4 - Dr Taghavi Larijani-Mardani Hmouleh · 2016. 10. 6. · دﺮﺧ و نﺎﺟ ﺪﻧواﺪﺧ مﺎﻧ ﻪﺑ يرﺎﺘﺳﺮﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻠﺠﻣ ناﺮﻳا يرﺎﺘﺳﺮﭘ

به نام خداوند جان و خرد ي پرستارآموزشمجله

راني اي پرستاريانجمن علم ي پژوهش- يفصلنامه علم 1393 بهار -) 7پياپي ( 1 شماره - ومس دوره

راني اي پرستاريانجمن علم :ازي صاحب امت• فاطمه الحانيدكتر : و سردبيرولؤر مسي مد• آذر طلدكتر :اجرايير ي مد• 20/2/91 مورخ 4823/94: وزارت ارشاد اسالمينتشار شماره پروانه ا• 3812-2322 :المللي استاندارد بين شماره • e-ISSN 2322-4428: كييه الكترونيالمللي نشر نيشماره ب • :)به ترتيب حروف الفبا( سندگاني نويشورا • نپور بندبني، استاديار دانشكده پرستاري و پيراپزشكي گيال دكتر محمد اسماعيل- دكتر فاطمه الحاني، دانشيار گروه پرستاري دانشگاه تربيت مدرس- دكتر منير انوشه، دانشيار گروه پرستاري دانشگاه تربيت مدرس- دكتر زهره پارسا يكتا، دانشيار دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران- ايراندانشگاه علوم پزشكي دكتر حميد پيروي، دانشيار دانشكده پرستاري و مامايي - تهراندانشگاه علوم پزشكي دانشكده پرستاري و مامايي دانشيار دكتر محمدعلي چراغي، - دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشيدانشيار دكتر محمدعلي حسيني، - ايراندانشگاه علوم پزشكي دانشكده پرستاري و مامايي استاددوست اسكويي، دكتر سيده فاطمه حق- دكتر محمدرضا حيدري، استاديار دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه شاهد- تهراندانشگاه علوم پزشكي نيري، دانشيار دانشكده پرستاري و مامايي دكتر ناهيد دهقان- دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه شاهددانشيار دكتر ناهيد رژه، - شگاه علوم بهزيستي و توانبخشي دكتر سادات سيدباقر مداح، استاديار دان- ايراندانشگاه علوم پزشكي دكتر نعيمه سيدفاطمي، دانشيار دانشكده پرستاري و مامايي - دكتر آذر طل، دكتراي آموزش بهداشت و ارتقاي سالمت دانشگاه علوم پزشكي تهران- اهللا دانشكده پرستاري دانشگاه علوم پزشكي بقيهدانشيار دكتر عباس عبادي، - دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتياستادزاده، دكتر عباس عباس- تهراندانشگاه علوم پزشكي دكتر شهرزاد غياثونديان، استاديار دانشكده پرستاري و مامايي - دكتر علي فخرموحدي، استاديار دانشكده پرستاري و پيراپزشكي سمنان- ناب، دانشيار دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي دكتر مسعود فالحي خشك- نژاد، استاد گروه آمار زيستي دانشگاه تربيت مدرس دكتر انوشيروان كاظم- دكتر عيسي محمدي، دانشيار گروه پرستاري دانشگاه تربيت مدرس- ايراندانشگاه علوم پزشكي دكتر ندا مهرداد، استاديار دانشكده پرستاري و مامايي - پور، استاديار گروه پرستاري دانشگاه تربيت مدرس ر حسن ناوي دكت- دكتر عليرضا نيكبخت نصرآبادي، استاد دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران- مرادي، استاديار دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران دكتر مجتبي ويس- انشكده پرستاري و مامايي دانشگاه شاهد دكتر مجيده هروي، استاديار د- دكتر فريده يغمايي، دانشيار دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي-

عليرضا قريب - مرادي دكتر مجتبي ويس: يسيراستار انگليو • فاطمه الحانيدكتر : يراستار فارسيو • يدريفرشته ح :ييآرا و صفحهينيحروفچ • يسوران اصغر: جلدحاطر • راني اي پرستاريانجمن علم :ناشر • تهرانيي و ماماي دانشكده پرستار–د يدان توحي م–تهران : ينشان • 66592535 :رنماب و تلفن، 398/14195 :يصندوق پست، 1419733171 :يدپستك •

e-mail: [email protected] , Website: http://jne.ir

در دانشجويان پرستاريتفكر انتقادي قاطعيت و رابطه

5اعظم رشيدي، 4فتانه قديريان، 3نسرين رضائي، 2 مرجان مرداني حموله، 1ترانه تقوي الريجاني

چكيدههـدف ايـن . رسـاند مـي يـاري آنـان شجويان پرستاري در جهت عملكرد تحصيليقاطعيت و تفكر انتقادي به دان :مقدمه

. بوده است در دانشجويان پرستارين رابطه بين قاطعيت و تفكر انتقاديمطالعه تعيي نفر از دانشجويان پرستاري دانشكده پرسـتاري دانـشگاه علـوم 213ي و همبستگي با مشاركت اين مطالعه تحليل :روش

اي تفكر ه ها پرسشنام ه هوري داد آ ابزار جمع .يري به صورت در دسترس بود گ ه روش نمون . انجام شد 1391 در سال زشكي تهران پيـري از گ هو بـا بهـر SPSS v.16افـزار ا بـا اسـتفاده از نـرم هـ هتحليل داد. انتقادي كاليفرنيا و قاطعيت گمبريل و ريچي بودند

.انجام شددو و ضريب همبستگي پيرسون اي آناليز واريانس، كايه نآزمو . بـه دسـت آمـد 32/9±38/3 آنـان كلي تفكـر انتقـادي نمره و 15/68±79/12 دانشجويان نمره كلي قاطعيت :اه هيافت

بـين قاطعيـت و تفكـر . زير سطح هنجـار داشـتند آنان تفكر انتقادي % 8/94اشتند و دانشجويان سطح قاطعيت متوسط د % 7/89 .)p=510/0( از نظر آماري معنادار نبوددر حالي كه) r=045/0( همبستگي مستقيم وجود داشتانتقادي دانشجويان پرستاري

الزم است در راهبردهاي آموزشي برنامه درسـي پرسـتاري جهـت ارتقـاي با توجه به نتايج مطالعه حاضر، :يريگ هنتيجو تربيـت پرسـتاران اي ه در صورتي كه هدف، توسعه حرف .اي تفكر انتقادي دانشجويان پرستاري، بازنگري صورت گيرد ه تمهار

باشـند، مـي مك به دانشجويان به ويژه آنان كه از تفكر انتقادي پـايين برخـورد ا بايد در جهت شناسايي و كه شقاطع باشد، كوش .متمركز گردد

قاطعيت، تفكر انتقادي، دانشجوي پرستاري :ها كليد واژه

18/1/1393: تاريخ پذيرش 18/8/1392: تاريخ دريافت

دانشگاه علوم پزشكي تهران، تهران، ايرانو مامايي، دانشكده پرستاري ،پرستاري استاديار گروه روان - 1 )نويسنده مسؤول (دانشگاه علوم پزشكي تهران، تهران، ايراندانشكده پرستاري و مامايي، ،دانشجوي دكتراي پرستاري - 2

[email protected] :پست الكترونيكي هدان، ايراندانشگاه علوم پزشكي زاهدان، زادانشكده پرستاري و مامايي، ،پرستاري دانشجوي دكتراي پرستاري، مربي گروه روان - 3 دانشگاه علوم پزشكي تهران، تهران، ايراندانشكده پرستاري و مامايي، دانشجوي دكتراي پرستاري، - 4 دانشگاه علوم پزشكي تهران، تهران، ايراندانشكده پرستاري و مامايي، پرستاري، كارشناس ارشد روان - 5

32-40 ،1393بهار ) 7پياپي ( 1 شماره 3آموزش پرستاري دوره

همكاران و ترانه تقوي الريجاني قاطعيت و تفكر انتقادي در دانشجويان پرستاري رابطه

1393بهار ) 7پياپي ( 1 شماره3دوره پرستاري آموزش

٣٣

مقدمه اي اجتمـاعي، هـ هدانشجويان به عنوان يكي از گرو

عـرض فـشارهاي روانـي قـرار هـا در م ز ديگر گروه بيشتر ا نيـاز دارنـد مطلـوبي ، به همين دليل به سالمت روان دارند

ر كـ تف ي اجتمـاع يهرچه فـرد در برخوردهـا در واقع، . )1( داشته باشـد يتر صحيح قاطعانه ي باالتر و رفتارها يانتقادو قادر است با ديگران ارتبـاط نزديـك برقـرار كنـد بيشتر

آنكـه بـي ،خود را ابـراز كنـد از نيازها و افكار يعيدامنه وس بـه حقـوق ديگـران لطمـه وارد يا نمايد اضطراب احساسر كـ ن بـودن تف يي و پـا قاطعيـت در مقابـل، نداشـتن .نمايد ،در اين بـين .)2( روديشمار م به بزرگ نقص يك يانتقاد

وضعيت سـالمت روانـي دانـشجويان پرسـتاري در دوران كيفيت بر بلكه آنان ا بر عملكرد تحصيلي نهدانشجويي نه ت

ـ در آينـده ها آن اي هعملكرد حرف قـرار ).3( ثير دارد أنيـز ت در سيستم آموزش پرستاري به عنوان يك دانشجو، گرفتن

لـذا ).4( دهـد را كاهش مـي افراد ير انتقاد كتف قاطعيت و سزايي به تواند تأثير مي ير انتقاد كتفپرداختن به قاطعيت و

. داشته باشد پرستاري دانشجويان تقاي بهداشت روان در ار بـه يـك عقايد و نظرات ما و ديگران داشتن يعني قاطعيتدر قاطعيـت داشـتن ضرورت ، بنابراين. داهميت دارن اندازه

هـاي اجتمـاعي و براي كسب مهارت دانشجويان پرستاري قاطعيت موجب . دگردسالمت روان آنان احساس مي بهبود

، لـوب اجتمـاعي مط تتمـاعي مثبـت، تعـامال رفتارهاي اج شود كه همگي له و خودآگاهي مي أمس لحافزايش توانايي

ــضمين ــل ت ــن عوام ــستند اي ــده ســالمت روان ه ).5( كننـ مهـارت خلـق موجب همچنين و كـاهش اي ههـاي مقابل بـه توانـد مي تيقاطع). 6( شود خود تخريبي ميرفتارهاي

در شـده كدر تـنش مـؤثر نتـرل ك يبـرا يابـزار عنوان يپرسـتار انيدانـشجو و رود ارك به يپرستار انيدانشجو

آمـوزش يطـ در هك ياحتمال ياه ساستر با مقابله يبرا مهـارت از بـااليي سـطوح ازمنـد ين ننـد، ك مي تجربه خود قـادر نيزپرستاران داراي قاطعيت باال. )7( هستند تيقاطع ).8( ه خدمات مراقبتي بهتري به مـددجويان هـستند يبه ارا

هـايي تن ويژگـي آموزش پرستاري به علت داشـ ،در مقابل توانـد منجـر بـه كـاهش برنامه سنگين آموزشي مـي مانند

اي هـ هياقتـ به طـوري كـه ). 5( قاطعيت دانشجويان گردد در شهر تهـران گويـاي آن مطالعه سيدفاطمي و همكاران

بود كه اكثريـت دانـشجويان كارشناسـي پرسـتاري داراي

.)9( اند هت در سطح متوسط بودمهارت قاطعيم يه بر تصم ك است ي استدالل ير انتقاد كتفاز طرفي

ي بر مبنـا ورزد و يد م كيتأ يزيا باور به چ ي ياركدر انجام ـ ايق از قضا ي دق يابيارز ،افـزون بـر آن . )10( روديش مـ ي پ بـر يياين پو يه ا ك آن است ييايها در گرو پو دانشگاه يبقا تفكـر باعـث ايـن ).11( رديـ گ مي لك ش ير انتقاد ك تف پايه

يو يــادگير يرگيــله، تــصميمأ حــل مــسييتوســعه توانــاشـود مـي سـبب و) 12( گردديدر دانشجويان م هميشگي

مختلـف بـر يدانشجويان پي ببرند كـه چگونـه هنجارهـا تفكر يها مهارت داشتن بنابراين .گذارد تأثير مي آنانافكار در پژوهـشي كـه ).13( الزامـي اسـت نـان راي آ ب يانتقاد

% 86 انجام گرفـت، در شهر رشت پارياد و همكاران توسط ــشجويان كارشناســي ــتاردان ــر يي داراپرس ــايي تفك توان

از يبرخـوردار در هـر حـال، ).14( بودنـد ضـعيف يانتقاد ي ارزشمند بـرا ي ابزار ير انتقاد كقاطعيت و تف هاي مهارت

ــشجو ــرا يدان ــت چ ــتاري اس ــته پرس ــان رش ــس از ك ه پت يـ بالين مشغول بـه فعال ط پيچيده يمحدر يليالتحص فارغ

توانـد بـه هـا مـي يري از ايـن مهـارت گ ه و بهر خواهند شد به بيـان ديگـر، از . عملكرد بهتر آنان در بالين ياري رساند

ياه هدور در طول گذراندن يپرستار انيدانشجو هكآن جا ه باليني، از يك سو در تعامل نزديك با افراد مختلف از جمل

گيرند و از سويي ديگر بهبيماران و همراهان آنان قرار ميشـرايط در پردازنـد و نيـز مـي ينيبال يها مهارتيريادگي

دهنـد، الزم مـي هيـ ارا خـود را ي مراقبتيهاتيحياتي فعالهاي قاطعيـت ها از مهارتتيفعال نيا هياست كه جهت ارا

توجـه بـه بـا لـذا .بااليي برخوردار باشـند انتقادي ركو تفكــه در جامعــه آنمطالــب پــيش گفــت و بــا عنايــت بــه

ــن ــشابهي در اي ــق م ــران تحقي ــشجويان پرســتاري اي دانهايي از حرفه رفته است و پرستاري نيز صورت نگ خصوص

ورداري از سـطوح است كه پـرداختن بـه آن نيازمنـد برخـ بـر آن شـدند باشد، پژوهشگران مطلوب مي سالمت رواني

ير انتقـاد كتف ت و يقاطع تعيين رابطه فاي با هد تا مطالعه . انجام دهندپرستاريرشته در دانشجويان

روش مطالعه

. و همبستگي بـود اين پژوهش يك مطالعه تحليلي جامعه پژوهش كليه دانشجويان مقطـع كارشناسـي رشـته پرستاري شاغل به تحصيل در دانشكده پرستاري دانـشگاه



٣۴

حجـم نمونـه . دنـد بو 1391 در سـال علوم پزشكي تهران

32 فرمول براساس

2

121

+⎟⎠⎞⎜

⎝⎛ +

=−−

d

zzn

βα ن يـ با فرض ا و ميـان متغيرهـاي تفكـر يب همبـستگ يه چنان چه ضـر ك

از نظـر اه ن آ باشد تا ارتباط 2/0انتقادي و قاطعيت حداقل ضـريب گـردد و بـا در نظـر داشـتن يدار تلقـ معنـا يآمار

)2/0 بتـاي (%80و توان آزمون ) 05/0 آلفاي%(95اطمينان ــادل ــرآورد گرد225مع ــر ب ــ نف ــ.دي ــري در گ ه روش نمون ي

. به كار گرفته شد در اين تحقيق يريگ هدسترس براي نمون ـ به يدسترس جهت پژوهشگربه اين منظور، بـا اهـ هنمون

آمــوزش دانــشكده بــه يزيــر برنامــه دفتــر يهمــاهنگ در ينيبـال يارآموزكـ ياهـ شبخـ و درس ياهـ سالكـ ــ نمارســتايب ــه اه ــ مراجع آوري اطالعــات از جمــع .ودنم

يـري از گ هبـا بهـر دانشجويان پرستاري مقطع كارشناسـي و با در نظـر گـرفتن احتمـال ريـزش انجام شد پرسشنامه

لـيكن پرسشنامه مازاد نيز تكثيـر گرديـد 10ا تعداد ه هنمون 10 تعـداد پرسشنامه به پژوهشگر عـودت داده نـشد و 12

ه در نهايــتمخــدوش بودنــد كــدريــافتي نيــز پرســشنامه . پرسـشنامه انجـام گرديـد 213 بـرروي اي آماري ه نآزمو

اطالعات فـردي، ايه ها از پرسشنام ه هآوري داد براي جمع ــت ــنجش قاطعي ــشنامه س و Gambrill و Richi پرس

پرسـشنامه . ا اسـتفاده شـد يفرنيالك ير انتقاد كپرسشنامه تف سـال ، تأهـل اطالعات فردي شامل سن، جنس، وضـعيت

.بـود و محل سـكونت وضعيت اقتصادي عدل، م، تحصيلي اي هال پنج گزينـ ؤ س 40پرسشنامه سنجش قاطعيت داراي

شوم، ميشوم تا خيلي ناراحت ميبه صورت اصالً ناراحت ن آن جمع امتيازات وگردد مي ذاريگ ه نمر 5 تا 1كه از است دهنـده قاطعيـت امتياز كمتر نـشان . باشد مي 40-200بين

دهنـده قاطعيـت كمتـر اسـت و باالتر نـشان باالتر و امتياز 150( قاطعيـت پـايين به صـورت در سه سطح را قاطعيت

نمـره بـه 50( و باال ) نمره 50-150( ، متوسط )نمره به باال ، و همكـاران تقوي پژوهش در .دنماي ميبندي طبقه )پايين

بـا اسـتفاده از ضـريب پرسـشنامه قاطعيـت ضريب پايايي در اين مطالعه ). 5( ارش شده است گز 96/0 باخفاي كرون آل

شنامه قاطعيـت بـا اسـتفاده از روش روايـي سنيز روايي پر محاسبه شـده بـراي CVR كه ميانگين انجام شد امحتو

محاسبه گرديد كه 8/0 به ميزان CVI و 17آن به ميزان يبرا. باشد ميبيانگر روايي محتواي مناسب براي اين ابزار

ي از فرم ب آزمـون تفكـر انتقـاد نيز ير انتقاد ك تف يابيارز

ــفرنيالك ــد ي ــتفاده ش ــا. ا اس ــوني ــامل ن آزم ــ34ش ال ؤ سح از سوي آزمون ي و در صورت پاسخ صح است اي هنيچندگز

ح ي هر پاسخ صـح يعمل راهنما، براالرشونده با توجه به دستو ل نمرات آزمـون، نمـره ي تحل يگردد و برا مياز منظور ي امت 1آزمـون شـوندگان .رديـ گ يمـ عمل قـرار ك آزمون مال يلك

ن يـ ل ا كـ نمـره در 34ثر كتوانند از حداقل صفر تـا حـدا مي به 10شتر از ي ب يلك نمرات در اين آزمون . نندكسب كآزمون

ـ ك سطح هنجـار و نمـرات يعنوان الگو بـه 10متـر از ك يلمـدت . دگـرد مـي متر از سطح هنجار منظور ك يگوعنوان ال

دقيقه در نظـر 45مون زمان پيشنهادي جهت پاسخ به اين آز و ن آزمـون يـ ا محتـواي يـي ، روا رانيـ در ا . گرفته شده است

آن بـا اسـتفاده ييايو پا ) 15( شده است هنجاريابي آن انجام ).16( به دست آمده است 62/0چاردسون يورك 20از فرمول

باشـد و در مـي دكه ايـن آزمـون اسـتاندار لذا با توجه به اين ر مـورد اسـتفاده قـرار گرفتـه مطالعات زيادي در داخل كشو

، در اين مطالعـه روايـي و پايـايي آن گرفتـه )12-16( استو با SPSS v.16افزار ا با استفاده از نرمه هتحليل داد. نشدو آمـار ) ميانگين و انحراف معيـار ( آمار توصيفي يري از گ هبهر

دو و آنـاليز واريـانس، كـاي آمـاري ايهـ نآزمـو ( استنباطيايـن مجـوز انجـام . انجـام شـد )پيرسونضريب همبستگي

پژوهش از كميته اخالق دانشگاه علوم پزشكي تهـران اخـذ شد و كليه مالحظات اخالقي در تمام طول تحقيـق رعايـت

ـ به اين منظور هدف از انجـ .شد ا هـ هام پـژوهش بـراي نمون در پـژوهش شـركت ا با رضـايت آگاهانـه ه نو آ تشريح شد

نـامي و بـي در خـصوص حفـظ بـه آنـان به عالوه، . نمودند دريافـت نتـايج نهـايي اطالعات و تمايل به محرمانه ماندن

ا اعالم شـد ه ه همچنين به نمون . شد هيتحقيق توضيحاتي ارا توانند از مشاركت در انجـام پـژوهش ميكه هرگاه بخواهند

.انصراف دهند

ها يافتهدانــشجويان از ) نفــر190% (2/89ا هــ همطـابق يافتــ

. انـد ه بود مؤنث از آنان ) نفر 183% (9/85جرد و م پرستاريــ ــانگين ســن نمون ــود83/21±83/2نيــز ا هــ همي ســاير . ب

ـ مـشاهده 1شـماره در جـدول ا هـ همشخصات فردي نمونـ . شـود مي 15/68±79/12ا هـ هنمـره كلـي قاطعيـت نمون

% 7/89(ا هـ ها نشان داد اكثريت نمون ه هيافت. گزارش گرديد معـادل ( از آنـان % 3/10وسط و قاطعيت مت ) نفر 191معادل

و هيچ كدام از آنان قاطعيت اند هقاطعيت باال داشت ) نفر 22



٣۵

پايايي شايان ذكر است كه در اين مطالعه، .اند هپايين نداشت يري از ضريب آلفـاي كرونبـاخ گ هپرسشنامه قاطعيت با بهر

نتايج آزمون آناليز واريـانس نـشان داد . به دست آمد 94/0ــت ــرات قاطعي ــا نم ــژوهش در س ــدهاي پ ــ ل در واح اي ه

، p=275/0(داري ندارد معناتحصيلي مختلف تفاوت آماري 30/1=F ،3=df .( دو بـين متغيرهـاي مطابق آزمون كـاي

ــنس ــكونت )p=032/0( جـ ــعيت سـ )p=041/0( و وضـدانشجويان پرستاري با نمرات قاطعيت آنان تفاوت آمـاري

ـ ،دار وجود داشت معنا طعيـت در كـه ميـزان قا اي ه بـه گونهي در سـطح خوابگـا و دانـشجويان غير مؤنثدانشجويان

بـا بين ساير متغيرهاي فردي آنـان اما باالتري قرار داشت نمـره كلـي تفكـر . ديده نشد دارمعناقاطعيت تفاوت آماري

. به دسـت آمـد 32/9±38/3انتقادي دانشجويان پرستاري دانـشجويان ) نفـر 202%(8/94مطابق نتايج به دست آمده

زيـر سـطح هنجـار داشـتند و تنهـا رستاري تفكر انتقادي پ

داراي تفكـر انتقـادي بـاالي سـطح ) نفـر 11( آنان% 2/5كـر انتقـادي نمـرات تف بين نشان داد نتايج. اند ههنجار بود تفـاوت ، چهـارم سـال در آنان با سال تحصيلي دانشجويان

ــاري ــاآم مطــابق آزمــون ).p=045/0( داردوجــود دارمعنن متغير جنس با تفكـر انتقـادي تفـاوت آمـاري دو، بي كاي، به طوري كه نمره تفكـر )p=025/0(دار وجود داشت معنا

نـث ؤانتقادي دانشجويان مذكر در مقايسه با دانـشجويان م ا نـشان داد مطـابق آزمـون هـ هديگر يافتـ .بهتر بوده است

ضريب همبستگي پيرسون بين قاطعيـت و تفكـر انتقـادي ر كـل همبـستگي مـستقيم وجـود دانشجويان پرسـتاري د

در حالي كه اين همبستگي از نظر ) r=045/0( داشته است ميانگين و انحـراف معيـار ). p=510/0( آماري معنادار نبود

ايـن دو همبـستگي بـين نمرات قاطعيت و تفكر انتقادي و دانـشجويان در چهارگانـه ايهـ هدر هر يك از گـرو متغير .شود مي مشاهده 2شماره جدول

مشخصات فردي واحدهاي پژوهش -1جدول

متغير فراواني درصد1/13 1/29 9/32 9/24

28 62 70 53

اول دوم سوم چهارم

سال تحصيلي

4/86 6/13

184 29

خوابگاهي وضعيت سكونت خوابگاهيغير

1/21 4/71 5/7

45 152 16

خوب متوسط ضعيف

وضعيت اقتصادي

3/2 5/46 2/51

5 99 109

14كمتر از 17-14

17بيشتر از معدل

حسب سال تحصيليفكر انتقادي در واحدهاي پژوهش برهمبستگي بين نمرات قاطعيت و ت -2جدول

قاطعيت سال تحصيلي انحراف معيار±ميانگين

تفكر انتقادي انحراف معيار±ميانگين

ضريب همبستگي وp-value

1 71/68±48/12 96/9±73/3 492/0=+r 081/0=p

r=ـ016/0 90/8±05/3 40/69±07/12 2904/0=p

r=ـ134/0 74/8±70/3 71/65±33/14 3265/0=p

4 62/69±43/11 23/10±91/2 102/0=+r 047/0=p*

r+=045/0 38/3±32/9 79/12±15/68 كل510/0=p

معنادار*



٣۶

بحث در اين مطالعه اكثريت دانشجويان پرسـتاري داراي

ج يهمـين راسـتا نتـا در .انـد هقاطعيت در سطح متوسط بود ش ييعني ب % 5/59نشان داد كه پژوهش تقوي و همكاران

ــياز ن ــشجويم ــتاري از دان ــشكده يان كارشناســي پرس دان در تيـ قاطع يپرستاري دانشگاه علوم پزشكي تهـران دارا

ا نشان داد كـه ه هبه عالوه، يافت ).5( اند ه متوسط بود سطحت در سـطح هيچ كدام از دانشجويان پرستاري داراي قاطعي

در حــالي كــه نتــايج پــژوهش تقــوي و ؛انــد هپــايين نبــود دانــشجويان پرســتاري داراي% 6/11همكــاران نــشان داد

مطالعـات ديگـر نيـز ). 5( انـد ه پايين بود در سطح قاطعيتحكايت از سطوح پايين قاطعيت در دانـشجويان پرسـتاري

به بررسـي مهـارت انو همكار Unal به طوري كه . داردــت ــشجويان مقطــع كارشناســي 274در قاطعي ــر از دان نف

پرستاري در تركيه اقدام نمودند و در نتـايج تحقيـق بيـان داشتند بيش از نيمي از دانـشجويان پرسـتاري در بـالين از

در مصر Ibrahim ).17( اند ه بود قاطعيت پايين برخوردار دانشجوي كارشناسـي رشـته پرسـتاري 207با بررسي نيز

و قاطعيت اند ه آنان قاطعيت پايين داشت %6/39دريافت كه ).18( شان رابطه مثبت داشته است توانمندي رواني ها با آن

Unal در مطالعه خود اعـالم داشـتند كـه بـه ان و همكار دليل برخورداري دانشجويان پرستاري از سـطوح قاطعيـت پايين الزم است اين دانشجويان از سوي مربيان، پرستاران

).17(گيرنـد پزشكان مورد حمايت قرار شاغل در بخش و در Yin با توجه به اهميت مفهوم قاطعيـت در پرسـتاري،

كـه چين ضمن مطالعه قاطعيت در پرستاران، اظهـار نمـود بـراي اي هداشتن قاطعيت منجر به افـزايش حرمـت حرفـ

شـود و پرسـتاران برخـوردار از قاطعيـت بـاال ميپرستاران شـان در و نقطه نظرات شخصيتوانند با بيان احساسات مي

اي هزمان و مكان صحيح، قدرت مواجهه با مشكالت حرفـ اي اشـتباه در ايـن زمينـه ه تخود را بهبود دهند و از قضاو

در نيـز Ibrahim ، در همـين راسـتا ).19( اجتناب ورزنـد مطالعه خود اظهار داشت، مربيان پرستاري بايد دانشجويان

ق فردي خود تشويق نماينـد را به بيان عقايد و احقاق حقو نيـز اي روانـي، اسـتقالل آنـان ه يتوانمندتا ضمن ارتقاي

بـين در مطالعـه حاضـر از سوي ديگـر ).18( افزايش يابد اي تحـصيلي مختلـف هـ ل در سـا اه هنمرات قاطعيت نمون

ايـن در حـالي . شته اسـت ندا وجود داريمعناتفاوت آماري

اي هـ ل سـا به نويا دانشج با ارتقاي رود مياست كه انتظار ).2( نيز افزايش يابـد اه نميزان قاطعيت آ ، باالتر تحصيلي

ــدر ــ هيافت ــقايه ــا تقــوي و همكــاران تحقي ، ناهمــسو ب بـين ميـزان قاطعيـت اي اين بخش از پژوهش مـا، ه هيافت

دانشجويان كارشناسي پرسـتاري بـا سـال تحـصيلي آنـان بـا بـه ايـن صـورت كـه دار آماري وجود داشت معنااط ارتب

ا افزوده شـده ه نارتقاي سال تحصيلي بر ميزان قاطعيت آ ميزان قاطعيت نشان داد حاضر تحقيق ياه هيافت ).5( است

خوابگاهي در سـطح و دانشجويان غير مؤنثدر دانشجويان اي هـ هاين در حالي است كه يافت .باالتري قرار داشته است

در خـصوص مهـارت در داخل كـشور مطالعات ديگري كه انـد ه دانشجويان پرستاري انجام شد، بيانگر آن بود يتقاطع

كه متغير جنس با ميزان قاطعيت اين دانشجويان ارتبـاطي اي پـژوهش هـ همطابق يافت همچنين ).20و5( نداشته است

ديگري نيز كه در كـشورمان ايـن مهـارت را در پرسـتاران متغيـر جـنس بـا قاطعيـت ، بررسـي قـرار داد شاغل مـورد شـايد علـت ايـن ).21( نداشـته اسـت اي هطـ پرستاران راب

سـاير مطالعـات تفاوت در نتايج را كه ميان اين مطالعـه و ذكر شده وجود دارد، بتوان به نوع مطالعـه و حجـم نمونـه

رسد زنـدگي در ميبه نظر از سوي ديگر، . ا نسبت داد ه نآل خـاص خـود، ي با مشكالت و مـسا هاي خوابگاهي محيط

ثير قرار داده باشد چـرا كـه أتحت ت يان را قاطعيت دانشجو دليـل شـلوغ بـودن و بـه هاي خوابگاهي محيطزندگي در

و از سوي ديگـر از يك سو كانات رفاهي مناسب، ام قدانفايي كه بـه دانـشجويان تحميـل ه شدوري از خانواده و تن

در .قاطعيت آنان اثرگـذار باشـد تواند بر سطح مينمايد، ميانــشجويان بــا وضــعيت بــين قاطعيــت دپــژوهش حاضــر

در مـشاهده نـشد در حـالي كـه اي هاقتصادي آنـان رابطـ بـين قاطعيـت كه در مصر انجـام شـد Ibrahim مطالعه

رابطه مثبت وضعيت اقتصادي آنان دانشجويان پرستاري با ).18 ( داشتوجود

داراي دانشجويان پرسـتاري مطالعه اكثريت اين در مطالعـه اي هـ هيافتـ .بودنـد تفكر انتقادي زير سطح هنجار

نـشان داد در شهر يزد، نيز همسو با مطالعه ما، برخوردارياكثريت دانشجويان پرسـتاري داراي تفكـر انتقـادي در كه

اي هــ هيافتــ از سـوي ديگــر، ).22( انــد هپــايين بــود سـطح در شاهرود، نشان داد كـه ميـانگين نمـره تفكـر اي همطالع

ي در ســطح انتقــادي بــراي اكثريــت دانــشجويان پرســتار در اي هاي مطالع ه هليكن يافت ) 23( متوسط قرار داشته است



٣٧

ميالدي در كشور نروژ نشان داد كـه اكثريـت 2010سال التحـصيل داراي تفكـر انتقـادي در حـد پرستاران تازه فارغ

نـشان داد حاضر اي تحقيق ه هيافت .)24( باشند ميمطلوب بـه نمره تفكر انتقـادي دانـشجويان سـال چهـارم نـسبت

اي مطالعه بخشي و ه هيافت .اي ديگر بهتر بوده است ه لسانــشان داد كــه تفكــر انتقــادي نيــز در شــاهرود آهنچيــان

آنـان دانشجويان پرستاري بـا افـزايش سـنوات تحـصيلي نيز در مطالعه خود اعـالم Van ).23( افزايش داشته است

تحصيلي باالتر بر اي ه لنمود با پيشرفت دانشجويان به سا Rogal). 2(ها افزوده شده اسـت آن ير انتقاد كان تف ميز با هدف سنجش كه اي ه در استراليا طي مطالع Youngو

دانشجويان كارشناسي پرستاري سال مهارت تفكر انتقادي اول تا سـال آخـر انجـام شـد، دريافتنـد ميـانگين نمـرات

دانشجويان از سال اول تـا سـال ي تفكر انتقاد ياه تمهاراي هـ هيافتـ در حالي كـه ). 25(افزايش داشته است چهارم

نـشان ناهمسو با نتايج تحقيق حاضـر پژوهش برخورداري ترم اول و داد بين نمره تفكر انتقادي دانشجويان پرستاري

دار وجـود نداشـته معنـا در شهر يزد تفاوت آمـاري ترم آخر در پـژوهش قريـب و همكـاران نيـز ميـانگين ). 22( است

در دانشجويان ترم اول و تـرم يفكر انتقاد نمرات مهارت ت هـا بين آن يآخر مورد مقايسه قرار گرفت و تفاوت معنادار

ــشد ــشاهده ن ــتا ). 13(م ــين راس ــه در هم ــايج مطالع نتSuliman و Halabi در كشور اردن نيز نشان داد نمره

حـسب ي دانـشجويان كارشناسـي پرسـتاري بر تفكر انتقاد ).26( مـاري نداشـته اسـت دار آ معنـا سال تحصيلي تفاوت

اي مطالعـات مختلـف ه ههمان طور كه ذكر گرديد، در يافت ا تحـت هـ هگوناگوني وجود دارد كه ممكن است ايـن يافتـ

فرهنگـي، نـوع ايهـ ه زمينـ مل متعددي از جمله عوا ثيرأت قـرار گرفتـه اهـ ناي آ ه هحجم نمون مطالعات انجام شده و

.باشندنمـره تفكـر داد نـشان ي اين پژوهش اه هديگر يافت

مؤنـث انتقادي دانشجويان مذكر در مقايسه با دانـشجويان اين يافته پژوهش در ساير مطالعات مـورد . بهتر بوده است

شفيعي و همكـاران كه اي ه به گون ،ييد قرار نگرفته است أت، بين ميانگين نمرات تفكـر نمودند در پژوهشي خاطر نشان

پــسر در رشــته دانــشجويان دختــر و دانــشجويانيانتقــادپژوهش ). 15( ه است مشاهده نشد معنادارپرستاري تفاوت

نـشان داد در مقايـسه نمـرات بـه نيـز و همكاران ياطهر در نمره كل آزمـون دختردست آمده در دانشجويان پسر و

با .)12( ه است مشاهده نشد يدار، تفاوت معنا تفكر انتقادي در ايـن كننـده توجه به اين كه اكثـر دانـشجويان شـركت

لـذا .باشـد مياين يافته دور از انتظار ، اند ه بود مؤنثمطالعه .شود مطالعات مشابهي در اين زمينه انجام شوند ميتوصيه

بين نمره تفكر انتقـادي و ميـانگين در مطالعه ما به عالوه در پـژوهش پاريـاد و معدل ارتباطي ديده نشد در حالي كه

نمـره تفكـر انتقـادي و دار آماري بين معنا ارتباط همكاراناي قبل دانشجويان پرستاري مـشاهده ه مميانگين معدل تر

اي محيط آموزشي در ه تتواند از تفاو مي اين امر ).14( شدداشتن تفكـر انتقـادي نظر به .دو مطالعه حاصل شده باشد

در Chan ، بـراي دانـشجويان پرسـتاري در سطح هنجار تارمند بـا اي نيمـه سـاخ هـ هپژوهش خود كه طي مـصاحب

دانشجوي پرستاري در چين انجـام داد، بيـان 36مشاركت داشت تفكر انتقـادي يكـي از مفـاهيم اساسـي در برنامـه

ايـن امـر .)27( شـود مـي وزشي رشته پرستاري قلمـداد آمرا بـراي يانتقـاد ركـ تف ياهـ تمهـار اهميـت توجـه بـه

نيـ ا زيـرا نمايـد مـي پرستاري آشكارتر رشته دانشجويان مـاران، يب تيوضـع يبررسـ بـه را آنان تواند مي اه تمهار و هيـ ارا ،يطراحـ اطالعـات، ليـ تحل و هيتجز ،يآور جمع

نتايج مطالعه .سازد قادر مار،يب از مراقبت يابيارزش باالخرهWood و Toronto ــا مــشاركت دانــشجوي 85كــه ب

مريكا انجام شـد نيـز آكارشناسي رشته پرستاري در كشور كر انتقادي عملكرد اين دانشجويان را گوياي آن بود كه تف

و Gul عـين حـال در ). 28( در بالين ارتقا بخشيده اسـت Boman بر اين باورنـد كـه سـنجش تفكـر انتقـادي در

اي تحقيـق در هـ هيافت). 29( پرستاري چالش برانگيز است ــستگي ــصوص همب ــادي خ ــر انتق ــت و تفك ــين قاطعي ب

ن ايـن دو نـشان داد كـه ميـا دانشجويان پرستاري در كل به اين مفهـوم همبستگي مستقيم وجود داشته است متغير

كه با افزايش قاطعيت دانشجويان پرستاري، بر ميزان تفكر ايـن همبـستگي از ولي انتقادي آنان نيز افزوده شده است

در پايان الزم است به محـدوديت .نظر آماري معنادار نبود ت پرسشنامه االؤاين پژوهش اشاره نماييم كه تعداد زياد س

تفكر انتقادي و نحوه پاسخگويي به آن كه به وقت زيـادي نياز دارد براي برخي از دانشجويان خـارج از حوصـله آنـان بــوده اســت و ايــن امــر منجــر بــه عــدم همكــاري فعــال

همچنـين . در ايـن خـصوص شـد دانشجويان با پژوهشگر االت ؤا در هنگـام پاسـخگويي بـه سـ ه هحاالت رواني نمون

.ا نيز از كنترل پژوهشگر خارج بوده استه هامپرسشن



٣٨

گيري نتيجهاي متناقضي كه ميان نتـايج ايـن ه هبا توجه به يافت

و كمبـود تحقيق در مقايسه با ساير تحقيقات مشاهده شـد م دو متغيـر قاطعيـت و تفكـر أمطالعاتي كه به بررسـي تـو

تحقيقات بيشتري گردد مي پيشنهاد انتقادي پرداخته باشند، در اين خصوص توسط ساير محققين پرستاري انجام شـود

اي هــ تموفقيــكــسب بــراي ي دانــشجويان پرســتارزيــرا قاطعيـت و از سطوح باالي الزم است اي هتحصيلي و حرف

همچنين با عنايت به اين كه .برخوردار باشند تفكر انتقادي اكثريت دانشجويان پرستاري داراي تفكر انتقادي در سطح

آنـان يانتقـاد تفكـر پرورش منظور به ،اند هودهنجار بزير فعـال ييادگير يراهبردها از بيشتر استفاده چون يموارد اييه نآزمو تهيه در اساتيد يتوانمندساز گروهي، و يفردنظر قرار را مد دانشجويان شناختي حيطه يباال سطوح كه

االت ؤسـ پرسـيدن ،ياندانـشجو نظرات به توجه ،دهند مي دياسـات ضـمن خـدمت اسـتاد، آمـوزش توسط باال سطح

ــشكده پرســتاري ــرا دان ــدر يب ــا سيت از اســتفاده ب بـه دسترسي ميزان ، افزايشيانتقاد ركتف ياه ياستراتژ ياهـ همباحثـ صورت به و تدريستر متنوع ييادگير منابع

.نظر داشتگروهي را بايد مد

تشكر و قدرداني ه اين مقالـه برگرفتـه از طـرح تحقيقـاتي بـه شـمار

مربـوط بـه دانـشگاه علـوم پزشـكي 16918-28-01-91 معاونـت پژوهـشي دانـشگاه ازوسيله بدين. باشد ميتهران

ري دانـشكده يكايك دانشجويان كارشناسي پرستا مذكور و كه در انجام اين تحقيـق يـاريگر مـا پرستاري آن دانشگاه

.سپاسگزاريمبودند،

منابع1 - Naderi H, Rohani A, Aizan H, Sharir J, Kumar V. Self-esteem, Gender and academic achievement of undergraduate students. American Journal of Scientific Research. 2009(3): 26-37. 2 - Van Daalen-Smith C. Living as a chameleon: girls, anger, and mental health. The Journal of School Nursing. 2008; 24(3): 116-23. 3 - Ni C, Liu X, Hua Q, Lv A, Wang B, Yan Y. Relationship between coping, self-esteem, individual factors and mental health among chinese nursing students: A matched case-control study. Nurse education today .2010; 30: 338-343. 4 - Edward D. A longitudinal study of stress and self esteem in student nurses. Nurse Education Today. 2010; 30: 78-84. 5 - Taghavilarighani T, Sharifi Neyestanak N, Aghagani M, Mehran A. [Relationship between assertiveness and anxiety in nursing and midwifery students]. Hayat. 2010; 15(2): 61-72. (Persian) 6 - Sahebazamani M, Norozinia R, Alilo L, Rashidi A. [Effect of self Expression training on promoting female high school students self-esteem and firmness]. Urmia Medical Journal. 2011; 1: 48-53. (Persian) 7 - Deltsidou A. Undergraduate nursing students' level of assertiveness in Greece: a questionnaire survey. Nurse Educ Pract. 2009; 9(5): 322-30. 8 - Zare N, Daneshpajooh F, Amini M, Razeghi M, Fallahzadeh M. [The relationship between self esteem, general health and academic achievement in students of Shiraz university of medical sciences]. Iranian Journal of Medical Education. 2007; 7: 59-66. (Persian) 9 - Seyedfatemi N, Moshirabadi Z, Borimnejad L, Haghani H. [Relationship between problem solving and assertiveness skills among nursing students]. Hayat, Journal of School of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences. 2013; 19(3): 70-81. (Persian) 10 - Abrami CP, Borokhovski E, Wade A, Michael A. Instructional interventions affecting critical thinking skills and dispositions: a stage 1 meta-analysis. Review of Educational Research. 2008; 78(4): 1102-34.



٣٩

11 - Zygmont DM, Schaefer KM. Assessing the critical thinking skills of faculty: what do the findings mean for nursing education? Nursing Education Perspectives. 2006; 27(5): 260-8. 12 - Athari Z, Sharif M, Nematbakhsh M, Babamohammadi H. [Evaluation of critical thinking skills in Isfahan University of Medical Sciences' Students and its relationship with their rank in university entrance exam rank]. Iranian Journal of Medical Education. 2009; 9(1): 5-11. (Persian) 13 - Gharib M, Rabian M, Salsali M, et al. [Critical thinking skills and critical thinking in students]. Iranian Journal of Medical Education. 2009; 15(2): 125-35. (Persian) 14 - Paryad E, Javadi N, Atrkar Roshan, Fadakar K, Asiri SH. [Relationship between critical thinking and clinical decision making in nursing students]. Iranian Journal of Nursing. 2011; 24(73): 63-71. (Persian) 15 - Shafiee Sh, Khalili H, Mesgarani M. [Evaluation of critical thinking skills in nursing student]. Teb & Tazkie. 2004; 8: 20-25. (Persian) 16 - Mirmolaee S, Shabani H, Babaee Gh, Abdehagh Z. [Compare the critical thinking in Midwifery students]. Hayat. 2004; 10: 69-77. (Persian) 17 - Unal S, Hisar F, Gorgulu U. Assertiveness levels of nursing students who experience verbal violence during practical training. Contemporary Nursing. 2012; 42(1): 11-9. 18 - Ibrahim SA. Factors affecting assertiveness among student nurses. Nurse Education Today. 2011; 31(4): 356-60. 19 - Yin YC. The assertive nursing administrator. Hu Li Za Zhi. 2011; 58(3): 17-20. 20 - Taghavi Larijani T, Rezayat F, Seyedfatemi N, Mehran A. [The effect of the assertiveness training program on nursing students’ assertiveness skill]. Journal of Nursing Education. 2013; 1(2): 42-52. (Persian) 21 - Borimnejad L, Mardani Hmouleh M, Seyed Fatemi N, Mostaghaci M. [Relationship between assertiveness and reporting of job errors among nurses]. Occupational Medicine Quarterly Journal. 2013; 5(2): 60-65. (Persian) 22 - Barkhordary M. [Comparing critical thinking disposition in baccalaureate nursing students at different grades and its relationship with state anxiety]. Iranian Journal of Medical Education. 2012; 11(7): 768-778. (Persian) 23 - Bakhshi M, Ahanchian MR. [A proposed model to predict academic achievement: The role of critical thinking and self-regulated learning strategies]. Iranian Journal of Medical Education. 2013; 13(2): 153-63. (Persian) 24 - Wangensteen S, Johansson IS, Björkström ME, Nordström G. Critical thinking dispositions among newly graduated nurses. J Adv Nurs. 2010; 66(10): 2170-81. 25 - Rogal SM, Young J. Exploring critical thinking in critical care nursing education: a pilot study. Journal of Continuing Education Nursing. 2008; 39(1): 28-33. 26 - Suliman WA, Halabi J. Critical thinking, self-esteem, and state anxiety of nursing students. Nurse Education Today. 2007; 27(2): 162-8. 27 - Chan ZC. Critical thinking and creativity in nursing: Learners' perspectives. Nurse Education Today. 2013; 33(5): 558-63. 28 - Wood RY, Toronto CE. Measuring critical thinking dispositions of novice nursing students using human patient simulators. The Journal of Nursing Education. 2012; 51(6): 349-52. 29 - Gul RB, Boman JA. Concept mapping: A strategy for teaching and evaluation in nursing education. Nurse Education in practice. 2006; 6(4): 199-206.



۴٠

Relationship between assertiveness and critical thinking in nursing students

Taghavi Larijani1 T (Ph.D) - Mardani Hmouleh2 M (MSc.) - Rezaei3 N (MSc.) - Ghadiriyan4 F (MSc.) - Rashidi5 A (MSc.).

Abstract Introduction: Assertiveness and critical thinking help improve the academic

practice of nursing students. Therefore, the aim of this study was to determine the relationship between assertiveness and critical thinking in nursing students.

Method: This analytical and correlation study was performed on 213 nursing students in Tehran University of Medical Sciences using convenient sampling. Main study tools were California critical thinking skills test (CCTST) and assertiveness inventory of Gambril & Richi. Data were analyzed by SPSS 16 software using ANOVA, chi square and Pearson correlation coefficient test.

Results: Mean scores of assertiveness and critical thinking for nursing students were 68.15±12.79 and 9.32±3.38. Many students had moderate level of assertiveness (89.7%) and most of them had unusual level of critical thinking (94.8%). Pearson correlation coefficient test showed a direct correlation between assertiveness and critical thinking (r=0.045) with no significant difference between the two variables (P=0.51).

Conclusion: It is necessary to revise the teaching strategy to improve the level of critical thinking in nursing curriculum. To achieve assertiveness training in nurses, efforts should be made to identifying and support nursing students who have low levels of critical thinking.

Key words: Assertiveness, critical thinking, nursing student

Received: 9 November 2013 Accepted: 7 April 2014

1 - Assistant Professor, Dept. of Psychiatric Nursing, School of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 2 - Corresponding author: Ph.D Candidate, School of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran e-mail: [email protected] 3 - Ph.D Candidate, School of Nursing and Midwifery, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran 4 - Ph.D Candidate, School of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 5 - MSc. in Nursing, School of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran

Documents

4 - Dr Taghavi Larijani-Mardani Hmouleh · 2016. 10. 6. · دﺮﺧ و نﺎﺟ ﺪﻧواﺪﺧ مﺎﻧ ﻪﺑ يرﺎﺘﺳﺮﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻠﺠﻣ ناﺮﻳا يرﺎﺘﺳﺮﭘ