, ноён Гонд нэг сая ам.долларын торгуул ногдуулсан гэж мэдэгдэв. Тус хороо Японы компани Гонд хэт их эрх мэдэл олгосон учир тэрбээр өөртөө болон бусад захирлуудад мөнгөн шагнал олгосон гэж үзсэн байна. Гон туслахуудынхаа дэмжлэгтэйгээр Nissan-ы нээлттэй тайлангаас 90 сая ам.доллар болон чөлөөнд гарах урамшуулал 50 саяыг хасаж, хөрөнгө оруулагчдаас нуусан аж.

Шүхэр Хонконгийн эсэргүүцлийн хөдөлгөөний гол зэвсэг болов

Шло ВайтэкерХонконгт шүхэр хурц нар, ширүүн борооноос хамгаалах хэрэгсэл төдий байхаа больжээ. Харин ч эсэргүүцлийн хөдөлгөөний бэлгэдэл, өөрийгөө хамгаалах, илэрхийлэх зэвсэг болов. 2014 онд ардчиллын төлөө Шүхрийн хөдөлгөөн анх үүсэхэд ийм байдал ажиглагдсан. Одоо Хонконгийн цагдаагийн газар шүхрийг зэвсэг хэмээн тооцож, Хонконг дахь Taobao, AliExpress зэрэг сайтаар шүхэр худалдахыг зогсоосон байна. 22 настай оюутан Келвин Юн “Би шүхэр худалдаж авахыг хүссэн боловч чадсангүй. Хэрэв Хонконг руу явж байгаа бол цүнхэндээ шүхэртэй байж болохгүй” хэмээн ярилаа. Жагсагчид сүүлийн гурван сар гаруй хугацаанд шүхрийг цаг агаарын бус олон зориулалтаар ашиглажээ.

Өмнөд Хятадын тэнгис дэх нефтийн төсөл Бээжинг сорино

Филип ХейжмансExxon Mobil компани Вьетнамын эрэг хавьд, Өмнөд Хятадын тэнгист нефть хийн төсөл хэрэгжүүлж байгаа нь Бээжингийн нөлөө, хүчин чадлыг сорьсон хэрэг болж байна. Вьетнамын Гадаад хэргийн яам саяхан улсын компанитай хамтарсан үйлдвэрийг худалдах гэж байгаа мэт цуурхлыг няцаасан. Хэдийгээр төслийн талбай Хятадын санаархлын бүсийн гадна байгаа боловч нөөцийн эх сурвалж нь нэг бүсэд оршдог. Бээжин маргаантай бүсэд хамтарсан хайгуул хийх талаар Филиппинтэй тохиролцоход ойртож байгаа тул Вьетнам улс Хятадыг сөрөх хүчин чармайлтдаа ганцаардаж болзошгүй байна. АНУ-ын шинжээчдийн тооцоогоор уг бүсэд 2.5 их наяд ам.доллартай тэнцэх хэмжээний нүүрс устөрөгчийн нөөц агуулагдаж байгаа аж.

2019.09.25, ЛХАГВА ~ №164 (1216)

ЭДИЙН ЗАСАГ9ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

> 10 > 10 > 10

Австрали нь АНУ тэргүүтэй эвслийн байр суурийг Хятадын одоо-гийн статустай уялдуулж тэнцвэр бариулах эрмэлзэлтэй.

Өмнөд Солонгосын KMW-гийн хувьцааны үнэ энэ онд долоо дахин өслөө.

Нэгэн буурьтай хэмжүүрээр үнэлбэл Хятадын эдийн засаг эргэлт буцалтгүй өөрчлөгдөж буй бололтой.

Хятадын эдийн засаг худалдааны шинэ журам шаардаж байна

5G технологи зомби компанийг сэргээлээ

Хятадын бэлэн гоймонгийн сэргэлт

нээлттэй шүүмжлэхээс зайлсхийх авч өдөр тутмын амьдрал хүндэрснийг хэлж байв. Одоо гахайн махны үнэ шүүмжлэлийн гол бай болов.

Наннинь хотод үнийн өсөлттэй тэмцэхийн тулд хяналт тавьж байгаа нь худалдаачид ашгаа алдахад хүргэжээ. Зах дээр хэдий хэмжээний гахайн махыг ямар үнээр зарахыг зааж өгсөн байна. Хуан гэж нэрээ хэлсэн худалдагч ярихдаа нэг гулуузнаас 200 юань алдаж байгаа гээд “Бидэнд хяналт муугаар туссан боловч жирийн иргэдэд ашигтай”-г хүлээн зөвшөөрөв. Худалдаачдад татаас амласан боловч одоо болтол сураггүй байгаа гэнэ. Гахайн махны үнэ эсэргүүцэлд хүргэж болзошгүйг ухаарсан албаныхан нийлүүлэлтийг сайжруулахын сацуу үнийг хянахаа амлав.

Бээжингийн эрх баригчид Хонконгийн эсэргүүцлийн хөдөлгөөнийг тусгаарлах, эх газарт бослого гарахаас

сэргийлэхийн тулд мэдээллийг хянах арга хэмжээ авч байна. Дотоод мэдээллийн хэрэгслүүд аралд эмх замбараагүй байдал, хүчирхийлэл болж буй мэтээр дүрслэхийн зэрэгцээ Хонконг руу тусгайд нь сэтгүүлчид илгээжээ. Хурцадмал байдлын улмаас Шеньженээс арал руу орох нь цөөрсний дээр хилийн албад нэвтэрч буй иргэдийг хатуу шалгаж байна. Жишээ нь, хил орчимд гар утасны худалдаа эрхэлдэг Ли Жи Хонконгт гарсан эсэргүүцлийг буруушаасан боловч олон хүн дэмжиж байгааг хүлээн зөвшөөрөв. 10 жилийн өмнө ийш нүүж ирсэн 34 настай Ли “Хүн цөөрсөн учир бизнес муудлаа. 70 жилийн ойн баяр ойртож байхад Хятадын хувьд таагүй үйл явдал” хэмээн ярилаа.

Ойн өмнө Коммунист намыг бүрхэж буй нэг үүл бол АНУ-тай хийж байгаа худалдааны дайн бөгөөд дэлхийн эдийн засгийн хоёр их гүрний аль алинд муугаар

туссан. Ажлын түвшний хэлэлцээ сэргэж, бүх асуудлыг шийдэж эс чадлаа ч эдийн засгийн нөлөөг сааруулахыг талууд эрмэлзэж байна.

Калифорни дахь Сан Диегогийн их сургуулийн профессор Сюзан Рурк “Тэд олон нийтийн өмнө хүчтэй харагдахыг хүсэж байгаа. Гэвч үүнийгээ АНУ болон бусад орнуудтай харилцаагаа бүрэн муутгахгүйгээр хийх ёстой” хэмээн тайлбарлав.

Худалдааны маргааныг шийдвэрлэхэд хол байгаагийн дээр гэрээнд гарын үсэг зурлаа ч АНУ-тай санал зөрөлдөөн хэвээр үлдэнэ. Хонконгийн захирагч Кэрри Лэм буулт зарласан ч эсэргүүцэл намдах шинж алга. Бээжин одоохондоо гахайн махны үнийг хянаж байгаа хэдий ч гадаад хүчин зүйлээс ихээхэн хамааралтай. Ийм бэрхшээлүүд дунд БНХАУ ноён Ши-гийн удирдлага дор 70 жилийн ойдоо бэлтгэж байна.

“тархи дундрах” буюу авьяастнууд зугтах үзэгдэл гарч, хөгжиж буй орнуудад муугаар нөлөөлж магад-гүй хэмээн анхааруулав. Үерт авт даг газарт барьсан зээлийн барил гууд, эсвэл олборлодог түлш тэй холбоотой бизнесүүд эрсдэлд орж болзошгүй. Дэлхийн дулаар лын улмаас санхүүгийн системд чухал ач холбогдолтой даат галын сангуудын амьдрах чадвар буурах эрсдэл бий. Иймэр-хүү аюулууд үл хөдлөхийн үнийг унагаж болзошгүй гэж ноён Карни анхааруулсан.

Францын төв банкны захирагч Франсуа Виллерой дулаарал өсөл-тийг саатуулж, үнийг хөөргө дөж болзошгүй гэж саяхан хэлсэн үгэндээ онцлов. Ийм шалтгаанд үндэслэн Английн банк 2021 онд санхүүгийн байгууллагуудын уур амьсгалтай холбоотой эрс-дэлийг даах чадварыг шалгах

санал тавьсан байна. Уг төс лийн удирдагч Сара Бриден Лондонд маш халуун өдөр өгсөн ярилц лага-даа “Энэ бол сууриар нь өөрчлөх зүйл гэдгийг бид хүлээн зөв шөөрч байна” гэжээ. Тэрбээр байгуул-лагууд тай хамтран сорилт хийх нөхцөлүүдийг тодорхойлж байгаа аж.

Германы Bundesbank тогт-вор той хөрөнгө оруулалтыг дэмжих хөтөлбөр боловсруулсан бол Хятадын Ардын банк уур амьс галын эрсдэлийг зээлийн нэг шал гуур болгох төсөл хэрэгжүүлж байна. Ардын банк ногоон зээлийг дэм жихийн сацуу уур амьсгалын эрс дэлийг албан шалгуур болгохыг бусад банкуудад санал болгожээ. Тус улсын ногоон зээлийн хэмжээ 10 их наяд юаньд хүрсэн бөгөөд 2019 оны зургадугаар сарын байдлаар нийт зээлийн 10 орчим хувийг

Түүхт ойн өмнө шийдвэрлэх бэрхшээл их байна

1АНУ-ын Холбооны нөөцөөс

бусад дэлхийн гол төв банкууд уур амьсгалын өөрчлөлт эдийн засгийн гарцад нөлөөлж, санхүүгийн хям-ралын үрийг тарьж болзошгүй гэдгийг ойлгосны үндсэн дээр тогт вортой өсөлтийг дэмжихэд хүч хавсрахаар шийдсэн байна. Европт илт ажиглагдаж буй нэг аюул бол хэт халалтын улмаас хангамжийн шугам тасалдах эрсдэл юм. Саяхан Рейн мөрөн ширгэсний улмаас тээврийн саатал үүссэн жишээ бий. Цаг уурын эрс тэс үзэгдэл эдийн засагт шууд хохирол учруу ла-хаас гадна үйлдвэрлэлд нөлөөлөх магадлалтай.

Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдсэн далайн түвшний дээшлэлт, ган гачиг болон хуурайшилтын улмаас хүн амын нүүдэл нэмэгдэж болзошгүй. JPMorgan банк үүнийг

Уур амьсгалын дулаарал төв банкуудыг түгшээв

эзэлж байна. Түүнчлэн Хятад улс ногоон бондын хэмжээгээр дэлхийд тэргүүлдэг. Ардын банкны зөвлөх Ма Жун “Бүр дээрээс ирсэн шахалт бод лого ба нөөцийг төвлөрүүлэхэд ту сал сан” хэмээв.

Улс орнууд энэ чиг лэлээр ямар арга хэмжээ авах талаар санал зөрөлддөг. Тухайлбал, Аме рикийн Холбооны нөөц Сан хүү гийн системийг ногоо руу лах сүлжээ байгууллагад элсэ хийг хүс дэггүй. Тус банкны Сан Фран цоско дахь салбар төв банк ны тогт вор жуу-лах үүрэгт уур амьс гал хэрхэн нөлөөлөх талаар тай лан гаргасан боловч Холбооны нөөцийн захирагч Жером Пауэлл энэ бол манай хүрээнд үл хамрах алс хэтийн асуудал гэх байр сууриа хад гал сан хэвээр байна. Харин Европын төв банк ноён Карнигийн үзэл санааг дэмжиж байгаа юм.

Bloomberg NewsКоммунист намын засаглалын

70 жилийн ойг тэмдэглэхийн өмнө АНУ-тай сунжирсан худалдааны дайн, Хонконгийн бослого, хүнсний үнийн өсөлт, эдийн засгийн удаашрал зэрэг бэрхшээл үүссэн нь Хятадын удирдлагын сэтгэлийг түгшээж байна. Аравдугаар сарын 1-нд бэлтгэн гудамж талбайг цэвэрлэж, хамгаалалт чангарсны дээр томоохон цэргийн парадад болно. Гэвч орон нутагт, ялангуяа өмнөд мужуудад баяр хөөр дүүрэн бус байгааг ажиглаж болно. Huawei компани оршдог Шеньжен хотоос эхлээд гахайн мялзан өвчний улмаас гахайн махыг нормоор олгож буй Нанниньд ийм байдал бий болжээ.

Нутгийн хүмүүстэй ярилцахад амьдрал ахуй хүндэрч байгааг хэлж буй нь Бээжингийн санааг зовоох асуудал юм. Жоржтауны их сургуулийн профессор Деннис Вилдер “Ши-д гадаад, дотоодын хэд хэдэн хүнд асуудал тулгараад байна. Тэдгээрийн аль нь ч хямралд хүргэж болзошгзүй учир тэрбээр хяналтаа чангатгаж, цэргийн парад шиг гял цал баяр тэмдэглэх боломжгүй боллоо” хэмээв. 1949 онд коммунистууд засгийн эрхийг аваад гадаадын нөлөө ихтэй, инфляц дээд цэгтээ хүрч, авлигад идэгдсэн Засгийн газрыг зайлуулсан. Одоо ноён Ши-гийн нам дэлхийд хоёрт бичигддэг эдийн засгийг удирдаж, гадаад нөлөөгөө тэлснээр хавьгүй баттай байр сууринд иржээ.

Гэхдээ ХХ зуунд түүхээс бараг арчигдсан улс төрийн системийн эрх мэдлийг атгаж байгаа учир олон нийтийн дунд түлхэн унагах санаа бодол төрөхөөс байнга сэргийлж байх ёстой. Өмнөд мужуудад 50 гаруй иргэнтэй ярилцахад амьдралын өртөг гол сэдэв боллоо. Засаг төрийг

Одоо ноён Шигийн нам дэлхийд хоёрт бичигддэг эдийн засгийг удирдаж, гадаад нөлөөгөө тэлснээр хавьгүй баттай байр сууринд иржээ.

Цаг уурын эрс тэс үзэгдэл эдийн засагт шууд хохирол учруулахаас гадна үйлдвэрлэлд нөлөөлөх магадлалтай.

BBМ©

BBМ©


Эдийн засаг

Ли ЁЖунИхэнх хүн 5G-г өнөөгийн

стандартаас 100 дахин хурдтай дамжуулах чадалтай гэж ойлгож байгаа. Харин Ким Дук-Ёны хувьд 5G нь олон зуун сая ам.долларын ашиг орлого юм.

Өмнөд Солонгос дөрөвдүгээр сард тав дахь үеийн мобайл сүлжээг орон даяараа нэвтрүүлсэн анхны улс болсон нь Кимийн KMW Inc хэмээх 5G сүлжээний тоног төхөөрөмж нийлүүлдэг ком панид асар их орлого орууллаа. Компанийн

хувьцааны үнэ энэ онд долоо дахин өссөнөөр KMW-гийн зах зээлийн үнэлгээ 2.6 тэрбум орчим ам.доллар болов.

Bloomberg-ийн тэрбумтны жагсаалтаас үзвэл KMW-гийн 36 хувийг гэр бүлээрээ эзэмшдэг Кимийн хөрөнгө 900 сая ам.долларт хүрчээ. Дэлхий даяар түгэн дэлгэрэх 5G шилжилтээс ихийг хожсон анхны хүмүүсийн нэг нь Ким болж байна.

Борлуулалт нь 2019 оны эхний хагаст хоёр дахин өсөхөөсөө өмнө дампуурлын ирмэгт тулаад

Адам МинтерХятадын эдийн засгийн

өсөлтийн сүүлийн 30 жилийг хамгийн тод харуулж чадах хэмжүүр бол ердөө 0.25 ам.долларын үнэтэй бэлэн гоймон юм. Хятадын эдийн засгийн өсөлтийн ид үе, олон зуун сая тариачид хотуудын үйлдвэрт шилжиж, ажлын ээлж хооронд идэх хямд хоолны хэрэглээ нэмэгдсэн. 2001-2011 онд бэлэн гоймонгийн борлуулалт 140 хувь өсөж аягатай, ууттай 43 тэрбум ширхэгт хүрчээ. Харин тус улсын ажиллах хүч оргилдоо тулсан 2011 оноос эхлэн бэлэн гоймонгийн борлуулалт ажилчдын тоотой зэрэгцэн буурсан. Ердөө 2016 он гэхэд Хятад улс долоон тэрбумаар цөөн гоймон хэрэглэж, бэлэн гоймонгийн тэргүүлэх үйлдвэрлэгчийн нэр Nang Seng индексээс алга болов.

Гэхдээ гоймонгийн түүх төгсөх болоогүй бололтой. Хятадын үнэт цаасны сэтгүүлд нийтлэгдсэн тайлангаас үзвэл улс орны эдийн засгийн өсөлт саарсан сүүлийн хэдэн жилд бэлэн гоймон эргээд мандаж эхэлжээ. Борлуулалт нь 2019 оны эхний хагаст 7.5 хувиар өсөж, хятадууд дахиад л жилдээ 40 тэрбум гаруй савласан, аягалсан гоймон иддэг боллоо. Энэхүү санаандгүй сэргэлт Хятадын эдийн засагт чухал бөгөөд удаан үргэлжлэх өөрчлөлт үүсэж буйг нотлов.

Гоймонгийн эрэлт сэргэсэн нь амьдралын хүрэлцээтэй ч

холбоотой. Бэлэн гоймонг цалин багатай ажилчин, оюутнууд хэрэглэж ирсэн уламжлалтай. Харин иргэдийн орлого нэмэгдэх хэрээр суурин бус амьдралтай арай дээд түвшний хэрэглэгчдэд зориулж сайжруулсан илүү үнэтэй гоймонг үйлдвэрлэгчид зах зээлд нийлүүлдэг болжээ. Тус улсын гоймонгийн тэргүүлэх үйлдвэрлэгч 2018 оны орлогынхоо 40 хувийг дээд зэрэглэлийн бүтээгдэхүүний борлуулалтаас олсон байна.

Гоймонгийн борлуу лалтад нөлөөлдөг бас нэг хүчин зүйл бол Хятадын хүнс хүргэлтийн программ хангамж сайжирсан явдал юм. Үүний ачаар жишээ нь, Шанхайд халуун банштай шөлийг ердөө 1.25 ам.доллараар хүргүүлж болно. Ийм нөхцөлд цалин багатай ажилчин алийг сонгох нь ойлгомжтой. Судалгаанаас үзвэл хүнс хүргэх зах зээл нэг хувиар өсөх болгонд бэлэн гоймонгийн хэрэглээ 0.05 хувиар буурдаг ажээ.

Хятадын эдийн засаг удааширч, амьдралын зардал өсөж байгаа нь ч бэлэн гоймонгийн борлуулалтад нөлөөтэй. Хальт дүгнэвэл байдал баргар мэт ч хэрэг дээрээ гоймонгийн борлуулалт нь Хятад улс дэлхийн нормд ойртож буйн илрэл юм. Нөгөө талаар хүргэлтийн хоол нь хямд хуванцар аяганд савласан бэлэн гоймонгоос илүү. Азийн хөгжингүй орнуудад дээд зэрэглэлийн бэлэн гоймон айл гэрийн хоолны бүрдэл болсоор олон жил болж байна.

Хятадын эдийн засаг

худалдааны шинэ журам

шаардаж байна

Жэйсон СкоттХятадын өсөн нэмэгдэж буй

эдийн засгийн хүч чадлыг тусгах үүднээс дэлхийн худалдааны дүрэм журмыг эргэн харах шаардлагатайг АНУ-д айлчилж буй Австралийн Ерөнхий сайд Скотт Моррисон мэдэгдлээ.

“Хятадын эдийн засгийн өсөлтийг хүндэтгэн үздэг Австрали нь тус улсыг шинэ

хөгжингүй эдийн засаг гэж хүлээн зөвшөөрдөг. Дэлхийн олон улсын байгууллагууд ч энэхүү шинэ статусыг хүлээн зөвшөөрч, Хятадад хандах хандлагаа шинээр тодорхойлох ёстой” хэмээн Моррисон Чикагод цугларсан бизнесийн төлөөлөгчдөд тайлбарлав.

Скотт Моррисон Австралийн гол холбоотонтой батлан хам-

гаалахын болон эдийн засгийн харилцаагаа бататгахаар АНУ-д зургаа хоногийн хугацаатай айлчилж буй юм. Моррисоны мэдэгдэл нь Хятадтай худалдааны дайн өрнүүлж буй, Цагаан ордондоо Австралийн удирдагчтай Азийн улсын хүчирхэгжилтийн талаар ярилцсан АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трампын байр

сууринаас эрс ялгаатай. “Цэргийн хүчин чадлаа АНУ-

ын мөнгөөр, бусад аль ч улсаас илүү хурдтай бэхжүүлж буй Хятад нь дэлхийд тулгарсан шинэ аюул занал” хэмээн Трамп Моррисонтой хамт хийсэн хэвлэлийн хурал дээр сурвалжлагчдад тайлбарласан юм.

Дэлхийн эдийн засгийн тогтолцоонд шинэчлэл өрнүүлэх Трампын уриалгыг анхааралтай сонссоноо Моррисон Чикагод үг хэлэх үеэрээ дурдлаа. БНХАУ зэрэг дэлхийн бусад улс АНУ-ын үйлдвэрлэл, экспортод хохи-ролтой худалдааны тэнцвэр-гүй байдлаас шударга бус хожоо гаргадаг хэмээн Трамп шүүмжилсэн юм.

“Бүтэн нэг үеийн өмнө үүссэн зохицуулалт өнөөдөр ч тохирно гэж үзэж болохгүй. Дэлхийн худалдааны дүрэм журам зорилгодоо нийцэхээ больсон нь илэрхий байгаа” хэмээн

Моррисон өгүүлэв. Моррисон АНУ тэргүүтэй

эвслийн байр суурийг Австралийн худалдааны гол түнш Хятадын одоогийн статустай уялдуулан тэнцвэр бариулах эрм элзэлт эй . Бээжингийн стратегийн амбиц Өмнөд Хятадын тэнгисээс Номхон далайн өмнө хэсэгт тэлэн өргөжиж, тэнгисийн цэргийн бааз байгуулж болзошгүй болсон нь Хятадын цэргийн чадавхыг Австралид тулгаж АНУ-д ойртуулах аюултайг Моррисон ч, Трамп ч түгшдэг.

Канберра дотоод хэрэгтээ Бээжингийн болзошгүй оролцоог зогсооход чиглэсэн хуулийг жилийн өмнө баталж, Huawei Technologies Co-г Австралид 5G сүлжээ байгуулах ажилд орол-цохыг хориглосон нь хоёр улсын харилцааг хүйтрүүлсэн юм.

Хоёр улсын харилцаа муудсан нь худалдааны дайны сөрөг

нөлөөтэй нийлээд статистикт тусгалаа олж БНХАУ-аас Австралид ирдэг жуулчин, оюутны тоо зогссон.

Бээжин Дэлхийн Худалдааны Байгууллагын зарчимд ний-цүү лэн Австралитай олон талын худалдааны тогтолцоо хөгжүүлэхэд хамтран ажиллах хүсэлтэй байгааг БНХАУ-ын Элчин сайд Чэн Жин-Е даваа гарагт Австралийн нийслэл Канберрад мэдэгдлээ.

Хятад орон дэлхийн хөгжилд хувь нэмрээ оруулж, олон улсын ёс журмыг сахин мөрдөх арга эрэлхийлнэ хэмээн БНХАУ байгуулагдсаны 70 жилийн ойн баяртай холбогдуулан үг хэлэх үеэрээ Чэн мэдэгдсэн юм.

“Та бид бие биеийнхээ хөгжил дэвшлийг аюул занал бус, хамтран ажиллах боломж гэж ойлгох нь чухал. Харилцан итгэл байнга өсөж, хардлага сэжиг багасах ёстой”-г Чэн онцлон дурдаж байлаа.

БНХАУ, АНУ-ЫН ДНБ-ИЙГ ХОЁР АРГААР ТООЦВОЛ(тэрбум ам.доллараар)

Валютын ханшаар Худалдан авах чадвараарKnoema Corporation©

11,232

18,624 21,286 18,624

5G технологи зомби компанийг сэргээлээбайсан компа нид нь аз дайрлаа.

Өдгөө 62 настай Ким тайлбар өгөхөөс татгалзав. Гэхдээ тэр-бээр наймдугаар сард Өмнөд Солонгосын хэвлэлд ярилцлага өгөхдөө зарим хүмүүс хэдийн компанийг нь дампуурсанд тооцчихоод байсныг ярьсан юм.

“Банкууд биднийг бүр зомби компани гэж тодорхойлсон. Гэхдээ 5G ашиглалтад орсноос хойш байдал сайжирсан” хэмээн Ким өгүүлснийг ZDNet Korea технологийн мэдээллийн вэбсайтад бичжээ.

Өмнөд Солонгост 5G үйл-чилгээ эхэлсний дараахан, тухайн үеийн Шинжлэх ухаан, технологийн сайд асан Ё Ён Мин жижиг, дунд компаниудыг шалгах ажлын хүрээнд Сөүлээс өмнө зүгт орших Хвасон дахь KMW компанид зочилсон юм. Яамны хэвлэлийн хурлын мэдээллээс үзвэл, 2019 оны эхний хагаст KMW-гийн бүтээг-дэхүүний эрэлт эрс ихсэж, орлого нь жилийн өмнөх үеэс 113 хувиар өссөнийг захирал тайлбарлаж байжээ.

KMW нь суурин дамжуулах станцуудад зориулсан радио-давтамжийн эд анги үйлдвэрлэдэг юм. Samsung Electronics Co, Nokia Oyj зэрэг 5G дэд бүтцийн томоохон ханган нийлүүлэгч нар тус компаниар үйлчлүүлдэг. Шинэ үеийн 5G үйлчилгээнд амин чухал үүрэгтэй фильтр зэрэг эд ангийг харьцангуй хямд үнээр

их хэмжээгээр үйлдвэрлэх чадвар нь тус компанийг өрсөлдөгчдөөс нь давуу болгож өгдөг.

Дөрөвдүгээр сараас хойш 5G үйлчилгээгээ эрчимтэй өргөжүүлж буй Өмнөд Солонгост захиалгат үйлчлүүлэгчийнх нь тоо 2.5 саяыг даваад байна. Тус улсад наймдугаар сарын байдлаар 89 мянган суурин дамжуулах станц ажиллаж байв.

KMW бизнесийнхээ цар хүрээг Өмнөд Солонгосоос гадагш тэлэх боломж сайтай хэмээн шинжээчид үздэг. Хятадын зах зээл дэх үүрэн холбооны компаниудад 5G лицензийн зөвшөөрөл олгохыг Өмнөд Солонгосын Засгийн газар зургадугаар сард зөвшөөрсөн. KMW нь БНХАУ-ын технологийн аварга Huawei Technologies Co-гийн арай жижиг өрсөлдөгч ZTE Corp-д тоног төхөөрөмж нийлүүлдэг юм.

KMW нь мөн LED гэрэлтүүлэг үйлдвэрлэдэг бөгөөд нийт орлогынх нь 10 орчим хувь уг бүтээгдэхүүний борлуулалтаас ордог. New York Yankees цэнгэлдэх хүрээлэнгийнхээ гэрэлтүүлгийг тус компанид захиалж суури-луулсан юм.

Хятадын бэлэн гоймонгийн сэргэлт

5G сүлжээ ашиглалтад орсноор KMW-гийн хувьцааны үнэ суга өслөө. (Воноор)

8000070000600005000040000300002000010000

IX-X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX

2019.09.25, ЛХАГВА ~ №164 (1216)


11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

ЗГМ ТОВЧХОН

» ЛИЦЕНЗ

8Тусгай зөвшөөрөл. Ерөнхий сайдын шийдвэрээр цуцалсан лицензүүдийн найм нь нүүрс олборлолтын компанийнх байв.

» ХАНШ

93.1Австрали доллар. Австралийн Хөрөнгийн бирж дээр “Рио Тинто” группийн хувьцааны ханш 0.71 хувиар өсөж, 93.1 австрали доллартай тэнцэж байна.

» ХАЙГУУЛPetro Matad компанийн “Цэн тогоруу-1” цооногт хийсэн өрөмдлөгийн дүн эерэг гарсан ба тус компани 20 дугаар цооногт өрөмдлөгийн ажлаа эхлүүлжээ.

» ХУВЬЦАА

270Сая төгрөг. Хөрөнгийн биржийн мягмар гарагийн арилжаагаар 19 хувьцаат компанийн 270,171,973 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 354,116 ширхэг хувьцаа арилжигдав.

» ЭЗЭМШИЛ

51 Хувь. “Аспайр майнинг” ХК-ийн гол хөрөнгө оруулагч 33.5 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж, эзэмшлийн хэмжээгээ 51 хувьд хүргэж нэмэгдүүлэхээ мэдэгдлээ.

АНУ-ын доллар 2,666.66

Евро 2,930.13

Японы иен 24.78

ОХУ-ын рубль 41.88

БНХАУ-ын юань 375.32

БНСУ-ын вон 2.23

ВАЛЮТЫН ХАНШ

Үнийн өсөлтийн таатай үе ирэхэд Монгол өгөөжийг нь хүртэхэд бэлэн байх хэрэгтэйМонголын төр тат вар, ажлын байраар дам жуулж өгөө-жөө хүртэх боломжтой

Б.МөнхЗГМ

улсад бүртгэлтэй. 2011 онд байгуулагдсан цагаас хойш Монголд тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж байна. Манай багийнхан дэлхийн томоохон зэсийн тэргүүлэх төслүүд дээр ажиллаж байсан туршлагатай. Тухайлбал, “Питер Лейман”, “Жон Холлидей” зэрэг томоохон компанийн төслүүд дээр ажиллаж байсныг дурдах хэрэгтэй. Мөн Монголын шилдэг геологичдоос бүрдсэн баг ажиллаж байна. Манай компанийн ТУЗ-ийн хоёр гишүүн Монголд ажиллаж, амьдарч байна. Тэд Камерон МакРэй, Льюис Маркс нар юм. Түүнчлэн, ТУЗ-ийн гишүүн Рэй Надаражах өмнө нь Монгол Улсад ажиллаж байсан туршлагатай. Монгол орны талаар сайн мэднэ.

“Кинкора коппер” компани өнгөрсөн хугацаанд гурван томоохон хайгуулын талбайд хэлэлцээр хийж, уг төслүүдэд хөрөнгө оруулалт татсан. Нийт дүн нь 40 сая гаруй канад доллар юм. Үүний ихэнхийг олон улсын хөрөнгийн зах зээлээс босголоо. Бид “Хүрэл үнэг” төслийн талбайгаас 1.3-1.5 сая тонн зэсийн нөөц илрүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна. Мөн “Зүүн цагаан суварга”-ын талбайд өрөмдлөг хийж байгааг дээр дурдсан. Нийт 6200 метр өрөмдлөг хийхээр төлөвлөж байна. Энэ хайгуулын талбайн геологийн тогтоц “МАК”-ын Цагаан суваргынхтай төстэй. Өмнө нь уг талбайд хайгуул хийж байсан юм. Гэхдээ

нөөц тогтоох хэмжээнд үр дүнтэй ажиллаагүй. Манай компани Монголд хайгуулын шинэ төслүүдийг идэвхитэй хайж, хэрэгжүүлэхийг зорьж байна. Өнгөрсөн жил хагасын хугацаанд эрдэс баялгийн нөөц байх боломж бүхий 200 гаруй

талбайг судалсан. Өөрөөр хэлбэл, хайгуул хийвэл ирээдүйтэй эсэхийг тандсан. Бид үргэлж шинэ боломжийг эрэлхийлж байдаг.

-Өндөр зардалтай хайгуулын салбарт зарцуулах хөрөнгийг улсын төсвөөс санхүүжүүлэхэд хэцүү, боломжгүй байдаг. Хайгуулын эрсдэлийг казино тоглохтой зүйрлэж, ийм эрсдэлтэй үйл ажиллагаанд татвар төлөгчдийн мөнгийг ашиглаж болохгүй гэсэн байр суурь илэрхийлэх хүн ч бий. Улс орнуудын хувьд хайгуулын салбартаа хөрөнгө оруулалт татахын ач холбогдол нь юу вэ?

-Уул уурхай өндөр эрсдэлтэй, эрдэс бүтээгдэхүүний үнийн уналт, өсөлтийг даган савлаж байдаг тогтворгүй салбар. Энэ дотор хайгуулын салбар бүр ч өндөр эрсдэлтэй. Гэхдээ хайгуулын салбар хөгжихгүйгээр уул уурхайн олборлолт явагдахгүй. Уул уурхайн салбар Монголын эдийн засгийн нэг хөдөлгөгч хүч. Энэ үүднээс монголчуудын хувьд хайгуул, олборлолтыг хувийн хэвшилд үлдээх нь зөв гэж үзэж байна.

Хайгу улыг казинотой харьцуулсан нь зөв. Ричардын судалгаанаас үзэхэд дэлхий даяар 3500 гаруй хайгуулын жижиг компани байна. Тэд 2018 онд ашигт малтмалын хайгуулд 12.4 тэрбум ам.доллар зарцуулсан. Үүнд нүүрс, төмрийн хүдэр зэрэг зардал өндөртэй эрдэс баялгийн ордыг оруулаагүй шүү. Ингэж

“Оюутолгой”-той дүйх хэмжээний дараагийн том ордыг олохоор зорьж, хайгуулын төсөл хэрэгжүүлж буй гэдгээрээ олны анхаарлыг татдаг “Кинкора коппер” компанийн ерөнхийлөгч бөгөөд гүйцэтгэх захирал Сэм Спрингтэй ярилцлаа.

-Уул уурхайн салбарын

хөрөн гө ору улаг ч дын “Дисковер Монголиа” чуулга уулзалтад та “Нээлтийн төлөөх өрөмдлөг” сэдэвт илтгэл тавихаар болжээ. Илтгэлийнхээ тухай тодруулахгүй юу?

-Тийм ээ, би компанийнхаа явуулж буй өрөмдлөгө, хайгуулын ажлын явцын талаар мэдээлэл хүргэж, илтгэл тавих гэж байгаадаа баяртай байна. Манай компани саяхан олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээрээс 6.35 сая канад долларын хөрөнгө босгож чадлаа. Уг хөрөнгө оруулалт компанийн ирэх жилийн өрөмдлөг, хайгуулын ажлыг санхүүжүүлэх дүн юм. “Кинкора коппер” компани дараагийн том ордыг илрүүлж, нээлт хийхийн төлөө ажиллаж байна. Манайх хамгийн идэвхтэй, өргөн цар хүрээнд үйл ажиллагаа явуулж буй хайгуулын компани болохыг онцолж хэлмээр байна. Бид Монголын өмнийн говийн зэсийн ордын бүс дагуу хамгийн орчин үеийн хөтөлбөрөөр хайгуул хийж байгаа. Тодруулбал, “Хүрэл үнэг”, “Зүүн цагаан суварга” гэсэн хоёр төслийн хайгуулын талбайн таван цэгт өрөмдлөг хийж байна. Хайгуулын үр дүн, явц, цаашдын төлөвлөгөөний тухай би илтгэлдээ танилцуулах болно. Мөн чуулганд оролцогчдыг сонирхсон асуултад хариулж, мэдээлэл өгөхөд бэлэн байна.

-“Хүрэл үнэг”, “Зүүн цагаан суварга” төслийн хайгуулын ажилд хэр хэмжээний хөрөнгө зарцуулж байна вэ. Үр дүн хэр байна вэ?

-Манай компани Канад

БИЗНЕС УУЛЗАЛТ

AmCham Монголын эмэгтэй манлайлагчдыг онцоллооЭ.Батцэцэг

AmCham Mongolia бизнесийн сал барт амжилттай яваа эмэг тэй лидерүүдийг урьж, “Өөрчлөл тийг хөдөлгөх хүч-эмэгтэй манлай-лагчид” сэдвээр ээлжит бизнес уулзалтаа зохион байгууллаа. Тус хуралд “Петровис” группийн гүйцэтгэх захирал Б.Шинэзаяа, “Монполимет” группийн ТУЗ-ийн дарга Н.Мөнхнасан, “Монгол ТВ”-ийн ерөнхий захирал Ч.Номин, ME MGL Advocates хуулийн фирмийн партнер Б.Дуннаран болон Америкийн Монгол судлалын төвийн гүйцэтгэх захирал Т.Тришиа нар уригдаж, Монгол улсад жендэрийн эрх тэгш байдал, ялгаварлан гадуурхах үзэгдэл, эдийн засгийн ялгаатай хандлага зэрэг асуудлаар чөлөөт ярилцлага өрнүүллээ. Түүнчлэн эдгээр эмэгтэй манлайлагчдын амжилтын түүх хуралд оролцогчдод ихээхэн сонирхолтой байв.

Ази, Номхон далайн 29 орны байгууллагыг нэгтгэдэг зөвлөлийн гишүүний хувьд AmCham Mongolia-ын зохион байгуулсан энэхүү арга хэмжээ Монгол Улсын бизнес, боловсрол, соёлын салбарт тэргүүлэгч бүсгүйчүүдийн төлөөллөөр олон

улсад монгол эмэгтэйчүүдийн манлайлал, тэдний боловсролын түвшин, зорилго, нийгэмд эзлэх байр суурийг таниулснаараа үнэ цэнтэй үйл ажиллагаа боллоо.

ЭМЭГТЭЙЧҮҮД УЛ СУУРЬТАЙ, ХҮНЛЭГ ШИЙДВЭР ГАРГАДАГ

British school-ын ерөнхий захирал, “Петровис” группийн

гүйцэтгэх захиралБ.Шинэзаяа

-Эмэгтэй хүн шийдвэр гаргахдаа хурдан, түүхий ханддаггүй. Маш бодлоготой, ул суурьтай, судалгаатай, мөн хүнлэг шийддэг. Тийм учраас эмэгтэй лидерүүд компанийн удирдлагад болон төрийн байгууллагын шийдвэр гаргах түвшинд ажиллах нь зөв. Энэ тухай бүр 2013 оны Дэлхийн эдийн засгийн чуулганд “Эмэгтэй лидерүүд бизнес, улс төрд илүү олноор орох тусам дэлхий аврагдана” гэж тодорхойлсон шүү дээ. Эмэгтэйчүүдэд гэмт хэрэг санаатай үйлдэх, авлига авах, өгөх, хууль бус үйлдэл гаргах сэдэл байгалиасаа өгөгдөөгүй.

Миний хувьд боловсролын салбарт ороод удаагүй байна. Энэ салбараас сурах юм маш

их, мөн хийх зүйл их байна. Хүүхдийг сайн хүмүүжилтэй хүн болгохын тулд багш нараас гадна эцэг эхчүүдийнх оролцоо чухал. Сайн сургуульд өгчихсөн юм чинь сайн хүн болно гээд зөнгөөр нь орхиж болдоггүй. Манай сургуулийн гол зорилго, миний мөрөөдөл бол олон улсын сургуулиудын дунд №1 байх, мөн төгсөгчид маань дэлхийн хаана ч гологдохгүй боловсорсон байхыг хүсдэг. Монгол хүүхдүүд маш авьяаслаг, сурах тэмүүлэлтэй. Манай сургуульд 30 гаруй англи багш ажилладаг. Тэд монгол хүүхдүүдийг суурь сайтай, хүмүүжилтэй, сайн төлөвшсөн гэж олзуурхдаг.

ЭМЭГТЭЙЧҮҮДИЙГ ДЭМЖСЭНЭЭР АЖЛЫН

БҮТЭЭМЖ ӨНДӨР БОЛСОН

“Монполимет” группийн ТУЗ-ийн даргаН.Мөнхнасан

-Гадныханд Монголын эмэгтэй лидерүүдийн үзэл бодол хангалттай хүрч чадаагүй байна. Өнөөдөр монгол бүсгүйчүүд гоо үзэсгэлэн, авьяас чадвар, спорт, урлагийн салбарт дэлхийн хэмжээнд хүрч, гайхшируулж

байна. АмЧам-ынхан дан эмэгтэй лидерүүдийг урьж, миний бие даргалж, бизнес уулзалт хийлээ. Энэ бол нэг дэвшил. Эмэгтэйчүүдийн зөв манлайлал нийгэмд шударга ёс тогтоход онцгой үүрэгтэй. Том, жижиг гэлтгүй бизнесийнхэн, эрүүл мэнд, боловсролын салбарынхан гээд нийгмийн бүхий л түвшинд эмэгтэйчүүд дуу хоолойгоо гаргаж байх хэрэгтэй. Эмэгтэйчүүд итгэл даах чадвартай, ажилсаг,

хариуцлагатай чанараараа ялгардаг. Тухайлбал, манай цементийн үйлдвэрт ажилладаг эрэгтэйчүүдийн эхнэрүүдийг бид туслах аж ахуй болон үйлчилгээний салбарт ажлын байраар хангаж, хүүхдүүдэд нь сурч хүмүүжих орчинг нээж өгөхийг чухалчилдаг. Эмэгтэйчүүдийг дэмжсэнээр ажлын бүтээмж өндөр, амжилттай явах нэг шалтгаан болдог.

Харамсалтай нь эмэгтэй

л и де рү үд рү ү зох ион байгуулалттай дайралт, гүтгэлэг чиглүүлдэг, эмэгтэйчүүдийг мохоохыг хүсдэг болхи үзэгдэл заримдаа харагддаг. Монголд эмэгтэйчүүд хүн амын 52 хувийг эзэлдэг, мөн бизнесийн секторт боловсролоороо эрчүүдээс өндөр. Энэ давуу байдлаа ашиглаж, нэгдмэл байдлаар хүчирхийлэл, нэр хүнд рүү халдсан дайралтаас зайлсхийж, нийгмийн хөгжил рүү хамтдаа алхах нь чухал байна.

их хэмжээний хөрөнгө оруулалт зарсан ч дэлхий даяар сүүлийн 10 жилд ашигт малтмалын ердөө 730 орд илрүүлжээ. Энэ нь дунджаар 137 удаагийн оролдлогоос нэг нь амжилттай болж, эрдэс баялгийн нөөцтэй, ашиглах боломжтой ордыг илрүүлж байна гэсэн үг. Казинотой зүйрлэвэл рулетийн улаан дээр бооцоо тавьж, долоо дараалан хожих азтай ижил юм. Тэгвэл том ордыг илрүүлэх үүнээс 40 дахин хэцүү. Казино тоглохоос илүү эрсдэлтэй гэсэн үг. Яагаад гэвэл дээрх том ордуудыг илрүүлэх хайгуулын зардал бусад жижиг ордтой харьцуулахад асар их. Хэрэв нөөц илрүүлж чадахгүй бол үүсэх эрсдэл нь ойлгомжтой. Энэ бүхнээс хайгуулын салбарт Засгийн газар хөрөнгө оруулалт хийхгүй байх шалтгааныг харж болно.

Харин төрөөс хайгуулд шууд хөрөнгө оруулалгүй, уг салбарыг дэмжихэд анхаарлаа хандуулах шаардлагатай. Өөрөөр хэлбэл, өөрийн улсын хайгуулын салбарт хөрөнгө оруулалт хийх хууль эрх зүйн таатай орчинг бүрдүүлэх нь чухал. Төрөөс хайгуулын салбарыг дэмжихэд зориулсан нэг долларын зардал эргээд 11.4 ам.доллар болж төсвийн орлогоор дамжин орж ирдэг гэсэн судалгаа бий. Иймд хувийн хэвшил хайгуулын салбарт эрсдэл үүрч орж ирэхэд нь төрөөс татвар, хууль эрх зүйн таатай, тогтвортой орчин бүрдүүлж өгөх нь гол асуудал юм. ►12

“Хүрэл үнэг”, “Зүүн цагаан суварга” гэсэн хоёр төслийн хайгуулын талбайн таван цэгт өрөмдлөг хийж байна.

• Бид “Хүрэл үнэг” төслийн талбайгаас 1.3-1.5 сая тонн зэсийн нөөц илрүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна.

• Уул уурхай өндөр эрсдэлтэй, эрдэс бүтээгдэхүүний үнийн уналт, өсөлтийг даган савлаж байдаг тогтворгүй салбар.

• Төрөөс хайгуулд шууд хөрөнгө оруулалгүй, уг салбарыг дэмжихэд анхаарлаа хандуулах шаардлагатай.

• Төрөөс хайгуулын салбарыг дэмжихэд зориулсан нэг долларын зардал эргээд 11.4 ам.доллар болж төвийн орлогоор дамжин орж ирдэг гэсэн судалгаа бий.

• Уул уурхайн салбарт эзлэх төрийн хувь, оролцоо өсөх тусам олон эрсдэл дагуулдаг.

• Хувийн хэвшил хайгуулын салбарт эрсдэл үүрч орж ирэхэд нь төрөөс татвар, хууль эрхзүйн таатай, тогтвортой орчин бүрдүүлж өгөх нь гол асуудал.



SHANGHAI COMPOSITE

HANG SENG KOSPIS&P 500 TOPIXDOW JONES FTSE 100 NIKKEI 225

0.14%0.072

0.31% 1.05% 0.93% 0.75% 0.98% 0.84%

“Эрдэнэс Монгол”-ын монополь тогтлоо

Эрдэс бүтээгдэхүүний

салбарт төр хамгийн хүчтэй тоглогч болов


Багануур ХК-ийн хувьцааны ханш(Мянган төгрөг, сүүлийн нэг сараар)

1.2

1.1

1

900VIII/23 IX IX/10 IX/19

1-Хайгуул бол маш их хөрөнгө,

өндөр эрсдэл, цаг хугацаа, техник, технологи шаарддаг салбар гэдгийг хүмүүс тэр бүр ойлгодоггүй юм шиг санагд даг. Монголд гадаад, дотоодын ямар ч компани өрөмдлөг хийх гэхэд орон нутгийн удирдлага, иргэд, зарим ТББ эсэргүүцэж, ажлыг нь гацаах нь бий. Энэ талаар та ямар бодолтой явдаг вэ?

-Улс орон бүр энэ байдлаасаа хамааран өөр өөр байр суурьтай байдаг. Гэхдээ Ричардын хийсэн судалгаанд үндэслэх нь зүйтэй болов уу гэж бодож байна. Дээр өгүүлсэнчлэн 137-1 харьцаатайгаар нээлт хийхэд ойролцоогоор 12 жил шаардагддаг ч гэлээ тухайн нээлтийн ачаар та шууд уурхайтай боллоо гэсэн үг биш. Бүх хай-гуулын илэрцүүдийн зөвхөн хагас нь уурхай болж хувирдаг тул ач холбогдол бүхий шинэ уурхай хайж олоход 137-1-ийн магадлал 250-1 буюу хоёр дахин эрсдэлтэй

болж нэмэгддэг. Улмаар уурхай-гаас олборлолт явуулахад дунд-жаар 12 жил шаардагддаг. Нийт дүнгээр 20 жилийн хугацаа шаардлагатай гэсэн үг. 2018 онд дэлхийн хэмжээнд нийт 475 уул уурхайн компани бүртгэлтэй байсан. Тэдгээрийн зах зээлийн нийт үнэлгээ 1062 тэрбум доллар байсан ба 1,259 тэрбум долларын хөрөнгийн нийт өгөөж ердөө 1.8 хувь байжээ. Харин “Майкрософт”-ын зах зээлийн хэмжээ нэг их наяд дол-лар. Үүнтэй харьцуулахаар уул уурхайн салбар өндөр эрсдэлтэй атал өгөөж багатай нь харагдана.

Монголд энэ онцлог илүү тод харагдаж байна. Хайгуулын салбарыг хувийн хэвшилд үлдээж, Монголын төр, ард түмэн татварын орлого, ажлын байр зэргээр дамжуулж өгөөжөө хүртэх боломжтой. Уул уурхайн салбарт эзлэх төрийн хувь, оролцоо өсөх тусам олон эрсдэл дагуулдаг. Австрали, Канад, Норвеги зэрэг улс уул уурхайн салбарт түшиглэж хөгжсөн нь хувийн хэвшлийг дэмжиж ажилласантай холбоотой. Тэдгээр улсад төрийн өмчит уул уурхайн компани байхгүй. Австралийн татварын орчин, лиценз олголтын зохистой бодлого зэргийн үрээр олборлолт нь хоёр дахин нэмэгдсэн. ДНБ-д

уул уурхайн салбарын эзлэх хувь 40 болж өссөн. Мөн ажил эрхлэлт гурав, өрхийн баялаг 15 хувиар нэмэгдсэн статистик бий. Хайгуул, олборлолтыг дэмжсэн зөв хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлсэн улс ямар өгөөж хүртэж байгааг үүнээс харж болно.

-Хайгуулд хөрөнгө оруулалт татахад Монголын давуу болон сул тал юу вэ. Хайгуулын сал бар таа хөрөнгө оруулалт татахын тулд Монгол Улс юунд анхаа рах хэрэгтэй гэж та бодож байна вэ?

-Монгол Улс нь хайгуул, олбор-лолтын салбартаа болов сон хүчин сайтай, дэлхийд өрсөлдөхүйц гэж болно. Газар зүйн хувьд ч таатай. Хүн амын нягтаршил багатай, тайван улс тул уул уурхайн салбар өндөр түвшинд хөгжих бүрэн боломжтой. Өнгөрсөн уул уурхайн өсөлтийн циклийн үед шинэ хайгуулын төсөл маш эрэлттэй байсан. Өмнийн говийг дэлхийн зэс, нүүрсний том компаниуд сонирхож орж ирсэн. Харамсалтай нь эдгээр компани Монголоос гарсан. Засгийн газрын үзэж байгаагаар уул уурхайн салбар Монголын эдийн засгийн хөдөлгөгч хүч. Одоо нөхцөл байдлыг харахад урт хугацааны томоохон цөөн

төслөөс хараат байж, эдийн засгаа хөдөлгөж байна.

“Эрдэнэт” болон өмнийн говийн нүүрсний уурхайнууд, “Оюутолгой”-гоос Монголын эдийн засаг ихээхэн шалт гаалж байна. Эдгээр гур ван төсөл дээр хараат хэдий ч дараагийн шатанд хүлээгдэж байгаа төслүүд

олон биш байна. Хайгуул сайн явагдахгүй байна. Татварын хувь хэмжээ өндөр байна. Газар нутгийн маш бага хэсэгт хайгуул хийх боломжтой. Тусгай зөвшөөрлийн журам нь үр дүн багатай байна.

Австрали улсын хүн амын нягтаршил нь Монголтой харьцуулахад мэдэгдэхүйц өндөр ч тус нутгийн 25 хувьд нь хайгуул явагдаж байна. Гэтэл Монголд энэхүү үзүүлэлт дөрвөн хувьтай л байгаа. Үүний тал нь буюу маш бага хэмжээний газарт нийт уул уурхайн салбарын хөрөнгө оруулалтын 90 хувь нь шингэсэн. Монголыг бусад оронтой харь-цуулахад өрсөлдөх чадвартай болгох ёстой. Бусад улс оронд хайгуулын салбарт их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийж байна. Бид Монголын хайгуул явагдаж байгаа талбай 10 дахин багасаж, хүлээгдэж байгаа төслүүд яагаад цөөн байгааг асуух ёстой.

-Дэлхийн хамгийн том эдийн засагтай АНУ, БНХАУ ч геологийн салбартаа гадаадын хөрөнгө оруулалт татахыг чар-майдаг. Ер нь гадаад улс орон геологийн хайгуулд хөрөнгө оруулалт татахын тулд хэрхэн анхаардаг бол?

-Олон улс хууль эрх зүйн орчноо шинэчилж, хөрөнгө оруулалт

татахаар өрсөлдөж байна. АНУ, Хятад улсын жишээ байна. Мөн Канад бий. Дэлхийд хайгуулын салбарт хамгийн их хөрөнгө оруулалт татдаг орон боловч татварын таатай орчинг улам боловсронгуй болгож, өрсөлдөх чадвараа нэмэгдүүлэхийн тулд компаниудаа дэмжин ажиллаж байна. Австрали дахь хөрөнгө оруулалт дээд хэмжээнд хүрснийг үл харгалзан хөрөнгө оруулалтыг цаашид дэмжих зорилгоор хайгуулын бодлогоо шинэчилж байна. Хайгуул, уул уурхайн салбарын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих дөрвөн арга олон улсад байна. Нэгдүгээрт, бусад улс оронтой харьцуулахад татварын хувийг хамгийн зөв түвшинд аваачиж байна. Хоёрдугаарт, хайгуулын салбарын зардлыг бууруулах зорилгоор геологи болон газрын мэдээллийг ил бол-гож байна. Мөн хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжиж, бизнесийн эрсдэлийг бууруулах арга хэмжээ авч байна. Хамгийн сүүлд нь олон улсын түвшинд зөв хууль эрх зүйн орчин бүрдүүлэх нь Монголын эдийн засаг, ард түмэнд хэрэгтэй. Дараагийн эрдэс бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийн циклийн таатай үе ирэхэд Монгол өгөөжийг нь хүртэхэд бэлэн байх хэрэгтэй.

Үнийн өсөлтийн таатай үе ирэхэд Монгол өгөөжийг нь хүртэхэд бэлэн байх хэрэгтэйХайгуулыг казинотой харьцуулсан нь зөв

1Уул уурхайн салбарт төртэй

өрсөлдөх улам амаргүй болж байна. Алт, нүүрс, зэс тэргүүтэй эрдэс бүтээгдэхүүний олборлох салбарт төр хамгийн хүчтэй тоглогч болон гарч ирсэн нь энэ. Стратегийн ач холбогдол бүхий томоохон ордууд төрийн “халаас” руу орж, хувийн хэвшлийн компаниуд цаашид орон зайгүй үлдэж мэдэхээр байна.

Монгол Улсын гурван сая иргэнд “Эрдэнэс Монгол”-ын нэг ширхэг давуу эрхийн хувьцааг эзэмшүүлэх Засгийн газрын тогтоол гарсан. Үүнийг компанийн удирдлага болон төр засгийн эрх мэдэлтнүүд чухал шийдвэр хэмээн өргөмжилж,

Уул уурхайн салбарт төртэй өрсөлдөх амаргүй боллоо

хамаг сайнаараа сайшаан ярих болов. Угтаа тогтоол гаргалаа гээд энэ нь манай улсад нэр төдий бичилтээс хэтэрдэггүй. “Эрдэнэс

Тавантолгой”-н 1072 ширхэг хувьцаа үүний хамгийн бодит жишээ болж байна. Эзэмшиж буй хувьцаа нь үнэ цэнгүй, компани

нь хаалттай, цэвэр ашгаасаа ногдол ашиг хуваалцдаггүй байдал тогтоолын ач холбогдлыг үгүй болгосон.

Эргэн сануулахад, С.Бат-болдын Засгийн газар 2012 оны сонгуулийн өмнө “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн 1072 ширхэг хувьцааг иргэн болгонд эзэмшүүлж байлаа. Гэтэл өнөөдрийг хүртэл таван мянган төгрөгөөр нэрийн данс нээлгэсэн иргэд хувьцааны ногдол ашиг гэж юу ч хүртсэнгүй. Компани нь 2017 оноос хойш ашигтай ажиллаж, цэвэр ашгийн хэмжээ нь жил ирэх тусам нэмэгдэх атал жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг төр өөрөө зөрчсөөр сууна. Компанийн тухай хуулийг төрийн өмч давамгайлсан компани үл тоох нь бусад компанид сайн жишиг болохгүй нь лавтай.

“Эрдэнэс Монгол”-ын огцом тэлэлт хэр бодитой өсөлт вэ. “Одоогоор тус компани гол төлөв шинээр охин болон хамтарсан компани байгуулах замаар өөрийн

үйл ажиллагааны салбар, цар хүрээгээ хялбархан тэлж байна. Сүүлийн жишээ гэвэл Эрдэнэс Ашид, Эрдэнэс Алт, Эрдэнэс Ассет менежмент, Эрдэнэс метан зэрэг компанийг нэрлэж болно” хэмээн “Барьцгүй өсөлт: Эрдэнэс Монголын үнэлгээ” тайланд дурджээ. Монголд хөрөнгийн үзүүлэлтээр гэрлийн хурдаар тэлж буй компани бол яах аргагүй “Эрдэнэс Монгол”. Ашигтай гэсэн уул уурхайн салбар болгон руу тус компани үсрэн оржээ. Үүнийг зүй бус хөгжил гэж зарим судлаач үздэг.

“Эрд энэс Монгол”-ын хөрөнгийн 82.5 хувийг “Эрдэнэс Тавантолгой” компани эзэмшдэг бөгөөд нүүрсний үнийн өсөлтөөс хамаарч сүүлийн жилүүдэд өндөр ашигтай ажиллаж байгаа билээ. Толгой компанийн засаглал, менежментээс төрийн өмч давамгайлсан уул уурхайн компаниуд ирээдүйд ашигтай ажиллах эсэх нь хамаарна. Тийм учраас засаглалын асуудлыг Байгалийн баялгийн засаглалын хүрээлэн хөндсөн удаатай. Охин компанитай тогтсон тодорхойгүй харилцаа нь “Эрдэнэс Монгол”-д сорилт дагуулна гэдгийг тус байгууллага үзжээ. Үүнээс гадна компани хурдан хугацаанд өргөжсөн ч ашигтай ажиллагаа хангалтгүй байгааг судлаач Н.Дорждарь цохон тэмдэглэсэн. Анх байгуулагдсан цагаасаа хойш зөвхөн сүүлийн гурван жилд буюу 2016-2018 онд нийт 41 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажиллажээ. Харин өр, төлбөрийн хэмжээ 2017 оны эцсийн байдлаар 877 тэрбум төгрөг байна. Гаднын хөрөнгө оруулагчдын хувьд төртэй ярилцах,тэдэнтэй учраа ололцох, тэр тусмаа “Эрдэнэс Монгол”-той хэлэлцээрийн ширээнд суух цаг ирлээ. Уул уурхайн салбарын хамгийн өнгөтэй, өөдтэй болгон руу төр компани байгуулан үлэмж ноёрхлоо тогтоохоор шургалан орж байгаа нь эцэстээ ямар үр дагавар дагуулах бол.

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

Эрдэнэс Монголын ашиг(Тэрбум төгрөг)

2016

2017

2018

0

₮51.5 сая

₮20 тэрбум

5 10 2015

₮21 тэрбум

Documents

3 Төр, хууль нь ийм байхад харьд шингэхээс ч яахав · байна. Бизнест төрийн оролцоо бүрэн утгаараа гүнзгийрч,