EVROPSKI FILM NAKON EVROPSKI FILM NAKON 1. SV. RATA1. SV. RATA

Poslije italijanskog i danskog filma i švedski film je doživio Poslije italijanskog i danskog filma i švedski film je doživio svoj kratkotrajni procvat takozvano prvo zlatno doba koje je svoj kratkotrajni procvat takozvano prvo zlatno doba koje je trajalo od 1914. do 1924. Po završetku rata kada njemački trajalo od 1914. do 1924. Po završetku rata kada njemački film nije bio poželjan, Francuska nije stala na svoje noge a film nije bio poželjan, Francuska nije stala na svoje noge a

uvoz iz Amerike je tek počeo, kucnuo je čas švedskog filma. uvoz iz Amerike je tek počeo, kucnuo je čas švedskog filma. Predstavljali su ga Viktor Šestrem i Moric Stiler.Predstavljali su ga Viktor Šestrem i Moric Stiler.

Viktora Šestrema i Morica Stilera 1912. je angažovao Čarls Viktora Šestrema i Morica Stilera 1912. je angažovao Čarls Magnuson koji je bio ključna figura švedskog filma gdMagnuson koji je bio ključna figura švedskog filma gdjje su e su

radili najprije kao glumci a onda kao reditelji.radili najprije kao glumci a onda kao reditelji.Ključni uspKljučni uspjjeli filmovi nastali su od trenutka kada su se eli filmovi nastali su od trenutka kada su se

okrenuli ekranizaciji svjetske literature a prije svega okrenuli ekranizaciji svjetske literature a prije svega literature Selme Lagerlef.literature Selme Lagerlef.

Prva dva dPrva dva dijijela ciklusa romana Selme ela ciklusa romana Selme Lagerlef “Jerusalim”, Šestrem je Lagerlef “Jerusalim”, Šestrem je ekranizovao u filmove pod nazivom ekranizovao u filmove pod nazivom “Ingmarovi sinovi” i “Hari Ingmarova “Ingmarovi sinovi” i “Hari Ingmarova kći”. Ovi filmovi su bili veoma kći”. Ovi filmovi su bili veoma značajni za švedsku kulturu jer crpe značajni za švedsku kulturu jer crpe teme iz norditeme iz nordijjske književne tradicije. ske književne tradicije.

““IngeborIngeborgg Holm” je posebno značajan film. U njemu Holm” je posebno značajan film. U njemu Šestrem govori o problemu oduzimanja djece siromašnim i Šestrem govori o problemu oduzimanja djece siromašnim i samohranim majkama nakon kog se mijenja zakon u samohranim majkama nakon kog se mijenja zakon u ŠŠvedskoj. vedskoj.

Nakon velikih uspjeha svojih filmova odlazi u Holivud 1922. Nakon velikih uspjeha svojih filmova odlazi u Holivud 1922. godine gdje će snimigodine gdje će snimitti i prvi zvučni film. i i prvi zvučni film.

Poznati film Morica Stilera je “Poznati film Morica Stilera je “Saga o Gesti Berlingu“ u kom Saga o Gesti Berlingu“ u kom je debitovala Greta Garbo. je debitovala Greta Garbo.

Za razliku od Šestrema koji je volio drame, Stiler je bio Za razliku od Šestrema koji je volio drame, Stiler je bio ljubitelj komedija.ljubitelj komedija.

Stilerov rad će postati posvećen mitu Grete Garbo. Sa Stilerov rad će postati posvećen mitu Grete Garbo. Sa svojom zvijezdom prvo će krenuti u Berlin gdje će joj svojom zvijezdom prvo će krenuti u Berlin gdje će joj pomagati u pripremanju uloge u filmu „Ulica bez radosti“ a pomagati u pripremanju uloge u filmu „Ulica bez radosti“ a zatim je prati u Holivud. Greta Garbo ga uskoro napušta. zatim je prati u Holivud. Greta Garbo ga uskoro napušta.

U Njemačkoj u ovo vrijeme dominira ekspresionistička U Njemačkoj u ovo vrijeme dominira ekspresionistička škola. Godine 1913. nastaje film pod nazivom „Praški škola. Godine 1913. nastaje film pod nazivom „Praški student“ koji predstavlja korijene njemačkog student“ koji predstavlja korijene njemačkog ekspresionizma. Glavni protagonist je njemački glumac Paul ekspresionizma. Glavni protagonist je njemački glumac Paul Vegener. Film govori o čarobnjaku koji kupuje lik u ogledalu Vegener. Film govori o čarobnjaku koji kupuje lik u ogledalu jednog studenta i pod tim likom izvrši ubistvo a student jednog studenta i pod tim likom izvrši ubistvo a student kada sazna da je izvršio ubistvo izvršava samoubistvo. To je kada sazna da je izvršio ubistvo izvršava samoubistvo. To je prvo razdvajanje identiteta na filmu, a u duhu ideja prvo razdvajanje identiteta na filmu, a u duhu ideja ekspresionizma. Godine 1915. nastaju filmovi „Golem“ i ekspresionizma. Godine 1915. nastaju filmovi „Golem“ i „Homen Kulus“. U oba filma su vještački stvorena bića i ovi „Homen Kulus“. U oba filma su vještački stvorena bića i ovi naslovi su preteča za film koji će zvanično obilježiti eru naslovi su preteča za film koji će zvanično obilježiti eru ekspresionizma na filmu - „Kabinet dr Kalgarija“ iz 1919. ekspresionizma na filmu - „Kabinet dr Kalgarija“ iz 1919. otvorio je proces.otvorio je proces.

Period nemačkog filma je poznat po pojavi pisca scenarija Period nemačkog filma je poznat po pojavi pisca scenarija Karla Majera. Karla Majera.

„„Kalgari“ se uzima kao najizrazitiji primjer Kalgari“ se uzima kao najizrazitiji primjer filmskog ekspresionizma, ne samo po fabuli, filmskog ekspresionizma, ne samo po fabuli, koju čine zločini što ih izvršava Čezare po koju čine zločini što ih izvršava Čezare po naređenju svog gospodara, suludog naređenju svog gospodara, suludog hipnotizera Kalgarija, već prije svega, po hipnotizera Kalgarija, već prije svega, po filmskom uobličenju te ekscentrične priče. filmskom uobličenju te ekscentrične priče. „Kalgari“ je postao univerzalni lik u kom nije „Kalgari“ je postao univerzalni lik u kom nije prikazan sam čovjek koliko njegovo duševno prikazan sam čovjek koliko njegovo duševno stanje. stanje. Film je postigao zapažen uspjeh ne Film je postigao zapažen uspjeh ne samo u Evropisamo u Evropi,, nego i u Americi a dugo nego i u Americi a dugo vremena je smatran i jednim od deset vremena je smatran i jednim od deset najznačajnijih filmova u istoriji.najznačajnijih filmova u istoriji.

Fric Lang je drugi poznati njemački kultni Fric Lang je drugi poznati njemački kultni reditelj mnogih generacija.reditelj mnogih generacija.

Slijedi veliki spektakl pod naslovom Slijedi veliki spektakl pod naslovom „Nibelunzi“ koji ima dva dijela. Ovaj film je „Nibelunzi“ koji ima dva dijela. Ovaj film je režiran prema mitskim germanskim režiran prema mitskim germanskim spjevovima i nordijskim sagama ranog spjevovima i nordijskim sagama ranog srednjeg vijeka uoči formiranja germanske srednjeg vijeka uoči formiranja germanske nacije.nacije.

Najpoznatiji film Frica Langa je nastao Najpoznatiji film Frica Langa je nastao nakon njegovih impresija Njujorkom i nosi nakon njegovih impresija Njujorkom i nosi naziv „Metropolis“. naziv „Metropolis“.

U Francuskoj se u ovo vrijeme javlja avangardni film. Avangardni U Francuskoj se u ovo vrijeme javlja avangardni film. Avangardni film je privukao publiku sastavljenu od ljubitelja i poznavafilm je privukao publiku sastavljenu od ljubitelja i poznavalalaca ca filma.filma.PPostoje dvostoje dvijije linije avangarde u filmskom stvaralaštvu: e linije avangarde u filmskom stvaralaštvu: unutrašnja i spoljnaunutrašnja i spoljna.. Unut Unutrašrašnja avangarda više se usredsređuje nja avangarda više se usredsređuje na sam sadržaj filma, na psihološko, emotivno i filozofsko na sam sadržaj filma, na psihološko, emotivno i filozofsko dejstvo kinematografske slike, dok spoljna avangarda insistira dejstvo kinematografske slike, dok spoljna avangarda insistira na formi polazeći od shvatanja da sadržina filma treba da bude na formi polazeći od shvatanja da sadržina filma treba da bude oslobođena od fabule i književnog značenja.oslobođena od fabule i književnog značenja.

Termin impresionizam odnosi se na one francuske filmove Termin impresionizam odnosi se na one francuske filmove dvadesetih godina koji ne predstavljaju ilustraciju nadrealističkih dvadesetih godina koji ne predstavljaju ilustraciju nadrealističkih shvatanja umjetnosti već razotkrivanje trenutnog stanja psihe ili shvatanja umjetnosti već razotkrivanje trenutnog stanja psihe ili unutrašnjeg napona atmosfere koju bilunutrašnjeg napona atmosfere koju biljježi objektiv kamere.eži objektiv kamere.

Nastao je pod uticajem filmova Grifita, zatim švedske škole i Nastao je pod uticajem filmova Grifita, zatim švedske škole i njemačkog filma.njemačkog filma.

Unošenje impresionističkog postupka u filmsku umjetnost Unošenje impresionističkog postupka u filmsku umjetnost označava trenutak pobune i oslobađanja ovog medija od označava trenutak pobune i oslobađanja ovog medija od stilizacije teatarsko-slikarskog tipa.stilizacije teatarsko-slikarskog tipa.

Rićoto Kanudo, Francuz a poreklom Italijan je Rićoto Kanudo, Francuz a poreklom Italijan je zvanično prvi evropski filmski kritičar i zvanično prvi evropski filmski kritičar i teoretičar. Duhovni je tvorac tog perioda u teoretičar. Duhovni je tvorac tog perioda u francuskom filmu insistiravši na vizuelnoj francuskom filmu insistiravši na vizuelnoj estetici koja u spoju sa muzičkim estetici koja u spoju sa muzičkim umjetnostima daje pokret , igrumjetnostima daje pokret , igruu s sjjenki i svjetla.enki i svjetla.

Napisao je “Manifest 7Napisao je “Manifest 7.. umjetnosti –film umjetnosti –film”” jer je jer je toto logičan nastavak pre logičan nastavak pretthodnih šesthodnih šest umjetnosti umjetnosti : slikarstva, vajarstva, arhitekture, : slikarstva, vajarstva, arhitekture, književnostiknjiževnosti, plesa i muzike. , plesa i muzike.

Nadrealizam je oslobađanje slika iz podsvijesti i Nadrealizam je oslobađanje slika iz podsvijesti i odnosi odnosi se se na oniriju odnosno na snove. Ovo su na oniriju odnosno na snove. Ovo su najveće razlike između evropskog i američkog najveće razlike između evropskog i američkog filma u tom periodu. Američki film je povezan sa filma u tom periodu. Američki film je povezan sa principom realizma i naracije. Montaža je u principom realizma i naracije. Montaža je u američkom filmu bila u svrhu dinamiziranja akcije američkom filmu bila u svrhu dinamiziranja akcije a akcija je sastavni dio naracije. Evropa je na a akcija je sastavni dio naracije. Evropa je na drugoj strani bila utočište eksperimenata koji idu drugoj strani bila utočište eksperimenata koji idu dalje u registrovanju fizičke spoljnje stvarnosti. dalje u registrovanju fizičke spoljnje stvarnosti.

Film, kao prevashodno vizuelno izražajno sredstvo, Film, kao prevashodno vizuelno izražajno sredstvo, pokazao se veoma pogodnim za ilustraciju i pokazao se veoma pogodnim za ilustraciju i dočaravanje neodređenog svdočaravanje neodređenog svijijeta nadrealističkih eta nadrealističkih asocijacija i uskomešanih slika podsvijesti.asocijacija i uskomešanih slika podsvijesti.

Luis Bunjuel je predstavnik pokreta koji se pojavio Luis Bunjuel je predstavnik pokreta koji se pojavio 1922. a osnovali su ga književnici. Propagira u 1922. a osnovali su ga književnici. Propagira u čovčovjjeku iracionalno i san poričući racionalno. eku iracionalno i san poričući racionalno.

Prvi nadrealistički film je “Školjka i sveštenik”. To Prvi nadrealistički film je “Školjka i sveštenik”. To je priča o mladom svešteniku koji se nadmeće sa je priča o mladom svešteniku koji se nadmeće sa mladim generalom za ljubav jedne djevojke. Film mladim generalom za ljubav jedne djevojke. Film je prilikom premijere izazvao skandal.je prilikom premijere izazvao skandal.

Godine 1928. Godine 1928. snimljen je snimljen je “Andaluzijski pas“Andaluzijski pas”,”, po po scenariju Bunjuela i Salvadora Dalijascenariju Bunjuela i Salvadora Dalija. S. Scenario su cenario su napisali za manje od nedjelju dana u dogovoru da napisali za manje od nedjelju dana u dogovoru da niti jedna slika ni ideja nemaju povezanosti sa niti jedna slika ni ideja nemaju povezanosti sa racionalnim. Odabrali su samo one dijelove koji su racionalnim. Odabrali su samo one dijelove koji su ih zaprepašćivaliih zaprepašćivali,, krenuvši na taj način u svijet krenuvši na taj način u svijet iracionalnog. iracionalnog.

Njegova poznata ostvarenja su i “Zemlja bez Njegova poznata ostvarenja su i “Zemlja bez hljeba”, “Žena bez ljubavi”, “Ljepotica dana”, hljeba”, “Žena bez ljubavi”, “Ljepotica dana”, “Simon pustinjak” i “Diskretni šarm “Simon pustinjak” i “Diskretni šarm buržburžooazije” za koji je 1972. dobio i Oskara za azije” za koji je 1972. dobio i Oskara za najbolji strani film. Taj film jeste kruna ruganja najbolji strani film. Taj film jeste kruna ruganja toj klasi.toj klasi.

Žan Kokto je reditelj koji takoŽan Kokto je reditelj koji takođeđe formalno formalno pripada nadrealizmu. On je multidisciplinarni pripada nadrealizmu. On je multidisciplinarni umjetnik koji se bavio pozorištem, filmom, umjetnik koji se bavio pozorištem, filmom, poezijom, slikarstvom. Gradio je jednu vrstu poezijom, slikarstvom. Gradio je jednu vrstu komotnog nadrealizma.komotnog nadrealizma.

HOLIVUD DVADESETIH HOLIVUD DVADESETIH GODINAGODINA

PočePočecci filmske proizvodnje u Americi bili su na i filmske proizvodnje u Americi bili su na istočnoj obaliistočnoj obali ( (Njujork, Čikago, NjudžersiNjujork, Čikago, Njudžersi)) sve do sve do 1911. kada se seli na zapadnu obalu1911. kada se seli na zapadnu obalu u u Kalifornij Kaliforniju u ii Los An Los Anđđeles označivši početak izgrađivanje eles označivši početak izgrađivanje Holivuda kao centra američke filmske industrijeHolivuda kao centra američke filmske industrije. . Tada Tada se kvalitet filma naglo unapređujese kvalitet filma naglo unapređuje,, pošto je pošto je kvalitet evropskog filma bio znatno iznad kvalitet evropskog filma bio znatno iznad američkog sve do početka prvog svjetskog rata američkog sve do početka prvog svjetskog rata koji je negativno uticao na francusku, dansku, koji je negativno uticao na francusku, dansku, italijansku, švedsku i ostale italijansku, švedsku i ostale filmske filmske industrije.industrije.

Čitava elita najboljih evropskih reditelja je između Čitava elita najboljih evropskih reditelja je između dva rata došla u Holivud bilo da su pozvani ili da dva rata došla u Holivud bilo da su pozvani ili da su sami okušavali srećusu sami okušavali sreću..

Nastala je i najveća proizvodnja zvijezda kao npr. Nastala je i najveća proizvodnja zvijezda kao npr. Grete Garbo, romantičnGrete Garbo, romantičnee zavodnic zavodnicee. Zvijezde su . Zvijezde su imale velik stepen uvažavanja sa mogućnošću ucjena imale velik stepen uvažavanja sa mogućnošću ucjena producenata ali čim bi im opala popularnost, producenata ali čim bi im opala popularnost, producenti su bili nemilosrdni brišući sa liste producenti su bili nemilosrdni brišući sa liste angažovanja te donedavne zvijezde a naročito kada angažovanja te donedavne zvijezde a naročito kada se pojavio zvuk pa se tako se pojavio zvuk pa se tako iispostavilo da mnoge spostavilo da mnoge velike zvvelike zvijijezde nemaju sluha ili ezde nemaju sluha ili imaju imaju veoma ružnveoma ružnuu bojbojuu glasa. Dolazi do pojave raznih skandala koji glasa. Dolazi do pojave raznih skandala koji prprijijete da se prenesu i na film. ete da se prenesu i na film. SS cilj ciljemem smanjenja smanjenja skandala i uvođenja kontrole, skandala i uvođenja kontrole, Vilijam Hejs odVilijam Hejs od 1922. 1922. do 1939. donosi takozvane Hedo 1939. donosi takozvane Hejjsove odredbe odnosno sove odredbe odnosno šta je to što smšta je to što smijije a šta ne sme a šta ne smijije da se vidi na filmu. e da se vidi na filmu. Poljubac nPoljubac nijije sme smioio trajati duže od tri sekunde, trajati duže od tri sekunde, kontakt između crne i bijele rase nije smio da se kontakt između crne i bijele rase nije smio da se ostvari čak ni rukovanjem, ostvari čak ni rukovanjem, filmovi su bili filmovi su bili bez erotike, bez erotike, nasilja i vanbračnih tema. nasilja i vanbračnih tema.

Tokom dvadesetih godina Ameriku su potresla Tokom dvadesetih godina Ameriku su potresla dvdvaa događaja koji su ugrozili njenu moć i događaja koji su ugrozili njenu moć i unutrašnju stabilnost a to unutrašnju stabilnost a to je najprijeje najprije donošenje donošenje zakona o prohibiciji – zabrani točenja alkohola zakona o prohibiciji – zabrani točenja alkohola na javnim mestima. Svaka zabrana a naročito na javnim mestima. Svaka zabrana a naročito takva voditakva vodilala je je do šverca i organizovanog do šverca i organizovanog kriminala što će se odraziti i na Holivud.kriminala što će se odraziti i na Holivud.

Dolazi do međusobnih nesuglasica i otimanja Dolazi do međusobnih nesuglasica i otimanja filmova i kamera. filmova i kamera.

Drugi dogaDrugi događđaj koji se nepovoljno odrazio je aj koji se nepovoljno odrazio je krah američke berze u Njujorku. krah američke berze u Njujorku.