41322 กฎหมายพาณชย 2 : ยม ฝากทรพย ตวแทน ประกนภย

Commercial Law 2

หนวยท 1 สญญายม (1)1.กฎหมายจดเรองยมเขาไวเปนเอกเทศสญญา เนองจากมบทบญญตท

ใชบงคบเปนการเฉพาะนอกเหนอไปจากหลกเกณฑของสญญาธรรมดาทวไป2.ยมใชคงรปเปนสญญายมประเภทหนง ซงมลกษณะเฉพาะอนเปนสาระ

สำาคญ ตลอดจนเรองสทธและหนาทในระหวางผยมและผใหยม แตกตางจากสญญายมใชสนเปลองซงเปนสญญายมอกประเภทหนงโดยสนเชง

3.กฎหมาบญญตเร องความระงบแหงสญญายมใชคงรป ตลอดจนอายความทเกยวของไวโดยอาศยหลกเกณฑอนเปนลกษณะเฉพาะตวของสญญายมใชคงรปนนเอง

1.1 ความรเบองตนของสญญายม1. สญญายมเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง โดยเปนสญญาไมตาง

ตอบแทน และบรบรณเมอมการสงมอบทรพยสนทยม ตลอดจนมวตถแหงสญญาเปนทรพยสน

2. สญญายมแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแกสญญายมใชคงรป และสญญายมใชสนเปลอง ซงตางกมลกษณะเฉพาะในตงเองอยางเดนชด

1.1.1 ลกษณะของสญญายมสญญายมมลกษณะในทางกฎหมายทสำาคญอยางไรบางจงอธบาย

และทวาสญญายมเปนเอกเทศสญญานนหมายความวาอยางไรสญญายมมลกษณะในทางกฎหมายทสำาคญคอ1) เปนเอกเทศสญญา คอเปนสญญาทมบทบญญตเปนพเศษแตก

ตางออกไปจากสญญาธรรมดาโดยทวไปแตจะเปนเอกเทศสญญาไดจะตองมความสมบรณของสญญา ตามหลกมลฐานแหงนตกรรมเสยกอน

1

2)สญญายมไมเปนสญญาตางตอบแทน คอกอหนแกผยมแตเพยงฝายเดยว

3)สญญายมเปนสญญาทบรบรณเมอมการสงมอบทรพยสนทยม4)สญญายมเปนสญญาทมวตถแหงสญญาเปนทรพยสน

1.1.2 ประเภทของสญญายมสญญายมแบงออกไดเปนกประเภท อธบายลกษณะทแตกตางกนใน

สาระสำาคญของสญญาแตละประเภทสญญายมแบงไดเปน 2 ประเภท คอสญญายมใชคงรปและสญญาใช

สนเปลองขอแตกตางในสาระสำาคญคอ สญญายมใชสนเปลองเปนสญญาทผให

ยมโอนกรรมสทธในทรพยประเภทใชใหหมดเปลองไปใหแกผยมไป และผยมตองคนทรพยอนเปนประเภทชนดเดยวกน มปรมาณเทากนใหแกผใหยม แตสญญายมใชคงรปนนลกษณะของการใชทรพยมไดสนเปลองหมดไป หรอเสยภาวะเสอมสลายไป สญญายมใชคงรปจงไมมการโอนกรรมสทธในทรพยใหแกผยม และผยมตองคนทรพยอนเดยวกบทยมไปนนใหแกผใหยมเมอไดใชสอยทรพยนนเสรจสนแลว

1.2 ยมใชคงรป1.สญญายมใชคงรปมลกษณะเฉพาะอนเปนสาระสำาคญนอกเหนอไปจาก

ลกษณะทวไป ของสญญายม เปนสญญาไมมค าตอบแทน และไมโอนกรรมสทธในทรพยสนทยม วตถแหงสญญายมใชคงรปเปนทรพยเฉพาะสงซงไมอาจใชของอนแทนได

2.ผยมใชคงรปมสทธใชสอยทรพยสนทยมตามสญญา และมสทธตอบคคลภายนอกในฐานะเปนผครอบครองทรพยสน แตกมหนาทจะตองเสยคาใชจายใชทรพยสนโดยชอบ ตองสงวนรกษาทรพยสนเชนวญญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง และตองสงคนทรพยสนอนเดยวกนทยมไปเมอถงกำาหนดเวลาตองสงคน

3.ผใหยมใชคงรปมสทธบอกเลกสญญาและเรยกทรพยสนคนจากผยม เมอครบกำาหนดเวลายมหรอ เมอผยมปฏบตผดหนาทในการใชหรอสงวน

2

รกษาทรพยสน และมสทธเรยกคาตอบแทนในความเสยหายทเก ดแกทรพยสนเนองจากความผดของผยม แตกมหนาทไมขดขวางการใชทรพยสนของผยมตามสญญาและรบผลแหงภยพบตในทรพยสนนนเองหากเกดความเสยหายขนโดยมใชความผดของผยม

1.2.1 สาระสำาคญของสญญายมใชคงรปสญญายมใชคงรปมสาระสำาคญอยางไรบาง อธบายสญญายมใชคงรปนอกจากจะมสาระสำาคญตามลกษณะโดยทวไปของ

สญญายม กลาวคอ เปนสญญาไมตางตอบแทน ซงมวตถแหงสญญาเปนทรพยสน และมผลสมบรณเมอมการสงมอบทรพยทใหยมแลวยงมลกษณะเฉพาะทสำาคญซงแตกตางไปจากสญญายมใชสนเปลองโดยสนเชง กลาวคอ สญญายมใชคงรปเปนสญญาไมมคาตอบแทนและเปนสญญาซงกรรมสทธ มนทรพยสนทใหยมมไดโอนไปยงผยม ผยมจงตองคนทรพยอนเดมกบทไดยมไปนนใหแกผยม

1.2.2 สทธและหนาทของผยมใชคงรปจงกลาวถงสทธและหนาทของผยมในสญญายมใชคงรปมาโดยสงเขปสทธของผยม คอ1. มสทธใชสอยทรพยสนทยมไดเปลาโดยไมตองเสยคาตอบแทนตาม

สภาพปกตของทรพยและตามขอตกลงในสญญา2. มสทธตอบคคลภายนอกในฐานะเปนผครอบครองทรพยสนทยม ม

สทธขดขวางมใหผ อนสอดเขามาเกยวของในทรพยน นโดยมชอบดวยกฎหมาย

หนาทของผยม คอ1. หนาทเสยคาใชจายในการยม2. หนาทในการใชทรพยทยมโดยชอบ3. หนาทในการสงวนรกษาทรพยสนทยมเชนวญญชน4. หนาทในการสงคนทรพยสนทยมเมอใชสอยเสรจแลว

ดำาใหแดงยมรถไปทำาธระทภเกตเปนเวลา 10 วน เมอครบกำาหนด 10 วนแลว แดงเกดมธระจะตองไปทำาตอทนครศรธรรมราชอก 7 วน จงขบรถ

3

ตอไปทำาธระทนครศรธรรมราช หลงจากนนจงขบรถกลบกรงเทพฯ ระหวางนนมฝนตกพายพดอยางหนก แดงไมสามารถจะขบรถหนไปได จงตองจอดรถรออยขางทางจนกระทงพายสงบเปนเหตใหรถยนตของดำาตองแชนำาอยหลายชวโมง ทำาใหเคร องยนตเสยหายตองซอมแซมเปนเงน 3,000 บาทดงน ดำาจะเรยกคาซอมแซมจากแดงไดหรอไม

ตามอทธาหรณเปนการยมใชคงรป แดงตองคนทรพย คอรถยนตนนเมอครบกำาหนด 10 วน การทแดงเอารถไปใชทนครศรธรรมราชอก 7 วน เปนการเอาทรพยทยมไวนานกวาทควรจะเอาไว เปนการฝาฝนมาตรา 643 เมอรถเกดเสยหายในระหวางทแดงใชรถโดยมชอบ แมจะเปนดวยเหตสดวสย แดงกตองรบผดชอบชดใชคาซอมแซมรถดงกลาวใหแกดำา

1.2.3 สทธและหนาทของผใหยมใชคงรปสทธและหนาทของผใหยมในสญญายมใชคงรปมอยางไรบาง อธบาย

พอเปนสงเขปสทธของผยม คอ1. บอกเลกสญญาและเรยกคาสนไหมทดแทนความเสยหายในกรณผ

ยมทำาผดหนาทตามมาตรา 643, 644, 6462. เรยกทรพยคนจากผยมเมอบอกเลกสญญาหรอเมอครบกำาหนด

สญญายม หรอถาไมมกำาหนดเวลาเมอผยมไดใชสอยทรพยสนทยมนนเสรจสนแลว หรอเวลาลวงพนไปพอสมควรทผยมจะไดใชสอยทรพยเสรจแลว หรอถาไมไดกำาหนดเวลาสงคนไว และไมปรากฏวายมไปใชเพอการใด ผใหยมเรยกทรพยสนคนไดทนท

หนาทของผใหยม คอ1. หนาทรบผลแหงภยพบตในทรพยทยม เมอทรพยนนเกดสญหาย

หรอบบสลายไปโดยไมใชความผดของผยม2. หนาทตองบอกกลาวแกผยมในเวลาสงมอบทรพย หากผยมไดรวา

มความชำารดบกพรองในทรพยทจะใหยมอยางไร หากปดบงไวไมบอกกลาวแลวเกดความเสยหายขนแกผยมเมอนำาทรพยนนไปใช ผใหยมตองรบผดชอบ

3. หนาทไมขดขวางการใชสอยทรพยสนของผยมตามสญญา

4

4. หนาทชดใชคาใชจายทผยมไดจายทดลองไปกอน ในกรณจำาเปนเพอรกษาทรพยซงมใชเปนการบำารงรกษาตามปกต

มาตรา 643 ทรพยสนซงยมนน ถาผยมเอาไปใชการอยางอน นอกจากการอนเปนปกตแกทรพยสนนน หรอนอกจากการอนปรากฏ ในสญญากด เอาไปใหบคคลภายนอกใชสอยกด เอาไปไวนานกวา ทควรจะเอาไวกด ทานวาผยมจะตองรบผดในเหตทรพยสนนนสญหาย หรอบบสลายไปอยางหนงอยางใด แมถงจะเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร ๆ ทรพยสนนนกคงจะตองสญหาย หรอบบสลายอยนนเอง

มาตรา 644 ผยมจำาตองสงวนทรพยสนซงยมไปเหมอนเชน วญญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง

มาตรา 645 ในกรณทงหลายดงกลาวไวใน มาตรา 643 นนกด หรอถาผยมประพฤตฝาฝนตอความใน มาตรา 644 กด ผใหยม จะบอกเลกสญญาเสยกได

มาตรา 646 ถามไดกำาหนดเวลากนไว ทานใหคนทรพยสนทยม เมอผยมไดใชสอยทรพยสนนนเสรจแลวตามการอนปรากฏในสญญา แตผใหยมจะเรยกคนกอนนนกได เมอเวลาไดลวงไปพอแกการท ผยมจะไดใชสอยทรพยสนนนเสรจแลว

ถาเวลากมไดกำาหนดกนไว ทงในสญญากไมปรากฏวายมไปใช เพอการใดไซร ท า น ว า ผ ใ ห ย ม จ ะ เ ร ย ก ข อ ง ค น เ ม อ ไ ร ก ไ ด

1.3 ความระงบแหงสญญายมใชคงรปและอายความ1.สญญายมใชคงรประงบไปในกรณปกต เมอครบกำาหนดเวลายม และ

เมอผยมสงคนทรพยสนทยมแมจะยงไมครบกำาหนดกำาหนดเวลา2.สญญายมใชคงรปอาจจะระงบไปในกรณพเศษ เมอผยมหรอผใหยม

บอกเลกสญญาเนองจากผยมผดสญญา หรอเมอทรพยสนทยมนนสญหายไปทงหมด

3.อายความแหงสญญายมใชคงรปมทงอายความในการเรยกทรพยสนคน หรอใหใชราคาและอายความในการเรยกคาทดแทนตามสญญา

1.3.1 ความระงบแหงสญญายมใชคงรปในกรณปกตสญญายมใชคงรประงบในกรณปกต อยางไรบาง อธบายสญญายมใชคงรประงบไปในกรณปกต ดงน

5

1. เมอสญญามกำาหนดระยะเวลา สญญายอมระงบลงเมอพนกำาหนดระยะเวลานน ผใหยมเรยกทรพยสนทยมคนได และผยมตองสงคนทรพยสนทยมนนให

2. เมอสญญาไมมกำาหนดเวลา แบงเปนก. เม อปรากฏในสญญาวายมไปใชเพ อการใด ผ ใหยมเรยก

ทรพยสนทยมคนไดเมอผยมไดใชสอยทรพยสนนนเสรจแลว อนมผลทำาใหสญญาระงบลง

ข. เมอเวลาใดลวงพนไปพอสมควรทผยมจะไดใชสอยทรพยสนนนเสรจแลว แมความจรงจะยงไมไดใชก ตาม ผใหยมเรยกคนได และทำาให สญญาระงบ

ค. เมอไมปรากฏวายมไปใชเพอการใด ผใหยมเรยกคนเมอใดกได เทากบเปนการบอกเลกสญญาทำาใหสญญาระงบ

3. เมอผยมสงคนทรพยสนทยม

1.3.2 ความระงบแหงสญญายมใชคงรปในกรณพเศษสญญายมใชคงรปอาจระงบลงเมอเกดเหตการณอนมใชกรณตาม

ปกตทจะเกดขนจากสญญาไดอยางไรบางสญญายมใชคงรปอาจระงบลงในกรณทมใชเหตการณปกตทจะเกด

ขนโดยสญญาไดคอ1. เมอผยมตาย2. เมอผใหยมบอกเลกสญญาเนองจากผยมผดสญญา3. เมอทรพยสนทยมสญหายไปทงหมด

1.3.3 อายความแหงสญญายมใชคงรปอายความเกยวกบสญญายมใชคงรปมอะไรบาง อธบายอายความเกยวกบสญญายมใชคงรป ไดแก1. อายความในการฟองเรยกทรพยคนและใหใชราคาทรพยตาม

สญญา ซงแยกพจารณาไดคอ ในกรณทมตวทรพยอย ถาผใหยมเปนเจาของกรรมสทธยอมมสทธตดตามเอาทรพยคนไดโดยไมมกำาหนดอายความ โดยอาศยอำานาจตามมาตรา 1336 แตถาผใหยมไมใชเจาของกรรมสทธ หรอแม

6

เปนเจาของกรรมสทธ แตใชสทธเรยกรองทรพยคนโดยอาศยสญญายมใชคงรปตองใชอายความ 10 ป นบแตวนทสญญาระงบตามหลกทวไปในมาตรา 193/30 แตถาเปนกรณทรพยสญหายหรอถกทำาลายไปแลว ผยมตองใชราคาทรพยสนทยมนน โดยผใหยม ไมวาจะเปนเจาของกรรมสทธหรอไม ตองใชสทธเรยกรองภายในอายความ 10 ป

2. อายความในการบงคบเรยกวาทดแทนตามสญญามก ำาหนด 6 เดอน นบแตวนทส นสญญา เชน การเรยกรองคาทดแทนเพราะผยมผดสญญาตามมาตรา 643, 644 เปนตน

มาตรา 193/30 อายความนน ถาประมวลกฎหมายนหรอ กฎหมายอนมไดบญญตไวโดยเฉพาะ ใหมกำาหนดสบป

นายดำายมรถยนตทนายแดงเชามาเพอใชในงานทอดกฐน มกำาหนดเวลา 7 วน เมอครบกำาหนดแลวนายดำาไมยอมสงคนรถยนตใหนายแดง นายแดงจะตองฟองเรยกรถยนตคนจากนายดำาภายในกำาหนดอายความเทาใด

มาตรา 1336 ภายในบงคบแหงกฎหมาย เจาของทรพยสนมสทธใชสอย และจำาหนายทรพยสนของตนและไดซงดอกผลแหงทรพยสนนน กบทงมสทธ ตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไว และ มสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวย กฎหมาย

ในกรณฟองเรยกทรพยคนตามสญญา นายแดงตองใชสทธฟองรองภายในกำาหนด 10 ป นบแตวนครบกำาหนดตามสญญายมดงกลาวอนเปนวนทสญญายมระงบ

แบบประเมนผลหนวยท 11. สญญายมมลกษณะเปนสญญาประเภท สญญาไมตางตอบแทน2. “กฎหมายจดเรองยมเขาไวเปนเอกเทศสญญา” หมายถงสญญาทมบทบญญตท

ใชบงคบเปนการเฉพาะนอกเหนอไปจากการใชบทบญญตทวไปโดยตองมความสมบรณตามหลกมลฐานของนตกรรมดวย

3. สญญายมม 2 ประเภท คอ ยมใชคงรปและยมใชสนเปลอง 4. สญญายมใชคงรปมสาระส ำาค ญคอ (ก) เป นสญญาทไมโอนกรรมสทธ ใน

ทรพยสน (ข) เปนสญญาทมวตถแหงสญญาเปนทรพยสนทมอาจใชของอนแทนได (ค) เปนสญญาไมตางตอบแทน (ง) เปนสญญาทมคณสมบตเฉพาะตวผยมเปนสำาคญ

7

5. สญญายมใชคงรปและสญญายมใชส นเปลองมลกษณะทเหมอนกนคอ เปนสญญาทมวตถแหงสญญาเปนทรพยสน

6. ผยมในสญญายมใชคงรปมสทธตามสญญาคอ เปนผครอบครองทรพยสนทยม7. ผยมในสญญายมใชคงรปมหนาทตามสญญาคอ (ก) ใชสอยทรพยสนตาม

สญญาดวยตนเอง (ข) เสยคาใชจายในการบำารงรกษาทรพยสนตามปกต (ค) ไมใชทรพยสนทยมมานานกวาทควรจะใช (ง) สงวนรกษาทรพยสนทยมเชนวญญชนจะพง สงวนรกษาทรพยสนของตน

8. ผใหยมในสญญายมใชคงรปมสทธตามสญญาคอ (ก) บอกเลกสญญาเมอผยมเอาทรพยสนทยมไวนานเกนควร (ข) เรยกทรพยสนทยมคนไดเมอผยมตาย (ค) เรยกใหผยมชดใชคาใชจายในการสงมอบทรพยสนทยมซงผใหยมไดออกทดรองไปกอน

9. ผใหยมในสญญายมใชคงรปมหนาทตามสญญาคอ รบผลแหงภยพบตในทรพยสนทยมซงไมใชความผดของกยม

10. สญญายมใชคงรประงบลงในกรณ เมอผยมตาย หรอเมอทรพยสนทยม สญหายไปทงหมด

หนวยท 2 สญญายม (2)1.ยมใชสนเปลองเปนการยมประเภทหนง ซงมลกษณะเฉพาะอนเปนสาระ

สำาคญทแตกตางจากสญญายมใชคงรปโดยสนเชง2.ความระงบแหงสญญายมใชสนเปลองและอายความทเกยวของมทง

บทบญญตทใชทวไป และบทบญญตพเศษทเกยวกบการกยมเงน

2.1 ยมใชสนเปลอง1. สญญายมใชสนเปลองมลกษณะเฉพาะอนเปนสาระสำาคญ นอกเหนอไป

จากลกษณะทวไปของสญญายม คอเปนสญญาทอาจมคาตอบแทนไดและเปนสญญาทกรรมสทธในทรพยสนทยมโอนไปยงผยม วตถแหงสญญายมใชสนเปลองเปนทรพยประเภทใชสนไป ซงอาจใชทรพยอนอนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกนแทนได

2. ผยมใชสนเปลองมสทธใชสอยทรพยสนทยมตามความพอใจโดยไมมขอจำากดในเรองการใชหรอสงวนรกษาทรพยสน แตกมหนาทในการเสยคาใชจาย

8

ตามสญญา และตองสงคนทรพยสนอนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกบทยมไปใหแกผใหยมเมอถงกำาหนดเวลาสงมอบ

3. ผใหยมใชส นเปลองมสทธเรยกทรพยสนค นหรอเรยกใหใชราคาทรพยสนทยม เม อถงก ำาหนด เวลาสงคน และมหนาท แจงความช ำาร ดบกพรองของทรพยสนทยมซงผใหยมไดรอยแลวกอนการสงมอบใหผยมทราบ มฉะนนจะตองรบผดตอผยมหากเกดความเสยหายขน

2.1.1 สาระสำาคญของสญญายมใชสนเปลองใหสรปสาระสำาคญของสญญายมใชสนเปลองสญญายมใชสนเปลองนอกจากจะมสาระสำาคญ อนเปนลกษณะทวไป

ของสญญายมรวมอยกบสญญายมใชคงรป กลาวคอ เปนสญญาไมตางตอบแทนและมผลบรบรณเมอมการสงมอบทรพยสนทใหยมแลว ยงมลกษณะเฉพาะทสำาคญทแตกตางไปจากสญญายมใชคงรปโดยสนเชง กลาวคอ สญญายมใชสนเปลองนนอาจเปนสญญาทมคาตอบแทนกได และเปนสญญาทผใหยมโอนกรรมสทธในทรพยสนประเภทใชไปสนไป คอเสอมภาวะสลายไปใหแกผยม โดยทผยมตองคนทรพยอนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกนกบทยมไป ใหแกผใหยมเมอถงกำาหนดจะตองสงคน

นายเขยวยมนำาตาลทรายจากนายขาวมา 1 กระสอบ เพอใชทำาอาหารขาย กำาหนดจะใชคนภายใน 1 เดอน ในระหวางการใช เกดไฟไหมรงครวของนายเขยว ทำาใหนำาตาลทรายทยมมาและเกบไวในโรงครวนนเสยหายหมด เมอครบ 1 เดอน นายขาวมาทวงนำาตาลทรายคน ถานายเขยวไมยอมใชคนให อางวานำาตาลเสยหายจากไฟไหมซงเปนเหตสดวสย ไมใชความผดของนายเขยว จะกระทำาไดหรอไม

กรณตามอทาหรณ การยมนำาตาลทรายมาใชทำาอาหารขายลกษณะของนำาตาลทรายเปนทรพยทใชไปสนไป และตามเจตนาของคกรณเปนสญญายมใชสนเปลอง กรรมสทธในนำาตาลตกเปนของนายเขยว ซงนายเขยวมสทธทจะใชสอยอยางไรกไดตามอำานาจแหงกรรมสทธแหง ป.พ.พ. มาตรา 1336 ดงนน แมนำาตาลจะสญหายไปดวยเหตสดวสย นายเขยวจะตองระบผลพบตแหงความเสยหายของนำาตาลนนในฐานะเปนเจาของ โดยท

9

นายเขยงยงจะตองมหน าท ปฏ บต ตามสญญายมใชส นเปล อง ค อค นทรพยสนอนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกบทไดยมมาใหแกนายขาว คอนำาตาล 1 กระสอบใหแกนายขาว จะปฏเสธความรบผดชอบไมได

2.1.2 สทธและหนาทของผยมใชสนเปลองสทธและหนาทของผยมในสญญายมใชสนเปลองมอยางไรบางสญญายมใชสนเปลองเปนสญญาซงกรรมสทธในทรพยสนโอนไปยง

ผยม ดงนนผยมจงมสทธใชสอยทรพยทยมนนอยางไรกไดตามชอบใจ โดยกฎหมายไมมบทบญญตใหผยมตองมหนาทใชทรพยตามทกฎหมายกำาหนด หรอตองสงวนรกษาทรพยสนนนแตประการใด หนาทของผยมตามสญญายมใชสนเปลองจงมแตหนาทในการเสยคาใชจายตางๆ ตามสญญา เชน คาสงมอบ คาฤชาธรรมเนยม ในการทำาสญญา คาสงคนทรพยสน และหนาทในการคนทรพยสนเมอถงกำาหนดตองสงคน โดยจะตองคนทรพยสนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกนกบทยมไปใหผใหยมตามสญญา

2.1.3 สทธและหนาทของผใหยมใชสนเปลองสทธและหนาทของผใหยมในสญญายมใชสนเปลองมอยางไรสญญายมใชสนเปลองเปนสญญาทผใหยมโอนกรรมสทธในทรพยสน

ทยมใหแกผยม ผใหยมจงมแตเพยงสทธทจะเรยกทรพยสนคนเมอถงเวลาองสงคน โดยเรยกเอาทรพยสนอนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกบทใหยมไปคนจากผยม หากผยมไมยอมสงคนหรอไมสามารถหาทรพยสนอนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกนมาคนได ผใหยมมสทธฟองศาลบงคบใหผ ยมคนทรพยสนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกนหรอใหใชราคาทรพยสนแลวแตกรณและเรยกคาเสยหายสวนหนาทของผใหยมกเพยงแตไมขดขวางการใชทรพยตามความพอใจของผยม และ ตองแจงถงความบบสลาย ชำารดหรออนตรายของทรพยสน ซงผใหยมรอยแลวกอนการสงมอบใหผยมไดทราบมฉะนนตองรบผดตอผยม หากเกดความเสยหายแกผยมเมอนำาทรพยสนนนไปใช

2.2 ความระงบแหงสญญายมใชสนเปลองและอายความ

10

1. ความระงบแหงสญญายมใชสนเปลองตามทบญญตไวในกฎหมายลกษณะยม คอการสงคนทรพยอนเปนประเภท ชนด และปรมาณเดยวกบทยมคนใหแกผใหยมเมอถงเวลาทกำาหนด

2. การชำาระหนตามสญญากยมเงนมบทบญญตพเศษนอกเหนอจากการสงคนทรพยทยมในสญญาใชสนเปลองโดยทวไป

3. อายความแหงสญญายมใชสนเปลองมเฉพาะเรองการเรยกทรพยสนทยมค นหรอเรยกดอกเบ ยค างสงในกรณท เป นการก ยมเง น แตไมม บทบญญตเกยวกบอายความในเรองคาทดแทนดงเชนสญญา ยมใชคงรป

2.2.1 ความระงบแหงสญญายมใชสนเปลองความระงบของสญญายมใชสนเปลองโดยทวไปมกรณใดบางสญญายมใชสนเปลองระงบลงในกรณดงตอไปนคอ1. ถาเวลายมไดกำาหนดกนไวในสญญา สญญายมยอมระงบไป เมอ

พนกำาหนดเวลาทไดตกลงกนไวในสญญา2. ถาเวลายมไมไดกำาหนดไวในสญญา ผใหยมจะบอกเลกเมอใดกได

แตกจะตองบอกกลาวใหผยมไดทราบลวงหนาเพอใหผยมจดสงการคนทรพยสนทยมภายในเวลาสมควร โดยกำาหนดเวลาใหสงคนทรพยสนไวในคำาบอกกลาวดวย และเมอถงกำาหนดเวลาตามคำาบอกกลาวแลวสญญายมใชสนเปลองยอมระงบลง

2.2.2 การชำาระหนตามสญญากยมเงนการชำาระหนเงนกยมในจำานวนไมเกน 50 บาท ผกนำาพยานบคคล

นำาสบพสจนไดเสมอไปหรอไมโดยหลกแลว การกยมเงนไมเกน 50 บาท กฎหมายไมบงคบใหตองม

หลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผก ดงนน ในการชำาระหนเงนกนกไมจำาตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผใหกแสดงการรบชำาระหนแลวมาแสดงหากเกดปญหาโตเถยงกน ผกนำาพยานบคคลมาสบได แตหากไดมการทำาหลกฐานการกไวเปนหนงสอแลว แมเงนทกจะไมเกน 50 บาท การพสจนวาไดมการชำาระหนเงนกแลว กตองกระทำาการอยางใดอยางหนงตาม มาตรา 653 วรรค 2 ผกจะนำาพยานบคคลมาสบแทนไมได

11

2.2.3 อายความแหงสญญายมใชสนเปลองเหตใดสญญายมใชส นเปลองจงไมมก ำาหนดอายความในเร องคา

ทดแทนเหมอนในสญญายมสญญายมใชสนเปลอง มลกษณะเปนการโอนกรรมสทธในทรพยสนท

ยมใหแกผยม ผยมจะใชทรพยอยางไรกไดหรอแมทรพยสญหายหรอบบสลายไปกเปนเร องภยพบตตกแกผยมเอง สทธในการเรยกคาทดแทนในการใชทรพยสนไมชอบ หรอไมสงวนรกษาทรพยสนจงไมเหมอนเชนในสญญายมใชคงรป

แบบประเมนผลหนวยท 21. สงททำาใหสญญายมใชสนเปลองตางจากสญญายมใชคงรปคอ เปนสญญาทอาจ

มคาตางตอบแทน2. วตถแหงสญญายมใชสนเปลองเปนทรพยประเภท เปนทรพยสนประเภทใชไปสน

เปลอง3. ลกษณะทเปนลกษณะเฉพาะของลกษณะยมใชสนเปลอง เปนสญญาทผใหยมโอน

กรรมสทธในทรพยสนทยมใหแกผยม4. ผยมในสญญายมใชสนเปลองมสทธตามสญญาคอใชสอยทรพยสนทยมอยางไร

กไดตามความพอใจของตน5. ผยมในสญญายมใชสนเปลองมหนาทตามสญญาคอ เสยคาใชจายในการทผใหยม

สงมอบทรพยสนทใหยม6. ผใหยมในสญญายมใชสนเปลองมสทธตามสญญาคอ เรยกรองคาเสยหายเมอผ

ยมไมคนทรพยสนทยมเมอถงกำาหนด7. ผใหยมในสญญายมใชส นเปลองมหนาทตามสญญาคอ ไมขดขวางการใช

ทรพยสนทยมตามความพอใจของผยม8. อายความในการเรยกทรพยสนทยมคนในสญญายมใชสนเปลอง มกำาหนด 10 ป

นบแตสญญายมระงบลง9. สญญายมใชสนเปลองระงบลงไดในกรณดงนคอ เมอผใหยมบอกเลกสญญาโดย

บอกกลาวใหผยมทราบลางหนาในกรณทไมไดก ำาหนดเวลาสงคนทรพยสนทยมไวในสญญา

10. นายดำากเงนนายแดงเปนเงน 50 บาท โดยไมมหลกฐานแหงการกยมเปนหนงสอและนายดำาไดชำาระคนใหนายแดงไปแลว ตอมานายแดงไดทวงใหนายดำาชำาระเงน 50 บาท นอกโดยอางวาไมไดรบชำาระ ดงน นายดำาจะพสจนวาตนไดชำาระหนใหแกนาย

12

แดงไปแลวโดย นายดำานำาพยานบคคลมาพสจนไดเพราะการกยมรายนไมจ ำาเปนตองมหลกฐานเปนหนงสอแสดงการรบชำาระหนมาแสดง

หนวยท 3 การกยม

1. เงน เปนสอกลางในการแลกเปลยน เงนไดววฒนาการมาตงแตสมยโบราณ จนกระทงมงเงนทเปนเหรยญกษาปณ ธนบตร และเงนฝากกระแสรายวนในปจจบน

2. การกยมเงน เปนนตกรรมสญญาชนดหนง ทมความเกยวพนกบการดำาเนนชวตประจำาวนของมนษยทงในทางสวนตว และทเกยวของกบธรกจ ซงสญญากยมเงนมสาระสำาคญในเร องหลกฐานแหงการกยมเปนหนงสอในกรณกยมเงนกวาหาสบบาทขนไป

3. การกยมเงนของสถาบนการเงน และการกยมเงนของรฐมขนตอนและวธการแตกตางจากการกยมเงนธรรมดา

4. สญญาอนทมลกษณะเดยวกบสญญากยมเงน ไดแก สญญาเบกเงนเกนบญช สญญาซอลดตวเงน สญญาเลนแชรเปยหวย มลกษณะคลายสญญากยมเงน

5. ดอกเบยทผใหกยมสามารถคดไดตามกฎหมายไมเกนรอยละสบหาตอป และตามกฎหมายการคดดอกเบยทบตนในสญญากยมเงนทำาไมได

6. ความระงบแหงสญญากยมเงนเปนไปตามความระงบแหงสญญายมใชสนเปลอง

3.1 ลกษณะทวไปของการกยมเงน1. เงนเปนสงทยอมรบทวไปวาเปนสอกลางของการแลกเปลยน จงม

ความสำาคญและเขามาเกยวของกบการดำาเนนชวตประจำาวนของมนษย2. นอกจากสญญากยมเงนแลวยงมสญญาอนๆทมลกษณะเดยวกบ

สญญากยมเงน ไดแกการเบกเงนเกนบญช และการซอลดตวเงน3. สาระสำาคญของสญญากยมเงน ไดแก การสงมอบเงนทใหกยม หลก

ฐานแหงการกยมเงนทเปนหนงสอทผใหกยมจำาเปนตองมไวเพอใชเปนหลกฐานในการฟองรอง กรณผกไมชำาระหน

13

3.1.1 ววฒนาการของเงนใหอธบายถงววฒนาการของเงนตงแตสมยโบราณจนถงปจจบนเงนววฒนาการมาตงแตโบราณ สมยเมอมนษยใชวตถเปนสอกลางใน

การแลกเปลยน มาถงยคใชโลหะบางชนด เชน ทองคำา ดบก เงน และววฒนาการมาเปนเหรยญกษาปณ จนถงะนบตรและเงนกระแสรายวนในประเทศทระบบเศรษฐกจเจรญกาวหนา

3.1.2 การกยมเงนและสญญาอนทมลกษณะเดยวกบสญญากยมเงน

ใหนกศกษาบอกสญญาอนทมลกษณะเดยวกบการกยม และอธบายถงลกษณะของสญญาชนดนนๆพอสงเขป

สญญาทมลกษณะเชนเดยวกบการกยมเงนม 2 ชนดคอก. การเบกเงนเกนบญช (Overdrafts)ข. การรบซอลดตวเงน (Discount)

1)การเบกเงนเกนบญช คอการกยมเงนบวกดวยสญญาบญชเดนสะพด

2)การรบซอลดตวเงน ไดแก การรบซอลดตวสญญาใชเงน ตวแลกเงน เชค โดยมตวนนเองเปนประกน

การขายลดเชคเปนสญญาทมลกษณะอยางไรการขายลดเชคเปนสญญาชนดหนงทมลกษณะเชนเดยวกบการกยม

เงน เพราะการทผรบซอลดเชคไดใหเงนแกผนำาเชคมาขายลดกอนวนทครบกำาหนดในเชค เปนการใหเครดตอยางหนง โดยหกสวนลดซงถอเปนดอกเบยจากผนำามาขายลด

3.1.3 สาระสำาคญของสญญากยมเงนใหสรปสาระสำาคญของสญญากยมเงนสาระสำาคญของการกยมเงน ตองมการสงมอบทรพยสนทใหกยม

และการกยมเงนกวาหาสบบาท ตองมหลกฐานแหงการกยมเงนเปนหนงสอ ลงลายมอชอผกยมเปนสำาคญ

14

ใหอธบายวา ทำาไมสญญากชนดเบกเงนเกนบญชไมตองมหลกฐานแหงการก (เบกเงนเกนบญช) เปนหนงสอกฟองรองบงคบคดได

สญญาเบกเงนเกนบญช เปนสญญากยมเงนทประกอบดวยสญญาบญชเดนสะพด การนำาตวเงนลงเปนรายการในบญชเดนสะพดนนทานใหสนนษฐานไวกอนวา ลงดวยเงอนไขวาจะมผชำาระเงนตามตวเงนนน และถาตวเงนนนมไดชำาระเงนไซรจะเพกถอนรายการอนนนเสยกได จงเหนไดวาถาไมมหนแลวจะนำามาลงบญชไมได เพราะบญชเดนสะพดเปนบญชหนทงสองฝายแลวหกกลบลบกน ดงนน สญญาเบกเงนเกนบญชจงไมตองมหลกฐานแหงการก (เบกเงนเกนบญช) กฟองรองบงคบคดได

3.2 การกยมเงนในลกษณะอนและการเลนแชรเปยหวย1. การกยมเงนนอกจากมการกยมเงนระหวางเอกชนดวยกน ยงมการก

ยมเงนในลกษณะพเศษอนๆ ในระหวางรฐกบเอกชน และรฐกบรฐ การกยมเงนระหวางรฐกบสถาบนการเงนในประเทศและตางประเทศ เปนตน

2. การกยมเงนนอกจากจะสงมอบใหแกกนแลว คสญญาสามารถตกลงกนโดยผกยมยอมรบสงของหรอทรพยสนอนแทนจำานวนเงนกได โดยคดเปนหนคางชำาระตามจำานวนเทากบราคาทองตลาดแหงสงของหรอทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ

3. การเลนแชรเปยหวยไมใชสญญากเงน แตเปนสญญาชนดหนงซงมผลบงคบไดตามกฎหมาย การเลนแชรทเขาลกษณะของการประกอบธรกจมความผดทางอาญาและการกยมเงนทมลกษณะเปนการฉอโกงประชาชนมความผดตามพระราชกำาหนดการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน พ.ศ. 2527

3.2.1 การกยมเงนในลกษณะพเศษธนาคารโลกใหกยมแกประเทศสมาชกเพอวตถประสงคใดธนาคารโลกใหประเทศสมาชกกยมเพอชวยเหลอในการบรณะและ

พฒนาภายในอาณาเขตของสมาชก

3.2.2 การกยมเงนโดยวธเอาสงของหรอทรพยสนอยางอนแทนจำานวนเงน

15

นายขาวกยมเงนในนายมด จำานวน 5,000 บาท เพอลงทนซอปยใสในนาขาว นายมดตกลงใหกยมดงกลาว โดยตกลงกบนายขาววา หากนายขาวไมสามารถชำาระหนเงนกดงกลาวไดภายในเวลา 1 ป ใหนายขาวโอนทนาใหแกตน ดงนเมอนายขาวไมสามารถชำาระหนใหแกนายมดไดภายในกำาหนดเวลาทตกลงกน นายมดจะบงคบใหนายขาวโอนทนาใหแกตนไดหรอไมเพยงใด

นายมดจะบงคบใหนายขาวโอนทนาใหแกตนไมได เนองจากขอตกลงดงกลาวขดกบมาตรา 656 วรรค 2 เปนโมฆะตามวรรค 3 เพราะนายมดไมไดคดราคาของเทากบราคาทองตลาดแหงสงของหรอทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ แตนายมดจะฟองเรยกเงนทนายขาวกยมไปคนจากนายขาวได

3.2.3 การเลนแชรเปยหวยและการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน

ใหอธบายวาการเลนแชรเปยหวย เปนสญญาประเภทใดการเลนแชรเปยหวย ไมใชสญญากยมเงน หรอสญญาคำาประกน หรอ

สญญาตวแทนเปนสญญาธรรมดา

การประมลดอกเบยในการเลนแชรเปยหวย ประมลไดสงเกนอตรารอยละสบหาตอปไดหรอไม

การประมลดอกเบยในการเลนแชรเปยหวยประมลไดเกนกวารอยละ 15 ตอปเพราะมใชสญญากยมเงน

3.3 ดอกเบย1. ดอกเบยเปนดอกผลตอบแทนจากการใหกยมเงน2. การคดดอกเบยคดไดสงสดไมเกนอตราทกฎหมายกำาหนด3. การคดอตราดอกเบยของสถาบนการเงนนน สามารถคดไดตามท

ก ำาหนดไวในกฎหมายพเศษซงอาจคดไดในอตราทสงกวาทก ำาหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

4. ดอกเบยทบตนเปนการคดดอกเบยจากดอกเบยทคางช ำาระ แลวนำาไปทบกบตนเงนซงตามปกตกฎหมายหามมใหกระทำา

3.3.1 ความหมายของดอกเบยและการคดอตราดอกเบย

16

อตราดอกเบยเงนกยมสงสดทพงคดไดตามกฎหมายไดแก อตราเทาไร

รอยละสบหาตอป

ธนาคารคดดอกเบยลกคาเงนกยมไดสงสดเกนรอยละสบหาตอปไดหรอไมเพราะเหตใด

ได เพราะทำาไดตาม พ.ร.บ. ธนาคารพาณชยมาตรา 14 และตามประกาศธนาคารแหงประเทศไทย

กรณมไดกำาหนดอตราดอกเบยเงนกยมไว ผใหกสามารถคดดอกเบยในอตราเทาใดตามกฎหมาย

รอยละเจดครงตอป

3.3.2 ดอกเบยทบตนใหอธบายวา การคดดอกเบยทบตนในสญญากยมเงนทำาไดหรอไม

เพยงใดทำาไดกรณผกคางชำาระดอกเบยกวา 1 ป ไปและตกลงกบผใหกเปน

หนงสอวายอมใหคดดอกเบยทบตนได และทำาไดกรณมประเพณคาขายใหทำาได

ใหเหตผลวา ทำาไมจงคดดอกเบยทบตนในสญญาเบกเงนเกนบญชไดเพราะเปนเร องคาขายเงน และประเพณธนาคารทจะใชในการคด

ดอกเบยทบตน มเฉพาะในบญชเดนสะพด ดงนน สญญาเบกเงนเกนบญชเปนสญญาบญชเดนสะพด ประกอบดวย สญญากยมเงนจงสามารถคดดอกเบยทบตนได

3.4 ความระงบแหงสญญากยมเงนและการนำาสบการใชเงนก1. สญญากยมเงนทมกำาหนดเวลาชำาระเงน ยอมระงบลงเมอสญญากยม

ครบกำาหนดชำาระ2. สญญากยมเงนทไมไดกำาหนดระยะเวลาการใชเงน ยอมครบกำาหนดตาม

ระยะเวลาในคำาบอกกลาวทผใหกยมแจงไปยงผกยม

17

3. การนำาสบการใชเงนตองไมขดกบมาตรา 94 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง คอ จะนำาพยานบคคลมาสบคนตดทอนหรอเปลยนแปลงแกไขขอความในเอกสารไมได

3.4.1 ความระงบแหงสญญากยมเงนสญญากยมเงนทมกำาหนดเวลาชำาระหนสญญาจะระงบสนไปเมอใด

ความตามของคสญญาทำาใหสญญาระงบสนไปหรอไม เพราะเหตใดสญญากยมมกำาหนดระยะเวลาชำาระระงบสนไปเมอครบกำาหนดสญญา

ความตายของคสญญาหาทำาใหสญญากยมเงนระงบไปไม เพราะสาระสำาคญของการกยมเงนอยทการสงมอบทรพยทใหผกยมตามมาตรา 650 ไมใชเปนสทธเฉพาะตว

สญญากยมเงนทไมไดกำาหนดเวลาชำาระหนกนไว ระงบสนไปเมอใดสญญากยมทไมไดกำาหนดเวลาชำาระหนกนไว ระงบสนไปเมอเจาหนม

หนงสอบอกกลาวใหลกหนช ำาระภายในกำาหนดเวลาในคำาบอกกลาว (มาตรา 652) หากลกหนไมชำาระตามกำาหนดเวลาในคำาบอกกลาว ถอวาลกหนผดนด เจาหนมสทธบอกเลกสญญา เปนเหตใหสญญากยมเงนระงบ

3.4.2 การนำาสบการใชเงนกการนำาสบการใชเงนนน ผกสามารถนำาสบการใชเงนไดแกวธ อะไรบางม 3 วธ

(1) มหลกฐานแหงการใชเงนเปนหนงสอลงลายชอผใหยมเปนสำาคญ

(2) ไดเวนคนเอกสารแหงการกยม(3) ไดแทงเพกถอนลงในเอกสารกยมเงน

หลกฐานการใชเงนมเพยงใบเสรจรบเงนใชหรอไม มหลกฐานอยางอนใชไดเพยงใด

ไมใช หลกฐานเปนหนงสอใดๆ กไดแสดงวามการใชเงนใหแกผกยมไดแลว เชน จดหมายตอบรบ

การนำาสบการใชเงน หมายความวานำาสบในเรองใด การนำาสบพยานบคคลในเรองดอกเบยทำาไดหรอไม เพยงใด ใหเหตผลประกอบ

18

การนำาสบการใชเงนหมายความถงการนำาสบการใชตนเงนตามมาตรา 653 วรรค 2 การนำาพยานบคคลมาสบในเรองดอกเบยทำาไดเพราะมใชการนำาสบการใชตนเงนตามมาตรา 653 ทกฎหมายบงคบใหมพยานเอกสารมาแสดงนนใชเฉพาะการนำาสบเงนตน การนำาสบเรองชำาระดอกเบย สามารถนำาพยานบคคลมาสบได

แบบประเมนผลหนวยท 31. “เงน” ไดแก (ก) ธนบตร (ข) เหรยญกษาปณ (ค) เงนในบญชกระแสรายวน

(ง) สนคาทใชแลกสงของ2. การกยมเงนมความหมายเฉพาะคอ (ก) การกยมเงนทมหนงสอสญญากยมเงน

(ข) สญญาเบกเงนเกนบญช (ค) การซอลดตวเงน3. การกยมเงนทกำาหมายบงคบใหมหลกฐานแหงการกยมเงนเปนหนงสอคอ กวาหา

สบบาท4. หลกฐานการกยมเงน คอ (ก) เชค (ข) จดหมายโตตอบแสดงวาเปนหนสนกน5. การทรฐบาลจะกยมเงนในประเทศทำาไดโดย (ก) ออกพนธบตรรฐบาล (ข) กจาก

ธนาคารแหงประเทศไทย6. ธนาคารโลกใหกยมเงนแกประเทศทเปนสมาชกเพอวตถประสงค เพอโครงการท

จะนำาไปบรณะและพฒนาประเทศ7. นาย ก. ให นาย ข. กยมเงนจำานวน 10,000 บาท โดยกำาหนดใหนาย ข. ชำาระคน

ดวยขาวเปลอกทนาย ข. เกบเกยวไดจากนาของตน ดงนสญญากยมดงกลาว ใชไดเฉพาะจำานวนขาวเปลอกทมราคาในทองตลาด ขณะชำาระหนไมเกน 10,000 บาท

8. การเลนแชรเปยหวย เปนสญญาชนดหนง9. การคดดอกเบยทบตนทำาไดใน สญญาเบกเงนเกนบญช10. การนำาสบการใชเงนทำาไดในกรณ นำาสบในขอหนงขอใดกได11. สถาบนการเงนทประชาชนสามารถกยมเงนไดคอ (ก) ธนาคาร (ข) โรงรบ

จำานำา (ค) บรษทเงนทนหลกทรพย12. สญญาเบกเงนเกนบญชเปน สญญากยมเงนประกอบดวยสญญาบญช

เดนสะพด13. หลกฐานแหงการกยมเงนตองม ในขณะใดกไดกอนจะนำาหลกฐานมาแสดง

ตอศาล14. หลกฐานแหงการกยมเงนทกฎหมายบงคบใหมกรณกยมเงนกวาหาสบ

บาท บงคบเฉพาะกรณในการกยมเงน

19

15. ธนาคารพาณชยในประเทศสามารถกยมเงนไดจากแหลง (ก) ธนาคารแหงประเทศไทย (ข) ธนาคารพาณชยดวยกน (ค) ธนาคารพาณชยตางประเทศ

16. ธนาคารแหงประเทศไทยใหธนาคารพาณชยกยมเงนเพอวตถประสงค (1) พยงฐานะของธนาคารพาณชย (2) เพอใหธนาคารพาณชยดำารงเงนสดสำารองตามกฎหมาย

17. การประมลดอกเบยในการเลนแชรเปยหวยทำาไดโดย ประมลเทาใดกได18. การนำาสบการใชเงนจะกระทำาไดโดยมหลกฐานแหงการใชเงนเปนหนงสอ

ลงลายมอชอผกเปนสำาคญ19. นาย ก. กยมเงนนาย ข. จำานวน 10,000 บาท อตราดอกเบยรอยละ 15

ตอป นาย ก. ไดชำาระตวเงนพรอมดอกเบยใหนาย ข. เสรจสนเรยบรอยแลว โดยนาย ข. ไดออกใบเสรจรบเงนเฉพาะจำานวนเงนตนใหแกนาย ก. ตอมานาย ข. กลบมาฟองนาย ก. วายงคางชำาระดอกเบยแกตน จำานวน 500 บาท ดงน นาย ก . จะนำาพยานบคคลมา สบวาไดชำาระดอกเบยใหแกนาย ข . แลวได นาย ก . สามารถนำาพยานบคคลมาสบไดวา ชำาระดอกเบยใหนาย ข . แลว

20. นายจตตใหนายใจ กเงนจำานวน 500 บาท โดยทำาหนงสอสญญากยมกนไว ตอมาคสญญาไดตกลงกนชำาระหนดวยขาวสาร 1 กระสอบ นายจตตกยอมชำาระหนดงกลาว ในวนทนายใจนำาขาวสารมาคนนายจตต นายจอยเปนผนำาขาวสารเขาไปเกบในบาน ตอมาภายหลงนายจตตมาฟองนายใจวายงไมชำาระหนเงนกจำานวน 500 บาท ดงน นายใจสามารถนำานายจอยมาสบวาไดชำาระหนดวยทรพยสนอนแทนเงนแลว

หนวยท 4 สญญาฝากทรพย

1. สญญาฝากทรพย เปนชอของเอกเทศสญญาลกษณะหนงทกฎหมายบญญตขนเพอคมครองบคคลทเรยกวา ผฝาก“ ” กบบคคลอกคนหนงทเรยกวา ผรบฝาก“ ” โดยกำาหนดสทธและหนาทระหวางกนตลอดจนความระงบแหงสทธและหนาทดงกลาว และขอกำาหนดวาดวยอายความ

2. การฝากเงน มลกษณะพเศษแตกตางจากการฝากทรพยธรรมดา จงตองบญญตกำาหนดสทธและหนาทของผฝากเงนและผรบฝากเงนขนเฉพาะ

3. การฝากทรพยกบเจาสำานกโรงแรม มลกษณะพเศษแตกตางจากการฝากทรพยธรรมดา กฎหมายไดบญญตสทธหนาทของคนเดนทางกบเจาสำานกโรงแรมขนเฉพาะ และกำาหนดอายความใชคาทดแทนเพอทรพยสนคนเดนทางสญหายหรอบบสลายเปนกรณพเศษไวดวย

20

4.1 ลกษณะทวไปของสญญาฝากทรพย

1. ลกษณะของสญญาฝากทรพยนน ผรบฝากตองเกบรกษาทรพยสนไวในอารกขาแหงตนแลวจะคนให โดยผรบฝากไมไดรบบำาเหนจคาฝาก เวนแตมขอตกลงหรอพงคาดหมายได โดยพฤตการณวามบ ำาเหนจคาฝาก ความบรบรณของสญญาฝากทรพยนน อยทการสงมอบทรพยสนทฝาก โดยไมจำาตองมหลกฐานเปนหนงสอหรอมแบบพเศษแตอยางใด

2. ผรบฝากมหนาทอย 4 ประการคอ สงวนรกษาทรพยสนทฝาก งดเวนการใชสอยทรพยสนหรอใหคนอนเกบรกษาทรพยทฝาก บอกกลาวแกผฝากเมอถกฟองหรอถกยดทรพยสนทฝากและมหนาทคนทรพยสนทฝากพรอมดอกผล สวนสทธของผรบฝากมอย 4 ประการไดแก สทธเรยกคาใชจายในการคนทรพยและสงวนรกษาทรพย สทธเรยกบำาเหนจคาฝากและสทธยดหนวงทรพยสนทฝาก

3. ผฝากมหนาทอย 3 ประการคอ หนาทคาใชจายคนทรพย หนาทเสยคาใชจายในการสงวนรกษาทรพย และหนาทชำาระบำาเหนจคาฝากตามขอตกลง สวนสทธของผฝากมอย 3 ประการ ไดแก สทธฟองบงคบใหสงวนรกษาทรพย หามใชสอยหรอใหหามคนอนเกบรกษาสทธเรยกคาสนไหมทดแทนเกยวแกการฝากทรพย และสทธในการเรยกคนทรพยและดอกผล

4. สญญาฝากทรพยระงบดวยเหต 4 ประการคอ ระงบตามขอตกลง ระงบเมอสงทรพยคน ระงบเมอทรพยสญหายหรอทำาลายไปหมด หรอบคคลภายนอกยดทรพยทรบฝากไปโดยชอบและระงบเมอผรบฝากตาย

5. อายความในเรองฝากทรพยแบงเปนอายความพเศษ ซงมกำาหนดเวลาเพยง 6 เดอนเทานน กบอายความเรยกคนทรพยทฝากซงมกำาหนดเวลา 10 ป

4.1.1 ลกษณะทวไปของสญญาฝากทรพยใหแสดงตารางเปรยบเทยบขอทเหมอนกน ความประสงคของสญญา

ฝากทรพย ประโยชนของสญญาและหนของสญญาฝากทรพยกบสญญายมใชคงรป สญญาตวแทน สญญารบขนของและสญญาจางแรงงาน

21

ตารางเปรยบเทยบขอทเหมอนกน ความประสงค ประโยชนของสญญาฝากทรพย กบยมใชคงรป ตวแทน รบขนและจางแรงงาน

ลกษณะสญญา

ขอทเหมอนกน ความประสงคของสญญา

ประโยชนของสญญา

หนของสญญา

(1) ฝ า กทรพย

ทรพยตกอยในอำานาจครอบครองของผรบม อ บ โ ด ย เ ป น ก า รครอบครองแทน

เพอเก บรกษาท ร พ ย ต า มส ภ า พ ข อ งทรพย

ผ ฝ า ก ไ ด ประโยชน ท อ กฝ า ย ห น ง เ ก บรกษาไวให

กระท ำาการเก บรกษาแลวสงคน

(2) ย ม ใ ช คงรป

ทรพยตกอยในอำานาจครอบครองของผรบม อ บ โ ด ย เ ป น ก า รครอบครองแทน

เพ อผ รบมอบเอาทรพยออกใชสอย

ผ ย ม (ผ ร บม อ บ ) ไ ด ใ ช ทรพยนน

เมอใชสอยเสรจแลวตองสงคน

(3) ตวแทน ทรพยตกอยในอำานาจครอบครองของผรบม อ บ โ ด ย เ ป น ก า รครอบครองแทน

เ พ อ ใ ห ไ ป ท ำาก จ ก า ร แ ท นต ว ก า ร ต อบคคลภายนอก

ต ว ก า ร (ผ ม อ บ ) ไ ด ประโยชน ท มผ กระท ำาก จการแทนให

เม อกระท ำาการแ ล ว เ ง น แ ล ะทรพยสนทรบไวต อ ง ส ง ค น ต วการ

(4) ร บ ข นของ

ทรพยตกอยในอำานาจครอบครองของผรบม อ บ โ ด ย เ ป น ก า รครอบครองแทน

เพอใหขนของสง ไปยงผ ร บตราสง

ผ ส ง (ผ มอบ) ไดประโยชนทม ผ ขนของสงไปให

ผ ข น ส ง ต อ งขนสงของสงไปยงผ รบตราสงตามคำาสงของผสง

(5) จ า งแรงงาน

ทรพยตกอยในอำานาจครอบครองของผรบม อ บ โ ด ย เ ป น ก า รครอบครองแทน

เพ อใหท ำางานใหตามทจาง

น า ย จ า ง (ผ ม อ บ ) ไ ด ประโยชน ท มผ ทำาการงานให

ล ก จ า ง (ผ ร บม อ บ )ต อ งท ำางาน ใ ห ส ว นน า ย จ า ง (ผ มอบ) กตองให ส น จ า ง ต ล อ ดเวลาททำางานให

รางสญญาฝากขาวเปลอกจำานวน 10 เกวยนราคา 20,000 บาท ซงฝากเกบไวในยงขาวของผรบฝากและผรบฝากไดรบบ ำาเหนจคาฝาก 200

22

บาท ไปตงแตวนทำาสญญาแลว กบมกำาหนดสงคนในวนท 1 มกราคม 2536 ถาผดสญญายอมใชราคาพรอมดอกเบยรอยละ 15 ตอป ตลอดจนคาใชจายในการทวงถามและคาฤชาธรรมเนยมในการฟองรองใหแกผฝาก

รางสญญาฝากขาวเปลอก

สญญาทำาท............................................วนท .............เดอน.............................ป

พ.ศ. ........................(น า ย , น า ง ,

นางสาว) .....................................................อาย........................ป ตงบานเรอนอยณ บ า น เ ล ข ท ................ถ น น .............................ต ำา บ ล (แขวง) ....................อำาเภอ (เขต) ........................จงหวด ..........................................................ซงตอไปในสญญานเ ร ย ก ว า ผ ฝ า ก“ ” ฝ า ย ห น ง ก บ (น า ย , น า ง , นางสาว).................................................อาย ..............ป ตงบานเรอนอย ณ บานเลขท...........................ถ น น .........................ต ำา บ ล (แขวง).......................อำาเภอ(เขต).............................จงหวด.......................ซงตอไปนในสญญานเรยกวา ผรบฝาก“ ” อกฝายหนง ทงสองฝายตกลงทำาสญญากน มขอความดงตอไปน:

ขอ 1 ผฝากตกลงฝากและผรบฝากตกลงเกบรกษา...........ขาวเปลอกจำานวน 10 เกวยน......................ไว ใ นย งข า วข อง ผ ร บฝา ก ..............ค ด เป นราคาทรพยส นท ฝากจำานวน............20,000 .................บาทและในวนทำาสญญานผฝากไดสงมอบทรพยสนใหแกผรบฝากไปครบถวนแลว

23

ข อ 2 ผ ฝ า ก ต ก ล ง ใ ห บ ำา เ ห น จ ค า ฝ า ก เ ป น เ ง น .........................200 .................บาท แกผรบฝาก และผรบฝากไดรบเงนบำาเหนจคาฝากไปตงแตวนทำาสญญานแลว

ขอ 3 ผฝากและผรบฝากตกลงจะคนทรพยสนทฝากทงหมดให ณ วนท ......1 ....เดอน....มกราคม....พ.ศ. .....2536......

ขอ 4 ถาผรบฝากผดสญญาขอ 3 ผรบฝากชดใชราคาทรพยสนทรบฝากพรอมดวย....................ดอกเบยรอยละ 15 ตอป ............. นบแตวนทตองคนทรพยสนทรบฝากตามสญญาขอ 3 เปนตนไป จนกวาจะชำาระเ ส ร จ ต ล อ ด จ น .........ค า ใ ช จ า ย ใ น ก า ร ท ว ง ถ า ม ...........แ ล ะ ย อ มเสย..............คาฤชาธรรมเนยมใน..............การฟองรอง........................แกผฝากทงสน

(ลงชอ) .................................................ผรบฝาก(ลงชอ) ....................................................ผฝาก(ลงชอ) ....................................................พยาน(ลงชอ) ....................................................พยาน

..................................................................................

4.1.2 สทธและหนาทของผรบฝากก. ขายขาวเปลอกให ข. 20 เกวยน ราคา 20,000 บาท แลวรบฝาก

ขาวจำานวนนไว ตกลงกนวาถา ก. ไมมขาวเปลอกให ข. ก. จะตองใชเงน 30,000 บาท แต ข. ตอมานำาทวมยงขาวมสภาพผดธรรมดากวาทกป เปนทเกรงวานำาจะทวมขาวในยงใหไดรบความเสยหาย ก. จงขายขาวเปลอกของ ก. ไปกอน ตามราคาทองตลาด ภายหลงจงขายขาวของ ข. เพอหนนำาทวม ไดราคาทองตลาดเปนเงน 18,000 บาท ดงน ถา ข. มาปรกษาจะใหคำาแนะนำาวา ก. จะตองรบผดตอ ข. อยางไรหรอไม

ก. ในฐานะผรบฝากดวยการทำาใหเปลาไมมบำาเหนจคาฝาก ไดใชความระมดระวงสงวนขาวเปลอกของ ข. ทฝากไวเหมอนกบเชนทปฏบตตอขาว

24

เปลอกของ ข. เองแลว เปนการชอบดวย ป.พ.พ. มาตรา 659 วรรคแรก การท ก. ขายขาวเปลอกของ ข. ไปกเพอประสงคจะปดปองอนตรายอนจะเปนภยแกขาวเปลอกของ ข. โดยมไดจงใจทำาผดหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงประการใดตามนยแหง ป.พ.พ. มาตรา 398 ก. ไมตองรบผดใชเงน 30,000 บาทแก ข. คงตองคนเงน 18,000 บาท อนเปนราคาขาวเปลอกทขายไดแก ข. ไป ดงนถา ข. มาปรกษาขาพเจาจะใหคำาแนะนำาวา ก. ตองรบผดคนเงน 18,000 บาทแก ข. ตามนย ฎ 1216/2508

มาตรา 659 ถาการรบฝากทรพยเปนการทำาใหเปลาไมมบำาเหนจไซร ทานวาผรบฝากจำาตองใชความระมดระวงสงวนทรพยสนซงฝาก นนเหมอนเชนเคยประพฤตในกจการของตนเอง

ถาการรบฝากทรพยนนมบ ำาเหนจคาฝาก ทานวาผรบฝากจำาตอง ใชความระมดระวงและใชฝมอ เพอสงวนทรพยสนนนเหมอนเชนวญญชนจะพงประพฤตโดยพฤตการณดงนน ทงนยอมรวมทงการใชฝมออนพเศษเฉพาะการในทจะพงใชฝมอเชนนนดวย

ถาและผรบฝากเปนผมวชาชพเฉพาะกจการคาขายหรออาชวะ อยางหนงอยางใดกจำาตองใชความระมด ระวงและใชฝมอเทาทเปนธรรมดาจะตองใชและสมควรจะตองใชในกจการคาขายหรออาชวะอยางนน

มาตรา 398 ถาผจดการทำากจอนใดเพอประสงคจะปดปองอนตรายอนมมาใกลตวการจะเปนภยแกตวกด แกชอเสยงกด หรอแกทรพยสนกด ทานวาผจดการตองรบผดชอบแตเพยงทจงใจทำาผด หรอทเปนความประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน

4.1.3 สทธและหนาทของผฝากนายหนงรบฝากมาแขงจากนายสอง ตอมาฟาฝามาแขงของนายสอง

ตายไป เนองจากนายหนงไมระมดระวงดแลมาแขงใหดอยางหนง หรอนายหนงเอามาแขงไปฝากกบนายสามดแลรกษาอกอยางหนง ดงน นายหนงจะตองรบผดชดใชราคามาแขงแกนายสองอยางไรหรอไม

กรณทนายหนงไมระมดระวงดแลมาแขงใหดนน เปนการผดหนาทตามมาตรา 659 แตมาแขงตายเพราะฟาผาอนเปนเหตสดวสย การคนมากลายเปนพนวสยเพราะพฤฒการณซงเกดขนภายหลงและนายหนงไมตองรบชอบนายหนงเปนอนหลดพนจากการคนมาแขง หรอรบผดชดใชราคามาแขงแกนายสอง (มาตรา 219)

25

สวนกรณทนายหนงเอามาแขงของนายสองไปฝากแกนายสามดแลรกษานน แมมาแขงจะตายเพราะฟาผาอนเปนเหตสดวสย นายหนงกยงตองรบผดชดใชราคามาแขงแกนายสองตามมาตรา 660

มาตรา 660 ถาผฝากมไดอนญาต และผรบฝากเอาทรพยสนซง ฝากนนออกมาใชสอยเอง หรอเอาไปใหบคคลภายนอกใชสอย หรอ ใหบคคลภายนอกเกบรกษาไซร ทานวาผรบฝากจะตองรบผดเมอ ทรพยสนซงฝากนนสญหายหรอบบสลายอยางหนงอยางใด แมถงจะ เปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร ๆ ทรพยสน นนกคงจะตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง

มาตรา 219 ถาการชำาระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนง ซงเกดขนภายหลง ทไดกอหน และซงลกหนไมตองรบผดชอบนนไซรทานวาลกหนเปนอนหลดพนจากการชำาระหนนน

ถาภายหลงทไดกอหนขนแลวนน ลกหนกลายเปนคนไมสามารถ จะชำาระหนไดไซร ทานใหถอเสมอนวาเปนพฤตการณททำาใหการ ชำาระหนตกเปนอนพนวสยฉะนน

4.1.4 ความระงบแหงสญญาฝากทรพยนายโดเรมอนฝากแมแมว 1 ตวไวกบนายโนบตะ มกำาหนดรบคนในวน

ท 31 ธนวาคม 2536 วนท 1 มกราคม 2535 แมแมวออกลก 5 ตว วนท 2 กมภาพนธ 2535 นายโนบตะเอาแมแมวนงรถไปเพอใหแมวเดนเลนทสวนสาธารณะพรอมกบแมวตวผของตน ในระหวางทางทนงรถไป แมวทงสองกระโดดออกทางหนาตางรถเปนเหตใหถกรถทบตาย วนท 3 มนาคม 2535 นายโดเรมอนมาทวงแมแมวคน แตแมวระงบหรอไม และนายโดเรมอนมสทธเรยกรองตอนายโนบตะอยางไรหรอไม

วนท 2 กมภาพนธ 2535 แมแมวตาย สญญาฝากแมวระงบ แตการฝากแมวรายนเปนการทำาใหเปลาไมมบำาเหนจ นายโนบตะผรบฝากไดใชความระมดระวงสงวนแมแมวเหมอนเชนแมวตวผของตน ทแมแมวตาย การคนแมวเปนพนวสยเพราะพฤฒการณซงเกดขนและนายโนบตะไมตองรบผดชอบ นายโนบตะเปนอนหลดพนไมตองคนแมแมว คงตองคนลกแมว 5 ตว แกนายโดเรมอน

4.1.5 อายความเมอวนท 1 มกราคม 2536 นายเอฝากรถยนตคนหนงราคา 3 แสน

บาทไวแกนาย บ ตอมาวนท 5 มนาคม 2536 นาย บเอารถยนตของนายเอ

26

ๆปขบชนกบตนไมท ำาใหรถยนตเสยหายเป นเง น 5,000 บาท วนท 2 ธนวาคม 2536 นาย เอ ไปทวงรถคน นายบปฏเสธวาไมไดรบฝากไว วนท 7 มกราคม 2537 นายเอจงฟองคดตอศาลบงคบใหนายบคนรถหรอใชราคา 3 แสนบาทกบคาเสยหายอก 5,000 บาท นายบตอสวาคดขาดอายความแลว ถาทานเปนศาลจะตดสนอยางไร

การฝากรถยนตคนนไมมก ำาหนดเวลา อายความเรยกคนรถหรอใชราคา 300,000 บาทมอายความ 10 ป นบแตวนรบฝากรถคอวนท 1 มกราคม 2536 นายเอ ฟองคดวนท 7 มกราคม 2537 ยงไมเกน 10 ป จงไมขาดอายความ สวนคาเสยหาย 5,000 บาท เปนการเรยกรองคาสนไหมทดแทนเกยวกบการฝากทรพยเนองจากนาย บ เอารถยนตไปใชสอย มอายความ 6 เดอน นบแตวนสนสญญาคอ วนท 2 ธนวาคม 2536 ซงเปนวนทวงรถคน นบถงวนฟองคอวนท 7 มกราคม 2537 ยงไมเกน 6 เดอน ดงนคดยงไมหมดอายความ ถาขาพเจาเปนศาลจะตดสนใหนายบ คนรถหรอใชราคา 3 แสนบาท กบคาเสยหายอก 5,000 บาท แกนาย เอ

4.2 สญญาฝากทรพยเฉพาะในการฝากเงน1. เงนหรอเงนตรา มลกษณะพเศษในทางกฎหมายยงกวาทรพยสนอน

การฝากเงนหรอเงน ตรากเชนเดยวกน กฎหมายไดกำาหนดหลกเกณฑบางประการเปนพเศษกวาการฝากทรพยสนอน

2. ผรบฝากเงนมสทธอย 2 ประการคอ สทธทไมพงตองคนเงนตราอนเดยวกบทรบฝาก และสทธทจะเอาเงนซงฝากนนออกใชไดและมหนาทคนเงนทฝากพรอมดอกเบยใหผฝาก สวนหนาทของผรบฝากเงนมอย 2 ประการ ไดแก หนาททจะตองคนเงนทรบฝากใหครบจำานวน และหนาทไมสงคนเงนกอนถงเวลาทตกลงกนไวเฉพาะในกรณทจ ำาตองคนเงนเพยงเทาจำานวนทฝาก

3. ผฝากเงนมหนาท 3 ประการคอ หนาทรบคนเงนตราอนอนทไมใชอนเดยวกบทฝาก หนาทไมขดขวางในการทผรบฝากเอาเงนซงฝากนนออกใชสอย และหนาทไมถอนเงนคนกอนถงเวลาทตกลงกน เฉพาะในกรณทผรบฝากจำาตองคนเงนเพยงเทาจำานวนทฝาก สวนสทธของผฝากเงนคอ สทธเรยกคนเงนทฝากจนครบจำานวน

27

4.2.1 การฝากเงนใหเปรยบเทยบการฝากเงนกบการยมเงน(1) การกยมเงนหาสบบาทขนไปนน ถามไดมหลกฐานแหงการ

กยมเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผยมเปนสำาคญจะฟองรองบงคบคดหาไดไม และจะนำาสบการใชเงนไดตอเมอมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผใหยม หรอเวนคนหรอแทงเพกถอนลงในเอกสารแหงการกยมนน (มาตรา 653) สวนการฝากเงนไมจำาตองมเอกสารสำาหรบการรบฝากหรอการคนเงนฝาก

(2) ผใหยมคดดอกเบยเกนรอยละสบหาตอปไมได (มาตรา 654) สวนการฝากเงนนนผรบฝากใหดอกเบยเทาใดกได

(3) การยมเงนและฝากเงนตางกนทมลเหตของสญญา คอถาการใหเงนไปเปนเพราะเหตทผรบเงนตองใชเงนกเปนยมใชสนเปลอง (มาตรา 650) แตถาเปนการรบเงนเพอรกษาไวแลวคนใหไมใชเพอใชเงนนน ก เปนการฝาก (มาตรา 657) สวนการเอาเงนออกใชนน ผรบฝากเงนจะเอาเงนซ งฝากนนออกใชหรอไมใชกได (มาตรา 672) เพราะการใชเงนไมใช วตถประสงคแหงหน และไมใชวตถประสงคของสญญาฝากทรพย

(4) วตถแหงหนของการฝากเงนและยมเงนทเหมอนกนคอ ตองใชเงนคนและไมตองคนเปนเงนอตราเดยวกบทยมหรอฝาก แตจะตองคนเงนใหครบจำานวนเทานน

(5) การยมเงนนน เปนสญญายมใชสนเปลองซงผใหยมโอนกรรมสทธในทรพยสนชนดใชไปสนเปลองไปนนเปนปรมาณมกำาหนดใหแกผยม (มาตรา 650) สวนการฝากเงนกฎหมายหาไดบญญตวาเปนการโอนกรรมสทธในเงนตรงๆ ดงมาตรา 650 ไม แตไปบญญตวา ผรบฝากไมพงตองคนเปนเงนทองตราอนเดยวกบทฝาก ผรบฝากจะเอาเงนซงฝากนนออกใชกได และแมวาเงนซงฝากนนจะไดสญหายไปดวยเหตสดวสย ผรบฝากกจำาตองคนเงนใหครบจำานวน (มาตรา 672) อยางไรกด ศาลฎกาไดวนจฉยขอกฎหมายไววา การฝากเงนนน กรรมสทธโอนไปยงผรบฝากเงนเหมอนกน เหตนจงเหนวา การจะเปนเงนยมหรอเงนฝากจงตองแลวแตความตกลงของคสญญาวาเปนการยมหรอการฝากแมธนาคารกบผเคยคาจะเปนทเหนไดวา

28

ธนาคารตองการเงนของผเคยคาไปใชหาประโยชน นาจะเปนการยมเงนผเคยคา แตเมอคสญญาตกลงกนวาเปนการฝากเงนกตองถอวาเปนสญญาฝากเงน ไมใชเงนยม

มาตรา 650 อนวายมใชสนเปลองนน คอสญญาซงใหยมโอน กรรมสทธในทรพยสนชนดใชไปสนไปนน เปนปรมาณมกำาหนดให ไปแกผยม และผยมตกลงวาจะคนทรพยสนเปนประเภท ชนดและ ปรมาณเชนเดยวกนใหแทนทรพยสนซงใหยมนน

สญญานยอมบรบรณตอเมอสงมอบทรพยสนทยมมาตรา 651 คาฤชาธรรมเนยมในการทำาสญญากด คาสงมอบและ สงคน

ทรพยสนซงยมกด ยอมตกแกผยมเปนผเสย มาตรา 652 ถาในสญญาไมมกำาหนดเวลาใหคนทรพยสนซงยมไป ผใหยมจะ

บอกกลาวแกผยมใหคนทรพยสนภายในเวลาอนควร ซง กำาหนดใหในคำาบอกกลาวนนกได

มาตรา 653 การกยมเงนกวาหาสบบาทขนไปนน ถามไดม หลกฐานแหงการกยมเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผยม เปนสำาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไมในการกยมเงนมหลกฐานเปนหนงสอนน ทานวาจะนำาสบการ ใชเงนไดตอเมอมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนง ลงลายมอ ชอผใหยมมาแสดงหรอเอกสารอนเปนหลกฐานแหงการกยมนนได เวนคนแลว หรอไดแทงเพกถอนลงในเอกสารนนแลว

มาตรา 654 ทานหามมใหคดดอกเบยเกนรอยละสบหาตอป ถา ในสญญากำาหนดดอกเบยเกนกวานน กใหลดลงมาเปนรอยละสบหา ตอป

มาตรา 655 ทานหามมใหค ดดอกเบยในดอกเบยท ค างช ำาระ แตทวาเม อดอกเบยคางชำาระไมนอยกวาปหนง คสญญากยมจะ ตกลงกนใหเอาดอกเบยนนทบเขากบตนเงน แลวใหคดดอกเบย ในจำานวนเงนททบเขากนนนกไดแตการตกลงเชนนนตองทำาเปน หนงสอ

สวนประเพณการคาขายทค ำานวณดอกทบตนในบญชเดนสะพด กด ในการคาขายอยางอนทำานองเชนวานกด หาอยในบงคบแหง บทบญญตซงกลาวมาในวรรคกอนนนไม

มาตรา 656 ถาทำาสญญากยมเงนกน และผก ยมยอมรบเอาสงของ หรอทรพยสนอยางอนแทนจำานวนเงนนนไซร ทานใหคดเปนหนเงน คางชำาระโดยจำานวนเทากบราคาทองตลาดแหงสงของ หรอทรพยสน นนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ

ถาทำาสญญากยมเงนกนและผใหกยมยอมรบเอาสงของ หรอทรพยสนอยางอนเปนการชำาระหนแทนเงนทกยมไซร หนอนระงบไปเพราะการชำาระเชนนนทานใหคดเปน

29

จำานวนเทากบราคาทองตลาดแหงสงของ หรอทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ

ความตกลงกนอยางใด ๆ ขดกบขอความดงกลาวมาน ทานวา เปนโมฆะมาตรา 672 ถาฝากเงน ทานใหสนนษฐานไวกอนวา ผรบฝากไมพงตองสงคน

เปนเงนทองตราอนเดยวกนกบทฝาก แตจะตองคน เงนใหครบจำานวนอนง ผรบฝากจะเอาเงนซงฝากนนออกใชกได แตหากจำาตองคนเงนใหครบ

จำานวนเทานน แมวาเงนซงฝากนนจะไดสญหายไปดวย เหตสดวสยกตาม ผรบฝากกจำาตองคนเงนเปนจำานวนดงวานน

มาตรา 673 เมอใดผรบฝากจำาตองคนเงนแตเพยงเทาจำานวนทฝาก ผฝากจะเรยกถอนเงนคนกอนถงเวลาทไดตกลงกนไวไมได หรอฝายผรบฝากจะสงคนเงนกอนถงกำาหนดเวลานนกไมไดดจกน

4.2.2 สทธและหนาทของผรบฝากเงนและผฝากเงนนางสาวสดมราชการตองไปตางจงหวดหลายเดอน จงเอาตกตา 1 ตว

กบเงนสด 10,000 บาท ไปฝากนางสาวสวย โดยกำาหนดจะมาเอาทรพยสนทฝากคนในวนท 23 ตลาคม 2536 ตอมานางสาวสดกลบกอนกำาหนดในวนท 1 กนยายน 2536 จงมาปรกษาวา

(ก) ถ านางสาวสดไปขอรบทรพยสนท ฝากค นในวนท 1 กนยายน 2536 นางสาวสวยมหนาทตองคนใหหรอไม

(ข) ถ านางสาวสวยเอาทรพยท ฝากไว ไปค นใหในวนท 1 กนยายน 2536 นางสาวสดจะไมยอมรบคนไดหรอไม

ตอบปญหาทใหคำาปรกษาดงน(ก) นางสาวสดเรยกเอาตกตาคนในวนท 1 กนยายน 2536 ได

แมวาจะยงไมถงวนท 23 ตลาคม 2536 ทตกลงกนไวกตาม นางสาวสวยจงมหนาทตองคนให (มาตรา 663) สวนเงนสด 10,000 บาท นางสาวสดเรยกคนในวนท 1 กนยายน 2536 ไมได นางสาวสวยจงไมตองคนใหจนกวาจะถงวนท 23 ตลาคม 2536 ตามทตกลงกนไว (มาตรา 673)

(ข) นางสาวสวยเอาตกตาทรบฝากไวไปคนใหนางสาวสดในวนท 1 กนยายน 2536 กอนถงกำาหนดเวลาไมไดดงนนนางสาวสดไมยอมรบคนได (มาตรา 662) สวนเงนสด 10,000 บาททรบฝากนางสาวสวยกเอาไป

30

คนใหนางสาวสดในวนท 1 กนยายน 2536 กอนถงกำาหนดทไดตกลงกนไวไมไดเชนเดยวกน นางสาวสดจงไมยอมรบคนได (มาตรา 673)

มาตรา 662 ถาไดกำาหนดเวลากนไววาจะพงคนทรพยสนซงฝาก นนเมอไร ทานวาผรบฝากไมมสทธจะคนทรพยสนกอนถงเวลากำาหนด เวนแตในเหตจำาเปนอนมอาจจะกาวลวงเสยได

มาตรา 663 ถงแมวาคสญญาจะกำาหนดเวลาไววาจะพงคน ทรพยสนซงฝากนนเมอไรกตาม ถาวาผฝากจะเรยกคนในเวลา ใด ๆ ผรบฝากกตองคนให

4.3 สญญาฝากทรพยเฉพาะสำาหรบการฝากกบเจาสำานกโรงแรม1. คนเดนทางหรอแขกอาศยเขาทพก ณ โรงแรม โฮเตล หรอสถานทอน

ทำานองเชนวานนยอมมเครองเดนทางและทรพยสนอนอนพามาไวในโรงแรม โฮเตลหรอสถานทเชนนน กฎหมายจงกำาหนดความรบผดเพอความสญหายหรอบบสลายอนเกดแตทรพยสนสนดงกลาวขนเปนพเศษ

2. เจาสำานกโรงแรมมหนาทใหความปลอดภยแกทรพยสนของคนเดนทาง หรอแขกอาศย หากสญหายหรอบบสลาย เจาสำานกโรงแรมตองรบผด และเจาสำานกโรงแรมยอมมสทธเหนอทรพยสนของคนเดนทางหรอแขกอาศยทเอามาไวในโรงแรม 2 ประการคอ สทธยดหนวงและสทธเอาออกขายทอดตลาดเพอหกใชหนแกตน สวนคนเดนทางหรอแขกอาศยมหนาท 2 ประการคอ ใหค าพกอาศย และตองแจงความทนทเม อพบวาทรพยสนของตนสญหายหรอบบสลาย กบมสทธตอเจาสำานกโรงแรม 2 ประการไดแก ไดรบชดใชกรณททรพยสญหายหรอบบสลาย และไมยอมตกลงในการยกเวนหรอจำากดความผดของเจาสำานกโรงแรม

3. อายความในเร องเจาสำานกโรงแรมแบงเปนอายความพเศษ เรยกคาทดแทนซงมกำาหนด เวลาเพยง 6 เดอน กบอายความเรยกคนทรพยสนทหลงลมไวซงไมมกำาหนดอายความ

4.3.1 การฝากทรพยกบเจาสำานกโรงแรมนายทวาไดมาพกทโรงแรมฟอลคแลนด และนำารถยนตทยมมาจาก

นางราตรมาจอดไวในโรงแรม นายบญชวยคนของโรงแรมนำารถไปขบ ทำาใหชนกบรถอนเสยหาย ผจดการโรงแรมฟอลคแลนดโตแยงวา ไมตองรบผดเพราะนายบญชวยไมใชลกจางของโรงแรม และนายทวาไมไดบอกฝาก

31

รถยนตแกผจดการโรงแรม ดงน นางราตรจะฟองรองเรยกราคาจากโรงแรมฟอลคแลนด จะไดหรอไมเพยงใด

การทคนเดนทางพาทรพยสนมาในโรงแรม คนเดนทางไมตองบอกกลาวฝากแตเจาของสำานกโรงแรม เพราะมใชเร องฝากทรพยธรรมดาทวไป แต เป นเร องเก ยวก บโรงแรมซ งมาตรา 674 บญญต ว า เจ าส ำาน กโรงแรม...จะตองรบผดเพอความสญหายหรอบบสลายอยางใดๆ อนเกดแกทรพยสนซงคนเดนทางหรอแขกอาศย หากไดพามาและมาตรา 675 บญญตวาเจาสำานกตองรบผด ในการททรพยสนของคนเดนทางหรอแขกอาศย สญหายหรอบบสลายไปอยางใดๆ แมถงวาความสญหายหรอบบสลายนนจะเกดขนเพราะผคนไปมาเขาออก ณ. โรงแรม...กคงตองรบผด เหตนเมอนายทวาไดพารถยนตมาจอดไวในโรงแรมฟอลคแลนด โรงแรมกตองรบผดโดยไมตองคำานงวานายบญชวยผทำาละเมดขบรถไปชนรถอนเสยหาย จะเปนลกจางของโรงแรมฟอลคแลนดหรอไม กลาวคอ โรงแรมฟอลคแลนดตองรบผดใชราคารถแกนางราตร ถานางราตรมาปรกษาจะแนะนำาดงทกลาวมา

มาตรา 674 เจาสำานกโรงแรมหรอโฮเตล หรอสถานทอนทำานอง เชนวานน จะตองรบผดเพอความสญหายหรอบบสลายอยางใด ๆ อนเกดแกทรพยสนซงคนเดนทางหรอแขกอาศย หากไดพามา

มาตรา 675 เจาสำานกตองรบผดในการททรพยสนของคนเดนทาง หรอแขกอาศยสญหายหรอบบสลายไปอยางใดๆ แมถงวาความสญหาย หรอบบสลายนนจะเกดขนเพราะผคนไปมาเขาออก ณ โรงแรม โฮเตล หรอสถานทเชนนนกคงตองรบผด

ความรบผดน ถาเกยวดวยเงนทองตราธนบตร ตวเงน พนธบตร ใบหน ใบหนก ประทวนสนคา อญมณ หรอของมคาอนๆ ไซร ทานจำากดไวเพยงหารอยบาท เวนแตจะไดฝากของมคาเชนนไวแกเจาสำานกและไดบอกราคาแหงของนนชดแจง

แตเจาสำานกไมตองรบผดเพอความสญหายหรอบบสลาย อนเกดแตเหตสดวสย หรอแตสภาพแหงทรพยสนนน หรอแตความผดของคนเดนทางหรอแขกอาศยผนนเอง ห ร อ บ ร ว า ร ข อ ง เ ข า ห ร อ บ ค ค ล ซ ง เ ข า ไ ด ต อ น ร บ

4.3.2 สทธและหนาทของเจาสำานกโรงแรมและคนเดนทางนายโนบตะเดนทางไปพกทโรงแรมเชยงใหม เจาของโรงแรมไดยน

ประกาศระเบยบของโรงแรมใหอานดกอนลงชอเขาพกความวา โรงแรมจะไมรบผดชอบในการสญหายหรอบบสลายทเกดแกทรพยสนของผมาพกไมวาใน

32

กรณใดๆ นายโนบตะอานแลวหวเราะแลวลงชอเขาพกแรม ระหวางพกอยนน นายโดเรมอนทราบจงมาเยยมแลวลอบลกเอาปากการาคา 1,000 บาทของนายโนบตะไป ดงน เจาของโรงแรมเชยงใหมตองรบผดชดใชราคาปากกาของนายโนบตะเพยงใดหรอไม

เจาสำานกโรงแรม ตองรบผดในการททรพยสนของคนเดนทาง หรอแขกอาศย สญหายหรอบบสลายไปอยางใดๆ แมวาจะเกดขนเพราะผคนไปมาเขาออก ณ โรงแรมกคงตองรบผดชอบ (มาตรา 675 วรรคแรก) และถามคำาแจงความยกเวนหรอจำากดความรบผดชอบของเจาของสำานกโรงแรมยอมเปนโมฆะเวนแตคนเดนทาง หรอแขกอาศยจะไดตกลงดวยชดแจงในการยกเวนหรอจำากดความรบผดดงวานน (มาตรา 677) ตามปญหาน ประกาศระเบยบของโรงแรมเชยงใหมทจะไมรบผดชอบ จงเปนโมฆะ เวนแตนายโนบตะจะยอมตกลงดวย และการตกลงนนจะตองกระทำาโดยชดแจง จะถอเอาโดยปรยายไมได การทนายโนบตะนงไมทกทวง เพยงแตหวเราะ จะถอวาตกลงดวยชดแจงหาไดไม ดงนนประกาศของโรงแรมเชยงใหมจงเปนโมฆะ แตตามปญหาน ปากกา ของนายโนบตะสญหายไปเพราะนายโดเรมอนซงมาเยยมเอาไป จงเขาขอยกเวนวาเจาสำานกโรงแรมไมตองรบผดเพอความสญหาย หรอบบสลายอนเกดแตความผดของบคคลซงคนเดนทางหรอแขกอาศยไดตอนรบ กรณนนายโดเรมอนเปนบคคลซงนายโนบตะไดตอนรบ และนายโดเรมอนเปนผลกปากกาไป ฉะนนเจาของโรงแรมเชยงใหม จงไมตองรบผดชดใชคาปากกาแกนายโนบตะเลย

มาตรา 676 ทรพยสนซ งมไดน ำาฝากบอกราคาชดแจงนน เม อพบเหนวาสญหายหรอบบสลายขน คนเดนทางหรอแขกอาศยตองแจงความนนตอเจาสำานกโรงแรม โฮเตล หรอสถานทเชนนนทนท มฉะนนทานวาเจาสำานกยอมพนจากความรบผดดงบญญตไวใน มาตรา 674 และ 675

มาตรา 677 ถามคำาแจงความปดไวในโรงแรม โฮเตล หรอสถานทอนทำานองเชนวาน เปนขอความยกเวนหรอจำากดความรบผดของ เจาสำานกไซรทานวาความนนเปนโมฆะ เวนแตคนเดนทางหรอแขกอาศยจะไดตกลงดวยชดแจงในการยกเวนหรอจ ำากดค ว า ม ร บ ผ ด ด ง ว า น น

4.3.3 อายความ

33

นายนนจาเขาพกแรมทโรงแรมญปนวนท 1 มกราคม 2536 วนท 3 กรกฎาคม 2536 นายนนจาออกจากโรงแรมไปเทยวตางจงหวด ตอมาวนท 15 สงหาคม 2536 จงกลบมาหองพกปรากฏวาแหวนเพชร นาฬกาและเสอผาหายไป จงรบแจงแกผจดการโรงแรมญปน แตผจดการไมยอมรบร นายนนจาโมโหจงไปพกแรมทโรงแรมยนป ในวนนนเอง วนท 15 มกราคม 2537 นายนนจายนฟองเรยกคาเสยหายจากผจดการโรงแรมญปน ผ จดการโรงแรมญปนตอสวา นายนนจาออกไปจากหองพกตงแตวนท 3 กรกฎาคม คดขาดอายความแลว ดงนขอตอสของผจดการโรงแรมญปนฟงขนหรอไม

ขอตอสของผจดการโรงแรมญปนฟงไมขน เพราะนายนนจาฟองเรยกคาเสยหายภายในหกเดอนนบแตวนท 15 สงหาคม 2536 ซงเปนวนทนายนนจาออกไปจากโรงแรมญปนซงเปนวนสนสญญา จงไมขาดอายความ ไมใชนบแตวนท 3 กรกฎาคม 2536 ซงเปนวนทนายนนจาออกจากโรงแรมไปเทยว แตยงไมเลกสญญาพกแรมทโรงแรมญปน

แบบประเมนผลหนวยท 41. เจาของนำารถไปจอดทป มนำามนทมใบรบเงนและประกาศตดทป มวาใหเชาทจอดรถ

เจาของรถจอดรถไมประจำาทและมอบกญแจใหไว ขอเทจจรงน ถอวาเปนการฝากทรพย2. การนำามาไปเปนพอพนธ ไมใชการสงวนรกษาทรพยทฝาก (สวนการจงมาเดนตาม

ชายหาด ขมาเดนวนเวยนอยในคอก จงมาไวไมใหหน อาบนำาใหมา ถอวาเปนการสงวนรกษาทรพยทฝาก)

3. นายวานช นำาลำาไย 1,000 เขงไปฝากแชเยนในหองเยนของบรษทเอ เปนเวลา 1 เดอนโดยบรษทเอคดคาฝากเปนรายเขงแลวเขาเกบไวในหองเยนเชนของอนๆ โดยใชอณหภม 4 - 8 องศาเซลเซยส ซงตามปกตแลวลำาไยเกบในหองเยนในความเยนลบ 5 องศาเซลเซยสจงจะไดนาน 1 เดอน แตบรษทเอไมเคยรบฝากลำาไย ลำาไยเนาเสยหายหมดคดเปนเงน 20,000 บาท ดงนบรษทเอตงรบผดชดใชคาลำาไยทเนาเสยหรอไม บรษทเอตองรบผดชดใชเพราะความเยนไมพอ ไมระมดระวงและใชฝมอเทาทเปนธรรมดา เทาทจะตองใชและสมควรจะตองใชในกจการหองเยนทตนมวชาชพ

4. นายเอกฝากโคตวหนงใหนายโทเลยงมขอตกลงกนวาใหนายโทเอาไปรบจางไถนาได แตถาโคหายหรอไปทำาความเสยหายแกใคร นายโทตองรบผดชอบ รงขนนายโทจงเอา

34

โคไปรบจางไถนาแตยงไมเสรจวนทสอง นายเอกกไปเอาโคคนไป ดงนนายเอกจะตองรบผดตอนายโทอยางไรบาง นายเอกไมตองรบผดเพราะไมมกำาหนดเวลาฝาก

5. นายแดงฝากกระบอตวเมย 1 ตวไวแกนายดำาเปนเวลา 1 ป มาแลว ระหวางนนกระบอเกดลก 5 ตวและหลาน 1 ตว นายดำาแพความนายขาว จงนำาเจาพนกงานบงคบคดยดกระบอทง 7 ตวเพอขายทอดตลาดนำามาชำาระหนนายขาวดงน กระบอทง 7 ตวเปนของผใด กระบอทง 7 ตวเปนของนายแดง

6. นายสโขทยฟองวาไดมอบเงน 100,000 บาท ใหนายธรรมาธราชไปซ อขาวเปลอกแลวใหเกบขาวเปลอกไว นายสโขทยตองการเมอใด นายธรรมาธราชจะตองมอบขาวเปลอกใหตามขอตกลง ครนนายสโขทยไปขอรบขาวเปลอกนายธรรมาธราชไมอาจมอบได จงขอใหศาลบงคบนายธรรมาธราชสงมอบขาวเปลอก ถาสงมอบไมไดใหคนหรอใชเงน 100,000 บาท นายธรรมาธราชตอสวาคดขาดอายความแลว อยากทราบวาเรองทฟองเปนเรองใดมกำาหนดอายความเทาใด ไมใชเร องฟองขอใหใชคาสนไหมทดแทนเกยวแตเปนเรองฝากทรพยมอายความ 10 ป

7. นายมะโรงเดนทางไปตางประเทศ จงไดนำาเคร องรบโทรทศนและวดโอเทป และเงนสดอก 50,000 บาทไปฝากกบนายมะเสง ตกลงวาจะฝากไวสองป นายมะโรงเดนทางไปตางประเทศได 4 เดอน กกลบบานแลวไปทวงทรพยทฝากไวคน ดงนนายมะโรงและนายมะเสงมสทธหนาทตอกนคอ นายมะโรงเรยกเครองรบโทรทศนและวดโอเทปคนกอนกำาหนดได แตเรยกเงน 50,000 บาท คนกอนกำาหนดไมไดและนายมะเสงกสงคน เงนกอนกำาหนดไมได

8. ก. รบฝากยาง ข. ไว 10 ตน แลว ข. ขายยาง 6 ตนให ค. และให ค. ไปรบยางจาก ก. แลวตอมา ข. ขายยางอก 4 ตนให ง. และใหไปรบยางจาก ก. แตรบยางจาก ก. ไมได ก. บอกวาสงยางให ข. ผดไปทอน สญญาจะคนยางให ข.แตถาคนไมไดจะยอมใชราคา 40,000 บาท แตแลวกไมคนใหอก 1 ป ตอมา ข.ฟองรองเรยกราคายาง ก. ตอสวา ข. ไมมอำานาจฟองเพราะขายยางไปแลวและฟองเกน 6 เดอนขาดอายความแลว ดงนถาทานเปนศาลจะตดสนใหใครชนะดวยเหตผลใด ให ข . ชนะเพราะ ข . มอำานาจฟองและ คดไมขาดอายความ เพราะสญญาฝากยางยงไมเลกกน อายความไมเรมนบ

9. นางสาวดวงจนทรไปพกแรมทโรงแรมอาทตยไดนำาแหวนเพชรราคา 2 ลานบาท เครองเลนวดโอเทปราคา 20,000 บาท ไปไวในหองพกดวย ตอมานางสาวดวงจนทรไปเดนซอของทระลก กลบมาปรากฏวาสงของดงกลาวหายไป จงแจงใหโรงแรมอาทตยทราบ ดงนโรงแรมอาทตยตองรบผดชอบตอนางสาวดวงจนทรอยางไรบางหรอไม โรงแรมอาทตยตองรบผดใชคาแหวนเพชร 500 บาท และคาเคร องเลน วดโอเทป 20,000 บาท

35

10. ขอความดงตอไปนมผลบงคบใชไดคอ โรงแรมโรงแรมแคนาดามขอกำาหนดวา จะไมรบผดชอบในทรพยสนของคนเดนทางทน ำามาฝากไวในโรงแรมแลว สญหายไปไดใหคนเขาพกอานขอกำาหนดนแลว คนเดนทางตกลงจงรบเขาพก

11. นางสาวดวงจนทรไดรบคำาสงใหไปราชการตางจงหวดจงนำาแหวนเพชรราคา 2 ลานบาท กบเงนสด 2,000 บาทไปฝากไวกบนางสาวดวงเดอนมกำาหนด 2 เดอน พอฝากได 7 วน นางสาวดวงจนทรไปทวงคน แตนางสาวดวงเดอนไมยอมคนให ดงน ขอใหวนจฉยวาขอพพาทระหวางบคคลทงสองวาใครผดใครถก นางสาวดวงจนทรเรยกแหวนเพชรคนกอนกำาหนดได แตเรยกเงน 2,000 บาท คนกอนกำาหนดไมได และ นางสาวดวงเดอนกสงเงนคนกอนกำาหนดไมได

12. นายโนบตะนำารถจกรยานยนตราคา 20,000 บาทและเชคธนาคารรบรองราคา 1 ลานบาทไปพกทโรงแรมโตเกยว ตอมามคนรายมาปลนทรพยและเอาทรพยของนายโนบตะไป นายโนบตะแจงใหผจดการโรงแรมทราบแตผจดการโรงแรมไมยอมบผด ดงน ขออางของผจดการโรงแรมฟงไดหรอไม เพราะเหตใด ขออางของผจดการโรงแรมฟงไดเพราะการทคนรายมาปลนทรพยเปนเหตสดวสย

13. สญญาฝากทรพยดงกรณตอไปนคอ ก . นำารถจกรยานยนตไปจอดทป มนำามน ทในใบรบเงนและมประกาศไววาเปนทใหเชาสถานทจอดรถเทานน ไมรบฝาก ก . จอดรถทปมไมเปนทและมอบกญแจแกเจาของป มกอนกลบทกครง

14. นางสาวดฝากแพะตวผและตวเมยคหนงไวทนายชวนาน 5 ปมาแลวแพะเกดลก 2 ตว และหลาน 2 ตว ในระหวางทนายชวเลยงดตอมานางสาวดไปขอคนแตนายชวไมยอมคน ดงน นายชวตองคนแพะแกนางสาวดหรอไม และตองคนแพะใหทงหมดหรอเฉพาะบางตว นายชวตองคนแพะแกนางสาวดทงหม ด

15. นายจอกกนำามาไปเปนพอพนธ ไมเปนการสงวนรกษาทรพยทฝาก16. โรงแรมเชยงตงปดประกาศวา จะไมรบผดชอบในทรพยสนของคน

เดนทางทนำามาแลวสญหายและคนเดน ทางตกลงดวยแลว ถอเปนขอยกเวนหรอจำากดความรบผดทมผลตามกฎหมาย

17. อาจารยกรางฝากถวแดง 15 กระสอบไวทเจกเกงแลวขายใหนายแกวน 6 กระสอบ ใหไปรบเอาจากเจกเกง ตอมาขายถงแดงทเหลอแกนายกลาโดยใหไปรบเอาจากเจกเกง แตนายกลารบถวแดงมาไมได เจกเกงบอกวาสงถวแดงผดไปทกรงเทพฯ มหานครแลว สญญาจะคนถวแดงใหอาจารยกราง ถาคนไมไดจะใชเงน 10,000 บาท ในทสดไมชำาระ อาจารยจงฟองศาลในอก 7 เดอนตอมา เจกเกงใหการวาอาจารยกรางขายถวแดงไปแลวไมมอ ำานาจฟองและคดขาดอายความ ดงน ควรจะพพากษาคดนอยางไร พพากษาใหอาจารยกรางชนะ เพราะมอำานาจฟองและคดยงไมขาด อายความ เนองจากสญญาฝากถวแดงยงไมเลกกนและอายความยงไมเรมนบ

36

18. บรษทหองเยนลำาพนจำากด รบฝากลำาไย 550 เขง ราคา 10,000 บาท จากนายใจ เปนเวลา 15 วน คดคาฝากแชเยน 800 บาท ปกตลำาไยจะเกบในหองเยนระหวาง -3 ถง -5 องศาเซลเซยส ไดนาน 1 เดอน แตบรษทหองเยนลำาพนจำากดไมมความรจงเกบไวในหองเยนอณหภม 4 – 8 องศาเซลเซยส เชนเดยวกบผลไมอนทแชไวในหองเยน ตอมาลำาไยเนาเสยหายทงหมด นายใจจะฟองเรยกใหชดใชไดหรอไม นายใจฟองรยกใหชดใชไดเพราะบรษทหองเยนลำาพน จำากด ไมระมดระวงและใชฝมอเทา ทเปนธรรมดาจะใชและสมควรจะตองใชในกจการหองเยนทตนมวชาชพ

19. นางดาวใจมอบเงน 50,000 บาทใหนางสาวเดอนฉายไปซอนำาตาลมาเกบรกษา ถานางสาวดาวใจตองการนำาตาลทรายเมอใด นางสาวเดอนฉายตองสงมอบใหได แตเมอนางสาวดาวใจไปขอรบนำาตาลทราย นางสาวเดอนฉายกลบไมยอมรบร ครงตอมาอก 2 ป นางสาวดาวใจฟองศาลใหนางสาวเดอนฉายสงมอบนำาตาลทราย ถาสงไมไดใหคนเงน 50,000 บาท แกตน นางสาวเดอนฉายกลบตอสวาคดขาดอายความเสยแลว ดงน นางสาวดาวใจจะชนะคดหรอแพคดนางสาวเดอนฉาย นางสาวดาวใจจะตองชนะคดเพราะไมใชฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเกยวกบการฝากทรพยมอายความ 10 ป

20. นายใหญรบฝากมาจากนายเลกโดยนายใหญมสทธเอามาไปรบจาง ตอมาอก 5 วนนายเลกไปเอามาคนในขณะทนายใหญกำาลงเอามาออกรบจางทำาใหนายใหญขาดรายได จงไมยอมคนให ดงนทานวนจฉยวาใครผดใครถก เพราะเหตใด นายใหญผดทไมยอมคนมาเพราะฝากมาไมมกำาหนดเวลา

หนวยท 5 เกบของในคลงสนคา

1. การเกบของในคลงสนคาเปนการฝากทรพยอยางหนง ซงมสถานทซงบคคลใชเกบสนคาโดยเฉพาะเรยกวาคลงสนคาและเปนสญญาระหวางนายคลงสนคาซงเปนผรบฝากกบผฝากสนคา

2. นายคลงสนคามสทธและมหนาทหลายประการ ไดแก สทธไดรบบำาเหนจคาฝาก เกบรกษาทรพยทฝาก ซงตองเปนสนคาเทานน หนาทบอกกลาวเมอบคคลภายนอกอางสทธเหนอทรพยสนทรบฝากคนทรพยทฝากและหนาทเบดเตลดอนๆ รวมทงมความรบผดเนองจากการรบสนคาไวในคลงสนคา

3. ผเกยวของกบการฝากสนคา มสทธหนาทตลอดจนความรบผดเกดขนในการเกบของไวทคลงสนคานน

37

4. ใบรบรองคลงสนคาและประทวนสนคาเปนเอกสารทใชเปนหลกฐานในการฝากทรพย หรอจ ำานำาทรพยทฝากในคลงสนคา โดยไมตองสงมอบทรพยสนทฝากหรอจำานำา

5. อายความในการเกบของในคลงสนคา ไดแก อายความในเร องการไลเบยของผทรงตราสาร การเรยกเอาทรพยในคลงสนคาคน การเรยกเอาบำาเหนจของนายคลงสนคา คาใชจายและคาสนไหมทดแทนทนายคลงสนคาเรยกจากผฝากเปนตน

5.1 ลกษณะทวไปของการเกบของในคลงสนคา1. คลงสนคาเปนอาคาร หรอสถานทซงบคคลใชเกบสงของวสด พชผล

และทไวสนคา คลงสนคาเกดจากความจำาเปนทางการคา คลงสนคาทจดไวเพอรบฝากสนคาของคนอนนนอาจมลกษณะแตกตางกนทงนขนกบสภาพสนคานน

2. กจการของคลงสนคานนจะมลกษณะทเกยวของกบคลงสนคา บคคลทเกยวของกบการเกบของในคลงสนคา บำาเหนจ และกำาหนดเวลาชำาระบำาเหนจ

3. การเกบของในคลงสนคาถอเปนการฝากทรพยอยางหนง และเปนสญญาระหวางนายคลง สนค าซ งเป นผรบฝากกบผฝากสนค า จงน ำาบทบญญตวาดวยการฝากทรพยทวไปมาใชบงคบได

4. การเกบของในคลงสนคามบทบญญตทแตกตางกบการฝากทรพย ในสวนทเกยวกบบำา เหนจคาตอบแทน เอกสารการฝาก สถานทเกบสนคา การควบคมของกฎหมาย และสงของทฝาก

5. ถาไดกำาหนดระยะเวลาฝากไว นายคลงสนคาจะบงคบใหผฝากถอนสนคาไปกอนสนระยะเวลาทตกลงกนไวนนมได แตถามไดกำาหนดเวลาฝากไว นายคลงสนคาจะสงคนสนคาจะตองแจงแกผฝากลวงหนากอน

5.1.1 กจการคลงสนคาคลงสนคาคออะไร มใครเกยวของกบกจการนบางคลงสนคาเปนทเกบสนคา เชน ยงฉาง ไซโล โกดง และอนๆ ซงผ

ประกอบการคาทำาไวเพอรบฝากสนคาเพอบำาเหนจคาฝาก ผเกยวของกบกจการคลงสนคานมนายคลงสนคาซงเปนผประกอบการผฝาก ซงนำาสนคา

38

มาฝากเก บไว ในคล ง และผ ทรงเอกสารการฝาก เชน ผ ร บสล กหล งประทวนสนคาในฐานะผรบจำานำา หรอผรบสลกหลง ใบรบของคลงสนคาในฐานะผรบโอนกรรมสทธในสนคาทฝากซงอาจมการสลกหลงหลายคนตอๆ กนไป

ทำาไมจงตองมคลงสนคาเหตทตองมคลงสนคากเนองจากความจำาเปนทตองเกบรกษาสนคาไว

เพอจำาหนายจายโอนในอนาคต หรอเพอปอนโรงงาน หรอรอขนสงตอไป

ทำาไมจงตองมบำาเหนจ ถามไดกำาหนดบำาเหนจกนไวจะคดและจายบำาเหนจกนอยางไร

เหตทตองมบำาเหนจกเพราะเปนธรกจการคาซงเปนกจการทตองพงรายได หรอผลกำาไร ถาไมเกบบำาเหนจคาตอบแทนกไมมราไดและไมสามารถดำาเนนการตอไปได ถาไมไดกำาหนดอตราบำาเหนจกนไวกจะตองคดอตราตามธรรมเนยม ถาไมมธรรมเนยมกจายตามสมควร และถาไมมกำาหนดเวลาจายคาฝากไว กจายตามจารตประเพณ ถาไมมประเพณ กจายเมอคนสนคาทฝาก

5.1.2 การเกบของในคลงสนคากบการฝากทรพยสญญาเกบของในคลงสนคากบสญญาฝากทรพยทวไปเหมอนกน

หรอตางกนอยางไรเกบของในคลงสนคา กคอฝากทรพยชนดหนงนนเอง เกดจาก

สญญาระหวางนายคลงสนคาผรบฝากอาชพกบผฝาก ซงสวนใหญกเปนพอคาอกเหมอนกน เพราะฉะนนสญญาเกบของในคลงสนคาจงเปนสญญาฝากทรพยชนดหนง จะตางจากสญญาฝากทรพยทวๆไป กเฉพาะคสญญากบวตถแหงสญญาคอทรพยทฝาก ซงทำาใหมผลแตกตางจากการฝากทรพยธรรมดาไปบาง กฎหมายจงไดบญญตรองรบไวเปนพเศษในลกษณะน

การนำาบทบญญตในเรองฝากทรพยมาใชกบเรองนใชอยางไรการนำาบทบญญตในเร องฝากทรพยทว ๆ ไป มาใชกบการเกบของใน

คลงสนคานนใชเทาทไมขดกบกบบทบญญตเฉพาะทกำาหนดวธการพเศษไวในเรองเกบของในคลงสนคาแลว

39

5.1.3 ระยะเวลาฝากระยะเวลาฝากของในคลงสนคาทกำาหนดไวโดยสญญามความสำาคญ

อยางไร จงอธบายระยะเวลาฝากกำาหนดเพอประโยชนของผฝาก ป.พ.พ. “มาตรา 774 นายคลงสนคาจะเรยกใหผฝากถอนสนคาไปกอนสน ระยะเวลาทตกลงกนไวนน ทานวาหาอาจทำาไดไม ถาไมมกำาหนด เวลาสงคนสนคานายคลงสนคาจะสงคนไดตอเมอบอกกลาวใหผฝาก ทราบลวงหนาเดอนหนงแตทานมใหผฝากตองถกบงคบใหถอนสนคา ไปกอนเวลาลวงแลวสองเดอน นบแตวนทไดสงมอบฝากไว” และบญญตไวใน ป.พ.พ. “มาตรา 663 ถงแมวาคสญญาจะกำาหนดเวลาไววาจะพงคน ทรพยสนซงฝากนนเมอไรกตาม ถาวาผฝากจะเรยกคนในเวลา ใด ๆ ผรบฝากกตองคนให” ซงจะเหนไดวาระยะเวลาฝากมความสำาคญ

ระยะเวลาในการฝากทรพยนนกำาหนดไวเพอประโยชนของผฝาก แมทงทไดกำาหนด เวลาไวกฎหมายกยงยอมใหผฝากเรยกคนสนคาไดทกเมอ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 663 ทงนสบเนองมาจากอำานาจแหงกรรมสทธดวย แตผรบฝากจะคนกอนกำาหนดไมได

การกำาหนดเวลาฝากกบไมกำาหนดเวลาฝากมผลตางกนอยางไรกรณกำาหนดระยะเวลาฝากไวนายคลงสนคา จะบงคบใหผฝากถอน

สนคาไปกอนหนานนไมได และผฝากจะตองชำาระคาฝากดวยมฉะนนนายคลงสนคาอาจใชสทธยดหนวงของทฝากไวได กรณทมไดกำาหนดเวลาฝาก ยอมเปนอนแนนอนวาผฝากถอนสนคาเมอใดกได โดยยอมเสยคาฝากตามอตราทตกลง และถอนไดทนทเมอตองการ แตในทางกลบกนนายคลงสนคาจะสงคนแกผฝากทนทไมได เพราะผฝากไมมทเกบ ถานายคลงสนคาคนของแกผฝากโดยกะทนหนจะใหผฝากเอาไปเกบทไหน ป.พ.พ.มาตรา 774 จงใหนายคลงสนคาบอกกลาวลวงหนาอยางนอย 1 เดอน และเปนเวลา 2 เดอนหลงฝากดวย เพอใหโอกาสผฝากเตรยมตว

การกำาหนดเวลาฝากและไมกำาหนดเวลาฝากนนมผลตางกนตรงทวา ถาไมไดกำาหนด เวลาฝากไวนายคลงอาจบอกกลาวคนสนคาไดเมอฝากแลวเกน 2 เดอน ถาไดกำาหนดเวลาฝากไวนายคลงเขาอาจจะบอกคนสนคากอนกำาหนดไมไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 774 แตในดานผฝากผลตางกนนอยมาก

40

เพราะสามารถทจะถอนสนคาไดทกเมอ ตามมาตรา 663 แตกรณกำาหนดเวลาฝากไว ถาผฝากถอนสนคากอนกำาหนด ผฝากอาจตองชดใชคาเสยหายใหแกนายคลงบาง

5.2 สทธหนาทและความรบผดของนายคลงสนคาและผเกยวของ1. นายคลงสนคามสทธทจะไดรบบำาเหนจคาฝาก คาบำารงรกษาทรพยท

ฝาก คาสงคนทรพยและคาเสยหาย นอกจากนยงมสทธทจะยดหนวงทรพย และจดการกบทรพยทรบฝากไดตามความจำาเปน

2. ในการเกบรกษาทรพยทฝากนนนายคลงสนคาจะตองเกบรกษาทรพยดวยตนเอง ยกเวนกรณเกดความจำาเปนรบดวน หรอผฝากยนยอมใหปฏบตเชนนนได นอกจากนนายคลงสนคาจะตองใชความระมดระวงในการเกบรกษาทรพยนนดวย

3. เมอมบคคลภายนอกอางสทธเหนอทรพยสนทรบฝากและยนฟองนายคลงสนคา หรอยดทรพยทฝาก ผรบฝากหรอนายคลงสนคาตองรบบอกกลาวแกผฝากโดยฉบพลน ถาชกชาความเสยหายทเกดขนกบผฝากนน นายคลงสนคาจะตองรบผดชอบ

4. ในกรณทไมมใบรบของคลงสนคา การคนทรพยทฝากใหปฏบตตามลกษณะการคนทรพยโดยทวไป แตถามการออกใบรบของคลงสนคา ตองมการเวนคนเอกสารดวยและการเรยกทรพยคนผฝากจะปฏบตเมอใดกได แตนายคลงสนคาจะคนทรพยกอนกำาหนดเวลาไมได

5. นายคลงสนคามหนาทเบดเตลดอนๆ อก ไดแกผฝากซงเปนคสญญาโดยตรง และตองเวนคนใบรบของคลงสนคาดวย

6. นายคลงสนคามหนาทเบดเตลดอนๆอก ไดแก การใหผทรงตราสารและเอาตวอยางสนคา ออกเอกสารการฝาก จดรายการจำานองลงในตนขวเอกสารตรวจจนแยกสนคาและออกเอกสารใหม เปนตน

7. นายคลงสนคาจะตองรบผด ถาเอาสนคาทฝากไปใชโดยไมไดรบอนญาตหรอนำาทรพยไปใหผอนเกบรกษา มไดจดแจงการจำานำา ตลอดจนมไดแจงการขาย

8. ใบรบของคลงสนคาหรอประทวนสนคาหรอเอกสารอนๆ ทนายคลงสนคาไดออกใหแกผฝากถามขอความยกเวนหรอจำากดความรบผดชอบของ

41

นายคลงสนคาประการใด ขอความนนตกเปนโมฆะ เวนแตผฝากจะแสดงความตกลงดวยโดยชดแจง

9. ความรบผดของนายคลงสนคาจะสนสดลง ในเมอผฝากไดรบของคนไวแลว และถาเปนกรณทมความสญหายหรอบบสลายเกดขน โดยเหนไมไดจากสภาพภายนอกผฝากจะตองบอกกลาวแกนายคลงสนคาภายใน 8 วน นบแตวนสงมอบ

10. ผท เกยวของกบสญญาเกบของในคลงสนคานอกจากคสญญาเกบของ ในคลงสนคาแลวยงมผรบโอนสนคา และผรบจำานำา

11. ผฝากมหนาทตองแจงสภาพ ละปรมาณแกนายคลงสนคา ตลอดจนเสยคาใชจายในการคนทรพยทฝาก สำาหรบผรบโอนสนคา มหนาทเชนเดยวกบผฝาก ยกเวนหนาทการแจงสภาพและจำานวนของทรพยนน สวนผรบจำานำามหนาทรวมกบผฝากจดแจงการสลกหลงประทวนสนคา แตหนาทอนสำาคญกคอแจงการจำานำาใหนายคลงสนคาทราบ

12. ผฝากและผรบโอนสนคามสทธทจะถอนทรพยทฝากตรวจตรา และไดรบชดใชคาเสยหาย สวนผรบจำานำามสทธทจะใหนายคลงสนคาเอาทรพยสนตามประทวนสนคาออกขายทอดตลาดเอาเงนมาชำาระหนตนกอนเจาหนอน อกทงมสทธทจะฟองไลเบยเอาจากผสลกหลงตราสารได

5.2.1 สทธของนายคลงสนคาแดงนำาสนคาไปฝากไวในโกดงของหางโกดงทอง ตอมาสนคาเกด

ระเบดทำาใหโกดงเสยหาย กรณนแดงและนายคลงสนคามสทธและหนาทตอกนประการใด

แดงมหนาทตองแจงสภาพของสนคาทฝากเสยบำาเหนจคาฝาก อาจมหนาทตองเอาประกน ประกนภยสนคาหากมขอตกลงกนเชนนนและมสทธทจะเรยกรองไมรบของคลงสนคา และประทวนสนคา สทธทจะรบสนคาจากคลงเมอไดเสยคาฝากแลวและสทธทจะใหนายคลง สนคาแยกสนคาออกเปนสวนๆ โดยยอมเสยคาใชจายและเวนคนใบรบของและประทวนสนคานอกจากนนยงมสทธทจะจำาหนายหรอจำานำา สนคาทฝาก หากมการขายกมสทธทจะไดรบเงนทเหลอจากการชำาระหนจำานำาและคาบรการตางๆแลว

42

สวนนายคลงสนคานนมหนาททจะเกบรกษาสนคาทฝากดวยความสามารถ และระมด ระวงและใชฝมอสมกบทมอาชพเชนนน และมหนาททจะจดแจงการจำานำาลงในตนขวเอกสาร หนาทแยกทรพยสนทฝากออกเปนสวนๆ และออกเอกสารหลายใบตามสวนสนคาทแยกออกนน หนาททจะคนสนคาทฝากเมอผฝากหรอผทรงเอกสารทฝากไดเวนคนเอกสารดงกลาว ตามกฎหมาย และหนาททจะขายทอดตลาดสนคาเมอผทรงประทวนไดรองขอใหทำาเชนนนและหนาทเบดเตลดอกหลายประการ สวนสทธนนเบองตนมสทธทจะไดบำาเหนจและเงนคาใชจายตางๆ เกยวกบการฝากทรพย ตลอดจนคาเสยหายทเก ดขนจากสภาพอนตรายของทรพยสนทฝาก และสทธท จะขายทรพยสนทฝากหรอเอาทรพยสนทฝากไปฝากไวทส ำานกงานฝากทรพย ถงผรบขนรวมทงสทธยดหนวงในกรณทผฝากไมชำารพคาฝากและเงนเกยวคางอยางอน

5.2.2 หนาทเกบรกษาสนคาทฝากทำาไมกฎหมายจงใหนายคลงสนคามหนาทเกบรกษาสนคาดวยตนเองทกฎหมายบญญตใหนายคลงสนคาทฝากดวยตนเองกเพราะวา

สญญาฝากทรพยนนเปนสญญาทอาศยความไววางใจเฉพาะตว

ถานายคลงสนคานำาสนคาทฝากไปใหคนอนเกบรกษา จะมผลอยางไรถานายคลงสนคานำาสนคาทรบฝากไปใหคนอนเกบรกษาหรอใชสอย

นายคลงจะตองรบผดชอบในความเสยหายหรอสญหายทเกดขน แมจะเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไรกจะเปนไปอยางนนอยเอง

ทำาไมกฎหมายจงบญญตใหนายคลงสนคาทรบฝากโดยมบำาเหนจ มหนาทใชความระมดระวงมากกวากรณทรบฝากโดยไมมบำาเหนจ

ทกฎหมายบญญตใหนายคลงสนคาทรบฝากโดยมบ ำาเหนจมหนาทบอกกลาว กรณรบฝากโดยไมมบำาเหนจกเนองจากเหตผลธรรมดานเอง การทำาอะไรใหคนอนโดยเปลาประโยชนนน กฎหมายจะไปกะเกณฑใหเขาทำาหนาทดนกยอมไมได เขาทำาใหเปลาๆ กนบวาดแลว ฉนใดการฝากของในคลงสนคากฉนนน

43

5.2.3 หนาทบอกกลาวเมอบคคลภายนอกอางสทธเหนอสนคาทฝาก

ทำาไมกฎหมายจงบงคบใหนายคลงสนคาตองบอกกลาวแกผฝาก เมอมผอางสทธเหนอสนคาทฝาก

ทกฎหมายบญญตใหนายคลงสนคามหนาทบอกกลาวแกผฝากเมอมเหตการณดงกลาวเกดขน กเพอผฝากจะไดรกษาประโยชนของเขา

ถานายคลงสนคาไมบอกกลาวตามหนาทผลจะเปนอยางไรถานายคลงสนคาไมบอกกลาวตามหนาทจะไดชอวาทำาผดหนาทหาก

เกดความเสยหาย ตนเองจะตองรบผดตอผฝากหรอผสบสทธของเขา

นายคลงสนคาทรบฝากสนคาโดยไมมบำาเหนจมหนาทบอกกลาวหรอไม

นายคลงสนคาทรบฝากโดยไมมบ ำาเหนจ กตองบอกกลาวใหผฝากทราบเหตการณทเกดขนดงกลาวเหมอนกนเพราะแมจะไมมบ ำาเหนจ ในการทนายคลงรบรกษาสนคานนกไดชอวาเขามารบหนาทตามกฎหมายแลว

ถาผฝากโอนกรรมสทธในทรพยทฝากใหคนอนไปแลวนายคลงสนคาตองบอกกลาวผใด

ถาผฝากสลกหลงใบรบของคลงสนคาใหบคคลอนไปแลว โดยไมไดบอกใหนายคลง สนคาทราบวาผรบโอนเปนใครอยทไหน นายคลงสนคาเมอไดบอกกลาวแกผฝากแลวตนกพนหนาท แตถาผฝากแจงการโอนและสงใหบอกกลาวแกผรบโอนนายคลงสนคาตองบอกกลาวแกผรบโอน

5.2.4 หนาทคนสนคาทฝากนายคลงสนคามหนาทตองคนสนคาทฝากใหแกใครนายคลงสนคามความผกพนกบผฝาก เพราะฉะนนนายคลงสนคาจง

ตองคนทรพยทฝากใหใหแกผฝากเวนแต(ก) ผฝากสงใหคนแกผอน(ข) ผฝากตายคนใหแกทายาท

44

(ค) ผฝากในนามของผอน กรณเชนนผฝากอยในฐานะเพยงตวแทน นายคลงตองคนใหแกเจาของซงเปนผฝากอนแทจรง

นายคลงสนคาไมตองคนสนคาในกรณใดบางนายคลงสนคาอาจไมต องคนสนคา ในกรณทผ ฝากมไดเวนคน

เอกสารรบฝากตามทกฎหมายบงคบหรอผฝากเวนคนเอกสารแตไมยอมชำาระเงนทเกยวคาง เชนบำาเหนจและคาใชจายอนๆ นายคลงสนคาอาจใชสทธยดหนวงสนคาเอาไวได

การคนสนคาในกรณทการฝากมเอกสารการฝากกบไมมเอกสารการฝากตางกนหรอไม

การคนสนคาในกรณฝากทรพยโดยออกเอกสารใบรบของ และประทวนสนคากบกรณไมไดออกเอกสารดงกลาวนนตางกน ในกรณทมการออกเอกสารใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคานนจะตองมการเวนคนเอกสาร 2 ฉบบนตามทกฎหมายกำาหนดไวในลกษณะน แตในกรณทไมมการออกตราสารดงกลาวนน การคนทรพยปฏบตตามบทบญญตวาดวยการฝากทรพยทวไป

การคนสนคาใหแกผไมควรรบ ผลจะเปนอยางไรการคนทรพยใหแกผทไมควรรบนนเปนการชำาระหนผดตวเจาหน นาย

คลงสนคาจะตองรบผดตอผฝากหรอผสบสทธอนแทจรงของเขา

5.2.5 หนาทเบดเตลดทำาไมกฎหมายจงยอมใหผทรงใบประทวน หรอใบรบของคลงสนคาม

อำานาจตรวจและเอาตวอยางสนคาในคลงไปไดทกฎหมายไดกำาหนดไวเชนนนกเพอความสะดวกในการคาขายของ

ผทรง

ในการฝากสนคาในชนตน ผฝากไมตองการเอกสารใบรบของคลงสนคาและประทวนถาตอมาเกดตองการขนจะมสทธขอใหนายคลงสนคาออกเอกสารดงกลาวแกตนหรอไม

45

กฎหมายใหนายคลงสนคามหนาทออกเอกสาร 2 ฉบบนแกผฝาก ไมวาผฝากตองการขณะฝากหรอในภายหลง นายคลงสนคามหนาทตองออกใหเขา

นายคลงสนคามหนาทจดแจงการจำานำาในตนขวเอกสารเมอใด แดงรบจำานำาประทวนสนคาในคลงแลวบอกนายคลงดวยวาจา กรณนนายคลงมหนาทจดแจงการจำานำาในตนขวเอกสารการฝากหรอไม

กฎหมายใหผรบจำานำาแจงการจำานำาเปนหนงสอใหนายคลงสนคาทราบ ถาแจงดวยปาก นายคลงสนคาไมจ ำาตองจดแจงการจำานำาลงไวในตนขวเอกสารการฝาก

ทำาไมกฎหมายจงบงคบใหนายคลงสนคาแยกสนคาและออกเอกสารเปนหลายสวน เมอผทรงเอกสารตองการ

ทกฎหมายกำาหนดหนาทไวเชนนน กเพอเปนการเอออำานวยใหผทรงเอกสารมความสะดวกในการนำามาคาขาย

5.2.6 ความรบผดชอบของนายคลงสนคาทำาไมกฎหมายจงบญญตใหนายคลงสนคารบผดแมในเหตสดวสยใน

กรณทเอาทรพยทฝากออกใชสอยหรอใหคนอนเกบรกษาเหตทกฎหมายใหนายคลงสนคารบผดตอผฝาก แมในเหตสดวสยใน

กรณทนายคลง สนคาเอาทรพยสนทฝากออกใชสอยหรอใหคนอนเกบรกษากเพอรกษาประโยชนของผฝาก อนง การฝากทรพยนนเปนสญญาทอาศยความไวใจเฉพาะตว สมควรทนายคลงจะพงรกษาทรพยเองหาควรใหผอนเกบรกษาไม

เหตใดกฎหมายจงใหขอจำากดความผดทนายคลงสนคาเขยนไวขางเดยวเปนโมฆะ

ทกฎหมายใหขอจำากดความรบผดทนายคลงเขยนไวเปนโมฆะ กเพอปองกนมใหนายคลงสนคาเอาเปรยบผฝาก

ความรบผดกบหนาทมความเกยวเนองกนอยางไร

46

ความรบผดนนมกเกดจากการไมปฏบตตามหนาท ทำาใหเกดความหายแกบคคลอน เชน กฎหมายใหนายคลงสนคาเกบรกษาทรพยทฝาก แตนายคลงสนคานำาของทฝากไปใหคนอนเกบรกษา เปนการทำาผดหนาททกฎหมายกำาหนด จงตองรบผดตอผฝากในความเสยหายทเกดขน ดงนเปนตน

5.2.7 หนาทและความรบผดชอบของผทเกยวของในการรบฝากสนคา

ผฝากไมแจงสภาพของสนคาทฝากกบแจงผดจากความจรงนผลตางกนอยางไร

ผลอยางเดยวกนคอ ถาเกดความเสยหายขนผฝากจะตองรบผดตอนายคลงสนคา และนายคลงสนคาอาจถอวาเปนกลฉอฉลได

ถาผฝากไมยอมเสยคาฝากมผลอยางไรถาผฝากไมยอมเสยคาฝาก กจะทำาใหนายคลงสนคามสทธยดหนวง

ทรพยสนทฝากไวเปนประกนคาฝากได

5.3 ใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคา1. ใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคาจะมลกษณะและรายการอยาง

เดยวกน แตตางกนทการระบขอความวาเปนใบรบของคลงสนคาหรอประทวนสนคา ใบรบของคลงสนคาน นอกจากจะใชเปนหลกฐานในการฝากทรพยแลวยงมประโยชนในการจำาหนายหรอจำานำาทรพยทฝากไดอยางคลองตว สวนประทวนสนคานนกฎหมายใหใชประโยชนอยางเดยวคอสลกหลงจำานำาสนคาทฝาก

2. การจำานำาสนคาในคลงสนคา เปนการจำานำาตราสารแทนการจำานำาสนคา ซงผจำานำาจะตองรบจำานำาประทวนสนคากอนโดยสลกหลงจำานำาไวกบหน จากนนเจาหนทำาหนงสอบอแกนายคลงสนคาเพอใหนายคลงสนคาจดแจงการจำานำาไวในตนขวกบใบรบของคลงสนคา

3. การโอนกรรมสทธในสนคาทฝากไวกบคลงสนคาเกดขนไดโดยการทำานตกรรม หรอโดยการตกทอดทางมรดก หรอโดยคำาพพากษาของศาล หรอโดยผลของกฎหมาย

47

4. การรบสนคาทฝากคน ผทรงเอกสารตองเวนคนเอกสารอนไดแกใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคาใหแกนายคลงสนคาไป ในกรณทมการสลกหลงประทวนสนคาแตจะเวนคนเฉพาะใบรบของคลงสนคาเฉพาะกรณทมไดมการสลกหลงประทวนสนคา

5. เมอลกหนผดนดเจาหนจะบงคบจำานำา เจาหนผรบจำานำาจะตองทำาคำาคดคานไปยงลกหนเพอแจงใหชำาระหนและอปกรณภายในเวลาอนสมควร ถาลกหนไมช ำาระหนผรบจำานำาจงจะนำาเอาทรพยสนทจำานำาออกขายทอดตลาด โดยจะตองบอกกลาวใหผจำานำารเวลาและสถานทขายทอดตลาดดวย

6. ผทรงประทวนสนคามสทธจะไลเบยเอาจำานวนเงนทยงคางชำาระนน แกผสลกหลงคนกอนๆทงหมดหรอคนใดคนหนงได แตตองภายหลงการขายทอดตลาดพนเวลา 1 ปนบแตวนขายทอดตลาด

5.3.1 ลกษณะของเอกสารเหต ใดกฎหมายจงบญญ ต ให ม ท ง ใบร บของคล งส นค าแล ะ

ประทวนสนคาทกฎหมายบญญตใหม 2 ฉบบกเพอสะดวกในการคาขาย ใบหนงไว

สลกหลงขาย สวนอกใบหนงไวสลกหลงจำานำา ถามใบเดยวกจะทำาไดเพยงใบเดยว การคาขายกจะไมสะดวก

กฎหมายบญญตใหเอกสาร 2 ฉบบมรายการตางๆ เหมอนกนนนเพอความมงหมายอนใด

ทกฎหมายกำาหนดใหเอกสาร 2 ฉบบมรายการตางๆเหมอนกนกเพราะออกมาจากตนขวอนเดยวกน และรายการตางๆ นนกฎหมายกบงคบใหมตามความจำาเปนในทางธรกจ

ใบรบของคลงสนคากบทรสตรชทตางกนอยางไรทรสตรซทเปนหนงสอแสดงวาธนาคาร หรอนายเงนเปนเจาของสนคา

ใหลกหนรบสนคาไปจำาหนายจายโอนนำาเงนมาชำาระหนแกตน สวนใบรบของคลงสนคานนเปนเอกสารแสดงถงกรรมสทธในสนคาทฝาก

กฎหมายบงคบใหนายคลงสนคาเรยกประกนในกรณทมการขอใหออกเอกสารใหมเพราะเหตใด

48

ทกฎหมายบงคบใหนายคลงสนคาเรยกประกน ในกรณมการขอใหออกเอกสารการฝากใหมกเพอปองกนความรบผดของนายคลงสนคาเอง และเพอรกษาประโยชนของบคคลภายนอกดวย

5.3.2 วธจำานำาสนคาในคลงสนคาหลกในการจำานำาเอกสารการฝากมอยางไรบางเอกสารการฝากอนมใบรบของคลงสนคา และประทวนสนคานนเปน

ตราสารอนมวตถ ประสงคแหงสทธเปนทรพยสนตามหลกการจำานำา เอกสารเชนนตองสลกหลงตราสารแลวมอบแกเจาหนทใหยดถอไวจ ำานำา แลวบอกกลาวลกหนแหงตราสารในทนกคอคลงสนคา นอกจากนนยงตองบญญตตามวธการทกฎหมายบญญตไวในเรองน โดยเฉพาะอกหลายประการ

แดงจำานำาใบประทวนสนคาไวกบขาว โดยมอบประทวนทจำานำาใหขาวครอบครองโดยมไดสลกหลงดงนจะมผลตามกฎหมายอยางใดบาง

การจำานำาใบประทวน (ประทวนสนคา = เอกสารซงนายคลงสนคาออกใหแกผฝาก, หนงสอแทนสารกรมธรรม) โดยมไดสลกหลงเชนนนหามผลเปนการจำานำาสนคาตามกฎหมายไม แตเปนการจำานำาแผนกระดาษ เหมอนกบจำานำาใบโฉนดทดน จะมผลดแตเพยงวาลกหนไมสามารถจะจำานำาสนคาอกตอไป จะถอนกไมไดเทานน

5.3.3 วธโอนกรรมสทธและการรบเอาสนคาทฝากการโอนกรรมสทธในสนคาทฝากเกบในคลงสนคาอาจเกดขนไดกวธ

อะไรบางกรรมสทธ ในสนคาท ฝากอาจโอนไปยงผอ นได สองทางคอโดย

นตกรรมทางหนงและทางอน ซงไมใชนตกรรมเชน ตกทอดทางมรดกอกทางหนง

การโอนสนคาดวยการสลกหลงตราสารนน มหลกเกณฑอะไรบางการโอนสนคาทฝากดวยการสลกหลงตราสาร ใบรบของคลงสนคานน

มหลกอยวา (1) จะตองสลกหลงใบรบของคลงสนคาระบช อผรบโอน เพราะกฎหมายหามสลกหลงใหแกผถอ (2) มอบใบรบของคลงสนคา และ

49

ประทวนใหแกผสลกหลงไปดวย เวนแตประทวนนนจะไดสลกหลงจำานำาแลว ควรหมายเหตการณโอนไวในประทวนดวย

การรบเอาสนคาจากคลงสนคาจะตองปฏบตอยางไรการรบเอาสนคาจากคลงนนจะตองเวนคนใบรบของคลงสนคาแตถาม

การสลกหลงจำานำา ประทวนสนคาแลวตามระเบยบจะตองเวนคนประทวนดวยเพอเปนการแสดงวาสนคานนปลอดจาก การจำานำาแลว แตถาการฝากไมมใบรบของคลงสนคาหรอสนคานนโอนกรรมสทธไปยงบคคล ภายนอกโดยทางอน ซงมใชนตกรรม กถอนคนสนคาวธธรรมดา

แดงฝากสนคาในคลงสนคา ตอมาไดยมเงนนายคลงสนคาและระบในสญญากวาใหสนคาในคลงเปนประกนเงนก ตอมาแดงไดสลกหลงใบรบของคลงสนคาโอนกรรมสทธในสนคานนใหขาว กรณนขาวจะรบเอาสนคาในคลงไดหรอไม

ขาวเวนคนใบรบของคลงสนคาเอาสนคาออกจากคลงได นายคลงจะยกเอาการจำานำาขนตอสขาวไมได

5.3.4 การบงคบจำานำา และการไลเบยการบงคบจำานำาสนคาในคลงสนคาตางจากการบงคบจ ำานำาทวๆไป

อยางไรการบงคบจำานำาสนคาในคลงนนเหมอนกบการบงคบจำานำาทวๆไป

นนเอง คอเอทรพยทฝากออกขายทอดตลาดเอาเงนมาชำาระหน และอปกรณแตกตางจากการบงคบจำานำาธรรมดาอยตรงทวา ตองทำาคำาคดคาน แทนทจะบอกกลาวบงคบจำานำาอยางกรณธรรมดา เวนแตจะเขยนยกเวนไวใหไมตองทำาคำาคดคาน อกประการหนงนายคลงสนคาเปนผขายทอดตลาดแทนผรบจำานำาไมเหมอนกบจำานำาทวๆไป ซงผรบจำานำาเปนผขายทอดตลาดทรพยเอง

ถาบงคบจำานำาแลวไดเงนไมคมหนจำาทำาอยางไรถาไดเงนไมคมหน ผทรงกมสทธทจะฟองไลเบยเอาจากผสลกหลง

สำาหรบเงนทคางชำาระ แตทงนตองไดปฏบตตามบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยเรองน

50

การบงคบจำานำาจะตองทำาคำาคดคานเสมอไปหรอไมถาไมมขอยกเวนเขยนไวบนประทวนสนคาในขณะจำานำา ปกตกตองทำา

คำาคดคาน แตในทางสงคมธรกจเมองไทยไมคอยนยมทำาคำาคดคานจนกลายเปนประเพณไปเสยแลวขณะน อกอยางหนงในกรณทผทรงประทวนสนคาไดครอบครองทรพยสนทจ ำานำาเสยเองในภายหลงตองบงคบจำานำาโดยบอกกลาวเองอยางธรรมดากได

ทำาไมกฎหมายจงใหนำาบทบญญตเร องตวเงนมาใชบงคบแกการรบของคลงสนคาโดยอนโลม คำาวาใชอนโลมคออยางไร

ทกฎหมายใหนำาบทบญญตในเร องตวเงนมาใชบงคบโดยอนโลมกเพราะประทวนสนคาและใบรบของคลงสนคาเปนตราสารแลกเปลยนทำานองเดยวกบตวเงน

คำาวาใชบงคบโดยอนโลมหมายความวาดดแปลงใชเทาทพอใชกนได ไมขดกบบทบญญตและเจตนารมณของหมวดน

5.4 อายความ1. การฟองเรยกเอาสนคาคนจากนายคลงสนคา มไดบญญตไวเปนพเศษ

จงตองใชอายความทวไปโดยอนโลม คนภายในเวลา 10 ป2. การฟองคดนนผทรงตราสารมสทธจะไลเบยจากผสลกหลงตราสาร

และผฝากภายในเวลา 1 ป นบแตวนขายทรพยทอดตลาด3. ความรบผดเพอใชเงนบำาเหนจคาฝาก คาใชจาย และคาสนไหมทดแทน

เกยวกบการฝากทรพยจะฟองรองคดไดภายในเวลา 6 เดอนนบแตวนสนสญญา

5.4.1 อายความเรยกเอาสนคาจากนายคลงสนคาเหตใดอายความเรยกคนสนคาจากนายคลงสนคาจงมอายความ 10

ปอายความเรยกคนทรพยทฝากควรเปน 10 ป นนกเพราะอาศยหลก

กรรมสทธ ซงเจาของทรพยมสทธตดตามเอคนตาม ป.พ.พ. มาตรา 1336 เมอไมมกฎหมายบญญตไวเปนอยางอน จงใชอายความ 10 ป

ใหเหตผลเหตใดเมอผรบฝากตาย อายความจงสนเขา

51

เหตผลทอายความสนเขาในกรณทผรบฝากตายนน กเพราะวาเมอผรบผดตายสญญาฝากทรพยสนสดลงประการหนง อกประการหนงทายาททงหลายเขาจะตองจดการแบงปนมรดกกน สมควรทจะใหเขาไดสะสางกองมรดกภายในเวลาอนไมยาวเกนไป กฎหมายจงบญญตไวในมาตรา 1754 ใหเจาหนเรยกรองภายใน 1 ป นบจากวนรถงความตายของเจามรดก มฉะนนกจะเปนภาระแกทายาทซงไมมหนาทโดยไมจำาเปน

ในกรณทนายคลงสนคาลมละลาย ทานคดวาสญญาสนสดลงหรอไม และควรจะฟองเรยกคนสนคาในระยะเวลานานเทาใด

ในกรณนายคลงสนคาลมละลายนน กฎหมายมไดบญญตใหสญญาฝากทรพยนนสนสดลงอยางในกรณตวแทน เพราะฉะนนเราจะตความวาสญญาฝากสนสดลงนนไมได อยางไรกตามเจาพนกงานพทกษทรพยอาจบอกเลกสญญาเสยได ตามกฎหมายลมละลาย การเรยกคนทรพยสนกนาจะเปนไปตามหลกทวไป

5.4.2 อายความไลเบยของผทรงตราสารผทรงฟองไลเบยกบผสลกหลงฟองกนเองใชอายความเหมอนกนหรอ

ตางกนผทรงฟองไลเบยเอาเงนทคางชำาระตามประทวนสนคานนใชอายความ

1 ป นบแตวนขายทอดตลาด ตามมาตรา 795 แตถาผสลกหลงฟองกนเอง ใชอายความ 6 เดอนตามมาตรา 1003 นบแตวนถกฟองหรอวนทผนนเขาใชเงนและรบเอาประทวนสนคามา

แดงผฝากไดสลกหลงจำานำาประทวนสนคาไวกบขาว ประกนหนเงนกซงแดงยมไปซอสนคาดงกลาว ขาวบงคบจำานำาแตไดเงนไมคมหน ขาวจะฟองเรยกเงนทเหลอจากแดงไดภายในอายความเทาใด

ขาวเลอกฟองได 2 ทางคอ ถาฟองตามประทวนสนคาตองฟองภายใน 1 ป นบแตวนขายทอดตลาด แตถาขาวไมฟองตามประทวนสนคา แตฟองตามสญญาก ขาวฟองไดใน 10 ปนบแตวนก

5.4.3 อายความความเรยกเอาบำาเหนจ คาใชจาย และคาสนไหมทดแทน

52

การเรยกเอาสนคาคนกบเรยกคาสนไหมทดแทนตางกนอยางไรการเรยกเอาทรพยคนนนเปนการเรยกเอาตวทรพย แมตวทรพยนน

จะสญหายไปแลวเรยกเอาราคาทรพยทสญหาย ศาลฎกากเคยตความวาใชอายความอยางเดยวกบการเรยกตวทรพย คอ 10 ป ไมใช 6 เดอน

การใชสทธยดหนวงหมายความวาอยางไร อยางเดยวกบจำานำาหรอไมการใชสทธยดหนวงนนเปนการใชอำานาจตามกฎหมายยดเอาทรพยสน

ของลกหนไวเพอหนวงใหเขาใชหน เปนการกระทำาโดยพลการ ซงตางจากการจำานำาซงเปนเรองสญญาทลกหนเตมใจใหเจาหนยดสงของไวเปนประกนหน

แบบประเมนผลหนวยท 51. กจการคลงสนคาคอ เปนธรกจชนดหนงซ งนายคลงสนคารบฝากสนคาเพอ

บำาเหนจ2. เอกสารท นายคล งสนค าออกใหผ ฝากเรยกวา ใบรบของคลงสนค าและ

ประทวนสนคา3. เอกสารทนายคลงสนคาออกใหผฝากจะใชประโยชนในเรอง การจำานำาและการโอน

กรรมสทธในทรพยสนทฝาก4. ถาผฝากตองการโอนกรรมสทธในสนคาทฝากในคลงสนคาจะตอง สลกหลงในรบ

ของคลงสนคาแลวมอบใหผรบโอนกบมอบประทวนประทวนใหไปดวย5. การจำานำาสนคาทฝากทำาไดโดยสลกหลงประทวนสนคาและจากนนจำานำาโดยสลก

หลงใบรบของคลงสนคาไดอก6. การถอนสนคาทฝากทำาไดโดย เอาใบรบของคลงสนคาไปเวนคนถามการจำานำาตอง

ไถเอาประทวนสนคาไปเวนคนดวย7. นายคลงสนคาจะตองเกบสนคาไวท ในคลงของตนเองหรอของคนอน8. การบงคบจำานำาสนคาทฝากในคลงตองปฏบตคอ ตองทำาคำาคดคานเปนทางการ

แลวจงใหนายคลงขายทอดตลาดสนคา9. ถาผฝากตายทายาทมสทธคอ ถอนสนคานนโดยเวนคนเอกสารตางๆ10. ถาบงคบขายทอดตลาดทรพยทฝากแลวไดเงนไมพอชำาระหน จะม

หลกในการปฏบตคอ ผฝากและผสลกหลงรวมกนรบผดตอผทรงประทวนสนคา11. ลกษณะของการเกบของในคลงสนคา เปนลกษณะฝากทรพยทม

บทกฎหมายรบรองเปนพเศษ12. แดงฝากทรพยไวทโกดงของบรษทโกดงทอง มกำาหนด 3 เดอน

แดงจะถอนทรพยไดเมอใด ถอนไดทกเมอแตตองเสยคาฝากตามตกลง

53

13. การจำานำาสนคาในคลงกระทำาไดโดยวธ สลกหลงประทวนสนคาจำานำาแลวสลกใบรบของคลงสนคาจำานำาไดอก

14. การถอนสนคาจากคลงทำาไดโดย (ก) เวนคนใบรบของคลงสนคา (ข) เวนคนใบรบของคลงสนคาและใหประกนส ำาหรบหนจ ำานำาในกรณทมการจ ำานำาประทวนสนคา (ค) เวนคนใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคาในกรณมการจำานำา

15. แดงนำานำายาเคมไปฝากไวกบบรษทโกดงทอง โดยบอกใหบรษททราบ ตอมานำายาเคมระเบดเพราะเกบไมด แดงไมตองรบผดชอบในกรณน

16. แดงสลกหลงจำานำาประทวนสนคาไวกบขาว 500,000 บาท เวลา 3 เดอน ดอกเบย 18,000 บาท ขาวสลกหลงจำานำาตอไปยงเขยวประกนหน 900,000 บาท เขยวจะบงคบจำานำาไดเทาใด คำาตอบคอ 518,000 บาท

17. บรษทโกดงทองเขยนขอยกเวนความรบผดไวในใบรบของคลงสนคาวา ถาเกดความเสยหายแกสนคาทฝาก บรษทยอมรบผด 50% วนหนงเกดไฟลดวงจรไหมโกดงเกบสนคา ลกคาตางพากนมาขอรบเงนคาสนคาทถกไฟไหม อยากทราบวาลกคาจะตองไดรบคาชดใชคาเสยหายอยางไร คำาตอบ ไดเตมราคาพรอมดวยคา เสยหายอยางอนตาม กฎหมาย

18. แดงฝากสนคาไวทโกดงของบรษทโกดงทองแลวตายลง บรษทตองคนสนคาใหผใดจงจะปลอดภยทสด คำาตอบคอ ใหกบผจดการมรดก

19. แดงสลกหลงจำานำาประทวนสนคาไวกบขาว แลวตอมาแดงไดยมเงนนายคลงสนคาและมอบสนคาทฝากใหเปนประกนเงนกดวย ดงน การจำารายใดจะมสทธดกวากน คำาตอบ การจำานำาดวยการสลกหลงประทวนสนคามสทธดกวา

20. แดงสลกหลงประทวนสนคาจำานำาไวกบขาว ขาวสลกหลงจำานำาตอใหเขยว เขยวสลกหลงจำานำาตอใหมวง มวงบงคบจำานำาแลวไดเงนไมคมหน มวงมสทธทำาอยางไรตอไป ฟองเอาจากนายคลงสนคา

หนวยท 6 ลกษณะทวไปของสญญาตวแทน1. สญญาตวแทนเปนสญญาทมความส ำาค ญในทางพาณชย เพราะ

เปนการทำาใหเกดความสะดวกในทางการคา เนองจากทำาใหบคคลสามารถทำากจการแทนกนได โดยไมกระทบกระเทอนถงความรบผดชอบในทางการคา

2. ธรรมเนยมประเพณในการคาสามารถนำามาใชกบกรณสญญาตวแทนได ทงนเพราะกฎหมายตวแทนมววฒนาการมาจากธรรมเนยมประเพณทางการคาในสมยกอนๆ

54

3. อำานาจหนาทของตวแทนเปนสงแบงแยกชนดของตวแทน ซงมผลตอความรบผดชอบตวแทนตอตวการและตอบคคลภายนอก

4. ในบางกรณบคคลอาจเปนตวแทนโดยผลของกฎหมายไดทงนเพอคมครอง บคคลภาย นอกผสจรตมใหไดผลเสยหายจากความสำาคญผดอนเนองมาจากการกระทำาของบคคลทแสดงตวเปนตวแทน

6.1 ความรเบองตนเกยวกบสญญาตวแทน1. กฎหมายตวแทนเปนเรองหนงของกฎหมายพาณชย ซงเปนกฎหมายท

มววฒนาการมาเปนเวลานบพนๆป เนอหาสาระของกฎหมายเปนหลกเกณฑทเกดจากธรรมเนยมประเพณทางการคาทยดถอกนมาเปนเวลานาน

2. สญญาตวแทนเปนเอกเทศสญญาชนดหนง ดงนนจงตองอาศยหลกเกณฑโดยทวไปของกฎหมายเกยวกบนตกรรมสญญาดวย กฎหมายไดกำาหนดหลกเกณฑของการกอสญญาตวแทนไววา จะตองประกอบดวยการตกลงทจะทำาการแทนกน และความยนยอมทจะทำาการแทนตามทตกลงนน

3. โดยทวไปแลวบคคลอาจตงตวแทนใหกระทำากจการแทนตนไดทกอยาง แตในบางกรณกไมอาจกระทำาการเชนนนได เพราะกจการบางอยางเปนเรองเฉพาะตวหรอเปนสทธเฉพาะตวกจการเหลานนจะตงตวแทนกนมได

4. ตวการตองมความสามารถสมบรณตามกฎหมาย แตสำาหรบตวแทนแมเปนผไรความ สามารถกอาจเปนตวแทนได

6.1.1 ความเปนมาของกฎหมายเกยวกบตวแทนกฎหมายตวแทนมความสำาคญ และมประโยชนตอธรกจการคาใน

ปจจบนนอยางไร อธบายและยกตวอยางมความสำาคญเพราะทำาใหมการกระทำาแทนกนไดในกจการตางๆ โดย

มไดเปลยนแปลงความรบผดในทางกฎหมายของบคคลและมประโยชนตอวงการธรกจ เพราะทำาใหผประกอบการสามารถดำาเนนกจการทกวางใหญซบซอนได โดยผานทางตวแทน และในบางกรณกจการบางอยางตองใชบคคลทมความสามารถเฉพาะดำาเนนการให ตวแทนกสามารถเขามามบทบาทชวยเหลอในเรองดงกลาวได เชน การดำาเนนคดในศาล การขนสงสนคา เปนตน

6.1.2 หลกเกณฑการกอสญญาตวแทน

55

หลกเกณฑของสญญาตวแทนมประการใดบาง อธบายประกอบดวยหลกเกณฑดงตอไปนก. ตองใชหลกเกณฑของสญญาทวไปข. ตองมขอตกลงใหมการทำาการแทนค. ตองมความยนยอมกระทำาตามขอตกลง

นายเสรจางใหนายจระ ทำาหนาทขายสนคาในรานคาของนายเสร ในการขายสนคานน นายเสรยอมใหนายจระรบเงนจากลกคา และลงนามในใบเสรจรบเงนนอกจากนนยงยอมใหนาย จระลงนามในสญญาซอขายระหวางลกคากบรานคาของนายเสรดวย กรณเชนนความสมพนธระหวางนายเสรกบนายจระจะอยในความหมายของตวแทนหรอไม เพราะเหตใด

นายจระเปนตวแทนของนายเสร และยงเปนลกจางของนายเสรดวย ทงนเพราะนายเสรยนยอมใหนายจระเปนตวแทนโดยปรยาย ตามมาตรา 797 วรรคทาย ในระหวางนายเสรและนายจระตางมความยนยอมกนโดยปรยาย

มาตรา 797 อนวาสญญาตวแทนนน คอสญญาซงใหบคคลคนหนง เรยกวาตวแทน มอำานาจทำาการแทนบคคลอกคนหนง เรยกวาตวการ และตกลงจะทำาการดงนน

อนความเปนตวแทนนนจะเปนโดยตงแตงแสดงออกชด หรอโดย ปรยายกยอมได

6.1.3 ความสามารถในการเปนตวการและตวแทนการแตงตงตวแทนนนสามารถกระทำาไดกวธการ อะไรบาง อธบายและ

ยกตวอยางการตงตวแทนอาจกระทำาได 4 วธดวยกน คอก. โดยการแสดงออกชดแจงข. โดยปรยายค. โดยผลของกฎหมายง. โดยการใหสตยาบน

นายแสวงเป นผ จดการหางห นสวนจ ำาก ดคงแสงการค า ซ งม วตถประสงคในการจดตงเพอสงสนคาจากประเทศไทยไปขายยงตางประเทศ แตในการดำาเนนการครงหนงนายแสวงไดทำากจการโรงแรมและการทองเทยวภายใตชอหางหนสวนจำากดคงแสงการคา แตเนองจากกจการดงกลาวทำาราย

56

ไดใหแกหางฯ อยางมาก ดงนนหนสวนทกคนจงพรอมใจกนใหสตยาบนแกการกระทำาของนายแสวงทกระทำานอกเหนอขอบเขตวตถประสงคของหางฯ กรณเชนนหนสวนทกคนจะกระทำาไดหรอไม เพราะเหตใดและผลทางกฎหมายจะเปนอยางไร

หนสวนทกคนกระทำาโดยมถกตองและไมเกดผลตามกฎหมายแตอยางใดเพราะหางหนสวนจำากดคงแสงการคามไดมวตถประสงคเพอท ำากจการโรงแรมและการทองเทยว ดงนน การทำากจการดงกลาวจงขดกบมาตรา 66 อนทำาใหการกระทำานนเปนโมฆะมาแตตน มอาจใหสตยาบนได เพราะถอวาตวการขาดความสามารถในขณะทตวแทนกระทำาการ และในขณะใหสตยาบนกยงขาดความสามารถอย จงไมอาจใหสตยาบนได

มาตรา 66 นตบคคลยอมมสทธและหนาทตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน ภายในขอบแหงอำานาจหนาท หรอวตถประสงค ดงไดบญญตหรอกำาหนดไวในกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง

6.2 ชนดของตวแทน1.การแบงแยกชนดของตวแทนนนแบงแยกไดหลายวธ เชน การแบง

แยกจากการเกดสญญาเรยกวาตวแทนโดยตรง และตวแทนโดยผลของกฎหมาย เปนตน แตทนยมใชเปนหลกเกณฑในการแบงแยกมากทสดกคอ การใชขอบเขตอำาอาจของตวแทนเปนเกณฑในการพจารณาแบงแยก การทตองแบงแยกชนดไวกเพอจะทราบถงหนาท และความรบผดชอบของตวแทนกบตวการ

2.ตวแทนรบมอบอำานาจแตเฉพาะการ มอำานาจหนาทจำากดเฉพาะกจการทไดรบมอบหมายโดยเฉพาะ กจการของตวแทนประเภทนอาจแบงแยกไดเปน 2 ประเภทคอกจการในหนาทและกจการอนเกยวเนองกบหนาท

3.ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปเฉพาะกจการแตกตางจากตวแทนรบมอบอำานาจแตเฉพาะการเพราะตวแทนรบมอบอำานาจทวไปเฉพาะกจการมอำานาจกวางขวางกวา สามารถกระทำาการไดทกชนดในกรรมแหงกจการทไดรบมอบหมายนน แตกยงเปนกจการเฉพาะอยางเทานน

4.ตวแทนรบมอบทวไปนนมอำานาจกวางขวางมาก สามารถทำาการแทนตวการไดทกอยางยกเวนแตกจการบางประเภททกฎหมายบญญตหามกระทำา

57

เวนแตจะไดรบความยนยอมจากตวการโดยชดแจง หรอเปนกจการทเปนการเฉพาะตวของตวการ

5.การเปนตวแทนชวง หมายถง ตวแทนทไดรบมอบอำานาจจากตวแทนอกตอหนง อาจเกดขนโดยการยนยอมโดยปรยายของตวการ หรอโดยการยนยอมโดยชดแจงกได ความรบผดของตวแทนชวงเปนเชนเดยวกบตวแทนธรรมดา

6.ตวแทนเชดนนเปนตวแทนโดยผลของกฎหมายทบญญตข นเพอคมครองบคคลภายนอกผสจรต

7.ตวแทนคาตางเปนตวแทนโดยอาชพทเกยวกบการเปนตวแทนคาขาย เปนตวแทนในลกษณะพเศษ กลาวคอ มสองสถานะทางกฎหมายในเวลาเดยวกน คอเปนทงคสญญาตอบคคลภายนอกและเปนทงตวแทนของตวการในกจการทกระทำากบบคคลภายนอก

6.2.1 หลกเกณฑทวไปในการแบงแยกชนดของตวแทนเราอาจแบงแยกชนดของตวแทนโดยอาศยการพจารณาจากขอบเขต

อำานาจหนาทไดกชนด อะไรบาง และกฎเกณฑการแบงแยกชนดของตวแทนนน มขนเพอประโยชนตออะไรบาง

สามารถแยกออกไดดงนคอ(1) ตวแทนรบมอบอำานาจแตเฉพาะการ(2) ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปเฉพาะกจการ(3) ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปการแบงแยกชนดของตวแทนมขนเพอประโยชนในทางวชาการ กลาว

คอ เพอสามารถแบงแยกอำานาจหนาทของตวแทนไดสะดวกขนในทางทฤษฎ

6.2.2 ตวแทนรบมอบอำานาจแตเฉพาะการกจการทตวแทนรบมอบอำานาจแตเฉพาะการจะตองกระทำานน อาจ

แบงแยกออกไดเปนกประเภท อะไรบางแยกไดเปน 2 ประเภทคอ กจการในหนาทและกจการอนเกยวเนองกบ

หนาท

58

นายจนทรมอบหมายใหนางอาทตยไปทำาสญญาจำานองแทน กรณเชนน นางอาทตยจะมอำานาจทำาการแทนนายจนทรในเรองการบงคบจำานองหรอการไถจำานองหรอไมเพราะเหตใด

นายอาทตยไมมอำานาจกระทำาเชนนน เพราะขอบเขตอำานาจมเพยงเฉพาะการ คอเร องทำาสญญาจำานองทงนตามหลกเกณฑมาตรา 800 และตามนยฎกาท 750/2504

มาตรา 800 ถาตวแทนไดรบมอบอำานาจแตเฉพาะการ ทานวา จะทำาการแทนตวการไดแตเพยงในสงทจำาเปน เพอใหกจอนเขาได มอบหมายแกตนนนสำาเรจลลวงไป

6.2.3 ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปเฉพาะกจการตวแทนรบมอบอำานาจทวไปเฉพาะกจการ แตกตางจากตวแทนรบมอบ

อำานาจแตเฉพาะการอยางไร อธบายแตกตางตรงขอบเขตอำานาจ เพราะมของเขตอำานาจกวางขวางกวาแต

เปนตวแทนเฉพาะกจการอยจงเปนตวแทนตามมาตรา 800นายเสรมอบใหนายสวทยดแลกจการเหมองแรของตนเปนเวลา 1 ป

กรณเชนนอำานาจหนาทของนายสวทยจะมกวางขวางเพยงใด แคไหนบางอำานาจหนาทของนายสวทยมเฉพาะในกจการเหมองแรนน ซงอาจเปน

อำานาจหนาทโดยตรงและหนาทโดยออม

6.2.4 ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปตวแทนรบมอบอำานาจทวไป มขอบเขตอำานาจทจะกระทำาการแทน

ตวการเพยงใดและมขอจำากดอยางไรบางหรอไม จงอธบายมอำานาจกระทำาการไดทกประการเวนแตเปนกจการตามมาตรา 801

(1) ถง (6) และกจการทตวการจะตองทำาเองเฉพาะตวม าตรา 801 ถาตวแทนไดรบมอบอำานาจทวไป ทานวาจะทำา กจใดๆในทาง

จดการแทนตวการกยอมทำาไดทกอยางแตการเชนอยางจะกลาวตอไปน ทานวาหาอาจจะทำาไดไม คอ(1) ขา ย

หรอจำานองอสงหารมทรพย(2) ใ ห

เชาอสงหารมทรพยกวาสามปขนไป(3) ให

59

(4) ป ร ะนประนอมยอมความ

(5) ย นฟองตอศาล

(6) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการพจารณา

นายองคารแตงตงใหนายพธเปนตวแทนรบมอบอำานาจทวไป ขณะททำาหนาทตวแทนใหแกนายองคารนน นายพธนำาบานและทดนของนายองคารไปจำานองกบธนาคารเพอกเงนมาใชจายในกจการของนายองคาร กรณเชนนนายพธจะมอำานาจกระทำาดงกลาวไดหรอไม เพราะเหตใด

นายพธไมมอำานาจกระทำาเพราะขดกบบทบญญตของมาตรา 8016.2.5 ตวแทนชนดพเศษตวแทนชวงนน จะตองรบผดตอใครบางตองรบผดตอตวการโดยตรง เสมอนหงเปนตวแทนธรรมดา ป.พ.พ.

มาตรา 814มาตรา 814 ตวแทนชวงยอมรบผดโดยตรงตอตวการฉนใด กลบกนกฉนนน

การทตวแทนเชดเปนตวแทนทเกดขนโดยผลของกฎหมายนนเพราะกฎหมายมจดประสงคเชนไร

มจดมงหมายทจะคมครองบคคลภายนอกผสจรต มใหไดรบความเสยหายจากการทสำาคญผดในขอเทจจรงเนองมาจากการกระทำาของตวการและตวแทน

นายจรมอบหมายใหนายสมพงษ ดแลกจการคาไมแปรรปแหงหนง ปกตนายจรยนยอมใหนายสมพงษสงซอไมไดโดยระบบเครดตจากโรงเลอยมาขายในรานได แตตอมานายจรไดหามมใหนายสมพงษกระทำาเชนนนเพราะเกดปญหาเกยวกบการชำาระหน แตเร องนโรงเลอยดงกลาวมไดทราบความจรง ตอมานายสมพงษไดสงซอไมจากโรงเลอยนนโดยระบบเครดตมาขายในรานอก และตดคางหนคาไมดงกลาวมากบโรงเลอย กรณเชนนทานเหนวานายจรจะตองรบผดชอบในหนดงกลาวกบโรงเลอยหรอไมเพราะเหตใด

60

นายจรตองรบผดในหนดงกลาวกบโรงเลอย เพราะโรงเลอยมไดทราบความจรง และในทางปฏบตนายจรกบนายสมพงษกกระทำาการอยางนนมากอน ตามมาตรา 822 ประกอบกบมาตรา 821

มาตรา 821 บคคลผใดเชดบคคลอกคนหนงออกแสดงเปนตวแทน ของตนกด รแลวยอมใหบคคลอกคนหนงเชดตวเขาเองออกแสดงเปน ตวแทนของตนกด ทานวาบคคลผนนจะตองรบผดตอบคคลภายนอก ผสจรตเสมอนวาบคคลอกคนหนงนนเปนตวแทนของตน

มาตรา 822 ถาตวแทนทำาการอนใดเกนอำานาจตวแทน แตทาง ปฏบตของตวการทำาใหบคคลภายนอก มมลเหตอนสมควรจะเชอวา การอนนนอยภายในขอบอำานาจของตวแทนไซร ทานใหใชบทบญญต มาตรา กอนนเปนบทบงคบ แลวแตกรณ

แบบประเมนผลหนวยท 61. การแตงตงตวแทนทำาการในกรณ สญญาจำานอง ตองทำาเปนหนงสอ2. นายแดงมอบหมายใหนายดำาดแลกจการรานคาของตน เปนกรณตวแทนรบมอบ

อำานาจทวไปเฉพาะการ3. ตวแทนทผไรความสามารถไมอาจเปนได เวนแตจะไดรบมอบอำานาจโดยชอบใหทำา

ตวแทนคาตาง4. กจการดานทนายความ เปนกจการทอาจตงตวแทนคาตางทำาการแทนได5. กจการทตวแทนรบมอบอำานาจทวไปไมอาจกระทำาไดไดแก ยกรถยนตใหแกทาง

ราชการ (สวนกจการทกระได ไดแก ใหเชาบานพกเปนเวลา 1 ป ขายตเยนใหแกผคาของเกา จำานำาจกรเยบผาของตวการ จางพนกงานเปนตน)

6. นายแดงมอบใหนายขาวไปหาพอคามาซอยาเสพตดทนายแดงผลตได กรณเชนนขอตกลงระหวางนายแดงกบนายขาว จะมผล ไมเปนสญญาตวแทน

7. นายจนทรแตงตงใหเดกชายองคารซงมอาย 15 ป เปนตวแทนไปซอขายสนคารายหนงกบบคคลภายนอก กรณเชนน นายจนทรตองผกพนกบบคคลภายนอกในสญญาทเดกชายองคารไดกระทำากบบคคลภายนอกหรอไม เพราะเหตใด คำาตอบ ตอง ผกพนเพราะบคคลไรความสามารถกอาจเปนตวแทนได

8. นางสาวสดาเปนลกจางนายสาธต มหนาทขายสนคาในหางสรรพสนคาของนายสาธต ในการขายสนคานน นางสาวสดาจะทำาสญญาซอขายแทนนายสาธต และเปนผรบเงนคาสนคาจากลกคาแลวออกใบเสรจรบเงนใหโดยจะเปนผลงนามใบเสรจรบเงนดวย เชนน นางสาวสดาอยในฐานะเปนทงลกจางและตวแทนของนายสาธตในการขายสนคาทหางสรรพสนคารายน

61

9. นายดำาเปนวฒสมาชกทำาใบมอบอำานาจใหนายขาวไปทำาหนาทวฒสมาชกแทนในระหวางทนายดำาไปดงานตางประเทศ การกระทำาของนายดำาผนตามหลกกฎหมายในเรองตวแทนจะกระทำาไดหรอไม เพราะเหตใด คำาตอบ ไมไดเพราะเปนสทธเฉพาะตว

10. นายโอภาสเปนเจาของรานขายอะไหลรถยนต ทำาการขายอะไหลรถยนตเกอบทกยหอ นายโอภาสไดไปซออะไหลรถยนตยหอ สนไทย“ ” มาจำาหนายโดยซอมาจากผผลตรถยนตยหอนโดยตรง การกระทำาของนายโอภาสเชนนถอวา นายโอภาสเปนตวแทนชนดใด คำาตอบ นายโอภาสเปนเพยงผขายธรรมดาๆ คนหนงเทานน

11. การแตงตงตวแทนทไมตองทำาเปนหนงสอไดแก การขายรถยนต12. การทนายแดงมอบใหนายดำาดแลกจการรานคาของนายแดง โดยใหม

อำานาจทำาการแทนนายแดงไดทกประการในกจการรานคานนถอวาเปนกรณตวแทนชนดใด คำาตอบ ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปเฉพาะกจการ

13. เดกอาย 17 ป ไมสามารถเปนตวแทนคาตางไดเวนแตจะไดรบมอบอำานาจโดยชอบใหเปนตวแทนได

14. ตวแทนคาตาง ตองรบผดชอบในนตกรรมทกระทำากบบคคลภายนอกเสมอนตนเปนคสญญาโดยตรงกบบคคลภายนอก

15. ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปสามารถกระทำาการแทนตวการไดทกอยางเวนแตบางกรณเทานน ตวแทนรบมอบอำานาจทวไปสามารถกระทำาไดคอ จำานำารถยนต

16. เก ยวก บสญญาตวแทน เป นสญญาทอาจมค าตอบแทน ต อง เกยวของกบบคคลทสาม คสญญาอาจเปนบคคลไรความสามารถกได การแสดงเจตนา ของคสญญาอาจชดแจงหรอโดยปรยายกได

17. นายแดงมอบใหนายเขยวนำาเงนไปซอฝนเพอนำามาเปนยาเสพตดขาย คำากลาวทถกตองตามหลกการของสญญาตวแทนคอ สญญาตวแทนเปนโมฆะเพราะมวตถประสงคขดกบความสงบเรยบรอย

18. พนกงานขายสนคาตามรานคาทวไปนนอยในฐานะตวแทนของเจาของรานคาหรอไม คำาตอบ อาจเปนตวแทนหากนายจางมอบใหทำาการแทนนายจางในหนาท นนๆ

19. นายเหลองเปนนกรองทมชอไดรบจางทจะมาจดแสดงรองเพลงใหกบนายฟา ในสงทนายเหลองไมสามารถทจะทำาไดตามหลกกฎหมายตวแทนคอมอบใหนายแสดมาแสดงแทนหากนายเหลองเกดเจบปวยไมสามารถเดนทางมาได

20. นายดำามอบหมายใหนายขาวไปขายทดนของนายดำาใหกบนายทอง กรณเชนนนายขาวเปนตวแทนชนดใด คำาตอบ ตวแทนรบมอบอำานาจแตเฉพาะการ

หนวยท 7 สทธหนาทระหวางตวการกบตวแทน

62

1. สทธ หนาทและความรบผดชอบในระหวางตวแทนและตวการนน นอกจากจะมกฎหมายบญญตไวโดยตรงแลว ตวแทนและตวการยงสามารถตกลงเพมเตมหรอเปลยนแปลงไปจากบทบญญตของกฎหมายได

2. ตวแทนตองปฏบตหนาทตามทตวการมอบหมาย ซงหนาทนนตวการอาจกำาหนดไวโดยชดแจงหรอโดยปรยาย หรอเปนหนาทตามธรรมเนยมทปฏบตตอกนมาในกจการนนๆ

3. ตวการตองรบผดตอตวแทนในกจการทตวแทนไดกระทำาไปตามหนาทหรอตามคำาสงของตวการ หากการกระทำานนกอใหเกดความเสยหายตอตวแทน

7.1 สทธและหนาทของตวแทนตอตวการ1.งานของตวแทนนนอาจแบงแยกได 2 ชนดคองานในหนาทโดยตรงและ

งานอนเกยวเนองกบหนาท2.หนาทของตวแทนอาจเปนหนาทตามบทบญญตของกฎหมาย ซงหมาย

ถงหนาททบญญตไวในกฎหมายโดยเฉพาะ และหนาทตามขอตกลงซงหมายถงหนาทท ต วแทนและตวการก ำาหนดขนโดยขอตกลงนอกเหนอจากทกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะ

3.หนาททบญญตไวในกฎหมายยงแยกเปนหนาทโดยทวไปและหนาทเฉพาะเรอง

4.ตวแทนตองปฏบตหนาทดวยตวเอง เวนแตตวการจะยนยอมใหตวแทนมอบหมายผอนใหกระทำาแทนได

5.สทธทตวแทนมตอตวการนนม 2 กรณคอ สทธโดยทวไป กบสทธ เฉพาะเรอง

6.ตวแทนไมอาจไดรบประโยชนหรอสงตอบแทนใดๆ จากบคคลภายนอกในเหตทตนไดกระทำาไปในหนาทตวแทน หากรบไวกตองมอบใหแกตวการ

7.ในการปฏบตหนาทของตวแทนตามทไดรบมอบหมายจากตวการนน หากตวแทนไดรบความเสยหายใดๆ ตวแทนสามารถเรยกรองเอาจากตวการได

63

8.หากตวการคางชำาระเงนทควรใหแกตวแทนโดยชอบ ตวแทนมสทธยดหนวงทรพยสนใดๆของตวการอนตกอยในความครอบครองของตนได จนกวาตวการจะไดชำาระใหจนเสรจสน

7.1.1 หลกเกณฑทวไปเกยวกบการดำาเนนงานของตวแทนงานทตวแทนจะตองปฏบตเพอตวการนน สามารถแบงออกไดเปนก

ชนด การแบงแยกดงกลาวกอใหเกดผลประการใดตอตวแทนแบงแยกไดสองชนอดคองานในหนาทโดยตรง และงานอนเกยวเนอง

กบหนาทการแบงแยกดงกลาวกอใหเกดอำานาจในการทตวแทนจะกระทำาตามหนาทเหลานนโดยชอบ

การใชอำานาจของตวแทนนน อาจใชอำานาจในลกษณะใดบางการใชอำานาจในลกษณะทไดรบความยนยอมจากตวการโดยตรงและ

โดยปรยาย อนเปนหลกเกณฑทวไปทกฎหมายกำาหนดไว

7.1.2 หนาทของตวแทนตอตวการตวการและตวแทนจะสามารถตกลงเปลยนแปลงสทธหนาทและความ

รบชอบตอกนไดเสมอไปทกกรณหรอไม เพราะเหตใดไมเสมอไปทกกรณจะตองอยในหลกเกณฑตามมาตรา 150 และ

มาตรา 151มาตรา 150 การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดย กฎหมาย

เปนการพนวสยหรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ

มาตรา 151 การใดเปนการแตกตางกบบทบญญตของกฎหมาย ถามใช กฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนไมเปนโมฆะ

หนาทโดยทวไปทตวแทนจะตองกระทำาตอตวการนนมอะไรบางม 3 ประการคอ1)หนาทตองกระทำาตามคำาสง2)หนาททจะตองกระทำาโดยสจรต3)หนาททจะตองกระทำาอยางเตมกำาลงความสามารถ

64

นายประสงคมอบหมายใหนายประสาท เปนตวแทนไปซออาวธจากตางประเทศเพอนำามาขายใหกบทางกองทพบก แตในระหวางนน มกฎหมายบญญตหามมใหเอกชนซออาวธเขามาจำาหนายในประเทศ นายประสาททราบเร องจงระงบการปฏบตหนาทดงกลาวทไดรบมอบหมายจากนายประสงค กรณเชนนนายประสาทมสทธทจะกระทำาโดยชอบหรอไม เพราเหตใด

นายประสาทมสทธโดยชอบทจะไมปฏบตเพราะการปฏบตการนนเปนการฝาฝนกฎหมายและไมตองรบผดในเหตเสยหายใดๆ ตอนายประสงค

หนาทท ต วแทนจะตองปฏบต น นสามารถแบงแยกออกไดเป นกประการ อะไรบาง

แบงแยกไดเปนสองประการคอ หนาทตามบทบญญตของกฎหมายกบหนาทตามขอตกลงระหวางตวการกบตวแทน

นายขาวมอบใหนายเขยวเปนตวแทนขายสนคา นายเขยวเมอรบชำาระราคาจากลกคาแลวกนำาเงนนนไปใชสวนตว โดยมแจงใหนายขาวทราบ กรณเชนน นายเขยวจะมความรบผดอยางไรตอนายขาว

นายเขยวตองใชคนใหแกนายขาว และตองเสยดอกเบยใหแกนายขาวดวย ตามมาตรา 810 และมาตรา 811

มาตรา 810 เงนและทรพยสนอยางอนบรรดาทตวแทนไดรบไวเกยวดวยการเปนตวแทนนน ทานวาตวแทนตองสงใหแกตวการจงสน

อนง สทธทงหลายซงตวแทนขวนขวายไดมาในนามของตนเอง แตโดยฐานททำาการแทนตวการนน ตวแทนกตองโอนใหแกตวการจงสน

มาตรา 811 ถาตวแทนเอาเงนซงควรจะไดสงแกตวการ หรอซงควรจะใชในกจของตวการนนไปใชสอยเปนประโยชนตนเสย ทานวา ตวแทนตองเสยดอกเบยในเงนนนนบแตวนทไดเอาไปใช

7.1.3 สทธทตวแทนมตอตวการสทธของตวแทนทมตอตวการนนสามารถแบงแยกไดเปนกชนด อะไร

บางมสองชนดคอสทธโดยทวไปและสทธเฉพาะเรอง

นายแจงบอกบอบหมายใหนายสวางขบรถไปสงของใหลกคาทตางจงหวด และรบเงนคาซอสนคาจากลกคาในระหวางทางมรถคนหนงขบโดย

65

ประมาทชนรถนายสวาง จนทำาใหนายสวางบาดเจบ กรณเชนนนายสวางจะเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากนายแจงไดหรอไม เพราะเหตใด

นายสวางมสทธเรยกรองเพราะเกดความเสยหายในขณะปฏบตหนาทใหนายแจง และมใชเปนความผดของนายสวาง ตามมาตรา 816 วรรคทาย

มาตรา 816 ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนน ตวแทนไดออกเงนทดรองหรอออกเงนคาใชจายไป ซงพเคราะหตาม เหตควรนบวาเปนการจำาเปนไดไซร ทานวาตวแทนจะเรยกเอาเงน ชดใชจากตวการ รวมทงดอกเบยนบแตวนทไดออกเงนไปนนดวยกได

ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนนตวแทนตองรบ ภาระเปนหนขนอยางหนงอยางใด ซงพเคราะหตามเหตควรนบวาเปน การจำาเปนไดไซร ทานวาตวแทนจะเรยกใหตวการชำาระหนแทนตน กได หรอถายงไมถงเวลากำาหนดชำาระหน จะใหตวการใหประกนอน สมควรกได

ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนน เปนเหตใหตวแทนตองเสยหายอยางหนงอยางใดมใชเปนเพราะความผดของตนเองไซรทานวาตวแทนจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนจากตวการกได

7.2 สทธและหนาทของตวการตอตวแทน1. ตวการมอำานาจสงการ และควบคมตวแทนใหปฏบตหนาทเพอประโยชน

ของตวการ ลกษณะดงกลาวนคลายกบกรณนายจางกลปปบลกจางทพงจะปฏบตตอกน

2. สทธทตวการมตอตวแทนนนมสทธในฐานะคสญญาโดยทวไป และสทธเฉพาะกรณทบญญตไวในกฎหมายเรองตวแทน

3. หนาทของตวการตามกฎหมายสามารถแบงออกไดเปน 2 ประการคอ หนาทโดยทวไปและหนาทเฉพาะเรอง

4. กจการใดทตวแทนกระทำาไปในนามของตวการนน ถอเสมอนหนงวาตวการไดกระทำาดวยตนเอง ดงนน ตวการจงตองรบผดชอบตอตวแทนในความเสยหายใดๆ ทตวแทนไดรบเพราะการปฏบตหนาทใหตวการนอกจากนน ตวการยงมหนาทจะตองปฏบตตอตวแทนตามทกฎหมายบญญต ไวโดยเฉพาะ

7.2.1 หลกเกณฑทวไปเกยวกบการควบคมตวแทน

66

โดยทวไปแลวตวการมอำานาจควบคมตวแทนอยางไรบาง และเพราะเหตใด

ตวการมอำานาจควบคมตวแทน โดยการออกคำาสง และโดยการควบคมดแลการปฏบตหนาทของตวแทนเพราะอำานาจเหลานเปนอำานาจตามกฎหมาย และเปนอำานาจตามสภาพของสญญาตวแทนคลายนายจางและลกจาง

7.2.2 สทธทตวการมตอตวแทนตามบทบญญตของกฎหมายสทธทตวการมตอตวแทนนนอาจแบงแยกไดเปนกชนด อะไรบางแบงแยกไดสองชนด คอ สทธโดยทวไปและสทธเฉพาะเรอง

นายจรญ มอบหมายใหนายลำาดวนเปนตวแทนไปซอรถยนตจากบรษทขายรถยนตแหงใดกไดตามแตนายลำาดวนจะพจารณา นายลำาดวนไดตกลงซอรถยนตของบรษทจรนทร จำากด เพราะบรษทนไดตกลงกบนายลำาดวนวาหากนายลำาดวนตกลงใจซอจะมอบคาตอบแทนใหจำานวนหนง แตนายลำาดวนตองซอในราคาทแพงกวาปกต และรถยนตอาจมตำาหนบางเลกนอย กรณเชนนนายจรญจะสามารถดำาเนนการอยางไรแกนายลำาดวนได

นายจรญปฏเสธความรบผดตามสญญาไดตามมาตรา 825 และมสทธงดบำาเหนจแกนายลำาดวนไดตามมาตรา 818

มาตรา 818 การในหนาทตวแทนสวนใดตวแทนไดทำามชอบใน สวนนนทานวาตวแทนไมมสทธจะไดบำาเหนจ

มาตรา 825 ถาตวแทนเขาทำาสญญากบบคคลภายนอกโดยเหนแกอามสสนจางเปนทรพยสนอยางใด ๆ หรอประโยชนอยางอน อนบคคลภายนอกไดใหเปนลาภสวนตวกด หรอใหคำามนวาจะใหกด ทานวาตวการหาตองผกพนในสญญา ซงตวแทนของตนไดทำานนไมเวนแตตวการจะไดยนยอมดวย

7.2.3 หนาทของตวการตอตวแทนหนาทความรบผดชอบของตวการทมต อตวแทนนน ตวการและ

ตวแทนสามารถตกลงแกไขใหหยอนลงจากเดมหรอเพมเตมมากกวาเดมไดหรอไม เพราะเหตใด

สามารถกระทำาได แตตองไมขดกบบทบญญตในมาตรา 150 ทงนเพราะไมมกฎหมายหามมใหกระทำา

67

มาตรา 150 การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายเปนการพนวสยหรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ

นายฉาบตองการเปนตวแทนขายปยยหอ เจรญด“ ” จากผผลตจงตกลงใหนายจงเปนตวแทนวงเตนตดตอกบผผลต นายจงไดใชจายเงนไปในการน 5,000 บาท เปนคาเลยงรบรองตางๆใหกบเจาหนาทของผผลตปยดงกลาวแตปรากฏวาผผลตไมตกลงใหนายฉาบเปนตวแทน นายจงจงขอใหนายฉาบจายเงน 5,000 บาท ทเสยไปเพราะการทำางานใหน ดงนในกรณนนายฉาบจะตองชำาระเงนดงกลาวใหแกนายจงหรอไม เพราะเหตใด

นายฉาบตองรบชดใชเงนใหแกนายจง เพราะนายจงมสทธเรยกรองเอาจากนายฉาบตามมาตรา 816 วรรคสอง

มาตรา 816 ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนน ตวแทนไดออกเงนทดรองหรอออกเงนคาใชจายไป ซงพเคราะหตามเหตควรนบวาเปนการจำาเปนไดไซร ทานวาตวแทนจะเรยกเอาเงนชดใชจากตวการ รวมทงดอกเบยนบแตวนทไดออกเงนไปนนดวยกได

ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนนตวแทนตองรบภาระเปนหนขนอยางหนงอยางใด ซงพเคราะหตามเหตควรนบวาเปนการจำาเปนไดไซร ทานวาตวแทนจะเรยกใหตวการชำาระหนแทนตนกได หรอถายงไมถงเวลากำาหนดชำาระหน จะใหตวการใหประกนอนสมควรกได

ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนน เปนเหตใหตวแทนตองเสยหายอยางหนงอยางใดมใชเปนเพราะความผดของตนเองไซรทานวาตวแทนจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนจากตวการกได

แบบประเมนผลหนวยท 71. ลกษณะของงานตวแทนนนอาจแบงแยกออกได เปนสองชนดคองานในหนาท

โดยตรงและงานอนเกยวเนองกบหนาท2. ตวแทนจะตองรายงานความเปนไปของงานทไดรบมอบหมายใหตวการรบทราบใน

กรณใด คำาตอบ เมอตวการมประสงคเชนนนและเปนการสมควรแกเหต 3. ตวแทนมสทธไดรบบำาเหนจจากตวการในกรณ เมอมขอตกลงไวหรอมธรรมเนยม

ปฏบตวาจะตองใหบำาเหนจ4. ตวแทนสามารถตงตวแทนชวงไดในกรณ เมอตวการมอบอำานาจใหตวแทนตง

ตวแทนชวงได

68

5. เมอปรากฏวาตวการมหนคางชำาระแกตวแทนตามสญญาตวแทน ตวการอาจถกตวแทนใชสทธ ยดหนวงทรพยสนของตวการ

6. ในกรณตวแทนกระทำาการเกนอำานาจหนาททไดรบมอบหมายจากตวการ เพอประโยชนในการทจะปองกนมใหตวการตองไดรบความเสยหายนน ตวแทนจะตองรบผดตอตวการหรอไม คำาตอบ ไมตองรบผด เพราะถอวาเปนการกระทำาโดยชอบ

7. นายรงเปนตวแทนนายทรพย มหนาทขายทรายใหนายทรพย โดยนายทรพยไดสงใหนายรงขายไปในราคา รถละ 500 บาท นายรงขายได 5 รถในราคารถละ 700 บาท นายรงจงเกบเงนสวนเกนมารถละ 200 บาท โดยมอบเงนคาขายทรายใหนายทรพยเพยงรถละ 500 บาท นายรงสามารถกระทำาไดหรอไมเพราะเหตใด คำาตอบ กระทำาไมได เพราะเปนประโยชนทไดมาเนองจากการเปนตวแทน

8. เมอตวแทนกระทำาการใหตวการโดยถกตองตามหนาทและและอำานาจ แตการกระทำาดงกลาวทำาใหตวแทนตองเปนหนบคคลภายนอกอยางใดอยางหนงกรณเชนน ตวการมความรบผดตอตวแทนอยางไร คำาตอบ อาจถกตวแทนเรยกใหตวการชำาระหนแกบคคล ภายนอก

9. การทตวแทนเขาทำาสญญากบบคคลภายนอกโดยเหนแกอามสสนจางทบคคลภายนอกไดมอบใหนน ตวการจะตองรบผดตอบคคลภายนอกหรอไมอยางไร คำาตอบ ไม ตองรบผดเวนแตตวการจะยนยอมใหตวแทนกระทำาเชนนน

10. ตวแทนสามารถเขากระทำานตกรรมกบตวการในฐานะเปนตวแทนของบคคลภายนอกดวย โดยทตวการมไดยนยอมเฉพาะในกรณ นตกรรมมเฉพาะแตการชำาระหน

หนวยท 8 ความรบผดตอบคคลภายนอกและความระงบแหงสญญาตวแทน

1. โดยทวไปแลวตวแทนไมตองรบผดตอบคคลภายนอกแตประการใดเพราะการใดทตวแทน กระทำาไปนน ถอวาเปนการกระทำาใหตวการ ตวการกบบคคลภายนอกจงผกพนกนโดยตรง แตในบางเรองกรณตวแทนอาจตองรบผดตอบคคลภายนอกโดยลำาพงตนเอง ทงอาจไลเบยเอาแกตวการมไดเชน กรณทำาเกนอำานาจทตวการมอบหมาย เปนตน

2. ตวการตองรบผดตอบคคลภายนอกในการใดๆ ทตวแทนไดกระทำาไปโดยชอบดวยอำานาจหนาททงตองรบผดตอบคคลภายนอกในเหตละเมดทตวแทนไดกระทำาไปดวย

69

3. สญญาตวแทนเปนสญญาทตองอาศยความไววางใจแกกน ระหวางตวการและตวแทน ดงนนกฎหมายจงเปดโอกาสใหคสญญาบอกเลกสญญาไดทกเมอ แตการบอกเลกสญญาโดยกอใหเกดความเสยหายแกอกฝายหนงนน ฝายบอกเลกสญญาตองรบผดในความเสยหายนน

4. เมอคสญญาตวแทนตายหรอไรความสามารถ หรอลมละลาย กฎหมายกำาหนดใหอกฝายหนงหรอบคคลภายนอกตองมหนาทสงวนรกษาประโยชนของอกฝายหนงไวชวระยะหนง

8.1 ความรบผดของตวการและตวแทนตอบคคลภายนอก1. ตวการจะรบผดตอบคคลภายนอกกตอเมอการนนๆ ตวแทนไดกระทำา

ไปโดยชอบตามอำานาจหนาท เวนแตจะเปนกรณทกฎหมายบญญตไวเพอคมครองบคคลภายนอกผสจรต ตวการกอาจตองรบผดตอบคคลภายนอกแมตวแทนจะกระทำาไปนอกอำานาจหนาท

2. โดยหลกแลวการใดทตวแทนไดกระทำาตอบคคลภายนอกเพอตวการ ตวแทนมตองผกพนกบการกระทำานน เวนแตมกรณทกฎหมายบญญตใหตองรบผดโดยลำาพง หรอเปนกรณทตวแทนทำานอกอำานาจหนาท

3. ในกรณทตวแทนกระทำาเกนอำานาจนน หากบคคลภายนอกไมสจรต ตวการอาจหลดพนจากความรบผด

8.1.1 หลกเกณฑทวไปเกยวกบความรบผดกฎหมายอาจขยายขอบเขตความรบผดชอบของตวการตอบคคล

ภายนอกไดในกรณใดบางกระทำาไดเชน ไดแกกรณขยายอำานาจของตวแทนตามมาตรา 802

และกรณขยายความรบผดชอบของตวการตามมาตรา 821 และมาตรา 822มาตรา 802 ในเหตฉกเฉน เพอจะปองกนมใหตวการตองเสยหาย ทานให

สนนษฐานไวกอนวาตวแทนจะทำาการใด ๆ เชนอยางวญญชน จะพงกระทำา กยอมมอำานาจจะทำาไดทงสน

มาตรา 821 บคคลผใดเชดบคคลอกคนหนงออกแสดงเปนตวแทนของตนกด รแลวยอมใหบคคลอกคนหนงเชดตวเขาเองออกแสดงเปนตวแทนของตนกด ทานวาบคคลผนนจะตองรบผดตอบคคลภายนอก ผสจรตเสมอนวาบคคลอกคนหนงนนเปนตวแทนของตน

70

มาตรา 822 ถาตวแทนทำาการอนใดเกนอำานาจตวแทน แตทางปฏบตของตวการทำาใหบคคลภายนอก มมลเหตอนสมควรจะเชอวาการอนนนอยภายในขอบอำานาจของตวแทนไซร ทานใหใชบทบญญตมาตรากอนนเปนบทบงคบ แลวแตกรณ

นายมกรา มอบหมายใหนายกมภาไปแจงปรมาณเชอเพลงตอทางการตามระเบยบททางการกำาหนดแตนายกมภาแจงตวเลขผดพลาด ทำาใหนายมกราถกดำาเนนคดจากทางการ ซงมกฎหมายกำาหนดใหลงโทษแกนายมกราไดแมจะมไดแจงปรมาณเชอเพลงดวยตนเองกตาม กรณเชนน นายมกราตองรบผดตอทางการหรอไมเพราะเหตใด

นายมกราตองรบผดตามบทบญญตของกฎหมายนนๆ และในทางกฎหมายตวแทนแลวถอวาการกระทำานน นายกมภาไดกระทำาไปในนามของนายมกราตามมาตรา 820

มาตรา 820 ตวการยอมมความผกพนตอบคคลภายนอกในกจการทงหลาย อนตวแทนหรอตวแทนชวงไดทำาไปภายในขอบอำานาจแหง ฐานตวแทน

8.1.2 ความรบผดของตวแทนตอบคคลภายนอกความรบผดของตวแทนตอบคคลภายนอกนน มหลกเกณฑในการ

พจารณาอยางไรบางพจารณาจากขอบเขตอำานาจของตวแทนและพจารณาจากกจการท

ตวแทนกระทำา

นายดำาเปนตวแทนนายเขยวในการคาขายรายการหนง ตามขอตกลงทนายดำาทำากบนายเขยวนน นายดำามอำานาจออกเชคแทนนายเขยวได ตอมานายดำาไดออกเชคใหบคคลภายนอกไป โดยนายดำามไดเขยนกำากบไวในเชควา ตนออกเชคในนามของนายเขยว เชนน นายดำาจะตองรบผดชอบตอบคคลภายนอกในเชคฉบบดงกลาวนหรอไม เพราะเหตใด

นายดำาตองรบผดตามเชค ตามมาตรา 900 เวนแตตวการจะเขารบผดแทนตวแทน ตามมาตรา 806

มาตรา 806 ตวการซงมไดเผยชอจะกลบแสดงตนใหปรากฏและเขารบเอาสญญาใด ๆ ซงตวแทนไดทำาไวแทนตนกได แตถาตวการผใดไดยอมใหตวแทนของตนทำาการออกหนาเปนตวการไซร ทานวาตวการผนนหาอาจจะทำาใหเสอมเสยถงสทธของ

71

บคคลภายนอกอนเขามตอตวแทนและเขาขวนขวายไดมาแตกอนทรวาเปนตวแทนนน ไดไม

มาตรา 900 บคคลผลงลายมอชอของตนในตวเงนยอมจะไดรบผดตามเนอความในตวเงนนน

ถาลงเพยงแตเครองหมายแตอยางหนงอยางใด เชน แกงได หรอลายพมพนวมอ อางเอาเปนลายมอชอในตวเงนไซร แมถงวาจะมพยานลงชอรบรองกตาม ทานวาหาใหผลเปนลงลายมอชอในตวเงน นนไม

8.1.3 ความรบผดของตวการตอบคคลภายนอกตวการตองรบผดชอบตอบคคลภายนอกในการกระทำาของตวแทน

เสมอไปหรอไมเพราะเหตใดไมเสมอไป จะตองรบผดตอบคคลภายนอกเฉพาะกรณทการนนๆ

ตวแทนไดกระทำาไปในขอบเขตอำานาจ

นายทองดมอบหมายใหนายทองดำาเปนตวแทนไปทำาสญญาขายทดนใหแกนายจนทราระหวางขบรถไปทำาสญญานนนายทองดำาขบรถยนตโดยประมาทจนรถยนตของนายสำาลเสยหายกรณเชนนนายทองดจะตองรวมรบผดกบนายทองดำาในความเสยหายทกอใหเกดขนตอนายสำาลหรอไม เพราะเหตใด

นายทองดไมตองรวมรบผด เพราะการทนายทองดำาขบรถไปทำาสญญาถอวาอยนอก เหนอหนาทหรออำานาจของนายทองดมอบหมาย นายทองดจงไมตองรวมรบผดตามมาตรา 427

มาตรา 425 นายจางตองรวมกนรบผดกบลกจางในผลแหงละเมดซงลกจางไดกระทำาไปในทางการทจางนน

มาตรา 426 นายจางซงไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอก เพอละเมดอนลกจางไดทำานน ชอบทจะไดชดใชจากลกจางนน

มาตรา 427 บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน ทานใหใชบงคบแกตวการและต ว แ ท น ด ว ย โ ด ย อ น โ ล ม

8.2 ความระงบแหงสญญาตวแทน1. สญญาตวแทนอาจระงบสนไปโดยเจตนาของคสญญา เพราะกฎหมาย

เปดชองใหบอกเลกสญญาไดตลอดเวลา ทเปนเชนนนเพราะสญญาตวแทนจำาตองอาศยความไววางใจตอกนดงนนหากฝายใดไมมความไววางใจตออกฝายหนงเมอใดกอาจบอกเลกสญญาไดแตตองรบผดตอความเสยหายทอาจเกดขน

72

2. ในกรณทสญญาระงบโดยเจตนาของคสญญาน มขอทตองพจารณาอยหลายประการดวยกนคอในเรองระยะเวลาของการบอกเลก มลเหตและวธบอกเลก

3. ความเปนตวการและตวแทนนนเปนเร องเฉพาะตวของบคคล ดงนน หากตวแทนหรอตวการตายลง หรอตกเปนผไรความสามารถ หรอลมละลายกด สญญาตวแทนยอมระงบลง การระงบลงดวยเหตดงกลาวน เปนการระงบลงโดยผลของกฎหมาย

4. ผลแหงการระงบของสญญาตวแทนแบงแยกไดเปน 2 ประการคอ ผลตอคสญญา และผลตอบคคลภายนอก

5. อายความฟองรองตามสญญาตวแทนนน เมอกฎหมายมไดบญญตไวโดยเฉพาะกตองใชอายความทวไปมาบงคบ

8.2.1 ความระงบของสญญาตวแทนในเจตนาคสญญาคสญญาตวแทนอาจบอกเลกสญญาไดอยางไรบางและจะกระทำาโดย

วธใดบอกเลกสญญาไดตลอดเวลา ตามมาตรา 827 วรรคแรก การบอก

เลกกระทำาโดยแสดงเจตนาตออกฝายหนงตามมาตรา 386 วรรคแรกมาตรา 827 ตวการจะถอนตวแทน และตวแทนจะบอกเลกเปน ตวแทนเสยใน

เวลาใด ๆ กไดทกเมอคสญญาฝายซงถอนตวแทน หรอบอกเลกเปนตวแทนในเวลาท ไมสะดวกแกอก

ฝายหนง จะตองรบผดตอค สญญาฝายนนในความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการนน เวนแตในกรณทเปนความ จำาเปนอนมอาจจะกาวลวงเสยได

มาตรา 386 ถาคสญญาฝายหนงมสทธเลกสญญาโดยขอสญญา หรอโดยบทบญญตแหงกฎหมาย การเลกสญญาเชนนนยอมทำาดวยแสดงเจตนาแกอกฝายหนง

แสดงเจตนาดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาหาอาจจะถอนไดไม

นายเจตนาแตงตงใหนายอาสา เปนตวแทนดแลกจการคารายหนง ตอมานายเจตนาไมมความไววางใจแกนายอาสา นายเจตนาจงถอนการเปนตวแทนของนายอาสา ทงๆ ทตามสญญาตวแทนททำากนไวนนไดกำาหนดเวลาเอาไว 1 ป กรณเชนนนายเจตนาสามารถกระทำาไดหรอไม เพราะเหตใด

นายเจตนามสทธทจะกระทำาไดเพราะเปนสทธทกำาหนดไวใน มาตรา 827 วรรคแรก ซงใชสทธบอกเลกสญญาแกคสญญาอยางกวางขวาง

73

8.2.2 ความระงบของสญญาตวแทนโดยบทบญญตของกฎหมาย

สญญาตวแทนอาจระงบลงโดยผลของกฎหมายในกรณใดบาง อธบาย

มอย 4 กรณคอ(1) เมอเสรจกจทตกลงไวหรอกำาหนดเวลาไว(2) เมอตวแทนหรอตวการตาย(3) เมอตวแทนหรอตวการไรความหมาย(4) เมอขอตกลงเปนโมฆะ

นายแดงทำาสญญาตวแทนไวกบนายขาวโดยนายแดงมอบหมายใหนายขาวนำาทรพยสนซงเปนของขวญทครกเกาของนายแดงมอบใหไวไปคนแกครกเกาดงกลาวนน แตจะตองกระทำาเมอนายแดงไดตายลงแลว กรณเชนนเมอนายแดงตายลงสญญาตวแทนจะระงบลงหรอไม เพราะเหตใด

สญญาตวแทนไมระงบ ตามมาตรา 827 วรรคทาย เพราะขดกบขอสญญาระหวางนายแดงและนายขาว

8.2.3 ผลของความระงบแหงสญญาตวแทนเมอสญญาตวแทนระงบลง เพราะความตายของตวการหรอตวแทน

แลว ตวแทนหรอทายาทของตวแทนมหนาทอยางใดตอตวการบางมหนาทตามมาตรา 828 มาตรา 829 และมาตรา 832 นอกจากนน

ยงมหนาทตามมาตรา 391 วรรคแรกมาตรา 391 เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝาย

จำาตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมแตทงนจะใหเปนทเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม

สวนเงนอนจะตองใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนนทานใหบวกดอกเบยเขาดวยคดตงแตเวลาทไดรบไว

สวนทเปนการงานอนไดกระทำาใหและเปนการยอมใหใชทรพย นนการทจะชดใชคนทานใหทำาไดดวยใชเงนตามควรคาแหงการ นน ๆ หรอถาในสญญามกำาหนดวาใหใชเงนตอบแทนกใหใชตามนน

การใชสทธเลกสญญานน หากระทบกระทงถงสทธเรยกรอง คาเสยหายไม

74

มาตรา 828 เมอสญญาตวแทนระงบสนไปเพราะตวการตายกดตวการตกเปนผไรความ สามารถหรอลมละลายกด ทานวาตวแทนตองจดการอนสมควรทกอยางเพอจะปกปกรกษาประโยชนอนเขาไดมอบหมายแกตนไป จนกวาทายาทหรอผแทนของตวการจะอาจเขาปกปกรกษาประโยชนนน ๆ ได

มาตรา 829 เมอสญญาตวแทนระงบสนไปเพราะตวแทนตายกด ตวแทนตกเปนผไรความสามารถหรอลมละลายกด ทานวาทายาท หรอบคคลผรบหนาทดแลทรพยมรดกของตวแทน โดยชอบดวยกฎหมาย ตองบอกกลาวแกตวการและจดการเพอปกปกรกษาประโยชนของตวการไปตามสมควรแกพฤตการณจนกวาตวการอาจ เขาปกปกรกษาประโยชนนน ๆ ได

มาตรา 832 ในเมอสญญาตวแทนระงบสนไป ตวการชอบทจะเรยกใหเวนคนหนงสอมอบอำานาจอยางใด ๆ อนไดใหไวแกตวแทน นนได

นายสมหมายเปนตวแทนนายสมศกด มหนาทดแลบอปลาของนายสมศกด ตอมานายสมหมายไมชอบใจนายสมศกดนายสมหมายจงบอกเลกการเปนตวแทนแลวละทงหนาททนท ทำาใหปลาในบอตายเกอบหมดเพราะไมมใครใหอาหาร นายสมศกดจงเรยกรองใหนายสมหมายชดใชคาเสยหาย ดงนนในกรณนทานเหนวานายสมหมายตองชดใชใหแกนายสมศกดหรอไม เพราะเหตใด

นายสมหมายตองชดใชใหนายสมศกด เพราะบอกเลกสญญาในเวลาอนไมสะดวก ตามมาตรา 827 วรรคทาย

มาตรา 827 ตวการจะถอนตวแทน และตวแทนจะบอกเลกเปน ตวแทนเสยในเวลาใด ๆ กไดทกเมอ

คสญญาฝายซงถอนตวแทน หรอบอกเลกเปนตวแทนในเวลาทไมสะดวกแกอกฝายหนง จะตองรบผดตอคสญญาฝายนนในความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนน เวนแตในกรณทเปนความจำาเปนอนมอาจจะกาวลวงเสยได

8.2.4 อายความฟองรองตามสญญาตวแทนอายความฟองรองตามสญญาตวแทนนน กฎหมายกำาหนดไวหรอไม

มหลกเกณฑใหพจารณาอยางไรกฎหมายมไดกำาหนดไวโดยเฉพาะ ดงนนจงตองใชอายความตาม

มาตรา 193/30 คอ 10 ป แตเปนกรณเฉพาะตามมาตรา 193/34 ซงใชอายความ 2 ป การนบเวลาอายความนนเรมนบเวลาตงแตทมสทธ

75

มาตรา 193/30 อายความนนถาประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนมไดบญญตไวโดยเฉพาะใหมกำาหนดสบป

มาตรา 193/34 สทธเรยกรองดงตอไปน ใหมกำาหนดอายความ สองป(1) ผประกอบการคาหรออตสาหกรรม ผประกอบหตถกรรม ผประกอบศลป

อตสาหกรรม หรอชางฝมอ เรยกเอาคาของทไดสงมอบ คาการงานทไดทำา หรอคาดแลกจการของผอน รวมทงเงนทไดออก ทดรองไป เวนแตเปนการทไดทำาเพอกจการของฝายลกหนนนเอง

(2) ผประกอบเกษตรกรรมหรอการปาไม เรยกเอาคาของทได สงมอบอนเปนผลตผลทางเกษตรหรอปาไม เฉพาะทใชสอยในบาน เรอนของฝายลกหนนนเอง

(3) ผขนสงคนโดยสารหรอสงของหรอผรบสงขาวสารเรยกเอาคาโดยสารคาระวางคาเชา คาธรรมเนยม รวมทงเงนทไดออก ทดรองไป

(4) ผประกอบธรกจโรงแรมหรอหอพก ผประกอบธรกจในการ จำาหนายอาหารและเครองดม หรอผประกอบธรกจสถานบรการตาม กฎหมายวาดวยสถานบรการเรยกเอาคาทพก อาหารหรอเคร องดม คาบรการหรอคาการงานทไดทำาใหแกผมาพกหรอใชบรการ รวมทง เงนทไดออกทดรองไป

(5) ผขายสลากกนแบง สลากกนรวบหรอสลากทคลายคลงกน เรยกเอาคาขายสลาก เวนแตเปนการขายเพอการขายตอ

(6) ผประกอบธรกจในการใหเชาสงหารมทรพย เรยกเอาคาเชา(7) บคคลซงมไดเขาอยในประเภททระบไวใน (1) แตเปนผประกอบธรกจในการ

ดแลกจการของผอนหรอรบทำางานการตาง ๆ เรยกเอาสนจางอนจะพงไดรบในการนน รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(8) ลกจางซงรบใชการงานสวนบคคล เรยกเอาคาจางหรอสน จางอยางอนเพอการงานททำา รวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอ นายจางเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

(9) ลกจางไมวาจะเปนลกจางประจำา ลกจางชวคราว หรอลกจาง รายวน รวมทงผฝกหดงาน เรยกเอาคาจางหรอสนจางอยางอนรวมทงเงนทไดออกทดรองไปหรอนายจางเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

(10) ครสอนผฝกหดงาน เรยกเอาคาฝกสอนและคาใชจายอยางอน ตามทไดตกลงกนไว รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(11) เจาของสถานศกษาหรอสถานพยาบาล เรยกเอาคาธรรมเนยมการเรยนและคาธรรมเนยมอน ๆ หรอคารกษาพยาบาล และคาใชจายอยางอนรวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(12) ผรบคนไวเพอการบำารงเลยงดหรอฝกสอนเรยกเอาคาการงานททำาใหรวมทงเงนทไดออกทดรองไป

76

(13) ผรบเลยงหรอฝกสอนสตว เรยกเอาคาการงานททำาให รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(14) ครหรออาจารย เรยกเอาคาสอน(15) ผประกอบวชาชพเวชกรรม ทนตกรรม การพยาบาล การผดงครรภ ผ

ประกอบ การบำาบดโรคสตวหรอผประกอบโรคศลปะ สาขาอน เรยกเอาคาการงานททำาใหรวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(16) ทนายความหรอผประกอบวชาชพทางกฎหมาย รวมทงพยานผเชยวชาญเรยกเอาคาการงานททำาใหรวมทงเงนทไดออกทดรองไปหรอคความเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

(17) ผประกอบวชาชพวศวกรรม สถาปตยกรรม ผสอบบญช หรอผประกอบวชาชพอสระอน เรยกเอาคาการงานททำาให รวม ทงเงนทไดออกทดรองไป หรอผวาจางใหประกอบการงานดงกลาว เรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

แบบประเมนผลหนวยท 81. การทตวการและตวแทนจะตองรบผดตอบคคลภายนอกหรอไมนน จะตอง

พจารณาจากการกระทำาและการใชอำานาจของตวแทน2. กรณตอไปนทตวการไมตองรบผดตอบคคลภายนอกเมอตวแทนท ำาเกนขอบ

อำานาจคอ ตวแทนทำาเกนขอบอำานาจโดยทบคคลภายนอกกทราบถงขอเทจจรงดงกลาวนด

3. ตวแทนจะตองรบผดตอบคคลภายนอกโดยลำาพงตนเองในกรณดงตอไปน เมอตวการอยตางประเทศ และมภมลำาเนาในตางประเทศ แตเฉพาะกรณทเปนการทำาสญญา เทานน

4. นายดำาเปนตวแทนนายเขยวในการคาขายรายหนง ตามขอตกลงทนายดำาทำากบนายเขยวนน นายดำามอำานาจออกเชคแทนนายเขยวได ตอมานายดำาไดออกเชคใหนายแดงไปโดยนายดำามไดเขยนกำากบไวในเชควาตนออกเชคในนามของนายเขยว เชนนนายดำาจอตองรบผดชอบตอนายแดงในเชคฉบบดงกลาวหรอไม เพราะเหตใด คำาตอบ (ก) ตองรบผดชอบตอนายแดงเพราะสามารถไลเบยเอากบนายเขยวได (ข) ตองรบผดชอบเพราะมไดเขยนแถลงไววาออกเชคแทนใคร

5. นายฉลาดอวดอางกบนายทบวา ตนเปนตวแทนของนายสม ไดรบมอบอำานาจใหทำาหนาทขายมาแขงของนายสมชอ ดอลล“ ” ไดในราคา 200,000 บาทนายสมรเร องการอวดอางนแลวกทำาเฉยเสยไมวากลาวอะไร นายทบหลงเชอวานายฉลาดเปนตวแทนนายสมจรง จงซอมาดงกลาวจากนายฉลาดเชนน นายสมจะตองรบผดตอนายทบในสญญาซอขายทนายฉลาดทำาไวในนามของนายสมหรอไมเพราะเหตใด คำาตอบ ตองรบ ผด เพราะเปนกรณตวแทนเชด

77

6. กรณตวแทนทำาละเมดตอบคคลภายนอกนนตวการจะตองรวมรบผดกบตวแทนตอบคคลภายนอก ในกรณดงตอไปนคอ การละเมดนนตวแทนกระทำาไปขณะปฏบตหนาทตวแทนตามทตวการมอบหมาย

7. กรณดงตอไปน เปนกรณทสญญาตวแทนจะระงบลงโดยผลของกฎหมายคอ เมอตวการหรอตวแทนตาย

8. ในกรณสญญาตวแทนระงบลงนน ตวการหรอตวแทนจะสามารถยกเหตดงกลาวตอสกบบคคลภายนอกไดในกรณดงตอไปนคอ (ก) เมอบคคลภายนอกกระทำาไมสจรตและมไดเสยคาตอบแทน (ข) เมอการทบคคลภายนอกไมทราบวาสญญาระงบลงแลวนนเกดจากความประมาทเลนเลอของตนเอง

9. คสญญาตวแทนจะตองรบผดชอบตออกฝายหนงในกรณเกดความเสยหาย อนเนองมาจากการบอกเลกสญญาในกรณดงตอไปนคอ เมอบอกเลกสญญาในเวลาทไมสะดวกแกอกฝาย

10. อายความในการฟองรองตามสญญาตวแทนนนในกรณโดยทวไป มอายความ 10 ป

หนวยท 9 ตวแทนคาตางและนายหนา1. ตวแทนคาตางแมจะเปนตวแทนอยางหนง แตกมกฎหมายบญญตไว

โดยเฉพาะเพอใชกบการเปนตวแทนทท ำาการคาขายแทนผอนในนามของตนเองวาตองรบผดเปนการสวนตวดวย

2. ตวแทนคาตางมหนาทและความรบผดชอบตอตวการ และบคคลภายนอกตามทกฎหมายบญญตไวและตามขอตกลงในสญญาตวแทนคาตาง

3. ตวแทนคาตางยอมมสทธไดรบบำาเหนจเสมอ และอาจจะไดรบบำาเหนจพเศษมากกวาบำาเหนจธรรมดา ถาตวแทนคาตางนนเขาเปนตวแทนฐานประกนรบประกนการชำาระหนของบคคลภายนอกตอตวการดวย

4. นายหนา สญญานายหนาเปนสญญาไมมแบบแมบคคลไรความสามารถกอาจเปนนายหนาได เพราะนายหนาเพยงทำาหนาทชชองหรอจกการใหผอนเขาทำาสญญากนเทานน

5. บำาเหนจไมใชสาระสำาคญของสญญานายหนา แตผเปนนายหนาอาจไดรบบำาเหนจตามขอตกลงโดยปรยายกได และหากมไดกำาหนดอตราไวตองถออตราตามขนบธรรมเนยมประเพณ

78

9.1 ตวแทนคาตาง1. ตวแทนคาตาง แมจะเปนสญญาตวแทนอยางหนง แตกมกฎหมาย

บญญตไวโดยเฉพาะ วาใหตวแทนคาตางตองรบผดเปนการสวนตวดวย2. ตวแทนคาตางเปนตวแทนททำาการแทนตวการในนามของตนเอง และ

มไดเฉพาะในเร องธรกจการคาเทานน และผเปนตวแทนจะตองเปนผมอาชพเกยวกบการคาทตนรบทำาการเปนตวแทนอยแลวเปนผกตธระ

3. ตวแทนคาตางมหนาทตองทำาการตามขอตกลงในสญญาตวแทนคาตาง และผกพนตอคสญญาอกฝายหนงตามสญญาซงตนทำาการแทนตวการดวย ฉะนนตวแทนคาตางจงมสทธหนาทและความรบผดตอบคคลภายนอกผเปนคสญญาทตวแทนคาตางผกพนดวย แตในระหวางตวการกบตวแทนคาตางแลวทานใหถอวากจการอนตวแทนไดทำาไปนน ยอมมผลเสมอนวาไดทำาไปในนามของตวการโดยตรง

4. สญญาตวแทนคาตางอาจระงบไปไดโดยเจตนาแหงคสญญาหรอโดยผลของกฎหมาย

5. ตวแทนคาตางมสทธไดรบบำาเหนจโดยอตราตามธรรมเนยมเสมอเมอทำาการคาตางแทนผอน เวนไวแตจะไดมการตกลงกนเปนอยางอน

9.1.1 สาระสำาคญของตวแทนคาตางตวแทนคาตางมลกษณะอยางไรตวแทนคาตางมลกษณะดงนคอ(1) ตวแทนคาตางเปนสญญาตางตอบแทนอยางหนงท

ตองใชหลกเกณฑในเรองสญญาตวแทนบงคบถาไมมกฎหมายสญญาไวตางหาก

(2) สญญาตวแทนคาตางทำาไดเฉพาะในกจการบางชนดทกฎหมายกำาหนดคอซอหรอขายทรพยสนหรอรบจางทำากจการคาอยางอนเทานน

(3) ตวแทนคาตางตองเปนผมอาชพในทางการคาทรบทำาการเปนตวแทนคาตางดวย

(4) ตวแทนคาตางตองทำาการในนามของตนเอง

79

ทกลาววาสญญาตวแทนคาตางมไดเฉพาะในกจการธรกจการคาเทานน มความหมายอยางไร

หมายความวาสญญาตวแทนคาตางเปนเรองของตวแทนอาชพทรบทำาการแทนกนเฉพาะในเรองซอขายทรพยสนหรอรบจดทำากจการคาขายอยางอน ซงตนเองกระทำาการอยแลวเปนปกตธระ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 833

มาตรา 833 อนวาตวแทนคาตาง คอบคคลซงในทางคาขายของ เขายอมทำาการซอ หรอขายทรพยสน หรอรบจดทำากจการคาขาย อยางอนในนามของตนเองตางตวการ

นาย ก. เปนพอคาขายขาวสาร หากไปทำาสญญาวาจะขายโทรศพทใหนาย ข. จะถอวานาย ก. เปนตวแทนคาตางหรอไม เพราะเหตใด

นาย ก. ไมใชตวแทนคาตางเพราะมไดมอาชพขายโทรทศนอยเปนปกตธระ หรอทำาการเปนตวแทนขายทรพยสน

9.1.2 หนาทและความรบผดชอบของตวแทนคาตางตวแทนคาตางมหนาทและความรบผดชอบตอตวการอยางไรบางตวแทนคาตางมหนาทและความรบผดตอตวการ ดงนคอ(1) หนาทตามคำาสงของตวการ(2) หนาททำาการตามสญญาแทนตวการหนาทเฉพาะ(1)สงมอบทรพยสนหรอประโยชนทไดรบใหตวการทงหมด(2)หนาทดแลรกษาทรพยสนทค สญญามอบหมายไวแกตนตาม

สญญาตวแทนคาตาง(3)หนาทแถลงรายงาน(4) ใหคำาบอกกลาวตวการเมอเขาเปนคสญญาซอหรอขายทรพยสนท

มรายการขายราคา(5) หนาทรบผดชำารบหนแทนคสญญาเมอเปนตวแทนฐานประกน

ตวแทนคาตางมหนาทและความรบผดตอบคคลภายนอกเพยงไรตวแทนคาตางมหนาทและความรบผดตอบคคลภายนอกดงน

80

(1) หนาท ปฏ บต ตามสญญาทตนท ำาไปและรบผดตดตาม ป.พ.พ. มาตรา 812 ตามหลกทวไปเมอกระทำาการไปนอกเหนออำานาจหรอเกนขอบอำานาจของตวแทน

(2) หนาทปฏบตตามสญญาและรบผดตามสญญานน ป.พ.พ. มาตรา 837 เพราะตวแทนคาตางทำาการในนามของตนเอง

มาตรา 812 ถามความเสยหายเกดขนอยางใดๆ เพราะความ ประมาทเลนเลอของตวแทนกด เพราะไมทำาการเปนตวแทนกดหรอ เพราะทำาการโดยปราศจากอำานาจหรอนอกเหนออำานาจกด ทานวา ตวแทนจะตองรบผด

มาตรา 837 ในการทตวแทนคาตางทำาการขายหรอซอหรอจด ทำากจการคาขายอยางอนตางตวการนน ทานวาตวแทนคาตางยอม ไดซงสทธอนมตอคสญญาอกฝายหนงในกจการเชนนน และตวแทน คาตางยอมเปนผตองผกพนตอคสญญาฝายนนดวย

ตวแทนคาตางตงรบผดตอบคคลภายนอกเสมอนหนงการคานนเ ป น ก า ร ค า ข อ ง ต น เ อ ง

นายดำาเปนพอคาขายขาวทำาสญญารบเปนตวแทนคาตางของนายแดง จดกจการขายขาวจำานวน 100 กระสอบใหแกนายขาว ตอมานายแดงไมอาจสงมอบขาวจำานวนทซอขายกน นายดำาจะรบผดอยางไรหรอไมเพราะเหตใด

นายดำาตองรบผดสงมอบขาวจำานวน 100 กระสอบ ใหแกนายขาวตามสญญาซอขายซงตนทำาหนาทตวแทนคาตางเพราะนายดำาเปนตวแทนคาตางมหนาทตาม มาตรา 837

9.1.3 สทธของตวแทนคาตางตวแทนคาตางมสทธเรยกรองตอตวการอยางไรบางตวแทนคาตางมสทธเรยกรองตอตวการ ดงนคอ(1) สทธตามหลกกฎหมายในเรองสญญาตวแทนทวไป(2) สทธเขาเปนคสญญากบตวการในการซ อขายทรพยสนอนม

รายการขายราคา ตาม ป.พ.พ. มาตรา 843 (3) สทธเรยกรองเอาบำาเหนจตามขอตกลงมาตรา 843 ตวแทนคาตางคนใดไดรบค ำาสงใหขายหรอซ อทรพยสน อนม

รายการขานราคาของสถานแลกเปลยน ทานวาตวแทนคนนนจะ เปนผซอหรอผขายเอง

81

กได เวนแตจะมขอหามไวชดแจงโดยสญญา ในกรณเชนนน ราคาอนจะพงใชเงนแกกนกพงกำาหนดตามรายการ ขานราคาทรพยสนนน ณ สถานแลกเปลยนในเวลาเมอตวแทนคา ตางใหคำาบอกกลาววาตนเปนผซอหรอผขาย

เมอตวการรบคำาบอกกลาวเชนนนถาไมบอกปดเสยในทนททานใหถอวาตวการเปนอนไดสนองรบการนนแลว

อนง แมในกรณเชนนน ตวแทนคาตางจะคดเอาบำาเหนจกยอมคดได

ตวแทนคาตางมสทธเรยกรองตอบคคลภายนอกอยางไรบางตวแทนคาตางมสทธเรยกรองตอบคคลภายนอกดงนคอ(1) สทธตามสญญาในฐานะคสญญา เรยกใหคสญญาชำาระหน(2) สทธอนๆ ตามกฎหมาย

ตวแทนคาตางมสอทธไดรบบำาเหนจจากการรบทำาการแทนตวการเสมอไปหรอไมเพราะเหตใด

ตวแทนคาตางยอมมสทธไดรบคาบำาเหนจเสมอ เวนแตจะตกลงกนเปนอยางอน หากมไดตกลงกนไววามบำาเหนจเทาใดยอมเรยกบำาเหนจไดโดยอตราตามธรรมเนยม มาตรา 834

มาตรา 834 ถามไดตกลงกนไวเปนอยางอน ทานวาตวแทนคาตางชอบทจะไดรบบำาเหนจโดยอตราตามธรรมเนยมเพอกจการคาขายอนตนไดจดการใหตกลงไปนนทกรายไป

นายสำาราญ เปนตวแทนคาตางของนายสำาเรงในการขายสนคาชนดหนง โดยมขอตกลงกนวา หากผซ อไมช ำาระหน นายสำาราญจะชำาระหนแทน ดงนนายสำาราญมสทธเรยกรองเอาบำาเหนจจากนายสำาราญไดเพยงใด

สำาราญเรยกรองบำาเหนจพเศษไดมากกวาบำาเหนจของตวแทนคาตางทวไปตาม ป.พ.พ. มาตรา 834 วรรคทาย

9.1.4 ความระงบสนไปแหงสญญาตวแทนคาตางสญญาตวแทนคาตางจะระงบสนไปไดดวยเหตใดบาง จงอธบายสญญาตวแทนคาตางระงบสนไปดวยเหตดงน(1) เจตนาแหงคสญญา ป.พ.พ. มาตรา 826 วรรคแรก(2) ผลของกฎหมาย ป.พ.พ. มาตรา 826 วรรค สอง

82

มาตรา 826 อนสญญาตวแทนยอมระงบสนไปดวยตวการถอนตวแทนหรอดวยตวแทนบอกเลกเปนตวแทน

อนง สญญาตวแทนยอมระงบสนไป เมอคสญญาฝายใดฝายหนงตายหรอตกเปนผไรความสามารถ หรอลมละลาย เวนแตจะปรากฏวาขดกบขอสญญา หรอสภาพแหงกจการนน

เมอตวแทนคาตางตกเปนคนลมละลาย หลงจากทไดรบทำาการเปนตวแทนคาตางมาแลว 3 ป ตวแทนคาตางผนนจะดำาเนนคาตางตอไปไดหรอไมเพยงใด

ตวแทนคาตางทตกเปนคนลมละลายจะดำาเนนการคาตางแทนตวการตอไปมได เพราะการซอขายหรอจดทำากจการคาขายเปนนตกรรมอยางหนง ซงบคคลลมละลายไมอาจดำาเนนการเองได ป.พ.พ. มาตรา 826 -มาตรา 834

มาตรา 826 อนสญญาตวแทนยอมระงบสนไปดวยตวการถอนตวแทน หรอดวยตวแทนบอกเลกเปนตวแทน

อนง สญญาตวแทนยอมระงบสนไป เมอคสญญาฝายใดฝายหนงตายหรอ ตกเปนผไรความสามารถ หรอลมละลาย เวนแตจะปรากฏวาขดกบขอสญญา หรอสภาพแหงกจการนน

มาตรา 827 ตวการจะถอนตวแทน และตวแทนจะบอกเลกเปน ตวแทนเสยในเวลาใด ๆ กไดทกเมอ

คสญญาฝายซงถอนตวแทน หรอบอกเลกเปนตวแทนในเวลาท ไมสะดวกแกอกฝายหนง จะตองรบผดตอคสญญาฝายนนในความ เสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนน เวนแตในกรณทเปนความ จำาเปนอนมอาจจะกาวลวงเสยได

มาตรา 828 เมอสญญาตวแทนระงบสนไปเพราะตวการตายกด ตวการตกเปนผไรความสามารถหรอลมละลายกด ทานวาตวแทนตอง จดการอนสมควรทกอยางเพอจะปกปกรกษาประโยชนอนเขาได มอบหมายแกตนไป จนกวาทายาทหรอผแทนของตวการจะอาจเขา ปกปกรกษาประโยชนนน ๆ ได

มาตรา 829 เมอสญญาตวแทนระงบสนไปเพราะตวแทนตายกด ตวแทนตกเปนผไรความสามารถหรอลมละลายกด ทานวาทายาท หรอบคคลผรบหนาทดแลทรพยมรดกของตวแทน โดยชอบดวย กฎหมายตองบอกกลาวแกตวการและจดการเพอปกปกรกษา ประโยชนของตวการไปตามสมควรแกพฤตการณจนกวาตวการอาจ เขาปกปกรกษาประโยชนนน ๆ ได

83

มาตรา 830 อนเหตททำาใหสญญาตวแทนระงบสนไปนนจะเกดแต ตวการหรอตวแทนกตาม ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสคสญญา อกฝายหนง จนกวาจะไดบอกกลาวเหตนน ๆ ไปยงคสญญาฝาย นนแลว หรอจนกวาคสญญาฝายนนจะไดทราบเหตแลว

มาตรา 831 อนความระงบสนไปแหงสญญาตวแทนนนทานหามม ใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรต เวนแตบคคล ภายนอกหากไมทราบความนนเพราะความประมาทเลนเลอของตนเอง

มาตรา 832 ในเมอสญญาตวแทนระงบสนไป ตวการชอบทจะ เรยกใหเวนคนหนงสอมอบอำานาจอยางใด ๆ อนไดใหไวแกตวแทน นนได

มาตรา 833 อนวาตวแทนคาตาง คอบคคลซงในทางคาขายของ เขายอมทำาการซอ หรอขายทรพยสน หรอรบจดทำากจการคาขาย อยางอนในนามของตนเองตางตวการ

มาตรา 834 ถามไดตกลงกนไวเปนอยางอน ทานวาตวแทนคาตางชอบทจะไดรบบำาเหนจโดยอตราตามธรรมเนยมเพอกจการคาขายอนตนไดจดการใหตกลงไปนนทกรายไป

นายเบยวตงนายบดเปนตวแทนคาตางขายสนคาของตนมก ำาหนดเวลา 3 ป นายบดทำาการเปนตวแทนคาตางไปได 1 ปนายเบยวจงถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ เชนนนายบดจะทำาการเปนตวแทนคาตางตอไปไดหรอไม

นายบดจะทำาการเปนตวแทนคาตางตอไปไมได

9.2 นายหนา1. สญญานายหนาเปนสญญาไมมแบบ ใครๆ กเปนนายหนาได เพราะนาย

หนาทำาหนาทเปนเพยงสอกลางคอยชชอง แนะนำาหรอจดการใหเขาไดเขาทำาสญญากนเทานน มไดเขาเปนคสญญาหรอทำาการแทนคสญญาฝายใดฝายหนง

2. นายหนาไมมหนาทชำาระหนตามสญญาเวนแตนายหนาจะมไดบอกชอของคสญญาอกฝายหนงร

3. นายหนาจะไดรบบำาเหนจตอเมอมการตกลงกนไวแลว ไมวาจะโดยชดแจง หรอโดยปรยายและตองปรากฏวาสญญาทนายหนาเปนสอนนไดทำากนสำาเรจ เพราะการเปนสอของนายหนาดวย สวนการเรยกเอาคาใชจายทเสยไป

84

นน เพยงมการตกลงไวกเรยกเอาไดโดยไมตองคำานงถงวาสญญาทนายหนาเปนสอใหเขานนจะไดทำากนสำาเรจหรอไม

4. หลกการระงบสนไปแหงสญญานายหนาเหมอนกบหลกการระงบสนไปในสญญาทวไป เพราะมไดมกฎหมายบญญตไวเปนอยางอน

9.2.1 สาระสำาคญของสญญานายหนาสญญานายหนามหลกเกณฑทสำาคญอยางไรบางสญญานายหนามหลกเกณฑทสำาคญคอ(1) เปนสญญาตางตอบแทน(2) เปนสญญาทไมมแบบกำาหนด(3) สญญาทนายหนาช ชองหรอจดการใหเขาท ำาก นจะเปน

สญญาอะไรกได แตตองเปนสญญาทกฎหมายรบบงคบให(4) นายหนาจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได กฎหมาย

ไมไดจำากดเรองความ สามารถไว(5) สญญานายหนาจะเสรจสมบรณ เมอนายหนาไดทำาการตาม

ขอตกลงคอชชองหรอจดการใหเขาไดทำาสญญาจนสำาเรจแลว

ใหบอกชอสญญานายหนาทมกฎหมายควบคมมา 1 ชอ พรอมดวยเหตผลวาเพราะเหตใดกฎหมายจงตองเขาไปควบคมกจการนายหนาชนดนนดวย

ตวอยางสญญานายหนาทมกฎหมายควบคมคอ สญญานายหนาจดหางานม พรบ. จดหางานและคมครองคนหางาน พ.ศ. 2528 คมครองดวยเหตผลทวา ปองกนมใหนายหนาเอารดเอาเปรยบคนหางานหรอผจางงานมากเกนไปโดยการเรยกเอาบำาเหนจหรอคานายหนามากมายเกนกวาสมควร ทำาใหคนหางานหรอนายจางเดอดรอนในการหางาน

นายแกหลงรกนางสาวสวยแตนางสาวสวยไมรกตอบ นายแกจะตกลงทำาสญญานายหนาใหนายหนมเปนนายหนาจดการใหตนไดสมรสกบนางสาวสวยไดหรอไม เพราะเหตใด

ไมไดเพราะการสมรสไมใชสญญา ตาม ป.พ.พ. มาตรา 845

85

มาตรา 845 บคคลผใดตกลงจะใหคาบำาเหนจแกนายหนา เพอท ชชองใหไดเขาทำาสญญากด จดการใหไดทำาสญญากนกด ทานวา บคคลผนนจะตองรบผดใชคาบำาเหนจกตอเมอสญญานนไดทำากนสำาเรจ เนองแตผลแหงการทนายหนาไดชชองหรอจดการนน ถาสญญาท ไดทำากนไวนนมเงอนไขเปนเงอนบงคบกอนไซร ทานวาจะเรยกรอง บำาเหนจคานายหนายงหาไดไม จนกวาเงอนไขนนสำาเรจแลว นายหนามสทธจะไดรบชดใชคาใชจายทไดเสยไป กตอเมอได ตกลงกนไวเชนนน ความขอนทานใหใชบงคบแมถงวาสญญาจะม ไดทำากนสำาเรจ

9.2.2 หนาทและความรบผดของนายหนานายหนามหนาทและความรบผดชอบอยางไรบาง นายหนามหนาทและความรบผดชอบตองทำาตามขอตกลงแหงสญญา

นายหนาคอชชองหรอจดการใหเขาไดเขาท ำาสญญากนดวยความซอสตวสจรตเตมความสามารถของตนโดยไมตองเขาไปเกยวของช ำาระหนตามสญญาทตนเปนนายหนา เวนแตกรณทกฎหมายกำาหนดไวหรอกรณทสญญานายหนากำาหนดไวเปนอยางอน

ชชองใหเขาทำาสญญามความหมายอยางไรตาม ป.พ.พ. มาตรา 845 ชชองหมายถงชองทาง แนะนำาเอาความ

สะดวกหรอทำาใหคสญญาไดพบปะรจกกนมโอกาสเขาทำาสญญาดวยกนเชนชทางไปบานใหใหหมายเลขโทรศพทใหเขาตดตอกนบอกกลาวเจตนาของฝายหนงใหอกฝายหนงทราบ เปนตน

นายหนาขายบานมสทธลงชอในสญญาซอขายหรอรบเงนคาราคาบานทซอขายหรอไม เพราะเหตใด

ไมได เวนแตตามสญญานายหนาจะมขอจะมขอตกลงใหนายหนาชำาระหนหรอรบชำาระหนแทนคสญญาไดแตไมวากรณจะเปนเชนไร นายหนากไมมสทธหรอหนาทในฐานะคสญญาเลย

9.2.3 สทธของนายหนานายหนามสทธตามสญญานายหนาอยางไรบางนายหนามสทธดงนคอ(1) สทธรบบำาเหนจตามขอตกลง มาตรา 845 วรรคหนง

86

(2) สทธเรยกเอาคาใชจายทเสยไปคนตามขอตกลง มาตรา 844 วรรคสอง

(3) สทธเรยกคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 820มาตรา 820 ตวการยอมมความผกพนตอบคคลภายนอกในกจการ ทงหลาย

อนตวแทนหรอตวแทนชวงไดทำาไปภายในขอบอำานาจแหง ฐานตวแทนมาตรา 844 ในระหวางตวการกบตวแทนคาตาง ทานใหถ อวา กจการอน

ตวแทนไดทำาใหตกลงไปนน ยอมมผลเสมอนดงวาไดทำา ใหตกลงไปในนามของตวการโดยตรง

นายหนามสทธไดรบบำาเหนจเสมอไปหรอไม อยางไรไมเสมอไป ขนอยกบขอตกลงระหวางคสญญา ซงอาจเปนการตกลง

โดยตรงหรอโดยปรยาย ตาม ป.พ.พ. มาตรา 846มาตรา 846 ถากจการอนไดมอบหมายแกนายหนานน โดย พฤตการณเปนท

คาดหมายไดวา ยอมทำาใหแตเพอจะเอาคาบำาเหนจ ไซร ทานใหถอวาไดตกลงกนโดยปรยายวามคาบำาเหนจนายหนา

คาบำาเหนจนนถามไดกำาหนดจำานวนกนไว ทานใหถอวาไดตกลงกน เปนจำานวนตามธรรมเนยม

นายหนามสทธไดรบชดใชคาใชจายทเสยไปในกรณใดบางได เมอมการตกลงกนไว ตาม ป.พ.พ. มาตร 8459.2.4 ความระงบสนไปแหงสญญานายหนาสญญานายหนาจะระงบไปไดอยางไรระงบไปไดโดยเจตนาแหงคสญญา หรอโดยผลแหงกฎหมาย

นายโอบเปนนายหนาของนายอมในการตดตอจางคนงานขบรถประจำาตวนายอม ตอมานายอมบออกเลกสญญานายหนาเสย ระหวางนนนายโอบเสยคาใชจายในการตดตอหาคนงานใหนายอมไปแลว 3,000 บาท นายโอบจะเรยกเอาคาใชจายททดรองจายไปคนจากนายอมไดเพยงใด

การเรยกใหค สญญาชดใชคาใชจายทเสยไปขนอยก บขอตกลงในสญญานายหนา ถาไมไดตกลงกนไวเรยกคนไมไดเลย แตถาไดมการตกลงกนไวแลว นายหนายอมเรยกใหชดใชคนไดเตมจำานวนภายในอายความ 10 ป ตาม ป.พ.พ. มาตรา 845 วรรคสอง ประกอบกบ ป.พ.พ. มาตรา 193/30

87

มาตรา 193/30 อายความนน ถาประมวลกฎหมายนหรอ กฎหมายอนมไดบญญตไวโดยเฉพาะ ใหมกำาหนดสบป

แบบประเมนผลหนวยท 91. ตวแทนคาตางจะตองเปนบคคล ผประกอบการการคาชนดทตนรบเปนตวแทน

คางตางดวย2. ตวแทนคาตางมสทธไดรบบำาเหนจเสมอ เวนแตจะมขอตกลงวาไมมบำาเหนจ3. ตวแทนคาตางทเขาประกนชำาระหนของบคคลภายนอกตวการเรยกวา ตวแทน

ฐานประกน4. ตวแทนคาตางจะเขาซอขายทรพยสนซงไดรบมอบหมายใหซอหรอขายเองกไดถา

ในสญญาตวแทนคาตางมไดหามไว5. สญญาตวแทนคาตางจะระงบไปเมอ (ก) ตวการหรอตวแทนคาตางตกลงเลก

สญญา (ข) ตวการหรอตวแทนคาตางถงแกความตาย (ค) ตวการและหรอตวแทนคาตางตกเปนคนไรความสามารถหรอลมละลาย

6. บคคลประเภททจะเปนนายหนาไดคอ บคคลใดกไดทคสญญาตกลงใหเปนนายหนา

7. นายหนา ไมใชคสญญาในสญญาซงตนไดชชองหรอจดการใหเขาทำาสญญากน8. นายหนาจะตองรบผดชำาระหนตามสญญาซงตนเปนสอใหเขาทำาสญญากนเมอ

นายหนาไมบอกชอของอกฝายหนงใหรถงอกฝายหนง9. สญญานายหนาตางจากสญญาตวแทนคาตางคอ นายหนาไมไดเขาเปนคสญญา

แตตวแทนคาตางเขาเปนคสญญากบบคคลภายนอกในนามของตวเอง10. สญญานายหนามขอตกลงใหนายหนาไดรบบ ำาเหนจรอยละ 5 ของราคา

ขายและใหเรยกคาใชจายเสยไปไดดวย หากปรากฏเจาของทดนขายทดนไดโดยนายหนาไมมสวนชวยเหลอ แตนายหนาเสยคาใชจายในการตดตอทำาการเปนนายหนาไปแลว 3,000 บาท เชนน นายหนาจะเรยกเอาคาบำาเหนจและคาใชจาย เรยกไดเฉพาะคาใชจาย

11. บคคลผประกอบกจการคาหากรบเปนตวแทนของผอนจะเรยกวา ตวแทน12. ตวแทนประเภททมสทธไดรบบำาเหนจทกครงททำาการแทนผอนเรยกวา (ก)

ตวแทนคาตาง (ข) ตวแทนฐานประกอบ13. บคคลซงมอาชพคาขาวทำาการซอหรอหรอขายขาวแทนผอนในนามของ

ตนเองแลวรบประกนการชำาระหนของบคคล ผซอหรอผขายดวย ลกษณะนลกษณะเปนตวแทนฐานประกอบ

14. ถาตวแทนคาตางขายสนคาแทนตวการไดราคาตำากวากำาหนด การซอขายนนจะเปน ผกพนตวการ ถาตวแทนคาตางยอมรบใชสวนทขาดไป ตวการจะบอกปดมได

88

15. แดงเปนตวแทนคาตางของเขยวในการจดการรบจำานำาทรพยสนของเขยวในจงหวดเชยงราย ตอมาแดงถกลอตเตอรรางวลท 1 ทำาใหแดงมฐานะดขน แดงจงบอกเลกไมเปนตวแทนคาตางของขาวอกตอไป คำาบอกเลกของแดงนท ำาใหสญญาตวแทนคาตางระหวางแดงกบเขยวระงบไปหรอไมเพราะเหตใด คำาตอบ ระงบเพราะเจตนาของคสญญา

16. การทบคคลสองฝายตกลงกนใหฝายหนงไดรบบำาเหนจเมอบคคลฝายนนชชองหรอจดการใหตนเองไดเขาทำาสญญากบผอน บคคลผนนทำาหนาทชชองหรอจดการนนเรยกวา นายหนา

17. นายหนาจะไมมสทธไดรบชดใชคาใชจายทเสยไปเมอ นายหนาทำาการอนฝาฝนตอการทตนเขารบหนาท

18. นายหนาไมใชคสญญาในสนคาซงตนชชอง หรอจดการ แตตวแทนคาตางเขาเปนคสญญาในสญญาซงตนเปนตวแทนคาตาง

19. บำาเหนจเปนสาระสำาคญของสญญาตวแทนคาตาง แตไมใชสาระสำาคญในเรองของนายหนา

หนวยท 10 ประนประนอมยอมความ การพนนและขนตอ

1. สญญาประนประนอมยอมความเปนสญญาทระงบขอโตแยงหรอขอโตเถยงทมอยหรอจะมตอไปในอนาคต โดยคสญญาตางยนยอมใหแกกน สญญาประน ประนอมยอมความแบงได เป น 2 ประเภท ค อสญญาประน ประนอมยอมความทท ำาก นโดยทวไปและทท ำาก นในศาล สญญาประนประนอมยอมความเปนสญญาทไมมแบบของสญญาคความตกลงกนไดกใชบงคบกนได แตถาจะฟองรองตองมหลกฐานเปนหนงสอ

2. ผลของสญญาประนประนอมยอมความ ทำาใหการเรยกรองซงแตละฝายไดยอมสละระงบสนไป และกอใหเกดสทธใหมตามทไดแสดงไวในสญญานน และผลบงคบของสญญาประนประนอมยอมความททำากนโดยทวไปและททำากนในศาลมผลบงคบทแตกตางกน

3. อายความฟองรองตามสญญาประนประนอมยอมความใชอายความทวไป คอมอายความ 10 ป

4. การพนน คอการเขาเลนในทำานองการแสวงหาผลประโยชนโดยอาศยการเสยงโชคดวยไหวพรบและฝมอพนนเอาเงนหรอทรพยสนไมวาจะไดรบ

89

อนญาตหรอไมไดรบอนญาตกตาม โดยผเขาเลนตองมสวนเกยวของกบเหตการณอนเปนเงอนไขแหงการแพชนะ

5. ขนตอ คอการเขาเลนโดยอาศยการเสยงตอเหตการณอยางใดอยางหนงทไมแนนอนอนจะเกด ขนภายหนาโดยคกรณจะจายเงนหรอทรพยสนแกอกฝายหนง เมอเหตการณอยางหนงซงคสญญายงไมรแนนอนไดปรากฏผลแนนอนแลว โดยคสญญามไดมสวนเกยวของกบเหตการณอนเปนเงอนไขแหงการแพชนะ

6. ผลของการพนนและขนตอไมกอใหเกดหนในระหวางคสญญา ยกเวนการออกสลากกนแบงหรอสลากกนรวบทรฐบาลใหอำานาจหรอใหสตยาบน

10.1 ลกษณะทวไปของสญญาประนประนอมยอมความ1. สญญาประนประนอมยอมความเปนเอกเทศสญญาจงตองอยในบงคบ

ของกฎหมายวาดวยการกอสญญา เชน มคสญญาสองฝาย คสญญาตองมความสามารถในการทำาสญญา เปนตน

2. สาระสำาคญของสญญาประนประนอมยอมความเปนสญญาทระงบขอโตแยงหรอขอโตเถยง ทมอย หรอจะมอยตอไปในอนาคต โดยคสญญาไดยอมผอนผนใหแกกนและกน

3. สญญาประนประนอมยอมความเปนสญญาทไมมแบบ เปนสญญาทสมบรณโดยการแสดงเจตนา คอเมอคสญญาตกลงกนไดสญญากสมบรณ แตหากจะฟองรองคด ตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผตองรบผดหรอตวแทน

4. สญญาประนประนอมยอมความ แบงเปนสญญาประนประนอมยอมความททำากนโดยทวไปกบสญญาประนประนอมยอมความททำากนในศาล

5. สญญาประนประนอมยอมความททำากนโดยทวไปจะทำา ณ สถานทใดๆกได สวนสญญาประนประนอมยอมความทท ำาก นในศาลทำาข นระหวางพจารณาคดของศาลโดยศาลพพากษาตามยอม

10.1.1 สาระสำาคญของสญญาประนประนอมยอมความสาระสำาคญของสญญาประนประนอมยอมความมอะไรบางสาระสำาคญของสญญาประนประนอมยอมความ แยกได 3 ประการคอ

90

(1) เปนสญญาตางตอบแทนทมคสญญา 2 ฝาย(2) เปนสญญาทระงบขอพพาท(3) ขอพพาทนนมอยแลวหรอจะมขน(4) คสญญาตางยอมผอนผนใหแกกนและกน

นายเขยวกบนายเหลองพพาทกนเรองกรรมสทธทดนแปลงหนง ทงคจงไดทำาหนงสอสญญาตกลงกนตอหนากำานนวา นายเขยวยอมใหเงนนายเหลอง 15,000 บาทแลวขอรบเอาทดนเปนกรรมสทธ ฝายนายเหลองยอมรบเงนและยอมใหทดนพพาทตกเปนของนายเขยว ขอตกลงดงกลาวเปนสญญาประนประนอมยอมความหรอไม เพราะเหตใด

เปนสญญาประนประนอมยอมความ เพราะเปนการระงบขอพพาท โดยตางฝายตางยอมผอนผนใหแกกนโดยนายเหลองไดเงน 15,000 บาท และนายเขยวไดทดนทพพาทเปนกรรมสทธ

10.1.2 หลกฐานเปนหนงสอเพอฟองรองคด“หลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอ ผรบผดเปนแบบของสญญา

ประนประนอมยอมความ หากคสญญาไมทำาตามแบบสญญาประนประนอมยอมความยอมเปนโมฆะ” ขอความดงกลาวถกตอหรอไม

ไมถกตอง เพราะสญญาประนประนอมยอมความไมมแบบของสญญาแตเปนสญญาทสมบรณโดยคสญญาแสดงเจตนาตอกน หลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผรบผดเปนเพยงหลกฐานทใชฟองรองบงคบคดเมอมกรณทไมปฏบตตามสญญาประนประนอมยอมความ

นายสนไดมอบอำานาจใหนายเฉยไปทำาสญญาประนประนอมยอมความกบนายอย กรณนายสนขบรถชนนายอยไดรบบาดเจบวายนดจะชดใชคาเสยหายใหนายอย เปนคารกษาพยาบาล และคาทำาขวญโดยมขอตกลงใหนายอยไมดำาเนนคดแพงแกตน นายอยยอมตามขอตกลงดงกลาว จงไดทำาสญญาประนประนอมยอมความขนฉบบหนง แตไมมลายมอชอนายเฉย และนายเฉยกไมนำาเงนคาเสยหายมาใหนายอยตามสญญา อยากทราบวานายอยจะฟองรองเรยกใหนายเฉยปฏบตตามสญญาไดหรอไม

91

ไมได เพราะสญญาประนประนอมยอมความ จะฟองรองใหบงคบคดกนไดตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผตองรบผด หรอลายมอชอตวแทนเปนสำาคญ กรณตามอทธาหรณ สญญาประนประนอมยอมความไมมชอนายเฉยซงเปนผแทนของนายสนผทำาละเมด

10.1.3 ชนดของสญญาประนประนอมยอมความสญญาประนประนอมยอมความมกชนด แตละชนดแตกตางกน

อยางไรม 2 ชนด คอ สญญาประนประนอมยอมความทท ำากนในศาล กบ

สญญาประนประนอมยอมความททำากนโดยทวไปจะทำา ณ ทใดเวลาใดกได เพยงแตทำาใหถกตองตามหลกเรองสญญาประน ประนอมยอมความ

10.2 การบงคบตามสญญาประนประนอมยอมความ1. สญญาประนประนอม เมอทำาขนแลวมผลสมบรณ ทำาใหการเรยกรองท

ค สญญามตอกนเดมระงบไป และกอใหเกดสทธเรยกรองตามสญญาประนประนอมยอมความทคสญญาไดทำาขน

2. คสญญามหนาทตองปฏบตตามสญญาประนประนอมยอมความ ถาฝายใดเพกเฉย อกฝายหนงเรยกรองใหปฏบตตามสญญาได เนองจากเปนสญญาตางตอบแทน

3. ผลของสญญาประนประนอมยอมความชนดทท ำากนในศาล เมอคสญญาไมปฏบตตามคสญญาฝายหนงรองขอบงคบคดไดทนท

4. สญญาประนประนอมยอมความททำากนนอกศาล เมอคสญญาไมปฏบตตามคสญญาฝายหนงจะบงคบคดโดยทนทไมได ตองฟองศาล

5. อายความของสญญาประนประนอมยอมความทท ำากนในศาลและนอกศาลมอายความ 10 ป

10.2.1 ผลของสญญาประนประนอมยอมความสญญาประนประนอมยอมความ กอใหเกดผลอยางไรบางสญญาประนประนอมยอมความกอใหเกดผลดงน คอทำาใหสอทธเรยก

รองซงแตละฝายไดมตอกนเดมนนระงบสนไป ทำาใหแตละฝายไดสทธตามทแสดงในสญญานนวาเปนของตน

92

10.2.2 วธบงคบตามสญญาประนประนอมยอมความนายสดไดออกเชคชำาระหนคารถยนตทซอจากนายเหลก แตเชคนนขน

เงนไมได นายเหลกฟองเรยกใหนายสดชำาระหนตามเชค ระหวางการพจารณาคด นายสดไดขอทำาสญญาประน ประนอมยอมความกบนายเหลกทบานนายอำาเภอขอผอนชดใชเงนใหนายเหลก และไดลงลายมอชอนายสดไวเปนหลกฐาน นายเหลกตกลงตามทนายสดขอประนประนอมนายเหลกจงถอนฟองนายสด แตหลงจากทำาสญญาประนประนอมนายสดกไมชดใชเงนแตอยางได กรณนนายเหลกจะฟองศาลบงคบใหนายสดปฏบตตามสญญาประนประนอมยอมความไดหรอไม เพราะเหตใด

ฟองได เพราะเปนสญญาประนประนอมยอมความททำากนนอกศาล เมอคสญญาไมปฏบตตามสญญาประนประนอมยอมความ อกฝายหนงกฟองศาลบงคบใหคสญญาอกฝายหนงปฏบตตามสญญาได

วธบงคบของสญญาประนประนอมยอมความททำากนในศาลกบนอกศาล เหมอนหรอตางกนอยางไร

ตางกน เพราะสญญาประนประนอมยอมความททำากนในศาลเมอศาลพพากษาตามยอมแลว อกฝายหนงไมปฏบตกรองขอบงคบคดได แตสญญาประนประนอมยอมความททำากนนอกศาล หากคสญญาไมปฏบตตามสญญาอกฝายหนงตองฟองศาล ใหศาลมคำาพพากษาเสยกอนจงบงคบคดได

10.2.3 อายความอายความตามสญญาประนประนอมยอมความมกำาหนดอายความกปมอายความ 10 ป ตามทไดบญญตไวใน ป.พ.พ. มาตรา 193/32มาตรา 193/32 สทธเรยกรองทเกดขนโดยคำาพพากษาของศาล ทถงทสด

หรอโดยสญญาประนประนอมยอมความ ใหมกำาหนดอายความสบป ทงนไมวาสทธเรยกรองเดมจะมกำาหนดอายความเทาใด

นายหวานไดทำาสญญาประนประนอมยอมความกบนายใช วาจะโอนทดนใหนายใชเพอชำาระหนเงนคาทนายสญญาลงวนท 10 มนาคม 2500 แตหลงจากทำาสญญาได 3 ป นายหวานกไมโอนทดนใหนายใช นายใชฟองศาลใหบงคบใหนายหวานโอนทดนใหตนตามสญญาประน ประนอมยอมความ นาย

93

หวานตอสวาขาดอายความเพราะการโอนทดนกเพอช ำาระหนเงนคาทนาย กรณนนายหวานตอสไดหรอไม

ไมได เพราะเมอทำาสญญาประนประนอมยอมความกนแลวตองถออายความตามสญญาประนประนอมยอมความคอ 10 ป นบแตวนทำาสญญา

10.3 การพนนและขนตอ1. การพนนและขนตอเปนสญญาทค สญญาไดใหค ำามนตอกนวา ถา

เหตการณอนใดอนหนงทกำาลงจะเกดขนในอนาคตเปนไปตามทคสญญาฝายหนงคาดหวง ฝายทเหนตรงกนขามตองเสยเงนหรอทรพยสนใหอกฝายหนงซงลกษณะดงกลาวใกลเคยงกบสญญามเงอนไขกบสญญาประกนภย

2. การพนนตามพระราชบญญตวาดวยการพนน พ.ศ. 2478 แบงออกเปน 2 ประเภทคอ ประเภทหามเดดขาด และประเภททอนญาตใหเลนกนได

3. ผลของการพนนและขนตอไมกอใหเกดหนในระหวางคสญญา หากใหสงใดตอกนจะทวงกนไมไดรวมตลอดถงการตกลงเปนมลหนอยางอนดวย

4. ตวเงนและเอกสารอยางใดอยางหนงบางสวนหรอทงหมด ออกใหเพอใชเงนยมทเลนการพนนทงหมดหรอบางสวน ถอวาตวเงนหรอเอกสารดงกลาวไมสมบรณในระหวางคสญญาและหากมการยมเงนในสถานทและเวลานนเขาขอสนนษฐานของกฎหมายวายมไปเพอเลนการพนน

5. ขอยกเวนทใหเลนการพนนและขนตอมผลในระหวางคสญญาคอ การออกสลากกนแบงหรอสลากกนรวบทรฐบาลไดใหอำานาจหรอใหสตยาบน

10.3.1 ความหมายของการพนนและขนตอวเคราะหศพทการพนนและขนตอวามความหมายอยางไรความหมายของการพนนและขนตอ คอคสญญาทงสองฝายไดให

คำามนซงกนและกนวา ฝายหนงจะจายเงนหรอทรพยสนแกอกฝายหนง แลวแตวาเหตการณอนใดอนหนงทก ำาลงจะเกดขนในอนาคตเปนไปตามทค สญญาอกฝายหนงคาดหวงไว

การพนน ตามพระราชบญญตการพนน พ.ศ. 2478 แบงเปนกประเภท อะไรบาง

94

แบงเปน 2 ประเภทคอ ประเภทหามเดดขาด เชน หวย ก. ข. โปป น กบประเภททอนญาตใหเลนไดเชน ชนไก ขนโค

10.3.2 ผลของการพนนและขนตอทวาการพนนและขนตอไมกอใหเกดหนระหวางคสญญา มผลอยางไร

บางการพนนและขนตอ ไมกอใหเกดหนในระหวางคสญญา ผล เกดขนเปน

ไปตาม ป.พ.พ. มาตรา 853 และมาตรา 854มาตรา 853 อนการพนนหรอขนตอ ทานวาหากอใหเกดหนไม สงทไดใหกนไป

ในการพนนหรอขนตอกจะทวงคนไมได เพราะเหตหามลหนอยางหนงอยางใดมไดขอบญญตทกลาวน ทานใหใชตลอดถงขอตกลงเปนมลหนอยางหนงอยางใดอน

ฝายขางเสยพนนขนตอ หากทำาใหแกอกฝายหนงเพอจะใชหนเงนพนนหรอขนตอนนดวยมาตรา 854 อนการออกสลากกนแบงกด ออกสลากกนรวบกด ทานวาเปน

สญญาอนจะผกพนตอเมอรฐบาลไดใหอำานาจหรอใหสตยาบนแกการนนเฉพาะราย นอกนนทานใหบงคบตามบทบญญต มาตรา 853

นายสวย แพพนนมาตองจายเงนใหนายแขกผชนะพนน แตนายสวยไมมเงน จงไดออกเชคชำาระหนพนนใหนายแขก เมอนายแขกนำาเชคไปขนเงนปรากฏวาเชคไมมเงน กรณนนายแขกจะฟองใหนายสวยชำาระเงนตามเชคไดหรอไม เพราะเหตใด

ไมได เพราะการพนนและขนตอไมกอใหเกดหนระหวางคสญญา

นายใจเสยไฮโลนายโสเปนเงน 9,000 บาท นายใจไดจายเงนใหนายโส 3,000 บาท ทเหลอนายใจสญญาวาวนรงขนจะเอาแหวนมาใหเพอช ำาระหนพนนทเหลอ วนรงขนนายใจไมเอาแหวนไปใหแตยงทวงเงนทจายใหนายโสไป 3,000 บาทคนโดยอางวาเปนหนพนนไมมมลตอกนกรณตามอทธาหรณน

(ก) นายใจเรยกเงนคนไดหรอไม(ข) นายโสจะบงคบใหนายใจเอาแหวนมาใหเพอชำาระหนพนนไดหรอไมก. เรยกคนไมไดเพราะการพนนและขนตอไมกอใหเกดหนในระหวางค

สญญาสงใดทไดใหใหกนไปแลวเรยกคนไมไดข. ไมได เพราะเปนขอตกลงเปนมลหนทฝายตวเสยพนนใหแกอกฝาย

หนง

95

10.3.3 การออกสลากกนแบงหรอสลากกนรวบการออกสลากกนแบงหรอสลากกนรวบเปนการพนนหรอไม สลากกน

แบงหรอสลากกนรวบทมผลผกพนคสญญาอยในรปแบบใดเปนการพนนตามพระราชบญญตการพนน พ.ศ. 2478 สลากกน

แบงหรอสลากกนรวบทมผลผกพนคสญญาไดตอเมอรฐบาลไดใหอำานาจหรอสตยาบน

แบบประเมนผลหนวยท 101. นาย ก. และ นาย ข. เปนเจาของทดนรวมกนในทดนพพาทภายหลงไดทำาสญญา

ตกลงแบงก นเป นสดสวนวาให ใครได ตรงไหน เน อท เท า ใด ถ อว าเป นสญญาประนประนอมยอมความ

2. สญญาประนประนอมยอมความเปนสญญาทมลกษณะ สญญาทสมบรณโดยแสดงเจตนาตกลงกนแตหากจะฟองรองบงคบคดตองตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผตองรบผด

3. สญญาประนประนอมยอมความเปนสญญาทมวตถประสงค ระงบขอพพาทอนใดอนหนงทมอยหรอจะมขนโดยตางฝายตางยอมผอนผนใหแกกน

4. สญญาประนประนอมยอมความแบงเปนประเภทได 2 ประเภทคอ สญญาประนประนอมยอมความททำากนในศาลกบททำาหนาทโดยทวไป

5. สทธและหนาทของคสญญาในสญญาประนประนอมยอมความเขาลกษณะของ สญญาตางตอบแทนคอคสญญาฝายหนงจะไมยอมชำาระหนจนกวาอกฝายหนงจะชำาระหน

6. นายดำากบนายแดง พพาทเร องมรดกทดน ตอมานายดำาไดตกลงโอนกรรมสทธทดนใหกบนายแดง แตนายแดงตองใหเงนนายดำาหนงแสนบาทนายแดงตกลงแตไมมเงนสดจงขอผอนชำาระเปนรายเดอนและไดทำาสญญาประน ประนอมโดยนายแดงไดลงลายมอชอไว เปนหลกฐานนายแดงผอนไดหาหมนบาทกเลกผอน ดงนนายดำาจะตองปฏบตอยางไร จงจะไดเงนสวนทเหลอคน คำาตอบ ฟองบงคบใหนายแดงปฏบตตาม สญญาประนประนอมยอมความ

7. อายความในสญญาประนประนอมยอมความคอ 10 ป 8. ผลของสญญาประนประนอมยอมความคอ (ก) ทำาใหสทธเรยกรองซงแตละฝาย

ไดยอมสละนนระงบ (ข) ทำาใหแตละฝายไดสทธตามทแสดงในสญญานนวาเปนของตน9. ผลของการพนนและขนตอจะเปนดงน เมอมการใชหนพนนหรอขนตอจะทวงคน

กนไมได

96

10. การออกสลากกนแบงหรอสลากกนรวบ ถอเปนการพนนเพราะมฝายทไดและฝายทเสย

หนวยท 11 ลกษณะทวไปของสญญาประกนภย

1. สญญาประกนภยเกดขนเพอสนองความตองการของมนษยทอยรวมกนในสงคม ในการสรางหลกประกนใหเกดความมนคงแกชวตและครอบครวเนองจากเปนการแบงเฉลยความเสยหาย ทอาจจะเกดขนแกผเอาประกนภย

2. สญญาประกนภยตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการกอใหเกดขนแหงสญญา และยงตองตกอยภายใตกฎหมายพเศษซงควบคมกจการประกนภยดวย

3. สญญาประกนภยเปนสญญาตางตอบแทนทมลกษณะเปนการเสยงโชคซงตองอาศยความ ซอสตวสจรตของคสญญาเปนสำาคญ และถกควบคมโดยรฐ

11.1 ความรเบองตนเกยวกบการประกนภย1. การประกนภยไดมมาเปนเวลานานแลว ซงเกดขนเนองจากความจำาเปน

ของพวกพอคาทตองการหาหลกประกนสำาหรบสนคาและเงนทนของตน และไดววฒนาการตลอดมาเปนลำาดบจนถงปจจบน

2. การประกนภยกอใหเกดประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทงในทางสวนรวมและ ทางสวนตวของผเอาประกนภยในการสรางความมนคงใหแกชวต ครอบครวทรพยสนตลอดจนบรรดาธรกจตางๆ และยงเปนการแบงปนรฐสวสดการอกดวย

11.1.1 ความเปนมาและววฒนาการของการประกนภยอธบายถงหลกสำาคญของการประกนภยทใชมาตงแตสมยโบราณและ

คงใชอยในปจจบนหลกสำาคญของการประกนภยทยงคงใชอยในปจจบนกคอ ผเอา

ประกนภยจะตองมสวนไดเสยในเหตทเอาประกนทตองยดหลกการนกเพราะตองการหลกเลยงการพนนหรอขนตอ และเพอตองการมใหมการกอความเสยหายหรอภยพบตขนเพอหวงเงนประกน

97

11.1.2 ประโยชนของการประกนภยบอกประโยชนของการประกนภยมา 6 ประการ พรอมทงอธบายโดย

สงเขปการประกนภยมประโยชนดงนคอ(1) เปนหลกประกนความมนคงใหกบครอบครว(2) เปนหลกประกนความมนคงในทางธรกจ(3) เปนหลกประกนความมนคงและคมครองผลงทน(4) เปนการสรางเครดตแกผเอาประกน(5) ชวยทำาใหทราบตนทนของการเสยงภย(6) แหลงระดมทน

11.2 ความหมายและลกษณะของสญญาประกนภย1. สญญาประกนภยเปนสญญาตางตอบแทนเพอการเสยงภยในอนาคต

กรมธรรมประกนภยไมใชสญญาประกนภยเปนเพยงแตหลกเกณฑของสญญาประกนภย

2. สญญาประกนภยมลกษณะเปนการเสยงโชคตองอาศยความซอสตยสจรตอยางยง ของคสญญาและเปนสญญาทรฐควบคมดแล

3. ผเอาประกนภย ผรบประกนภย และผรบประโยชนเปนบคคลทเกยวของในสญญาประกนภยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

11.2.1 ความหมายของสญญาประกนภยสญญาประกนภยในประเทศไทยแบงออกเปนกประเภทสญญาประกนภยในประเทศไทยพอแบงออกเปนประเภทใหญๆได 2

ประเภท ไดแก(1) สญญาประกนชวต(2) สญญาประกนวนาศภย

11.2.2 ลกษณะของสญญาประกนภยอธบายความหมายและลกษณะของสญญาประกนภยโดยสงเขปสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาชนดหนง สญญาซงบคคลคน

หนงตกลงจะใชคาสนไหมทดแทนหรอใชเงนจำานวนหนงใหในกรณวนาศภย

98

หากมขน หรอในเหตอยางอนในอนาคตดงไดระบไวในสญญา และในการนบคคลอกคนหนงตกลงจะสงเงนซงเรยกวาเบยประกนภย

สญญาประกนภยมลกษณะดงน(1) เปนสญญาตางตอบแทน(2) เปนสญญาเสยงโชค(3) เปนสญญาไมมแบบแตตองมหลกฐานเปนหนงสอ(4) เปนสญญาทตองอาศยความซอสตยสจรตอยางยงของคสญญา(5) เปนสญญาทรฐควบคมดแล

11.2.3 บคคลทเกยวของในสญญาประกนภยใหอธบายความหมายของคำาตาม ป.พ.พ. มาตรา 862 ดงตอไปนผรบประกนภยผรบประกนภย หมายความวา คสญญาฝายซงตกลงจะใชคาสนไหม

ทดแทนหรอ ใชเงนจำานวนหนงใหผเอาประกนภยผเอาประกน หมายความวา คสญญาฝายซงตกลงจะสงเบยประกนภยผรบประโยชนผรบประโยชนหมายความวาบคคลผจะพงไดรบคาสนไหมทดแทนหรอ

รบจำานวนเงนใชใหมาตรา 862 ตามขอความในลกษณะนคำาวา "ผรบประกนภย" ทานหมายความวา คสญญาฝายซงตกลงจะใชคาสนไหม

ทดแทน หรอใชเงนจำานวนหนงใหคำาวา "ผเอาประกนภย" ทานหมายความวา คสญญาฝายซงตกลงจะสงเบย

ประกนภยคำาวา "ผรบประโยชน" ทานหมายความวา บคคลผจะพงไดรบคาสนไหมทดแทน

หรอรบจำานวนเงนใชใหอนง ผเอาประกนภยและผรบประโยชนนน จะเปนบคคลคนหนงคนเดยวกนกได

11.3 สาระสำาคญของสญญาประกนภย

99

1. สญญาประกนภย เปนสญญาทมลกษณะพเศษแตกตางไปจากสญญาธรรมดาทวไปโดยเฉพาะความเกยวของกนระหวางคกรณในสญญาประกนภยทตองมความสจรต ตอกนเปนอยางยง

2. สญญาประกนภยไมมแบบเนองจากกฎหมายไมไดกำาหนดแบบเอาไว เพยงแตคสญญาจะฟองรอง บงคบคดกนไดตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผด เปนสำาคญ

3. กรมธรรมประกนภย เปนเอกสารทกฎหมายบงคบใหผรบประกนภยมหนาทออกและสงมอบกรมธรรมใหแกผเอาประกนภยกนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

11.3.1 ลกษณะพเศษของสญญาประกนภยอธบายเรองหลกความซอสตยสจรตอยางยงในสญญาประกนภยสญญาประกนภยเปนสญญาซงตองการความซอสตวของคสญญา

ยงกวาสญญาประเภทอน กลาวคอคสญญาตองซอสตยตอกน ซงการตดสนใจของผรบประกนภยขนอยกบขอมลหรอขอความจรงทผเอาประกนภยแถลงใหทราบ และเมอมภยเกดขนหรอมความเสยหายเกดขน ผเอาประกนภยกจะไดรบคาสนไหมทดแทน หรอใชเงนใหตามจำานวนทกำาหนดไวในสญญา ดงนน ป.พ.พ. มาตรา 865 จงกำาหนดหนาทของผเอาประกนวาถามเหตการณ อยางใดอยางหนงทเกยวกบการประกนวนาศภยหรอประกนชวตแลว ผเอาประกนจะตองมความสจรตอยางยงในการเปดเผยขอเทจจรงทตนทราบใหผรบประกนทราบดวย หากผเอาประกนปกปดขอความจรงทควรบอกใหผรบประกนทราบ ซงหากทราบแลวผรบประกนกจะไมรบประกนภย หรอถารบกอาจเรยกเบยประกนใหสงขนอกเชนน สญญาประกนภยนนตกเปนโมฆยะ

ก. เอาประกนชวตตนเองแถลงขอความเทจในเรองอาชพและการชำาระคาเบยประกนภย โดยแถลงวาชำาระเบยประกนภยเอง ความจรง ก. ไมมอาชพและผรบประโยชนเปนผช ำาระคาเบยประกนภย ใหวนจฉยวา สญญาประกนชวตนสมบรณหรอไมเพราะเหตใด

สญญาประกนชวตมผลเปนโมฆยะ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 865

100

ก. เอาประกนภยรถยนตของตนโดยปกปดวารถยนตทเอาประกนภยไวนน เคยถกชนมากอน ใหวนจฉยวาสญญาประกนภยรถยนตนสมบรณหรอไม เพราะเหตใด

สญญาประกนภยนสมบรณ เพราะการปกปดในเรองดงกลาวมใชสาระสำาคญอนจะทำาใหผรบประกนเรยกเบยประกนสงขนหรอบอกปดไมทำาประกนภย ตาม ป.พ.พ. มาตรา 865

มาตรา 865 ถาในเวลาทำาสญญาประกนภย ผเอาประกนภยกด หรอในกรณประกนชวตบคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพ หรอมรณะของเขานนกด รอยแลวละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรงซงอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอก หรอใหบอกปดไมยอมทำาสญญา หรอวารอยแลวแถลงขอความนนเปน ความเทจไซรทานวาสญญานนเปนโมฆยะ

ถามไดใชสทธบอกลางภายในกำาหนดเดอนหนง นบแตวนทผรบประกนภยทราบมลอนจะบอกลางไดกด หรอมไดใชสทธนนภายในกำาหนดหาปนบแตวนทำาสญญากด ทานวาสทธนนเปนอนระงบสนไป

11.3.2 แบบและหลกฐานของสญญาประกนภยอธบายเรองหลกฐานของสญญาประกนภยหลกฐานของสญญาประกนภยตาม ป.พ.พ. มาตรา 867 มใชแบบ

ของสญญาประกนภยทกฎหมายกำาหนดใหทำาจงไมจำาตองมขอความระบอยางชดเจนวามการตกลงประกนภยกนอยางไร แมสญญาประกนภยไมมหลกฐานเปนหนงสอกมผลเปนสญญาทถกตองตามกฎหมาย และสญญาประกนภยนนกยอมสมบรณได หากเพยงแตจะฟองรองบงคบคดกนไมไดเทานนเอง การทกฎหมายประสงคใหสญญาประกนภยตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผอดเปนสำาคญกเพอความมนคงแนนอนในการฟองรองบงคบกนตามสญญาดงกลาว

11.3.3 กรมธรรมประกนภยบอกรายการทตองมในกรมธรรมประกนภยตาม ป.พ.พ. มาตรา 867กรมธรรมประกนภยนอกจากจะตองมลายมอชอของผรบประกนภย

แลว ยงจะตองมรายการตาม ป.พ.พ. มาตรา 867 บญญตไวดวยไดแก(1) วตถทเอาประกนภย

101

(2) ภยซงผรบประกนรบเสยง(3) ราคาแหงมลประกนภย(4) จำานวนเงนซงเอาประกนภย(5) จำานวนเบยประกนและวธสงเบยประกน(6) ถาหากสญญาประกนภยมกำาหนดเวลาตองลงเวลาเร มตนและ

เวลาสนสดไวดวย(7) ชอหรอยหอของผรบประกนภย(8) ชอหรอยหอผเอาประกนภย(9) ชอหรอยหอของผรบประโยชนถาจะพงม(10) วนทำาสญญาประกนภย(11) สถานทและวนทไดทำากรมธรรมประกนภยนอกจาก 11 รายการดงกลาวขางตนแลวนน ผรบประกนภยยงอาจ

ระบขอความอนๆ เพมเตมไดอกมาตรา 867 อนสญญาประกนภยนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสอ อยางใด

อยางหนงลงลายมอชอฝายทตองรบผด หรอลายมอชอตวแทน ของฝายนนเปนสำาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม

ใหสงมอบกรมธรรมประกนภย อนมเนอความตองตามสญญานน แกผเอาประกนภยฉบบหนง

กรมธรรมประกนภย ตองลงลายมอของผรบประกนภยและมรายการ ดงตอไปน(1) วตถ

ทเอาประกนภย(2) ภ ย

ใดซงผรบประกนภยรบเสยง(3) ร า ค

าแหงมลประกนภย ถาหากไดกำาหนดกนไว(4) จ ำาน

วนเงนซงเอาประกนภย(5) จ ำาน

วนเบยประกนภย และวธสงเบยประกนภย(6) ถ า

หากสญญาประกนภยมกำาหนดเวลา ตองลงเวลาเรมตน และเวลาสนสดไวดวย

102

(7) ช อหรอยหอของผรบประกนภย

(8) ช อหรอยหอของผเอาประกนภย

(9) ช อของผรบประโยชน ถาจะพงม

(10) วนทำาสญญาประกนภย (11) สถานทและวนทไดทำากรมธรรมประกนภย

แบบประเมนผลหนวยท 111. สญญาประกนภยตองประกอบไปดวยคสญญาอยางนอย 2 ฝาย 2. การปกปดความจรงในสาระสำาคญ ทำาใหสญญาประกนภยเกดผลเปนโมฆยะ3. สญญาประกนภยกอใหเกดประโยชนคอ ( ก ) เปนหลกประกนความมนคงใหกบ

ครอบครว ( ข ) เปนหลกประกนความมนคงในทางธรกจ ( ค ) เปนการสรางเครดตกบผ เอาประกนภย

4. วตถประสงคของการออก พ.ร.บ. ประกนชวต (พ.ศ. 2535) และพ.ร.บ. ประกนวนาศภย (พ.ศ. 2535) คอ (ก) อำานวยประโยชนแกผเอาประกนภยเพมขน (ข) รองรบการขยายตวของธรกจประกนภย (ค) ปรบปรงหลกเกณฑเกยวกบการดำาเนนการประกอบธรกจประกนภยใหมความคลองตว

5. ก. เชาซ อรถยนตจาก ข. โดยมขอตกลงในสญญาเชาซ อวา ก. เปนผเสยคาประกนภยรถยนตในนามของ ข. ซงเปนเจาของรถแลว ข. ไดทำาสญญาประกนรถยนตคนนกบบรษท ค. ซงเปนผรบประกนภยดงน ข . เปนผเอาประกนภย

6. กรมธรรมประกนภยทมรายการขาดตกบกพรองไปจากทกฎหมายกำาหนดไวมผลคอ ถามลายมอชอผรบประกนภย อาจใชเปนหลกฐานฟองรองผรบประกนภยใหรบผดได

7. กรณผรบประกนภยไมสงมอบกรมธรรมประกนภยใหแกผเอาประกนภย หลงจากทไดมการตกลงทำาสญญาประกนภยกนแลวดงน ผเอาประกนภยมสทธเรยกใหผรบประกนภยสงมอบกรมธรรมประกนภยใหแกตนได

8. กรณผรบประกนภยปฏเสธความรบผดตามกรมธรรมประกนภยแถลงขอเทจจรง อนเปนสาระสำาคญซงถาผรบประกนภยจะไมยอมรบประกนภย ผเอาประกนภยจะตอสไดคอ (ก) ผรบประกนภยรอยแลววาขอทผเอาประกนภยแถลงนนเปนความเทจ (ข) ผรบประกนภยควรจะไดรขอความนนเปนความเทจหากใชความระมดระวงดงจะพงคาด หมาย ไดแตวญญชน (ค) ขอความเทจไมใชสาระสำาคญทจะทำาใหผรบประกนภยบอกปดไมยอมรบทำาสญญาประกน ภยหรอเรยกเบยประกนภยสงขน

103

9. การปกปดขอความจรงจะมผลทำาใหสญญาประกนภยตกเปนโมฆะตอเมอ (ก) ผ เอาประกนภยไดรขอความนนอยแลว (ข) ขอความนนเปนสาระทถาผรบประกนภยรจะบอกปดไมยอมรบประกนภยหรอเรยกเบยประกนภยสงขน

10. ตวแทนของบรษท ข. ผรบประกนภย ซงมหนาทเพยงชกชวนใหบคคลเสนอเขาทำาสญญากบบรษทประกนภย ถาตวแทนนนรขอความจรงทวา ผเอาประกนภยปวยมากอน แตแถลงขอเทจจรงวาไมปวยและตวแทนนนกมไดแจงใหบรษทผรบประกนภยทราบดงน ความรของตวแทนเกยวกบเรองการปวยของผเอาประกนภยในกรณนไมผกพนบรษท

11. ตวแทนประกนชวต หมายความวา ผซ งบรษทมอบหมายใหทำาการแทนชกชวนใหบคคลทำาสญญาประกนชวตกบบรษท ดงนนตวแทนประกนชวตจะอยในฐานะ ไมไดเปนตวแทนของผรบประกนชวตตามความหมายของลกษณะตวแทน เพยงแตเปน ผชกชวนใหบคคลทำาสญญาประกนชวตกบบรษท

12. คำาสนองรบประกนภยทแกไขคำาเสนอกอใหเกดผล คำาสนองทแกไขคำาเสนอถอวาเปนคำาเสนอขนใหม

13. สญญาประกนภยตางกบการพนนขนตอเพราะ ผเอาประกนภยตองมสวนไดเสยในเหตทไดเอาประกนภยไว

14. สญญาประกนภยตางจากสญญาคำาประกนดงน (ก) ผรบประกนภยตองเปนบรษททไดรบอนญาตใหประกอบกจการประกนภย (ข) การประกนภยเปนการคามคาตอบแทนเสมอ กลาวคอผเอาประกนภยจะตองชำาระเบยประกนภย (ค) ถาลกหนไมชำาระหน ผรบประกนภยตองชดใชคาสนไหมทดแทน โดยใชหลกการในเร องชดใชคาสนไหม ทดแทน สวนการคำาประกนผคำาประกนอาจบอกปดใหเจาหนบงคบชำาระหนเอาจากลกหน กอนได

15. ผรบประกนภยตองมสถานะ เปนบรษทจำากด หรอบรษทมหาชนจำากด ทได รบอนญาตใหประกอบธรกจประกนชวต หรอประกนวนาศภยแลวแตกรณเทานน

16. รฐบาลมสวนควบคมดแลการประกอบกจการประกนภยในดาน (ก) การดำาเนนกจการของบรษทประกนภย (ข) อตราเบยประกนภย (ค) เงอนไขและแบบกรมธรรมประกนภย

17. หนาทของผเอาประกนภยในการเปดเผยความจรงมอย ตลอดเวลาตงแตผเอาประกนภยเสนอขอเอาประกนภยจนกระทงผรบประกนภยตกลงรบประกนภย ซงทำาให สญญาเกดขน

18. ก. เสนอขอเอาประกนชวตของตนเองกบบรษท ข. เมอวนท 10 มกราคม 2540 บรษท ข. ตอบตกลงรบประกนชวต ก. เมอวนท 20 มกราคม 2540 ก. เขาโรงพยาบาลเพอตรวจสขภาพเมอ 6 ธนวาคม 2540 แพทยพบวา ก. เปนมะเรงมาแลวเปนเวลาไมนอยกวา 6 เดอน แตโดยขอเทจจรงแลว ก. ไมทราบวาตนเองเปนมะเรงมากอน

104

ซง ก. กไดตอบคำาถามของบรษท ข. ในเร องนวาตนเองไมเปนและไมเคยเปนมะเรงมากอน กรณนถอวาสญญาประกนชวตมผล สมบรณแลว

หนวยท 12 สวนไดเสยในเหตประกนภย1. ผเอาประกนตองมสวนไดสวนเสยในเหตทไดเอาประกนภยไว2. การทผเอาประกนภยมสวนไดเสยทำาใหสญญาประกนภยตางกบการ

พนนขนตอ3. สวนไดสวนเสยในเหตทผเอาประกนไดประกนภยไวนน ตองมอยในขณะ

ทำาสญญาประกนภยนน

12.1 ความรเบองตนเกยวกบสวนไดเสยในเหตประกนภย1. บคคลใดเมอไมมสวนไดเสยยอมไมมความเสยงภย จงไมมความจำาเปน

ทจะตองทำาประกนภย2. การทกฎหมายกำาหนดให ผเอาประกนภยตองมสวนไดเสย ในเหตทได

เอาประกนภยไวกเพอหลกเลยงมใหมการพนนขนตอ ปองกนการทำาลายชวตและทรพยสนเพอหวงเอาเงนประกน ภยและปองกนความสญเปลาทางเศรษฐกจ

3. บคคลใดถาจะมสวนไดสวนเสยกบการเกด หรอไมเกดของเหตการณใดยอมถอไดวามสวนไดสวนเสยในเหตการณนน

4. สวนไดเสยทมกฎหมายรบรองคมครอง และสวนไดเสยตามความเปนจรงยอมเอาประกน ภยได

12.1.1 แนวความคดและความเปนมาของสวนไดเสยในเหตประกนภย

อธบายเหตผลของการประกนภยและความเปนมาของหลกกฎหมายในเรองสวนไดเสยในเหตทไดเอาประกนภย

การประกนภยเกดจากความตองการของบคคลในสงคมทตองการสรางหลกประกนใหกบตนเองหรอบคคลทเกยวของ

หลกกฎหมายในเร องสวนไดสวนเสยนนเปนไปตาม ป.พ.พ. มาตรา 863 กลาวคอ ผเอาประกนจะตองมสวนไดสวนเสยในเหตทเอาประกน ทงนเพอหลกเลยงมใหการประกนภยมลกษณะเหมอนการพนนขนตอ

105

12.1.2 ความสำาคญของสวนไดสวนเสยในเหตประกนภยอธบายความสำาคญของสวนไดเสยในเหตประกนภยพอสงเขปสวนไดเสยในการเอาประกนภยนน มความสำาคญ กลาวคอหากผเอา

ประกนมไดมสวนไดในเหตทเอาประกนภยนนแลว กจะทำาใหสญญาประกนภยนนไมผกพนคสญญา ตามบทบญญตของ ป.พ.พ. มาตรา 863 เพราะถาไมกำาหนดไวเชนน กจะทำาใหเกดเปนการพนนขนตอซงขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชนและเปนภยตอศลธรรม ซงจะมการทำาลายทรพยสนหรอกอวนาศภยขนเพอหวงใหไดรบเงนประกน อนเปนผลภย ตอศลธรรมของประชาชน

มาตรา 863 อนสญญาประกนภยนน ถาผเอาประกนภยมไดมสวนไดเสยในเหตทประกนภยไวนนไซร ทานวายอมไมผกพนคสญญาแต อยางหนงอยางใด

12.1.3 ความหมายของคำาวาสวนไดสวนเสยในเหตประกนภย

อธบายความหมายของคำาวาสวนไดเสยในเหตประกนภยสวนไดเสยในเหตประกนภยหมายถง การทบคคลใดเมอมเหตการณ

อยางหนงอยางใดเกดขนยอมมสวนทจะไดรบประโยชน หรอมสวนทจะตองเสยหายจากเหตการณนน ซงอาจมสวนไดสวนเสยโดยตรงหรอโดยทางออมกได

12.1.4 สวนไดเสยในเหตประกนภยทอาจเอาประกนภยไดระบลกษณะของสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยไดสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได แยกพจารณาเปน 2 ประเภทคอ(1) สวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยไดในสญญาประกนวนาศภย ม

ดงนก. ความเสยหายใดๆ ทเกดขนตองสามารถประมาณเปนจำานวนเงน

ไดข. ผเอาประกนภยตองมความสมพนธอยกบทรพยหรอสทธ หรอ

ประโยชน หรอรายไดใดๆ ซงถามเหตการณอยางหนงอยางใดเกดขนเขายอมไดรบความเสยหาย

(2) สวนไดเสยอนอาจเอาประกนไดในสญญาประกนชวต

106

ก. สวนไดเสยในชวตตนเองกรณประกนชวตตนเองข. สวนไดเสยในชวตบคคลอน ซงมความผกพนกนตามกฎหมาย

กรณประกนชวตบคคลอน

12.2 สาระสำาคญของสวนไดเสยในเหตประกนภย1. ผเอาประกนภยตองมสวนไดเสยในเหตทเอาประกนภยในขณะทำาสญญา

ประกนภย และกฎหมายไมไดบงคบใหระบราคาของสวนไดเสยไวในสญญาประกนภย แตถาคสญญาประกนภยไดกำาหนดกนไว กตองใหปรากฏในกรมธรรมประกนภยดวย

2. สญญาประกนวนาศภย เปนสญญาทมวตถประสงคเพอชดใชคาสนไหมทดแทน ซ งผเอาประกนภยตองมสวนไดเสยในเหตท เอาประกนภย ซ งสามารถประมาณเปนจำานวนเงนไดหากในขณะเกดวนาศภยผเอาประกนภยไมมสวนไดเสย แมวาสญญาประกนภยสมบรณกไมมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนได

3. สญญาประกนชวตเปนสญญาทไมไดมวตถประสงคเพอชดใชคาสนไหมทดแทน ดงนนสวนไดเสยในการทำาสญญาประกนชวตจงไมจ ำาเปนตองประมาณเปนจำานวนเงน หากแตราคาของสวนไดเสยดง กลาวขนอยก บประเภทของการประกนชวตวาเปนการประกนชวตตนเอง หรอบคคลอน และไมวาผเอาประกนหรอผรบประโยชนจะมสวนไดเสยหรอไม ผรบประกนยอมตองชดใชเงนตามจำานวนทตกลงกนไว

4. กรณผเอาประกนภยทำาสญญาประกนภยโดยไมมสวนไดเสยในเหตทเอาประกนภยสญญานนยอมไมผกพนคสญญาและเปนการพนนขนตอทผรบประกนภยยกขนเปนขอตอสได

12.2.1 บคคลเวลาและราคาของสวนไดเสยในเหตประกนภยบคคลใดในสญญาประกนภยทจะตองมสวนไดเสยในเหตประกนภย

เพราะเหตใด อธบายพรอมยกตวอยางประกอบบคคลผทจะตองมสวนไดเสยในสญญาประกนภยคอ ผเอาประกนภย

เทานน ตามบทบญญตของ ป.พ.พ. มาตรา 863 แตในทางปฏบต น น สำาหรบกรณประกนชวต บรษทผรบประกนภยมกจะกำาหนดใหผรบประโยชนตองเปนผมสวนไดเสยในประกนชวตของผเอาประกนภยดวย ตวอยางเชน

107

การทผเอาประกนชวตระบผรบประโยชนเปนบคคลอนทไมเกยวของกบผเอาประกนชวตเลย และใหผรบประโยชนเปนผช ำาระเบยประกนแทน กรณเชนนอาจทำาใหมการฆาตกรรมเพอหวงเงนประกนกได ดงนนหากผรบประโยชนไมไดมสวนไดเสยในความตายหรอความมชวตอยของผเอาประกนแลว บรษทผรบประกนภย จะไมรบประกนภย

อธบายวาสวนไดเสยในเหตประกนภยจะตองมเวลาใดสวนไดเสยในเหตประกนภยจะตองมในขณะทำาสญญาประกนภย ทงน

ตามบทบญญตของ ป.พ.พ. มาตรา 863ราคาของสวนไดเสยมความสำาคญในสญญาประกนภยหรอไม อยางไรราคาของสวนไดเสยมความสำาคญในสญญาประกนภยดงน(1) การประกนภยจะตองมการจายคาสนไหมทดแทนความเสยหาย

ซงจะมการจายเกนกวาคาเสยหายทแทจรงไมได(2) การเอาประกนภยมากกวาราคาสวนไดเสยนนทำาได เมอมการ

ชดใชคาสนไหมทด แทนกจะจายเพยงเทาราคาคาเสยหายทแทจรง แตผรบประกนจะตองพสจนไดวาราคาราเสยหายจรงกบราคาสวนไดเสยทเอาประกนไวนนแตกตางกน สวนกรณสวนไดเสยนอยกวาความเสยหายทแทจรงนน ผรบประกนภยจะจายคาสนไหมทดแทนเพยงเทาราคาทเอาประกนภยไว เทานน

การเอาประกนภยมากกวาสวนไดเสยมผลเปนประการใดผลกคอ สญญาประกนภยนนมผลผกพนคสญญาตามบทบญญต

ของ ป.พ.พ. มาตรา 863 เนองจากไมมกฎหมายหามไว แตอยางไรกตาม เมอมความเสยหายเกดขน การจายคาสนไหมทดแทนนนตองจายตามความเสยหายทแทจรง

12.2.2 ลกษณะของสวนไดเสยในสญญาประกนวนาศภยอธบายลกษณะของสวนไดเสยในสญญาประกนวนาศภย พรองยก

ตวอยางประกอบสวนไดเสยในสญญาประกนวนาศภยอาจสรปไดดงน

108

(1) ตองเปนสวนไดเสยทผเอาประกนภยมอยขณะทำาสญญา และในขณะเกดภย

(2) ตองเปนสวนไดเสยทสามารถประมาณเปนเงนได เชน เจาของกรรมสทธ เจาหนผรบเหมากอสรางเปนตน

(3) ตองเปนสวนไดเสยในลกษณะทมความสมพนธในฐานะเปนผมสทธตามกฎหมายไมวาจะเปนทรพยสทธ บคคลสทธ หรอความรบผดอนเกดจากมลหนตามกฎหมาย

12.2.3 ลกษณะของสวนไดเสยในสญญาประกนชวตอธบายลกษณะของสวนไดเสยในสญญาประกนชวตพรอมทงยก

ตวอยางประกอบลกษณะของสวนไดเสยในสญญาประกนชวตอาจสรปไดดงน(1) กรณเอาประกนชวตตนเอง ราคาสวนไดเสยไมเปนสาระสำาคญ(2) กรณเอาประกนชวตของบคคลอน

ก. ผเอาประกนมสวนไดเสยเนองจากความสมพนธในครอบครว ราคาของสวนไดเสยไมเปนสาระสำาคญ

ข. ถาผเอาประกนภยมสวนไดเสยเนองจากความสมพนธทางธรกจ ราคาของสวนไดเสยมความสำาคญ

(3) สวนไดเสยจะตองมอยขณะทำาสญญา(4) เมอเกดเหตขนตามสญญา ผเอาประกนภยหรอผรบประโยชนจะม

สวนไดเสยหรอไม ไมเปนสาระสำาคญผรบประกนตองใชเงนตามจำานวนทตกลงกนไว

สวนไดเสยในสญญาประกนชวตกเชน การเปนบดามารดากบบตร สามภรรยา นายจาง ลกจาง เปนตน

12.2.4 ผลของการทำาสญญาประกนภยโดยไมมสวนไดเสยอธบายผลของการประกนภยโดยทผเอาประกนภยไมมสวนไดเสยใน

เหตประกนภยผลของการทำาสญญาประกนภยโดยผเอาประกนภยไมมสวนไดเสยใน

เหตประกนภยคอ(1) สญญานนไมผกพนคสญญาตาม ป.พ.พ. มาตรา 863

109

(2) สญญาททำาขนนนกลายเปนการพนนขนตอ(3) ผรบประกนภยยกเรองสวนไดเสยนนขนเปนขอตอส

แบบประเมนผลหนวยท 121. เหตผลและความสำาคญของสวนไดเสยในสญญาประกนภยคอ (ก) เพอหลกเลยง

การสงเสรมไมใหมการพนนขนตอ (ข) เพอปองกนการทำาลายลางชวตและทรพยสน (ค) เพอปองกนความสญเปลาทางเศรษฐกจ ( ง ) เพอปองกนมใหเกดความไมสงบเรยบรอง หรอศลธรรมอนดของประชาชนในสงคม

2. กรณทถอวามสวนไดเสยทอาจเอาประกนภยไดคอ เจาหนเอาประกนชวตลกหน3. บคคลทตองมสวนไดเสยในเหตประกนภยคอ ผเอาประกนภย4. สวนไดเสยในเหตประกนภยตองมในขณะเกดสญญาประกนภย5. ก. จดให ข. ประกนชวต โดย ก. เปนผเสยเบยประกนภยและเปนผรบประโยชน

โดยท ก. ไมมความสมพนธเปนพเศษตามกฎหมายกบ ข. แตประการใดดงนน (ก) ก. เปนผเอาประกนภย (ข) ก . เปนผรบประโยชน (ค) สญญาประกนภยไมผกพนคสญญา (ง) ก . ไมมสวนไดเสยในชวตของ ข .

6. ลกษณะของราคาแหงมลประกนภยเปนไปตามท กำาหนดไวหรอไมกำาหนดไวในสญญากได

7. การเอาประกนภยมากกวาสวนไดเสยจะสงผลตอสญญาประกนภย สมบรณ8. ลกษณะของสวนไดเสยในสญญาประกนวนาศภยคอ (ก) ตองมอยในขณะทำา

สญญา (ข) ตองสามารถประเมนเปนเงนได9. การเอาประกนชวตของบคคลตอไปนทถอวามสวนไดเสยในสญญาประกนชวต

(ก) เอาประกนชวตตนเอง (ข) เอาประกนชวตของบคคลอนทมความสมพนธทางครอบครวของตน (ค) เอาประกนชวตของบคคลอนทมความ สมพนธทางธรกจของตน (ง) เอาประกนชวตของบคคลทเปนลกหนของตน

10. ผลของการประกนภยทผเอาประกนภยไมมสวนไดเสยในเหตประกนภยคอ (ก) เปนสญญาพนนขนตอ (ข) ไมมผลผกพนคสญญา (ค) ผรบประกนภยยกขนเปนขอตอสเพอปฏเสธความรบผดได

11. เดกวดเอาประกนชวตเจาอาวาส ไมถอวาเปนผมสวนไดเสยทอาจเอาประกนภยได {เจาหนเอาประกนชวตลกหน จดวาเปนผมสวนไดเสย}

12. กรณสวนไดเสยในเหตประกนภยหมดไประหวางอายสญญาประกนภยมผลใหสญญาประกนภย สมบรณ

13. ก. เชาซอรถยนตจาก ข. โดยม ค. ชำาระคาเชาซอรถยนตแทนเชนน ก . เปนผมสวนไดเสยทจะเอารถยนตไปประกนได

110

14. ราคาแหงมลประกนภยตองกำาหนดไวในสญญาประกนภยหรอไม คำาตอบ กำาหนดหรอไมกำาหนดกได

15. ก. มบานราคา 5 ลาน เอาประกนวนาศภยโดยตราคาแหงมลประกนภยเปนเงน 10 ลานบาท เชนนสญญาประกนภยมผล ผกพนคสญญาตามเดม

16. การเอาประกนชวตทถอวาผเอาประกนภยมสวนไดเสยในเหตประกนภยคอ นายจางเอาประกนชวตลกจาง

17. ผลของการทผเอาประกนภยไมมสวนไดเสยในเหตประกนภย เปนเหตใหผรบประกนภยยกขนเปนขอตอสได

หนวยท 13 ประกนวนาศภย1. สญญาประกนวนาศภยเปนสญญาตางตอบแทนทมคาตอบแทนไมเทา

เทยมกน กฎหมายจงบญญตหลกเกณฑแตกตางไปจากสญญาทวไป2. ผรบประโยชนตามสญญาประกนภยจะเปนผเอาประกนภยหรอบคคล

ภายนอกเปนผเอาประกนภยกได ในกรณทผรบประโยชนไมใชผเอาประกนภยตองบงคบตามลกษณะของสญญาเพอประโยชนแกบคคลภายนอก

3. สญญาประกนภยเปนสญญาทเกดขนโดยอาศยความสจรตอยางยงของคสญญา โดย เฉพาะอยางยงผเอาประกนภย ตองเปดเผยขอความจรงอนเปนสาระสำาคญในการพจารณารบประกนภยหรอคดเบยประกนของผรบประกนภย หากผเอาประกนภยไมเปดเผยขอความจรง หรอแถลงขอความอนเปนเทจ ในการทำาสญญาประกนภยแลว สญญาประกนภยตกเปนโมฆยะ ผรบประกนภยมสทธบอกลางได

4. ผรบประกนภยจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนตามจำานวนของวนาศภยทแทจรง ผเอาประกนภยไมมสทธเรยกรองคาเสยหายเตมจำานวนทกำาหนดไวในสญญาประกนภย หากปรากฏวาจำานวนวนาศภยทเสยหายนอยกวาจำานวนเงนทกำาหนดทกำาหนดไวในสญญาประกนภย

5. ผรบประกนภยมสทธไดรบเบยประกนภยตามก ำาหนดไวในสญญาประกนภย มสทธเรยกคาสนไหมทดแทนจากผเอาประกน หรอผรบประโยชนททราบเหตวนาศภยแลวไมบอกกลาวใหผรบประกนภยทราบโดยไมชกชา นอกจากนยงมสทธปฏเสธความรบผดตามสญญาถาวนาศภยนนเกดขน

111

เพราะความทจรตหรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงของผเอาประกนภย หรอผรบประโยชน

6. ผเอาประกนภยมสทธเอาประกนภยหลายรายได แตเมอเกดวนาศภยผเอาประกนภยมสทธไดคาสนไหมทดแทนจากผรบประกนภยเพยงเทาจำานวนวนาศภยทแทจรง

13.1 ความรทวไปเกยวกบวนาศภย1. การเกดวนาศภยไมใชเงอนไขบงคบกอนของสญญาประกนภย หากแต

เปนเงอนไขของการชำาระคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย2. ลกษณะของวนาศภยอาจแบงออกไดเปนหลายชนดตามประเภทของภย

วนาศภยทเกด ขนโดยการกระทำาของบคคล และโดยธรรมชาตยอมกอใหเกดผลตามสญญาประกนภยตางกน

3. วนาศภยทจะเอาประกนภยไดตองเปนวนาศภยทจะเกดขนในอนาคตอนไมแนนอนและไมมวตถประสงคเปนการตองหามตามกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

13.1.1 การเกดวนาศภยวนาศภยอาจเกดขนไดอยางไรบางวนาศภยเกดขนได 2 กรณ คอ(1) วนาศภยทเกดขนโดยการกระทำาของบคคล ไมวาโดยจงใจ

หรอประมาทเลนเลอ หรอดวยวธงดเวนการกระทำาใดๆ เพอกอใหเกดวนาศภยขน

(2) วนาศภยทเกดขนโดยธรรมชาต เชน นำาทวม แผนดนไหว ภเขาไฟระเบด

วนาศภยทเกดจากการกระทำาของบคคลมขอพจารณาแตกตางกนเปนกรณใดบาง เพราะเหตใด

วนาศภยทเกดจากการกระทำาของบคคลมขอพจารณาดงนวนาศภยทเกดจากการกระทำาของบคคลภายนอก วนาศภยนอยใน

ความรบผดตามสญญาประกนภยทกกรณไมวาจะเกดจากการกระทำาโดยจงใจ หรอประมาทเลนเลออยางรายแรง

112

วนาศภยทเกดจากการกระทำาของผเอาประกนภย หรอผรบประโยชน วนาศภยนจะอยในความรบผดตามสญญาประกนภยตอเมอมไดจากการกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน

13.1.2 ลกษณะวนาศภยเงอนไขบงคบกอนของสญญาประกนภย แตกตางกบเหตการณอยาง

ใดอยางหนงในอนาคตดงไดระบไวในสญญาประกนภยหรอไมเงอนไขบงคบกอนของสญญาประกนภยแตกตางกบเหตการณอยาง

ใดอยางหนงในอนาคตดงไดระบไวในสญญาประกนภยคอเงอนไขบงคบกอนของสญญาประกนภยนน สญญาประกนภยยงไม

เปนผลสมบรณจน กวาเงอนไขจะสำาเรจ สวนเหตการณอยางใดอยางหนงในอนาคตดงไดระบไวในสญญาประกนภยนนสญญาประกนภยมผลสมบรณตามกฎหมายแลว แตมเงอนไขการชำาระคาสนไหมทดแทนเมอเกดเหตการณอยางใดอยางหนงในอนาคตดงไดระบไวในสญญาประกนภย

มขอสงเกตเกยวกบการเกดวนาศภยตามสญญาประกนภยอยางใดขอสงเกตเกยวกบการเกดวนาศภยตามสญญาประกนภย มดงนคอ(1) เปนวนาศภยทเกดขนดงไดระบไวในสญญาประกนภย(2) เปนเหตการณอยางใดอยางหนงทเกดขนในอนาคต ภายหลงการ

ทำาสญญาประกนภย(3) เปนวนาศภยทเกดขนภายในระยะเวลาทก ำาหนดไวในสญญา

ประกนภย(4) เกดความเสยหายทสามารถประมาณเปนเงนได

13.1.3 วนาศภยทเอาประกนภยไดวนาศภยทเกดจากพฤตกรรมทมวตถประสงคเปนการตองหามตาม

กฎหมาย เหมอนกนหรอตางกนอยางไรกบวนาศภยทเกดขนในอนาคตอนไมแนนอน อธบายและยกตวอยางประกอบทงสองกรณ

วนาศภยทเกดจากการกระทำาทมวตถประสงคเปนการตองหามตามกฎหมาย วนาศภยดงกลาวไมสามารถเอาประกนไดเชน นาย ก. ประสงคจะใชรถยนตเปนพาหนะเขาปลนทรพยและหลบหนการจดกม ซงจะตองขบรถดวย

113

ความเรวสงอาจเกดอบตเหตกบรถยนตของตนได จงนำารถยนตไปประกนอบตเหตไวกอน เชนนวนาศภยเกดกบรถยนตคนนไมสามารถเอาประกนได สวนวนาศภยทเกดขนในอนาคตอนไมแนนอนนน เปนความวนาศทนำามาเปนเงอนไขในการชดใชคาสนไหมทดแทน เชน อคคภย วาตภย ซงไมผดกำาหมาย เชน สญญาประกนภยกำาหนดเงอนไขไววาถาบานหลงทเอาประกนเกดเพลงไหมในระยะอายสญญาประกนภย ผรบประกนยอมชดใชคาสนไหมทดแทนเปนตน

สญญาประกนภยทตกเปนโมฆะ เนองจากวตถประสงคเปนการพนวสยทตกเปนโมฆะเนองจากการแสดงเจตนาดวยการสำาคญผดในสงซงเปนสาระสำาคญนนตางกนหรอไม

สญญาประกนภยทตกเปนโมฆะ เนองจากวตถประสงคเปนการพนวสยนน กเชนกรณวตถทเอาประกนภยไดเกดวนาศภยขนกอน หรอในขณะทำาสญญาประกนภยแลว จงไมมการเสยงภยใดๆ ทจะนำามาประกนภยไดอก ตางกบสญญาประกนภยทตกเปนโมฆะเนองจากการแสดงเจตนาโดยสำาคญผดในสงทเปนสาระสำาคญ เชน ขณะทำาสญญาประกนภย วนาศภยไดเกดขนแลว แตคสญญาไมทราบจงเขาทำาสญญาโดยเขาใจผดวาภยยงไมเกดทงสองกรณมผลใหสญญาประกนภยตกเปนโมฆยะเชนเดยวกน

13.2 สทธและหนาทของผเอาประกนภย และผรบประโยชน1. สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย เปนสทธอน

สำาคญของผเอาประกนภยและผรบประโยชน นอกจากนนผเอาประกนภยยงมสทธตามสญญาประกนภยในฐานะเปนคสญญาแตผรบประโยชนไมม

2. ผเอาประกนภยมสทธลดเบยประกนลงหากปรากฏวา ภยทไดระบไวในสญญาประกนภยนน หมดไป หรอสวนไดเสยในเหตทประกนภยนนไดลดนอยลงไประหวางอายของสญญาประกนภย

3. ในกรณทผรบประกนภยตองคำาพพากษาใหเปนคนลมละลายผเอาประกนภยมสทธเรยกใหผรบประกนภยหาหลกประกนตามสมควรหรอจะบอกเลกสญญาเสยกได

114

4. ผเอาประกนภยมหนาทตองเปดเผยความจรงในขณะทำาสญญา ประกนภยตามหลกสจรตอยางยงของสญญาประกนภย มฉะนนสญญาประกนภยตกเปนโมฆยะ

5. ผเอาประกนภยมหนาทตองปองกนทรพยทเอาประกนภยตามสมควร คาใชจายในการปองกนและรกษาทรพยทเอาประกนมใหวนาศ ผรบประกนภยตองชำาระให

6. ผเอาประกนภยมหนาทตองชำาระเบยประกนภยเปนตวเงนเสมอ แตการชำาระเบยประกนไมใชสาระสำาคญของการเกดสญญาประกนภย การตกลงกำาหนดจำานวนเงนคาเบยประกนภยเปนสาระ สำาคญในการเกดสญญาประกนภย

7. ผเอาประกนภยและผรบประโยชนมหนาทต องบอกกลาว การเกดวนาศภยใหผรบประกนภยทราบโดยไมชกชา มฉะนนผรบประกนภยอาจเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายใดๆ ทเกดขนเนองจากการแจงลาชานนได

13.2.1 สทธของผเอาประกนภยและผรบประโยชนสทธในการลดเบยประกนภยของผเอาประกนภยมกกรณอะไรบาง

อธบายและยกตวอยาง ประกอบสทธในการลดเบยประกนของผเอาประกนภยม 2 กรณคอ(1) เม อโอกาสของการเกดภย (The Chance of Loss)

เปลยนแปลงไป เชน เอาประกนอคคภยบานซงตดอยกบรานจำาหนายแกสไวไฟ ตอมารานจำาหนายแกสไวไฟไดยายไปอยทอน โอกาสของการเกดภยจากแกสไวไฟยอมหมดไป

(2) เมอมลประกนภย (Insurable Interest) ไดลดนอยลงไประหวางอายของสญญาประกนอคคภย เชนเอาประกนภยบานไวสองหลง ราคาหลงละ 250,000 บาท มลประกนภยตามกรมธรรมราคา 500,000 บาท ตอมาผเอาประกนรอบานหลงหนง มลประกนภยลดนอยลงมาก ผเอาประกนภยจงขอลดเบยประกนภยใหเสมอกบสวนไดเสยทตนมอยในวตถทเอาประกนภยได

115

สทธใหหาหลกประกน กบสทธเลกสญญาของผเอาประกนภยนน มาจากสาเหตเดยวกนหรอไม

สทธใหหาหลกประกนกบสทธเลกสญญาของผเอาประกนภยนนจากสาเหตเดยวกน คอผรบประกนภยตองคำาพพากษาใหลมละลาย กลาวคอผเอาประกนภยมสทธเลอกวาจะใหผรบประกนภยหาประกนอนสมควรแลวปฏบตตามสญญาประกนภยตอไป หรอจะบอกเลกสญญาเสยทนทกได

สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย จะเกดขนเมอใด มหลกเกณฑอยางไร

สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย จะเกดขนในกรณดงตอไปน คอ

(1) มวนาศภยเกดขนกบวตถทเอาประกนภย(2) เปนวนาศภยทอยในเงอนไขของสญญาประกนภย(3) ไดมการแจงและการสำารวจคาเสยหายแลว

ผรบประโยชนตามสญญาประกนภย มสทธเขารบคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย แทนผเอาประกนภยใชหรอไม

ผรบประโยชนตามสญญาประกนภยมสทธเขารบคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยไดในนามของตนเอง เพราะเปนการถอเอาประโยชนตามสญญาเพอประโยชนบคคลภายนอก จงมใชเขารบคาสนไหมทดแทนผเอาประกนแตอยางใด

13.2.2 หนาทของผเอาประกนภยและผรบประโยชนการเปดเผยขอความจรง และการไมแถลงขอความอนเปนเทจจะตอง

กระทำาเมอใดการเปดเผยขอความจรง และการไมแถลงขอความอนเปนเทจ จะตอง

กระทำาในระยะเวลาใดๆ กอนการสนองรบคำาเสนอขอเอาประกนภยของผรบประกนภย เมอผรบประกนภยสนองรบคำาขอเอาประกนภยแลวหนาทเปดเผยความจรงของผเอาประกนยอมสนสดลง แมตอมาผเอาประกนจะทราบขอความจรงใดขนกไมมหนาทตองเปดเผยอก

116

ขอความจรงใดจงจะถอวาเปนขอความจรงทผเอาประกนภยจะตองเปดเผย

ขอความจรงทถอวาเปนขอความจรงทผเอาประกนภยจะตองเปดเผยนน ตองเปนขอสาระสำาคญซงอาจจงใจใหผรบประกนภยเรยกเบยประกนภยสงขน หรอบอกปดไมทำาสญญา

ผลของการไมเปดเผยความจรงกบ ผลของการแจงการเกดวนาศภยลาลาตางกนอยางไร อธบาย

การไมเปดเผยขอความจรงนน มผลทำาใหสญญาประกนภยตกเปนโมฆยะ ผรบประกน ภยมสทธบอกลางไดตางกบการแจงการเกดวนาศภยลาชา ซงไมเปนเหตใหผรบประกนภยปฏเสธการจายคาสนไหมทดแทนได เวนแตจะไดกำาหนดไวอยางชดแจงเปนเงอนไขบงคบเดด ขาดใหผเอาประกนภยตองบอกกลาวการเกดวนาศภยภายในเวลาอนกำาหนด มฉะนนผรบประกนภยจะไมใชคาสนไหมทดแทนให แตหากการแจงลาชานนเปนเหตใหผรบประกนภยไดรบความเสยหายอยางใด ผรบประกนภยมสทธเรยกรองคาเสยหายจำานวนนนเอากบผประกนภยได

การชำาระเบยประกนภยเปนหลกฐานของการเกดสญญาประกนภยใชหรอไม และผเอาประกนภยจะจายเบยประกนเปนอยางอนนอกจากเงนไดหรอไม

การชำาระเบยประกนภย มใชเปนหลกฐานของการเกดสญญาประกนภย แตการตกลงกำาหนดจำานวนเงนคาเบยประกนภยเปนสาระสำาคญประกนภยตามมาตรา 366 หากยงไมไดตกลงจำานวนเงนเบยประกนภยเปนสาระสำาคญในการเกดสญญาประกนภยตามมาตรา 366 หากยงไมไดตกลงจำานวนเงนเบยประกน ถอวายงไมได ตกลงจะสงเงนซงเรยกวา“ เบยประกนภย” ตามมาตรา 861 สญญาประกนภยยงไมเกด

ผเอาประกนภยจะจายเบยประกนภยเปนอยางอนนอกจากเงนไมได ตามมาตรา 861 ซงบญญตวา “...ในการนบคคลอกคนหนงตกลงจะสงเงนซงเรยกวา เบยประกนภย”

ผเอาประกนภยมหนาทปองกนทรพยทเอาประกนภยหรอไม อธบาย

117

ผเอาประกนภยมหนาทปองกนทรพยทเอาประกนภย แมไมมกฎหมายบญญตไวอยางชดแจงนน เพราะเปนหนาทตามธรรมดาของผเปนเจาของทรพยในอนทจะดแลปองกนรกษาทรพยของตนเยยงวญญชนตามปกต

ผรบประโยชนมหนาทปฏบตตามสญญาประกนภยอยางไรบาง อธบายผรบประโยชนมหนาทปฏบตตามสญญาประกนภย ดงน1)หนาทระมดระวงมใหวนาศภยเกดขน เนองจากความทจรตหรอ

ประมาทเลนเลออยางรายแรงของตน2) หนาทบอกกลาววนาศภยใหผรบประกนภยทราบ

โดยไมชกชา

13.3 สทธและหนาทของผรบประกนภย1. สทธเรยกรองคาเบยประกนภยตามสญญาประกนภย ถอวาเปนสทธอน

สำาคญของผรบประกนภย แตในความผกพนตามสญญาประกนภยนน ผรบประกนภยยงมสทธอนรวมทงสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนกบผเอาประกนภย และผรบประโยชนอกดวย

2. ผรบประกนภยมสทธปฏเสธความรบผดตามสญญาประกนภย หากวนาศภยนนเกดขนโดยความทจรต หรอประมาทเลนเลออยางรายแรงของผเอาประกนภยและผรบประโยชน

3. สทธในการรบชวงสทธของผเอาประกนภยในการเรยกรองคาสนไหมทดแทน จากบคคล ภายนอกทกอใหเกดวนาศภยขนนน เกดขนโดยอำานาจของกำาหมายเพอมใหผเอาประกนภยไดคาสนไหมทดแทนเกนความเสยหายทแทจรง

4. ผรบประกนภยมหนาทตองใชความระมดระวงในการรบฟงขอความจรง ทผเอาประกนภยบอกกลาว หรอแจงใหทราบเพอขอเอาประกนภยเยยงวญญชน

5. หนาทชดใชคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย เปนหนาททสำาคญทสดของผรบประกนภย เปนหนาทตามกฎหมาย ตามสญญา และหนาทศลธรรมทผรบประกนภยจะตองปฏบตโดยสจรต

118

6. ผรบประกนภยมหนาทตองสงมอบกรมธรรมประกนภยซงมขอความตรงตามสญญาประกนภยใหกบผรบประกนภยหนงฉบบ กรมธรรมประกนภยดงกลาวนผรบประกนภยตองลงลายมอชอไวสำาคญ

7. ผรบประกนภยมหนาทสำารวจคาเสยหายทเกดจากวนาศภยตามสญญาเพอชำาระคาสนไหม ทดแทนตามความเสยหายทแทจรง

13.3.1 สทธของผรบประกนภยสทธของผรบประกนภยตามสญญาประกนภยมกชนด อะไรบางสทธของผรบประกนภยตามสญญาประกนภย มดงน(1) สทธเรยกรองคาเบยประกนซงเกดขนในทนททสญญาประกนภย

เกดขน(2) สทธลดจำานวนคาสนไหมทดแทน เมอราคาแหงมลประกนภยตาม

ทตกลงกนไวนนเปนจำานวนสงเกนไปมากเกนสวนไดเสยของผเอาประกน(3) สทธเรยกรองใหหาหลกประกนอนสมควร เมอตองคำาพพากษาให

เปนคนลมละลายหลกประกนทสมควรนนหมายถงหลกประกนทพอกบกบหนทผเอาประกนภย จะตองชำาระตามสญญาประกนภยนน

(4) สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทน ในกรณทผรบประกนภยไดรบความเสยหาย เนอง จากผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนแจงเหตวนาศภยลาชา

(5) สทธเลกสญญา เมอผเอาประกนภยตองคำาพพากษาของศาลใหเปนคนลมละลายหรอในกรณทผรบประกนภยเลอกเอาหลกประกนอนสมควรแทนการเลกสญญา และผเอาประกน ภยไมสามารถจดหาหลกประกนอนสมควรใหได ผรบประกนภยอาจใชสทธเลกสญญาได

(6) สทธปฏเสธความรบผดตามสญญา ในกรณทผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนกอใหเกดวนาศภยโดยเจตนาหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอในกรณทวนาศภยเกดขนเนองจากความไมสมประกอบในเนอวตถทเอาประกนภย

(7) สทธในการรบชวงของผเอาประกนภย กลาวคอเมอผรบประกนภยไดชำาระคาสนไหมทดแทนแกผเอาประกนแลว ยอมรบชวงสทธของผเอาประกนภยทจะเรยกรองจากบคคลภายนอกไดเทาจำานวนทตนไดชำาระไป

119

สทธในเบยประกนภยเปนสทธตามสญญาตางตอบแทน กลาวคอ เมอผเอาประกนภยยงไมชำาระ ผรบประกนภยไมตองเสยคาสนไหมทดแทนใชหรอไม

สทธในเบยประกนภยเปนสทธตามสญญาตางตอบแทน เมอผเอาประกนภยยงไมช ำาระ ผรบประกนภยยงไมตองชำาระคาสนไหมทดแทน หากผ ร บประก นภ ยได ช ำาระค าสนไหมทดแทนไปแล วก เรยกค นได (ฎ. ท 1114/2512)

สทธปฏเสธความรบผดตามสญญา หมายถงอะไร มขอสงเกตอยางไรบาง

สทธปฏเสธความรบผดตามสญญา หมายถง กรณทเกดวนาศภยขนตามสญญาแลว แตผเอาประกนภยปฏเสธความรบผดได 2 กรณคอ

(1) วนาศภยเกดขนเพราะความทจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงของผเอาประกน ภยหรอผรบประโยชน

(2) วนาศภยเกดขนเนองจากความไมสมประกอบในเนอวตถทเอาประกนภย

การรบชวงสทธตามสญญาประกนภยตามสญญาประกนภยมสาระสำาคญอยางไร

การรบชวงสทธตามสญญาประกนภยมสาระสำาคญดงตอไปนคอ(1) วนาศภยนนเกดขนเพราะการกระทำาของบคคลภายนอก(2) การกระทำาของบคคลภายนอกไมวาจะกระทำาโดยจงใจประมาท

เลนเลอหรอประมาท เลนเลออยางรายแรง กอใหเกดความเสยหายทงทเกดจากมลหนตามสญญาและมลหนจากการละเมด

(3) มกฎหมายบญญตใหสทธผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนเรยกรองคาเสยหายจากบคคลภายนอกได

(4) เปนวนาศภยดงระบไวในสญญาประกนภย(5) ผรบประกนภยไดจายคาสนไหมทดแทนใหผเอาประกนภยหรอ

ผรบประโยชนไปแลว

13.3.2 หนาทของผรบประกนภย

120

การเปดเผยขอความจรงและการแถลงขอความจรงของผเอาประกนภยนนผรบประกนภย จะตองใชความระมดระวงในระดบใด

การเปดเผยขอความจรง และการแถลงขอความจรงของผเอาประกนภยนน ผรบประกนภยจะตองใชความระมดระวงรบฟงดวยความรเหนของวญญชนในระดบของผประกนภยโดยทวไป

การรบฟงขอความจรงเพอพจารณารบประกนภยนนผรบประกนภยตองกระทำาเองหรอไม และในกรณใดจงจะถอวาการรบฟงขอความจรงนนผกพนผรบประกนภย

การรบฟงขอความจรงเพอพจารณารบประกนภยนน ผรบประกนภยตองกระทำาดวยตนเอง

ผทจะรบฟงขอความจรงไดเสมอนผรบประกนภย และผกพนผรบประกนภยตองประกอบดวยหลกเกณฑดงนคอ

(1) ตองไดรบมอบหมายจากผรบประกนภยใหเปนผรบฟงขอความจรง เพอพจารณารบหรอไมรบประกนภย

(2) ตองไดรบฟงขอความจรงมาในขณะปฏบตหนาทแทนผรบประกนภย

(3) ขอความจรงนน ตวแทนมหนาทตองแจงใหผรบประกนภยทราบ

การทผรบประกนภยไมใชความระมดระวงในการรบฟงขอความจรง จะมผลตามกฎหมายอยางไร

การทผรบประกนภยไมใชความระมดระวงในการรบฟงขอความจรงมผลใหสญญาประกน ภยสมบรณตามกฎหมาย ผรบประกนภยไมมสทธบอกลาง โมฆยะกรรมตามมาตรา 865 และถอวาสญญาประกนภยมไดเกดขนดวยการแสดงเจตนาอนเสอมเสยแตอยางใด

การสงมอบกรมธรรมประกนภยใหผเอาประกนภยมวตถประสงค และผลตามกฎหมายอยางไร

การสงมอบกรมธรรมประกนภยใหผเอาประกนภย มวตถประสงคและผลตามกฎหมายโดยถอวากรมธรรมประกนภยทสงมอบนนเปนหลกฐานของ

121

การประกนภยทผเอาประกนภย และผรบประกนภยไดทำาสญญาประกนภยกนไว

ผรบประกนภยตองคนเบยประกนภยใหผเอาประกนในกรณใดบางผรบประกนภยตองคนเบยประกนภยใหผเอาประกนภยในกรณดงตอ

ไปน(1) ผเอาประกนภยขอเลกสญญากอนเรมเสยงภย ผรบประกน

ภยตองคนเบยประกนภยใหครงหนงตามมาตรา 872(2) ผเอาประกนภยขอลดจำานวนเงนซงเอาประกนภยไวลง ผรบ

ประกนภยตองคนเบยประกนภยตามสวนทยงมไดเสยงภยในอนาคต ตามมาตรา 873

(3) ผรบประกนภยขอลดจำานวนคาสนไหมทดแทนลง เนองจากราคาแหงมลประกนภยตามทไดตกลงกนไวเปนเปนจำานวนสงเกนไปมาก ผรบประกนภยตองคนเบยประกนภยตามสวนพรอมดอกเบยตามมาตรา 874

(4) ผเอาประกนภยบอกเลกสญญาเนองจากผรบประกนภยตองคำาพพากษา ใหเปนคนลมละลายผรบประกนภยโดยเจาพนกงานพทกษทรพยตองคนเบยประกนใหผเอาประกน

(5) เมอเงอนไขของสญญาประกนภยใหคนเบยประกนภยตอกนในกรณ มการบอกเลกสญญากอนสญญาสนสดลง

(6) คนตามพระราชบญญตประก นวนาศภย พ.ศ. 2510 มาตรา 21 เนองจากผรบประกนภยออกกรมธรรมประกนภยผดแบบ หรอขอความทนายทะเบยนใหความเหนชอบ และตามมาตรา 30 ในกรณทมการกำาหนดจำานวนเงนซงเอาประกนภยไวสงเกนกวาราคาทรพยสนทเอาประกนภยมาก ผรบประกนภยตองคนเบยประกนภยตามสวนเฉลยของระยะเวลาทเอาประกนภย

การสำารวจคาเสยหายเปนหนาทของใคร ในกรณทไมสามารถตราคาคาเสยหายทแทงจรงไดจะเกดผลตามกฎหมายอยางไร

122

การสำารวจคาเสยหายเปนหนาทของผรบประกนภย ในกรณทไมสามารถตราคาคาเสย หายทแทจรงไดกฎหมายสนนษฐานวามความเสยหายตามจำานวนเงนทเอาประกนภยไว

การจายคาสนไหมทดแทนมหลกเกณฑทจะตองพจารณาอยางไร และมการจายคาสนไหมทดแทนกวธ

การจายคาสนไหมทดแทนมหลกเกณฑทจะตองพจารณาดงน(1) เกดวนาศภยดงระบไวในสญญา(2) จายตามความเสยหายทแทจรง ในกรณตราคาคาเสยหายไดตอง

ตราคา ณ สถานทและในเวลาซงวนาศภยไดเกดขน ในกรณทตราคาคาเสยหายไมไดตองจายเทาจำานวนเงนซงไดเอาประกนไว

(3) การจายคาสนไหมทดแทนเพอปกปองวนาศภยอนจะเกดแกตวทรพยทเอาประกน

(4) การจายคาสนไหมทดแทนเพอรกษาทรพยสนซงเอาประกนภยมใหวนาศ

การจายคาสนไหมทดแทนม 4 วธคอ(ก) การจายเปนตวเงน (Cash Payment)(ข) การซอมแซม (Repair)(ค) การหาของแทน (Replacement)(ง) การกลบคนสภาพเดม (Reinstatement)

13.4 การประกนภยหลายราย1. การประกนภยหลายรายนน เปนการประกนวนาศภยตามธรรมดา เชน

การประกนวนาศภยทวไป แตเปนกรณทผเอาประกนภยไดเอาประกนภยทรพยสนของตนไวกบผรบประกนภยหลายคน ซงกฎหมายมความจำาเปนตองมบทบญญตใหมการประกนภยคาสนไหมทดแทน ตามความเสยหายจรง และกำาหนดอตราสวนของคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทแทจรง และกำาหนดอตราสวนของคาสนไหมทดแทนทผรบประกนภยแตละคนตองชำาระ

2. กฎหมายไมหามการเอาประกนทรพยสนเดยวกนหลายครง หลายราย แมการเอาประกนทกคร งนนจะมจำานวนเงนทเอาประกนสงกวาสวนไดสวน

123

เสยในเหตทเอาประกนภยกตาม ทงนเนองจากการจายสนไหมทดแทนยงคงยดหลกจายตามจำานวนวนาศภยทแทจรง

3. การประกนภยหลายรายแบงความรบผดชอบของผรบประกนภยตางกน ดวยเหตทเปนประกนภยพรอมกนหรอสบเนองกน สญญาประกนภยททำาวนเดยวกนถอวาทำาพรอมกน

4. การทำาสญญาประกนภยหลายรายไมพรอมกนนนผรบประกนภยคนแรกตองรบผด เพอวนาศภยนนเตมจำานวนกอนโดยไมตองคำานงวาจำานวนเงนทเอาประกนภยทกรายรวมกนแลวสงเกน กวาจำา นาน วนาศภยทแทจรงหรอไม หากไมครบจำานวนผรบประกนภยคนถดไปตองชำาระจนครบตามวนาศภย

5. การประกนภยหลายรายเปนการแบงความรบผดของผรบประกนภยแตละราย โดยผลของกฎหมายฉะนน หากผเอาประกนภยสละสทธอนมตอผรบประกนภยคนใด ไมทำาใหผรบประกนภยรายอนตองรบภาระมากขนกวาสวนของตนทมอยเดม

13.4.1 ลกษณะของการประกนภยหลายรายการประกนภยหลายรายมหลกเกณฑวนจฉยอยางไรการประกนภยหลายรายมหลกเกณฑดงนคอ(ก) เปนผเอาประกนภยคนเดยวกน(ข) วตถทเอาประกนภยอนเดยวกน(ค) ภยทรบเสยงชนดเดยวกน(ง) ระยะเวลาคมครองภยเดยวกน(จ) ผรบประกนภยตางรายกน

อธบายถงเหตผลของการประกนภยหลายราย โดยแยกพจารณาในขอดขอเสย

เหตผลของการประกนภยหลายราย เนองจากกจการคาบางชนดสวนไดเสยของผเอาประกนภยไมอยในจำานวนทคงทตลอดเวลา อาจมมากในบางเวลา อาจลดนอยลงในเวลาอน รวดเรว กฎหมายจงไมหามการทผเอาประกนภยจะทำาการประกนภยหลายครงหรอหลายรายในทรพยเดยวกน

124

ขอดของการประกนภยหลายราย คอใหประโยชนในการทผเอาประกนภยไดเอาประกนตามสวนไดสวนเสยของตนในจำานวนทตรงความจรงในขณะใดขณะหนง การจายคาสนไหมทดแทนจะจายตามความเสยหายทแทจรง อนเปนหลกเกณฑทถกตองของสญญาเพอการชดใชคาเสยหาย แมผเอาประกนภยจะเอาประกนหลายรายเกนกวาสวนไดเสยของตนกไมทำาใหผเอาประกนไดรบคาสนไหมทดแทนมากกวาความเสยหายทแทจรง

ขอเสยของการประกนภยหลายราย คอผเอาประกนภยอาจเสยคาเบยประกนภยมากกวาการประกนภยรายเดยวเทาจ ำานวนสวนไดเสยของตน เพราะการประกนภยหลายรายมากกวาสวนไดเสยของตนนไมเกดประโยชนใดเพมขนแตอยางใด

วเคราะหพฤตกรรมของการประกนภยหลายราย ประกนภยซำา ประกนภยเพม ประกนภยตอเนอง

การประกนภยหลายรายมหลกเกณฑคอ เปนผเอาประกนภยคนเดยวกน วตถทเอาประกนภยอนเดยวกน ภยทรบเสยงชนดเดยวกน ระยะเวลาคมครองภยเดยวกน ผรบประกนภยตางรายกน

การประกนภยซำาเปนการเอาประกนภยในวนาศภยชนดเดยวกนทเอาประกนภยไวแลวซำาอกกบผรบประกนภยคนเดม เพอใหผรบประกนภยรบเสยงภยในจำานวนเงนทเอาประกนภยมากขน

การประกนภยเพม เปนการเอาประกนภยชนดอนเพมขนจากทไดเอาประกนภยไวแลวกบผรบประกนภยคนเดมเพอใหผรบประกนภยรบเสยงภยในวนาศภยชนดอนเพมขน

การเอาประกนภยตอเนอง เปนการประกนภยทรพยทเปนวตถทเอาประกนภยเดยวกนกบผรบประกนภยคนเดมหรอคนใหมโดยมระยะเวลาคมครองภยตอเนองจากสญญาประกนวนาศภยเดมซงไดครบเวลาลงแลว

13.4.2 สทธและหนาทของผเอาประกนภยหลายรายสทธของผเอาประกนภยหลายราย กบผเอาประกนภยรายเดยวตาง

กนอยางไรหรอไม อธบาย

125

สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทน ของผเอาประกนภยตอผรบประกนภยหลายรายมหลกเกณฑอยางไร

สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนของผเอาประกนภยหลายราย มหลกเกณฑดงน

(1) กรณประกนภยหลายรายพรอมกน คอทำาสญญาประกนภยพรอมกนหรอวนเดยวกน ผเอาประกนภยมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามสวนเฉลยมากนอย ตามอตราสวนของจำานวนเงนทเอาประกนภยกบคาเสยหายทเกดขนกบวนาศภยนน

(2) กรณประกนภยหลายรายสบเนองกน ผรบประกนภยคนแรกตองรบผดในวนาศภยนนกอนเตมจำานวนความรบผดตามสญญาประกนภยนน หากชำาระไมครบตามความเสยหาย ผรบประกนภยคนตอมาตองชำาระตามจำานวนความเสยหายนนจนครบ ผรบประกนภยคนใด ชำาระเตมตามความเสยหายทแทจรง ผรบประกนภยคนถดไปกไมตองรบผด

หนาทของผเอาประกนภยหลายราย มสงใดเพมเตมจากหนาทของผเอาประกนภยรายเดยวบาง

หนาทของผเอาประกนภยหลายรายเพมเตมจากหนาทของผเอาประกนภยรายเดยวมดง ตอไปน

(1) หนาทตามกฎหมายในหลกสจรตอยางยง ตามมาตรา 865 คอตองแถลงขอเทจจรงใหผรบประกนรายตอมาทราบวาตนไดเอาประกนทรพยสนนนกบผรบประกนรายอนไวแลว เปนจำานวนเทาใด ปละเหตผลทตองเอาประกนภยกบผรบประกนภยรายใหมมเพยงใด

(2) หนาทตามเงอนไขของสญญา หากมเงอนไขกำาหนดขน เชน ตองแจงใหผรบประกนภยเดมทรายวาตนไดนำาวตถทเอาประกนรายนไปเอาประกนภยกบผรบประกนรายอนดวย หรอตองแจงเพอใหผรบประกนภยคนเดมจดแจงรายการประกนภยเพมเตมในใบสลกหลงกอน มฉะนนสญญาประกนภยสนผลในลกษณะของเงอนไขบงคบหลง เปนตน

13.4.3 สทธและหนาทของผรบประกนภยหลายราย

126

สทธของผรบประกนภยหลายรายในกรณทำาสญญาประกนภยพรอมกน และไมพรอมกนตางกนหรอไม

สทธของผประกนภยหลายรายในกรณทำาสญญาประกนภยพรอมกน และไมพรอมกน คอมสทธทจะไดรบทราบวาตนเปนผรบประกนหลายรายในวนาศภยชนดเดยวกน และในเวลาคม ครองเดยวกนกบผรบประกนคนอน แตสทธในการจายคาสนไหมทดแทน คอถาสญญาประกนภยพรอมกนผรบประกนภยหลายรายมสทธเฉลยคาสนไหมทดแทนตามจำานวนของวนาศภยทแทจรง ตามสวน มากหรอนอยตามทตนไดรบประกนภยไว ถามไดทำาสญญาประกนภยพรอมกน ผรบประกนภยคนหลงมสทธปฏเสธการจายคาสนไหทดแทนทผรบประกนภยคนแรกจะตองชำาระตามสญญาประกนภยฉบบแรกกอนได หากยงไมครบตามจำานวนคาเสยหายทเกดขนขาดอยเทาใด ผรบประกนภยคนหลงจงจะตองชำาระ

ผรบประกนภยหลายรายกบผรบประกนภยรวมกนเหมอนกนหรอตางกนอยางไร

ผรบประกนภยหลายราย อาจทำาสญญาประกนภยผเอาประกนภยรายเดยวกนนนพรอมกน หรอไมพรอมกนกได ตางกบผรบประกนภยรวม ซงตองทำาสญญาประกนภยกบผเอาประกนภยรายเดยวกนนนพรอมกน

ความรบผดของผรบประกนภยหลายรายในการจายคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกน ภยของตน เหมอนกบความรบผดของลกหนรวมหรอไม

ความรบผดของผรบประกนภยหลายรายในการจายคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกน ภยของตนไมเหมอนกบความรบผดของลกหนรวม จงไมตองรบผดรวมกน และผเอาประกนภยไมมสทธเลอกบงคบเอากบผรบประกนภยคนใดคนหนงใหชำาระหนทงหมดหรอบางสวนได

13.4.4 การสละสทธของผเอาประกนภยหลายรายการสละสทธอนมตอผรบประกนภยนน หมายความวาอยางไร มผลกบ

ผเอาประกนภยอยางไรการสละสทธอนมตอผรบประกนภยนน หมายความวาการทผเอา

ประกนภยหรอผรบประโยชนตามสญญาประกนภยแสดงเจตนาสละสทธเรยก

127

รองคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยอนมตอผรบประกนภยรายใดรายหนง อนมผลใหสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนของผเอาประกนภยหรอผรบประโยชนนนเปนอนระงบไปเฉพาะผรบประกนภยรายทสละสทธนน

ผรบประกนภยรายทไมถกสละสทธจะตองรวมรบผด ในคาสนไหมทดแทนทงหมดหรอไม เพราะเหตใด

ผรบประกนภยรายทไมถกสละสทธ ไมตองรวมกนรบผดในคาสนไหมทดแทนทงหมด เพราะความรบผดในการชำาระคาสนไหมทดแทน เปนความผดเฉพาะตวผรบประกนภยแตละราย ไมใชความผดรวม

ผลตามกฎหมายของการประกนภยหลายรายมกรณใดบางการสละสทธของผเอาประกนภยหลายราย มผลคอ การช ำาระคา

สนไหมทดแทนของผรบประกนภยรายทถกสละสทธเปนอนระงบไป ผรบประกนภยรายอนหากตองชำาระคาสนไหมทดแทนตามสวนของตนอยเพยงใดกยงตองชำาระตามสวนนน แตไมตองชำาระแทนสวนทไดรบการปลดเปลองไปโดยการสละสทธนน

13.5 การโอนวตถทไดเอาประกนภย1. ทรพยสนทไดเอาประกนภยไวแลวอาจถกเปลยนแปลงกรรมสทธจากผ

เอาประกนภย ไปยงบคคลอนไดดวยผลของกำาหมายและนตกรรม2. การโอนวตถท ได เอาประกนภยโดยผลของกฎหมาย เป นไปตาม

วตถประสงคของกำาหมายปราศจากการแสดงเจตนาของผเอาประกนภย ฉะนนกฎหมายจงบญญตใหสทธตามสญญาประกน ภยโอนตามไปดวย

3. การโอนวตถท ได เอาประก นภ ยโดยผลของน ต กรรม เก ดจากวตถประสงคของคสญญาทมงตอการโอนกรรมสทธของทรพยทเอาประกน ซงเปนสญญาโอนทรพยอกสญญาหนง จงไมเปนผลใหเกดการโอนสทธตามสญญาประกนภยซงเปนอกสญญาหนงตามไปดวย เวนแตจะไดปฏบตตามกฎหมายและเงอนไขของสญญาประกนภย

13.5.1 การโอนวตถทไดเอาประกนภยโดยกฎหมายการโอนวตถทเอาประกนภยโดยผลของกฎหมายมกรณใดบางการโอนวตถทเอาประกนภยโดยผลของกฎหมาย มดงนคอ

128

(1) การโอนทางมรดกท ง ในฐานะทายาทโดยธรรม และผ ร บพนยกรรม

(2) การโอนโดยบทบญญตของกฎหมายอน เชน การบงคบซอตามพระราชบญญตเวนคนอสงหารมทรพย

เหตใดการโอนทรพยทเอาประกนภยโดยพนยกรรม จงอยในประเภทการโอนโดยกฎหมาย ยกเหตผลอธบายเปรยบเทยบ

การโอนทรพยทเอาประกนภยโดยพนยกรรม อยในประเภทการโอนโดยกฎหมาย เพราะการเปลยนแปลงกรรมสทธในทรพย จากผทำาพนยกรรมไปยงผรบพนยกรรมเปนไปโดยผลของกฎหมาย เนองจากการตายของผทำาพนยกรรม เชนเดยวกบการรบมรดกของทายาทโดยธรรม ซงเปนการโอนทปราศจากการแสดงเจตนาของเจาของมรดก

การโอนทรพยทเอาประกนภยโดยผลของกฎหมาย เปนผลใหผรบโอนเขาเปนผเอาประกนภยคนใหมตามสญญาประกนภยเดมใชหรอไม เพราะเหตใด

การโอนทรพยทเอาประกนภยโดยผลของกฎหมาย ไมเปนผลใหผรบโอนเขาเปนผเอาประกนภยคนใหม ตามสญญาประกนเดม เพราะไมเขาเงอนไขตามมาตรา 862 วรรคสาม กลาวคอไมใชคสญญาฝายซงตกลงจะสงเบยประกน

13.5.2 การโอนวตถทไดเอาประกนโดยนตกรรมการโอนทรพยทเอาประกนภยโดยนตกรรม จะมผลเกยวกบสทธตาม

สญญาประกนภยอยางไรบางการโอนทรพยทเอาประกนภยโดยนตกรรมมทำาใหสทธตามสญญา

ประกนภยโอนไปยงผรบโอนดวยแตถาผโอนไมมสทธใดๆ ตามสญญาประกนภย เชน ไดยกประโยชนตามสญญาประกนภยนนใหผรบประโยชนแลว ผรบโอนยอมไมไดรบสทธตามสญญาประกนภย

กรณทสญญาประกนภยมไดหามการโอนทรพยทเอาประกนภยไว ผ เอาประกนภยนนจะตองดำาเนนการอยางไร สทธในสญญาประกนภย จงโอนตามไปดวย

129

กรณสญญาประกนภยมไดหามการโอนทรพยทเอาประกนภยไว สทธในสญญาประกนภยจะโอนตามไปดวย เมอการโอนไดปฏบตถกตองตามแบบทกฎหมายกำาหนด และผเอาประกนภยไดบอกกลาวการโอนไปยงผรบประกนภยแลว

สญญาประกนภยจะตกเปนโมฆะ เพราะการโอนทรพยทเอาประกนภยในกรณใดบาง อธบาย

สญญาประกนภยจะตกเปนโมฆะเนองจากการโอนทรพยทเอาประกนภยโดยนตกรรมทเปนผลโดยตรงใหแหงภยเปลยนแปลงไป หรอเพมขนมาก

13.5.3 ผลของการโอนวตถทเอาประกนภยผลของการโอนวตถทเอาประกนภย แยกพจารณาไดเปนกรณใดบางผลของการโอนวตถทเอาประกนแยกประเภทได 2 กรณคอ(1) โอนโดยผลของกฎหมาย สทธของผเอาประกนภยยอมโอน

ตามไปดวยโดยไมตองรบความยนยอมจากผรบประกนภย(2) โอนโดยนตกรรม แยกไดเปน 2 กรณคอ ในกรณทสญญา

ประกนภยไมมเงอนไขหามโอน เมอไดปฏบตตามมาตรา 875 วรรคสอง คอ ไดบอกกลาววาการโอนทรพยไปยงผรบประกนภยแลว สทธของผเอาประกนภยโอนไปยงผรบโอนดวย แตในกรณทการโอนโอยนตกรรมนเปนผลใหชองแหงภยเปลยนแปลงไป หรอเพมขนมาก สญญาประกนภยเปนโมฆะ

ใหพจารณาเปรยบเทยบเหตผลของกฎหมายในกรณการโอนโดยกฎหมายและโอนโดยนตกรรมพรอมทงยกตวอยางประกอบ

เปรยบเทยบเหตผลของกฎหมายในกรณของการโอนโดยกฎหมายและโอนโดยนตกรรม

การโอนโดยผลของกฎหมาย(1) สทธของผเอาประกนภยโอนตามไปดวย โดยมตองบอกกลาว

หรอไดรบความยนยอมจากผรบประกนภย(2) เงอนไขหามโอนวตถทเอาประกนภยในสญญาประกนภยใชบงคบ

ไมได

130

(3) สญญาประกนภยยงใชบงคบได แมการโอนนนจะทำาใหชองแหงภยเปลยนแปลงหรอเพมขนมากกตาม

การโอนโดยนตกรรม(1) สทธของผเอาประกนภยโอนเมอไดมการบอกกลาวการโอนตาม

มาตรา 875 วรรคสองแลว(2) เงอนไขหามโอนวตถทเอาประกนภยในสญญาประกนภยใชบงคบ

ได(3) หากการโอนเปนผลใหชองแหงภยเปลยนแปลงหรอเพมขนมาก

สญญาประกนภยเปนโมฆะ

ในกรณทสญญาประกนภยเงอนไขหามโอนวตถทเอาประกนภย ใหวเคราะหผลของเงอนไขหามโอนนนวาจะใชบงคบในกรณใดไดเพยงใด

ผลของเงอนไขหามโอนวตถทเอาประกนภยในสญญาประกนภย แยกพจารณาได 2 กรณ

(1) การโอนโดยบทบญญตของกฎหมาย เงอนไขหามโอนดงกลาวใชบงคบไมได เพราะมใชการโอนโดยการแสดงเจตนาของคสญญาแตอยางใด

(2) การโอนโดยนตกรรม เงอนไขหามโอนดงกลาวใชบงคบได เพราะการโอนเกดขนดวยการแสดงเจตนาของผเอาประกน ซงเปนคกรณฝายหนงทไดตกลงในเงอนไขหามโอนแลวยอมใชบงคบได ประกอบกบสทธตามสญญาประกนภยเปนบคคลสทธไมตดกบตวทรพยทโอนดวย เมอคสญญาตกลงหามโอนยอมเปนไปตามเจตนานน

13.6 คาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย1. จำานวนคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนวนาศภย เปนจำานวนเงนท

ชดใชเพอวนาศภยอนแทจรง ไมมสวนทเปนกำาไรกบผเอาประกนภย และไมเกนกวาสวนไดเสยทผเอาประกนมอย สงนเปนความแตกตางระหวางสญญาประกนภยกบการพนนขนตอ

2. การจายคาสนไหมทดแทนตามจำานวนวนาศภยจรงนน เปนประโยชนกบผรบประกนภยทสอดคลองกบแนวคดขอ 1 ผรบประกนภยจงมหนาทตองต

131

ราคาคาเสยหายจากวนาศภยนน หากไมสามารถกระทำาได ผรบประกนภยจะตองชำาระคาสนไหมทดแทน ตามจำานวนซงเอาประกนภย

3. ผมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนนน มทงผทมสทธตามนตกรรม และโดยผลของกฎหมาย ผใดจะมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนในกรณใดตองวนจฉยตามกฎหมายทเกยวกบเรองนนดวย

4. การกระทำาของผเอาประกนและผรบประโยชน หรอความบกพรองของตวทรพยทเอาประกนอาจเปนสาเหตยกเวนสทธไดคาสนไหมทดแทน

13.6.1 คาสนไหมทดแทนและการตราคามหลกเกณฑในการกำาหนดจำานวนคาสนไหมทดแทนตามสญญา

ประกนภยอยางไร ใหอธบายหลกเกณฑการกำาหนดจำานวนสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย ม

ดงน(1) กำาหนดตามจำานวนวนาศภยอนแทจรง (Actual Loss) แตไม

เกนจำานวนเงนทเอาประกนภย(2) กำาหนดตามราคาแหงสวนไดเสย (Insurable Value) ทผเอา

ประกนภยมอยในขณะเกดวนาศภยถาผเอาประกนภยไมมสวนไดเสย ในขณะเกดภยยอมไมมสทธไดรบคาสนไหมทดแทน

(3) กำาหนดจากจำานวนเงนทเอาประกนภยในกรมธรรมประกนภย ในกรณทผรบประกน ภยไมสามารถพสจนจำานวนคาเสยหายทแทจรงได ตองชำาระตามจำานวนเงนทเอาประกนภย

คาสนไหมทดแทนอยางอนนอกจากเพอความเสยหายอนแทจรงหรอไม

คาสนไหมทดแทนอยางอนนอกจากเพอความเสยหายอนแทจรงม 2 กรณ คอ

(1) คาสนไหมทดแทนเพอความบบสลายอนเกดแกทรพยสน ซงไดเอาประกนภยไว เพราะไดจดการตามสมควรเพอปองกนวนาศภย ตามมาตรา 722 (2)

(2) คาสนไหมทดแทนเพอบรรดาคาใชจายอนสมควรซงไดเสยไปเพอรกษาทรพยสนซงเอาประกนภยไวนนมใหวนาศ ตามมาตรา 877 (3)

132

เมอไดจายคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยแลว ถอวาหนของผรบกนภยตามสญญาประกนภยระงบลงหรอไม ถาเกดวนาศภยขนอก ผรบประกนภยจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนอกหรอไม

เมอผรบประกนภยไดจายสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยแลว หากยงอยในระยะ เวลาคมครองตามสญญาประกนภย แมจะเกดวนาศภยขนในระยะเวลาทสญญายงไมสนสดผรบประกนภยยงตองรบผดตามสญญาประกนภยนตอไปจนกวาอายของสญญาประกนภยจะสนสดลง

การตราคาคาเสยหายตองกระทำาอยางไร และถาไมสามารถตราคาคาเสยหายไดตองดำาเนน การอยางไร

การตราคาคาเสยหายตองกระทำา ณ สถานทและในเวลาซงวนาศภยไดเกดขน เพราะราคาของทรพยทเอาประกนภยอาจมราคาสงขน หรอเสอมราคาลงในสถานทและเวลาทตางกน จงตองตราคาใหใกลเคยงกบเวลาทเกดความเสยหายจากวนาศภยใหมากทสด

ในกรณทไมสามารถตราคาคาเสยหายได ค สญญาประกนภยจ ำากำาหนดจำานวนคาสนไหมทดแทนจากจำานวนเงนทเอาประกนในกรมธรรมประกนภยนน

ผมหนาทตราคาคาเสยหายคอผรบประกนภย เพราะการตราคาคาเสยหายยอมเปนคณกบผรบประกนภยกลาวคอไมวากรณใดผรบประกนภยจะไมมโอกาสจายคาสนไหมทดแทนเกนกวาจำานวนเงนทเอาประกนภยไดเลย กฎหมายจงกำาหนดใหเปนหนาทของผรบประกนภย

13.6.2 ผมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนผมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย มใครบางผมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยมดงน(1) ผเอาประกน(2) ผรบประโยชน(3) ผรบโอนทรพยทเอาประกนภย(4) ผรบทรพยทเอาประกนภยโดยพนยกรรม(5) ผรบทรพยทเอาประกนภยโดยบทบญญตของกฎหมาย

133

(6) ผรบชวงทรพย

สทธของผรบประโยชนกบสทธของผรบโอนทรพยทเอาประกนภยโดยนตกรรม เหมอน กนหรอไม อธบาย

สทธของผรบประโยชนกบสทธของผรบโอนทรพยทเอาประกนภยโดยนตกรรม ไมเหมอนกน สทธของผรบประโยชนเกดขนตามกฎหมายในลกษณะของสญญาเพอประโยชนแกบคคลภายนอกตามมาตรา 374 เมอผรบประโยชนแสดงเจตนาเขาถอเอาประโยชนจากสญญาประกนภยแลวผรบประโยชนยอมมสทธไดรบคาสนไหมทดแทน ผเอาประกนภยและผรบประกน ภยไมสามารถเปลยนแปลงหรอระงบสทธนนในภายหลง

สทธของผรบโอนทรพยทเอาประกนภยโดยนตกรรม จะเกดขนเมอผเอาประกนภยไดบอกกลาวการโอนไปยงผรบประกนภยตามมาตรา 875 วรรคสองแลว หากยงไมมการบอกกลาวผรบโอนไมมสทธใดๆในสญญาประกนภย และถาผโอนไมมสทธใดๆตามสญญาประกนภย ผรบโอนกยอมไมไดรบสทธใดจากสญญาประกนภยนน

สทธทไดรบคาสนไหมทดแทนโดยกฎหมายยอมดกวาสทธทไดรบคาสนไหมทดแทนโดยนตกรรมใชหรอไม

สทธไดรบคาสนไหมทดแทนโดยบทบญญตกฎหมาย ดกวาสทธไดรบคาสนไหมทดแทนโดยนตกรรมเพราะ

(1) ผรบโอนโดยบทบญญตของกำาหมายเกดสทธทนทโดยไมตองมการบอกกลาวการโอนใหผรบประกนภยทราบกอน

(2) แมในสญญาประกนภยมเงอนไขหามโอน สทธของผรบโอนโดยบทบญญตกฎหมายบงคบได

(3) แมการโอนโดยบทบญญตกฎหมายนนจะกระทำาใหชองแหงภยเปลยนแปลง หรอเพมขนมาก ผรบโอนยงมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนอย

13.6.3 ขอยกเวนสทธไดคาสนไหมทดแทนขอยกเวนสทธในคาสนไหมทดแทน ใชกบผมสทธไดรบคาสนไหม

ทดแทนทกประเภทหรอไม

134

ขอยกเวนสทธในคาสนไหมทดแทนนน ใชกบผมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยทกประเภท ทงนเนองจากขอยกเวนสทธดงกลาวน เปนสทธของผรบประกนภยทจะปฏเสธความรบผดไดตามกฎหมาย เมอผรบประกนภยไมตองชดใชคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยแลว ยอมใชกบผมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนไดทกประเภท

ขอยกเวนสทธในคาสนไหมทดแทน เกดจากสาเหตใดบางขอยกเวนสทธในคาสนไหมทดแทน เกดจากสาเหต 2 กรณคอ(1) วนาศภยนนเกดจากการกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ

อยางรายแรงของผเอาประกนภยและผรบประโยชน(2) วนาศภยเกดจากความไมสมประกอบในเนอหาแหงวตถทเอา

ประกนภย

ความไมสมประกอบในเนอวตถท เอาประกนภยนนมความหมายอยางไร

ความไมสมประกอบในเนอวตถทเอาประกนภย คอสงทเกดขนตามสภาพหรอตามธรรมชาตของวตถทเอาประกนภย เชนผลตามธรรมชาตทเกดขนภายใตสงแวดลอมปกตของสงนน เชนเนอทกำาลงเนาเนองจากการทงคางไวนานเกนไป ความเสยหายทเกดกบนนหรอปอทเกดระอแลวลกไหมขนเอง

13.7 การรบชวงสทธ1. การรบชวงสทธเปนหลกเกณฑอนสำาคญของสญญาประกนวนาศภย

เพราะมความสมพนธเกยวของกบการจายคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทแทจรง เมอผรบประกนภยไดจายคาสนไหมทดแทนไปจำานวนเทาใด ยอมเขารบชวงสทธของผเอาประกนเพยงเทานน หลกเกณฑนใหทำาสญญาประกนวนาศภย แตกตางกบการพนนขนตออยางสนเชง

2. การรบชวงสทธเกดขนโดยอำานาจของกฎหมาย การรบชวงสทธตามหลกกฎหมายทวไปลกหนตองชำาระคาสนไหมทดแทนความเสยหายเตมตามราคาทรพยซ งเปนวตถแหงมลหน แตการรบชวงสทธตามสญญาประกนวนาศภยนน ผรบประกนสามารถจายคาสนไหมทดแทนแตเพยงบางสวนกรบชวงสทธได

135

3. ผรบชวงสทธสามารถเขาใชสทธของผเอาประกนภยทงหมดทมอย รวมทงหลกประกนในมลหนนนในชอของตนเอง โดยไมตองไดรบคำายนยอมจากผเอาประกนภยและกำาหมายมไดกำาหนดแบบ หรอหลกกฎหมายเปนหนงสอในการรบชวงสทธนแตอยางใด

13.7.1 ความหมายของการรบชวงสทธการรบชวงสทธคออะไร เกดประโยชนกบใครในกรณใดบางในการรบชวงสทธคอการทบคคลหนงเขาใชสทธของเจาหนทมมลหน

ในนามของตนเอง รวม ทงหลกประกนแหงหนนนโดยไมตองรบความยนยอมจากเจาหน ลกหน หรอผคำาประกน(หากม) ในมลหนนน

การรบชวงสทธเกดประโยชนแกผรบประกนภย ในกรณทไดจายคาสนไหมทดแทนใหผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนแลวรบชวงสทธทจะเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากบคคล ภายนอกผกอวนาศภยขน

การรบชวงสทธเปนหลกเกณฑทเกยวกบหลกเกณฑใด ดวยเหตผลใดการรบชวงสทธเปนหลกเกณฑทเกยวพนกบหลก การชดใชคาเสยหาย

ตามความเปนจรงเพราะผเอาประกนภยสามารถเรยกรองคาเสยหายได ทงจากผกอวนาศภยตามหลกกำาหมายทวไปและจากผรบประกนตามสญญาประกนภย จงตองกำาหนดหลกเกณฑในการรบชวงสทธขนดวย วธใหผรบประกนภยเขารบชวงสทธของผเอาประกนภยเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผกอวนาศภย นนดวยตนเอง

เหตใดความเสยหายเกยวแกชวตรางกาย จงรบชวงสทธไมไดความเสยหายแกชวตรางกาย รบชวงสทธไมได เพราะความเสยหายท

เกดขนแกชวตรางกายไมสามารถชดใชคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทแทจรงได ตางจากสญญาประกนวนาศภยซงเปนสญญาเพอการจายคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทแทจรงได

13.7.2 ขอบเขตของการรบชวงสทธการรบชวงสทธตามสญญาประกนภย ตางกบการรบชวงสทธตาม

กฎหมายทวไปหรอไม

136

การรบชวงสทธตามสญญาประกนภย ตางกบการรบชวงสทธตามกฎหมายทวไป คอการรบชวงสทธตามสญญาประกนภยรบชวงสทธเพยงบางสวนได เมอผรบประกนภยไดจายคาสนไหมทดแทนไปเพยงใดกรบชวงสทธของผเอาประกนภยตามจำานวนเงนคาสอนไหมทดแทนทไดจายไปเพยงนน แตการรบชวงสทธตามกฎหมายทวไป ตองเปนการช ำาระคาสนไหมทดแทนเตมตามราคาทรพย ซงเปนวตถแหงหนจงจะรบชวงสทธได

ผรบประกนภย เขารบชวงสทธของใคร เมอใดและจำานวนเทาใดผรบประกนภยเขารบชวงสทธของผเอาประกนภย และของผรบ

ประโยชนซ งมตอบคคล ภายนอกผกอวนาศภย เมอตนไดจายคาสนไหมทดแทนแลว และรบชวงสทธเทาจำานวนทตนไดจายคาสนไหมทดแทนไปนน

การรบชวงสทธของผรบประกนภยมขอจำากดตามกฎหมายหรอไมการรบชวงสทธของผรบประกนภยมขอจำากดตามกฎหมายคอ จะใช

สทธทตนไดรบชวงมาใหเปนทเสอมเสยตอผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนในการทเขาจะเรยกรองสวนทขาดจากบคคลภายนอกไมได เชนในกรณททรพยสนของคนภายนอกไมพอใชหน ผรบประกนภยตองใหผเอาประกนภยมสทธไดรบชำาระหนไปเตมจำานวนกอน ทเหลอจงจะใหชำาระแกผรบประกนภยได

13.7.3 ผลของการรบชวงสทธการรบชวงสทธเปนไปโดยผลของกฎหมายนนหมายความวาอยางไรการรบชวงสทธเปนไปโดยผลของกำาหมายนน หมายความวา เมอผรบ

ประกนภยไดจายคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยแลว ผรบประกนภยยอมเขารบชวงสทธของผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนแลวแตกรณโดยผลของกฎหมาย โดยไมตองไดรบคำายนยอมจากผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนแตอยางใด

การรบชวงสทธของผรบประกนภยรวมทงประกนแหงหนนนดวย หมายถงอะไร

การรบชวงสทธของผรบประกนภยรวมทงประกนแหงหนดวย หมายถงผรบประกนภยยอมเขาใชสทธไดเสมอนผเอาประกนภยใชเอง หากผเอา

137

ประกนภยใชสทธในมลหนทมหลก ประกนผรบประกนภยมสทธในหลกประกนของลกหนดวย

การใชสทธทรบชวงมาในนามของตนเองนน มขอจำากดอยางไรการใชสทธทรบชวงมาในนามของตนเองนน มขอจำากดคอ เมอผรบ

ประกนภยไดรบชวงสทธมาดวยเหตผลใดตองแจงใหบคคลภายนอก ซงมไดเกยวของกบการรบชวงสทธนนไดทราบผลตามกฎหมายกอน เพราะสทธทตนรบชวงมานนไมใชสทธของตนแตเดมหากไมแจงใหบคคล ภายนอกทราบ ผรบประกนภยไมสามารถใชสทธในนามของตนเองได

13.8 อายความ1. อายความมทงอายความไดสทธและอายความเสยสทธ อายความทอยใน

บทบญญตเรองนเปนอายความเสยสทธ กฎหมายกำาหนดใหผทรงสทธเรยกรองตาม ป.พ.พ.มาตรา 882 ตองใชสทธภายในอายความ 2 ป มฉะนนคดขาดอายความ

2. อายความเรยกรองคาสนไหมทดแทนของผเอาประกนภยและผรบประโยชนตามสญญาประกนภยอาจระงบอยโดยค ำาสงของนายทะเบยนวนาศภยโดยอำานาจของกฎหมายพเศษ การระงบอยดงกลาวไมใชการขยายอายความ แตเปนการระงบอยจนกวานายทะเบยนประกนวนาศภยจะถอนคำาสงในระหวางทสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนระงบอยนน ไมนบเขาในอายความ

3. อายความเรยกรองใหใชหรอคนเบยประกนภยนนเปนไปตามบทบญญตในเรองน และอายความทวไป กลาวคอผมสทธใหใช หรอคนเบยประกนภยเกดสทธเรยกรองนนขนเมอใด ตองใชสทธเรยกรองนนภายใน 2 ป มฉะนนคดขาดอายความ

13.8.1 อายความเรยกรองคาสนไหมทดแทนอายความตามสญญาประกนภยเปนอายความไดสทธหรออายความ

เสยสทธอายความตามสญญาประกนภยเปนอายความเสยสทธ

138

อายความเรยกรองคาสนไหมทดแทนมกรณใดบางอายความเรยกรองคาสนไหมทดแทนม 2 กรณคอ(1) อายความเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผรบประกนภย

เนองจากเกดวนาศภยตามสญญา มอายความ 2 ป นบแตวนเกดวนาศภย ตามมาตรา 882

(2) อายความเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผเอาประกนหรอผรบประโยชน เนองจากการบอกเลกวนาศภยลาชา ผรบประกนภยตองฟองคดภายใน 2 ป นบแตวนเกดวนาศภย

ในกรณอายความละเมด และอายความตามสญญาประกนภยรวมกนในเหตเดยวกนจะบงคบตามอายความใด

ในกรณทอายความละเมดและอายความตามสญญาประกนภยรวมกนในเหตเดยวกนจะบงคบตามอายความใดตองพจารณาวาเปนการเรยกรองตามสญญาประกนภยหรอไม หากเปนการเรยกรองตามสญญาประกนภยกใชอายความตามสญญาประกนภยบงคบ แตถาจะเรยกรองในมลหนละเมดกบผกระทำาละเมดโดยตรงตองใชอายความละเมด

13.8.2 อายความเรยกคาประกนภยอายความเรยกรองเบยประกนภยมกรณใดบางอายความเรยกรองเบยประกนภยม 2 กรณ คอ(1) อายความเรยกรองใหใชเบยประกนภย ผรบประกนภยม

สทธเรยกรองใหผเอาประกนภยชำาระเบยประกนภยไดภายใน 2 ป นบแตวนซงสทธเรยกรองคาเบยประกนถงกำาหนด

(2) อายความเรยกรองใหคนเบยประกนภย ผเอาประกนภยมสทธเรยกคนเบยประกนภยในกรณผเอาประกนภยบอกเลกสญญา ตามมาตรา 872 876 หรอผรบประกนภยขอลดจำานวนคาสนไหมทดแทนลง ตามมาตรา 874 มอายความ 2 ป นบแตวนซงสามารถบงคบสทธเรยกรองได

ในกรณทสญญาประกนภยมไดกำาหนดใหชำาระเบยประกนภยเมอใด ผ เอาประกนภยมสทธของผลดการชำาระเบยประกนตอไปได ใชหรอไม

139

ในกรณทสญญาประกนภยมไดกำาหนดใหชำาระเบยประกนเมอใด ถอวาสทธเรยกรองคาเบยประกนภยเกดขนทนททสญญาประกนภยมผลผกพนตามกฎหมาย มาตรา 203 ผเอาประกนภยไมมสทธขอผลดการช ำาระเบยประกนภยตอไป

สทธเรยกรองเบยประกนภยคนเรมนบอายความเมอใดสทธเรยกรองเบยประกนคน เรมนบอายความเมอสามารถบงคบสทธ

เรยกรองนนได เชนในกรณผเอาประกนภยบอกเลกสญญา เมอผเอาประกนภยไดบอกเลกสญญาไปยงผรบประกนภยแลว สทธเรยกรองเบยประกนภยคนเกดขนทนท หรอเมอผรบประกนภยแสดงเจตนาขอลดจำานวนคาสนไหมทดแทนไปยงผเอาประกนภยแลว สทธเรยกใหคนเบยประกนภยยอมเกดขนและอายความเรมนบทนท

แบบประเมนผลหนวยท 131. สญญาประกนวนาศภยมลกษณะเปนสญญาชนด สญญาตางตอบแทน2. กรมธรรมประกนภย เปนหลกฐานของสญญาประกนภย3. ผรบประโยชนคอ ผมสทธไดรบคาสนไหมทดแทน4. หลกสจรตอยางยงตามสญญาประกนภยไดแก การเปดเผยขอความจรงในขณะ

ทำาสญญาประกนภย5. ผรบประกนภยจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนเมอ เกดวนาศภยดงระบไวในสญญา

ประกนภย6. คาสนไหมทดแทนทจะตองใชตามสญญาประกนวนาศภยคอ จำานวนความเสยหาย

ทแทจรง7. การประกนภยหลายรายคอ การทำาสญญาประกนภยหลายฉบบเพอวนาศภยอน

เดยวกน8. การโอนวตถทไดเอาประกนภยจะเปนผลให สทธตามสญญาประกนภยโอนตามไป

ดวย9. ผรบประกนภยเขารบชวงสทธเมอ ผรบประกนภยไดจายคาสนไหมทดแทนแลว10. อายความตามสญญาประกนภยคอ (ก) กำาหนดเวลาใหฟองคดตาม

สญญาประกนภย (ข) กำาหนดเวลาใหใชสทธเรยกรองภายใน 2 ป (ค) อายความเสยสทธของเจาหนตามสญญาประกนภย

140

หนวยท 14 ประกนวนาศภย (ตอ)1. ความจำาเปนทจะตองมบทบญญตเฉพาะการประกนภยในการรบขน และ

การประกนภยคำาจน ขนอยก บวตถทเอาประกนภยมลกษณะแตกตางกบวนาศภยอน กลาวคอในสญญาประกนภยในการรบขนนน วตถทเอาประกนภยอยในความครอบครองของผขนสงตามสญญารบขน สวนวตถทเอาประกนภยตามสญญาประกนภยคำาจนนน เปนความรบผดของผเอาประกนภยทมตอบคคล ภายนอก

2. สญญาประกนภยในการรบขนมสญญารบขน เปนสญญาทกอใหเกดการเสยงภยในระหวางการขนสงสนคา การประกนภยในการรบขนเปนการเสยงวนาศภยทกชนดทจะเกดกบสนคาทอยระหวางการขนสงโดยไมคำานงวาจะมผขนสงคนเดยว หรอหลายคนหลายทอดสำาหรบวนาศภยทเกดขนภายใตความรบผดชอบของผขนสง เมอผรบประกนภยไดชดใชคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยแลว ยอมรบชวงสทธของผเอาประกนหรอผรบประโยชนเรยกรองเอากบผขนสงได

3. สญญาประกนภยคำาจนเปนสญญาประกนวนาศภยทมวตถทเอาประกนแตกตางจากการประกนวนาศภยอน เพราะการประกนวนาศภยอนมวตถทเอาประกนภยเปนตวทรพยของผเอาประกนภย แตในสญญาประกนภยคำาจนมวตถทเอาประกนภยเปนความรบผดของผเอาประกนภย ตราบใดทผเอาประกนภยไมตองรบผดในวนาศภยทเกดขนกบบคคลภายนอก ผรบประกนภยยงไมมหนตามสญญาประกนภยคำาจน

14.1 การประกนภยในการรบขน1. การประกนภยในการรบขนเปนการประกนภย เพอคมครองวนาศภยท

เกดขนในการขนสงสนคาจากสถานทหนงไปยงอกสถานทหนง ซงอาจมการเสยงภยในระหวางการขนสงดวยวนาศภยชนดตางๆ ตลอดเวลาทสนคาอยในความครอบครองของผขนสงซงเปนการไมแนนอนวาผรบตราสงจะไดรบสนคาหรอไม จงมความจำาเปนตองมบทบญญตเฉพาะการประกนภยในการขนสง ใหผรบประกนภยตองรบผดในวนาศภยทกชนดทเกดขนในระหวางการขนสง

141

2. วนาศภยในการรบขนอาจเกดขนจากการสญหาย บบสลาย หรอการลาชาในการขนสง

3. สาระสำาคญของสญญาประกนภยในการขนสงนน จะตองพจารณาถงการรบขนสนคา การระบทางและวธขนสง มลประกนภยผลกำาไรทางการคา ตลอดจนผมสวนไดเสยในเหตประกนภย

4. สนคาทขนสงนนอาจมราคาทตนทางขณะเมอทำาสญญาประกนภยในการขนสง ไมเทากบเมอถงปลายทาง เนองจากมคาระวางขนสงและคาใชจายในการขนสงเพม ฉะนน มลประกนภยในสญญาประกนภยในการขนสงจงตองรวมคาระวางและคาใชจายในการขนสงเขาไปดวย

5. การสนผลของสญญาประกนภยในการขนสง นอกจากจะสนผลโดยขอสญญาและโดยบท บญญตของกฎหมายตามหลกทวไปแลว การสนผลของสญญารบขนยงเปนผลโดยตรงใหสญญาประกนภยในการรบขนสนผลลงได เพราะไมมภยทจะตองเสยงตอไป

6. การกำาหนดคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย ในการรบขนยงอยในหลกเกณฑของการจายคาสนไหมทดแทนตามความเปนจรง แตจำานวนของคาสนไหมทดแทนนนใหถอเอาราคาของวตถทเอาประกนภยทจะมเมอถงปลายทางโดยไมคำานงถงวาจะเกดวนาศภยเมอของถงปลาย ทางแลวหรอไม

7. อายความตามสญญาในการประกนรบขนไมมบทบญญตพเศษ จงตองใชอายความตามสญญาประกนวนาศภย

14.1.1 ความหมายและสาเหตของการประกนภยในการรบขนการประกนภยในการรบขนหมายความวาอยางไร และจะมการรบขน

อะไรบางการประกนภยในการรบขน หมายความวา การประกนภยเพอคมครอง

วนาศภยทกอยางทเกดขนในการรบขนสนคาจากสถานทหนงไปยงอกสถานหนง

การประกนภยในการรบขนมเฉพาะการขนสงสนคาเทานน การรบคนโดยสารไมอยในบงคบของการประกนภยในการรบขน

142

เหตผลของกฎหมายทตองบญญตวธเฉพาะการประกนภยในการรบขนหรอไม อธบาย

เหตผลทกฎหมายตองบญญตวธเฉพาะการประกนภยในการรบขน คอ การประกนภยในการรบขนมงคมครองวนาศภยทกชนด ซงอาจจะเกดขนกบทรพยทเอาประกนภยในระหวางการขนสง จนกวาสนคานนจะถงมอผรบตราสง โดยไมคำานงวาทรพยสนทเอาประกนภยนนจะอยในความครอบครองของผขนสงคนใด ซงแตกตางกบการประกนวนาศภยทวไป

14.1.2 วนาศภยในการรบขนวนาศภยทเก ดขนกบการรบขนจะเกดผลเสยหายกบทรพยท เอา

ประกนภยไดอยางไรวนาศภยทเกดขนกบการรบขนจะเกดผลเสยหายกบทรพยสนทเอา

ประกนภยไดดงน(1) การสญหายหมายถง สนคานนหลดไปจากการครอบครอง

ของผขนสงทงหมดหรอแตบางสวนทงโดยทราบสาเหตของการสญหายและไมทราบสาเหต และทงเปนการกระทำาของบคคล และโดยภยพบต ตามธรรมชาต

(2) การบบสลาย หมายถง สนคานนยงอยในความครอบครองของผขนสง แตสภาพของสนคานนเปลยนแปลงไปจากเดมเนองจากการบบสลายแตกหกเสยหาย เสอมคา เสอมราคา ขาดจำานวน เนองจากวนาศภยทเกดขนในระหวางขนสง

(3) ความลาชาหมายถงวนาศภ ยท เก ดข นก บสนค าหรอวตถดบทเอาประกนภย เนองจาก การสงมอบใหกบผรบตราสงลาชา

สญญาประกนภยในการรบขนจะคมถงวนาศภยใดบาง มขอยกเวนหรอไม

สญญาประกนภยในการรบขนคมถงวนาศภยทกอยาง ซงอาจจะเกดแกทรพยทเอาประกนในระหวางเวลาตงแตผขนสงไดรบของ ไปจนถงเวลาทไดสงมอบของนนแกผรบตราสง หากมขอยกเวนในกรณทคสญญาประกน

143

ภยตกลงกำาหนดไวในสญญาประกนภย ใหบงคบเฉพาะวนาศภยบางอยาง ก เปนไปตามทตกลงนน

วนาศภยทผรบขนสงไมตองรบผดตามสญญารบขนนน ผรบประกนภยในการรบขนไมตองรบผดตอผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนหรอไม

ไมใช แมวนาศภยทผรบขนสงไมตองรบผดตามสญญารบขน ผรบประกนภยในการรบขนยงคงตองรบผดตอผเอาประกนภยหรอผรบประโยชน เพราะสญญาประกนภยในการรบขนคมถงวนาศภยทกอยางไมวาจะเกดจากความผดของผรบขนสงหรอไมกตาม

14.1.3 สาระพเศษของการประกนภยในการรบขนการประกนภยในการรบขนมสาระสำาคญในการบงคบตามสญญาใด

บาง อธบายการประกนภยในการรบขนมขอบเขตในการบงคบตามสญญารบขน

ซงบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 8 หมวด 1 รบขนเทานน ไมรวมถงการรบขนคนโดยสารดวย

การระบทางและวธขนสงมความจำาเปนกบการเสยงภยตามสญญาประกนภยในการรบขนอยางไร อธบาย

การระบทางและวธขนสงมความจำาเปนกบความเสยงภยตามสญญาประกนภยในการรบขน คอ ถอเปนขอความจรงอนสำาคญทผเอาประกนภยตองเปดเผยใหผรบประกนภยทราบในขณะทำาสญญาประกนภย ตามมาตรา 865 ทงนเพอประโยชนในการพจารณารบประกนภยและคดเบยประกนภยของผรบประกนภย

การคดมลประกนภยตามสญญาประกนภยในการรบขน มขอแตกตางกบสญญาประกนวนาศภยอนหรอไมอยางไร

การคดมลประกนภยตามสญญาประกนภยในการรบขน แตกตางกบสญญาประกนวนาศภยทวไป คอ มลประกนภยตามสญญาประกนวนาศภยทวไป เปนไปตามสวนไดสวนเสยทมอยในเหตทเอาประกนภยนน สวนมลประกนภยตามสญญาประกนภยในการรบขน กฎหมายใหคดจากราคาสนคา

144

และใหเพมคาระวางขนสงและคาใชจายในการขนสงเขาไปดวย เพราะคาระวางนนจะเปนสวนหนงของราคาตนทนเมอสนคาไปถงทหมาย

14.1.4 คาสนไหมทดแทนการประกนภยในการรบขนการกำาหนดคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยในการรบขน แตก

ตางกบสญญาประกนวนาศภยทวไปหรอไมการกำาหนดคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภย ในการรบขนยด

หลกการจายสนไหม ทดแทนเชนเดยวกบสญญาประกนวนาศภยทวไป คอจายตามความเสยหายทแทจรงแตเนองจาก ราคาของวตถทเอาประกนภยถกเปลยนแปลงเพมขนเนองจากคาใชจายในการขนสง กฎหมายจงบญญตวธกำาหนดคาสนไหมทดแทนในสญญาประกนภยในการรบขนไวตางหาก จากสญญาประกนวนาศภยทวไป กลาวคอใชจายตามราคาสนคาซงจะมราคาเมอถงตำาบลอนกำาหนดใหสง

การกำาหนดราคาแหงมลประกนภยตามมาตรา 884 มผลเกยวของกบการจายคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยในการรบขนอยางไร

การกำาหนดราคาแหงมลประกนภย ตามมาตรา 884 เกยวของกบการจายคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยในการรบขนคอ การจายคาสนไหมทดแทนกฎหมายใหจายตามทของซงขนสงนน จะไดมราคาเมอถงตำาบลอนกำาหนดใหสง คอ ราคาสนคารวมคาใชจายในการขนสงเมอถงปลายทาง ซงเหนไดวาเปนจำานวนเดยวกบราคามลประกนภย ซงกฎหมายใหกำาหนดจากราคาของ ณ สถานทและในเวลาทผขนสงไดรบของรวมคาระวางและคาใชจายในการขนสงนนเอง

คาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยในการรบขนเปนไปตามความเสยหายทแทจรง ณ สถานทและเวลาทเกดวนาศภยหรอไม

คาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยในการรบขน กำาหนดใหตามความเสยหายทแทจรง โดยถอเอาราคาตวทรพยทเอาประกนภย ซงจะมราคาเมอถงตำาบลอนกำาหนดใหสงเปนฐานในการประมาณราคาคาเสยหายทแทจรง มใชกำาหนดราคา ณ สถานทและในเวลาทเกดวนาศภยขนดงเชนสญญาประกนวนาศภยทวไป

145

14.1.5 การสนผลของสญญาการประกนภยในการรบขนการสนผลของสญญาประกนภยในการรบขน หมายถงสญญาประกน

ภยในการรบขนนนครบกำาหนดระยะเวลาตามสญญาใชหรอไมไมใช การสนผลของสญญาประกนภยในการรบขนมหลายกรณ เชน ค

สญญาฝายใดบอกเลกสญญาสญญาประกนภยในการรบขนเปนโมฆะตามหลกทวไป และสนผลลงเนองจากสญญารบขนสนสดลงมใชสนผลเพราะครบกำาหนดระยะเวลาตามสญญาประกนภยในการรบขนเทานน

การสนผลของสญญาประกนภยในการรบขน มกรณใดบางและมผลผกพนกบการสนผลของสญญารบขนอยางไรบาง

การสนผลของสญญาประกนภยในการรบขน มผลผกพนกบการสนผลของสญญารบขน คอสญญาประกนภยในการรบขนมสภาพคลายสญญาอปกรณของสญญารบขน เมอสญญารบขนตองสนผลลง เชน คสญญาบอกเลกสญญาหรอสนสดลงโดยผลของกำาหมาย เชน ตกเปนโมฆะกอนการขนสงเสรจสน หรอการขนสงเสรจสนตามกฎหมายของถงตำาบลทกำาหนดใหสง และผรบตราสงไดรบเอาของไวแลว สญญาประกนภยในการรบขนยอมสนผลตามไปดวย

14.1.6 อายความการประกนภยในการรบขนอายความตามสญญาประกนภยในการรบขนนน เปนไปตามกำาหนด

อายความรวมของสญญาประกนวนาศภยทวไปหรอไมเพราะเหตใดอายความตามสญญาประกนภยในการรบขนเปนไปตามกำาหนดอาย

ความของสญญาประกนวนาศภยทวไป เพราะกฎหมายมไดบญญตไวโดยเฉพาะสำาหรบการประกนภยในการรบขน จงตองใชอายความตามสญญาประกนวนาศภยซงเปนหลกทวไป

ในกรณทผสงฟองทงผรบขนและผรบประกนภยใหตองรบผดรวมกนจะใชอายความใดบงคบคด

ในกรณทสงฟองทงผรบขนและผรบประกนภยใหตองรบผดรวมกน จะใชอายความใดบงคบกบคดตองแยกพจารณาดงนคอ

146

สำาหรบผรบขนใชอายคงวามตามสญญาขนสง คอ ตองฟองภายใน 1 ป นบแตวนสงมอบหรอนบแตวนทควรจะไดสงมอบ ตามมาตรา 624

สำาหรบผรบประกนภยใชอายความตามสญญาประกนภยคอ 2 ป นบแตวนวนาศภย ตามมาตรา 882

ในกรณทขาดอายความตามสญญาขนสง แตไมขาดอายความตามสญญาประกนภย ผรบประกนภยตองรบผดในความเสยหายนนเตมจำานวนแตผเดยว

14.2 การประกนภยคำาจน1. การประกนภยคำาจน เปนวธการของการประกนวนาศภยชนดหนงซงม

ขนเพอประโยชนของบคคลภายนอกผซ งตองเสยหายจากวนาศภยทผเอาประกนตองรบผดชอบตามกฎหมาย

2. บคคลภายนอกผตองเสยหายมสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทน จากผรบประกนภยไดโดยตรงในนามของตนเอง โดยผลของกฎหมายตามมลหนของสญญาประกนภยคำาจน โดยไมตองแสดงเจตนาเขาถอประโยชนจากสญญานน

3. ความรบผดของผเอาประกนภยทมตอบคคลภายนอกตามกฎหมายนน เปนเหตในอนาคตอนไมแนนอนและถอเปนวนาศภยทเอาประกนภยได ฉะนนวตถทเอาประกนภยตามสญญาประกน ภยคำาจนจงเปนความรบผดไมใชตวทรพย สวนความรบผดของผรบประกนภยนนยอมเปนไปตามความเสยหายทเกดขนตอบคคลภายนอกแตไมเกนจำานวนความรบผดตามสญญาประกนภยคำาจน

4. คาสนไหมทดแทนตองชำาระใหแกบคคล ผตองเสยหายในนามของผเอาประกนภยสวนจำานวนคาสนไหมทดแทนใหคำานวณตามหลกประกนวนาศภย

5. อายความตามสญญาประกนภยคำาจน เปนไปตามหลกของอายความตามสญญาประกนวนาศภยตามมาตรา 882 แตในกรณทผเอาประกนภยไมตองรบผดเพราะคดขาดอายความผรบประกนภยกหลดพนความรบผดตามสญญาประกนภยนนดวย

14.2.1 ความหมายและลกษณะของการประกนภยคำาจน

147

ลกษณะเฉพาะของการประกนภยคำาจนเปนสญญาเพอประโยชนแกบคคลภายนอกตามมาตรา 374 ใชหรอไม เพราะเหตใด

ลกษณะเฉพาะของการประกนภยคำาจน เปนสญญาเพอประโยชนบคคลภายนอก โดยบญญตของกฎหมายมาตรา 887 มใชขอสญญาตามมาตรา 374 กลาวคอบคคลภายนอกผตองเสยหาย มสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนจากผรบประกนภยไดโดยตรงในนามของตนเองโดยผลของกฎหมาย ตามมลหนของสญญาประกนภยคำาจนโดยไมตองแสดงเจตนาเขาถอเอาประโยชนจากสญญานน เชน สญญาเพอประโยชนบคคลภายนอกตามมาตรา 374

เหตใดการช ำาระคาสนไหมทดแทนของผรบประกนภยใหกบผเอาประกนภย ตามสญญาประกนภยคำาจนจงไมทำาใหผรบประกนภยหลดพนความรบผดตามสญญาประกนภย

การชำาระคาสนไหมทดแทนของผรบประกนภยใหกบผเอาประกนภย ตามสญญาประกน ภยคำาจนไมทำาใหผรบประกนภยหลดพนความรบผดตามสญญา เพราะสญญาประกนภยคำาจน เปนสญญาประกนวนาศภยอยางหนงซ งถ อหล กการชดใชค าสนไหมทดแทน ตามความเสยหายท แท จรง (Principle of Indemnity) เมอผเอาประกนภยมไดรบความเสยหายตามวนาศภยทเกดขนดงทระบไวในสญญา เมอบคคลภายนอกผไดรบความเสยหายยงมไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนผรบประกนภยจงไมหลดพนความรบผด

14.2.2 ความรบผดตามสญญาประกนภยคำาจนความรบผดตามสญญาประกนภยคำาจนแบงเปนความรบผดของใคร

มตอผใดบาง ความรบผดตามสญญาประกนภยคำาจนแยกพจารณาไดดงน(1) ความรบผดของผเอาประก นภยตอผรบประก นภ ย

นอกจากความรบผดในฐานะค สญญาประกนภยแลวยงมความรบผดในกรณทผเอาประกนภยรบคาสนไหมทดแทนจากผรบประกนภยแลวไมช ำาระใหกบบคคลภายนอกผตองเสยหายดวย ในกรณนผเอาประกนภยมความรบผด

148

ตองคนคาสนไหมทดแทนแกผรบประกนภยในฐานะลาภมควรได ตามมาตรา 406

(2) ความรบผดของผเอาประกนภยตอบคคลภายนอก กรณนไมใชความรบผดตามสญญาประกนภยคำาจน แตเปนความรบผดตามกฎหมายซงเปนสาระสำาคญของสญญาประกนภยคำาจน คอ เปนภยทผรบประกนภยรบเสยง ตามมาตรา 867 (2)

(3) ความรบผดของผรบประกนภยตอผเอาประกนภย ในสวนทเกยวของกบการประกน ภยคำาจนโดยเฉพาะนน ผรบประกนภยมความรบผดตอผเอาประกนภยในคาสนไหมทดแทนทผรบประกนจะตองชดใชแกบคคลภายนอกผตองเสยหาย ผเอาประกนภยมสทธรบคาสนไหมทดแทนจากผรบประกนภยในฐานะคสญญาประกนภยได แตจะรบไวเพอตนหรอจะตองสงมอบใหกบบคคลภายนอกผตองเสยหายยอมแลวแตขอเทจจรงเปนรายๆไป วาผเอาประกนภยไดชำาระคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกแลวหรอไม

(4) ความรบผดของผรบประกนภยตอบคคลภายนอก เปนวตถแหงหนตามสญญาประกน ภยคำาจนบคคลภายนอกผไดรบความเสยหายจากการกระทำาของผเอาประกนภยมสทธเรยกรองคา สนไหมทดแทนจากผรบประกนภยโดยตรง โดยไมตองรบความยนยอมจากผเอาประกนภยกอน และไมตองแสดงเจตนาตอผรบประกนภยวา จะถอเอาประโยชนจากสญญาประกนภยคำาจนนน เชน สญญาเพอประโยชนแกบคคลภายนอก ตามมาตรา 374 วรรค 2 แตอยางใด

ความรบผดของผเอาประกนภยทมตอบคคลภายนอก มความสำาคญกบสญญาประกนภยคำาจนอยางไร

ความรบผดของผเอาประกนภยทมตอบคคลภายนอกมความสำาคญกบสญญาประกนภยคำาจน คอ ความรบผดของผเอาประกนภยตามกฎหมายนน ถอวาเปนวนาศภยอยางหนงของผเอาประกนภย และเปนวตถทเอาประกนภยตามสญญาประกนภยคำาจน เมอผเอาประกนภยมความรบผดแกบคคลภายนอกจำาตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหบคคลภายนอกผตองเสยหาย

149

ความรบผดของผรบประกนภยทมตอบคคลภายนอก มสาระสำาคญอยางไรบาง

ความรบผดของผรบประกนภยทมตอบคคลภายนอก มสาระสำาคญขนอยกบความรบผดของผเอาประกนภยอยางเครงครด หากปรากฏวาผเอาประกนภยไมตองรบผดตามกฎหมายแลว ผรบประกนภยกไมตองรบผดดวยและความรบผดของผรบประกนภยคำาจน เปนความรบผดตามมลหนของสญญาประกนภย ไมใชลกหนรวมกบผเอาประกนภย

14.2.3 คาสนไหมทดแทนการประกนภยคำาจนการจายคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยคำาจน มหลกเกณฑ

เชนเดยวกบสญญาประกนวนาศภยหรอไมการชำาระคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยคำาจน มหลกเกณฑ

เชนเดยวกบสญญาประกนวนาศภยคอ ชดใชตามความเสยหายทแทจรง แตไมเกนจำานวนเงนซงเอาประกนภยไว ตามมาตรา 877

เหตใด ผรบประกนภยทชำาระคาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยคำาจน ใหผเอาประกนภยจงไมหลดพนความรบผดชอบ

ผรบประกนภยทชำาระคาสนไหมทดแทน ตามสญญาประกนภยคำาจนใหผเอาประกนภยไมหลดพนความรบผด เพราะผเอาประกนภยมใชผไดรบความเสยหายจากวนาศภยทเกดขน การทผรบประกนภยชำาระคาสนไหมทดแทนใหไป จงมใชการชดใชคาสนไหมตามความเสยหายทแทจรง ใหแกเจาหนทแทจรงตามมลแหงหน ผรบประกนภยจงไมหลดพนความรบผด

การทผตองเสยหายไมเรยกเอาประกนภยเขาไปในคดทตนฟองผรบประกนภยนน มผลตามกำาหมายอยางใด

การทผตองเสยหายไมเรยกเอาประกนภยเขาไปในคดทฟองผรบประกนภยนน มผลตามกฎหมายคอ ผตองเสยหายจะนำาคดไปฟองผเอาประกนภยใหชำาระคาสนไหมทดแทนสวนทขาดเปนคดใหมไมได ขอนพงระวงเพราะกฎหมายบญญตสทธไวเชนนนทำานองถอวาผตองเสยหายสละสทธของตนในมลหนทมตอผเอาประกนภยไปแลว

14.2.4 การสนผลและอายความในการประกนภยคำาจน

150

อายความตามสญญาประกนภยคำาจนเกยวของกบอายความในมลหนทผเอาประกนภยจะตองรบผดอยางใด

อายความตามสญญาประกนภยคำาจนเกยวของกบอายความในมลหน ทผเอาประกนภยจะตองรบผด กลาวคอ ถาปรากฏวาคดทผตองเสยหายฟองผเอาประกนภยขาดอายความ ผเอาประกนภยไมตองรบผดตอผเสยหาย ผรบประกนภยยอมไมตองรบผด ตามมาตรา 887 วรรคแรก แตถาไมมคดฟองผกอความเสยหาย และผเอาประกนภยไมไดปฏเสธความรบผดดวยเหตอายความ ผรบประกนภยจะตอสวาสทธเรยกรองของผตองเสยหายทมตอผเอาประกนภย ขาดอายความแลวไมได เพราะไมใชขอตอสในมลหนตามสญญาประกนภย

ปญหาอายความเปนปญหาทเกยวดวยอำานาจฟองของผรบประกนภยใชหรอไม

ตามปกตปญหาอายความไมใชปญหาทเกยวดวยอำานาจฟองของผรบประกนภย แตถาขาดอายความนนเปนปญหาทเกยวดวยความรบผดของผเอาประกนภยซงเปนผลใหผตองเสยหาย ไมมอำานาจฟองผรบประกนภยแลวแมผรบประกนภยจะมไดยกอายความขนตอส ศาลกมอำานาจยกขนวนจฉยได

แบบประเมนผลหนวยท 141. สญญาประกนภยในการรบขนมลกษณะเปนสญญา (ก) สญญาประกนวนาศภย

อยางหนง (ข) สญญาประกน ภยในการรบขนสนคา (ค) สญญาอปกรณและสญญารบขนสนคา

2. วนาศภยตามสญญาประกนภยในการขนสงไดแก ภยทกชนด ไดแก อคคภย อบตภย อทกภย วาตภย

3. วนาศภยตามสญญาประกนภยในการรบขนตองเกดขน ขณะสนคาอยระหวางขนสง

4. มลประกนภยตามสญญาประกนภยในการรบขนนนรวมมลคา รวมคาระวางและคาใชจายในการขนสง

5. คาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยในการรบขนจะกำาหนดตามราคาสนคาซงจะมราคาเมอถงปลายทาง

151

6. สญญาประกนภยคำาจนมลกษณะเปนสญญา (ก) สญญาประกนวนาศภยอยางหนง (ข) สญญาวนาศภยทมบทบญญตเฉพาะ (ค) สญญาประกนภยความรบผดของผเอาประกนภย (ง) มวตถประสงคเอาประกนภยไมใชตวทรพยทจะเอาประกนภย

7. สญญาประกนภยคำาจนตางกบสญญาประกนวนาศภยทวไป คอ วตถทเอาประกนภยไมใชทรพย

8. บคคลภายนอกผตองเสยหายมสทธ เรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผรบประกนภยได

9. คาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยคำาจนมวธชำาระคอ (ก) ชำาระในนามของผเอาประกนภย (ข) ชำาระตามความเสยหายทแทจรงแตไมเกนความรบผดของผรบประกนภย (ค) ชำาระเมอผเอาประกนภยมหนาทตองชำาระ

10. อายความตามสญญาประกนภยคำาจน เหมอนกบอายความตาม สญญาประกนวนาศภยทวไป

11. วนาศภยทไดรบความคมครองตามสญญาประกนภยในการรบขนตองเกดขน ในระหวางผขนสงไดรบสนคาไปจนสงมอบสนคานนใหผรบตราสาร

12. คาสนไหมทดแทนตามสญญาประกนภยในการรบขนจะกำาหนดตามราคาสนคาเมอถงปลายทาง

13. สญญาประกนภยคำาจนตางกบสญญาประกนภยวนาศภยทวไปคอ วตถทเอาประกนภยเปนความรบผดของผเอาประกนภยสญญาประกนภยค ำาจนมลกษณะเปน สญญาประกนภยความรบผดของผเอาประกนภย

14. บคคลผเสยหายมสทธ เรยกรองคาเสยหายไดจากผรบประกนภย

หนวยท 15 ประกนชวต1. การประกนชวต เปนการทำาสญญาทมลกษณะเปนสญญาประกนภย

ประเภทหนงทมความมงหมายทจะชวยเหลอผซงตองอาศยพงพงผซงถงแกกรรม หรอเปนการลงทนเพอสะสมออมทรพย

2. การประกนชวตม 2 ประเภทไดแก ประเภทซงอาศยความทรงชพของบคคลเปนหลกในการใชเงนและประเภทซงอาศยความมรณะของบคคลเปนหลกในการใชเงน ทงนจะเปนการเอาประกนชวตตนเองหรอการเอาประกนชวตของบคคลอนกได

3. ในสญญาประกนชวต ถาผเอาประกนชวตมไดมสวนไดสวยเสยในชวตของผอนผซงตนเอาประกนไวยอมไมผกพนคสญญาแตอยางใดอยางหนง

152

และการทผเอาประกนชวตกบผถกเอาประกนชวตไมเปดเผยขอความจรงหรอรอยแลวแถลงขอความนนเปนเทจในขณะทำาสญญา ถอวาสญญานนเปนโมฆยะ นอกจากนยงมหลกเกณฑอนๆ ทกำาหนดไวในกฎหมาย

4. ผซ งเกยวของกบการประกนชวตมสทธและหนาทตามทกฎหมายกำาหนด

15.1 ความรทวไปเกยวกบการประกนชวต1. การประกนชวตเปนการทำาสญญาทผรบประกนชวตตกลงจะใชเงน

จำานวนหนง ใหแกผเอาประกนชวตหรอผรบประโยชน ในเมอผเอาประกนชวต หรอผซงถกเอาประกนชวตตายลงหรอเมอผนนยงมชวตอยจนถงเวลาตามทตกลงกนไว และในการนผเอาประกนชวตตกลงสงเบยประกน ภยใหแกผรบประกนชวต

2. ววฒนาการของการประกนชวตเปนผลสบเนองมาจากพฤตกรรมของกลมศาสนาตางๆ ในกรซทมแนวความคดทจะชวยเหลอสมาชกในกลมใหไดรบการจดการศพโดยถกตองตามประเพณ พฤตกรรมนไดไปมอทธพลอยในพวกโรมน และตอมาไดเรมตนระบบประกนชวตสมยใหมในประเทศองกฤษ

3. การประกนชวตมลกษณะเปนสญญาประกนภยประเภทหนง ทไมมความมงหมายทจะ ชดใช“ ” หรอ ทดแทน“ ” ความเสยหาย หากแตมงทจะ

ชวยเหลอ“ ” ผซงตองอาศยพงพงผซงถงแกกรรม หรอมฉะนนกเปนการลงทนเพอสะสมออมทรพยเพอประโยชนแกตนเอง

4. การประกนชวตมสองประเภท ไดแก การเอาประกนชวตตอเอง และการเอาประกนชวตของบคคลอนทตนมสวนไดเสย

15.1.1 ความหมายของการประกนชวตอธบายความหมายของการประกนชวต“ประกนชวต” คอสญญาซงผรบประกนภยตกลงจะใชเงนจำานวนหนง

ใหแกผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนในเมอผเอาประกนภยหรอผทไดถกเอาประกนชวตไวไดตายลง (ความมรณะ) หรอเมอผนนยงมชวตอยจนถงเวลาตามทไดตกลงกนไว (ความทรงชพ) และในการนผเอาประกนภยตกลงสงเบยประกนภยใหแกผรบประกนภย

153

15.1.2 ความเปนมาของการประกนชวตอธบายความเปนมาของการประกนชวตในตางประเทศการประกนชวตในตางประเทศเรมตนทประเทศกรซ เกดจากแนวความ

คดในกลมศาสนาทจะชวยใหสมาชกไดประกอบพธศพไดอยางถกตองตามพธศาสนา แนวความคดนแพรหลายไปในกลมโรมนซงมไดจำากดลงเพยงกลมศาสนาเทานน แตไดขยายขอบเขตไปถงสาธารณะชนดวย ตอมาในศตวรรษท 19 มปรากฏหลกฐานวาการประกนชวตไดกระทำากนจรงจงในประเทศอตาลซงกมคนคดคานไมเหนดวยอยมาก บางประเทศจงออกกฎหมายหามไมใหมการประกนชวต ตอมาความคดนไดแพรไปยงประเทศองกฤษ ซงนบวาเปนจดเรมตนของการประกนชวต

อธบายความเปนมาของการประกนชวตในประเทศไทยในประเทศไทยสมยโบราณไมมหลกฐานแนชดเกยวกบการประกนชวต

แตคาดกนวาการประกนชวตเร มมมาตงแตประเทศไทยตดตอคาขายกบคนตางประเทศ ตอมาป พ.ศ. 2468 ในประเทศไทยไดประกาศใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดบญญตเรองการประกนภยไวดวย และในป พ.ศ. 2472 ไดปรบปรงแกไขประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตเรองการประกนชวตไวในสวนท 3 ของลกษณะ 20 และในป พ.ศ. 2510 ไดตราพระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2510 ขนใชบงค บควบคไปกบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พระราชบญญตฉบบนไดถกยกเลกโดยมพระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 ใชบงคบแทนมเนอหาคลายกน

15.1.3 ลกษณะของการประกนชวตจำาแนกลกษณะของการประกนชวตการประกนชวตมลกษณะดงน(ก) เปนสญญาทรฐบาลควบคมดแล(ข) มใชสญญาชดใชคาสนไหมทดแทน(ค) ไมจำาเปนตองประมาณราคาสวนไดเสยในการประกนชวตเปนเงน

อธบายความแตกตางระหวางการการประกนชวตกบการประกนภยอนๆ

154

ความแตกตางบางประการระหวางการประกนชวตกบการประกนภยอนๆ

(ก) การประกนชวตจะกำาหนดจำานวนเอาประกนใหสงเพยงใดกไดตราบท ผรบประกนภยยอม รบ แตการประกนวนาศภยตองกำาหนดจำานวนเงนเอาประกนไวไมเกนราคาราคาแหงมลคาประกนภย

(ข) การประกนชวตผเอาประกนภยหรอผรบประโยชน จะไดรบเงนประกนชวตตามจำานวนเงนทผเอาประกนเสมอ สวนการประกนวนาศภยหากภยยงไมเกดแกทรพยสนทเอาประกนภยนอกจากผเอาประกนภยตองเสยเบยประกนภยเปลาๆแลว จะไมไดรบประโยชนอะไรตอบแทนดวย

15.1.4 ประเภทของการประกนชวตอธบายประเภทของการประกนชวตการประกนชวตประเภทสะสมทนหรอสะสมทรพย เปนการประกนชวต

ทผเอาประกนชวตตกลงกบผรบประกนภยวา ภายในระยะเวลาหนงหากตนตายไป ผรบประกนภยตองใชเงนใหแกผรบประโยชนตามจำานวนทตกลงกนและเมอครบกำาหนดเวลาทตกลงกนไวถาผเอาประกนชวตยงมชวตอยผรบประกนภยตองจายเงนตามทตกลงกนไวเชนเดยวกน

15.2 หลกเกณฑเกยวกบการประกนชวต1. ในสญญาประกนชวต ถาผเอาประกนชวตมไดมสวนไดสวนเสยในชวต

ของผซงตนเอาประกนไวยอมไมผกพนคสญญาแตอยางหนงอยางใด2. การแถลงขอความจรงเปนสาระสำาคญในการทำาสญญาประกนชวต การ

รอยแลวและละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรงหรอรอยแลวแถลงขอความนนเปนเทจ ถอวาสญญานนเปนโมฆยะ

3. ผรบประกนภยไมตองรบผดชอบชดใชในเมอมมรณภย ในกรณทผเอาประกนภยหรอผถกเอาประกนภย หรอผถกเอาประกนชวตไดกระทำาอตวนบาตดวยใจสมครภายในหนงปนบแตวนทำาสญญา และผเอาประกนภย หรอผถกเอาประกนชวตถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนา

4. การฟองเรยกใหผรบประกนชดใชเงนตามสญญาประกนชวตกด การฟองเรยกใหใชหรอใหคนเบยประกนภยตามสญญาประกนชวตกดจะฟองไดภายในกำาหนด 10 ป

155

15.2.1 สวนไดเสยในสญญาประกนชวต อธบายเหตผลทางกฎหมายททกประเทศกำาหนดใหผเอาประกนภย

ตองมสวนไดเสยในชวตของผทตนเอาประกนเหตผลทางกฎหมายเกยวกบสวนไดเสยในการประกนชวต ไดแก(ก) ปองกนมใหมการเลนพนนบนชวตบคคลอน(ข) ปองกนมใหมการฆาตกรรมชวตมนษยเพอหวงประโยชน

อธบายสวนไดสวนเสยของการเอาประกนชวตตนเองราคาสวนไดเสยกรณเอาประกนชวตตนเองไมใชสาระส ำาคญ ผเอา

ประกนชวตจะประกนชวตตนเองเปนจำานวนเงนเทาใดกไดตราบเทาทผรบประกนภยยอมรบ

คสมรสทไดทำาสญญาประกนชวตไวภายหลงหยาขาดจากกนไป จะมผลกระทบตอสวนไดเสยของการประกนชวตเพยงใด

ตามหลกกฎหมายนน สวนไดเสยตองมอยในขณะทำาสญญาประกนชวต แมภายหลงคสมรสจะหยาขาดจากกนไป สญญาประกนชวตททำาไวยงคงผกพนอย

15.2.2 การเปดเผยขอความจรงในการทำาสญญาประกนชวตในสญญาประกนชวต ใครเปนผมหนาทเปดเผยความจรงผมหนาทเปดเผยความจรง คอ ผเอาประกนชวต หรอผถกเอประกน

ชวต

อธบายหลกเกณฑโดยยอของกรณการเปดเผยขอความจรงประกนชวต

หลกเกณฑของการเปดเผยขอความจรง คอ(ก) การเปดเผยขอความจรงกระทำาในขณะทำาสญญาประกนชวต(ข) ขอความจรงนน อาจจงใจใหผรบประกนภยเรยกเบยประกนชวต

สงขนหรอบอกปดไมยอมทำาสญญา(ค) แถลงขอความทรอยแลววาเปนเทจ(ง) การไมเปดเผยขอความจรงหรอการแถลงขอความเปนเทจ ทำาให

สญญาประกนชวตเปนโมฆยะ

156

อธบายผลของการแสดงอายคลาดเคลอนในการทำาสญญาประกนชวต

การแถลงอายคลาดเคลอนมผลดงน(ก) ผรบประกนมสทธลดจำานวนเงนทผรบประกนจะตองใชให

แกผเอาประกนชวต หรอผรบประโยชนลงตามสวน(ข) ถาอายทถกตองแทจรงอยนอกจำากดอตราทางการคา

ปกตของผรบประกนภย สญญาประกนชวตตกเปนโมฆยะ

อธบายผลของการไมเปดเผยขอความจรงสญญาประกนชวตมผเอาประกนไมเปดเผยขอความจรง หรอแถลง

ขอความเทจตกเปนโมฆยะ แตถาผรบประกนภยมไดบอกลางภายในระยะเวลาทกฎหมายกำาหนด สทธบอกลางโมฆยะยอมระงบไป

15.2.3 ขอยกเวนความรบผดของผรบประกนชวตอธบายขอยกเวนแหงความรบผดของผรบประกนภยตามสญญา

ประกนชวตขอยกเวนแหงความรบผดตามสญญาประกนชวตไดแก1)ผเอาประกนชวตหรอผถกเอาประกนชวตสมครใจฆาตวตายภายใน

1 ปนบแตวนทำาสญญาประกนชวต2)ผเอาประกนชวตหรอผถกเอาประกนชวตถกผรบประโยชนฆาตาย

โดยเจตนา

15.2.4 อายความเกยวกบสญญาประกนชวตอธบายอายความของการฟองรองเรยกเงนประกนตามสญญาประกน

ชวตอายความการฟองเรยกใหใชเงนประกนชวต กฎหมายไมไดกำาหนดไว

โดยเฉพาะแตใหถออายความตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกำาหนดไวในเรองสญญาทวๆไป ตามมาตรา 193/13 กลาวคอตองฟองภายในเวลา 10 ป นบแตวนทำาสญญาประกนชวต

15.3 สทธและหนาทของผเกยวของกบการประกนชวต

157

1. ผเอาประกนชวตมสทธเรยกรองใหผรบประกนภยใชเงนประกนชวต ไดรบคาไถถอนกรมธรรมประกนชวตคน และสทธทจะโอนประโยชนใหแกบคคลอนๆ

2. ผเอาประกนชวตมหนาทสงเบยประกนชวต และหนาทเปดเผยขอความจรง

3. ผรบประกนภยมสทธบอกลางโมฆยะแหงสญญาประกนชวต ไมตองรบผดตอการกระทำาบางอยางของผเอาประกนชวตและผรบประโยชน และลดจำานวนเบยประกนชวต

4. ผรบประกนมหนาทใชเงนประกนชวตใหแกผเอาประกนชวต หรอผรบประโยชนและคนเงนคาไถถอนกรมธรรมประกนชวต

5. ทายาทและเจาหนของผเอาประกนชวต และผรบประโยชนซ งผเอาประกนชวตระบไวในสญญาประกนชวต เปนผซงถอเอาประโยชนตามสญญาประกนชวตมสทธไดรบเงนคาสนไหมทดแทนหรอเงนตามสญญาประกนชวต

15.3.1 สทธและหนาทของผเอาประกนชวตอธบายสทธของผเอาประกนชวตมาสกสองประการสทธบางประการของผเอาประกนชวต คอก)สทธเรยกรองใหใชเงนประกนชวตเมอครบกำาหนดเวลาตามทตกลง

กนไว ในสญญาประกนชวต ในกรณการประกนชวตแบบอาศยความทรงชพเปนหลก เงนประกนชวตนนอาจชำาระจำานวนเดยวหรอหลายปกสดแตจะไดตกลงกน

ข) ผเอาประกนชวตมสทธบอกเลกสญญาประกนชวตเมอใดกได โดยเพยงแตงดเบยประกนชวตเทานนกถอไดวาเปนการบอกเลกสญญาประกนชวตแลว ผรบประกนภยตองใชเงนคาเวนคนกรมธรรมประกนภย หรอสงกรมธรรมประกนภย หรอกรมธรรมใชเงนสำาเรจใหแกผเอาประกนภย

อธบายหนาทของผเอาประกนชวตในการสงเบยประกนชวตเมอไดทำาสญญาประกนชวตกน ผเอาประกนชวตตองสงเบยประกน

ชวตใหผรบประกนชวตตามทตกลงกนเบยประกนชวตนตองไดรบความเหนชอบจากนายทะเบยน เมอใดทผเอาประกนชวตงดสงเบยประกนชวต ยอมถอ

158

ไดวาผเอาประกนชวตไดบอกเลกสญญาประกนชวตแลวนบแตวนงดสงเบยประกนชวต

15.3.2 สทธและหนาทของผรบประกนชวตอธบายสทธของผรบประกนภยในการลดจำานวนเบยประกนชวตตำาลง

จากจำานวนทตกลงกนสญญาประกนชวตเปนสญญาทมระยะเวลายาวนาน ผเอาประกนชวต

อาจมความจำาเปนไมอาจสงเงนเบยประกนชวตได เชน ฐานะยากจนลง หรอการเสยงภยหมดสนลงแลว เชน เปลยนการประกอบอาชพจากประดานำามานงประจำาในสำานกงาน ซงผเอาประกนชวตไมทราบวาตนมสทธขอลดเบยประกนชวตลง ผรบประกนภยอาจพจารณาลดเบยประกนชวตลงใหไดสดสวนกบภาวะความเปนอย หรอการเสยงภยทมอยตอไปได

อธบายหนาทกำาหนดเบยประกนชวตของผรบประกนภยผรบประกนชวตมหนาทตองใชเงนประกนชวตตามทตกลงกนใหผเอา

ประกนชวต หรอผรบประโยชนเมอผเอาประกนชวตตายหรอยงคงมชวตอยจนครบกำาหนดระยะเวลา การใชเงนประกนชวตจะตกลงใชเปนจำานวนเดยวหรอเปนรายปกไก ในกรณทผเอาประกนชวตไดทำาสญญาประกนชวตไวหลายราย ผรบประกนภยทกรายตองใชเงนประกนชวตเตมตามจำานวนทตกลงกนไว

15.3.3 สทธของผรบประโยชนจากสญญาประกนชวตอธบายสทธของทายาททมตอการประกนชวตในกรณการตายของผเอาประกนชวต ถามไดระบตวผรบประโยชนไวใน

สญญาประกนชวต ทายาทของผเอาประกนชวตมสทธไดรบเงนประกนชวตทงหมดจากผรบประกนภย ถาเปนกรณทผเอาประกนชวตตายโดยการกระทำาของบคคลภายนอก ทายาทมสทธไดรบทงเงนสนไหมทดแทนจากการกระทำาของบคคลภายนอก และเงนเบยประกนชวต

แบบประเมนผลหนวยท 151. แนวความคดเกยวกบการประกนชวตเรมตนมมาในประเทศกรซ

159

2. ลกษณะของสญญาประกนชวตไดแก สญญาประกนชวตเปนสญญาทรฐบาลควบคมดแล

3. ผเอาประกนชวตมสทธบอกเลกสญญาประกนชวตเมอ ผเอาประกนชวตงดสงเบยประกนภย

4. สญญาประกนชวตมลกษณะเปนสญญาทตงอยบนรากฐานแหงความสจรต ฉะนนผเอาประกนชวตตองมหนาท ในขณะทำาสญญาประกนชวตตองเปดเผยขอความจรง

5. ผเอาประกนชวตรอยแลววาขอความเปนเทจไดแถลงขอความนน ตอผรบประกนชวตในขณะทำาสญญาประกนชวต จะมผลกระทบตอสญญาประกนชวตคอ สญญาประกนชวตเปนโมฆยะ

6. ในกรณการประกนชวตโดยอาศยความทรงชพ หรอความมรณะของบคคลเปนหลกในการใชเบยประกนชวตในขณะทำาสญญาประกนชวตไดแถลงอายคลาดเคลอน เปนเหตใหการกำาหนดเบยประกนชวตตำากวาเงนเบยประกนชวตทพงชำาระสำาหรบบคคลทมอายแทจรงเชนนนผรบประกนภยมสทธประการใด คำาตอบ คำานวณคาจำานวนเงน ประกนชวตทพงตองใชลงตามสวน

7. สญญาประกนชวตทตกเปนโมฆยะ เมอผซงประกนชวตบอกลางแลว ผรบประกนชวตตองดำาเนนการคอ ใชคนคาไถถอนกรมธรรมประกนชวตใหกบผเอาประกนชวต

8. นบแตวนไดทราบขอมลอนจะบอกลางโมฆยะแหงสญญาประกนชวตได ผรบประกนภยจะใชสทธบอกลางนน ภายในอายความ 1 เดอน

9. ผรบประกนภยไมตองรบผดในสญญาประกนชวตในกรณ ผเอาประกนชวตสมครใจฆาตวตายภายใน 1 ป นบแตวนทำาสญญาประกนชวต

10. ความหมายของการประกนชวต สญญาทผรบประกนภยตกลงใชเงนจำานวนหนงใหแกผเอาประกนซงไดสงเงนเบยประกนให

11. การประก นชวตมบอเก ดมาจากแนวความค ดของกล มศาสนา ท ม วตถประสงคจะชวยใหสมาชกไดจดงานพธศพไดถกตองตามหลกประเพณศาสนา แนวความคดนเกดขนในประเทศกรซ

12. ลกษณะของสญญาประกนชวต คอ สญญาประกนชวตเปนสญญาทไมจำาเปนตองประมาณราคาสวนไดเสยเปนเงน

13. ผเอาประกนชวตไมอาจทจะโอนประโยชนแหงสญญาประกนชวตใหแกบคคลอนในกรณ ผรบประกนภยไดรบแจงเปนหนงสอจากผรบประโยชน

14. สญญาประกนชวตตกเปนโมฆยะในกรณ รแลวละเวนไมแถลงขอความจรงในขณะทำาสญญาประกนชวต

160

15. ขอทผรบประกนชวตไมจำาเปนตองพจารณาถงสำาหรบการกำาหนดอตราเบยประกนชวต คอ เกยรตยศ ชอเสยงและตำาแหนงหนาทการงานของผเอาประกนภยชวต ในสงคมทวไป

16. เมอผรบประกนภยไดบอกลางโมฆยะแหงสญญาประกนชวตแลว ผรบประกนภยมหนาทตองดำาเนนการคอคนเงนคาไถถอนกรมธรรมประกนชวตใหแกผเอาประกนชวต

17. ผรบประกนภยไมตองรบผดตอผเอาประกนชวตในกรณ ผเอาประกนชวตถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนา

18. ผเอาประกนชวตจะฟองศาลเพอใหผรบประกนภยใชเงนประกนชวต ในอายความ 10 ป

19. การทประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทยไดบญญตกฎหมายวาดวยการประกนชวต บงคบใหผเอาประกนตองมสวนไดเสยในชวตของผทตนเองประกนสบเนองมาจากสาเหต เพอปองกนมใหมการเลนพนนบนชวตบคคลอน

*************************************

161