8/17/2019 3_botanika 2

1/13

Odjel Spermatophyta  (= Antophyta ) – sjemenjače

- filogenetski najodvedenija grupa viših biljaka,

- osnovna karakteristika ove grupe jeste sjeme i cvijet,-  Sjeme: - nova struktura u ciklusu razvića koja osigurava preživljavanje

kopnenih uvjeta života,

- embrion, hranjivo tkivo i sjemenjača (omotač sjemena,

- zamjenjuje spore kod nesjemenjača (papratnjača u procesurazmnožavanja (jedinica rasijavanja, jedinica za rezerviranjehranjive materije,

- oblik heterosporije, modifikacija jajne stanice,

8/17/2019 3_botanika 2

2/13

Značajke i prednosti sjemena za preživljavanje kopnenih uvjeta:

! "adržavanje megaspore unutar measporanije,

! !eduk"ija velikog broja megaspora u jednu materinsku stani"umeasporu unutar megasporangije,! #reživljavanje jedne od četiri stanice materinske megaspore,! $ormiranje megagametofita unutar #unk"ionalne measpore%&egagametofit nije više samostalan nego se razvija unutar zidovameasporanije,! 'azviće em$riona ili mladog sporofita unutar megagametofita koji sezadržava unutar megasporangije,! 'azviće integumenta (omotača koji u potpunosti obavija megasporangiju

izuzev vrha na kojemu se nalazi otvor (mi"ropyla

8/17/2019 3_botanika 2

3/13

Sjemenjače  heteromorfna izmjena generacija kao i kod papratnjača- odrasla biljka predstavlja sporofitsku generaciju,- haploidni gametofit papratnjača protalij (par mm par cm,

- haploidni gametofit sjemenjača skrivena generacija% 

- )ametofit sjemenjača u potpunosti ovisan o sporofitu,- &uški gametofit (mikrogametofit sakriven u polenovom zrnu,

- *enski gametofit (makro- ili megagametofit sakriven u ovulu (sjemenomzametku,- ovul (sjemeni zametak rezultat oplodnje jajne stanice spermatozoidom- gametofiti golosjemenjača i skrivenosjemenjača se bitno razlikuju

8/17/2019 3_botanika 2

4/13

%ododjel &oni#erophytina  – olosjemenjače

- golosjemenjače imaju +gola sjemena,

- njihovi sjemeni zameci (ovuli i sjemena (oploeni sjemeni zameci suizloženi na površini sporofila, odnosno plodnih ljuspi,

- megagametofit (ženski gametofit, .n se razvija iz funkcionalnemegaspore (.n unutar nucelusa (megasporangijuma, /n,

- megagametofit je homologan (odgovarajući megaprotaliju (.npapratnjača,

- megagametofit sjemenjača se zadržava i hrani na matičnoj (majčinskojbiljci unutar sjemenog zametka,

- sjemeni zametak (ovul  megagametofit 0 megasporangij (nucelus 0sjemenjača,

- u megagametofitu se formira nekoliko arhegonija sa jajnom stanicom, anajčešće samo jedna će biti oploena od spermalne stanice iz polenovogzrna%

8/17/2019 3_botanika 2

5/13

ženski češer (skup sporofila ili odrvenjela cvat) na

čijim plodnim ljuspama se formiraju sjemena sa

krilcima

1ešer osovina koja nosi spiralnorasporeene sporofile

ženski češer na uzdužnom

presjeku

sjemeni zametak na

plodnoj ljuspi

 

mikropila

integumenti

nucelus

Plodne

ljuspe

sjeme

Plodne ljuspe (megasporofiliPlodne ljuspe (megasporofili)

-modificirani listovi

- svaka ljsupa nosi 2 ovula

- svaki ovul ima 1

megasporangiju

Uzdužni presjek sjemena bez sjemenjače

8/17/2019 3_botanika 2

6/13

Uzdužni presjek sjemena bez sjemenjače

uški češeri (strobilusi! šišarke)

uški češer na

uzdužnom presjeku

centralna

osovina

mikrosporofil sa

mikrosporangijom

mikrosporangija u kojoj nastaju

mikrospore (polenova zrna)

zračni mje"urovi

tijelo

polenovog

zrna

#tanica

polenove

cijevi

generativna

stanica

polenova cijev

vegetativna

stanica

 jedro stanice

polenove

cijevi

mikrosporofili $ prašnici! nosioci prašnica

(mikrosporangija)

1 mikrostrobilus

8/17/2019 3_botanika 2

7/13

&iklus razvi'aolosjemenjača

8/17/2019 3_botanika 2

8/13

-2ajčešći tip životne forme drve'e

- monopodijalni tip grananja

- ksilem od traheida, floem od sitastih cijevi

- listovi igličasti ili ljuspasti

- strobilusi jednospolni

- biljke diecične nose i muške i ženske strobiluse, rijetko dvospolne

- golosjemenjače 3 456 vrsta

8/17/2019 3_botanika 2

9/13

7lasa (inkoatae  

- 1ešeri u pazuhu brakteja (+pricvjetni listovi,

- češer od dugačke osovine na kojoj sjede prašnice, odnosno sjemenizameci,

- izumrle biljke, izuzev vrste )inkgo biloba ,

- odvojenih spolova

- dihotoma nervatura

)inkgo biloba  - ginko

Ginkgo biloba – ženska biljka

megasporangije

osovina češera

8/17/2019 3_botanika 2

10/13

7lasa %inatae četinari

 češeri na skraćenom izdanku na kojemu se sa strane ili terminalnonalaze spiralno rasporeeni plodne ljuspe ili prani"e koje imaju drku

- pored fertilnih listova prisutni su i sterilni listovi

%otklasa %inidae  – pravi četinari-8istovi igličasti, ljuspasti, čvrsti i kseromorfni (adaptirani na sušneuvjete,

- uglavnom zimzelene biljke,

- u svim organima prisutni smolni kanali%

8/17/2019 3_botanika 2

11/13

'ed #inales   najveći broj živih vrsta

#orodica #inaceae   borovke

- 8istovi igličasti i spiralno rasporeeni, uglavnom

zimzeleni,- listovi pojedinačni (#icea, 9bies , /--; listova urukavcu (#inus , u čuperku (8ari epima"ium

listovi u rukavcu muški češeri

ladi neoplo%eni ženski češer 

&reli neotvoreni ženski

češer #inus s?lvestris 

%inus sylvestris 

A$ies al$a %i"ea a$ies 

*ari+ de"idua 

&edrus deodara 

8/17/2019 3_botanika 2

12/13

#orodica &upressa"eae   čempresi

8istovi ljuspasti ili iličasti listove,

- 8istovi rasporeeni naspramno ili pak po tri u pršljenu,

- 1ešeri su u najvećem broju slučajeva sitni i izgraeni od manjeg brojaplodnih ljuspi i muških sporofila,

- plodne ljuspe na ženskom češeru srastaju i postaju sočne tepodsjećajuna plod kod skrivenosjemenjača, a kojeg zovemo al$ulus%

- ženski češeri mogu biti i odrvenjeli

- mnogi predstavnici su jednodome biljke%

@uniperus communis   obična kleka bobičasti češer

=upressus sempervirens   čempres odrvenjeli češer

Ahuja orientalis   istočnjalka tuja - odrvenjeli češer

8/17/2019 3_botanika 2

13/13

%otklasa ,a+idae 

- ženski češer je izgraen od samo nekoliko plodnih ljuspi koje pri dnuobuhvataju jedan sjemeni zametak koji je terminalan i stoji uspravno%

#orodica ,a+a"eae tise- listovi su rasporeeni u dva reda,- sjeme je obavijeno mesnatim omotačem kojeg zovemo arilus%

Aa