51ـ ٬76غات

برىتبییي کارکردی تکثر دالیل اثبات خذا: فخر رازی ریچارد سئیي

بقن لطثب1

0فطقت اثالحؿ بضو

چىسډـائی ڃنؿیـٲ بـڈ ډـپ ٯابـٺ ډاڍ ؽـاڄای ٿتٴټڀاځ پییڂ څ عال، كډیا٫تؿك پوڅډ ډـاڍ آڃڊـا، ؿك رڊـت بلڄزیـځ څ ؿك تلامڅ ڃڊاؿځ یا٫تڈٿاډـڇ ات؛ ٳڈ ډـاڍ ٷیـلڍ پـوڅډ

آڅكؿډـاڍ تبیی ٳاكڍ نات. پقیل څرـچؿ ؽــا ام كډٸـقاكډاڍ ٫ټـ٬ی ـ ٳالٿـی بـا كڇ ٷلائی یڄائی ـ ـكائی تا تٴخلٷلائی ؿك ڃاعیـڌ ؿٻیـٺ بلډاځٷچځ ډڀلاڇ بچؿڇ ات: ام تٲٷچڃڈ

اڃٸاكڍ څرچؿ ؽـاڍ پالڃتیڄٸا. ٫ؾل كامڍ ؿك آحاك ٳالٿی ـ ٫ټـ٬ی بلځ څ پایڈ٫ؾل كامڍ ـ چئیڂ [ایزـاؿ ٯـ٢ څ 1ٳڄـ: ]ؽچؿ، با اٯباٹ بڈ تٴخل ؿالیٺ څرچؿ ؽـا، تبییڄی ٳاكٳلؿڍ ام آڃڊا اكائڈ ٿی

[ آكاٿ څ ؽچ١ اڃـیڈـ ٷچڃڌ ڃؾت ام ؿالیٺ ییڄی څ ٷچڃڌ ؿڅٽ ام ؿالیـٺ اٯڄـا٣ی 2ییڂ؛ څ]لځ ڃین با كڅیٴلؿڍ اڃتاؿڍ بڈ ؿالیٺ احبات ؽـا، ٻغـا اڃباـتی څ تٴخـل بآیڄـ. چئیڂعاٺ ٿی

ٿغچك بل ؿالیٺ ؿاكؿ. ٳاكآئی تٴخل اؿٻڈ، تچیت اعتڀاٹ څرچؿ ؽـات. بـل ایـڂ اـاى، ډـل ؿڅ ډا ـ ؿالیٺ ٯ٤ی ییڄی څ ؿالیٺ اٯڄا٣ی ٿتغٴپ ام ٫ؾـل كامڍ څ بڄـڍ اتـالٹاڃـیڀڄـ با بڈ

بـلځ ـ، څرـڈ اڃباـتی آڃڊـا كا ٻغـا ی ـ ٯیای څ پیڄی ـ اـتلائی ام ـچئیڂ ډاڍ پییڄاتـالٹٷلائـی څ ڃڀچؿڃـ څ تبییڄی ٳاكٳلؿڍ ام آڃڊا اكائڈ ؿاؿڃـ؛ اٿا څرچڇ ا٫تلاٯی ڃین عاٳپ اـت: یـیڂ

ڄاؽتی.ٷلائی؛ كڅیٴلؿ پقیل ؿالیٺ څ ڃاؿاڃڌ آڃڊا؛ تچی٪ څ اال١ تبییڂاعتڀاٹ

اغگبى ولس

بلځ، تبییڂ ٳاكٳلؿڍ، اتـالٹ، تٴخل. امڍ، چئیڂ٫ؾلك

1 Email: ghorbani90@ut.ac.ir اٻڀټټی اٿاٽ ؽڀیڄی)كڇ( ٯنڅیڂ. ٣چ ډیؤت ٣ټڀی ؿاڃٸاڇ بیڂ آٿچؽتڌ ؿٳتلڍ ؿاڃٸاڇ تڊلاځ . ٣چ ډیؤت ٣ټڀی ٿئڈ آٿچم ٣اٻی آٹ ڈ څ ؿاڃ2

Email: fabolhassani@ut.ac.ir 24/12/1393پقیل ڃڊایی: 10/8/1392 تاكیؼ ؿكیا٫ت:

٫ټڄاٿڈ ٣ټڀی ـ پوڅډی ډاڍ ا٣تاؿڍ ـ ٳالٿیپوڅډ

1394ـ بڊاك 17اٹ پڄزپ ـ ڀاكڇ

The Quarterly Journal of

Theological - Doctrinal Research

5th Year / No:17 /Spring 2015

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 52

عطح هؿأل

ٷڄزـ څ ڃـڈ ٷتلڋ رتاك عال، ڃڈ ؿك بلكی څ ڃاؿڍ بلاډیڂ څ ؿالیٺ احبات ؽـا ٿی

ٳڈ عیخیت تٴخلٿغچك ؿالیٺ څ بـڈ بلځ؛ بٺؿك ٿایڌ ؿالیٺ احبات ؽـا ؿك ٫ؾل كامڍ څ چئیڂ

ڃ٠ل ات. ڃ٠اٽ ٿ٤ل٫تی یٲ اڃـیڀڄـ ؿیڄی با كڅیٴلؿ ٣باكت ؿیٸل، څرڈ اڃباتی آڃڊا ٿچكؿ

ډـاڍ ٿـاكاڃڌ ٿلار٤ڈ بڈ ٿتڂ ٿـى ؿیڄی ـ ٿـقډبی(، ٷقـتڈ ام ٫ـلام څ ٫ـلڅؿ ٣ټی )څ ڃڈ ڃٺ

اڍ ـاٿاڃڌ ٿ٤ل٫تـی ؽـچؿ، بـل اـٺ څرـچؿ ؽــا؛ ٿایڈډاڍ ؿكڅځالیڈٿ٤ڄاڄاؽتی څ تغټیٺ بڂ

ؿك ٫اڍ ٿ٤ل٫تی ؽچؿ، څرـچؿ ؽــا كا پقیل یا څامڃ آځ، اتچاك ات. اڃـیڀڄـ ؿیڄی،

-ٷاڃڌ پقیل؛ اڃٴاك څ الاؿكڍ كا ٫لاكڅڍ ؽـچؿ ٿـی ٿچكؿ ٿـاٯڈ ٯلاك ؿاؿڇ څ كڅیٴلؿډاڍ ڈ

اـٺ څرـچؿ »ؿاڃـ. ؿك چكت پقیل څرچؿ ؽـاڅڃــ، ٳـڈ ؿك ٿـاٽ ب٤ــ، ام آځ بـا ٣ڄـچاځ

كڅیٴلؿ: پـقیل ڃڀایـ، ؿڅٳڄـ څ آحاك څ ٻچامٽ ٿ٤ل٫تی څ ٣ڀټی بلآځ باك ٿییاؿ ٿی« ؽـاڅڃـ

كڅ ؿاكؿ. كډیا٫ت ؿڅٽ ٳڈ بـل ٿبتڄی بل ؿٻیٺ څ بلډاځ څ پقیل بل ااى اڃٸاكڋ پایڈ بچؿځ پی

ایڂ ا٣تاؿ ات ٳڈ بلاڍ باڅك بـڈ څرـچؿ ؽـاڅڃــ، بـڈ ډـیش ؿٻیـٺ څ تؤییـیـڌ پیـیڄی ڃیامٿڄــ

راٻـب ډـپ ډاڍ پالڃتیڄٸا ؿك عچمڋ ٫ټ٬ڌ ؿیڂ څ ٳالٽ رـیـ ات. ڃٴتـڌ ڃیتیپ، ام آڅكؿٷاڇ

ډـاڍ آڃٴڈ ؿك چكت پقیل ٿبتڄی بل ؿٻیـٺ څ بلډـاځ، ؿڅ كڅیٴـلؿ ؿیٸـل، ٿت٤ټـٮ ٷـنیڄ

تچاڃـ باـ: اڃـیڀڄـ ٿی

[ پـقیل څرـچؿ ؽـاڅڃــ بـا 2[ پقیل څرچؿ ؽـا با ؿٻیٺ څاعـ ٿ٤چ٩ بـاځ؛ څ ]1]

رچئی پیډاڍ ٿ٤ل٫تی ابڂ یڄا څ بچیوڇ ٿالـكا ٯابٺ تٴخل ؿالیٺ. كڅیٴلؿ ڃؾت، ؿك اٿاڃڈ

ڄاؽتی ٫ټ٬ی یڄچڍ ـ ـكائی، ٿتڄاب بـا كډیا٫ـت ٣ټـی، ات؛ ٿابٮ با ٫لآیڄـ ٿ٤ل٫ت

پقیلیپ ٳڈ با بلډاځ څرـچ څ اٿٴـاځ )ؿك ٿـچكؿ ابـڂ ـیڄا( څ بلډـاځ څرچؿ ؽـا كا آڃٸاڇ ٿی

ـییڂ )ؿك ٿچكؿ ـكا( ٿچارڈ ـڇ بایپ. ٿلار٤ڈ بڈ ٳتب ٫ټ٬ی پیـیڄیاځ څ ڃیـن اٻت٬ـات

ت ٣ټی ایاځ څ ڃاؿڍ ؿالیٺ احبات څرچؿ ؽـا، عٴایت ام ایـڂ ڃٴتـڈ ؿاكؿ. اٿـا ؿك بل كډیا٫

ٳڄیپ ٳڈ ڃڈ ام ـل ت٤ټـٮ ٷلائی، اڃـیڀڄـاڃی یا٫ت ٿیكډیا٫ت ڄت االٿی با ٷلای ٣ٺ

اڍ ام ٳـڈ ام عیـج ت٤ټـٮ ٿ٤ل٫تـی بـڈ ـاٿاڃڈ ؿٻیټی بل احبات ؽـا، بـٺ بڈ بلډاڃی ؽا یا تٲ

اڃــ څ ؿك ڃڊیپ، بڈ ٿاٽ پقیل څرچؿ ؽـاڅڃـ، ؽـچؿ كا كـاڃـڇ یٺ ڃاٽ ٿیؿالیٺ ٳڈ تٴخل ؿال

اڃـ. بل ایـڂ اـاى، ٯـائالځ بـڈ ؽــا څ ؽــاباڅكاځ، ؿك ایڂ ٧ا٫ټڈ، عچك ؽچؿ كا ا٣الځ ڃڀچؿڇ

59/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

[ٷاڇ با ت٤ټٮ ؽال بل بلډـاڃی څاعــ، 2اڃٸاكڍ څرچؿ ؽـاڅڃـ، ][ٷاڇ بل پایڈ1كډیا٫ت ٣ټی، ]

كـڄـ. ؽــاباڅكڍ ؿك اڃـیـڌ ٫ؾـلكامڍ، ؿالیٺ، بـڈ ٿـاٽ پـقیل ٿـی [ٷاڇ ڃین با تٴخل 3څ ]

ٷلائـی كامڍ ڃیـن ڄای آڃڊا، بڈ ٿباعج ؿیٸلڍ صچځ ایڀاځبلآٿـڋ ام ؿالیټی ات ٳڈ ٷچڃڈ

ڃڊــ؛ څڍ ڃیـن بلځ ڃین با اڃـیڌ ؽـاباڅكڍ ٷاٽ بڈ ٿیــاځ ٿـی ٳڄـ؛ ٷچ ایڄٴڈ چئیڂٳڀٲ ٿی

ؿٻیٺ، بټٴڈ با څرڈ اڃباتی ؿالیٺ ٿخبـت ؽــا، ل بڈ تٲډڀاڃڄـ ٫ؾل كامڍ، ڃڈ ام ل ت٤ټٮ ؽا

ؿاڃـ.څرچؿ ؽـا كا ٿ٤چٹ ٿی

څ ٷچڃڈ« تبییڂ»ام ؿٷل چڍ، ٿؤٻڌ ډـاڍ ٣ټـی ـ ٫ټـ٬ی، اٿـلڍ ڄاؽتی آځ ؿك ؿاڃـ

-ډاڍ ارتڀـا٣ی، بـی بـڈ ـڄؼ لڅكڍ ات؛ ٳڀا ایڄٴڈ ؿك ٣ټچٽ تزلبی اڃاڃی ڃ٠یل ؿاڃ

ام ایڂ 1ڀا٣ی كڅڍ آڅكؿڃـ.ډاڍ ارتڄای تبییڂ ؿك پـیـڇ -كڅ، بـلاڍ آڃٴـڈ ام ٧ا٫ټـڌ ؿاڃـ

ڄاؽتی ٧ا٫ٺ ڃڀاڃیپ، پوڅډ ام اٻٸچډاڍ تبییڄی پـیـڇډاڍ كڅ بـلؿ ډاڍ ٫ټ٬ی، ؿك پـی

ډـاڍ ٿؾتټ٬ـی ٳـڈ ام ٿیاځ ٷچڃڈ 2ڄاؽتی ـ ٫ټ٬ی ٳاكڍ ات ایتڈ. اډـا٩ پوڅډ كڅ

بلاڍ تبییڂ، ٿی تبیـیڂ »، ؿك ایـڂ رـتاك، بـڈ ٷچڃـڌ ډـاڍ ٫ټـ٬ی یا٫ـت ڃڀـچؿ تـچاځ ؿك ؿاڃـ

ایپ. ٳاكٳلؿ تٴخل ؿالیٺ صیت؟ څ صلا بلؽی ؿاڃڀڄـاځ با اٯباٹ ٫لاڅاځ پلؿاؽتڈ« ٳاكٳلؿڍ

ؿك ـؿ، تٴخلٷلائی ؿك عچمڋ ؿالیٺ احبات ؽـایڄـ؟

ـڄاؽتی آځ ڃ٠یـل ٿـؤٻڌ تبیـیڂ، ڄز ؿالیٺ آڃڊا څ ڃین پوڅډ ام بلؽی اب٤اؿ كڅ

بیاك ٿڊپ ات.

اځ ؿك ایڂ رتاك، با كڅی تغټیټی ـ تبیی ؿك پی آڃیپ ام كڅیٴـلؿ ٫ؾـل كامڍ بـیڂ

بـلځ ٳـڈ ٿت٤ټـٮ بـڈ ـاٿاڃڌ ٳڈ ٿت٤ټٮ بڈ ڄت االٿی ات ام یٲ چ، څ ام كڅیٴلؿ ـچئیڂ

( 1ٳالٽ رـیـ څ ٿتٴټڀاځ ٯلځ اؽیل ات، پوڅډ ڃڀـائیپ څ بــیڂ ـئاالت پاـؼ ؿډـیپ: )

( 2كامڍ ڃبت بڈ څرـچؿ ؽـاڅڃــ صٸچڃـڈ عاـٺ آٿــڇ اـت؟ ) ٿـاكاڃڌ ٫ؾل كڅیٴلؿ ٣ٺ

1 تچاځ بڈ ٿچاكؿ میل ااكڇ ڃڀچؿ:. ام رڀټڈ ٿی

څ:ارتڀا٣ی؛ ٣ټچٽ ؿك تبییڂ ڄای ڄؼ ٿاٻڌ ؛ ٿ٤ڀاك،ارتڀا٣ی ٣ټچٽ ؿك تبییڂ ٻیتٺ،Craig Parsons, how to map arguments in political science

2، «ڃٸلڍ راٿ٢ تا ڃٸلڍ تغچیټی ام االٿی؛ ڄت ؿك ٣ټی ؽـاڄای ډاڍكاڇ ٳخلت تبییڂ» ٿاٻڌ. ؿك

ٿغچك تٴخل اؿٻڈ بپلؿامٽ.تال ڃڀچؿٽ بڈ بلؽی اٻٸچډاڍ تبییڄی ؿك ڃنؿ ؿاڃڀڄـاځ ٿټڀاځ ؿك تغټیٺ تبییڂ

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 51

( 3بلځ ڃبت بڈ څرـچؿ ؽـاڅڃــ صٸچڃـڈ عاـٺ آٿــڇ اـت؟ ) ٿـاكاڃڌ چئیڂكڅیٴلؿ ٣ٺ

ډـا صـڈ څرـچڇ ا٫تـلا٭ څ ( ایـڂ تبیـیڂ 4تبییڂ ٳاكٳلؿڍ آځ ؿڅ ام تٴخل اؿٻـڈ صٸچڃـڈ اـت؟ )

اتلاٳی ؿاكڃـ؟

تب اقبض ث ثطذ الگب آىب ػمل تجي: اظ اهىبى تجي پسس

ډاڍ تزلبی اڃاڃی ڃ٠یل ٣ټچٽ ارتڀا٣ی، اٻٸچڄاؽتی تبییڂ ام ٿباعج ؿكؽـچك ؿك ؿاڃ

ٿغـچك ٿـچكؿ اډتڀـاٽ ٫یټـچ٫اځ ډاڍ تبیـیڂ چؿ؛ ؿك عچمڋ ؿاڃ تاكیؼ بلكیڃ٠ل ٯټڀـاؿ ٿی

تبییڂ ٳـلؿڇ څ بـڈ تچاځ آڃڊا كا ډاڍ ٫ټ٬ی؛ آیا ٿیتاكیؼ ٯلاك ٷل٫تڈ ات. اٿا ؿك ٿچكؿ پـیـڇ

ډاڍ ٫ټـ٬ی اٻٸچڄاؽتی آځ پلؿاؽت؟ آیا ؿك ٿاٽ ڃؾت، اٿٴاځ صڄیڂ لعی بلاڍ پـیـڇ

ـڄاؽتی ٫ټـ٬ڈ څ ؿك اڃـنڅا ڃڀاڃــځ ام ایـڂ عـچمڇ څ ٧ا٫ټـڌ ـ ٣ټی څرچؿ ؿاكؿ؟ پچیائی كڅ

ډـائی ام ډـائی كا ؽچاډـاځ اـت. ـایـ فٳـل ڃڀچڃـڈ ډاڍ ؿیٸل، اٯتاڍ صڄیڂ پوڅډؿاڃ

[ پاكـچڃن؛ بـا تبیـیڂ تٴخـل ا٣ڀـاٹ 1ڄاؽتی آځ ؽـاٻی ام ٻـ٪ ڃباــ: ] بییڄی څ ڄؼٿچاكؿ ت

ډاڍ بـا اٻٸـچڍ ڄای، بڈ صڊاك اٻٸچڍ تبییڄی ؿت یا٫تڈ ات: تبییڂاڃاڃی ؿك عچمڋ راٿ٤ڈ

ډـاڍ بـا څ ڃیـن تبیـیڂ 3ډـاڍ بـا اٻٸـچڍ ڃٸلـی ؛ تبییڂ2ډاڍ با اٻٸچڍ ڃڊاؿڍ؛ تبییڂ1اؽتاكڍ

څ ـامڅٳاكډا بـڈ ،ارتڀـا٣ی ٣ټچٽ ؿك تبییڂ ٳتا ؿك ٻیتٺ ؿاڃیٺ[ 2] 5څ.4یڄاؽتاٻٸچڍ كڅاځ

بـڈ پاـؾی كا تبییڄـی ډـل اٷل ات ٿ٤تـ څڍ. ات پلؿاؽتڈ ارتڀا٣ی ٣ټچٽ تبییڄی اٻٸچډاڍ

ــ صـلا : »ـچؿ ٿـی ٿـلط تـل رنئی چكت ؿڅ بڈ ٿ٤ڀچال ئاٻی صڄیڂ بـاڃیپ، صلاؿاك ئاٹ

یـا٫تڂ ؿڃبـاٹ بـڈ ډـا تبییڂ« بایـ ـ صلا» ډاڍئاٹ ؿك«. ات؟ ٿڀٴڂ صٸچڃڈ» څ« بایـ؟ ـلای

٫لآیڄــ، اڍ،عاؿحـڈ پقیلڍبیڄیپی یا لڅكت، ؽچاډڄـٿی څ ډتڄـ ٿبیڂ آٿـځ پـیـ ٳا٫ی

تبییڂ ڃچ١ ڈ« بایـ ـ صلا» ئاٹ بڈ پاؼ ؿك. ؿډڄـ ڃاځ كا ؽا لایی ؿك ؽا ڃ٠ڀی یا

پاـؼ بـلاڍ ٣ټی، تبییڂ ؿك. ٳاكٳلؿڍ تبییڂ څ اڃٸینی تبییڂ ٣ټی، تبییڂ: ات ٷل٫تڈ ٴٺ

1 Structural Explanations

2 Institutional Explanations

3 Ideational Explanations

4 Psychological Explanations

5 . ت٬یٺ آځ كا بڄٸلیـ بڈ:

Craig Parsons, how to map arguments in political science

55/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

اڍعاؿحـڈ ٣ټـت ا٧ټب صلاؿاك، ئاٹ بڈ عـب بـل تبیـیڂ ؿك. ؿډـیپ ٿـی ؿـت بـڈ كا ؽـا

ؿك څ څڍ؛ ډـاڍ اڃٸیـنڇ بـا ؿك اڍ٫لـیڈ بـڈ تچٺ با كا صلاؿاك ئاٹ ٷل،ٳڄ ډاڍاڃٸینڇ

. ؿډیپٿی پاؼ ؿاكؿ، پـیـڇ یٲ ٳڈ ٳاكٳلؿڍ با كا ئاٹ ٳاكٳلؿڍ، تبییڂ

ایـڂ ؿك. اـت پیضیــڇ ډـاڍ یـتپ ك٫تـاك ٿتچرـڈ ٣ڀــتا « ات ٿڀٴڂ صٸچڃڈ» ئاٹ

تـا ٳچـیپ ٿـی ـپي څ ٳڄـیپ ٿـی ٿـاډـڇ یـتڀی ؿك كا تـچاڃی څ ل٫یـت ابتــا ٿا ٿچاكؿ

ـئاالت . ؿډـیپ ؿـت بـڈ تچاڃـایی آځ ایزـاؿ بلاڍ یتپ آځ ؿكڅڃی امڅٳاك ام تچیغی

یـتپ ارـناڍ ٳـاكٳلؿڍ تبیـیڂ بـا « ات ٿڀٴڂ صٸچڃڈ» ـ ٿـلتب ( 7 څ 6: 1373 ٻیتـٺ، ) اڃـ

-ٿــٹ با ؿك ٳڈ ٳتا ڃؾت بؾ لآ٧ام ؿك ٻیتٺ(. 144: 1390 ٿ٤ڀاك،: ڃٶ ډڀضڄیڂ)

ڃـاٽ ارتڀـا٣ی ٣ټـچٽ ؿك تبیـیڂ ٿبڄـایی څ اټی ٿـٹ ڃچ١ ڈ ام ،(17: 1373) ات تبییڂ ډاڍ

تبییڂ ډاڍكڅ اٿٺ كا ٣ټی تبییڂ څڍ. ت٬یلڍ ٿـٹ څ ڃیتی ـ ٣ټی ٿـٹ ٣ټی، ٿـٹ: بلؿٿی

ـ ٿی ٿ٤یتی ـ ٿاؿڍ څ اؽتاكڍ آٿاكڍ، پوڅډی،ڃڀچڃڈ اڍ،ٿایڈ (.145: 1390 ٿ٤ڀـاك، ) ؿاڃـ

-ؿٻیٺ» څ« ٳاڅ٣ټت» ډاڍتبییڂ: تبییڂ ٷچڃڈ ڈ ام ارتڀا٣ی ٣ټپ ٫ټ٬ڌ ٳتا ؿك كمڃبلٵ[ 3]

با اٿیاٹ څ ٣ایـ ٿیاځ اكتبا ؿك څڍ. ات آڅكؿڇ ٿیاځ بڈ ؾڂ« ٿ٤ڄاٳاڅ» څ« ٳاڅ ډـاڍ ٳـڄ

كا ؿٻیٺ څ ت٤ټیٺ بل ٿبتڄی تبییڂ اڃاڃی، تبیـیڂ ام ـچٿی ڃـچ١ ډڀضڄـیڂ ڃڊــ؛ ٿـی پـی ٳـڄ

آځ، ت٬ـیل بـا اڃاڃی ٳڄ تبییڂ، ام ڃچ١ ایڂ ؿك. ډتڄـ ٿ٤ڄاٳاڅ ٳڈ ٳڄـٿی ٿ٤ل٫ی كا اڃاڃی

ـ ٿـی ٿ٤ڄـا ؿاؿځ ؿـت بـڈ آځ ام ٿڄ٠چك ٳڈ چؿٿی تبییڂ څ ،28 ،27: 1988 كمڃبـلٵ، ) باـ

[ ... .4. ](141: 1390 ٿ٤ڀاك،: ڃٶ ډڀضڄیڂ()83

ډاڍ ٫ټ٬ی آیا ٿ٤یاكډائی بلاڍ لاعی اٻٸچډـاڍ تبییڄـی څرـچؿ ؿاكؿ؟ ؿك اٿا ؿك ؿاڃ

چڃـڇ، اٻٸچڄاؽتی تبییڂ ڃیـن ٿت٬ـاڅت اـت. ام ایڂ ڄؼ ؿاڃ، با تچرڈ بڈ ڃچ١ پـیـڋ تبییڂ

ډاڍ ٫ټ٬ی، ابتـا ایتڈ ات ایـڂ ـلط ٫لآیڄـ اٻٸچڄای تبییڂ ؿك ؿاڃكڅ، ؿك آ٧ام ایڂ

رچئی چؿ څ آڃٸاڇ ام بلآیڄـ آڃڊا بڈ لعی ٳـالځ ؿك تبیـیڂ ډاڍ ؽا ٫ټ٬ی پیؿك پـیـڇ

ؿك عچمڋ ٫ټ٬ڈ ؿت یامیـ. ٿت٤ټٮ لط ؿك ایڂ ٷنیڄ ٿا، تٴخل ؿالیٺ احبات ؽـا بڈ ٣ڄچاځ

اؿڋ ٿا اٻٸچڄای میل ات: تبییڂ كڅڀڄـ ٿتڀاین ام تبیـیڂ ٧یـل ڃڊاڍ ٣ټی ات. پیپـیـڇ

ٿڄــڍ آځ؛ ٣ټیـت ـل٫ا كڅڀڄـ ات؛ تبییڂ ل٫ا بل ٿغچك ٣ټیت ات ٿڄتڊا با ٿڀینڋ كڅ

بڈ ٿ٤ڄاڍ ٣ټت ٫ا٣ټی څ څرچؿؿډڄـٷی ڃیت؛ بڄابلایڂ تبییڂ پـیــڋ تٴخـل اؿٻـڈ ؿك ؿڅ ٯټڀـلڅ

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 56

ډـاڍ بڄیـاځ ام ٷـاڇ ٣ټـی، تبییڂډاڍ پیاٿـڄاؽتی؛ اؽتی څ تبییڂڄډاڍ بڄیاځؽچاډـ بچؿ: تبییڂ

. پـیــاك یـا پـیــڇ ٳاكٳلؿډـاڍ څ ډا٧ایت ام مٿاڃی څ ٳڄـ؛ٿی رتاك ی یٲ آٿـځ پـیـ

-بڄیـاځ ډـاڍ تبیـیڂ : كا ٯـپ ؿڅ ایـڂ ڃـاٽ : ـچؿ ٿـی آځ ٯپ ؿڅ ډل اٿٺ ٣ټی، تبییڂ بڄابلایڂ،

څ ـڄاؽت ـڄاؽتی، بڄیـاځ ډـاڍ تبیـیڂ ام ٿـلاؿ . ڃڊیپٿی ڃاٽ پیاٿـڄاؽتی ډاڍتبییڂ څ ڄاؽتی

اٿـلڍ پیچتڂ تغٮ بڈ څ ـځ اكائڈ څ تچٻیـ ؿك ٳڈ ات ٣چاٿټی بڈ آٷاډی ؿؽاٻـت څ ڃـ

تـچاځ ٿـی ډـا تبیـیڂ ٷچڃڈ ایڂ با ډڀچ كا االٿی ٫ټ٬ڌ ؿك كا ٫ا٣ټی ٣ټت اڃٸاكڋ) باـ ؿاتڈ

٣بـاكت بڈ ٳڄـ؛ٿی رتاك پـیـاك یٲ ٻچامٽ څ پیاٿـډا ام پیاٿـڄاؽتی، ډاڍتبییڂ(. اڃٸات

٧ایی ٣ټت) ؿات ؽچاډـ پیاٿـډائی صڈ آځ، تغٮ پیچت، څٯچ١ بڈ اٿلڍ ٳڈ آڃٸاڇ ؿیٸل،

(. ؿاڃت تچاځٿی ډائیتبییڂ صڄیڂ با ډڀچ كا، االٿی ٫ټ٬ڌ ؿك

بـا ؿك ٳـڈ تبییڄـی ډـل . اـت آځ ٣الڃـی اڃغـاك ؿاتڂ بڄـڍ،تیپ صڄیڂ څیوٷی

٫لاتل ٳڈبٺ ٷل٫ت؛ ؽچاډـ ٯلاك ؿڅٷاڃڈ ایڂ ؿك ٻنڅٿا چؿ، اكائڈ ؽـا ڄاؽت ډاڍكاڇ ٳخلت

ډل ام تبییڄی ډل څ ات ٣ټی تبییڂ ٿ٤ڄاڍ بڈ ډڀچاكڇ تبییڂ، ٳڈ ؿات اؿ٣ا تچاځٿی اٿل، ایڂ ام

څ ٿتڄـچ١ ډـاڍ ـاؽڈ ٿـچكؿ، ؿڅ ایـڂ ام یـٲ ډـل اٿـا، . ٷیلؿٿی ٯلاك عیڈ ؿڅ ایڂ ؿك اٿلڍ،

ـڄاؽتی، ؽـچؿ، بـڈ اٯـاٿی ڃ٠یـل: ـاؽتاكڍ، تبییڂ ٣ټـی بڄیـاځ .باـ ؿاتڈ تچاڃـٿی څی٤ی

ات٤ـاؿ ـ ٿغچكڍ، څ ؽـا ـ ٿغچكڍ تیپ ــ څ یـٲ ٷچڃـڈ ام تبیـیڂ ٣ټـی پیاٿــڄاؽتی،

ٿغچك ڃچ١ ڃؾت، ؿك پی پوڅډ ام ایڂ ډـتیپ ډاڍ تبییڂتبییڂ ٳاكٳلؿڍ ات. ؿك بلكی

ډاڍ احبات ؽـا یا بڈ چڍ ؽـا، بل ااى ٿــؽټیت ی بڄاٽ تٴخل اؿٻڈ څ كاڇٳڈ یا ٿئٻ٬ڌ ٿؾ

یا٫تڂ ٳـاٽ ٣چاٿٺ پـیـ آٿـڃـ څ صڈ كڅابی ٿیاځ آځ ٣چاٿٺ یا تٴخـل اؿٻـڈ څرـچؿ ؿاكؿ؟ اٿـا

ډاڍ پیاٿـڄاؽتی، ؿك پی آڃیپ تا ٿؾ امیپ با تغٮ یا٫تڂ تٴخل اؿٻـڈ، ٳــاٿیڂ ؿك تبییڂ

ڄاـاڃڌ ـچؿ؟ آیـا ك٫تاكډـاڍ ٿ٤ل٫تـی څ تؤـیي ٿبـاڃی ٿ٤ل٫ـت تغٮ ٿـی پیاٿـ څ اډـا٩ ٿ

ٷچڃـڈ ٳـڈ ؽای ام تٴخل اؿٻڈ ٿچؿ ات؟ آیا كاـؼ ڃڀـچؿځ ا٣تـاؿات ؽـاڄاـاڃڈ ـ آځ

تچاڃـ تټی چؿ؟ یا ایڄٴـڈ اډــا٫ی ډڀضـچځ ع٬ـ ٫ؾل بـاځ ٯائٺ ات ـ ام ڃڀچؿډاڍ آځ ٿی

ډـاڍ تچاځ ام اٯـاٽ ؿیٸـل تبیـیڂ ـ ڃ٠ل بچؿڇ ات؟ ٿیبؾی بڈ آځ، ٿآځ ڃ٠اٽ ٿ٤ل٫تی څ څرڈ

كڅ، ایـڂ ٷـلا؛ اڃٸینـی څ ... . ام ایـڂ ڃٸـل؛ ڃتیزـڈ ډاڍ ٫ائــڇ پیاٿـڄاؽتی ڃین یاؿ ڃڀچؿ: تبییڂ

تچاځ صڄیڂ، ڃاٽ ڃڊاؿ: تبییڂ تٴخلٷلائی ؿك ڃاعیڌ تچریڈ )ٿت٤ټٮ بڈ څرچؿ ؽـا(. لط كا ٿی

57/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

ټبــ څ پـچی ام آڃڊـا، پایـی ٷاځ ٿزـنا ٿـی ٳاكډاڍ ډل یٲ، ڃچتاكپوڅډ ام كاڇ

ډاڍ پیاٿــڄاؽتی ؽـچاډیپ پلؿاؽـت: تبیـیڂ اڍ ام تبییڂٿتڀل. ؿك ایڂ رتاك، ل٫ا بڈ ٷچڃڈ

ٳاكٳلؿڍ تٴخل ؿالیٺ احبات ؽـا.

فرط ضاظ: اگبض ول فرط زض ثبة زالل اثجبت ذسا

، بڈ ؿالیٺ ؽاـی ام ٿیـاځ ٿـاك ؿك ڄت االٿی٫ؾل كامڍ، بڈ ٣ڄچاځ یٲ ٿتٴټپ ٣ٺ

ڄاـی ٳټـی ام ٳڄیپ ـڄؼ اڃبچڇ ؿالیٺ ٿخبت ؽـا تچرڈ ؿاتڈ ات. ؿك ایڂ ٿزاٹ، تال ٿی

اڃـ څ څڍ آڃڊـا كا ؿك آحـاك ٳالٿـی ـ ؿالیټی كا ٳڈ ؿك ڃ٠اٽ ٿ٤ل٫تی ٫ؾل ٿچكؿ تچرڈ څاٯ٢ ـڇ

٫ټ٬ی ؽچؿ ٿچكؿ ٿـاٯڈ ٯلاك ؿاؿڇ، تچیل ٳڄیپ.

ٳـڈ رټــ ڃؾـت آځ بـڈ اٻڀاٻـب اٻ٤اٻیـڈ بچیوڇ ؿك آحاكڍ صـچځ ٿلار٤ڈ بڈ آحاك ٫ؾل،

آیــ، ـڀاك ٿـی تلیڂ ٳتا ٳالٿی ـ ٫ټ٬ی ٫ؾل بڈ ؿالیٺ احبات ؽـا پلؿاؽتڈ ات څ ٿ٬ٺ

ٳاڃـ.اڍ ٳټی ام ؿالیٺ كا بڈ تچیل ٿیٿایڈبڂ

ډـاڍ ؽـچؿ بـلاڍ احبـات تچاځ بل ااى اٿاڃڌ ٳڀی ؿالیټی ٳڈ ؿك تڀاٿی ٳتـا اٿا ٿی

اځ ام آځ اكائڈ ؿاؿ:آڅكؿ، تچیلڍ ایڂڅارب ت٤اٻی ٿی

ؿالیٺ احبات ؽـا بڈ ؿڅ ؿتڌ: ؿالیٺ ییڄی څ ؿالیٺ اٯڄا٣ی تیپ ـڇ اـت. اـتـالٹ

با تڀـاٽ 2څ٣1ټی ٿبتڄی بل ل٭ اٿٴاځ فات، عـڅث فات، څ اٿٴاځ ٬ات څ عـڅث ٬ات

-ك بؾ ؿالیـٺ اٯڄـا٣ی، اـتـالٹ ا ؿك بؾ ؿالیٺ ییڄیڈ راڍ ؿاكؿ څ ؿت٬یٺ څ ٷتلڇ

ٷڄزـ. ٫ؾل ؿك ٯپ ؿڅٽ، ام ڈ عچمڇ یاؿ ڃڀـچؿڇ اـت: ٣ټـچٽ تـاكیؾی څ ډاڍ ٫لاؿاڃی ٿی

ٿ٤ل٫ت څ ڄاؽت اعچاٹ پییڄیاځ؛ ٣ټچٽ ٿت٤ټٮ بڈ اغا كیاـیات څ اكبـا ٿٴاـ٬ات؛ څ

اڍ، ډـل ؿـتڈ (. څڍ ام278ـ 249: 1، د٣1987ټچٽ ڃال بل ٣اٻپ یا ٣ټچٽ ؿڃیچڍ )٫ؾل كامڍ،

1: اٻڀټؾ؛ اٻڊیات 52: اٻبلاډیڂ ؿك ٣ټپ ٳالٽ؛ 38: ٿ٤اٻپ اچٹ اٻـیڂ؛ 71: 1، داٻڀاٻب. ام رڀټڈ ڃٶ:

څ ... 114: ڃڊایڈ اٻ٤چٹ؛ 2392چؿ ٳڈ ؿالیٺ ییڄی بلاڍ احبات څارب ډڀیڂ اڍ، با كڅیٴلؿڍ علٷلائی، یاؿآڅك ٿی. ٫ؾل ؿك ڃٴتڈ

[ٿزڀچ١ اٿٴاځ څ عـڅث 2[ٿزڀچ١ اٿٴاځ څ عـڅث فڅات څ ]1صڊاك ل٭ )ٳڈ ٷاڇ با ا٫نؿڅڋ تلٳیبی: ]

؛ 239، ؾاٻڀټپقیلؿ )ڃ٠یل اٻڊیات اڍ ڃڀیاڃٸاكؿ( ٣ڀـڇ ات څ میاؿڇ٬ات؛ آڃڊا كا ل٭ ٿی

(. 332: 2، دت٬یل ٳبیل

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 58

ٳڄـ: ٿچاكؿ ٿؾتټ٬ی كا ااكڇ څ تبییڂ ٿی

( 1ٳڄڄــ: ( ؿتڌ ڃؾت: ایڂ ڄ٪ ام ٣ټڀا، ام ؿڅ څرـڈ، احبـات څرـچؿ ؽــا ٿـی الف

( 2ډاڍ ٿلؿٿـاځ، ڃـاځ ام اٳخلیـت ٯـائالځ بـڈ څرـچؿ ؽــا ؿاكؿ. رتزچ ام تچاكیؼ څ پییڄڈ

( ة(. 254ـ 249ڃڊـا )ډڀـاځ: رتزچ ام پیاٿـ ڄای ٯائالځ بڈ څرـچؿ ؽـاڅڃــ څ ٣چاٯـب آ

( 1ؿډــ: ؿتڌ ؿڅٽ: رتزچ ام یچڋ پیلڅاځ ایڂ كڅیٴلؿ، صڊـاك ڃـچ١ ام ؿالیـٺ كا ڃـاځ ٿـی

تیپ ٿچرچؿات بڈ رڀاڃی څ كڅعاڃی؛ څ ڊاؿت ٳټیڌ ٣ـال بـل تغـٮ ؿاـتڂ ٿچرـچؿات

ـڀاڃی څ ( تیپ ٿچرچؿات بڈ رڀاڃی څ كڅعاڃی څ تیپ ڃچك ٿت٤ټٮ بڈ ٣ـاٻپ ر 2كڅعاڃی.

ــٮ آځ ؿك ــل اــاى تغ ــب آځ، ب ــات څ ٿلات ــاٻپ كڅعاڃی ــچك ؿك ٣ ــٮ ڃ ــتڂ تغ ــت ؿا اڅٻچی

( رتزچ ام اعچاٹ كڅاڃی ڃا٫یاځ څرچؿ ؽــا ؿك عاٻـت ٷل٫تـاكڍ څ ٿـٴالت. 3رڀاڃیات.

ــت )ډڀــاځ: 4 ــا څ ــ٬اڍ ؿٹ پاٳــاځ ؿك ــئاٹ څ ؿكیا٫ ( ؿــتڌ ــچٽ: ج(. 272ـ 254( ؿ٣

ؿاڃــ، ل. ٫ؾل كامڍ، ایڂ ٣ـڇ كا، ډلصڄـ ؿاكاڍ ٣ٺ ـغیظ ٿـی ؿاكڃـٷاځ ٣چٹ څ ا٫ڊاٽ بلت

(. بـڈ ٣بـاكت 272ٳڄـ ٳڈ بڈ ؿڃباٹ ٣ټـچٽ ؿٯیـٮ ڃبچؿڃــ )ډڀـاځ: اٿا آڃڊا كا ا٫لاؿڍ ٿ٤ل٫ی ٿی

ٷـل ؿیٸل، ؿك ایڂ ٿچ٢، ٿڄ٠چك ام ٣ٺ، ډڀاځ ٣ٺ ٣ل٫ی څ ٿ٤یتی ات، ڃڈ ٣ـٺ ٳـاڅ

-ام ایڂ ا٫لاؿ ڃین، ٣باكات غیغی ڄیـڇ ٿی ٷچیـ:ؿك ٿائٺ ؿٯیٮ څ ٫ټ٬ی. ٫ؾل كامڍ ٿی

چؿ ٳڈ ؿاٹ بل احبات ؽـاڅڃـ بلاڍ ایڂ ٣اٻپ ات )ډڀاځ(. څڍ بڈ صڊاك لیٮ ااكت ڃڀچؿڇ

( رتزچ ام كډٸقك ٿـچكؿپوڅډی ٿـئحل اڃٸـاكڍ 2( ٯچٹ بل اعتیا ؿك احبات څارب. 1ات:

ـ 272اعـچاٹ ٫ټـٲ )ډڀـاځ: ( رـتزچ ام 4( رتزچ ام مٿاځ څ څرچؿ څ ٣ـٽ. 3بلاڍ ا٤٫اٹ.

ټبـ ٳڈ ام ؿاٿڄڌ ٿؤٻڌ ایڂ رتاك ؽـاكد اـت. ت٬یٺ ډل یٲ، ٿچ٤ی ؽا ٿی 1(.275

تچاځ ؿك رـڅٹ فیٺ ڃاځ ؿاؿ:ڃڀاڍ ٳټی تٴخل ؿالیٺ ؿك اڃـیڌ ٫ؾل كا ٿی

1 ات؛ ٷل٫تڈ اڃزاٽ ؽـا احبات ؿالیٺ ام ٿت٬اڅت ډاڍبڄـڍؿتڈ ٧ل ، ډاڍ٫ټ٬ڈ ؿك ٿ٤ال، ؿڅكاځ ؿك.

ایڂ ٿڊڀتلیڂ ام ؽا تزاك كډٸقك ام بلاډیڂ پڄـ؛ ٣ل٩ بلاډیڂ ٣اٽ؛ ارڀا١ بلاډیڂ: ڃ٠یل ډائیٷچڃڈ

كامڍ، ٫ؾل ٷ٬تاكډاڍ ،[اٻ٤اٻیڈ اٻڀاٻب ٳتا ام] ٯڀت ایڂ ؿك. ؽـایڄـ ډتی ٿخبت بلاډیڂ څ ؿالیٺ

. ؿاكؿ ؽـاڄای بلاډیڂ ام ٷچڃڈ ایڂ بڈ بیاكڍ ٯلابت څ ڃنؿیٴی

59/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

یاؿٳلؿ صڄـ ڃٴتڈ ؿك ایڂ ٿچ٢ بایتڈ ات:

، با ااكڇ بڈ ٷتلڋ ٫لاڅاځ بلاډیڂ ام لیٮ عــڅث ـ٬ات، األكب٤یڂڅڍ ؿك ٳتا .1

ٷچڃڈ ام ؿالیٺ بلاڍ احبات باكڍ ت٤اٻی، اتا تاٽ ٳلؿ ٯلآڃی ؿك اؽق ایڂڅ با ااكڇ بڈ كڅڍ

ؿډــ ٳـڈ بـڈ ایـڂ ؽچؿ اكرا١ ٿـی ٺألاك اٻتڄنیٺ څ أڃچاك اٻتؤڅیام ایڂ ڃچ١ ؿالیٺ كا بڈ ٳتا

(.131: 1986ٳتا ؿتلی ڃـاتیپ )٫ؾل كامڍ،

ٳڄــ ٳـڈ ډـائی ـغبت ٿـی ډـا څ ـڄاؽت ٫ؾل ؿك بؾ ؿالیٺ اٯڄا٣ی، ام ٿ٤ل٫ت .2

ډڀـاځ ٣ټـچٽ، ام كامڍ ٫ؾـل ٿلاؿؿالیٺ ٯچڍ، اٿا با كڅیٴلؿ اٯڄا٣ی، بلاڍ څرچؿ ؽـا ډتڄـ.

څ ٷیلؿٿی ؽچؿ بڈ ٫لاؿاڃی عاٻتی، ڃچ٣ا، ٿچ٢، یڂا ؿك ٣ټپ. آٿـ ٷ٬تڈ ٳڈ ات اڍٷاڃڈڈ

ایـڂ كڅڍ، ایـڂ ام. چؿٿی ؾی ډاڍكډیا٫ت څ ډابلؿات ډا،یا٫تڈ څ ډاتټی اٿٺ ٣ڀـتا

ـ . ؿاڃت ٿ٤ل٫ت څ ؿاڃ ٿ٤ڄاڍ بڈ ٣ټپ تچاځڃڀی كا ٣ټپ ٳـڈ اڍٷاڃـڈ ـڈ ٣ڄـاڅیڂ ٳـڈ ډلصڄـ

ڃؾـتیڂ، ڃٸـاڇ ؿك ،(٣ټی څ ڊچؿڍ ـ ٳ٬ی تاكیؾی؛) ات ـڇ بلٷنیـڇ ٿچاكؿ ایڂ بلاڍ

ـ اٿل بـیڂ ٷلای بیتل څ ډتڄـ ٿ٤ل٫تی ٣ټچٽ ٿ٤ل٫تـی ٣ټـچٽ كایـذ ډـاڍ كڅ ام ٳـڈ ؿاكڃـ

ام كا آڃڊـا اـت، آڅكؿڇ آڃڊـا فیـٺ ؿك ٣ټچٽ، بلاڍ ٫ؾل ٳڈ ٿچاكؿڍ اٿا آڅكڃـ؛ ٿیاځ بڈ ؾڂ

.ٳڄـٿی ؽاكد ٿت٤اك٩ ٿ٤ڄاڍ بڈ ٣ټچٽ عیڌ

څ ډڀضڄیڂ با تچرـڈ بـڈ تغټیـٺ څڍ اٻڀاٻب ڃٴتڌ راٻب آځ ات ٳڈ ٫ؾل كامڍ ؿك .3

زالل اطجبر ذسا

زالل اطجبر ذسا اظ زالل ق ضگصض اهکبى شار

اقبػزالل

زالل اطجبر ذسا اظ ضگصض حسص شار

زالل اطجبر ذسا اظ ضگصض اهکبى صفبر

زالل اطجبر ذسا اظ ضگصض حسص صفبر

ػلم سبضر هؼطفز ضبذز احال

دطبى

ػلم بظط ثط ػبلن ب ػلم ز

ػلم هشؼلق ث اصحبة ضبضبر اضثبة

هکبضفبر

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 61

ام صڊاك بلډاځ ٷقـتڈ ؿك ـایل آحـاك، ؿالیـٺ اـتـالٻی بـل څرـچؿ ؽـاڅڃــ كا ـل٫ا ام

؛ 53: 1ٳڄــ )د ؿاڃـ څ بـاځ ؿك صڄـ ٿچ٢ اـاكڇ ٿـی كډٸقك پوڅډ ام اعچاٹ ٿڀٴڄات ٿی

(. اٿا كاڇ ڃ٠ل ٳـلؿځ ؿك اـٺ څرـچؿ ٿـڂ 161: 1ل ٳبیل، د؛ ت٬ی103؛ ڃین: األكب٤یڂ: 71؛ 54

، بلډاځ ابڂ یڄا كا ٿبڄـی بـل اؿ٣ـاڍ ڃٸلیـتڂ اٻڀاٻبپقیلؿ. څڍ ؿك عیج ډچ څرچؿ كا ڃڀی

ؿډــ څ صڄـیڂ بلډـاڃی كا ؿاكاڍ ؿك ؽچؿ څرچؿ څ كیـځ بـڈ څارـب، ٿـچكؿ ڃـاؿڍ ٯـلاك ٿـی

(. ٿـابٮ بـا ؿیــٷاڇ كامڍ، 54څ 53ٳڄـ )ډڀاځ: ٿـٿات ڃال بل ٿچرچؿات ٿڀٴڂ تټی ٿی

اتـالٹ ام ٣ټت بڈ ٿ٤ټچٹ )بلډاځ ٻڀی( ؿك ٿچكؿ څارب ت٤اٻی كاډی ڃــاكؿ څ تڀـاٿی بـلاډیڂ

اعڀــ 1407ام لیٮ اتـالٹ ام ٿ٤ټچٹ بڈ ٣ټـت )بـلاډیڂ اڃـی( اـت)اٻڀاٻب، ؿاكاٻٴتـب

(.51عزامڍ ا،

یلا بلٷ٬تڂ عــڅث ام ـچئی، كڅیٴلؿ ٫ؾل كامڍ كا ٫ټ٬ی ـ ٳالٿی ڃاٽ ڃڊاؿیپ؛ م .4

ٳڄــ: ؿك ٳڈ بڈ ٣ڄچاځ یٴی ام ٿ٬اډیپ بڄیاؿیڂ ٳالٽ ٯــیپ اـت )صڄـاځ ٳـڈ ؽـچؿ اـاكڇ ٿـی

ا٣ټپ أځ رڀڊچك اٻڀتٴټڀیڂ الی٤چٻچځ اال ٣ټـی لیـٮ عــڅث اٻـقڅات. څ »، ٣باكت اٻڀاٻب

ځ ام ؿٷـل (( څ ٿ٬ڊچٽ اٿٴـا 200: 1)د« فٻٲ ألڃڊپ ییڀچځ اٻـالٻڈ ٣ټی ٳچځ األراٽ ٿغـحڈ

امڍ بل ااى آڃڊا، ڃاځ ام تچرڈ څڍ بڈ ٿباڃی ٫ټ٬ی څ ٳالٿی ډـل ؿڅ ؿاكؿ؛ چڍ څ بلډاځ

تچیل ڃ٠اٽ ٿ٤ل٫تی ٫ؾل كامڍ؛ صیـتی څ صلائـی آځ ٳـاكڍ اـت بایـتڈ څ تچرـڈ بـڈ ایـڂ

ٿچا٢ ؿك صڄیڂ تچیلڍ ڃ بڄیاؿیڄی ؿاكؿ.

ؿك ـ٬ات عــڅث قككډٸـ ام ؽـاڄاـی ډاڍاتـالٹ ـ، ااكت ٳڈ ډڀضڄاځ .5

ـ ٷاڃـڌ ـڈ بـلاډیڂ ـایل بڈ ڃبت ٫لاڅاځ اكد څ اكم ؿاكاڍ كامڍ، ٫ؾل ٿڄ٠ل ایـڂ . ؿیٸلاڃـ

كامڍ، ٫ؾل(. 171: 19د ،ٳبیل ت٬یل ڃ٠یل) ات ٯلآڃی ٫لاڅاځ ااكات ٿ٤ټچٹ اكد، څ اكم

. ات ؿاڃتڈ ؿالیٺ ٷچڃڈایڂ بڈ ااكت كا ٯلآځ ٿټٲ

تىثط زالل اثجبت ذسافرط ضاظ: تجي وبضوطز

تـچاځ ام ٿلاؿ ام تبییڂ ٳاكٳلؿڍ، پوڅډ ام ٳاكٳلؿ یٲ اٿل ات. ؿك ایڂ ٿچ٢، ٿی

ډا څ بلاډیڂ احبـات ؽــا، صـڈ ٳـاكٳلؿڍ ؿاكڃــ؟ ٳاكٳلؿ تٴخل اؿٻڈ پل ڃڀچؿ: ٳخلت كاڇ

څرـچؿ ٷیـلؿ څ بـل ٿڄـڍ، ایڂ تٴخل ٿچكؿ تؤییـ ٯـلاك ٿـی صلا ام چڍ بلؽی ا٫لاؿ، با كایت

اڃــ؟ ٧ایت څ ډــ٩ ام ٳخـلت صیـت؟ ٣ټـت تٴخـل بـلاډیڂ څ ؿالیـٺ صڄیڂ تٴخلڍ اؿٿاځ

64/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

-تچاڃـ باـ؟ كامڍ ؿك ٿیاځ اڃـیڀڄـاځ االٿی، ٫لؿڍ ات ٳـڈ بــیڂ ڄاؽت ؽـا صڈ ٿی

ډا پلؿاؽتڈ ات. ؿك ایڂ ٿچ٢ ڃ٠لیڌ تبییڂ ٳـاكٳلؿڍ ٫ؾـل كامڍ كا ٷـناك ٷچڃڈ ام تبییڂ

ٳڄیپ.ٿی

تـلیڂ ٳتـا ٳالٿـی ـ ، ٳـڈ ٿ٬ـٺ اٻڀاٻب اٻ٤اٻیڈڈ ٳڈ ٷ٬تڈ ـ، ؿك ٳتا ٷچڃډڀاځ

٫ټ٬ی ٫ؾل ات، ؿك رټـ یٴپ آځ، ؿالیٺ احبات ؽــا بـڈ ؿڅ ؿـتڌ: ؿالیـٺ ییڄـی څ ؿالیـٺ

اٯڄا٣ی تیپ ـڇ ات.

ایپ: با تچرڈ بڈ ایڂ ؿڅ بؾ ٿزنا، ؿك ډل ٯڀت، ؿڅ تبییڂ ٳاكٳلؿڍ یا٫تڈ

ام بؾ ؿالیٺ اٯڄا٣ی، ٣ڄچاځ ٫ـٺ اٻڀاٻب اٻ٤اٻیڈی ؿك ٳتا ٫ؾل كامڍ ؿك ٫ټ [1]

(. 239: 1)د« ٫ی بیاځ أځ االتٴخاك ٿڂ ډقڇ اٻـالیٺ ٿڂ أډپ اٻڀڊڀات»كا صڄیڂ آڅكؿڇ ات:

ؿك ڃٸل ٫ؾل، ٳخلت ؿالیٺ اٯڄا٣ی بلاڍ احبات څارب، ٿچرب ا٫اؿڋ ٯ٢ څ عچٹ رـنٽ څ

ٷچیـ:چؿ. څڍ ٿیییڂ ٿی

ٿـڂ اٻــالئٺ االٯڄا٣یـڈ ٯــ یڄتڊـی اٻـی ا٫ـاؿڇ اٻـ٢. څ فٻـٲ ألځ اٻــٻیٺ څ االتٴخاك»

اإلٯڄا٣ی اٻچاعـ ٯـ ی٬یـ اٻ٠ڂ؛ ٫بفا اڃپ اٻیڈ ؿٻیٺ حاځ، ٯچڍ اٻ٠ـڂ؛ ٳټڀـا ـڀ٢ ؿٻـیال آؽـل

)ډڀاځ(.« امؿاؿ اٻ٠ڂ ٯچڇ؛ څ ٯـ یڄتڊی باآلؽلڇ اٻی عچٹ اٻزنٽ څ اٻییڂ

تڄی بل اٿٴاځ څ عـڅث كا ٳڈ ٫ال٬ڈ څ ٿتٴټڀاځ، بڈ ٫ؾل كامڍ، ؿالیټی ام ڃچ١ ؿالیٺ ٿب

٫لاڅاڃی ام آڃڊا بغج ڃڀچؿڃـ، با تڀاٿی ٷتلڇ څ ٣ڀـٮ آڃڊـا، ؿك بؾـ ؿالیـٺ ٯ٤یـڈ ٿـچكؿ

بغج ٯلاك ؿاؿڇ ات. ؿك ایڂ بؾ ڃین، ؿالیٺ اٯڄا٣ی كا ـ ٷاڇ ـ ٿچرب ٯ٢ بـل بـاكڍ ت٤ـاٻی

تـچاځ ڃتیزـڈ ٷل٫ـت ٳـڈ ؿك اڃـیـڌ ٫ؾـل تټی ڃڀچؿڇ ات. ام ایڂ كڅڍ، څ بڈ چك ٳټی ٿـی

ٳـڈ ڄاـاڃڌ ٿبتڄـی بـل ا٣تڀـاؿ آ٫لیڄـی؛ بـٺ كامڍ، ٳخلت ؿالیٺ احبات ؽـا، ٳاكٳلؿڍ كڅاځ

اٻـڈ رـچاؿڍ آٿټـی ؿك باالتل، رنٽ څ ییڂ آڅكڍ بلاڍ تغٮ ؿاتڂ ؽـاڅڃـ ؿاتڈ ات. آیـڌ

اڇ عـٺ څ اـتـالٹ اڍ كا بـا یـٲ ك اٷل ٿؤٻڈ»ٷچیـ: ٿی ٿڄنٻت ٣ٺ ؿك ډڄـڌ ٿ٤ل٫ت ؿیڄی

بڈ احبات بلاڃیپ، ؿكرڌ اڀیڄاځ څ ییڂ بڈ آځ، ٳڀتل ام څٯتی ات ٳڈ بلاڍ آځ صڄـ كاڇ عـٺ

ډاڍ ٿت٤ـؿ ٿڀچځ آځ ٯیڈ كا بڈ ٳلی ڃاڃـیپ. صڄیڂ ڃیـت یا٫تیپ څ با بلاډیڂ څ اتـالٹ

-تـل ٿـی څ كڅڂ تلٳڈ ییڂ بڈ ٿټب ٯچڍحڀل باـ، بٺٳڈ ت٤ـؿ اتـالٹ څ بلاډیڂ ٻ٨چ څ بی

(. كامڍ با ٣ڄایت بـیڂ ڃٴتڈ، ؿك پی كڅیاڃ ییڂ بچؿڇ ات.27 : 1390)رچاؿڍ، « چؿ

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 62

٫ؾل كامڍ ؿك ٿچ٢ ؿیٸـل؛ ؿك بؾـ ؿالیـٺ ییڄیـڈ: بؾـ اـتـالٹ ام كډٸـقك [0]

پـڄـؿ څ بـڈ ت٬ـیٺ كارـ٢ بـڈ آځ اڍ كا بیاك ؿك آحاك ٿیعـڅث ٬ات، ٳڈ صڄیڂ یچڇ

څ اتڄاؿات ٫لاڅاڃی ڃین بلاڍ آځ ام آیات ٯلآڃی بڈ ب٤ـ(215: 1،داٻڀاٻب :)ڃ٠یلٷچیـٿی ؾڂ

ؿډـ، صڄیڂ آڅكؿڇ ات:(؛ څ عتی ایڂ لیٮ كا بل ل٭ ؿیٸل تلریظ ٿیآڅكؿ )ډڀاځٿی

ا٣ټپ أځ ډقا اٻڄچ١ ٿڂ اٻـالیٺ أڅٯ٢ ٫ی اٻټچ څ أٳخل تـؤحیلا ٫ـی اٻ٤ـچٹ څ أب٤ــ ٣ـڂ »

أڅكؿت أڃچا٣ـا ٳخیـلڇ ٿـڂ ډـقڇ اٻــالئٺ، ابـت اٻټـچ ، څ رڊات اٻبڊات ... ، ٫بڃٲ ٿتی

(.216: 1، د1987)٫ؾل كامڍ، « ؽ٤ت اٻڄ٬چى،څأف٣ڄت األ٫ٴاك ٻإلٯلاك بچرچؿ اإلٻڈ اٻغٴیپ

بلپایڌ بلؿاـت ٫ؾـل كامڍ، ٳخـلت ؿالیـٺ، ٳـاكٳلؿڍ ؿك رڊـت آكاٿـ ٫ٴـلڍ، څ

ډـا كا یٺ، ډڀضڄـیڂ ؿٹ ؽچ١ ڃ٬ي څ اف٣اځ اڃـیڈ بل څرچؿ ؽـاڅڃـ ت٤اٻی ؿاكؿ. ٳخلت ؿال

مؿایـ. صڄـیڂ ٳـاكٳلؿڍ، بڈ ٿت٤ټٮ ؽچؿ رق ٳلؿڇ څ ٣چٹ كا ٿتؤحل اؽتڈ څ بڊات كا ٿی

ډا، ؿٹ ؿك پلتچ چؿ ٳڈ ڃ٬ي اڃاځ با ؿیـځ بیاكڍ ؿالیٺ څ كاڇڃچ٣ی تؤحیل كڅاڃی ٯټڀـاؿ ٿی

آیـ.ڃڊـ څ ؽا٤اڃڈ، ؿك پی راڃاځ بل ٿیاٯلاك ٿی

صڄـ ڃٴتڈ:

آیـا : ڃڀچؿ لاعی كا راٻبی ڄااڃڌ ٿ٤ل٫ت بغج تچاځٿی ؿالیٺ اٯڄا٣ی،بؾ ؿك .1

صڄـیڂ بـڈ ٯـڀت، ایـڂ ؿك كامڍ ٫ؾـل ـاډلا آڅكؿ؟ ؿت بڈ ییڂ تچاځٿی ڄچځ، ٳخلت ام

: ات آڅكؿڇ كا ٣باكت ایڂ ؽچی ؿك ایڂ بؾ، ؾڂ اؿاٿڌ ؿك څڍ. ؿاؿ ا٣تلا٩ اٿلڍ،

اٻزــٹ، ٯـچاڃیڂ ت٤ټـیپ ٫ـی اٻڀڄـٮ اعب فٳلډا اٻتی اٻ٬چائـ أعـ ډچ اٻڀ٤ڄی ډقا څ»

اٻـی تڄتڊـی ٫ـ ٯچیت، افا اٻ٠ڄچځ، تټٲ أځ اال اٻ٠ڂ، أ٫اؿت اځ څ اٻزـٻیڈ، اٻچاڃیڂ ألځ: ٯاٹ

«. اٻییڂ عـ

بـل یـیڂ، ا٫ـاؿڋ ؿك اڅٯـات، ٷـاډی رــٹ، ٳـڈ ٷیلؿٿی ڃتیزڈ كامڍ ٫ؾل كڅڍ، ایڂ ام

بـڈ ٳـڈ كا، ٿـچاكؿ ایـڂ ام ٿــاٯی څڍ،. ٷیلؿٿی ٯلاك آځ كؿی٪ډپ څ ڃیڄـٿی بلډاځ ٿڄـ

څارـب احبـات څ ت٤ـاٻی عـٮ ـڄاؽت ؿاكؿ،ٿـی بیـاځ ٳټـی كڅیٴلؿ آځ ام پوڅډی ٿچكؿ ڃغچ

(. 239: 1د ،1987 كامڍ، ٫ؾل) ات ڃڀچؿڇ ٿ٤ل٫ی

ٷلایاڃڌ ٳخلت ؿالیٺ څ اؿٻڈ كا اتؾلاد ڃڀـچؿ. تچاځ ٳاكٳلؿ ایڀاځام ایڂ بغج، ٿی .2

69/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

اٿـا ؿك ډـیش ٳــاٽ ام 1ٷلایاڃڌ ٫ؾل كامڍ، آحاكڍ چكت ٷل٫تـڈ اـت. ایڀاځؿك با ڃ٠لیڌ

تچاځ بڄـا ډاڍ چكت ٷل٫تڈ، ٿیآڃڊا، ام ایڂ ٿڄ٠ل بڈ آځ ڃٸلیتڈ ڃـڇ ات. ٿابٮ با تغټیٺ

بل ٿچكؿ یٴپ، ٫لآڅكؿڋ ییڂ كا ام چئی؛ څ ام ؿٷل چڍ، ؽچ١ څ تټیپ څ آكاٿ ٯټبی كا

ٷلائـی ڊاؿڍ ایڄڊا با یٴـیٸل، بڈ ایڀاځ ؿت یا٫ت. ام ایڂ ٿڄ٠ل ایڀاځڃٳڄاك ډپ ڃڊاؿ؛ څ ام ډپ

یابـ؛ صلا ٳڈ ٿیت٤ټی ٫ؾل، تچیلڍ ؿیٸل ٿی ډـاڍ ٷقـتڈ ـ، اؽتڈتچاځ ـ با تچرڈ بڈ پی

-، ؿك ٳالٽ ٫ؾل كامڍ كا ڃڈ بڈ ٿ٤ڄاڍ اتـالالت پیضیـڋ ٣الڃی اڃٸات؛ ٳـڈ اٷـل ایـڂ ؿٻیٺ

یڂ ایلاؿ كا ٷل٫ـت ٳـڈ پـي ایڀـاځ، ـل٫ا ام آځ ٣ـاٯالځ ٫ټـ٬ی ٷچڃڈ باـ، آڃٸاڇ بل ٫ؾل ا

ؽچاډـ بچؿ څ ؿیٸلاځ، بی ایڀاځ ؽچاډڄـ ٿاڃــ بغج ت٬یټی ام ایڂ رتاك ؽاكد ات.

ډائی بچؿ ٳڈ اؿڇ ٫ڊپ څ ب٤ا بلآٿـڇ ام ڃڊاؿ ډاڍ ٳاكٳلؿڍ ؿك با اتـالٹتبییڂ .3

عــڅث ـ٬ات ام ؿالیـٺ ٯـلآځ څ ډڀضڄیڂ، ـاډـآڅكڍ څڍ بـل لیـٮ ٣2اٿڌ ٿلؿٽ ات،

بڄـڍ بلؽی آیات ٯلآځ ٿبتڄی بـل څرـچؿ ؽـاڅڃــ ؿك فیـٺ صڊـاك لیـٮ څ ڃین، تیپ 3بڄیاؿ،

: 2، د1420اتـالٹ ٣الڃی اٿٴاځ څ عـڅث فات، اٿٴـاځ څ عــڅث ـ٬ات )٫ؾـل كامڍ،

ټـٮ ( ڃاځ ام ت153٤: 4(، څ اتؾلاد ؿالیٺ با كڅیٴلؿ ٣الڃی ام آیات ٯلآڃی )ډڀاځ، د332

ؿیڄی څڍ ؿاكؿ.

ؿك رـڅٹ ڀاكڋ ؿڅ، با تچیل تبییڂ ٳاكٳلؿڍ ٫ؾـل كامڍ ؿك عـچمڋ ډـل ؿڅ ؿـتڈ ام

ډا ڃین پلؿاؽتڈ ـڇ ات:ؿالیٺ ٳالځ احبات ؽـا، ډڀضڄیڂ بڈ آحاك ایڂ تبییڂ

: ڃ٠یل ٿاالتی څ ڃواؿ؛ ٿڊـڅڍ عیڂ ٿغڀـ كامڍ ٫ؾل اڃـیڈ ؿك ؽلؿپیڈ ٷلائی ایڀاځ: ٳتا : ڃ٠یل. 1

ت٬یل ؿك ایڀاځ ٿ٤ڄاڄای پچك؛ رچاؿ عیڂ ٧الٽ كامڍ ٫ؾلاٻـیڂ ٿڄ٠ل ام ایڀاځ څ ٣ٺ ام څ ڄز كامڍ ٫ؾلاٻـیڂ ؿیـٷاڇ ام آځ ٿ٬ڊچٿی ٿچٿات څ ایڀاځ صیتی څ بڊلاٿی؛ ٿغڀـ اٻ٨یب ٿ٬اتیظ څ اٻڀیناځ

... . څ ٣ټیناؿڇ ٣بـاٻڈ څ ؽاؿٿی اٻڈ ٣یڂ

األڃ٬ي، څ ؿالئٺ اآل٫ا٭، . څ ډقڇ اٻلیڌ أٯل اٻل٭ اٻى أ٫ڊاٽ اٻؾټٮ، څ فٻٲ ٿغچك ٫ی أٿلیڂ: ؿالئٺ 2

ت٬یل ٫ی األٳخل ٿتڀټڌ ٣ټى ډقیڂ اٻبابیڂ، څ اٻټڈ ت٤اٻى رڀ٢ ډاډڄا بیڂ ډقیڂ اٻچرڊیڂ...)« اٻٴتب اإلٻڊیڌ»څ (. 332: 2، دٳبیل

ؿاكاڍ كامڍ، ٫ؾل ٿڄ٠ل ؿك ٬ات عـڅث كډٸقك ام ؽـاڄای ډاڍاتـالٹ ـ، ااكت ٳڈ ډڀضڄاځ. 3

ٯلآڃی ٫لاڅاځ ااكات ٿ٤ټچٹ اكد، څ اكم ایڂ. ؿیٸلاڃـ ڍٷاڃڈڈ بلاډیڂ ایل بڈ ڃبت ٫لاڅاځ اكد څ اكم

. ات ؿاڃتڈ ؿالیٺ ٷچڃڈ ایڂ بڈ ااكت كا ٯلآځ ٿټٲ كامڍ، ٫ؾل(. 171: 19د ،ٳبیل ت٬یل ڃ٠یل) ات

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 61

1ثطى: زالل اثجبت خز ذساسضچبضز ؾئي

پوڅډـٸلاځ عـچمڋ تلیڂ بلځ اتاؿ ٿڀتام ؿاڃٸاڇ آٳ٬چكؿ څ یٴی ام لڄاىچئیڂ

٫ټ٬ڌ ؿیڂ ات ٳـڈ ٷلایـی ٿچعـاڃـڈ ؿاكؿ. تلیـل ڃـچیڂ ام بـلاډیڂ ـڄتی احبـات ؽــا ام

بلځ، اډـ ؿالیټی ډـتیپ ٳـڈ ٳڀتـل بـا ؿالیـٺ آیـ. ؿك آحاك چئیڂٳاكډاڍ څڍ بڈ ڀاك ٿی

بلځ بیتل بـڈ ؿالیـٺ ٳالٿـی بـلاڍ احبـات ؽــا پچاڃی ؿاكؿ؛ بڈ ؿیٸل بیاځ، چئیڂ٫ټ٬ی ډپ

، ایڂ ٳتـا څرچؿ ؽـابلځ ؿك څیلای ؿڅٽ تل. چئیڂؿډـ تا بڈ ؿالیٺ ٫ټ٬یرڈ ڃاځ ٿیتچ

تلیڂ ٳتا ؽچی ؿك ٿیاځ ڃچتاكٷاځ ؽچؿ ؿك مٿیڄڌ ٫ټ٬ڌ ؿیڂ ٯټڀـاؿ كا ٿڊڀتلیڂ څ رـڍ

ـڄاؽتی؛ ، ام صڄــ ؿـتڈ بلډـاځ یـاؿ ڃڀـچؿڇ اـت: اـتـالٹ رڊـاځ څرـچؿ ؽــا ٳڄـ. ؿك ٿی

ډاڍ ٿبتڄی بل آٷاډی څ اؽال٭؛ اتـالٹ ٿبتڄی بل څعـی اؽتی؛ اتـالٹڄډاڍ ٧ایتاتـالٹ

ډـــاڍ ٿبتڄــی بـــل تــاكیؼ څ ٿ٤زـــنات؛ څ اــتـالٹ ٿبتڄـــی بــل تزلبـــڌ څ اٻڊــاٽ؛ اــتـالٹ

(. څڍ ؿك بــیاكڍ ام ٿــاالت څ آحــاك ؿیٸــل ؽــچؿ، صڄــیڂ Swinburne, 2004: 9ؿیڄــی)

، بل اتـالٹ ٿبتڄـی بـل اـٺ ـا بچؿ؟آیا ٣یی ؽډائی كا ٿـ ڃ٠ل ٯلاك ؿاؿڇ ات. ؿك اتـالٹ

1ڃاځ ؿاؿځ بلځ ام ٳاكډاڍ ایتڈ اڃزاٽ ات؛ ؿك ایڂ رتاك، ډـ٩ ٿا ل٫ا . تچیل ؽـاباڅكڍ چئیڂ

بلځ ات. تٴخل ؿالیٺ څ اكائڌ تبییڂ ٳاكٳلؿڍ آڃڊا ؿك ٿڄ٠ل چئیڂ

هاضغ ططح سجي کبضکطز فرط ضاظ

جلس رسز الوطبلت: ػاى فصل:

ف ثبى أى االسشکظبض هي ص السالل هي أن الووبر

جلس رسز الوطبلت: ظ جلسک ث ثؼس: 215

زالل هشؼسز ثط جز ذساس، کبضکطز زض جز آضاهص فکط، ذضع اشػبى اسط ثط جز

ذسا زاضز.

هقبس سطجق ثب هشکلوبى جسس ظط ضچبضز سئي ثطى

ثط ض زض حط گطائاوبى اوبى

ثط ض زض هؼطفز ضبس فرط ضاظ زض

زي

کظطر زلل، هجت افبز قطغ گطزز حصل جعم قي ه

ضز.

ثط ض زض هسبل هؼب ظسگ

65/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

(. Swinburne, 2008: 15ٳڄـ)ٷچاډی څ ڃین اتـالٹ ٿبتڄی بل تزاك ؿیڄی تؤٳیـ ٿی

ـ 1ډاڍ پیڄیام اتـالٹ څرچؿ ؽـاڅڍ بلآځ ات ٳڈ ؿك څ بل څرچؿ ؽـا بغـج ڃڀایـ

چؿات اڃــ څ بـڈ ڃغـچ ٿاتــٽ بـل ٿچرـ ٳڈ اٿٺ عایٮ ٿڄا ـلڅكڍ 2ډاڍ پییڄیاتـالٹ

بـلځ عتـی ؿكبـاكڋ اـتـالٹ ڃڀایڄـ، بغخی بڈ ٿیاځ ڃیاڅكؿ؛ ـچئیڂ ٫ینیٴی څ كڅعاڃی ٣ڀٺ ٿی

(. Swinburne, 2004: 8ٳـ)څرچؿڄاؽتی ڃین بغخی بڈ ٿیاځ ڃڀی

ٷچیـــ: ایــڂ ډــاڍ څرچؿــڄاؽتی ٿــیاڍ راٻــب ؿكبــاكڋ اــتـالٹبــلځ ؿك ڃٴتــڈــچئیڂ

ڈ ڃچ٣ا ٿـلؿٽ بـلاڍ بـاڅك بـڈ څرـچؿ ؽــا ؿاكڃــ، تلاڃـ څ ؿك ؿالیټی ٳډا بیتل ٫ټ٬یاتـالٹ

ؿاـت ډــ٩ [ ایڂ اٿل، ؿك كڅڂ1. ؿڅ ڃٴتڈ ایاځ فٳل ات: ](ibid: 9رایٸاډی ڃـاكڃـ )

آڅكڍ بلاڍ ٣ڀچٽ ٿلؿٽ څ ڃین ٯلابت بڈ ڃچ١ ؿالیٺ ٫ؾل كامڍ څ ڃین تبییڂ ٳاكٳلؿڍ ٫ؾل ؿٻیٺ

اڃتاؿڍ، اتـالٹ ام كډٸقك څرچؿ بـل [ ٫ؾل كامڍ ڃین با كڅیٴلؿڍ 2كامڍ ٯابٺ تؤٿٺ ات؛ ]

ؿاڃـ؛ څٻـی ؿك ٳتـا ډاڍ پیڄی كا ٫لاڅاځ ٿیبلځ اتـالٹپقیلؿ. چئیڂڅارب ت٤اٻی كا ڃڀی

ام بلؽی ام آڃڊا ٳـڈ بڄـا بـڈ ؿیــٷاڇ ؽـچؿ، پـقیل٫تڄی څ ؿك تـاكیؼ بـل بیـتلیڂ ؽـا څرچؿ

یڂ ٳتا كا كـیـځ بـڈ بلځ ډـ٩ ڃڊائی ؽچؿ ؿك ارقابیت كا ؿاكڃـ، بغج ـڇ ات. چئیڂ

ډـاڍ ؿاڃـ؛ ډلصڄـ بلآځ ات ٳڈ ډـیش یـٲ ام اـتـالٹ تچیل ٯچت اعتڀاٹ څرچؿ ؽـا ٿی

. ؿك اڃـیـڌ (ibid: 9پیڄی څ ڃین پیـیڄی بـڈ تڄڊـائی ٯـچت المٽ ؿك احبـات ؽــا كا ڃـاكڃــ )

اځ؛ بلځ، څرچؿ ؽـاڅڃـ، بڊتلیڂ تبییڄی ات بلاڍ: څرچؿ رڊاځ؛ ٯچاڃیڂ ٿچرچؿ ؿك رڊـ چئیڂ

ــاځ ــاځ؛ ٿ٤زـــنات څ تزـــاك ؿیڄـــی اڃـ ــا؛ څ اٿـــچك ٿچرـــچؿات تغـــٮ یا٫تـــڈ ؿك رڊـ ډـ

(. ډڀضڄیڂ ؿك بلؽی ؿیٸل ام آحاك ؽچؿ ڃین بل اعتڀاٹ څرـچؿ Swinburne, 1996: 2ؿیٸل)

(. Swinburne, 2008: 4رچیـ)ؽـا با اتڄاؿ بڈ ډڀیڂ اٿچك تچٺ ٿی

بلځ تچیل ـڇ ات:ډاڍ ٳاكبلؿڍ چئیڂؿك رـڅٹ میل، ٿڊڀتلیڂ اتـالٹ

1 a posteriori arguments

2 a priori arguments

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 66

ثطى: تجي تىثط زاللؾئي

ٳڄڄـڋ ؽـا، بلآیڄـڍ تٴخلٿــاك كا ؿك رڊـت اڃـیڌ ؽچؿ ام ؿالیٺ احباتبلځ ؿك چئیڂ

ٿټغــاځ بلاڍ بؾچاډیپ اٷل»ڃچیـ: ٷیلؿ؛ څڍ ؿك ٿچ٤ی ٿیاحبات څرچؿ ؽـا ؿك ڃ٠ل ٿی

ـ ؿډـیپ، اكائـڈ ؽــا څرـچؿ بـل ؿاٹ ٿغٴڀـی ٤ی٪، ؿٻیـٺ ایڀاځ ؿاكاڍ ډاڍاڃاځ څ بایـ

بلاڍ احبـات اڃـبـیڊی بیاك ٳڈ ؿیٸلڍ اٿچك ام تچاځٿی ٳڈ ؿډیپ آڃڊا ڃاځ بڈ تا بٴچیپ

تـل ٿغتڀٺ بیاك اٿچك ایڂلیٮ ام ؽـا څرچؿ ٳڈ ٳڄیپ احبات څ ببلیپ بڊلڇ ؽـاڅڃـ څرچؿ

ایـڂ »څ « اٿـچك ؿیٸـل... »(. ٿلاؿ ام Swinburne, 2005: 806«)چؿٿی اڅ څرچؿ ٣ـٽ ام

څرچؿ بلاڍ احبات تال»ات: ٳڈ ؿك ٣باكات څڍ آٿـڇ ات كا ؽچؿ تغټیٺ ڃڀچؿڇ « اٿچك...

صڄـیڂ ٫الـ٬ڈ ـڀاكڍ ام بـی ت٤ــاؿ ... ؿاكؿ. ؿكامڍ ـابڌ ٧ـل اڃـیـڌ تاكیؼ ؿك ؽـا

-پـیــڇ بـل تٴیـڈ ـڄاؽتی( څرچؿ ام بلاډیڂ ٧یل )بڈ بلاډیڂ ایڂ اٳخل اڃـ.ؿاؿڇ اكائڈ بلاډیڄی

آڃڊاـت، ؽـاٻٮ چؿٿی اؿ٣ا ٳڈ ؽـایی څرچؿ احبات آڃڊا رڊت ام څ ؿاكڃـ ٿڊچؿ ډاڍ

څرـچؿ بـل ٻـڈ رڊـاځ څرـچؿ ام ٳڈ ات بلډاڃی ڄاؽتی،رڊاځ [بلډاځ1] چؿ.ات٬اؿڇ ٿی

ٿچرچؿ ڃ٠پ ام ڄاؽتی،[بلډاځ ٧ایت2] ؿك چؿ.ٿی ات٬اؿڇ ات، آځ آ٫لیڄڄـڋ ٳڈ ؽـایی

ٷلؿؿ.ٿی ات٬اؿڇ ڃڊاؿڇ، رڊاځ ؿك كا ڃ٠پ ؽچؿ ؽـایی ٳڈ څرچؿ احبات بلاڍ رڊاځ ؿك

ډچـڀڄـ)ٿخٺ عیچاڃـات ٿاؿڍ ٿچرچؿات څرچؿ ام ډچیاكڍ، څ آٷاډی بلٿبتڄی [بلډاځ3]

څرـچؿ بڈ تا ٳڄـٿی ات٬اؿڇ ډچیاكڍ ڃڊاؿڇ، څ ؿكٱ آڃڊا ؿك ؽـا ٳڈ ډا(اڃاځ څیوڇ بڈ څ

اڃـاځ ٳـڈ ٿ٤ڄی ایڂ بڈـ ؿیڄی تزاك څٯچ١ ام تزلبڌ ؿیڄی بل ٿبتڄی [بلډاځ4] بلـ. ؽـا

څ ډـا ٿٴـاځ اڃاځ ؿك ٿیټیچځ ډاٿیټیچځ بلاڍ ٳڄـ ـٿی اعاى ا ك ؽـاڅڃـ څ عچك څرچؿ

عوذ داليل کاربردی

برىسئيي

-زالل جبى

ضبذش

زالل هجش ثط سجطث ز

-زالل غبز

ضبذشزالل هجش ثط

ح البم

زالل هجش ثط هؼجعار سبضد

زالل هجش ثط آگب

67/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

احبـات آیــ، ٿـی ؿك تزلبـڈ بـڈ كا ٳـڈ ؽــایی تـا بلؿٿی بڊلڇ ٷچڃاٷچځ ٿقاډب څ ډامٿاځ

(. ibid, 807)«ٳڄـ

آیـا ایـڂ »ٳڄــ: اڍ كا ٿلط ٿـی بلځ با تؤٳیـ بل اكمیابی ڃاؿاڃڌ ایڂ بلاډیڂ، ڃٴتڈچئیڂ

(. ٿڄ٠ـچك څڍ ام 10ډڀاځ: «)؟بڈ ډڀلاڇ یٴـیٸلٷیلڃـ یا ٯلاك ٿیبلاډیڂ بڈ تڄڊائی ٿچكؿ ٻغا

ی٤ڄـی 1ایڂ ٣باكت، پتیباڃی ؿالیٺ ٿلط ـڇ بلاڍ احبات څرـچؿ ؽـاـت. ؿالیـٺ اڃباـتی

اٷل »ٷلؿاڃـ: تل ام ٣ـٽ ؽـا ٿیٻغا تٴخل ؿالیٺ با ډپ څ بڈ ډڀلاڇ ډپ څرچؿ ؽـا كا ٿغتڀٺ

«ٻغـا ٷلؿڃــ، بـیاك ٿ٬یــ ٫ایــڇ ؽچاډڄــ بـچؿ بلاډیڂ ٻڈ څرچؿ ؽـا، بڈ ـچكت اڃباـتی

(ibid .)

اڍ ڃـبتا ٿچرـڈ تچاڃـ بڈ ڃتیزـڈ ډلصڄـ اتـالٹ ٿی»ٷچیـ: ٿی څرچؿ ؽـابلځ ؿك چئیڂ

-اڍ ٿغتڀٺ ات ڃڈ بلآیڄـڍ ٯ٤ی څ ٲؿك با څرچؿ ؽـا ڃائٺ آیـ، اٿا آځ، ل٫ا ڃتیزڈ

-ٿتـقٳل ٿـی ایڀاځ څ ٣ٺایڂ ڃٴتڈ كا ڃین، څڍ ؿك آ٧ام . (Swinburne, 2004: 2) «ڃاپقیل

ٳڈ ٫نڅڃ اعتڀاٹ څرـچؿ كا، ڃڈ احبات ٯ٤ی څرچؿ ؽـا؛ بٺ څرچؿ ؽـاٳڄـ څ بلآیڄـ ٳتا

(. Swinburne, 2005 (A): 1ؿاڃـ)ؽـا ام كډٸقك تٴخل ؿالیٺ ـ اٿا با عیخیت اڃباتی ـ ٿی

ی ت٬ٴیٴـی څ رـااڃٸاكاڃـڈ ؿالیـٺ احبـات بلؽی ٫یټچ٫اځ، با بلك ٷچیـ:بلځ ٿیچئیڂ

ؽـا، صڄیڂ بلؽچكؿڍ با ایڂ ؿالیٺ ؿاكڃـ:

ٳڄـ؛ ڄاؽتی، ڃتیزڌ ٿټچ كا احبات ڃڀی[ اتـالٹ رڊاځ1]

ٳڄـ؛ ڄاؽتی، ڃتیزڌ ٿټچ كا احبات ڃڀی[ اتـالٹ ٧ایت2]

[ اتـالٹ ...؛ 3]

(. Swinburne, 2004: 12ٳڄڄـڋ ڃتیزڈ ڃیتڄـ)ډا احبات[ بڄابلایڂ اتـالٹ4]

ٷچیـ: ٿڀٴڂ ات اتـالٻی ٳڄـ څ ٿیډا تؤٳیـ ٿیبلځ بل تؤحیل اڃباتی اتـالٹچئیڂ

چك؛ اٿـا څٯتـی آڃڊـا ام اٻ٪ بڈ ڃاٿ٤تبل رټچڇ ڃڀایـ؛ ډڀضڄیڂ اتـالٹ ام د بڈ ڃین ډڀیڂ

بلځ بل ایڂ ا٣تـاؿ یڂ(. چئibidچؿ )كا بڈ ل تزاٿ٢ ٻغا ٳڄیپ، ا٣تباك آڃڊا ڃین ا٫نڅځ ٿی

:ibidٷلؿاڃــ ) تـل ٿـی ډا بـا یٴــیٸل څرـچؿ ؽــا كا ٿغتڀـٺ ات ٳڈ ٻغا ډڀڌ اتـالٹ

13,19,20.)

1 . cumulative arguments

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 68

ٷیـلؿ ٳـڈ ډا، ڃتیزـڈ ٿـی ، ب٤ـ ام تغټیٺ بلؽی اتـالٹآیا ؽـائی ډت؟څڍ ؿك پایاځ

تزـاك ٿڄـڍ آځ، څرچؿ اڃاځ څ آٷـاډی اڅ، څ تڀاٿی چاډـ ام رڀټڈ څرچؿ رڊاځ څ اٿاځ

ـــڇ ــچ ٫نایڄـ ــڈ ڃغـ ــاكیؾی، بـ ــنات تـ ــی څ ٿ٤زـ ــی ؿیڄـ ــٺ ٿـ ـــا كا ٿغتڀـ ــچؿ ؽـ -اڍ څرـ

-ڃڊاؿڋ ـچئیڂ (. بڈ ٳاكٷیلڍ ؿٻیٺ اڃباتی، ڃڈ تڄڊا پیSwinburne, 1996: 139ٷلؿاڃـ)

ت څرچؿ ؽـات، بټٴڈ، با ٳـڈ ؿك مڃــٷی كڅمٿـلڇ ڃیـن ؿك ٿـچاكؿ بلځ ؿك احبات یا ٿ٤چٻی

ٷیـلیپ؛ بـڈ ٣ڄـچاځ ڃڀچڃـڈ، ٿیضـٺ ؿك بـا ڄاؽتی بڊلڇ ٿیٷچځ ام ایڂ اٻٸچڍ اتـالٹٷچڃڈ

ډـا، بـل ؿٻیـٺ اڃباـتی ؿٻیٺ ٣ټی بل ٿیغیت، بل ؽاٿڄـڍ ٫لیڌ بلكی ٿـچكؿڍ اـتـالٹ

.(Mitchell, 1973: 39ااكڇ ڃڀچؿڇ ات)

بآضزب تجيثطى: ضهمبؿ ضاظ ؾئيډاڍ ٷچڃاٷچڃی ٳـڈ لځ بڈ ٻغابډلصڄـ ٳڈ ڃاٷ٬تڈ آٴاك ات ڄز كامڍ څ چئیڂ

ډا څ تچكات ٿؾتټ٪ ام ٳټیـڌ ٿڊڀتلیڂ آڃڊا ٯلاك ٷل٫تڂ ؿك ؿڅ ؿاٿڄڌ مٿاڃی ٿت٬اڅت څ اڃٸاكڇ

ډـاڍ څرچڇ مڃـٷی ات، ٳاكڍ ات ؿچاك؛ با ایـڂ عـاٹ ؿك ڃاعیـڌ تٴخـل اؿٻـڈ څ اـتـالٹ

تبییڄـی كامڍ ٳلؿډـاڍ لتی كڅڍتچاځ كڅا ؿات؛ ډپاحبات ؽـا، راڍ اڃـٳی ت٬غ ٿی

ؿډــ. ؿ٫ـا١ تلامڍ آڃڊـا كا ڃـاځ ٿـی مڃـ څ ډپبلځ، لڃچت یٴاځ آڃڊا كا كٯپ ٿیـ چئیڂ

، ٿت٤ټٮ ؿ٧ـ٧ڌ ډـل ؿڅ ٿت٬ٴـل اـت؛ ؿك «څرچؿ ؽـا»٣الڃی ؿك با ٿڊڀتلیڂ آٿچمڋ ؿیڄی:

ډاڍ ٣الڃی احبات څرچؿ ؽـا كا ڃاتچاځ څ ڃاٯ ؿك ڃ٠ل آڅكؿڃـ څ ام ایـڂ ؿڅكڋ رـیـ، تال

ٿــاكڍ كڅ، ٫یټچ٫اځ ؿیڂ ٿچعـ څ ٿتٴټڀـاځ رـیــ ؿك پـی ؽچاڃـی ڃـچیڂ ام ٫لآیڄــ ٣ـٺ

ٳلؿ رـیـ، با االط ؿالیٺ اڃباتی ڃاٽ ڃڊاؿڇ ـ؛ آٿچمڋ ؽـا څرچؿ ؿاكؿ، ـڃـ. ایڂ كڅڍ

-اٿا، ؿك ایڂ رتاك، ڃاځ ؿاؿڇ ـ ٳڈ ٫ؾل كامڍ، ؿك ٯلځ پ ډزـلڍ، ٷلایـی بــیڂ كڇ

ٷلائی احبات څرچؿ ؽـا څ اؿٿاڃی ڃـبت بــاځ بلډاځی ؽچؿ كا ام تٲآڅكؿ ؿاتڈ څ څاٷلائ

اڍ بـاٿاځ ام ٣چاٿـٺ ؿاكؿ. بل اـاى ؿیــٷاڇ تٴخـل ٿغـچكڍ ـ اڃباـتی، ٿزڀچ٣ـڈ ا٣الځ ٿی

ٿ٤ل٫تی څ ٧یل ٿ٤ل٫تی ؿك رلیاځ اڃـیڌ باڅك بڈ ډتی ؽـا څ تچرڈ بڈ بلآیڄـ ٿ٤ڄاؿاكڍ ٯـلائڂ

-ٿـؽټیت ؿاكؿ. ٿ٤چٻیت ڃ٠لیڌ ؽـاباڅكڍ ؿك ٿڄ٠ل چئیڂ څ چاډـ ٿتٴخل څ امٷاكڍ آڃڊا

-ٳڄـ. تٴخلٿغچكڍ یا اڃبات ؿالیٺ، یا ام اتـالٹبلځ ـ كامڍ، ام صڄیڂ ٫لآیڄـڍ پیلڅڍ ٿی

بلځ څ بؾ ؿالیٺ ییڄی كامڍ بڈ ٳڈ ؿك چئیڂٷلؿڃـ ـ صڄاځ ډاڍ ٿتٺ څ ٿزنا تٴیٺ ٿی

تـل ام آځ تل څ پیش ؿك پیشبڈ ٷ٬تڌ ڃیچٿڂ، لی٪ٳڈ څچط اډـ آڃیپ، یا ام چاډـ څ ٯلائڄی

69/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

.ـ ڃ٠یل ؿالیٺ كؿڇ ؿڅٿی كامڍ 1ډتڄـ ٳڈ ٯابٺ تبـیٺ بڈ ٯیاى باڄـ٫ؾل كامڍ با ڃاؿڍ ؿٻیٺ څرچؿٿغچكڍ ابڂ یڄا، ٿ٤تــ اـت ٳـڈ تڀـاٿی بـلاډیڂ .1

اكآئی احبـات آڅك بچؿڇ څ ٳـ اڍ ٿبتڄی بل بلډاځ اڃی ات. ایڂ بلاډیڂ، ییڂاحبات ؽـا بل یچڇ

آیـ. ام ـچڍ ؿیٸـل، ؿالیـٺ اٯڄـا٣ی، ٳـڈ ؿك ٣ـل٩ ٿـلؿٽ ٳـاكآئی څرچؿ ؽـا ام آڃڊا بلٿی

پـقیلؿ څ بلځ، ڃـچ١ ڃؾـت كا ڃڀـی اڃـ. چئیڂؿاكڃـ، ام عیج تٴخلاځ ؿك ٳاك احبات څارب

ؾـل آڅك ڃیتڄـ. ایڂ اٿل، ڃٴتڌ رـائی ٫كڅ، ییڂؿاڃـ؛ ام ایڂؿالیٺ ٫یټچ٫اځ پییڂ كا تاٽ ڃڀی

اڃـ.بلځ ات. اٿا، ؿك عیڌ ؿالیٺ اٯڄا٣ی آكاڍ څڍ با كامڍ ٯابٺ تبیٮ څ ڄزڅ چئیڂ

پـلؿامؿ؛ تـیپ بڄــڍ ؽاـی ام تٴخـل ؿالیـٺ ٿـی بڈ ؿتڈ اٻڀاٻب٫ؾل كامڍ ؿك .2

بلځ ڃین ؿك څرچؿ ؽــا، ډاڍ ؽا. چئیڂؿالیٺ بڈ اٯڄا٣ی څ ییڄی څ تیپ ډل یٲ بڈ اؽڈ

ـٽ څ پیـیڄی څ ؿالیـٺ ؿالیٺ كا ـ ډلصڄـ ؿ ك ڃٸاڇ ڃؾتیڂ څ ٯبـٺ ام ڃـاؿڍ ـ بـڈ ؿالیـٺ ٿاتـ

ډاڍ څرچؿـڄاؽتی ٳڄـ څ اتـالٹپیڄی څ ٧یل ٿبتڄی بل اچٹ څ اكٳاځ ٿتا٫ینیٲ تیپ ٿی

ــڄاؽتی؛ ــڄاؽتی؛ ٧ایــتډــائی ڃ٠یــل: رڊــاځكا ؿك كؿیــ٪ ؿالیــٺ ڃــچ١ ڃؾــت څ اــتـالٹ

ډاڍ ٿبتڄی بل ٿ٤زنڇ څ اٻڊـاٽ الٹ اؽالٯی؛ اتـالٹډاڍ ٿبتڄی بل څرچؿ آٷاډی؛ اتـاتـالٹ

-ډاڍ پیڄی ٯلاك ٿـی ډاڍ ٿبتڄی بل تزاك ؿیڄی كا ؿك كؿی٪ اتـالٹڅ ٿٴا٬ڈ؛ څ اتـالٹ

ډاڍ ٯیای بڈ ڃـچ٣ی ٳڄـ ٳڈ بیتل اتـالٹبلځ ؿك ٿچ٤ی ااكڇ ٿیؿډـ. ډلصڄـ ٳڈ چئیڂ

ـــ څ ٿـــٿات ډــاڍ اــتلائی بلٿــیام اــتـالٹ -آڃڊــا، څرــچؿ ؽـــا كا ٿغتڀــٺ ٿــی ٷلؿڃ

(. Swinburne, 2004: 13ٷلؿاڃـ)

-ٳڄـ )اتـالٹآڅك تټی ٿیډاڍ احبات ؽـا كا ییڂاڍ ام اتـالٹ٫ؾل كامڍ ٷچڃڈ .3

ډاڍ اٯڄـا٣ی( اڃٸاكؿ)اتـالٹآڅك ٿیٳڄڄـڇ څ ڂاڍ ؿیٸل ام آڃڊا كا اٯڄا١ډاڍ ییڄی( څ ٷچڃڈ

تٴخل ڄچځ كیـځ بڈ ٿاٽ ییڂ ؿڅك ام ؿـتلى ڄای څڍ، ؿك چكتٳڈ ٿابٮ با ٿ٤ل٫ت

ؿاڃــ؛ بټٴـڈ ٻغـا اڃباـتی څ آڅك ڃڀـی ډا كا یـیڂ یٲ ام اتـالٹبلځ، ډیشڃیت. اٿا چئیڂ

ـی ٿـی كڅ، ٳڄــ. ام ایـڂ تٴخلڍ آڃڊا كا ؿك كیـځ بڈ ؿكرـڌ بـاالڍ اعتڀـاٹ ـ څ ڃـڈ یـیڂ ـ تټ

بلځ كا اډـ ډتیپ.چئیڂٷلا ؿك ٷلا ؿك ٫ؾلكامڍ څ اعتڀاٹكڅیٴلؿ ییڂ

1رتاكډائی ؿك ٳالٽ رـیـ ، ٿغڀـكا بیات صاپ ـڇ ؿك ٳتا ؿٻیٺ اڃباتی. ایڂ ٣باكت كا ام ٿاٻڌ

آڅكؿٽ.

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 71

بلځ ٿ٤تـ ات تڄڊا آڅكڍ بل ؽـا ؿاكڃـ؛ چئیڂډل ؿڅ ٷلایی عـاٳخلڍ ؿك ؿٻیٺ .4

ٳڄـ؛ ٻقا بایـ چاډـ څ ٯلائڂ ٿت٤ــؿڍ ـاٿاځ ؿاؿ آڅكؿځ یٲ ؿٻیٺ څرچؿ ؽـا كا احبات ڃڀی

الیـٺ، څ ام بلآیڄـ آڃڊا، څرچؿ ؽـا كا ٿغتڀٺ ؿاڃت. ام ایڂ رڊت، ډل ؿڅ ام څاٷلائـی ؿك ؿ

ٷلائی آڃڊا ؿك احبات ٿچؿ ڃ٠ل ؿاكڃـ.چئی څ ډپبڈ ډپ

ډـاڍ ٫ؾـلكامڍ اڃـ. اٿا پلؿامډا پلؿاؽتڈډل ؿڅ بڈ تبییڂ ٳاكٳلؿڍ تٴخل اتـالٹ .5

ډا څ اٿاڃڌ ٿ٤ل٫تی ٳالٿی څ٫اؿاكتل ات.ٿغچك اڃـیڈبلځ بل كډیا٫ت ٳالٽبیتل ام چئیڂ

ل ؿالیٺ، ؿك ایزاؿ ییڂ څ عاٻت آكاٿ آٿـڍ څڍ بڈ تٴخاٯباٹ ٫ؾل كامڍ څ ؽچ .6

ـچؿ؛ اٿـا ؿك كډیا٫ـت ؿٹ څ ٣ٺ څ ڃین ؽچ١ ڃ٬اڃی ؿك بلابل ؽـاڅڃــ رڊـاځ ٿ٤ڄـاؿاك ٿـی

بلځ، ډلصڄـ بلآیڄـ تٴخل ؿالیٺ، تچیت اعتڀاٹ څرچؿ ؽـاـت، اٿـا ؿیٸـل ـؾڂ ام چئیڂ

بلاڍ ؾ څ ڃین ؽچ١ ڃ٬اڃی ؿك ٳاك ڃیت. عاٻت ییڂ

پـقیلؿ څ بـڈ ـیڄائی بـلاڍ احبـات ؽــا كا ڃڀـی لډاځ څرچؿڄاؽتی ابـڂ ٫ؾل كامڍ ب .7

-ډاڍ ٣اٿڈپلؿامؿ؛ ٣ڀـڇ كڅیٴلؿ ٫ؾل ؿك آڅكؿٷاڇ ؿالیٺ، ٷلای بڈ اتـالٹڃاؿڍ آځ ٿی

بلځ ڃین ٷلایی بڈ بلډـاځ ـڇ ات؛ چئیڂامڍډاڍ ٿبتڄی بل اٻٸچډاڍ اؿڇپڄـ څ تغټیٺ

ټڀی ـ ؿٳـاكتی ٿبتڄـی بـل ت٤لیـ٪ ٿچرـچؿ ٳاٿـٺ[ څرچؿڄاؽتی ٿلط ؿك ٧ل ]بلډاځ آڃ

اڃــ څ ام ایـڂ ٻغـا ٯلابـت څ ډـاڍ پـیڄی ـ اـتلائی ڃـاكؿ؛ ٣ڀـڇ كڅیٴلؿ څڍ بل اـتـالٹ

ـ ٳڄــ. ٫ؾـل تټـی ٿـی 1امٷاكڍ بیتلڍ با اؿٻڌ ٫ؾلكامڍ ؿاكؿ؛ ٷچ ایڄٴڈ ډڀڌ آڃڊا كا ـاډ

كا مٿـیڂ څ ډـا آـڀاځ فكات ام یـٲ ډـل ،ٿغچك ؽچؿكامڍ ڃین ؿك بؾی ام ٿچا٢ اتـالٹ

،1420 كامڍ، ٫ؾـل ) اـت ؿاڃـتڈ عٴـیپ ٯـاؿك ؽـاڅڃـ څرچؿ بل ڃاٮ ٿؾبل څ اؿ٭ اډـ

-ٷلایڄـ؛ ٿڄتڊا ٯلیڄـڈ ڄاؽتی ٯلیڄڈام ایڂ رڊت، ډل ؿڅ اڃـیڀڄـ، بڈ ٻغا ٿ٤ل٫ت (.26: 1د

آڃڊـا، ـچؿ څ ؿالیـٺ ٷلاڄای آڃڊا با ڄاؽت ؿالیـٺ آڃڊـا عاـٺ ٿـی ٷلائی ؽاـ ٯلیڄڈ

ٷیلڍ ٧یل٫ټ٬ی څ ابتڄاڍ بل ؿالیٺ ٳالٿی ؿاكؿ. ٣ڀـتا رڊت

ڃڀایـ ٳڈ اڃـاځ آځ كا بـلاڍ اڍ ٿیبلځ، څرچؿ ؽـا بڊتلیڂ ٫لیڈؿك اڃـیڌ چئیڂ .8

تچاڃــ ؿك ڃ٠ـل آڅكؿ. څڍ ؽــا كا تزاك ؽچؿ ام چئی څ څرچؿ رڊاځ څ اب٤اؿ ٷتلڋ آځ ٿی

یـب، بـلاڍ رڊـاځ څ ٿچرـچؿات ٿتغـٮ ؿك آځ څ ډـاڍ كٯ تلیڂ ٫لیڈ ؿك بلابـل ٫لـیڈ اؿڇ

1 Evidence

74/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

ٳـڈ بـڈ ٳڄـ. اٿا، ٫ؾل كامڍ، څرچؿ ؽـا، ڃڈ بڈ ٣ڄچاځ ٫لیڈ، بـٺ ډاڍ راكڍ ٿ٤ل٫ی ٿیپـیـڇ

ٳڄـ. ؿك ایـڂ تڀـاین، تچرـڈ بـڈ ٫ـاڍ اٻ٤ټٺ ډتی ٣لڈ ٿیٿخابڈ څرچؿ ٿټپ بڈ ٣ڄچاځ ٣ټت

ډـاڍ كٯیـب بـلځ، ٣ـل ٫لـیڈ ٫ٴلڍ ؿڅ اڃـیڀڄـ بی المٽ اـت؛ ؿڅكاځ میـتی ـچئیڂ

ډاڍ آځ ات؛ څ عاٹ آڃٴڈ كڅیٴلؿ ٧اٻـب ؿڅكاځ كامڍ، بـل ٿڄـ ؿك تبییڂ رڊاځ څ ٿئٻ٬ڈٯچت

اٺ ؽـاباڅكڍ بچؿڇ ات.

ډاڍ اـتلائی ـ بـا ؿڅ ٷچڃـڌ تؤییــڍ څ اعتڀـاالتی ـ بلځ بڈ اتـالٹٷلای چئیڂ .9

ډاڍ ٯیای ٷلیـناځ اـت څ ؿڅٿـی ام ډاڍ اڃی. اڅٻی ام اتـالٹات څ ٫ؾل كامڍ بڈ بلډاځ

ډاڍ ٻڀی. بلډاځ

بـلؿ؛ ؿك اڃـیڌ ډل ؿڅ ٿت٬ٴل، تٴخل ؿالیٺ ات ٳـڈ كڇ بـڈ ـچڍ څرـچؿ ؽــا ٿـی .10

ٷلائی بڈ ٻغا ٣یـتی ـ اڃـیـٸی، بـڈ څرـچؿ ؽــا بلډاځبلؽال٩ اڃـیڀڄـاڃی ٳڈ با تٲ

ـاڃی ٳـڈ څرـچؿ ؽــا كا بـڈ ٳڄڄـ ڃ٠یل ابڂ یڄا څ ـكا؛ څ ڃین بلؽال٩ اڃـیـڀڄ باڅك پیـا ٿی

پقیلڃـ ڃ٠یل پالڃتیڄٸا څ تلیلڍ ؽا ام ٣الٿڈ بابائی.ڃغچ پایڈ ٿی

ڄاؽتی تٴخیلٷلائی ؿٻیٺ بل یـٲ اٿـل، تچیـت بـاڅك بــاځ اٿـل یٴی ام ٣ټٺ كڅاځ .11

ٷلائـی آیـ؛ څاڃٸڊی ڃ٬ي ٳخلتپقیلڍ یٲ باڅك با تٴخیل ؿٻیٺ بیتل عاٺ ٿیات؛ اٯڄا١

ٳڄڄـٷی كا ؿكبلؿاكؿ. ام ایڂ رڊت، ډـل ؿڅ ٿت٬ٴـل بــیڂ اٿـل مٿیڄڌ اٯڄا١یؿك ڃاعیڌ ؿٻیٺ، پ

ؿډڄـ.تچرڈ ڃاځ ٿی

ٿچارـڈ « تڄاب ؿٻیٺ با ٿؾاـب »اڍ بڈ ڃاٽ ؿك اٿاڃڌ ٫ٴلڍ ډل ؿڅ ٿت٬ٴل، با پـیـڇ .12

امؿ څ اڅ كا باڅكٿڄــ بـڈ ؽـاڅڃــ؛ اٿـا آځ ډتیپ؛ ؿٻیټی ډت ٳڈ یٲ ٫لؿ ٣اٿی كا ٯاڃ٢ ٿی

ٷاڇ ؿك آتاڃڌ ٫لؿڍ ؿك ظ ٫ٴلڍ باال، تچاڃائی ڃـاكؿ؛ ؿٻیټـی ؿیٸـل بایــ، تـا اڅ یشؿٻیٺ، ډ

ٳڄــ ٳـڈ ډـل یـٲ ام اـؾا بـلاڍ بلځ بـڈ ـلاعت ا٣ـالځ ٿـی ڃین باڅكٿڄـ ٷلؿؿ. چئیڂ

(؛ تٴخیـل Swinburne, 2008: 15باڅكٿڄـڍ بڈ څرچؿ ؽـا، ؿٻیټی ٿتڀاین ام ؿیٸلاځ ؿاكڃـ)

ا یـ٪ ٿؾابـاځ ؽچاډــ بـچؿ. ایـڂ تڄـچ١ ؿك كامڍ بیـتل ام ؿٻیٺ بل څرچؿ ؽـا، ٿتڄاـب بـ

مٿیڄڈ، راٿ٢ ٣ڀٺ پچاڃـڇ ات.بلځ ٯابٺ ٿالع٠ڈ ات؛ بٺ، بیتل كامڍ بڈ ایڂ پیچئیڂ

ٳلؿ ٣الڃی ؿك احبات څرچؿ ؽـا بـڈ بلځ ـ كامڍ، بڈ ٣ڄچاځ كڅڍ ایڂ كڅیٴلؿ چئیڂ .13

تچاځ ؿیــٷاډی ډل ؿڅ بل ایڂ باڅكاڃـ ٳڈ ٿیكڅ، آیـ؛ ڃڈ كډیا٫تی ؿك بلابل آځ. ام ایڂڀاك ٿی

ؽلؿڅكماڃڈ ڃبت بڈ اڃـیڌ ؽـاباڅكڍ اكائڈ ڃڀچؿ.

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 72

ډاڍ احبات څرچؿ ؽـااتـالٹ بلځ٫ؾل كامڍ ـ كیضاكؿ چئیڂ

آڅكڍ بــلاڍ څرــچؿ اــتلاٳات ؿك ٿــاٽ اــتـالٹ ؽـاڅڃـ

ٿالع٠ات

بــلځ ٿ٤ــاؿٹ]ڃچ٣ی اٻــ٪( تزلبــڌ ؿیڄــی ؿك ــچئیڂــا ٿٴاــ٬ڈ ؿك ٫ؾــل ــامٷاكڍ څ ــت[ اــت ب ٯلاب

كامڍ.ډـا ؿك ډاڍ ٿبتڄی بل ٿ٤زنات څ اٻڊـاٽ ( اتـالٹ

بـلځ ٿ٤ـاؿٹ اـت بـا چٹ تاكیؼ بلڍ ؿك چئیڂډاڍ ٿبتڄی بل ٣ټـچٽ تـاكیؾی څ ٿ٤ل٫ـت څ اتـالٹ

ڄاؽت اعچاٹ پییڄیاځ ؿك ٫ؾل كامڍ.بـلځ كا ـڄاؽتی ؿك ـچئیڂ ډاڍ رڊاځد( اتـالٹ

ڃڊـاؿڇ ډـاڍ ڃـاٽ چ با اتـالٹډپ اكم څتچاځ ډپٿی بڈ ؿالیٺ ییڄیڈ ؿك ٫ؾل كامڍ ؿاڃت.

بـلځ بـا ـڄاؽتی ؿك ـچئیڂ ډاڍ ٧ایـت ؿ( اتـالٹتؤٳیـ بل ڃ٠پ مٿاڃی څ ڃ٠پ ٿٴاڃی، ٯلابتی با بلؽی

ډا بل څرـچؿ ٿباڃی څ ٿائٺ كامڍ ؿك اٯاٿڌ اتـالٹؽـا ام كډٸقك ؿالیـٺ ام لیـٮ عــڅث ـ٬ات

ؿاكؿ.

بـلځ ؿك بلؽـی ٿچاـ٢ آحـاك ؽـچؿ، ام چئیڂډـ( ـ ٳڄـــ؛ اــتـالٹ ٿبتڄــی بــل اــٺ ٷــچاډی یــاؿ ٿــی

ــچؿ ــل څرـــ ــؾا بـــ ــل اـــ ــچاډی ؿیٸـــ ٷـــ(؛ ایـڂ ٷچڃـڈ Swinburne, 2008: 15ؽــا)

تلام با اتـالٹ كامڍ اـت ٿبتڄـی بـل اتـالٹ ډپ ٷچاډی ٿلؿٿاځ تاكیؼ بل څرچؿ ؽـا.

بـلځ عـاٻتی اٻ٪( تزلبڌ ؿیڄی ٿټظ ـچئیڂ ڃبت بڈ ٿٴا٬ڈ ؿك ٫ؾل كامڍ ؿاكؿ.ؽا

( اتـالٹ ٿبتڄی بل ٿ٤زنڇ بل څرچؿ ؽـا بـڈ چك آٴاك ؿك ؿالیٺ اٯڄا٣ی ٫ؾل اؽـق ڃــڇ ــاځ ؿك ــچٹ اــت؛ ؿٷلؿیــی اعــچاٹ ٿلؿٿ

تاكیؼ ٿچكؿ تؤٳیـ څڍ بچؿڇ ات.بـلځ ڄاؽتی ؿك چئیڂډاڍ رڊاځد( اتـالٹ

ٿـا ؿك آڅك ڃیتڄـ؛ ا٫اك٥ ام ڃاؿڍ ڃبچؿڇ څ ییڂ-آڅكڍ ـچكت ٫ؾل كامڍ آڃڊا با ٣ڄچاځ ییڂ

چڃـ. ام چئی، ایڂ ٷچڃـڈ اـتـالٹ بڄـڍ ٿی ؿك كامڍ تڄچ١ بیاكڍ بڈ ؽچؿ ؿیـڇ ات.

بـلځ، ـڄاؽتی ـچئیڂ ډـاڍ ٧ایـت ؿ( اتـالٹـڀاك ډاڍ څڍ بڈتلیڂ اتـالٹاڍیٴی ام پایڈ

آیڄـ؛ څ عاٹ آڃٴڈ كامڍ بڈ ـچكت ٿزـنا ٿیؿك ڃ٠ل ڃٸل٫تڈ اـت؛ كؿپـاڍ ٣ڄچاڃی بلاڍ آځــتـالٹ ــیڂ ا ــڈ صڄ ــائی كا ؿك الب ــل ډ الڍ ؿیٸ

تـچاځ ډاڍ ٫ؾل څ ؿك ٿـٿات آڃڊا ٿیاتـالٹ-یا٫ت؛ ڃ٠یل تٴچیڂ ڃ٬ڈ څ بـځ اڃاځ څ ڃ٠ـاٽ

-ٿڄـڍ آځ)ٳڈ ؿك بلؽی ٿچا٢ ٫ؾل بڈ كاٻڈ

ؿډــ)ڃ٠یل اڍ ام فٳلیاڍ كامڍ ڃین اـڄاؿ ٿـی څ ((؛ اعــچاٹ ٫ټــٲ 225، 224 1اٻڀاٻــب د

ٿڄـڍ آځ؛ ارنا تـبیل ٷتڌ ٣اٻپ څ ... . اٿاځ-كامڍ ؿك ٿچاكؿڍ، ام االط ٣زایب ٷچڃڈ

(234ډاڍ ٿؾتټ٪ ڃاٽ بلؿڇ ات )ډڀاځ ډـ( كامڍ بیـتل بـل اؿڅاك تـاكیؾی څ پیـیڄیاځ تؤٳیـ ؿاتڈ څ اٳخل آڃڊا كا باڅكٿڄـ بـڈ څرـچؿ

ؿاڃـ. ؽـا ٿی څ( څ ...

79/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

ثطآس خؿتبض

ٿایڌ بڄیاؿیڂ، تال بلآځ بچؿ بڈ اٻٸچـڄاؽتی ؽاـی عال، ٫غچا څ ؿكڅځؿك پوڅډ

اڍ ام ایڂ اٻٸـچڍ ؽـا ام ٿؤٻڌ تبییڂ ؿك عچمڋ تٴخل ؿالیٺ احبات ؽـا پلؿاؽتڈ چؿ؛ ٷچڃڈ

ډـاڍ ٫ؾـل كامڍ بـڈ یـاؿ ڃڀـچؿیپ، ؿك اڃـیـڈ « تبییڂ ٳـاكٳلؿڍ »ڄاؽتی كا ٳڈ با ٣ڄچاځ تبییڂ

بلځ بڈ ٣ڄچاځ ٿتٴټپ څ ٫یټچ٩ ؿیڂ ٣ل عاـل كیضاكؿ چئیڂ٣ڄچاځ ٿتٴټپ ٣ل پییڂ، څ

بڄــڍ كڅ، ابتـا بڈ تٴخلٿغچكڍ ؿالیٺ آڃڊا ااكڇ ـ؛ ٫ؾل كامڍ با ؿـتڈ یا٫ت ڃڀچؿیپ. ام ایڂ

آڅك( آڅك( څ ؿالیٺ اٯڄا٣ی )ؿالیٺ اٯڄـا١ راٻب ام ٫لاڅاڃی ؿالیٺ، آڃڊا كا بڈ ؿالیٺ ییڄیڈ )ییڂ

ؿالیـٺ ییڄیـڈ څڍ ام لیـٮ صڊـاك ٿغـچك: اٿٴـاځ فات؛ اٿٴـاځ ٳڄــ؛ ؿك ـاعت تیپ ٿـی

آڅكؿ. تبیـیڂ ٬ات؛ عـڅث فات څ عـڅث ٬ات، ؿالیـٺ ٫لاڅاڃـی بـلاڍ احبـات ؽــا ٿـی

ٳاكٳلؿڍ ٫ؾل كامڍ ؿك ایڂ ٯڀت)بچیوڇ ؿك ٯټڀلڅ اتـالٹ ام كډٸـقك عــڅث ـ٬ات(،

ت. ؿك ـاعت ؿالیـٺ آكاٿ ؿٹ آؿٿی، ؽا٢ ـځ ڃ٬ي څ اٯلاك بل څرچؿ باكڍ ت٤اٻی اـ

ډاڍ ٫لاؿاڃی ٳڈ ٫لاڅاڃی آڃڊـا كا تؤٳیــ ٳـلؿڇ اـت، بـل ایزـاؿ یـیڂ څ اٯڄا٣یڈ، با اتـالٹ

ډاڍ ٫لاكڅ ؿك ایڂ رایٸاڇ ٷچڃی بلاڍ پوڅډچؿ. ٿباعج ٷچڃڈعچٹ ٯ٢ بلاڍ اڃاځ ٿی

؛ ڄاـی ؿالیـٺ ـامڃـڋ آځ ٷلائـی ت٤ټـی ٫ؾـل كامڍ څ ـڄؼ چؿ: بلكی ایڀاځٿتلتب ٿی

ڄای ییڂ څ ڂ.بغج ٿ٤ڄاڍ مڃـٷی؛ څ بغج ٿ٤ل٫ت

بڄـــڍ ؽاــی ام ؿالیــٺ اــاكڇ ڃـــڇ اــت. څڍ بــا كڅیٴــلؿڍ بــلځ، ؿــتڈؿك ــچئیڂ

ډاڍ ٿبتڄی بل آٷاډی، تزلبڌ ڄاؽتی، اتـالٹڄاؽتی، ٧ایتډاڍ رڊاځاتلائی بڈ اتـالٹ

بـلځ كا ـڄاؽتی ـچئیڂ ٸچڍ تبییڂډا ٳڈ اٻٳڄـ؛ بلآیڄـ ډڀڌ ایڂ اتـالٹؿیڄی څ ... ااكڇ ٿی

بـلځ څ كڅ، ؿك ایـڂ رـتاك، كڅـڂ ــ: ـچئیڂ ٿ٤ل٩ ات، اعتڀاٹ څرچؿ ؽـات. ام ایڂ

ؿډڄـ څ تبییڂ ډـل ٫ؾل كامڍ ډل ؿڅ، بڈ څرڈ اڃباتی څ تٴخلٿغچك ؿالیٺ احبات ؽـا اډڀیت ٿی

ڄـاځ ٳـڈ بـا یٲ ام ایڂ اڃبات څ تٴخل، څرچؿ ؽـاـت)بلؽال٩ بـیاكڍ ؿیٸـل ام اڃـیـڀ

یابڄـ: بلؽـی بـا كډیا٫ـت ٷلائی ؿك ڃاعیڌ تچریڈ بڈ څرچؿ ؽـا ا٣تاؿ ٿیكڅیٴلؿڍ ٧یلٳخلت

ٷلائی بل څرـچؿ ؽــا(؛ ٿڄتڊـا یٴـی ؿك اعتڀـاٹ بلډاځاڃٸاكڍ څرچؿ ؽـا څ بلؽی با تٲپایڈ

كـ. ام ایڂ رڊت، اٻٸچڍ تٴخلٿغچكڍ ـ اڃباـتی، بـڈ ٿاڃـ څ آځ ؿیٸلڍ بڈ عـ ییڂ ٿیٿی

ډـاڍ ؿیٸـل اؿٻـڌ ٯیاـی، اـتلائی څكمڍ ٣الڃی ؿك بلابـل ٷچڃـڈ اڍ ام اتـالٹاځ ٷچڃڈ٣ڄچ

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 71

ڄاؽتی پیـلڅڍ بلځ څ كامڍ ام ایڂ اٻٸچڍ اتـالٹٿ٤ل٫ی ٷلؿیـ څ ڃاځ ؿاؿڇ ـ ٳڈ چئیڂ

ډـاڍ ؿڅكاځ ٷیـلڍ ٳلؿڍ ڃـچ، ؿك بلابـل ؽـلؿڇ ٳلؿ، ډلصڄـ بڈ ٣ڄچاځ كڅڍٳڄڄـ. ایڂ كڅڍٿی

ٷلائی ؿك احبات یا ٿ٤چٻیت ؽـا لاعی ٷلؿیـ، اٿـا كامڍ ڃیـن ؿك ؿڅكاځ ٿ٤ال بل اتـالٹ

ٷلائی ؿك احبات څرـچؿ ؽــا ؿك ؿڅكاځ اـالٿی، ام ډاڍ اتـالٹپییڂ، ؿك بلابل بلؽی ٷچڃڈ

ٳلؿ. صڄیڂ اٻٸچڍ تب٤یت ٿی

75/ برىتبييي کارکردی تکثر داليل اثبات خذا: فخر رازی ريچارد سئيي

هبثغفطؾت

1. Mitchell, basil (1973), The justification of religious belief, The

Macmilan Press.

2. Swinburne, Richard (2005), «Religion, problems of the philosophy

of» in «The Oxford companion to the philosophy” edited by Ted

Honderich, Oxford university press. pp: 805-808.

. 1391، آباځ 181تلرڀڌ آځ كا بڄٸلیـ بڈ: ٯلباڃی، ډاپ، ٳتا ٿاڇ ؿیڂ، ڀاكڋ

3. Swinburne, Richard (2004), The Existence of God, 2004, Second

Edition, Clarendon Press ـ Oxford.

4. Swinburne, Richard (2008), WAS JESUS GOD?, published in the

United States by Oxford University Press Inc, New York.

5. Swinburne, Richard (1996), Is there a God?, Oxford University

Press.

6. Craig Parsons (2007), how to map arguments in political science,

first published, published in the United States by Oxford University

Press Inc, New York.

7. Swinburne, Richard (2005(A)), Faith and Reason, Second edition,

published in the United States by Oxford University Press Inc, New

York.

ضا وثـطت تجي(، 1391ٯلباڃی، ډاـپ) .8 ـب ذساقبؾـ ؾـت زض ػملـ ام ؛اؾـاله

ینؿډپ. اٹ صڊاكٽ، ڀاكڋ ٯپ، ٳالٿی، ٫ټ٬ی ډاڍپوڅډ ، ٿزټڌ«ڃٸلڍ راٿ٢ تا ڃٸلڍ تغچیټی

٫لډڄٸـی ٿئـڌ ـلڅ، ٣بــاٻٴلیپ تلرڀڌ ،تجي زض ػلم اختوبػ ،(1373)ؿاڃیٺ ٻیتٺ، .9

. تڊلاځ اڅٹ، صاپ لا،

،(1390)اهلل كعڀـت ٿ٤ڀاك، .10 كڅ ڃاٿـڌ ٫ـٺ ،همبل ؾد قبؾ تجي زض ػلـم اختوـبػ

.مٿتاځ ،69 ڀاكڋ ،17اٹ اڃاڃی، ٣ټچٽ ڄای

اٻٴټیـات ٿٴتب اٻا ، عزامڍ اعڀـ ،األضثؼي ف أنل السي ،(1986)٫ؾلاٻـیڂ كامڍ، .11

. األډنیڈ

، ؿاك اعیا اٻتلاث اٻ٤لبی، صاپ چٽ، بیلڅت. تفؿط هفبتح الغت(، 1420كامڍ، ٫ؾلاٻـیڂ) .12

، تغیظ یـ ٿغڀـ باٯل بنڅاكڍ، اڃتـاكات ؿاڃـٸاڇ الجطاي زض ػلن والم (،1341ډڀچ، ) .13

4991کالهی، سال پجن، شوار فذن، بار –ای اعتقادی پژشی پژش –فصلاهۀ علوی / 76

تڊلاځ.

رټـ، اڃتاكات بیـاك، صاپ ؿڅٽ، ٯپ. 2، الوجبحث الوكطل(، 1411ډڀچ) .14

رټـ، تغیٮ ٿغڀــ ٿ٤تـپ بـاهلل ب٨ــاؿڍ، ؿاك اٻٴتـا 2، الوجبحث الوكطل(، 1990ډڀچ، ) .15

اٻ٤لبی، بیلڅت.

ـ ؿٳتـل تغیـٮ اٻ٤لبی، اٻٴتا ؿاك رټـ، 9 ،الوطالة الؼالي ،(1987)ډڀچ .16 اٻـا، عزـام اعڀـ

.اڅٹ صاپ بیلڅت،

، تغیٮ ٣بـ اٻلإ٩ ٤ـ، ٿٴتبڈ اٻٴټیات األمډلیڈ. تا(هؼالن اصل الذیي)تیډڀچ، .17

.االٿی چكاڍ ٿزټي ڍؽاڃڈٳتا ؽی ڍڃؾڈ ،اليات الولخص ډڀچ، .18

.20771، ڃؾڌ ؽی ٿزټي، ڀاكڋ ای الؼقل تا(،)بیډڀچ .19

اڃتاكات ،ی فخر رازیگرائی خرد پيش در اذیشایواى ،(1387)عیڂ ٿغڀـ ڃواؿ، ٿڊـڅڍ

.تڊلاځ اڅٹ، صاپ ،(١)اؿ٭ اٿاٽ ؿاڃٸاڇ