51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    1/10

    Trang 1

    BI TON GIAO IM CA HAI TH HM S V NG DNG BIN LUN S NGHIM CA PHNG TRNH

    Trnh Ba

    1. Bi ton muCho hm s

    2 1

    2 1

    xy

    x

    c th(C). Xc nh ta giao im ca th (C)

    v ng thng y = x + 2.(trch thi tt nghip THPT nm 2011)

    GiiPhng trnh honh giao im ca th(C) v ng thng y = x + 22 1

    22 1

    xx

    x

    2 1 ( 2)(2 1)x x x (do x = 1/2 khng l nghim ca phng trnh ny)

    2

    1

    2 3 0 3

    2

    x

    x xx

    Vi 3 12 2

    x y

    Vi 1 3x y

    Vy ta giao im ca (C) v ng thng y = x + 2 l3 1

    ; , (1;3)2 2

    2. C sl lunCho hai hm sy = f(x) v y = g(x) c th ln lt l (F) v (G), nu im

    ( , )M MM x y l giao im ca (F) v (G) th ( )M My f x v ( )M My g x . Ni cch

    khc, ta M l nghim ca hphng trnh( )

    ( )

    y f x

    y g x

    . Do honh ca M l

    nghim ca phng trnh f(x) = g(x) (1). Ta ni (1) l phng trnh honh giaoim ca (F) v (G); s nghim ca (1) bng sgiao im ca (F) v (G). Do ta cmi lin h gia hai bi ton: giao im ca hai th v nghim ca phng trnhhonh giao im. Trong nhiu trng hp, tm giao im (hay sgiao im)ca hai th ta phi xt phng trnh honh giao im ca chng v ngc li bin lun s nghim ca mt phng trnh th ta xem l phng trnh honh giaoim ca hai thv dng th bin lun.

    3. Mt s bi ton vgiao im ca hai thBi ton 1 (trch thi tt nghip THPT nm hc 1997)

    Cho hm s y = 3x 3x 1. 1. Kho st s bin thin v v th ( C ) ca hm s.2.Mt ng thng d i qua im un ca th (C) v c h s gc k. Bin lun theo k

    sgiao im ca th(C) v ng thng d. Tm ta cc giao im trong trnghp k = 1.

    Gii1.Bn c t gii2.im un ca (C) l I(0;1)

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    2/10

    Trang 2

    Phng trnh ng thng d: y = kx + 1Phng trnh honh giao im ca (C) v d

    3

    2

    2

    x 3x 1 = kx + 1 (1)

    x(x 3 ) 0

    0

    3 (2)

    k

    x

    x k

    Vi k < - 3 th (2) v nghim nn (1) c 1 nghim, do d v (C) c 1 im chung. Vi k = -3 th (2) c nghim kp bng 0, do (1) c 1 nghim nn d v (C) c 1 imchung.

    Vi k > -3 th (2) c hai nghim phn bit khc 0 nn (1) c 3 nghim phn bit, do d v (C) c 3 im chung.

    Trng hp k = 1 th (2) c 2 nghim l x = 2 nn d ct (C) ti 3 im phn bit l(0;0), (2;3), (-2; -1).

    Bi tng t(trch thi tt nghip THPT nm hc 1996)

    Cho hm s y=2x (m 3)x m

    x 1

    , m l tham s, th l (Cm).

    1.Kho st s bin thin v v th ( C ) ca hm s khi m = -2.2.ng thng d i qua gc ta c h s gc l k. Bin lun theo k sgiao im ca

    ng thng d v th (C).

    Bi ton 2 (trch thi i hc khi A 2010)Cho hm s 3 22 (1 )y x x m x m (1), m l tham s thc.

    1. Kho st s bin thin v v th ca hm s khi m = 1.2. Tm m th hm s (1) ct trc honh ti 3 im phn bit c honh

    1 2 3, ,x x x

    tha mn iu kin 2 2 21 2 3 4x x x

    Gii1. Bn c t gii2. Phng trnh honh giao im ca (Cm ) v trc honh c dng3 2

    2

    2

    2 (1 ) 0

    ( 1)( ) 0

    1

    0 (1)

    x x m x m

    x x x m

    x

    x x m

    iu kin bi ton c tho mn khi phng trnh (1) c hai nghim 1 2,x x phn bit

    khc 1 sao cho2 2 2 2 2

    1 2 1 2 1 2 1 21 4 3 ( ) 2 3x x x x x x x x . iu ny xy ra

    khi

    1 4 0 110 4

    01 2 3

    m

    mm

    mm

    Vy vi 1

    ;1 \ 04

    m

    th th hm s (1) ct trc honh ti 3 im phn bit c honh

    1 2 3, ,x x x tha mn iu kin 2 2 2

    1 2 3 4x x x

    Nhn xt. gii bi ton trn cn ch mt s im:

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    3/10

    Trang 3

    Nhm c mt nghim ca phng trnh bc ba ( cs l nhm x kh m trc, bncht ca nghim ny l honh ca im c nh ca th hm s bc ba m im nmtrn trc honh). Sau quy phng trnh bc ba v phng trnh tch, ri tm iu kin

    phng trnh bc hai c hai nghim phn bit khc nghim nhm c v tho thm iukin no ca bi ton. tm m sao cho tho iu kin 2 2 2

    1 2 3 4x x x , trong nhm c 1 nghim, v

    tri ca bt ng thc ny l biu thc i xng gia cc nghim gi ta dng nh l Viet.Nu hc sinh no khng nh nh l Viet th vn c th gii quyt trc tip iu kin trn.Chng hn:

    Khng mt tng qut, xem3 1x , ta c

    2 2 2 2 2

    1 2 3 1 24 3x x x x x , trong

    1 2,x x l hai nghim ca phng trnh (1), ta c :

    1,2

    1 1 4

    2

    mx

    , do

    2 2

    2 2

    1 2

    1 1 4 1 1 43 3

    2 2

    1 2 3

    1

    m m

    x x

    m

    m

    Kt hp vi iu kin c hai nghim phn bit khc 1 ta c kt qu ca m. Nhng nu iu kin i vi 3 honh giao im l 3 3 3

    1 2 3 4x x x hay thm ch l4 4 4

    1 2 3 4x x x th cch tm nghim ri th trc tip vo s gp nhiu phc tp. Tt nht,

    hc sinh nn nh c nh l Viet v mt s biu thc i xng gia cc nghim. (3 3 3 4 4 2 2 2

    1 2 1 23 , ( 2 ) 2x x S PS x x S P P )

    Bi ton 3 (trch thi i hc khi A 2011)

    Cho hm s1

    2 1

    xy

    x

    1. Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s cho.2. Chng minh rng vi mi m ng thng y = x + m lun ct th (C) ti hai imphn bit A v B. Gi 1 2,k k ln lt l h s gc ca cc tip tuyn vi (C) ti A v B.

    Tm m tng1 2

    k k t gi tr ln nht.Gii

    1. Bn c t gii2. Phng trnh honh giao im ca ng thng y = x + m v (C)

    1

    2 1

    xx m

    x

    (1)

    1 ( )(2 1)x x m x (do x = 1/2 khng l nghim ca phng trnh ny)2

    2 2 1 0x mx m

    (2)2 2' 2( 1) ( 1) 1 0,m m m m R

    Do phng trnh (1) lun c hai nghim phn bit vi mi m nn ng thng y = x +m lun ct (C) ti hai im phn bit A, B. Gi ( , ), ( , )

    A A B BA x y B x y th ,

    A Bx x l hai

    nghim ca phng trnh (2). Khi

    1 2

    1'( )

    2 1A

    A

    k f xx

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    4/10

    Trang 4

    2 2

    1'( )

    2 1B

    B

    k f xx

    Khi

    2 2

    1 2 2 2 2

    2 2

    2

    1 1 4 4 1 4 4 1

    2 1 2 1 2 1 2 1

    4 4 2

    4 2( ) 1

    B B A A

    A B A B

    A B A B

    A B A B

    x x x xk k

    x x x x

    x x x x

    x x x x

    M2 2 21

    ; . 12

    A B A B A B

    mx x m x x x x m m

    Do

    22

    1 2 2

    4( 1) 2( 1) 2(4 6 8) ( )

    2( 1) 2 1

    m m mk k m m g m

    m m

    Hm g(m) l mt parabol c nh3 23

    ( ; )4 4

    I v c b lm quay xungnn t gi tr ln

    nht ti I, tc l ti3

    4

    m .

    Bnh lunTrong bi ton trn ta thy honh hai im A, B l nghim ca phng trnh (2) nu tnh rath ph thuc tham s m, nn ta hy khoan ngh n vic phi tm honh A, B m hy xem

    1 2

    1'( )

    2 1A

    A

    k f xx

    2 2

    1'( )

    2 1B

    B

    k f xx

    Th k1 + k2 l biu thc i xng vi i vi hai nghim ca phng trnh honh giao

    im, do ta c th dng nh l Viet gii quyt bi ton.

    By gi ta s xt bi ton sau m vic nhm nghim ca phng trnh honh giao im (l

    phng trnh bc ba ph thuc m) khng d nh nhng bi trc v khng c nghim nguyn

    m l nghim hu t (thc cht ta c phng php nhm nghim hu t cho mt phng trnh

    a thc bc n bt k, nhng y l bi ton ph thuc tham s m). y ta da vo im c

    nh ca h th m im thuc ng thng cn xt tng giao vi h th. Khi

    honh im c nh l nghim ca phng trnh honh giao im m ta xt n. Xt h

    th y = f(x,m), khi im (x0;y0) l im c nh nu phng trnh y0=f(x0;m) vi bin m

    c nghim vi mi m. T y ta tm c im (x0;y0).

    Bi ton 4. Cho hm s 3 22 (2 5) 3 5y x m x mx m . Tm m th hm s ct trchonh ti ba im phn bit c honh ln hn -2.

    Gii. (nhm nghim ca phng trnh honh giao im, quy v tm iu kin cho phngtrnh bc hai).

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    5/10

    Trang 5

    Trc ht ta d dng tm c im (5/2;0) l im cnh ca hm s trn trc honh, do hm s cho c th vit di dng:

    2(2 5)( )y x x mx m

    Phng trnh honh giao im ca th hm s v trc honh:2

    2

    (2 5)( ) 0

    5

    2

    0 (1)

    x x mx m

    x

    x mx m

    Yu cu bi ton (1) c hai nghim phn bit1 2,x x khc 5/2 v ln hn -2.

    2

    1 2

    1 2 1 2

    1 2

    1 2

    04 0

    ( 2)( 2) 02( ) 4 0 0

    25422

    142525 5

    0 144 2

    m mx x

    x x x x mx x

    x xm

    m mm

    Ch y ta s dng nh l Viet tnh cho tng v tch hai nghim. Ta c th tnh trc

    tip cc biu thc nghim ca phng trnh (1) l2 4

    2

    m m mx . Khi (1) c hai

    nghim phn bit ln hn 2 khi v ch khi

    2

    2

    2

    4 )

    42

    2

    4 5

    2 2

    m m

    m m m

    m m m

    v d nhin php tnh s phc tp hn.

    Cn trng hp ta khng th nhm c mt nghim ca phng trnh honh giaoim th ta c th da vo hnh dng th c cch gii bi ton nh sau:

    th ct trc honh ti 3 im phn bit c honh ln hn -2 th cn tha mncc iu kin sau: y =0 c hai nghim phn bit

    1 2,x x ln hn -2 v f(-2) < 0 v

    . 0CD CT

    y y .

    Nhng theo cch ny th khi lng tnh ton kh nhiu, ch ring vic tnh c gitr ti cc im cc tr phc tp (mc d c mo tnh: ly y chia y c thng l p(x) vd q(x)th c th vit y = y.p(x) + r(x) khi gi tr cc tr ( ), 1,2

    CT iy r x i . V bi ton

    ph thuc tham s m.)

    -2 O

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    6/10

    Trang 6

    bi ton sau ta s khng da vo hnh dng thnh trn c na v ng thngct h th by gil mt ng xin m khng phi trc Ox.Bi ton 5. Cho hm s 3 22 (2 5) 3 5y x m x mx m c th (Cm). Tm m ngthng d: y = 2x 5 ct h th cho ti 3 im phn bit c honh ln hn -2.

    Gii. phng trnh honh giao im ca d v (Cm) l:3 2

    2

    2

    2 (2 5) 3 5 2 5 (1)

    52( )( 1) 0

    2

    5

    2

    1 0 (2)

    x m x mx m x

    x x mx m

    x

    x mx m

    ng thng d ct h th (Cm) ti ba im phn bit c honh ln hn -2 khi v ch khiphng trnh (1) c 3 nghim phn bit c honh ln hn -2, iu ny tng ng (2) chai nghim phn bit c honh ln hn -2 .

    2

    2

    1 2

    1 2

    4( 1) 0 25 5

    1 0 3 32 2

    2 32,2 2 0 1 2 4 0 2

    422

    m mm

    m m mm

    mx x m m

    x x m

    .

    Vy vi

    3

    32,

    2

    m

    m

    th ng thng d ct h th (Cm) ti ba im phn bit c honh

    ln hn -2.

    Ch rng c nghim 5/2 ca phng trnh (1), trc tin ta tm im cnh

    0 0( , )M x y ca h th (Cm) nh sau:

    Gi0 0

    ( , )M x y l im cnh ca (Cm). khi phng trnh3 2

    0 0 0 0

    2 3 2

    0 0 0 0 0

    2 (2 5) 3 5

    (2 3 5) 2 5 0

    y x m x mx m

    x x m x x y

    i vi bin m c tp nghim l R

    2

    0 0 0 0

    3 2

    00 0 0

    0

    52 3 5 0 1

    2

    72 5 0 0

    x x x x

    yx x y y

    Hn na im (5/2;0) thuc ng thng d: y = 2x 5. Do 5/2 l mt nghim ca phngtrnh honh giao im.

    Cc bi tng t.Bi ton 6 (trch thi i hc khi D 2003)

    Cho hm s2

    2 4

    2

    x xy

    x

    (1)

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    7/10

    Trang 7

    1. Kho st s bin thin v v th hm s (1)2. Tm m ng thng : 2 2

    md y mx m ct th hm s (1) ti hai im phn

    bit.Bi ton 7 (trch thi i hc khi D 2008)

    Cho hm s 3 23 4y x x (1)1.Kho st s bin thin v v th ca hm s (1).2.Chng minh rng mi ng thng i qua im I(1;2) c h s gc k ( k > -3) u ct

    th hm s ti 3 im phn bit I, A, B ng thi I l trung im ca on AB.Bi ton 8 (trch thi i hc khi D 2011)

    Cho hm s2 1

    1

    xy

    x

    1. Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s cho.2. Tm k ng thng 2 1y kx k ct th (C) ti hai im phn bit A, B sao

    cho khong cch t A v B n trc honh bng nhau.

    Bi ton 9 (trch thi i hc khi D 2006)Cho hm s 3 3 2y x x .1. Kho st s bin thin v v th ( C ) ca hm s.2. gi d l ng thng i qua im A(3;20) v c h s gc m. Tm m d ct th (C) ti 3 im phn bit.

    Bi ton 10 (trch thi i hc khi B 2010)

    Cho hm s2 1

    1

    xy

    x

    1. Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s cho.2. Tm m ng thng 2y x m ct th (C) ti hai im phn bit A, B sao

    cho tam gic OAB c din tch bng 3 (O l gc ta ).Bi ton 11 (trch thi i hc khi D 2009)

    Cho hm s 4 2(3 2) 3y x m x m c th l ( Cm), m l tham s.1. Kho st s bin thin v v th ca hm s cho khi m = 0.2. Tm m ng thng y = -1 ct th ( Cm) ti 4 im phn bit u c honh

    nhhn 2.Bi ton 12 (trch thi i hc khi A 2004)

    Cho hm s2

    3 3

    2( 1)

    x xy

    x

    (1)

    1. Kho st s bin thin v v th ca hm s (1).2. Tm m th hm s (1) ct ng thng y = m ti 2 im A, B sao cho

    AB =1 .

    Bi ton 13 (trch thi i hc khi A 2003)

    Cho hm s2

    1

    mx x my

    x

    (1)

    1. Kho st s bin thin v v th hm s (1) khi m = -1.2. Tm m th hm s ct trc honh ti hai im phn bit c honh dng. (KA

    2003).

    Bi ton 14. Cho hm s 3 23 9y x x x m .1. Kho st s bin thin v v th ca hm s ( C) ng vi m = 0.2. Tm m th hm s ct trc honh ti ba im phn bit c honh lp thnh

    mt cp s cng.Bi ton 15. Cho hm s 4 22( 1) 2 1y x m x m .

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    8/10

    Trang 8

    1. Kho st s bin thin v v th ca hm s ( C) ng vi m = 0.2. Xc nh m phng trnh f(x) = 0 c 4 nghim phn bit lp thnh cp s cng.

    4. Mt s bi ton ng dng th bin lun s nghim ca phng trnh.Bi ton 1 (trch thi tt nghip THPT nm 2010)

    Cho hm s 3 21 3

    y x x 54 2

    1) Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s cho.2) Tm cc gi tr ca tham sm phng trnh 3 26 0 x x m (1) c 3 nghim

    thc phn bit.

    Gii1) Bn c t gii2)

    3 2 3 2 3 21 3 1 36 0 5 54 2 4 4 2 4

    m m

    x x m x x x x (2)(2) l phng trnh honh giao im ca (C) v ng thng d(m):

    54

    my song song vi trc Ox. Da vo th ta thy (1) c 3 nghim thc

    phn bit khi v ch khi 5 5 13 32 04

    mm

    Bi ton tng t.Bi ton 2 (trch thi tt nghip THPT nm 2008 ln 2)

    Cho hm s 3 23y x x 1) Kho st s bin thin v v th ca hm s cho.2)Tm cc gi tr ca tham sm phng trnh 3 23 0x x m c ba nghim

    phn bit.Bi ton 3 (trch thi tt nghip THPT nm 2002)

    Cho hm s 3x2xy 24 c th (C).1. Kho st hm s.

    14

    12

    10

    8

    6

    4

    2

    -10 -5 5

    d(m)

    g x =1

    4 x3+3

    2 x2+5

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    9/10

    Trang 9

    x

    y

    1

    2. Da vo th(C), hy xc nh cc gi trm phng trnh x4 2x2 + m = 0c bn nghim phn bit.

    Bi ton 4 (trch thi tt nghip THPT nm 1993)Cho hm s 3 2y x 6x 9x .1. Kho st s bin thin v v th ( C ) ca hm s.2. Da vo th ( C ), bin lun theo tham s m s nghim ca phng trnh

    3 2x 6x 9x m 0 .

    Bi ton 5 (trch thi tuyn sinh i hc khi A nm 2006)Cho hm s 3 22 9 12 4y x x x .

    1. Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s.2. Tm m phng trnh sau c 6 nghim phn bit 3 22 9 12 4x x x m (1)

    Phn tch

    Ch rng x x , 2 2x x nn biu thc v tri ca phng trnh lcng thc ca mt hm s chn.

    V phi l tham snn th ca n l ng thng bin thin song song vitrc Ox.

    Biu thc v tri ca phng trnh, nu khng c du gi tr tuyt i th nchnh l cng thc ca hm s v thcu 1. Do t th hm scu 1 ta suy ra th hm sv tri ca phng trnh cu 2.

    Xin nhc li nh ngha hm chn v c im th ca n: cho hm s y = f(x)c tp xc nh D, f goi l achan tren D neu xD -x D vaf(-x) = f(x), oth can nhan Oy lam t ruc oi xng.

    Gii bi ton trn1. Bn c t gii2. t 3 2( ) 2 9 12 4g x x x x

    Tp xc nh ca g(x) l D nn x D x D v g(-x) = g(x) nn g(x)l hm chn. Hn na

    3 2 3 2( ) 2 9 12 4 2 9 12 4, 0g x x x x x x x x

    Gi (C) l th hm s y = g(x) th (C) gm 2 phn:Phn 1: gi nguyn phn th ca (C) bn phi trc Oy, gm c nhng im nmtrn trc Oy. Ta gi phn ny l (C1).Phn 2: ly i xng (C1) qua Oy . Ta gi phn ny l (C2).Khi (C) gm (C1) v (C2).

  • 7/31/2019 51719_bai Toan Giao Diem Cua Hai Do Thi Va Ung Dung Bien Luan So Nghiem Cua Phuong Trinh (1)

    10/10

    Trang 10

    x

    y

    g x = 2x4-4x2

    f x = 2x4-4x2

    1

    (1)lphng trnh honh giao im ca th hm s(C) v ng thng d: y = msong song vi trc Ox, da vo th ta thy (1) c 6 nghim phn bit khi v ch khi0 < m < 2.

    Bi ton 6 (trch thi tuyn sinh i hc khi B - 2009)Cho hm s 4 22 4y x x (1)1. Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s (1).2. Vi cc gi tr no ca m thphng trnh 2 2 2x x m (1) ng 6 nghim thc

    phn bit .Phn tch

    Do v phi ca phng trnh (1) l tham s m nn th ca n l ng thng binthin song song vi trc Ox, nn ta dng th bin lun phng trnh trn. Do vyta tm cch suy ra th hm sv tri ca (1) t th (C).

    Ch rng a b ab Gii

    1. Bn c t gii2. 2 2 4 22 2 4 2x x m x x m (2)

    t

    4 2 4 2

    4 2

    4 2 4 2

    2 4 ,2 4 0( ) 2 4

    2 4 ,2 4 0

    x x x xg x x x

    x x x x

    Tp xc nh ca hm g(x) l R . Gi Gi (C) l th hm s y = g(x) th (C) gm 2phn:Phn 1: Gi nguyn phn thca (C) bn trn trc Ox, gmc nhng im nm trn trc Ox.Ta gi phn ny l (C1).

    Phn 2: ly i xng (C1) quaOx . Ta gi phn ny l (C2).Khi (C) gm (C1) v (C2).

    (2)l phng trnh honh giao im ca (C) v ngthng y = 2m song song vi trcOx, da vo th ta c (1) c 6nghim thc phn bit khi0 2 2 0 1m m

    Bi tng tBi ton 7Cho hm s 3 3y x x 1. kho st s bin thin v v th (C) ca hm s.2. tm m phng trnh sau c 4 nghim phn bit 31 3

    2 2x x m