زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Č

هاي اعتبارات خرد و توانمندي زنان روستاییصندوق

٢اله سعدي، حشمت١منصوره نورائی موسسه عمران و توسعه همدان

com.yahoo@mnourae

چکیدهگذاري و تقویت بنیاد مالی و فرایند سرمایهنظام اعتبارات خرد یکی از راهکارهاي مطرح شده در چند دهه اخیر به منظور تسریع

به دنبال موفقیت . وري بوده استانداز در مناطق روستایی و نهایتاً توانمندسازي جوامع روستایی و فقرزدایی از طریق ارتقاء بهرهپسان، توسط دفتر امور زنان هاي اعتبارات خرد زنان روستایی در ایررویکرد جدید تأمین مالی خرد در سطح جهان، طرح تشکیل صندوق

. نفر عضو تشکیل شد 255در همین راستا هفت صندوق در استان همدان و با . روستایی و عشایري وزارت جهاد کشاورزي پیگیري شدء جامعه آماري تمامی اعضا. هاي زنان روستایی بررسی شدهاي اعتبارات خرد بر توانمنديدر این تحقیق با روش پیمایشی، تأثیر صندوق

هاي زنان ها بر توانمنديدهد که فعالیت در این صندوقنتایج تحقیق نشان می. هاي اعتبارات خرد زنان روستایی استان همدان بودصندوقاز جمله هاي اقتصادي زنانتوانمندي هايشاخص دهد کهنتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان می. روستایی عضو تأثیر معناداري دارد

گیري زنان از جمله قدرت تصمیم هاي اجتماعیتوانمنديهاي شاخص، درصد 47/20....ها و هاي مصرف، داراییاز، هزینهانددرآمد، پسهمچون آشنایی با کسب و ) فرهنگی(آموزشیهاي توانمنديهاي شاخصدرصد و 51/19....زنان، روحیه کار و تالش آنان، خودباوري و

.کننددرصد از واریانس کل جامعه را تبیین می02/11....و ارتباط با کارشناسان کار جدید، استفاده از نشریات ترویجی

اعتبارات خرد، صندوق اعتبارات خرد، توانمندسازي، استان همدان: هاي کلیدي واژه

دانشجوي کارشناسی ارشد توسعه روستایی، موسسه عمران وتوسعه همدان1 دانشیار دانشکده کشاورزي، دانشگاه بوعلی سینا همدان2

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

č

مقدمه-1

گذاري و تقویت یکی از راهکارهاي مطرح شده در چند دهه اخیر به منظور تسریع فرایند سرمایه ١نظام اعتبارات خردوري بوده است انداز در مناطق روستایی و نهایتاً توانمندسازي جوامع روستایی و فقرزدایی از طریق ارتقاء بهرهبنیاد مالی و پس

توانند از خدمات نهادهاي رسمی اعتبارات خرد براي تأمین مالی به کسانی است که به طور معمول نمی). 6 :1386مافی، (ها براي تولید ثروت در میان کارآفرینان فقیر و تأمین ها و توانایینمایند و هدف اصلی آن گردآوري ظرفیتمتداول استفاده

).3: 2010، ٢فاسورانتی(منابع پایدار امرار معاش براي ساکنان روستایی است :بیان مسئله-1-1

امکان پذیر نیست زیرا در مناطق روستایی، در دنیاي کنونی، دستیابی به اهداف توسعه بدون در نظر گرفتن قشر زنان مشارکت زنان روستایی در ). 1: 1386اصل، طالب و نجفی( اي برخوردارندزنان در تولید محصوالت کشاورزي از نقش عمده

م شده گیرد که بیشتر کارهاي انجادهند، این امر از آنجا منشاء میفعالیتهاي کشاورزي بیشتر از آنی است که آمارها ارائه میشوند، در حالی که زنان روستایی دانش بومی، مهارت، توانایی توسط زنان در مزرعه و خانه به عنوان کارهاي روزمره تلقی می

عدم ). 2: ٣،2010ساتیاباما(تواند آنها را در ایجاد و مدیریت فعالیتهاي درآمدزا کمک کندو منابعی را در اختیار دارند که میاي و ترویجی از مهمترین مسائلی است که مانع به عوامل تولید از جمله زمین، اعتبار و خدمات توسعهدسترسی زنان روستایی

). 2: 1391زرافشانی و همکاران، .(گردداز ایفاي نقش زنان در توسعه میاز میان این . هایی در این زمینه در ایران اجرا شده استهاي تأمین مالی خرد در سطح جهان، طرحدر پی موفقیت برنامه

1379توان از صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی نام برد که از سال ها، که دولت آن را حمایت و اجرا کرده است، میطرحعالءالدینی و جاللی (تا کنون در دستور کار دفتر امور زنان روستایی و عشایري وزارت جهاد کشاورزي قرار گرفته است

اندازهاي اندك زنان روستایی و سازماندهی این منابع مالی آوري پساعتبارات خرد، با جمع هايصندوق). 3: 1389موسوي، در فعالیتهاي درآمدزا با ارجحیت کشاورزي، سعی دارند ضمن حمایت مالی آنان در مسیر تولید، روحیه همیاري و خودیاري

صندوق در 722در حال حاضر بیش از. آنان شود آنان را تقویت نموده و موجب ارتقاء اعتماد به نفس و موقعیت اجتماعیهزار نفر عضو مشغول فعالیت و ارائه خدمات مالی به زنان روستایی هستند،از جمله در 21استانهاي مختلف کشور، با بیش از

امور زنان دفتر ( باشندصندوق اعتبارات خرد ویژه زنان روستایی مشغول فعالیت می 7تا کنون 1382استان همدان نیز از سال ).1392روستایی و عشایري،

ها تأثیرات گوناگونی بر زندگی فردي و اجتماعی زنان روستایی عضو دارد این پژوهش از آنجا که فعالیت این صندوق .ها در استان همدان بپردازدهاي حاصل از فعالیت زنان روستایی در این صندوقبه بررسی توانمنديدر نظر دارد تا

١١ Microcredit ٢ Fasoranti ٣ Sathiabama

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Ď

:موضوع اهمیت-2-1

هاي اعتبارات خرد با هدف بهبود وضعیت اقتصادي، کاهش بیکاري و بوجود آوردن اشتغال به صورت برنامههاي اجتماعی و کاهش فقر در مناطق شهري و روستایی و همچنین افزایش مشارکت خوداشتغالی و کارآفرینی، محو نابرابري

-فقرزدایی، کاهش آسیب). 5: 1385زاده و همکاران، حسن(ذ شده است زنان در بازار کار در بسیاري از کشورهاي دنیا اتخا

( شودپذیر به ویژه زنان فقیر شناخته میپذیري و توانمندسازي زنان از مهمترین آثار عرضه خدمات مالی به اقشار آسیب ).2: 1389عالءالدینی و جاللی موسوي،

براي نشان دادن اهمیت هرچه بیشتر 1998دسامبر 15در سومین اجالس خود ومجمع عمومی سازمان ملل در پنجاههاي اعتبارات خرد در سطح جهان مورد را به عنوان سال اعتبارات خرد نامگذاري کرد تا برنامه 2005اعتبارات خرد، سال

).3: 1389بختیاري، (توجه و تأکید بیشتر قرار گیرندزم براي زنان را ایجاد کند و عاملی براي حمایت از واحدهاي تواند سرمایه الاعتبارات خرد به عنوان یک گزینه می

هاي شغلی براي زنان روستایی، جلوگیري از مهاجرت روستاییان و نهایتاً تعمیم عدالت برداري، ایجاد فرصتکوچک بهره-ل مبتال به محدودیتتوان از طرح اعتبارات خرد براي حل مسائانداز کلی میدر یک چشم). 1: 1384یعقوبی، (باشداجتماعی

برداري کرد که آنان را در بستر رشد اقتصادي به توانمندیهاي اجتماعی نیز نایل هاي اقتصادي زنان روستایی به نحوي بهرههاي صندوق توان به این مهم دست یافت که یکی از مهمترین رسالتاز آنچه که تاکنون گفته شد می).22: 1386نجفی، (نماید

وانمندسازي زنان روستایی در ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعی، خانوادگی، سیاسی، قانونی و روانشناختی اعتبارات خرد، ت ).3: 1391زرافشانی و همکاران، (است

اهداف -3-1

هاي اعتبارات خرد زنان روستایی از یک سو، و از افزایش شناخت و آگاهی در زمینه آثار اقتصادي و اجتماعی صندوقریزي اجرایی مناسب گذاري و برنامهاندکاران اجراي طرح اعتبارات خرد روستایی به منظور سیاستبه دست سوي دیگر کمک

براي فراهم آوردن زمینه مشارکت زنان روستایی و برخورداري از مزایاي مشارکت جهت ارتقاء موقعیت اجتماعی و اقتصادي :تصاصی این طرح عبارتند ازدر عین حال اهداف اخ. باشدآنان، هدف کلی این تحقیق می

هاي اعتبارات خرد در زندگی زنان روستایی عضومطالعه آثار مختلف اقتصادي صندوق -

هاي اعتبارات خرد در زندگی زنان روستایی عضومطالعه آثار مختلف اجتماعی صندوق -

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

ď

مبانی نظري تحقیق -2فقر و توانمندسازي جوامع روستایی، بررسی آثار مختلف این هاي اعتبارات خرد در مبارزه با برنامهبا توجه به اهداف

هاي بخصوص سازمان. استهاي هدف همواره دغدغه صاحبنظران و اندیشمندان توسعه روستایی بودهها بر روي گروهبرنامهاست و ف رسیدههاي هدهاي آنان به دست گروهالمللی کمک کننده به دنبال این موضوع هستند که آیا کمکغیردولتی و بین

هاي اعتبارات خرد، هاي گوناگون اجراي برنامهبعالوه این که روش. استها حاصل شدهآیا اهداف مورد انتظار این برنامهگذارد که در جاي خود بسیار مهم متفاوتی را در جوامع محلی برجا می......... تأثیرات مهم اجتماعی، اقتصادي، فرهنگی و

.خواهد بود ش اعتبارات در توسعه روستایینق -2-1

کنی فقر و توانمندسازي جوامع روستایی، نظام هاي مختلف توسعه روستایی در ریشهبا توجه به شکست استراتژيگذاري و تقویت بنیاد مالی و اعتبارات خرد یکی از راهکارهاي مطرح شده در چند دهه اخیر به منظور تسریع فرایند سرمایه

مافی، (وري بوده است بهرهانداز در مناطق روستایی و نهایتاً توانمندسازي جوامع روستایی و فقرزدایی از طریق ارتقاء پسپذیر توسعه روستایی فرایندي چند بعدي است که هدف آن بهبود و ارتقاء کیفیت زندگی اقشار فقیر و آسیب).6: 1386

ریزي، سازماندهی، تقویت خوداتکایی فردي و ز سازو کارهایی چون برنامهگیري افرایندي است که با بهره. روستایی استها و منابع محلی از جمعی، ایجاد دگرگونی در ساختار ذهنی و اجتماعی روستائیان و تالش در باال بردن استفاده بهینه از قابلیت

). 5: 1389بهرامی، (گرددطریق مشارکت مردمی تکمیل می

هاي مالی کارا جهت به جریان ب براي دستیابی به توسعه و پیشرفت اقتصادي، بکارگیري نظامیکی از راهکارهاي مناس- ها بواسطه کارکردهاي اساسی خود، یعنی گردآوري پسهاي راکد و اندك در جامعه است، زیرا این نظامانداختن سرمایه

ي و مولد و نه صرفاً درآمدزا، ضمن روان کردن هاي تولیدگذارياندازها از منابع متنوع خصوصی و هدایت آنها به سرمایهشوند و در نهایت به واسطه تراکم سرمایه و هاي تأمین سرمایه میمبادالت کاالها و خدمات، باعث کاهش ریسک و هزینه

و زاده حسن( گذارندهاي درآمدي میهاي جدید شغلی و افزایش ظرفیتنوآوریهاي فنی، آثار درخور توجهی بر ایجاد فرصت ).1: 1384قویدل،

:ضرورت دستیابی به اعتبارات در مناطق روستایی عبارت است ازاز نظر اقتصادي، براي جلوگیري از کاهش میزان تولید روستائیان که بخشی از مواد غذایی مورد نیاز افراد کشور و .1

شود، الزم است در ي نصیب کشور میکنند و از محل صدور محصوالت آن درآمدهاي ارزمواد اولیه صنایع کشور را تأمین می عمل آید، تقویت بنیه مالی آنها اقدام الزم به

هاي روستایی است، لذا تأمین اعتبارات و گذاري در محیطیکی از علل مهاجرت روستائیان به شهرها، عدم سرمایه .2 هاي روستایی موثر باشد،تواند در کاهش مهاجرتسرمایه می

ري اعم از آشکار و پنهان در سطح وسیعی از اقشار جامعه بخصوص جوانان و زنان در نواحی روستایی که بیکا .3هاي شغلی براي نیروي کار عظیم و فراوان روستایی کامالً روستایی وجود دارد، ضرورت تأمین اعتبارات جهت ایجاد فرصت

).2: 1385رستمی، ( شوداحساس می

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Đ

روستاییمشکالت دسترسی به اعتبارات در توسعه -2-2

یکی از مهمترین موانع فراروي توسعه در نواحی روستایی کشور، مشکل تأمین اعتبار و سرمایه است در حالی که نظامهاي نامناسب مالی در روستاها، زمینه را براي ورود دالالن و افراد سودجو و وابسته شدن روستائیان به آنها فراهم کرده

درآمد و در حال توسعه، استفاده از توسعه نیافتگی بازارهاي مالی در کشورهاي کم.)4: 1387قدیري و یاري حصار، (استدرآمد و فقیر به ویژه براي روستائیان با ریسک چشمگیري همراه کرده اعتبارات و خدمات مالی را براي گروههاي کم

ر ما داراي مشکالت خاصی است تأمین مالی در کشورهاي در حال توسعه از جمله کشو).2: 1384حسن زاده و قویدل، (است :ترین این مشکالت عبارتند ازیابد، عمدهکه عموماً به ساختار ناقص بازارهاي مالی آن کشورها ارتباط می

وجود بازارهاي ناقص و ناکارآمد، .1

ساختار دوگانه بازارهاي مالی رسمی و غیررسمی، .2

عملکرد ضعیف نهادهاي مالی دولتی، .3

وامع روستایی و فقیر،ساختار ناقص اطالعات در ج .4

اندازهاي خصوصی، عدم کارایی در تجهیز پس .5

)5: 1389بختیاري، (هزینه مبادله باال و عدم وجود وثایق معتبر .6

، راهکار مناسب براي تأمین مالی توسعه روستاها١تأمین مالی خرد-3-2اي نوین است که همواره از آن به ، شیوهدر راستاي رویکرد جدید تأمین مالی در مناطق روستایی و فقیر، تأمین مالی خرد

شوند در این شیوه افراد فقیر تأمین مالی می. شوداي نام برده میهاي منطقهصورت ابزاري براي مبارزه با فقر و کاهش نابرابرياده و همکاران، زحسن(هایشان فراهم سازندتا بتوانند درآمد مختصر خود را افزایش داده و امنیت مالی بیشتري براي خانواده

ها، خدمات پرداخت، اندازها، وامگیرد و شامل طیف وسیعی از پسمیواژه تأمین مالی خرد مفهوم وسیعی را دربر). 5: 1385 ).1: 2007کوتاري و گوپتا، (شوددرآمد و کسب و کارهاي کوچکشان میهاي کمانتقال وجه و بیمه براي فقرا و خانواده

دهند، درآمد کم کشاورزان به ویژه کشاورزان کوچک که بخش اصلی کشاورزان ایران را تشکیل میدر ایران با توجه به در عین حال ). 3: 1384نجفی و یعقوبی، (توان انتظار داشت که نیازهاي مالی و کمبود سرمایه را خود آنان برطرف کنند نمی

ثروتمندان و کسانی . اندکوچکی از بازار هدف دست یافته هاي ناکارآمد، تنها به بخشموسسات مالی روستایی به دلیل سیاستکند، جویی را تشویق میاي، رانتاند و نرخ بهره یارانههاي اعتباريبرداران اصلی بیشتر برنامهکه ارتباطات سیاسی دارند، بهره

. )19: 1384زاده و قویدل، حسن(رسدندرت به مشتریان فقیر میهاي ارزان بهدر نتیجه مزایاي سرمایه :اند، برخی از مهمترین ضرورتهاي ایجاد موسسات مالی خرد در روستاها را چنین برشمرده)5: 1387(حصارقدیري و یاري

نبود تشکلها و نهادهاي تعاونی در زمینه اخذ و ارائه وام و سایر منابع اعتباري، .1

١ Microfinance

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

đ

از سرمایه و اعتبار،ارائه نکردن خدمات آموزشی به روستائیان در زمینه نحوه استفاده .2 هاي اندك روستایی،توجهی به تأمین اعتبارات خرد و سرمایهبی .3 نبود موسسات مختلف مالی در زمینه تأمین اعتبار و سرمایه در نواحی روستایی، .4 دسترسی نداشتن زنان روستایی به منابع مالی و اعتباري، .5 پیچیدگی سازوکارهاي اخذ اعتبار در نواحی روستایی، .6 أمین وثیقه و ضامن براي روستائیان،مشکل ت .7 هاي روستایی،عدم مشارکت بانکها در تأمین اعتبار پروژه .8 .هاي بانکی در نحوه تخصیص و توزیع اعتبارات روستایی ناپذیري نظامانعطاف .9

مالی با توجه به ساختار جمعیت فقیر در کشورهاي در حال توسعه و تمرکز آنها در بخش روستایی، موسسات تأمین . توانند نقش بسیار موثري در توسعه بازارهاي مالی ایفا کنند و ابزاري به منظور افزایش رشد و توسعه اقتصادي باشندخرد می

اندازهاي کوچک افراد، این نهادها با ارائه خدمات مالی در سطح بسیار کوچک، اعم از اعطاي اعتبارات اولیه یا تجهیز پسشود که نیازهاي به طور کلی توسعه و گسترش موسسات تأمین مالی خرد موجب می. شوندمیموجب رشد و توسعه اقتصادي

ها فراهم گردد، همچنین فرصت گذاري براي این سرمایههاي مناسب سرمایهاي کارفرمایان خرد تأمین شود و فرصتسرمایهزاده و حسن(تر شدن توزیع درآمد صورت گیرددالنهانداز براي افراد پدید آید و با ادامه فعالیت درازمدت این موسسات، عاپس

).3: 1384قویدل،

صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی -4-2

دفتر امور زنان روستایی و عشایري وزارت جهاد کشاورزي بنا به اهمیت بهبود وضعیت اقتصادي کشور وکاهش بیکاري، گیري از هاي اعتبارات خرد زنان روستایی را با بهرهل صندوقعدالت اجتماعی وکاهش فقر در مناطق روستایی، پروژه تشکی

در روستاي فیروزجاه از توابع شهرستان بابل در استان مازندران آغاز کرد 1379تجربه گرامین بانک، به طور آزمایشی در سال ی به لحاظ اقتصادي، اجتماعی هاي کشور ماهیت متفاوتاز آنجا که استان. نفر از زنان روستا به عضویت صندوق درآمدند 52و

. دنموها در دیگر نقاط کشور و فرهنگی دارند، در پی این تجربه دفتر امور زنان اقدام به تأسیس این صندوق :هاي اعتبارات خرد زنان روستایی عباتند ازمهمترین اهداف تشکیل صندوق

هاي اعتبار و جمعی زنان در قالب گروه توانمند سازي جامعه محلی از طریق ایجاد بستري مناسب براي مشارکت .1 پس انداز،

هاي آموزشی، هاي فردي و اجتماعی زنان روستایی از طریق برنامهارتقاء مهارت .2

هاي درآمدزا،تجهیز پس انداز خانوارهاي روستایی در جهت تأمین مالی فعالیت .3

اساسنامه (هاي درآمدزا انجام فعالیت هاي کوچک برايافزایش در آمد خانوارهاي کم درآمد از طریق پرداخت وام .4 ).1386صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی،

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Ē

پیشینه تحقیق-3هاي اعتبارات خرد در جوامع محلی و پیامدهاي ها در راستاي بررسی آثار اجتماعی و اقتصادي برنامهبسیاري از پژوهش

در مطالعه موردي خود در مناطق روستایی ) 1: 2010(فاسورانتیباشد، از جمله ها میآن بر معیشت و رفاه نسبی خانوادهانداز، هاي اقتصادي خانوار مثل درآمد، پسنیجریه به این نتیجه رسیده است که برنامه اعتبار خرد، آثار مثبتی روي شاخص

ل توجهی در هاي مصرف و کسب سرمایه داشته است و شروع برنامه در مناطق مورد مطالعه موجب بهبودي قابهزینههاي اعتبارات خرد موجب کاهش فقر بوسیله توان گفت استفاده از طرحبطور کلی می. استانداردهاي زندگی افراد شده است

اعتقاد دارند که ) 7: 2011( ١لی و همکاران .ب در مناطق روستایی شده است ترغیب افراد به فعالیتهاي اقتصادي مناسهمچنین . تواند به بهبود رفاه خانوارها از طریق افزایش درآمد و مصرف کمک کندرد میهاي اعتبارات خمشارکت در برنامه

در عین حال . هاي اعتبارات خرد در فعالیتهاي درآمدزا مثل کشاورزي باعث بهبود معیشت آنها شده استگذاري وامسرمایهافزایش درآمد و مصرف خانوارهاي مورد مطالعه به اند پس لزوماً چون در برنامه مورد مطالعه گروههاي فقیر مورد هدف نبوده

. معناي تأثیر اعتبارات خرد بر کاهش فقر نخواهد بودهاي اعتبارات خرد هند راه را هاي خودیار در برنامهدارد که تشکیل گروهاذعان می) 1: 2010(در بررسی دیگر، ساتیاباما

هاي کوچک خود مشغول شده و از این طریق ها در کارآفرینیگروهاعضاء این . کندبراي استقالل اقتصادي زنان هموار می-از مطالعه برنامه) 10: 1999(٢پانجایتان و کلود. اندهاي شغلی جدید براي دیگران شدهموجب استقالل خود و ایجاد فرصت

هاي مهم خانواده مثل گیريها سبب افزایش مشارکت زنان در تصمیمگیرند که این برنامههاي اعتبارات خرد اندونزي نتیجه می .شودکاهش باروري، تغذیه و تحصیل فرزندان شده است و بطور کلی سبب افزایش رفاه در خانوارهاي فقیر می

دارند که اعتبارات خرد خود به بانک جهانی، اذعان می 2998نیز در گزارش تحقیق شماره ) 30: 2003(٣پیت و همکاران ٤پیت و خاندکر. ها، بهبود وضعیت زنان و کودکان در کنار توانمندسازي آنان شده استپذیري خانوادهموجب کاهش آسیب

ها به صورت افزایش درآمد، دارایی و مصرف تأکید نیز به تأثیر مثبت اعتبارات خرد در بهبود معیشت خانواده) 1: 1996( .اندکرده

ها مورد مطالعه قرار گرفته مختلف اجراي این برنامه در بسیاري از تحقیقات صورت گرفته در زمینه اعتبارات خرد، آثارارکت آنها مورد بررسی بوده است به طوري که در کنار آثار اقتصادي آن، اثرات اجتماعی نیز همچون توانمندسازي زنان و مش

ي، کرمانشاه، بخشی صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی در چهار استان خراسان رضودر بررسی اثر) 33: 1390(مداحی. استمازندران و هرمزگان به این نتیجه رسیده است که صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی در ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعی،

. و بیشترین اثربخشی در ابعاد اجتماعی و بهداشتی بوده است فرهنگی و بهداشتی در زندگی زنان روستایی تأثیر گذاشته استاند که برنامه به منظور بررسی پوشش و پایداري صندوق اعتبارات خرد روستایی، دریافته )1: 1384(معظمی و رحیمی

درآمد و سرپرست خانوار به خدمات اعتبارات خرد نه تنها سبب اشتغال پایدار گردیده، بلکه موجب افزایش دسترسی زنان کمها سبب لذا این وام. اندهیچ نوع وامی دسترسی نداشته از افراد مورد مطالعه در گذشته به% 80که است، به طوريمالی نیز شده

. استآمد و میزان دارایی زنان روستایی شدهکاهش فقر، افزایش در ١Li and et al ٢ Panjaitan and Cloud ٣Pith and et al ٤Pith and Khandker

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

ē

وي اذعان داشته است که ) 124: 1386(در ارزشیابی مشارکتی طرح صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی توسط نجفی انداز، افزایش تصادي و اجتماعی چون اشتغالزایی، کسب درآمد، تشویق به پسها داراي آثار مثبت اقهاي این صندوقفعالیت

نیز عالوه بر ) 2: 1384(سعدي و عرب مازار . استبوده....... گیري جمعی و دانش و اطالعات اعضاء، کارگروهی، تصمیمطرح نه فقط در افزایش درآمد و گیرند که اینبررسی عوامل موفقیت اعتبارات خرد در توانمندي زنان روستایی، نتیجه می

هاي آنان را نیز افزایش قدرت اقتصادي خانوار تا حدودي موثر بوده است بلکه توانسته رضایت زنان گروه هدف و خانواده . دهد

اند که با واگذاري اعتبارات خرد به زنان، از مخاطرات مالی خانواده کاسته شده و با یافته) 1: 1389(رحمانی و همکاراندهی به صورت مرکزي براي تجمع زنان و تبادل نظرات و عقاید وامهاي داوطلب، این شبکه خردهحضور زنان در قالب گروه

هاي اجتماعی و همسایگی تخریب شده در جریان زلزله بم یاري و نیز همدلی آنها درآمده و از این رهگذر به بازسازي شبکهعتماد اجتماعی، ارتقاء شخصیت زنان در میان اطرافیان و احساس رضایتمندي پذیري، اهمچنین مشارکت. رسانده شده است

کند که از بیان می) 1: 1378(همچنین خزاعی. ها نقش مهمی در بازسازي روانی پس از زلزله داردایجاد شده در این گروهدر جهت کارگیري نیروي کار زنانو ب اندازهاي کوچکجمله آثار تشکیل صندوق مشارکت زنان روستایی استفاده بهینه از پس

.نان و در نتیجه کاهش فقر استآایجاد مشاغل خانگی براي دارد اذعان می) 19: 1384( یعقوبی. در برخی از تحقیقات تأثیر اعتبارات خرد بر اشتغال نیز مورد توجه محقق بوده است

همچنین ایجاد احساس قوي . ی در بین زنان داشته استکه اعتبارات خرد بیشترین تأثیر را در زمینه باال بردن اعتماد گروههاي بالقوه سازي زنان از تواناییبودن براي توانایی انجام کار، افزایش مهارت مدیریت زندگی، افزایش اعتماد به نفس، آگاه

اند برگزاري دریافته نیز) 4: 1390(فقیري و زرافشانی . هاي بعدي قرار داشتندخود و بهبود منزلت زنان در خانواده در ردههاي اعطایی نقش موثري هاي اعتبارات خرد و همچنین افزایش میزان وامهاي کارآفرینانه براي اعضاء صندوقمهارت آموزش . اندازي مشاغل درآمدزا و در نتیجه توانمندسازي زنان روستایی دارددر راه

محلی را، البته با حمایت اولیه دولتی، یکی از هاي اعتباري خودگردانایجاد صندوق) 8: 1381(نادري مهدیی زرافشانی و . داندراهکارهاي رفع مشکل اعتبارات براي روستائیان و کارآفرینان روستایی و موجب رونق صنایع روستایی می

ها موجب دوقاند که این صنهاي اعتبارات خرد استان کرمانشاه به این نتیجه رسیدهبندي صندوقدر رتبه) 16: 1391(همکاراندر پژوهش دیگري که توسط عالءالدینی و . هاي اقتصادي، اجتماعی و خانوادگی زنان روستایی عضو شده است توانمندي

هاي اعتبارات خرد بر شرکت کنندگان، به ویژه بر سه جنبه از زندگی آنها صورت گرفته، آثار برنامه) 1: 1389(موسويجاللی .پذیري و توانمندسازي زنان ارزیابی شده استیعنی ابعاد مادي فقر، آسیب

با توجه به مبانی نظري این پژوهش و بررسی سایر تحقیقات منتشر شده در زمینه اعتبارات خرد و آثار مختلف آن در .طراحی گردید زیربه صورت شکل مدل مفهومی تحقیق ،جوامع روستایی

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Ĕ

صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی

توانمندیهاي اقتصادي

جتماعیتوانمندیهاي ا

تنوع در منابع درآمدي

افزایش هاي هزینه

ازدواج و تحصیل

دسترسی ارزان و آسان به

وام

مصرف وام یا درآمدهاي آن براي

هاي تهیه دارایی مختلف

توسعه کسب و

کار قبلی

تمایل بیشتر به

اندازپس

افزایش هاي هزینه

خوراك و پوشاك

افزایش درآمد شغل قبلی

ایجاد کسب و کار جدید

افزایش دسترسی به اعتبارات

افزایش هزینه هاي مصرف

افزایش دارایی هاي زنان

افزایش درآمد

افزایش تمایل اندازبه پس

خوداشتغالی زنان

شرکت در جلسات و انتخابات صندوق

تغییر نگرش اهالی و

خانواده در مورد زنان

شرکت در کارهاي گروهی و عمران روستا

شرکت در انتخابات

محلی

توانایی در دریافت و بازپرداخت

وام

توانایی و اختیار

دراستفاده از وام

افزایش خودباوري نسبت به

هاي توانایی خود

تمایل به ادامه

فعالیت صندوق

رضایت زنان از عضویت

در صندوق

استقالل مالی و زنانخوداتکایی

افزایش قدرت

گیري تصمیمدر خانه و محل زندگی

شرکت در کالسهاي آموزشی فنی و مهارتی

آشنایی با چگونگی

مصرف وام در فعالیتهاي

درآمدزا

افزایش مشارکت زنان

ارتقاء منزلت زنان

افزایش خودباوري زنان

افزایش قدرت تصمیم گیري

افزایش دانش و آگاهی زنان

افزایش رضامندي زنان

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Čċ

روش تحقیق -4

در این تحقیق، جامعه آماري . باشدپیمایشی می –این پژوهش از نوع کاربردي و روش مورد استفاده از نوع توصیفی آباد ها در روستاهاي پرلوك و کریماین صندوق. باشدهاي اعتبارات خرد استان همدان میکلیه زنان روستایی عضو صندوق

اند و مجموعاً شهرستان بهار، روستاهاي مانیزان، انوج و پیروز شهرستان مالیرو روستاي چورمق شهرستان رزن مستقر بودهوجه به محدود بودن جامعه تحقیق و به منظور استفاده از نظر حداکثر اعضا، از روش سرشماري براي با ت. نفر عضو دارند 255

.تکمیل پرسشنامه بهره گرفته شد

هاي گردآوري شده تکمیل پرسشنامه همراه با ابزار گردآوري اطالعات، پرسشنامه بوده که براي باال بردن دقت دادهبخش اول . بخش بوده است 3پاسخ و بازپاسخ تنظیم گردیده و شامل ا سواالت بستهپرسشنامه تحقیق ب. مصاحبه بوده است

بخش دوم مربوط به . باشدمی....... گویان و سواالتی از قبیل سن، تحصیالت، وضعیت تأهل ومربوط به ویژگیهاي فردي پاسختی در خصوص آثار مختلف اقتصادي و بخش سوم نیز به سواال. بررسی فعالیت صندوق از نظر زنان روستایی عضو بوده است

گیري در تهیه سواالت بسته پاسخ از مقیاس اندازه .هاي اعتبارات خرد از دید اعضا اختصاص یافته استاجتماعی صندوقهاي ترویج و آموزش کشاورزي و توسعه رشته براي تعیین روایی پرسشنامه از نظر اساتید و متخصصان. لیکرت استفاده شد

کرونباخ محاسبه شد که نفر، آلفاي 30آزمون به تعداد به منظور تعیین پایایی پرسشنامه با انجام پیش. ستفاده گردیدروستایی اها از پایایی قابل قبولی دهد ابزار گردآوري دادهبوده است که نشان می 896/0مقدار آن براي پرسشنامه این تحقیق برابر

هاي در آمار توصیفی از آماره. ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی بهره گرفته شدداده به منظور تجزیه و تحلیل. برخوردار است . تحلیل عاملی استفاده شداز میانگین، انحراف معیار، واریانس، میانه، مد، کمینه و بیشینه و در آمار استنباطی

گیرينتیجه -5

هاي توصیفییافته-5-1

بیشترین . سال متغیر است 72تا 14دهند که سن اعضاء حاضر در این پژوهش بین نتایج حاصل از آمار توصیفی نشان می 9/5(سال 20و کمترین فراوانی مربوط به گروه سنی کمتر از ) درصد 1/34(سال 40تا 30فراوانی مربوط به گروه سنی

درصد زنان 2/72همچنین . شدباسال می 06/38هاي اعتبارات خرد همچنین میانگین سنی اعضاء صندوق. باشدمی) درصد 14درصد با فراوانی 8/6نفر مجرد و 42درصد با فراوانی 5/20نفر متأهل، 149روستایی حاضر در این پژوهش با فراوانی

بیشترین . باشندنفر سرپرست خانوار خود می 28درصد با فراوانی 7/13همچنین در بین اعضاء صندوق . باشندنفر بیوه میتحصیالت در حد خواندن و درصد داراي 3/9سواد، بی درصد 1/17است و ) درصد 40(وط به تحصیالت ابتدایی فراوانی مرب

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

ČČ

در این تحقیق . باشنددرصد داراي تحصیالت دیپلم و باالتر می 18داراي تحصیالت در حد سیکل و درصد 7/13نوشتن، - نفر می 3نفر، داراي خانواده کمتر از 63ا فراوانی درصد از شرکت کنندگان در پژوهش ب 7/30نشان داده شده است که

همچنین . نفر است 97/2میانگین تعداد فرزندان اعضا، . نفر است 34/4همچنین میانگین تعداد افراد خانواده اعضاء .باشند) درصد 8/26(عضا نفر از ا 55نتایج این تحقیق نشان داد که . باشدنفر می 8و بیشترین تعداد فرزند 0کمترین تعداد فرزند

50سال و 9تا 6نفر بین 48سال، 6تا 3بین ) درصد 22(نفر 45سال سابقه عضویت در صندوق دارند، همچنین 3کمتر از . سال است 35/6میانگین سابقه عضویت اعضا، . ها را دارندسال سابقه عضویت در این صندوق 9بیشتر از ) درصد 4/24(نفر

بیشترین فراوانی مربوط به اعضاء با سابقه کمتر از . باشدسال می 12ال و بیشترین سابقه عضویت س 1کمترین سابقه عضویت -ها موفق به دریافت چندین نوبت وام از صندوق شدهدهد که اعضاء این صندوقاین پژوهش نشان می. سال است 3

کمترین مقدار صفر . انده از صندوق وام گرفتهمرتب 5مربوط به افرادي است که کمتر از ) درصد 6/76(بیشترین فراوانی .انداین تحقیق نشان . مرتبه است 57/3همچنین میانگین تعداد وام دریافتی توسط اعضا .باشدمرتبه می 11مرتبه و بیشترین مقدار

و کمترین ماه 20بیشترین مدت انتظار . ماه است 77/3طور میانگین دهد که مدت انتظار براي دریافت وام از صندوق بهمیها بیش از یک بار وام به اعضا پرداخت شده است، براي سوال میزان وام، از آنجا که در این صندوق.باشدمدت انتظار صفر می

4/45(نفر 93میلیون ریال، 5کمتر از ) درصد 6/16(نفر 34نتیجه نشان داد که . مبلغ آخرین وام دریافتی درنظر گرفته شد 20تا 15بین ) درصد2/10(نفر 21میلیون ریال و 15تا 10بین ) درصد 5/20(نفر 42لیون ریال، می 10تا 5بین ) درصد

دهد که نتایج این تحقیق نشان می. باشدمیلیون ریال می 16/10هاي دریافتی اند و میانگین واممیلیون ریال وام دریافت کردهبیشتر فعالیت زنان عضو در .اندهاي گوناگونی به فعالیت پرداختهزمینههاي دریافتی خود در ها با استفاده از واماعضاء صندوق

. بوده است) درصد 6/56(زمینه کشاورزي و دامپروري

و همچنین فعالیت خودشان فعالیت صندوق هاي بسته نظر اعضا در مورد در این پژوهش با استفاده از چند سوال با پاسخاولویت اول و ) 090/0(ضویت داوطلبانه در صندوق با کمترین ضریب تغییراتدر این نظرسنجی ع. در صندوق پرسیده شد

نتایج این .اولویت آخر را به خود اختصاص داد )472/0(داشتن درآمد قبل از عضویت در صندوق با بیشترین ضریب تغییرات . گویی در جدول زیر آمده استپاسخ

صندوق گویی اعضا به چگونگی فعالیت درصد پاسخ -1 -5جدول

گویه ها میانگین

ايتبهر انحراف

معیارضریب اولویت تغییرات

95/2 عضویت داوطلبانه در صندوق 266/0 090/0 1 83/2 رضایت از فعالیت صندوق 423/0 149/0 2

84/2 تمایل به گسترش و ادامه فعالیت صندوق 464/0 163/0 3 97/2 استقبال اهالی از فعالیت صندوق 5/0 168/0 4

69/2 پرداخت منظم اقساط وام 504/0 187/0 5

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Čč

61/2 برگزاري جلسات مرتب و منظم صندوق 564/0 216/0 6 90/2 اعتماد به مسئولین صندوق 636/0 219/0 7

63/2 شرکت در جلسات و انتخابات صندوق 610/0 231/0 8 55/2 نظارت صندوق بر فعالیت اعضا 630/0 247/0 9

اقساط وامتوانایی بازپرداخت 52/2 632/0 250/0 10 59/2 کمک خانواده در فعالیتهاي اعضا 656/0 253/0 11

46/2 داشتن اطالعات کافی از فعالیت صندوق 690/0 280/0 12 ارائه پیشنهادات و تجارب در جلسات

صندوق35/2 723/0 307/0 13

گفتگو با زنان روستایی در مورد مزایاي صندوق

39/2 746/0 312/0 14

21/2 آگاهی از شرایط صندوق قبل از عضویت 842/0 380/0 15 82/1 داشتن درآمد قبل از عضویت در صندوق 860/0 472/0 16

. متغیر است 92/0و 79/2هاي اعتبارات خرد، بین اي نگرش اعضادر مورد آثار صندوقمیانگین رتبه 2-5مطابق جدول

باشد، بیشترین سهم می 1778/0از عضویت در صندوق با کمترین ضریب تغییرات که معادل به بیان دیگر متغیر رضایت زنان . ، کمترین سهم را دارند)4734/0( در صندوق با بیشترین ضریب تغییرات ارائه نشریات ترویجیو متغیر فعالیت صندوق ارات خرد به سواالت مربوط به آثارگویی زنان روستایی عضو صندوق اعتبدرصد پاسخ -2 -5جدول

انحراف میانگین گویه ها معیار

ضریب اولویت تغییرات

79/2 رضایت زنان از عضویت در صندوق 496/0 1778/0 1 59/2 همکاري خانواده در فعالیت زنان 568/0 2193/0 2

54/2 آشنایی زنان با دریافت و بازپرداخت وام 654/0 2574/0 3 45/2 افزایش دسترسی به وام و اعتبار 659/0 2690/0 4

46/2 اختیار کامل زنان در استفاده از وام ها 654/0 2658/0 5 51/2 بهبود باورهاي زنان به توانایی هاي خود 712/0 2837/0 6

33/2 افزایش توانایی زنان در استفاده از وام 685/0 2940/0 7 31/2 ایجاد روحیه کار و تالش در زنان عضو 700/0 3004/0 8

نهگیري زنان در خاافزایش قدرت تصمیم 28/2 699/0 3065/0 9 هاي زنانبهبود باورهاي عمومی به توانایی 27/2 743/0 3237/0 10

24/2 تغییر نگرش خانواده نسبت به زنان 735/0 3281/0 11 39/2 بهبود ارتباطات بین زنان روستایی 789/0 3301/0 12 21/2 تغییر نگرش اهالی نسبت به زنان 732/0 3312/0 13

99/1 افزایش درآمد خانواده 665/0 3341/0 14

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

ČĎ

29/2 آشنایی زنان با تسهیالت درآمدزا 789/0 3445/0 15 گیري زنان در روستاافزایش قدرت تصمیم 15/2 748/0 3479/0 16

07/2 افزایش پس انداز خانواده 726/0 3507/0 17 12/2 کاهش بیکاري زنان روستایی 761/0 3572/0 18

07/2 استقالل مالی و خودکفایی زنان عضو 767/0 3705/0 19 778/0 2 آشنایی با شغل هاي جدید در روستا 3890/0 20 11/2 افزایش تمایل زنان به کارهاي گروهی 830/0 3933/0 21

هاي تحصیل و ازدواج افزایش هزینه 2 789/0 3945/0 22 مالی خانوادهبرطرف شدن نیازهاي 92/1 772/0 4021/0 23

92/1 افزایش قدرت خرید خانواده 778/0 4052/0 24 95/1 افزایش دارایی هاي زنان در خانواده 812/0 4164/0 25

هاي خوراك و پوشاك افزایش هزینه 89/1 789/0 4174/0 26 85/1 افزایش شرکت زنان در انتخابات محلی 779/0 4210/0 27

طات بین زنان و کارشناسان ارتبابهبود 07/2 878/0 4241/0 28 78/1 افزایش مشارکت زنان در عمران روستا 793/0 4455/0 29

78/1 مطالعه نشریه هاي ترویجی توسط اعضا 793/0 4455/0 29 36/1 افزایش مصرف کاالهاي غیر ضروري خانواده 622/0 4573/0 30

به اعضاارائه نشریه هاي آموزشی ترویجی 58/1 748/0 4734/0 31

هاي زنان روستاییهاي اعتبارات خرد برتوانمنديآثار مختلف صندوق ١تحلیل عاملی -5-2-ها از روش تحلیل عاملی استفاده میاي از دادهبه منظور پی بردن به متغیرهاي زیربنایی یک پدیده یا تلخیص مجموعه

-البته علی. شودتوجه به واریانس مشترك شناسایی و توسط محقق نامگذاري میدر این روش، وجه مشترك متغیرها با . شودهایی در این تحلیل استفاده ها، امکان استفاده از آن در هر شرایطی وجود ندارد و دادهرغم توانمندي این روش در تحلیل داده

KMOشاخص . نماینداستفاده می KMO٣و شاخص ٢منظور از آزمون بارتلتبدین. شوند که شایستگی الزم را داشته باشندمیدامنه آن بین صفر و یک . کندگیري است که کوچک بودن همبستگی جزئی بین متغیرها را بررسی میشاخصی از کفایت نمونه

به عبارت دیگر . هاي مورد نظر راي تحلیل عاملی استاست و هرچه مقدار آن به یک نزدیک باشد گویاي مناسب بودن دادهاین ضریب با توجه به جدول . توان از تحلیل عاملی استفاده کردباشد با اطمینان می 5/0نانچه مقدار این شاخص باالتر از چداري آزمون بارتلت نیز برابر از سوي دیگر سطح معنی. بوده که رقم مناسبی است 882/0، براي عوامل این تحقیق برابر 3-19

دار درصد معنی 99ابراین تحلیل عاملی براي شناسایی ساختار مناسب است و در سطح بن). درصد 5کوچکتر از (است 000/0 .باشدمی

١Factor analys ٢ Bartlett`s Test of Sphericity ٣ Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequecy

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Čď

و آزمون بارتلت، مربوط به تاثیر صندوق اعتبارات خرد بر KMOمقدار شاخص -3-5جدول هاي زنان روستاییتوانمندي

مقدار نام آزمونKMO 882/0

Bartlett 416/2296 Sig 000/0

دار هاي معنیها و انجام تحلیل عاملی، از چرخش واریماکس براي دستیابی به عاملاطمینان از مناسب بودن دادهپس از درصد واریانس مربوط 013/51این عوامل مجموعاً . نشان داده شده است 20-3عوامل استخراج شده در جدول . استفاده شد

.دکننروستایی را تبیین می هاي زنانبه تأثیر صندوق اعتبارات خرد بر توانمندي

عوامل اصلی تحقیق، مقدار ویژه و درصد واریانس هر کدام و درصد تجمعی -4-5جدول درصد تجمعی درصد واریانس مقدار ویژه نام عامل ردیف

471/20 471/20 118/5 هاي اقتصاديتوانمندي 1 990/39 519/19 880/4 هاي اجتماعیتوانمندي 2 013/51 023/11 756/2 )آموزشی(فرهنگیهاي توانمندي 3

21-3در جدول 5/0ها پس از چرخش، بر مبناي قرار گرفتن متغیرها با بار عاملی بزرگتر از وضعیت بارگذاري عامل

.آمده است

عوامل اصلی تحقیق و متغیرهاي مربوطه و بار عاملی آنها -21-3جدول بارعاملی متغیرها نام عامل اولویت

733/0 هاي مصرف خانوادههزینه هاي اقتصاديتوانمندي اول 802/0 درآمد خانواده

694/0 خودکفایی مالی زنان 692/0 انداز خانوادهپس

756/0 قدرت خرید خانواده 558/0 هاي زنان در خانوادهدارایی

565/0 عمران و آبادانی روستا 625/0 نگرش مردم نسبت به زنانتغییر هاي اجتماعیتوانمندي دوم

666/0 گیري زنانقدرت تصمیم 757/0 توانایی زنان در دریافت و استفاده از اعتبارات

520/0 روحیه کار و تالش در روستا 693/0 باورهاي عمومی نسبت به زنان روستایی

787/0 خودباوري زنان روستایی

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

ČĐ

753/0 ارتباطات بین زنان روستاییهاي توانمندي سوم

)آموزشی(فرهنگی 654/0 استفاده و بکارگیري نشریات ترویجی

521/0 آشنایی با کسب و کارهاي جدید 633/0 جلوگیري از مصارف غیر ضروري در خانواده

508/0 ارتباط با کارشناسان کشاورزي

: دهند عبارتند ازتشکیل میسه عامل کلیدي که مهمترین اثرات صندوق اعتبرات خرد را درصد از تغییرات واریانس کل اثرات صندوق اعتبارات 471/20این عامل به تنهایی : هاي اقتصاديعامل اول؛ توانمندي

اند که عبارتند ایفاي نقش کرده 5/0متغیر با بار عاملی بیش از 7در این عامل . کند و در اولویت اول قرار داردخرد را تبیین میهاي زنان انداز خانواده، خودکفایی مالی زنان، قدرت خرید خانواده، داراییهاي مصرف خانواده، درآمد خانواده، پسهزینه: از

.در خانواده و عمران و آبادانی روستادرصد از تغییرات واریانس کل اثرات صندوق اعتبارات 519/19این عامل به تنهایی : هاي اجتماعیعامل دوم؛ توانمندي

اند که عبارتند ایفاي نقش کرده 5/0متغیر با بار عاملی بیش از 7در این عامل . کند و در اولویت دوم قرار داردخرد را تبیین میگیري زنان، توانایی زنان در دریافت و استفاده از اعتبارات، روحیه کار و تالش نگرش مردم نسبت به زنان، قدرت تصمیم: از

.ی نسبت به زنان و ارتباطات بین زنان روستاییدر روستا، باورهاي عمومدرصد از تغییرات واریانس کل اثرات صندوق 023/11این عامل به تنهایی ): آموزشی(هاي فرهنگیعامل سوم؛ توانمندياند ش کردهایفاي نق 5/0متغیر با بار عاملی بیش از 4در این عامل . کند و در اولویت سوم قرار دارداعتبارات خرد را تبیین می

استفاده و بکارگیري نشریات ترویجی، آشنایی با کسب و کارهاي جدید، جلوگیري از مصارف غیرضروري در : که عبارتند از .خانواده و ارتباط زنان روستایی با کارشناسان کشاورزي

و پیشنهاد بنديجمع-5-3

هاي اعتبارات مشخص گردیده است فعالیت زنان روستایی در قالب عضویت در صندوق طور که در تحلیل عاملیهمان- هاي دریافتی از صندوق در کسب و کارهاي کوچک بهکارگیري وامبه. هاي آنان تأثیر بگذاردخرد توانسته است بر توانمندي

آید نچه از نتایج این تحلیل برمیچنا. هاي اقتصادي زنان روستایی شده استویژه کشاورزي، موجب افزایش توانمنديها عالوه در کنار این تواناییبه. دهندهاي توانمندي اقتصادي بیشترین سهم را در تبیین واریانس کل نشان میشاخص

اند در خانه و جامعه محلی بیشتر از قبل هاي اجتماعی زنان روستایی نیز تحت تأثیر بوده است و آنان توانستهتوانمنديهاي گیري، تغییر در نگرش منفی مردم محلی و حتی خانواده به تواناییخودباوري، افزایش قدرت تصمیم. ار باشندتأثیرگذ

هاي فرهنگی یا توانمندي. باشدهاي زنان روستایی عضو میهایی است که نشان دهنده افزایش توانمنديزنان از جمله شاخصرغم اهداف اولیه تشکیل، کمتر به آموزش اعضا ها علیاین صندوق. ستها بوده اآموزشی کمتر تحت تأثیر فعالیت صندوق

درعین حال یکی ازدالیل مهم . انداند و همچنین در آشنا نمودن آنها با کسب و کارهاي جدیدموفق عمل نکردهخود پرداختهکه در درحالی. باشدمیهاي گروهی در اعطاي تسهیالت ها در تجارب کشورهاي دیگر، استفاده از ضمانتموفقیت صندوق

رنگ ها به مرور زمان کمهاي اعتبارات خرد استان همدان ضمانت گروهی و اعطاي تسهیالت به افراد در قالب گروهصندوقاین امر موجب بروز مشکالتی در بازگشت . ها بر اساس اعتماد و اطمینان به افراد قرار گرفتهو بازپرداخت وام. شده است

. شده استسرمایه به صندوق

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Čđ

هاي اعتبارات خرد و استفاده بهتر اعضا از این موقعیت با توجه به نتایج این تحقیق، به منظور مدیریت بهتر طرح صندوق :شود موارد زیر پیشنهاد می

هاي باشد، الزم است آموزشها میبا توجه به این که این طرح در حیطه نظارتی سازمان جهاد کشاورزي استان -1تواند با ها میاین آموزش. ها برگزار شوده زنان روستایی از طرف این سازمان براي اعضا صندوقترویجی ویژ

اي و در راستاي معرفی مشاغل کوچک درآمدزا، کارآفرینی، بازاریابی، مشاغل خانگی و هماهنگی سازمان فنی حرفه . ریزي شودو برگزاري بازدیدهاي متنوع و دیگر موارد برنامه

ها در راستاي فنون حسابداري و ثبت اطالعات و مشخصات مربوط اي اعضاء هیأت مدیره این صندوقهآموزش دور -2 . ها شودتواند موجب تسلط و مهارت بیشتر آنها در اداره امور صندوقاندازهاي آنان، میها و پسبه اعضا، وام

.ي تجهیز منابع براي آنها باشدتواند یکی از راههاها میتخصیص اعتبارات اشتغالزایی به این صندوق -3

یکی بهرههاي اشتغالی گروهی در اعطاي تسهیالت کمترغیب و تشویق اعضا به کارهاي گروهی و اولویت به طرح -4 . هاي اجتماعی زنان را ارتقاء بخشدتواند توانمنديهایی است که میاز روش

ها تواند ضمانت مناسبی براي بازپرداختوام، نمیاز آنجا که نظارت هیأت مدیره بر فعالیت اعضا و نحوه مصرف -5 .ها راهکار مناسبی براي مدیریت بهتر منابع در آنهاستباشد، اجراي نظارت گروهی در صندوق

ها را تواند مشکالت بوجود آمده در بازگشت سرمایه به صندوقاجراي ضمانت گروهی در اعطاي تسهیالت می -6 . برطرف کند

تواند در انعکاس مشکالت آنها به ها میترویجی سازمان جهاد کشاورزي در این صندوق حضور بیشتر کارشناسان -7 .نهادهاي مربوطه و همچنین ارائه راهکارهاي جدید به آنان موثر باشد

منابع -6

، دفتر امور زنان روستایی و عشایري، وزارت جهاد کشاورزي 1386، رات خرد زنان روستاییااساسنامه صندوق اعتب -

-علمی(، دانش و توسعه مالیه خرد راهکاري براي افزایش تولید بخش کشاورزي و کاهش فقر روستایی، 1389تیاري، صادق، بخ - 1- 21، ص 1389، بهار 30، سال هفدهم، شماره )پژوهشی

جغرافیایی، شماره فصلنامه تحقیقات مطالعه موردي استان کردستان، : هاي عمده توسعه روستاییچالش، 1389اله، بهرامی، رحمت - 125-142، ص 98

. هاي درآمديکاهش فقر و نابرابري: بررسی آثار اعتبارات خرد ). 1385(ازوجی، عالءالدین و قویدل، صالح. ، علیزادهحسن - 45-69ص . 1385اقتصاد اسالمی، سال ششم، بهار

الحسنه هاي قرضمقایسه تطبیقی صندوق - ایرانهاي تأمین مالی خرد روستایی در چالش). 1384(، علی و قویدل، صالح زادهحسن - 141- 168ص . 49شماره . 1384بهار . اقتصاد کشاورزي و توسعه .روستایی و گرامین بانک بنگالدش

245-259، ص 26، صندوق مشارکت زنان روستایی، فصلنامه اقتصاد کشاورزي و توسعه، سال هفتم، شماره )1378(، علیخزاعی -

اثر اعتبارات خرد بر مدیریت )1389(ادیبی، مهدي و ربانی، علیگاوکانی، سعید؛ زند رضوي، سیامک؛ پور، مریم؛رفیعرحمانی -، ص 3، شماره 1389پاییز ، فصلنامه روستا و توسعه،مطالعه موردي صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی پشت رود بم: بحران

83/51

48-51، ص 1385، مرداد 173، مجله پیام زن، شماره اعتبارات خردزنان روستایی و صندوق ، )1385(، فرحنازرستمی -

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

ČĒ

هاي اعتبارات خرد بر اساس توانمندسازي بندي صندوق، رتبه)1391(بیگی، امیرحسین و فقیري، مژگان، کیومرث؛ علیزرافشانی - 124/105، ص 1391، بهار 1زنان روستایی استان کرمانشاه ، زن در توسعه و سیاست، دوره دهم، شماره

، تجربه بانک کشاورزي: نقش اعتبارات خرد در توانمندسازي زنان روستایی ، )1384(مازار، عباساله و عرب، حشمتسعدي - 1384مجموعه مقاالت سمینار اعتبارات خرد، توسعه و فقرزدایی، آذر

نگاهی : صادي زنان سرپرست خانوار پیامد اعتبارات خرد روستایی بر توانمندسازي اقت، )1386(اصل، زهره ، مهدي و نجفیطالب - 1386، پاییز 3، فصلنامه روستا و توسعه، سال دهم، شماره در روستاهاي بویین زهرا) س(به نتایج طرح حضرت زینب کبري

ارزیابی اثربخشی برنامه پشتیبانی خدمات مالی خرد و صندوق اعتبارات خرد ، )1389(موسوي، آزاده ، پویا و جاللیعالءالدینی - 61-76، ص 1389، پاییز و زمستان 2، دوره دوم، شماره ن روستایی در ایران، توسعه روستاییزنا

، بررسی اثربخشی صندوق اعتبارات خرد در توانمندسازي زنان روستایی شهرستان )1390(، مژگان و زرافشانی، کیومرث فقیري -ین کنگره ملی علوم و فناوریهاي نوین کشاورزي، ، اولمطالعه موردي روستاي فش: هاي ذهنی کنگاور با استفاده از نقشه

1390دانشگاه زنجان، شهریور

هاي توسعه اقتصادي روستاهاي کشور، نشریه جهاد، ها و چالش، بررسی محدودیت)1387(حصار، ارسطو قدیري، مجتبی و یاري - 64- 83، ص 284و 283، شماره 1387خرداد و شهریور

، معاونت اعتبارات خرد راهکار عملی توانمندسازي دهکهاي پایین درآمدي در پذیرش سهام عدالتنظام ، )1386(، فرزانه مافی - هاي اقتصادي ، مرکز استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظامپژوهش

هاي اعتبارات خرد در چهار استان خراسان رضوي، کرمانشاه، مازندران و بررسی اثربخشی صندوق، )1390(، مهري مداحی - 98-140، ص 302و 301، شماره 30دوماهنامه علمی ترویجی و توسعه کشاورزي جهاد، سال ،هرمزگان

مطالعه موردي : هاي اعتبارات خرد بررسی پوشش پایداري برنامه، )1384(، میترا؛ رحیمی، عباس و طایفه حیدري، اعظم معظمی - 1384، توسعه روستایی و فقرزدایی، تهران، آذر ، مجموعه مقاالت سمینار اعتبارات خرد صندوق اعتبار خرد زنان روستایی

، فروردین و 249و 248، شماره 22، نشریه جهاد، سال اعتبارات، سرمایه و توسعه صنایع روستایی، )1381(، کریم نادري مهدئی - 34-41، ص 1381اردیبهشت

زمان تات، معاونت ترویج و آموزش، ، ساارزشیابی مشارکتی طرح صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی، )1386(، میترا نجفی - رسانی و ارتباطات علمی پژوهشی، وزارت جهاد کشاورزيگروه اطالع

، بررسی اثرات اعتبارات خرد بر اشتغال زنان روستایی استان زنجان، نشریه زن در توسعه و سیاست، بهار )1384(یعقوبی، جعفر - 125-146ص 11، شماره 1384

-Fasoranti.M.M, (2010),” The infiuence of micro-credit on poverty allevition among rural dwellers : Acase study of AKOKO North West Local Government Area of ONDO State”. Africa journal of Business Management. Vol.4(8), pp.1438-1446,18 july, 2010 -Li,Xia.Gan,Christofer.Hu,Baiding, (2011),” Accessibility to microcredit by chinese rural households”.

Journal of Asian Economics 22(2011), pp. 235-246 -Panjaitan-Driodisuryo,Rosintan D.M, Cloud,Kathleen .(1999). “ Gender, Self – employment and microcredit programs an Indonesian case study”. The Quarterly Review of ECONOMICS AND finance 39(1999). Pp. 769-779 -Pith, Mark M. Khandker, Shahidur R. (2003). ” Household and intrahousehold impact of the Grameen

Bank and similar Targeted credit programs in Bangladesh”. World Bank, discussion paper, 320.

زن وتوسعه پایدار روستاییاولین همایش ملی

Čē

-Pith, Mark M. Khandker, Shahidur R. Cartwright, Jennifer.(2003), “Dose Micro-credit Empower

Women? Evidence from Bangladesh”. World Bank Policy Research Working Paper 2998, March 2003 -Satiabama,K. (2010). “ Rural women empowerment and entrepreneurship development”. Research scholar, Development of Political Science and Development Administration, Ganhigram Rural Institute, Dindigul District, April 2010